HƯỚNG DẪN ÔN TẬP HỌC KÌ 1 - ĐỊA LÍ 6
PHẦN LÝ THUYẾT
CHỦ ĐỀ 1. BẢN ĐỒ
1. H ệ th ố ng kinh, vĩ
tuyến. Tọa độ địa lí
2. Phương hư ớ ng trên
bản đồ
3. Tỉ lệ bản đồ
4. Kí hi ệ u và b ả ng chú
giải bản đồ
CHỦ ĐỀ 2. TRÁI ĐẤT TRONG HỆ MẶT TRỜI
1. Đặc điểm của hệ Mặt
Trời và Trái Đất
2. Chuyển động tự quay
quanh trụ c củ a Trái Đ ấ t
và các hệ quả
Trên quả địa cầu có các yếu tố cơ bản: cực Bắc, cực Nam, kinh tuyến, vĩ tuyến, kinh
tuyến gốc, vĩ tuyến gốc,....
8 hướng chính: Đông, Tây, Nam, Bắc, Đông Bắc, Đông Nam, Tây Bắc, Tây Nam.
- Tỉ lệ bản đồ cho biết mức độ thu nhỏ độ dài giữa các đối tượng trên bản đồ so với thực
tế.
- Tỉ lệ bản đồ gồm 2 dạng: tỉ lệ số và tỉ lệ thước.
Người ta thường sử dụng 3 loại: kí hiệu điểm, kí hiệu đường và kí hiệu diện tích.
a. Hệ Mặt Trời
- Nằm trong dải Ngân Hà.
- Gồm 1 ngôi sao (Mặt Trời) và 8 hành tinh (Thủy tinh, Kim tinh, Trái Đất, Hỏa tinh, Mộc
tinh, Thổ tinh, Thiên Vương tinh, Hải Vương tinh).
- Các hành tinh quay xung quanh Mặt Trời và tự quay quanh mình.
b. Trái Đất
- Vị trí thứ 3 theo thứ tự xa dần Mặt Trời.
- Hình cầu.
- Kích thước lớn: bán kính Xích đạo là 6378 km, diện tích bề mặt là 510 triệu km².
a. Đặc điểm của chuyển động tự quay quanh trục
- Trục Trái Đất có đặc điểm: - Đặc điểm chuyển động tự quay:
+ Không có thật + Thời gian: 24 giờ
+ Đi qua cực Bắc và Nam + Chiều quay: từ Tây sang Đông
+ Nghiêng 66°33’
b. Hệ quả 1: Hiện tượng ngày đêm luân phiên
- Do Trái Đất hình cầu nên có 1 nửa được Mặt Trời chiếu sáng (ban ngày) và 1 nửa chìm
trong bóng tối (ban đêm).
- Do Trái Đất tự quay quanh trục nên mọi nơi trên Trái Đất đều lần lượt có ngày và đêm
luân phiên nhau.
c. Hệ quả 2: Giờ trên Trái Đất
- Trái Đất được chia thành 24 khu vực giờ khác nhau.
- Khu vực giờ số 0: có đường kinh tuyến gốc đi qua, kí hiệu GMT, là căn cứ để xác định
các khu vực giờ còn lại.
- Việt Nam nằm trong khu vực giờ số 7.
 d. Hệ quả 3: Sự lệch hướng chuyển động
- Nguyên nhân: Trái Đất tự quay quanh trục theo chiều từ tây sang đông.
- Hệ quả: Các vật thể chuyển động theo chiều kinh tuyến ở nửa cầu bắc bị lệch về bên
phải còn ở nửa cầu nam bị lệch về bên trái so với hướng chuyển động ban đầu.
3. Chuyển động của Trái a. Đặc điểm của chuyển động
Đất quanh M ặ t Tr ờ i và - Hình dạng quỹ đạo: hình elip
các hệ quả - Hướng chuyển động: ngược chiều kim đồng hồ
- Thời gian: 365 ngày 6 giờ
- Trong quá trình Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời, trục của Trái Đất không bị thay
đổi về góc nghiêng và hướng nghiêng.
b. Hệ quả 1: Mùa trên trái Đất
- Nguyên nhân: trục của Trái Đất không thay đổi về góc nghiêng và hướng nghiêng trong
quá trình Trái Đất chuyển động quanh Mặt Trời.
+ Nửa cầu ngả về phía Mặt Trời: góc chiếu sáng lớn
+ Nửa cầu không ngả về phía Mặt Trời: góc chiếu sáng nhỏ
- Hệ quả:
+ Một năm có 4 mùa (xuân, hạ, thu, đông)
+ Mùa ở 2 nửa cầu ngược nhau (ngày 22/6 ở nửa cầu Bắc là mùa hè còn nửa cầu Nam là
mùa đông, ngày 22/12 thì ngược lại)
+ Phân hóa theo vĩ độ: vĩ độ thấp quanh năm nóng, vĩ độ trung bình 1 năm có 4 mùa, vĩ
độ cao quanh năm lạnh.
c. Hệ quả 2: Hiện tượng ngày – đêm dài ngắn theo mùa
- Nguyên nhân: trục Trái Đất nghiêng và không đổi hướng trong quá trình Trái Đất chuyển
động quanh Mặt Trời.
- Biểu hiện:
+ Ngày 22/6: nửa cầu Bắc là mùa hè, ngày dài đêm ngắn; nửa cầu Nam là mùa đông,
ngày ngắn đêm dài.
+ Ngày 22/12: ngược lại
+ Ở Xích đạo luôn có ngày và đêm dài bằng nhau.
+ Ở cực có 6 tháng là ngày và 6 tháng là đêm.
PHẦN THỰC HÀNH
Dạng bài tập 1: Ví dụ:
Tính khoảng cách thực tế + Tỉ lệ bản đồ là 1: 200 000
dựa vào tỉ lệ bản đồ. + Khoảng cách trên bản đồ: 5 cm
Hướng dẫn:
Khoảng cách trên thực tế: 5 x 200 000 = 1 000 000 cm.
Dạng bài tập 2: Ví dụ:
Tính giờ địa phương của + Luân Đôn (Anh): khu vực giờ số 0
1 địa điểm + Hà Nội (Việt Nam): khu vực giờ số +7
Nếu ở Luân Đôn là 5 giờ ngày 15/11/2022 thì ở Hà Nội là thời gian nào?
Hướng dẫn:
+ Bước 1: Giờ ở Hà Nội sớm hơn ở Luân Đôn là: 7 giờ
+ Bước 2: Giờ ở Hà Nội là: 5 + 7 = 12 giờ