2

Mother Tongue
Kwarter 4 – Modyul 2:
Pag-ila ug Paggamit
og Pungway sa Kapahayag
Mother Tongue – Ikalawang Baitang
Alternative Delivery Mode
Ikaapat na Markahan – Modyul 2: Pagtukoy at Paggamit ng Pang-uri sa Pangungusap
Unang Edisyon, 2021

Isinasaad sa Batas Republika 8293, Seksiyon 176 na: Hindi maaaring magkaroon ng
karapatang-sipi sa anomang akda ang Pamahalaan ng Pilipinas. Gayonpaman, kailangan
muna ang pahintulot ng ahensiya o tanggapan ng pamahalaan na naghanda ng akda kung ito
ay pagkakakitaan. Kabilang sa mga maaaring gawin ng nasabing ahensiya o tanggapan ay
ang pagtakda ng kaukulang bayad.

Ang mga akda (kuwento, seleksiyon, tula, awit, larawan, ngalan ng produkto o brand
name, tatak o trademark, palabas sa telebisiyon, pelikula, atbp.) na ginamit sa modyul na ito
ay nagtataglay ng karapatang-ari ng mga iyon. Pinagsumikapang matunton ang mga ito upang
makuha ang pahintulot sa paggamit ng materyales. Hindi inaangkin ng mga tagapaglathala at
mga may-akda ang karapatang-aring iyon. Ang anomang gamit maliban sa modyul na ito ay
kinakailangan ng pahintulot mula sa mga orihinal na may-akda ng mga ito.

Walang anomang parte ng materyales na ito ang maaaring kopyahin o ilimbag sa

anomang paraan nang walang pahintulot sa Kagawaran.

Inilathala ng Kagawaran ng Edukasyon

Kalihim: Leonor Magtolis Briones
Pangalawang Kalihim: Diosdado M. San Antonio

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul

Manunulat: Daisy R. Angulo
Editor: Marie Ann C. Ligsay, Ma. Lilybeth M. Bacolor,
Blesilda D. Fontanilla, Ann Yap
Tagasuri: Mary Claire Esguera, Rhona Liza Echaluse
Tagaguhit/Tagalapat: Arjay S. Fariñas
Tagapamahala: Nicholas T. Capulong, Librada M. Rubio, Ma. Editha R. Caparas,
Nestor P. Nuesca, Manolito B. Basilio, Garry M. Achacoso, Rachelle C. Diviva

Bumuo sa Pagsusulat ng Modyul sa Konteksto ng Davao region

Manunulat: Edmar E. Warain
Tagasuri: Djhoane C. Aguilar, Rochien R. Titong
Tagalapat: Edmar E. Warain
Tagapamahala: Allan G. Farnazo, Reynante A. Solitario, Mary Jeanne B. Aldeguer,
Janwario E. Yamota, Analiza C. Almazan, George N. Wong, Djhoane C. Aguilar

Inilimbag sa Pilipinas ng ________________________

Department of Education – Region XI
Office Address: F. Torres St., Davao City
Telefax: (082) 291-1665; (082) 221-6147
E-mail Address: region11@deped.gov.ph * lrms.regionxi@deped.gov.ph
 2

Mother Tongue
Kwarter 4 – Modyul 2:
Pag-ila ug Paggamit
og Pungway sa Kapahayag
Paunang Salita

Alang sa Tigdumala:
Isip usa ka tigdumala, ikaw gilauman nga pasabton ang mga
magtutungha sa angay nga himuon sa modyul. Kinahanglan nimo usab
nga masubay ang pag-uswag sa mga nahibal-an samtang gitugotan sila
nga magdumala sa ilang kaugalingon nga pagkat-on sa balay. Dugang
pa, gilauman usab nga dasigon ug giyahan ang magtutuon samtang
gibuhat nila ang mga buluhaton nga gilakip sa modyul.

Alang sa Magtutungha:
Kini nga modyul gi-andam aron mahatagan ka og lingaw ug
makahuluganon nga kasinatian ug higayon aron magiyahan ang imong
kahanas ug paspas nga pagkat-on sa imong mga leksiyon. Kini nga
materyal gihimo nga dali maabut alang kanimo aron makat-on og maayo
ug mabansay nga mahimong gawasnon ug responsable ang imong
pagkat-on.

Mga pipila ka pahinumdom sa paggamit sa modyul:

1. Ampingi ang paggamit sa modyul. Ayaw pagbutang og marka o
sulat sa bisan asang bahin sa modyul. Paggamit og usa ka lahi nga
papel sa pagtubag sa mga buluhaton.
2. Ayaw kalimti ang pagtubag sa Sulayan Nato sa dili pa magpadayon
sa ubang buluhaton.
3. Basaha og tarong ang mga panudlo sa dili pa maghimo sa matag
buluhaton.
4. Magmatinud-anon ug adunay kaligdong sa pagbuhat sa mga
buluhaton ug pagsusi sa imong mga tubag.
5. Humanon usa ang buluhaton nga giandam sa dili pa mopadayon sa
sunod.
6. Ibalik/Iuli kini nga modyul sa imong magtutudlo/tigdumala sa
higayon nga mahuman nimo.

Kung nakasinati ka og bisan unsang kalisud sa pagtubag sa mga

buluhaton sa modyul, ayaw pagpanuko sa pagkonsulta sa imong
magtutudlo o tagdumala. Kanunay ibutang sa hunahuna nga wala ka
nag-inusara. Naglaum kami nga pinaagi niini nga materyal, masinati nimo
ang makahuluganon nga pag-kat-on ug makaangkon og lawom nga
pagsabot nga adunay kalabutan sa katakus. Mahimo nimo kini!

ii
 Alamin
Ang makalingaw nga mga buluhaton niining modyul
makatabang kanimo aron mahibaloan ug mailhan ang
mga pungway o adjectives nga kasagarang gamiton sa
paghulagway sa numero, gidaghanon, gidak-on, porma,
ug kolor.
Importante kini nga mga pulong alang sa imong
pakig-istorya sa uban. Magamit nimo kini sa
paghulagway sa mga pulong.
Paghuman niini nga pagtulun-an, ikaw gilauman
nga:
1. makahatag og kahulogan sa mga pungway o
adjectives;
2. mailhan ang mga pungway nga ginagamit sa numero,
gidaghanon, gidak-on, porma, ug kolor; ug
3. magamit ang pungway sa mga kapahayag.
(MT2GA-IVa-2.4.1)

1
 Subukin

Panudlo: Pilia ang mga pungway ug isulat sa papel ang

numero sa hustong tubag.
Pananglitan:
Mubo ang punoan sa kapayas.
1 2 3
Sagot: 1
1) Dagko ang mga bunga niini.
1 2 3

2) Porma og bombilya ang mga bunga niini.

1 2 3

3) Kolor dalag ang kapayas kung hinog na.

1 2 3

4) Nanguha ko og duha ka bunga.

1 2 3

5) Lutoon ni nanay ang lunhaw nga kapayas.

1 2 3

Alang sa Tigdumala: Ipabuhat sa magtutuon ang unang

buluhaton. Ipadayon gihapon ang mga buluhaton
bisan pa wala natubag sa husto ang mga buluhaton.

2
 Balikan

Panudlo: Unsang pulong ang haom nga panghulagway

sa mga butang? Isulat ang letra sa hustong tubag.
1.

1. a. abohon b. bughaw c. dalag d. lila

2.

a. mubo b. taas c. gamay d. dako

3.

2. a. init b. tunaw c. gahi d. bugnaw

4.

a. rektanggulo b. initlog c. lingin d. triyanggulo

5.

3. a. gamay ra b. pipila c. daghan d. katunga

3
 Aralin
Pag-ila ug Paggamit
1 sa Pungway sa Kapahayag

Unsa ang mga hayop ug tinanom nga gulay ang

anaa sa inyong balay?
Atong sutaon sa tula ang mga maayong pagtulun-
an nga mahatag sa mga hayop ug mga tinanom nga
gulay. Basaha ang tula ug hatagi og pagtagad ang mga
pulong nga aduna’y linya.

4
 Tuklasin

Pagkaon Dili Problemahon

Ni: Daisy R. Angulo

Naa ko’y napulo nga binuhing manok nga pula.

Kada buntag, mohatag og itlog nga initlog ang porma.
Duna’y duha ka baboy nga tambok.
Kanunay pakaonon aron dali mabaligya kay bus-ok.

Daghang tinanom nga gulay si papa,

Pulang kamatis, kahil nga kalabasa,
Lunhaw nga dahon sa saluyot ug kamunggay.
Ingon ni mama, “Pagkaon kini aron kinabuhi
makalahutay.”

Aduna pod ko’y usa ka dakong baka,

Maong sa lamiang gatas kami abunda.
Kami malipayon bisan gamay ang kuwarta,
Tungod sa pagkaon kami wala’y problema.

Tubaga ang mga pangutana:

1. Unsa ang mga binuhing hayop sa bata?

2. Pila ka gulayon ang ilahang tinanom?

5
 3. Aduna ba’y maayong pagtulun-an nga mahatag
ang pagbuhi og mga hayop ug pagtanom og gulay
sa palibot sa balay?
4. Pareho pod ba ang imong nahimutangan sa
kasamtangang puluy-anan sa bata sa tula?
Ihulagway ang pagkapareho ug kalahian niini sa
inyong lugar.
5. Unsa ang kinaiya sa bata nga anaa sa tula?

Suriin

Sabta ang anaa sa kahon.

Pungway Pulong
pula manok
rektanggulo itlog
duha baboy
daghan gulay
dako baka

Ang mga pungway sa unang lumbay mao ang mga

pulong nga naghulagway sa mga pulong sa sunod nga
lumbay.
6
 Ginahatag sa mga pungway ang piho nga detalye
sa ihap, gidaghanon, gidak-on, porma, ug kolor sa mga
gihisgotan sama sa tawo, butang, mananap, ug lugar.

Pananglitan:
pula nga manok: ang “pula” mao ang pulong nga
naghulagway sa kolor sa manok.
Ania ang uban pang mga panghulagway nga nga
gigamit sa tula.
Ihap Gidaghanon Gidak-on Porma Kolor
napulo daghan tambok rektanggulo pula
duha dutay dako dalag
usa lunhaw
kahil

Kini ang uban pang pananglitan sa mga

panghulagway nga naghulagway sa mga ihap,
gidaghanon, gidak-on, porma, ug kolor. Pwede nimo
kining dungagan.
Ihap Gidaghanon Gidak-on Porma Kolor
walo gamay taas triyanggulo tapol
bayente katunga mubo kuwadrado itom
napulo’g puno dako kasingkasingon limba

usa
usa ka daghan payat rektanggulo tabunon
gatos

7
kuwarenta- katamtama tambok initlog abuhon
i-singko n

Pagyamanin

A. Panudlo: Isulat sa imong papel ang mga pulong

nga panghulagway.
usa ka
langgam buongon iro bughaw
gatos

palengke dagat manika tambok sanina

libro lingin katamtaman balay victor

B. Panudlo: Basaha ang mga tigmo. Isulat og una ang

mga pulong panghulagway ug isunod ang mga
pulong nga gihulagway. Ang mga hulagway nga
anaa sa kahon mao ang imong giya. Isulat sa imong
papel ang hustong tubag.

Pananglitan:
Taas kung maglingkod, mubo kung magtindog.
Tubag: taas, mubo – iro
1. Dalag siya, kasingkasingon ang porma.
_____________, __________ - ___ ___ ___ ___ ___ ___
2. Gamay palang si Nene, kabalo na manahi.
___________________ - ___ ___ ___ ___ ___ ___

8
3. Duha ka batong itom, bisan layo kaya apson.
________________, _____________ - ___ ___ ___ ___
4. Dakong supot ni Juan Tamad, kung butangan
baliktad.
__________________ - ___ ___ ___ ___ ___ ___ ___
5. Usa ka prinsesa naglingkod sa dalag nga tasa.
___________,_____________ - ___ ___ ___ ___ ___

C. Panudlo: Isulat sa papel ang hustong

panghulagway sa numero, gidaghanon, gidak-on,
porma ug kolor aron makumpleto ang kapahayag.
Pananglitan:

Naglangoylangoy ang ___________ ka itik sa sapa.

(usa, tulo, upat, duha)
Tubag: upat

1.

________________ ang kahon nga gibutangan ni Tiyo

Mon sa akong regalo.
(lingin, kuwadrado, triyanggulo, kasingkasingon)
9
2.

Kolor ____________ ang kadaghanan sa mga Plipino.

(pula, puti, itom, tabunon)

3.

Kolor ___________ ang gamiton nakong pangkolor sa

dahon. (lunhaw, bughaw, pula, itom)

4.

___________ ang prutas nga anaa sa basket.

(Gamay, Daghan, Duha, Lima)

5.

________ ang kandila sa keyk.

(Pito, Walo, Siyam, Unom)

10
D. Panudlo: Kopyaha ang mga pulong sa lumbay A ug
lumbay B sa iyong papel. Gamit ang linya, isumpay
ang mga pulong sa lumbay A ngadto sa pungway
nga anaa sa lumbay B.
A B
1. bukid A. taas
2. kuyamoy B. dako
3. kan-on C. triyanggulo
4. kuya D. puti
5. apa E. napulo

E. Panudlo: Pilia ang hustong pungway alang sa

hulagway. Isulat sa imong papel ang letra sa hustong
tubag.

1.
A. dako B. baga C. gamay D. tambok

2.

A. initlog B. triyanggulo C. lingin D. kwadrado

3.

A. napulo B. unom C. siyam D. lima

11
 4.

A. puno C. wala’y sulod

B. katunga D. nag-awas-awas

5.

A. dalag B. itom C. tapol D. puti

F. Panudlo: Sa imong papel, isulat ang kapahayag

gamit ang pulong nga naghulagway sa numero,
gidaghanon, gidak-on, porma, ug kolor.
 Pahinumdom: Tan-awa sa kataposang panid ang
mga giya sa pagsulat og kapahayag.
Pananglitan:

Ihulagway ang porma sa bandila.

Tubag: Rektanggulo ang bandila.

12
1.

Ihulagway ang gidaghanon sa kan-on sa plato.

________________________________________________
2.

Ihulagway ang kolor sa mga bangka.

_______________________________________________
3.

Ihulagway ang ihap sa lapis.

________________________________________________
4.

Ihulagway ang gidak-on sa sinina nga gisuot ni

Fatima.

__________________________________________
5.

Ihulagway ang porma sa tinapay.

13
 G. Panudlo: Basaha ang mga kapahayag. Isulat ang
tsek ( ) sa papel kung kini naghisgot og pulong nga
naghulagway sa ihap, gidaghanon, gidak-on, porma
ug kolor. Isulat ang ekis (x) kung kini wala’y pulong
panghulagway.
___1. Pula, bughaw, ug puti ang mga kolor sa
bandila.
___2. Rektanggulo ang porma niini.
___3. Aduna kini tulo ka bituon.
___4. Si Marcela de Agoncillo ang nagtahi sa
kinaunahang bandila.
___5. Karon, daghan ta’g makita nga dagko ug
gagmay nga mga bandila sa Pilipinas.

H. Panudlo: Pagsulat og mga kapahayag sa imong

papel mahitungod sa mga hulagway gamit ang mga
gihatag nga pungway.
 Pahinumdom: Tan-awa ang mga giya sa pagsulat
og kapahayag nga anaa sa kataposang panid.

Pananglitan:
(gidakon sa mga dulaang aduna’y ligid)
Gamay nga dulaang aduna’y ligid.

14
 1. (gidaghanon sa dulaan)
2. (ihap sa dulaang robot)
3. (kolor sa mga bola)
4. (porma sa kahon nga gibutangan sa dulaan)
5. (gidak-on sa higdaanan)

Isaisip
Panudlo: Kompletoha ang mga blangko sa hustong
tubag. Ang unang letra sa hustong tubag mao ang
imong giya.

15
 Ang pungway mao ang mga pulong nga
nagahulagway sa pulongan.
Ginahulagway niini ang ihap, gidaghanon, gidak-
on, porma, ug kolor sa tawo, butang, lugar, ug
hayop.

Isagawa

A. Panudlo: Kompletoha ang puzzle gamit ang mga

pulong nga panghulagway. Isulat ang imong tubag
sa papel.

1. Pormang _________ ang simbolo sa bukid.

2. ___________ ang makuhang isda sa mga

kadagatan ug sapa.

3. Mas ________ ang bungtod kaysa sa bukid.

4. Kaisog ang simbolo sa kolor _______ nga naa sa

atong bandila.

5. ________ ang ihap sa dagkong naunang mga pulo

sa Pilipinas.

16
 Tayahin
Panudlo: Kompletoha ang blangko sa hustong pungway
aron mahuman ang sugilanon. Isulat ang sugilanon sa
papel.

17
 Gipangandoy Kong Balay

Pagdako nako, gusto ko og balay nga (1)__________.

(gidak-on)

(2) ___________ ang pintura sa akong balay. Sa kusina,

(kolor)

aduna’y (3)__________ nga lamesa, nga aduna’y

(porma)

(4)_______ ka lingkoranan. Sa tunga sa lamesa aduna’y

(ihap)

basket nga (5)_____________ prutas.

(gidaghanon)

Hayyy, kalami mangandoy.

Karagdagang Gawain
Panudlo: Idibuho ug kolori ang mosunod nga mga
pulong. Pagsulat og kapahayag gamit ang mga pungway
sa imong papel.
Pananglitan: Unlan (porma)
Tubag: Rekatanggulo ang akong unlan.

1. punoan (gidak-on)
2. orasan (porma)
3. kahoy (kolor)
4. tiil sa iro (ihap)
5. bituon sa langit (gidaghanon)

18
 19
Mga Giya sa Pagsulat og
Kapahayag
1. Gamiton ang dakong letra sa sugod sa
kapahayag.
2. Gamiton ang hustong panulbok sa ulahing
Rubriks sa Pagwawasto ng Pangungusap bahin sa kapahayag.
3. Husto ang gamiton nga pungway sa
5 4 3 2 1 pulongan o hulagway.
Nasunod tanan Aduna’y usa Aduna’y duha Aduna’y tulo Isa lang ang 4. Husto ang pagmugna sa kapahayag.
ang mga giya sa sa giya nga sa giya nga sa giya nga nasunod sa
pagsulat ug wala wala nasunod. wala nasunod. mga giya. 5. Limpyo ug maayo ang pagkasulat.
kapahayag. nasunod.
ISAGAWA E. 1. C
Subukin: Balikan
2. C
A.1. triyanggulo 3. C
1. 1 1. C
2. daghan 4. B
5. B 2. 3 2. B
3. mubo
3. 2 3. D
4. pula F. (Magkakaiba ang sagot ng
5. tulo 4. 3 4. C
mga bata. Gamitin ang 5. 1 5. C
B. (Magkakaiba ang sagot ng
mga bata. Gamitin ang pamantayan sa p. 18 sa PAGYAMANIN
pamantayan sa p. 20 sa pagwawasto.)
pagwawasto.) A 1. Usa ka gatos
1. Gamay ang kahoy puno sa 2. lingin
TAYAHIN bukid. 3. katamtaman
2.Bughaw at dalag ang kolor 4. tambok
(Iba-iba ang sagot ng mga sa bangka.
bata. 5. bughaw
3. Lima ang lapis ni Peter.
(maaaring magkapalit-palit ng
Gipangandoy Kong Balay 4. Dako o luag ang sanina ni
kinalalagyang bilang ang mga
Fatima.
sagot ng bata)
Pagdako nako gusto ko 5. Initlog ang pan.
B.1. porma kasingkasingan,
ug balay nga (1)_______. kolor
(gidak-on) G. _/_ 1. bulawan- mangga
Ang pintura sa akong balay _/_ 2. 2. gamay-damang
kay (2) ___________. _/_ 3. 3. duha, itom- mata
(kolor) _x_ 4. 4. dako- moskitero
Sa kusina kaydunay 5. usa, dalag- kasoy
_/_ 5.
(3)_______ nga lamesa, nga
(porma) H. (Pagsulat ng pangungusap C. 1. kwadrado
adunay (4)_______ na
2. tabunon
(ihap) 1. Daghan ang Dulaan.
3. lunhaw
upuan. 2. Duha ang dulaang
4. daghan
Sa tunga sa lamesa adunay robot.
5. pito
basket nga (5)__________ 3. Kolor dalag ug pula
prutas. ang mga bola. D. (gumamit ng guhit ang mga
(gidaghanon) 4. Pormang kuwadrado bata)
Hayyy, kalami ang kahon
mangandoy. 5. Dako ang Han-ay A Han-ay B
higdaanan. 1. (B) bukid A. matangkad
2. (E) kuyamoy B. dako
3. (D) kan-on C. triyanggulo
4. (A) kuya D. puti
Susi sa Pagwawasto
Sanggunian
Belsondra, Jonalyn. "Pang-Uri (Adjective) | Adjectives, Adjective
Worksheet, Uri". Pinterest, 2019.
https://www.pinterest.ph/pin/792703971890395034/.

Ghaz, Sandy. "ANO ANG PANG-URI - Kahulugan, Halimbawa ng

Pang-Uri". Philippine News, 2018.
https://philnews.ph/2018/12/20/ano-ang-pang-uri-
kahulugan-halimbawa-pang-uri/.

Hornedo, Florentino. "Ang Bugtong sa Panulaang Tradisyon -

Panitikan.Ph". Panitikan.Ph, 2014.
http://panitikan.ph/2014/06/23/ang-bugtong-sa-
panulaang-tradisyon/.

Lloydi, Baloydi. "Ano ang Bugtong at mga Halimbawa Nito |

Filipino Tagalog". myph.com.ph, 2010.
https://www.myph.com.ph/2010/01/bugtong.html#.XzqSq-
gzY2w.

Morphez, Jenylyn. "K to 12 Curriculum Guide ENGLISH".

Academia.Edu, 2019.
https://www.academia.edu/25170923/K_to_12_Curriculum_
Guide_ENGLISH.

20
Para sa mga katanungan o puna, sumulat o tumawag sa:

Department of Education – Region XI (DepEd- XI)

F. Torres St., Davao City

Telefax: (082) 291-1665; (082) 221-6147

Email Address: regionxi@deped.gov.ph * lrms.regionxi@deped.gov.ph