‌ IKA - simbulo ng pagkakakilanlan, ng kultura,
W San Juan et al at Ferguson
ng kalayaan. ‌
Komisyon ng Wikang Filipino (KWF) - ang
wikang Filipino ay buhay o matatawag na
dinamiko.
APAT NA SISTEMA SA PAGLINANG NG
WIKA.
• KONDIPIKASYON o pagpili ng wika o
sistema ng pagsulat na gagamitin.
• ISTANDARDISASYON
• DISEMINASYON o pagpapalaganap
• ELABORASYON o pagpapayabong nito.
•‌ DECEMBER 30, 1937 - ipinoroklama ang
wikang Tagalog bilang batayan ng Wikang
Pambansa.
•‌ 1940 - ipinag-utos ang pagtuturo ng Wikang
Pambansa sa ikaapat na taon sa lahat ng
pampubliko at pribadong paaralan sa buong
bansa.
•‌ Hunyo 7, 1940 – Pilipino bilang wikang
Pambansa ng Pilipinas
• Hunyo 4, 1946 – nagkabisa ang Batas
Komonwelt Blg.570
•‌ Artikulo XIV Konstitusyong 1987 - legal na
batayan ng konsepto ng Filipino bilang wikang
Pambansa at ang magkarugtong na gampanin
nito bilang wika ng opisyal na komunikasyon, ‌
• Seksyon 6: Ang wikang pambansa ng
Pilipinas ay Filipino.
•‌ Seksyon 7: Ukol sa mga layunin ng
komunikasyon at pagtuturo, ang mga wikang
opisyal ng Pilipinas ay Filipino, at hangga't
walang ibang itinatadhana ang batas. ‌
• Seksiyon 8. Ang Konstitusyong ito ay dapat
ipahayag sa Filipino at Inggles, at dapat na
isinalin sa mga pangunahing wikang
panrehiyon, Arabic at Kastila. ‌
• Seksyon 9: Dapat magtatag ang Kongreso ng
isang komisyon ng wikang pambansa na
binubuo ng mga kinatawan ng iba't-ibang mga
rehiyon at mga disiplina na magsasagawa,
mag-uugnay at magtataguyod. ‌
• Manuel L. Quezon - "Hindi ko nais ang Kastila
o Ingles ang maging wika ng pamahalaan.
Kailangang magkaroon ng sariling wika ang
Pilipinas. isang wika na nakabatay sa isa sa
mga katutubong wika."
•‌ "hindi kung ano ang gagawin ng tao, kundi
kung paano maging tao" ay pangunahaing
layunin ng Humanidades.J. Irwin Miller
Griyego at Romano – panahonn kung kailan
umusbong ang larangan ng humanidades.
Quin at Irving – tatlong anyo ng pagsulat sa
larangan ng humanidades
TATLONG ANYO SA PAGSULAT SA
LARANGAN NG HUMANIDADES:
•IMPORMASYONAL ‌paktwal ang
mgaimpormasyon bilang background gaya ng
talambuhay o making bionate, artikulo sa
kasaysayan at iba pa.
•‌ PAGLALARAWAN - nagbibigay ng detalye,
mga imahe na dinedetalye sa sipan ng
mambabasa. ‌
• PROSEO - binubuo ng paliwanag kaugnay ng
teknik, paano isinagawa at ang naging result
kadalasan ay ginagawa sa sining at musika
• IMAHINATIBO ‌Binubuo ng mga malikhaing
akda gaya ng piksyon (nobela, dula, making
kwento larangan ng panitikan, gayundin ang
pagsusuri dito
•PANGUNGUMBINSE ‌Pangganyak upang
mapaniwala o di-mapaniwala ang bumabasa
nakiking nanonood sa teksto o akda. ‌
•AGHAM PANLIPUNAN - pumapaksa sa tao,
kalikasan mga gawain at pamumuhay nito.
DISIPLINA SA LARANGAN NG AGHAM SA
HUMANIDADES
• ‌SOSYOLOHIYA - pag-aaral ng kilos, pag-iisip
at gawi ng tao sa lipunan at gumagamit ng
emperikal na obserbasyon, kuwalitatibo at
kuwantitatibong metodo. ‌
• SIKOLOHIYA - pag-aaral mga kilos, pag-iisip
at gawi ng tao, gumagamit ng empirikal na
obserbasyon. ‌
• LINGGUWISTIKA - pag-aaral ng wika bilang
sistema kaugnay ng kalikasan, anyo,
estruktura at baryasyon nito. ‌
• ANTROPOLOHIYA - pag-aaral ng mga tao sa
iba't ibang panahong ng pag-iral upang
maunawaan ang kompleksidad ng mga kultura.
• KASAYSAYAN - pag-aaral ng nakaraan o
pinagdaanang pag-iral ng mga grupo. ‌
• HEOGRAPIYA - pag-aaral sa mga lipunang
sakop ng mundo upang maunawaan ang
masalimuot na mga bagay kaugnay ng
katangian, kalikasan at pagbabago ito kasama
na ang epekto nito sa tao. ‌
• AGHAM PAMPULITKA - pag-aaral sa bansa,
gobyemo, politika at mga patakaran proseso at
sistema ng mga gobyemo. ‌
• EKONOMIKS - pag-aaral sa mga gawaing
kaugnay ng mga proseso ng produksyon,
distribusyon at paggamit ng mga serbisyo at
produkto sa ekonomiya ng isang bansa. ‌
• AREA STUDIES - interdisiplinaryong pag-
aaral, kaugnay ng isang bansa, rehiyon, at
neyograpikong lugar. kuwalitatibo, kuwalitatibo,
at empirikal na obserbasyon at imbestigasyon
ang lapit sa pananaliksik dito. ‌
• ARKEOLOHIYA - pag-aaral ng mga relikya,
labi, artifact at monument kaugnay ng
nakaraang pamumuhay at gawain ng tao. ‌
•RELIHIYON - pag-aaral ng organisadong
koleksiyon ng mga paniniwala sistemang
kultural at mgo pananaw sa mundo kaugnay ng
sangkatauhan at sangkamunduhan (uniberdo)
bilang nilikha ng isang superyor at superhuman
na kaayusan. ‌
Pagsulat sa Agham Panlipunan – sulatin ay
simple impersonal, direkta, tiyak ang tinutukoy,
argumentatibo, nanghihikayat at naglalahad.
MGA HALIMBAWANG ANYO NG SULATIN:
report, sanaysay, abstrak,niyograpiya, balita,
editorial, talumpati, adberstiment.
• ‌TRASLATIO - nagmula sa salitang latin na
ibig sabihin ay translation sa english. ‌
• METAFORA o METAPHRASIS - sa wikang
griyego o metaphrases sa salitang pagsasalin.
URI NG PAGSASALIN:
•‌ PAGSASALING PAMPANITIKAN - nilalayon
na makabuo ng obra maestra batay sa orihinal
na akdang nakasulat sa ibang wika. ‌
• PAGSASALING SIYENTIPIKO - TEKNIKAL
- kumunikasyon ang pangunahing layon.
KATANGIANG DAPAT TAGLAYIN NG
TAGAPAG SALING WIKA. ‌
 Sapat na kaalaman sa dalawang wikang
kasangkot sa pagsasalin. ‌
 Sapat na kaalaman sa gramatika ng
dalawang wikang kasangkot sa
pagsasalin.
 ‌Sapat na kakayahan sa pampanitkan
paraan ng pagpapahayag "capacity of
literary expression." ‌
 Sapat na kaalaman sa paksang isasalin.
 ‌Sapat na kaalaman sa kultura ng
dalawang bansang kaugnay ng
pagsasalin. ‌
•KARANIWANG SALIN - Gumagamit ng
karaniwang mga pangungusap na madaling
maunawaan ng karaniwang mambabasa.
•PAMPANITIKAN - Mataas na uri ng
pagsasaling-wika na nagpapahalaga sa
timbang na bigat ng impormasyon at istilo ng
pagkakasulat.
•‌IDYOMATIKO - Nagpapahalaga sa pragmatiks
at simbolong kultural sa pagpili ng mga
itinutumbas na salita. ‌
•TEKNIKAL AT PANG AGHAM - Nakapokus sa
ugnayan ng impormasyong pangagham at
epekto nito sa institusyong panlipunan. ‌
•MALIKHAIN SA PAGSASALIN -
Pagpapahalaga sa bagong kaisipan, estilo o
paraan ng paglikha ng sining. ‌
•MAPANURING PAGSASALIN - Nakatutok sa
pagpapakahulugan kaysa pagtutumbas lamang
ng mga salin.
PARAAN NG PAGSASALIN ‌
•Word-for-word- pinanatili at ang mga salita ay
isinalin sa kanyang pinakakaraniwang
kahulugan.
•‌Literal- isinalin sa kanilang pinakamalapit na
katumbas sa Tunguhang Lengguwahe.
•‌Matapat (Faithful) Ang matapat na pagsasalin
ay nagtatangkang makagawa ng eksaktong -
kahulugang kontekstuwal. ‌
•Komunikatibo- nagtatangkang maisalin ang
eksaktong kontekstuwal na kahulugan ng
orihinal sa wikang katanggap-tanggap at
madaling maunawaan ng target na
mambabasa. ‌
•Idyomatik- Mensahe, diwa o kahulugan ng
orihinal ang isinasalin. Di nakatali sa anyo,
ayos o estruktura
•Adaptasyon - itinuturing na pinakamalayang
anyo ng salin. Kadalasan ay pinananatili ang
paksang-diwa, mga tauhan, banghay. ‌Scientia
in latin, Aghan in Filipino
•BIYOLOHIYA - Nakatuon sa pag-aaral ng
buhay at mga nabubuhay na organismo
kabilang ang kanilang estruktura.
•Kemistri - Nakatuon sa komposisyon ng mga
substance, properties at mga reaksyon at
interaksyon sa enerhiya at sa sarili ng mga ito.
•Pisika - Nakatuon ito sa mga property at
interaksyon ng panahon, espasyo, enerhiya at
matter.
• Earth Science/Heolohiya - Ito ay sumasaklaw
sa pag-aaral ng mga planeta sa kalawakan.
• Astronomiya - Pinag-aaralan nito ang
pinagmulan, pagbabago at mga katangiang
pisikal at kemikal ng mga bagay na
napagmamasdan sa kalangitan (na nasa labas
ng atmospera).
• Matematika - Ito ay siyensiya ukol sa
sistematikong pag-aaral sa lohika, at ugnayan
ng mga numero, pigura, anyo.
• Inhinyeriya - Ito ay nagmula sa salitang
Kastila na ingeniera o ingenieria. Ito ay
nakatuon sa paglalapat ng agham upang
matugunan ang pangangailangan ng
sangkatauhan.
METODONG I-M-R-A-D
I‌- NTRODUKSYON - Nakapaloob dito ang
problema , motibo, at layunin. ‌
M - ETODO - Gamit ang ano, kailan, saan,
paano.
‌ - ESULTA - Resulta ng imperikal na pag-
R
aaral. Pinpakita gamit ang tsart, graph, plot
atbp. ‌
A -NALISIS - Analisis ng ginawang pag-aaral
batay sa resulta.
‌ - ISKUSYON - Diskusyon at konklusyon ng
D
isinagawang pag-aaral.
1. HAYNAYAN (biology) - isang natural na agham
na nauukol sa pag-aaral ng buhay at mga
nabubuhay na organismo.
2. MIKHAYNAYAN (microbiology) - isang natural na
agham ukol pag-aaral sa miktataghay o
microorganism
3. MULATLING HAYNAYAN (molecular biology) -
pag-aaral ng mga istruktura at tungkulin ng mutatil
o molecule sa mga nabubuhay na organismo
4. PALAPUSO (cardiologist) - isang dalubhasa ng
palapusuan o cardiology
5. PALABAGA (pulmonologist) - isang dalubhasa
ng palabagaan o pulmonology
6. PALADIGLAP (radiologist) - isang dalubhasa ng
paladiglapan o radiology
7. SIHAY (cell) - ang pinakapayak na kayarian ng
mga buhay na organismo.
8. MUNTILIPAY (platelet) - mga selula o sihay na
may mahalagang papel sa pagpagaling ng mga
sugat na dumadaan sa daluyan ng dugo.
9. KAPHAY (plasma) - isang bahagi ng dugo na
ang pangunahing trabaho ay ang transportasyon
ng mga ensyma, nutrisyon, at hormona
10. ITI, DARAGIS, BALAOD (tuberculosis) -
impeksyon sa baga na nagmumula sa isang uri ng
ishay o bacteria. ang Myobacterium tuberculosis
11. SULDULDIIN, ANTAPRESYON (hypertension) -
isang medikal na kondisyon kung saan ang
presyon ng dugo sa mga malaking ugat ay labis na
mataas
12. MANGANSUMPONG (arthritis) - ang
pamamaga sa mga kasu-kasuan na nagiging sanhi
ng kawalan ng kakayahang maiunat o maibaluktot
at paninigas ng bahaging ito.
13. PIYO (gout) - isang uri ng mangansumpong o
rayuma na dulot ng abnormal na metabolismo ng
uric acid.
14. BALINGUYNGOY (nosebleed) - pagdurugo ng
ilong