Travma sonrası stres

bozukluğu

Dr. Firdevs Seyfe Şen

Üsküdar üniversitesi Tıp Fakültesi
2022
Travma

• Psikolojik Travma; kişinin güçsüzlüğüyle yüz yüze gelmesi durumudur.

• Travmatik yaşantıyı olağan olumsuz yaşantılardan ayıran, kişinin yaşamına

ya da beden bütünlüğüne yönelik bir tehdit, şiddet ya da ölüm tehlikesiyle
karşı karşıya gelmesidir. Travma yaratan olaylar, yaşamı ve fiziksel
bütünlüğü, kişinin dünyadaki yeri ve kendisi hakkındaki değerlerini tehdit
eder.
Travma

1. İnsan eliyle bilerek oluşturulan (savaş, işkence, tecavüz, terör eylemleri,

cezaevi ve gözaltı uygulamaları vs.)

2. İnsan eliyle kaza sonucu oluşan (trafik, uçak, gemi, tren kazaları, iş
kazaları, yangınlar vs.)

3. Doğal afetler (deprem, sel, çığ, orman yangını vs.)

 Nitelikteki bir olay sonrasında

Bir aydan uzun süren

•Aşırı uyarılmışlık

•Yeniden yaşantılama

Tanım •Kaçınma

•Dış dünyaya ilginin azalması

•Tepkilerde yavaşlama

•Yabancılaşma
 • Akut Stres Bozukluğu (bir aydan kısa)

• Akut Travma Sonrası Stres Bozukluğu (üç aydan kısa)

Adlandırılma • Kronik Travma Sonrası Stres Bozukluğu(üç ay ya da daha
uzun)

• Gecikmeli Başlangıçlı Travma Sonrası Stres

Bozukluğu (belirtiler travmatik olaydan en az altı ay sonra )
 Tarihçe
“Asker kalbi” deyimi, 19’uncu yüzyılda
kullanılmaya başlanmıştır.
Efor sendromu, nostalji, irritabl kalp, kardiak
nevroz, siper şoku, nörosirkulatuar asteni
“Büyük Stres Reaksiyonu” DSMI’de (1952)

DSM-II’de (1968) “Geçici Ruhsal Bozukluk”

DSM-III’de (1980) “Travma Sonrası Stres

Bozukluğu”
 Travma tanımı
DSM-I “Ciddi bir fiziksel eksikliğe veya
çok yüksek emosyonel strese
sebep olan bir olay’’
yorum
• Olay tanımı net değil
• Bireysel travma kavramı müphem
• Büyük bir olaya(savaş, deprem) maruziyet
vurgusu

DSM-II “Ezici/kahredici çevresel bir • Olay tanımı DSM-I den daha müphem
olay” • Olay ile ortaya çıkan klinik uyum bozukluğu
ile sınırlı
 Travma tanımı yorum
DSM-III “Hemen herkeste belirgin • Genel geçer bir tanım çabası dikkat
düzeyde belirgin sıkıntı çekmekte
yaratacak bariz bir olay”

DSM-III-R “Normal insan deneyiminin • Tanımı netleştirmek adına olaya maruziyet

ötesinde, herkes için sıkıntı şekilleri belirtilmiş
yaratan bir olay” • Gündelik yaşamda karşılaşılmayan olay
tanımı ile olayı sınırlama çabası var
 Travma tanımı
DSM-IV “Bir ölüm ya da ölüm tehdidi,
ve ağır bir yaralanma ya da
DSM-IV-R kendisinin ya da başkalarının
fizik bütünlüğüne bir tehdit
olayı’’
DSM-V “Gerçek bir ölüm veya ölüm
tehdidi, ciddi yaralanma veya
cinsel şiddete maruziyet’’
yorum
• Kişinin verdiği öznel tepkiyi belirterek
travmada öznel tepkilerin önemini
vurgulamak
• Dolaylı travmatizasyonun kabulü
• Travmaya uğrama yolları ayrı kriterlerle
belirtilmiş
• İlk defa tanımda cinsel şiddet verilmiş
• Doğrudan deneyimleme vurgusu ile
maruziyet şekli netleştirilmiş
• Elektronik medya ile maruziyetin
dışlanması
• Mesleki maruziyetin ayrıca belirtilmesi
 A. Aşağıdaki yollardan biri (veya daha fazlası) yoluyla
gerçek veya ölüm tehdidi, ciddi yaralanma veya cinsel
DSM-5 TSSB şiddete maruz kalma:

için Tanı 1. Travmatik olay(lar)ı doğrudan yaşamak.

Kriterleri 2. Olay(lar)a başkalarının başına geldiği şekliyle

bizzat tanık olmak.
 3. Travmatik olay(lar)ın yakın bir aile üyesinin
DSM-5 TSSB veya yakın arkadaşının başına geldiğini
için Tanı öğrenme. Bir aile üyesinin veya arkadaşının

Kriterleri fiilen veya ölümle tehdit edilmesi

durumunda, olay(lar) şiddet veya kaza sonucu
meydana gelmiş olmalıdır.
 4. Travmatik olay(lar)ın tiksindirici ayrıntılarına tekrar
DSM-5 TSSB tekrar veya aşırı derecede maruz kalma (ilk

için Tanı müdahalede bulunanların ceset kalıntılarını toplaması;

polis memurlarının tekrar tekrar çocuk istismarının
Kriterleri ayrıntılarına maruz kalması). Not: A4 kriteri, işle ilgili
olmadığı sürece elektronik medya, televizyon, filmler
veya resimler yoluyla maruz kalma için geçerli değildir.
 B. Travmatik olay(lar)ın gerçekleşmesinden
sonra başlayan, örseleyici olay(lar)la ilişkili
DSM-5 TSSB aşağıdaki izinsiz giriş semptomlarından

için Tanı birinin/fazlasının varlığı:

Kriterleri 1. Travmatik olay(lar)la ilgili yineleyici,

istemsiz ve araya giren rahatsız edici anılar.
Not: 6 yaş üstü çocuklarda, travmatik
olay(lar)ın temalarının veya yönlerinin ifade
edildiği tekrarlayan oyunlar olabilir.
DSM-5 TSSB 2. Rüyanın içeriğinin ve/veya etkisinin
için Tanı travmatik olay(lar)la ilgili olduğu yineleyici

Kriterleri sıkıntılı rüyalar. Not: Çocuklarda içeriği fark

edilmeyen korkutucu rüyalar olabilir.
DSM-5 TSSB 3. Bireyin travmatik olay(lar) tekrar ediyormuş gibi

için Tanı hissettiği/davrandığı çözülme tepkileri (geçmişe

dönüşler). (Bu tür tepkiler bir süreklilik içinde
Kriterleri meydana gelebilir, en uç ifadesi mevcut çevrenin tam
bir farkındalığının kaybıdır.) Not: Çocuklarda, oyunda
travmaya özgü canlandırma meydana gelebilir.
 4. Travmatik olay(lar)ın bir yönünü çağrıştıran
ya da andıran içsel ya da dışsal ipuçlarına

DSM-5 TSSB maruz kalındığında yoğun ya da uzun süreli

psikolojik sıkıntı.
için Tanı 5. Travmatik olay(lar)ın bir yönünü
Kriterleri simgeleyen ya da andıran iç ya da dış
uyaranlara karşı belirgin fizyolojik tepkiler.
 C. Aşağıdakilerden biri veya her ikisi ile belirli,

DSM-5 TSSB örseleyici olay(lar)ın ortaya çıkmasından

sonra başlayan, örseleyici olay(lar)la ilişkili
için Tanı uyaranlardan sürekli kaçınma:
Kriterleri 1.Travmatik olay(lar)la ilgili ya da yakından
ilişkili sıkıntı veren anılar, düşünceler ya da
duygulardan kaçınma ya da kaçınma çabaları.
 2. Travmatik olay(lar)la ilgili ya da yakından
ilişkili sıkıntılı anılar, düşünceler ya da
DSM-5 TSSB duygular uyandıran dış anımsatıcılardan

için Tanı (kişiler, yerler, konuşmalar, etkinlikler,

Kriterleri nesneler, durumlar) kaçınma ya da kaçınma

çabaları.
 D. Aşağıdakilerden ikisi (ya da daha fazlası) ile
belirli, örseleyici olay(lar)ın ortaya çıkmasından
DSM-5 TSSB sonra başlayan ya da kötüleşen, örseleyici

için Tanı olay(lar)la ilişkili bilişlerde ve duygudurumda

olumsuz değişiklikler:
Kriterleri 1. Travmatik olay(lar)ın önemli bir yönünü
hatırlayamama (tipik olarak kafa travması, alkol
veya uyuşturucu gibi diğer faktörlere değil,
disosiyatif amneziye bağlıdır).
 2. Kendisi, başkaları veya dünya hakkında
kalıcı ve abartılı olumsuz inançlar veya
DSM-5 TSSB beklentiler (örneğin, “Ben kötüyüm”,

için Tanı “Kimseye güvenilemez”, “Dünya tamamen

Kriterleri tehlikelidir”, “Bütün sinir sistemim kalıcı

olarak mahvoldu”) .
 3. Bireyin kendisini veya başkalarını suçlamasına yol
açan travmatik olay(lar)ın nedeni veya sonuçları
hakkında sürekli, çarpık bilişler.
DSM-5 TSSB 4. Kalıcı olumsuz duygusal durum (korku, dehşet,
için Tanı öfke, suçluluk, utanç).

Kriterleri 5. Önemli faaliyetlere ilgi/ katılımda belirgin azalma.

6. Başkalarından ayrılma veya yabancılaşma

duyguları.

7. Olumlu duygular yaşayamama (mutluluk, tatmin

veya sevgi duygularını yaşayamama).
 E. Aşağıdakilerden ikisi/fazlası ile belirli,
örseleyici olay(lar)ın ortaya çıkmasından

DSM-5 TSSB sonra başlayan ya da kötüleşen, örseleyici

olay(lar)la ilişkili, uyarılma ve tepki
için Tanı göstermede belirgin değişiklikler:
Kriterleri 1. Tipik olarak insanlara veya nesnelere karşı
sözlü veya fiziksel saldırganlık olarak ifade
edilen asabi davranış ve öfke patlamaları (az
tahrikle veya hiç tahrik olmadan).
 2. Pervasız veya kendine zarar verici davranış.

3. Hipervijilans.
DSM-5 TSSB 4. Abartılı irkilme tepkisi.

için Tanı 5. Konsantrasyon ile ilgili sorunlar.

Kriterleri 6. Uyku bozukluğu (örneğin, dalmada veya

uykuda kalmada zorluk veya huzursuz uyku).
 F. Rahatsızlığın süresi (Kriter B, C, D ve E)
1 aydan fazladır.

DSM-5 TSSB G. Bu bozukluk klinik açıdan belirgin bir

sıkıntıya ya da toplumsal, işle ilgili alanlarda
için Tanı ya da önemli diğer işlevsellik alanlarında
Kriterleri bozulmaya neden olur.

H. Bu bozukluk bir maddenin (örneğin ilaç,

alkol) veya başka bir tıbbi durumun fizyolojik
etkilerine bağlanamaz.
 Dissosiyatif semptomlarla: Bireyin
semptomları, TSSB kriterlerini karşılar ve
ayrıca, stres etkenine yanıt olarak, kişi

DSM-5 TSSB aşağıdakilerden birinin sürekli veya

tekrarlayan semptomlarını yaşar:
için Tanı 1. Duyarsızlaşma: Kişinin zihinsel
Kriterleri süreçlerinden veya bedeninden kopuk ve
sanki dışarıdan bir gözlemciymiş gibi
hissetmekle ilgili sürekli veya yineleyici
deneyimler (örn. yavaş hareket eder)
 2. Derealizasyon: Çevrenin gerçek dışı
olduğuna dair sürekli veya yineleyici
deneyimler (bireyin etrafındaki dünya gerçek
DSM-5 TSSB dışı, rüya gibi, uzak veya çarpık olarak
için Tanı deneyimlenir). Not : Bu alt tipi kullanmak için,

Kriterleri dissosiyatif semptomların bir maddenin

fizyolojik etkilerine (bayılma, alkol
zehirlenmesi sırasındaki davranışlar) veya
başka bir tıbbi duruma (kompleks kısmi
nöbetler) bağlanamaz.
Epidemiyoloji
Bireysel farklılıklar

• Bireysel genetik özellik

• Fiziksel yapı

• Psikolojik geçmiş

• Durumsal motivasyon

• Belirli stresörlerle baş etme düzenekleri

• Bireyin travmatik olay karşısındaki duyarlılığına

Epidemiyoloji

Toplumsal farklılıklar

• Toplumların sahip olduğu travma deneyimlerinin

şiddetine

• Travma öncesi, sırası ve sonrası ile ilgili birçok etkene

• Sosyal destek düzeyine

• Toplumsal kültürel farklılıklara

 Epidemiyoloji
• İnsanların yaklaşık % 80-100’ünün hayatları boyunca en az bir
travmatik olaya maruz kaldığı tahmin edilmektedir.

• Kadınlarda daha çok cinsel saldırılar, erkeklerde ise kazalar

başta gelen travma nedenleridir.

• TSSB gelişme riski kadınlarda % 10.4-19, erkeklerde ise % 5-10

arasındadır.
 Epidemiyoloji
• Yaşam boyu TSSB % 1.35

• Fiziksel saldırı mağdurlarında bu oranın % 3.5

• Savaş gazilerinde % 6.3

• Kadınlarda tecavüz sonrası % 48.4

• Erkeklerde beklenmedik ölüm/ciddi yaralanma sonrası %

10.4
Etiyoloji
Asıl etken travma
• Travma sonucu meydana gelen değişiklikler
• Bireyde travma öncesinde de var olan yatkınlık
Etiyoloji
Kişisel yatkınlık nedenleri
• Kadın cinsiyet, bekar, dul/boşanmış olma

• Düşük sosyoekonomik ve eğitim düzeyi

• Çocukluk çağına ait olumsuz yaşam olayları

• Yetersiz sosyal destek

• İşlevsel olmayan başa çıkma tutumları

• Kişilik özellikleri (borderline, paranoid, antisosyal, bağımlı kişilik, içe dönüklük,

dışsal kontrol odağının yüksek olması)
Etiyoloji
Kişisel yatkınlık nedenleri

• Kurtulma ile ilgili suçluluk duygusu,

• Aşırı öfke duyma
• Genetik ve fiziksel yatkınlık
• Kişinin travmaya verdiği anlam
• Yakın zamanda yaşanmış stresli yaşam olayları
• Kişinin kendisinde/ailede psikiyatrik hastalık
• Alkol veya madde kötüye kullanım öyküsü
Etiyoloji
Kişisel yatkınlık nedenleri

• Travmanın öznel bir anlamının olması

• Maruziyet süresinin uzun olması
• Kişinin hazırlıksız yakalanması
• Katastrofik olması
• Doğal bir afetten çok insanlar tarafından oluşturulması
• Kişi için ölüm tehlikesi içermesi
• Kayıp yoğunluğu
• Çeşitli şekillerle yeniden anımsama veya yaşama
 Biyolojik Faktörler
Nörotransmitter sistemi (NE)
• Stresin presinaptik α2 NE otoreseptör duyarlılığında azalmaya yol
açarak NE salınımını arttırdığı düşünülmektedir.

• Stres, lokus seruleus, hipotalamus, hipokampus ve amigdalada

noradrenalin artışına sebep olmaktadır.

• Bunlar kendilerini uyarılmışlık, taşikardi, takipne, kan basıncında

artma, terleme, kaslarda gerginlik, titreme ve anksiyete şeklinde
göstermektedir.

• Duygusal ve kognitif yanıtlardan ise hipokampus ve amigdala

sorumludur
Biyolojik Faktörler
Nörotransmitter sistemi (dopamin)
• TSSB hastalarında travmayla ilgili uyaranlar sonrası
fizyolojik yanıtlarda, 24 saatlik idrar, plazma ve BOS NE
miktarında artma olduğu tespit edilmiştir.

• Stres sonrası medial prefrontal korteksteki

dopaminerjik aktivitede artış görülmekte.

• Özellikle TSSB’de görülen bellek bozukluklarının

dopaminerjik aktivite ile ilgili olduğu düşünülmektedir.
Biyolojik Faktörler
Nörotransmitter sistemi
• TSSB’de görülen bellek bozukluklarının dopaminerjik
aktivite ile ilgili olduğu düşünülmektedir.

• Dopamin boşalımına neden olan uygulamalar (kokain,

amfetamin) aşırı uyarılmışlık belirtilerine ve paranoid
içerikli düşünceler neden olmaktadır
Biyolojik Faktörler
Nörotransmitter sistemi(seratonin)
• Serotonin düzeyinde azalmanın irritabilite, aşırı
duyarlılık, abartılı emosyonel uyarılma ve agresyona
neden olduğu, serotonin öncüllerinin agresyonu
azalttığı, dorsal hipokampal nöronlardaki 5HT2
reseptörlerinin öğrenilmiş çaresizlikte rol aldığı, medial
prefrontal kortekste imipramin ve serotonin
verilmesinin öğrenilmiş çaresizliği giderdiği, kaçınılmaz
şok sonrasında serotonin düzeyinin düştüğü tespit
edilmiştir.
 Biyolojik Faktörler
Nörotransmitter sistemi
Gray davranış dengeleme modeli

• Septal hipokampal bölgedeki serotonerjik iletiden köken alan

“davranış baskılayıcı sistem”

• Dopaminerjik sistemin kontrolünde olan “davranışları kolaylaştırıcı

sistem”

Davranışları baskılayıcı sistem zayıfladığında; ödül beklentisi veya

saldırgan davranışlar artmaktadır.

Davranışları kolaylaştırıcı sistem aktive olduğunda strese karşı uyumsuz

davranışlar sergilendiği düşünülmektedir.
Biyolojik Faktörler
Nöroendokrin sistem ve HPA aks
• CRF-HPA sisteminin karşılıklı etkileşimi strese yanıtta
etkili olmakta ve uyum sağlamada önemli rol
oynamaktadır.

• Travmaya maruz kalan bireylerde akut dönemde

kortizolün yükseldiği, zamanla bu değerin düştüğü
düşünülmektedir.

• Kronik stresin, glikokortikoid seviyesinde azalmaya

neden olduğu düşünülmektedir.
Biyolojik Faktörler
Opioid sistemi
• Endojen opioidlerin travma sırasında oluşan analjezi,

sedasyon, depersonalizasyondan sorumlu olduğu

düşünülmektedir.

•TSSB olan hastaların travmayı anımsatan durumlara

kendi istekleri ile yönelmeleri, endojen opioidlerin

salgılanması nedeniyle travmatik olaylarla karşılaşmaya

yönelik bir bağımlılık gelişebileceğini düşündürmektedir.

 Genetik ve ailesel faktörler

• TSSB/ tanı kategorisine girebileceği düşünülen askerlerin ailelerinde ve

akrabalarında kontrollere göre daha yüksek oranda psikiyatrik bozukluk bulunmuş.

• TSSB olan hastaların birinci derece akrabalarında diğer anksiyete bozukluğu

spektrumundaki hastalıkların sıklığının yüksek olabileceği görülmüş.

• Ailede madde kötüye kullanımının, anksiyete bozukluğunun ve depresyonun varlığı

TSSB gelişiminde risk faktörü olarak belirlenmiştir.
Psikolojik • Travmanın daha önce var olduğu düşünülen
faktörler çocukluk dönemindeki saplanmış olunan
Psikodinamik psikoseksüel döneme regrese olmaya neden

açıklama olduğu düşünülmekte

 • Önce disosiyasyon ile bu yaşantılar bilinçli alandan
ve yaşantı/duygu bütünlüğünden ayrıştırılıp bilinç
Psikolojik dışına yerleştirilmektedir. Tetikleyiciler/yeni bir
faktörler travma ile tüm anılar repetasyon-kompulsiyon
Psikodinamik tarzında yeniden yaşanmaktadır.
açıklama
• Bölünme (splitting), bütünleşmeyi yapamayan
egonun savunma düzeneği.

• Baş edilemeyen çatışmalar karşısında

çekilme/kaçınma başlamakta birey yalnızlık,
çaresizlik yaşamaktadır.
Psikolojik faktörler
Bilişsel ve davranışçı kuramlar

Ağır stres karşısında

Bilgi işleme bozulmakta, bütünlenememiş yaşantılar kolaylıkla

uyarılabilmekte

Acı verici yaşantılar bastırılamamakta ya da dışlanamamaktadır.

Kaygı/korku ile birlikte kaydedilmiş yaşantılarda, duygu-düşünce

öğelerinden birini uyaran uyarılar tümünü harekete geçirmektedir.
Psikolojik faktörler
Bilişsel ve davranışçı kuramlar

Kendisine ve dünyaya yönelik sahip olduğu temel varsayımların

sarsılmasını temel alır.

• Dünya iyi ve güvenli bir yer

• Dünyadaki olaylar anlamlı

• Kişinin kendisi değerli bir varlık

Psikolojik faktörler
Bilişsel ve davranışçı kuramlar

Bu varsayımlar kişide dokunulmazlık inancına yol açar.

Travmatik olay bu dokunulmazlık algısını sarsar

Kişiyi tehlike ve ölüm tehdidi ile yüzleştirir.

Bu ani karşılaşma bazı kişilerde travmaya yönelik anlamlı ve kabul edilebilir

bir açıklama bulamama veya dünyanın güvenli/adil ve düzenli bir yer
olduğuna yönelik varsayımlarının yıkılmasına neden olur.
Klinik görünüm

1- Karmaşa Aşaması: “Şok”

• Mağdur kontrolünü kaybeder

• Travmatik olay üzerinde kontrol sağlamak için bilinçli bir çaba gösteremez.

• Travma mağdurunun olayla ilgili öznel algısına bağlı olarak güvende olduğu hissi
oluşuncaya dek ya da travmatik olayın “ilk vuruş etkisi” ortadan kalkıncaya kadar
sürmektedir.
Klinik görünüm

2- Rahatlama ve Şaşkınlık Aşaması:

• Travmanın “vuruş etkisi” ortadan kalktıktan sonra geçici bir rahatlama olur.

• Ardından şaşkınlık döneminde mağdurda “ne oldu?, neden oldu? ve bu

olayın sonuçları neler olabilir?” sorularıyla bir yargılama süreci başlar.

Klinik görünüm

3- Kaçınma Aşaması:

• Mağdur travmayı çağrıştıran her türlü uyarandan kendini uzak tutmaya çalışır.

• Bu yüzden sosyal ortamlardan kaçınır ve içe kapanır.

• Kaçınma korku, gerginlik ve huzursuzluğu geçici olarak hafifleten bir başa

çıkma yöntemidir.
Klinik görünüm

4- Yeniden Değerlendirme Aşaması:

• Mağdur travmatik süreci zihninde tekrar gözden geçirir.

• Travmatik olayın öyküsünü yeniden yazma.

• Tekrarlayarak, anlatarak, kabul edilmesi çok zor olan travmatik gerçekliği kendilik imgesine

yerleştirmeye çalışır.

• Bu dönem çok uzun sürebilir, hatta aşılamayabilir.

Klinik görünüm
5- Uyum Aşaması:

• Travmanın, olay esnasındaki davranışların ve izleyen süreçte yaşananların

özümsemesi gerekir.

• Kişinin travma öncesi bazı özellikleri, Stresle baş etme gücü

• Travmatik olayın şiddeti, Görülen zararın düzeyi

• Yeterli toplumsal, ruhsal, tıbbi destek görüp görmeme

Klinik görünüm

TSSB belirtileri
1. Travmatik Olayın Tekrar Tekrar Yaşanmasıyla İlgili Belirtiler
2. Kaçınma Belirtileri
3. Artmış Uyarılmışlık Belirtileri
 Ayırıcı tanı

• Anksiyete Bozuklukları • Uyum Bozukluğu

• Depresyon • Madde Kullanım Bozuklukları

• Panik Bozukluğu • Organik Mental Bozukluk

• Basit Fobi • Obsesif Kompulsif Bozukluk

Tedavi

Tedavi yöntemini seçerken

• Hastanın ihtiyaçları
• Bozukluğun özellikleri
• Sosyal desteklerin varlığı
• Kültürel faktörler
 • Bireyin fiziksel ve tıbbi ihtiyaçlarının karşılanmış olması
psikolojik yaklaşımlara zemin hazırlaması açısından önem
taşımaktadır.

• Birçok uzman farmakolojik ajanların, ağır vakalarda

Tedavi psikoterapiyi kolaylaştırmak amacıyla kullanılması

gerektiği görüşünde birleşmektedir.

• İlaç tedavilerinin etkinliği, doğru tanı, doğru ilaç, uygun

doz ve yeterli süre kullanmaya bağlıdır.
 • Hastalık ve tedavisi hakkında bilgi

• Günlük problemler ile baş etme

• Kişilerarası ilişkiler

Tedavi • Benlik saygısı

psikolojik eğitim • Uygun kaynakları bulma

• Endişeleri paylaşma

• Stresle baş etme becerilerinin öğretilmesi

• Gevşeme egzersizleri
 • Bilişsel-Davranışçı Terapi (BDT), Göz Hareketleri İle
Duyarsızlaştırma ve Yeniden İşleme [Eye Movement

Tedavi Desensitization and Reprocessing (EMDR) ], Grup

Terapileri ve Psikodinamik Terapiler
 • İlaç tedavileri üç fazı içerir. Bunlar; stabilizasyon, idame
ve kesmedir.

• Seçici Serotonin Geri alım İnhibitörleri (SSGİ) , Trisiklik

Antidepresanlar (TCA), Monoamin Oksidaz İnhibitörleri
Tedavi (MAOİ), Trazodon, Mirtazapin, Venlafaksin, Tianeptin,
Lityum, Beta Blokerler, Klonidin, Benzodiazepinler,
Karbamazepin, Valproik Asit olarak sınıflanabilir.
Gidiş ve Sonlanım
Travma Öncesi Etkenler:

• Bireyin demografik özellikleri,

• psikiyatrik öykü,

• ailede psikiyatrik hastalık olup olmaması,

• boşanma,

• işsiz kalma,

• bir felakete, şiddete veya işkenceye maruz kalma

Gidiş ve Sonlanım

Travma Sırasındaki Etkenler:

• Maruz kalınan travmanın, yaşanılan korku ve dehşetin şiddeti

• Yaşamı ne ölçüde tehdit ettiği

• Bireyin kontrol düzeyi

• Zihinsel hazırlığı
Gidiş ve Sonlanım

Travma sonrası Etkenler:

• Temel gereksinimler ve bunların nasıl karşılandığı

• Fiziksel ve ruhsal kaynakların kaybı

• Bireyin başa çıkma yöntemleri

• Toplumsal destek düzeyi

• rRtravmatizasyonun varlığı
 Belirtilerin ani başlaması ve kısa sürmesi

Hastalık öncesi işlevselliğin iyi olması

Sosyal desteğin iyi olması

İyi prognoz göstergeleri
Fiziksel yaralanma ya da tıbbi hastalığın olmaması

Başka bir psikiyatrik bozukluğun olmaması

Madde kullanımının olmaması

•Post travmatik stres bozukluğundaki savunma
mekanizması...Regresyon (diğerleri; bastırma, yadsıma, yapıp bozma)
• Post travmatik stres bozukluğu tedavisinde kullanılan
ilaçlar...Sedatif, kas gevşetici ve hipnotikler