BÀI 5: HỆ QUẢ ĐỊA LÍ.

CÁC CHUYỂN ĐỘNG CỦA TRÁI ĐẤT

I. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG TỰ QUAY QUANH TRỤC CỦA TRÁI ĐẤT
1. Sự luân phiên ngày đêm
- Hiện tượng ngày đêm: TĐ có dạng hình cầu trong cùng 1 thời điểm nên chỉ được chiếu sáng một nửa (nơi nhận tia sáng là ban ngày,
nơi khuất trong tối là ban đêm).
- Hiện tượng luân phiên ngày đêm: TĐ tự quay quanh trục tưởng tượng (mọi nơi trên TĐ lần lượt sáng rồi tối)
2. Giờ trên TĐ
- TĐ có dạng hình cầu & tự quay quanh trục từ T – Đ  Cùng 1 thời điểm, ở các kinh tuyến khác nhau sẽ nhìn thấy Mặt Trời ở các
độ cao khác nhau.
Giờ địa phương (giờ Mặt Trời) Các địa điểm thuộc kinh tuyến khác nhau sẽ có giờ khác nhau.
- Chia TĐ thành 24 múi giờ, mỗi múi rộng 15 độ kinh tuyến.
Giờ múi (giờ khu vực)
- Các địa phương nằm trong một múi thống nhất một giờ.
- Giờ ở múi số 0 (múi có đường kinh tuyến gốc đi qua).
Giờ quốc tế (GMT) - Số thứ tự các múi được đánh từ kinh tuyến gốc sang Đông.
- Việt Nam thuộc múi giờ số 7 (+7).
- Trên thực tế, ranh giới múi giờ được điều chỉnh theo biên giới quốc gia (khu vực giờ).
- Trung Quốc chỉ sử dụng một múi giờ. Các nước sử dụng nhiều múi giờ: Nga, Canada, Hoa Kỳ,…
* TĐ hình cầu nên khu vực giờ số 0 đối diện khu vực giờ số 12, sẽ có 2 ngày lịch khác nhau  Kinh tuyến 180 đi qua giữa khu vực
số 12 được lấy làm đường chuyển ngày quốc tế.
+ Từ Tây sang Đông lùi 1 ngày lịch.
+ Từ Đông sang Tây tăng 1 ngày lịch.
II. HỆ QUẢ CHUYỂN ĐỘNG XUNG QUANH MẶT TRỜI CỦA TRÁI ĐẤT
1. Các mùa trong năm 2. Ngày đêm dài ngắn theo vĩ độ
- Mùa là khoảng thời gian trong năm, mang những đặc điểm Hiện tượng ngày đêm dài ngắn thay đổi theo mùa và theo vĩ độ.
riêng về thời tiết & khí hậu. *Nguyên nhân: trục TĐ nghiêng và không đổi phương.
*Nguyên nhân: Khi chuyển động xung quanh MT, trục TĐ - Tại xích đạo: ngày đêm bằng nhau.
luôn nghiêng với mặt phẳng quỹ đạo một góc khoảng 6633’ - Càng xa xích đạo, độ dài ngày đêm chênh lệch.
và không đổi phương. - Càng về phía 2 cực:
 Có lúc bán cầu Bắc ngả về phía MT, có lúc bán cầu Nam ngả + Bán cầu ngả về phía MT: ngày dài hơn đêm.
về phía MT. + Bán cầu chếch xa MT: đêm dài hơn ngày.
 Lượng nhiệt & thời gian chiếu sáng nhận được ở 2 bán - Từ vòng cực đến 2 cực: ngày hoặc đêm dài 24 giờ (ngày địa
cầu không giống nhau. cực).
- Mùa ở 2 bán cầu luôn trái ngược nhau (xuân – thu, đông – hạ). - Tại 2 cực: 6 tháng ngày và 6 tháng đêm.
- Có 4 mùa: xuân, hạ, thu, đông. Lưu ý:
+ Vùng ôn đới thể hiện rõ nhất. - Ngày 22/6 (Hạ chí), bán cầu Bắc ngả về MT.
+ Vùng nhiệt đới: mùa xuân, mùa thu ngắn, không rõ rệt. - Ngày 22/12 (Đông chí), bán cầu Bắc chếch xa MT.
+ Vùng hàn đới: mùa lạnh quanh năm. - Ngày 21/3 và 23/9, tia sáng MT chiếu thẳng vào góc xích đạo,
nên ngày dài bằng đêm trên toàn TĐ.