สิทธิโดยธรรมชาติของม

่ สลามยืนยันรบั ร
นุ ษย ์ทีอิ
อง
 ิ่
ด ้วยพระนามของอัลลอฮฺ ผูท้ รงเมตตา ปรานี ยงเสมอ

คำนำ
มวลการสรรเสริญเป็ นเอกสิทธิแห่งอัลลอฮฺ เราขอสรรเสริญจงมีแด่พระองค ์
ขอความช่วยเหลือ ขอลุแก่โทษ
และขอกลับเนื อกลั ้ บตัวไปยังพระองค ์เพียงผูเ้ ดียว
และเราขอความคุ ้มครองต่ออัลลอฮฺใหร้ อดพ้นจากความชัวร ่ ้ายของตนเอง
และจากความผิดพลาดทีเกิ ่ ดจากการงานทีเราได่ ้กระทา,
่
ผูใ้ ดก็ตามทีพระองค ์ทรงใหท้ างนาแก่เขา ก็ไม่มผ ่ าใหเ้ ขาหลงทางได ้
ี ใู ้ ดทีท
และผูใ้ ดก็ตามทีพระองค ่ ์ทรงใหเ้ ขาหลงทาง
ก็ไม่มใี ครสามารถทาให้เขาได ้รับทางนา
ฉันขอปฏิญาณว่าไม่มพ ่
ี ระเจ ้าอืนใดที ่
ควรแก่ การเคารพอิบาดะฮฺนอกจากอัลล
อฮฺพระองค ์เดียวโดยไม่มภ ี าคีใดๆ กับพระองค ์
ฉันขอปฏิญาณว่ามุหม ั มัดเป็ นบ่าวของพระองค ์และเป็ นศาสนทูตของพระองค ์
ขอการสดุดแี ห่งอัลลอฮฺและความสันติสุขปลอดภัยจงมีแด่ท่าน
และบรรดาเครือญาติตลอดจนเศาะหาบะฮฺของท่านทุกคน
รวมถึงผูท้ เจริ ี่ ญรอยตามพวกเขาด ้วยกับความดีงามตราบจนถึงวันแห่งการตัด
สิน
ส่วนหนึ่ งจากความงดงามของอิสลามคือการธารงไว ้ซึงความยุ ่ ตธิ รรมและใหส้ ิ
ทธิแก่ผท ี่
ู ้ สมควรได ้ร ับสิทธิอย่างเหมาะสมโดยปราศจาความเลยเถิดและหย่อน
หยาน อัลลอฮฺได ้บัญชาใหด้ ารงไว ้ซึงความยุ ่ ตธิ รรม ทาดีและรกั ษาสิทธิต่างๆ
ของบรรดาญาติมต ิ ร ด ้วยเหตุเพือธารงความยุตธิ รรมนี่ เอง
่
ศาสนาทูตทังหลายจึ ้ ้ น้ คัมภีร ์ต่างๆ ถูกประทานลงมา
งถูกแต่งตังขึ
และภารกิจทังโลกนี ้ ้
และอาคิ เราะฮฺได ้ถูกปฏิบต ั ิ

3
 ความยุตธิ รรมหมายถึงการมอบสิทธิแก่ผท ี่
ู ้ สมควรได ้รบั สิทธิ
ตลอดจนถึงการมอบสถานะอันสมควรแก่บุคคลใดบุคคลหนึ่ ง
่ งนี
ซึงสิ ่ จะไม่
้ เกิดความสมบูรณ์ยกเว ้นเมือได ่ ้รู ้จักสิทธิต่างๆ
่ คคลเหล่านั้นพึงได ้ร ับ
ทีบุ
ดังนั้นข ้าพเจ ้าจึงได ้เรียงร ้อยถ ้อยคาเหล่านี เพื
้ ออธิ ่ บายถึงความสาคัญของสิทธิ
ต่างๆ
่ บ่
เพือที ่ าวคนหนึ่งจะต ้องปฏิบต ั ติ ามภาระหน้าทีเท่ ่ าทีเขามี
่ ่
ความสามารถทีจะกร
ะทาได ้ โดยสามารถสรุปสิทธิต่างๆ ได ้ดังนี ้

1. สิทธิของอัลลอฮฺ ซุบหานะฮุ วะตะอาลา

2. สิทธิของนบี ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิ วะสัลลัม

3. สิทธิของบิดามารดา

4. สิทธิของบุตร

5. ี ่ อง
สิทธิของญาติพน้

6. สิทธิของคู่สมรส

7. สิทธิของผูน
้ าและผูอ้ ยู่ภายใต ้การปกครอง

8. ่
สิทธิของเพือนบ ้าน

9. สิทธิของชาวมุสลิมทั่วไป
่ องต่างศาสนิ ก
10. สิทธิของพีน้
้ อประเด็นทีเราต
สิทธิต่างๆ เหล่านี คื ่ ้องการอธิบายโดยสังเขปในหนังสือเล่มนี ้

4
 หนึ่ง สิทธิของอ ัลลอฮฺ
นี่คือสิทธิทสี่ าคัญอย่างยิงอั ่ นดับแรก
และจาเป็ นอย่างยิงที ่ บ่
่ าวจะต ้องมอบใหแ้ ก่พระองค ์
เพราะเป็ นสิทธิทพึ ี่ งมีต่ออัลลอฮฺ พระผูท้ รงสร ้างสรรพสิงทั ่ งมวล
้
ผูท้ รงพลานุ ภาพ และบริหารจัดการกิจการทังหมด ้
พระองค ์คือผูท้ รงครอบรองสัจธรรมและความชัดแจ ้ง ผูท้ รงชีวน ่
ั ผูท้ รงตืน
ด ้วยอานาจของพระองค ์ชันฟ้ ้ าและแผ่นดินถูกสร ้างขึน้
พระองค ์ทรงบันดาลสรรพสิง่ อย่างมีระบบและปราณี ต
อัลลอฮฺได ้สร ้างเจ ้าจากสิงที ่ ไม่
่ มม ี าก่อนและไม่เคยถูกกล่าวขานมาก่อน
อัลลอฮฺได ้พิทก ้
ั ษร์ กั ษาเจ ้าด ้วยปัจจัยทังหลายยามที ่ ้ายังอยู่ในครรภ ์ของมาร
เจ
ดาในสภาพทีมื ่ ดมิดสามชัน้
่
ซึงขณะนั ้นตัวเจ ้าเองยังอยู่ในสภาพทีไม่ ่ มผ ี ใู ้ ดสามารถใหอ้ าหารหรือสิงที ่ จะท
่ า
ให้เจ ้าเจริญเติบโตมีชวี ต ิ ได ้
พระองค ์คือผูท้ รงใหเ้ จ ้าได ้อิมเอิ ่ บกับน้านมของมารดาและได ้ชีแนะแนวทางชี ้ วิ
ตแก่เจ ้า
จากนั้นพระองค ์ทรงใหเ้ จ ้ามีบด ่
ิ ามารดาทีคอยเอ็ นดูและห่วงใยเจ ้าอยู่เสมอ
พระองค ์ทรงประทานปัจจัยยังชีพแก่เจ ้ามากมาย
ประทานสติปัญญาและความเข ้าใจ
พระองค ์ทรงใหเ้ จ ้ามีความพร ้อมทีจะใช ่ ้และรบั ประโยชน์จากปัจจัยทังมวลที ้ ่
พระ
องค ์ได ้ประทาน อัลลอฮฺได ้ตรัสว่า ความว่า
َ َۡ ‫لُلَ ه‬َ ٔٗ َ َ ‫ه َ َ َٰ ه ۡ َ َ ۡ َ ه‬ ‫ٱّللُأَ ۡخ َر َج ه‬
َ
ُ‫ٱلس ۡم َُعُ َوٱلأبۡصَٰ َُر‬
َ ُ‫ك هُم‬ ُ ‫ونُش ۡيـُاُ َو َج َع‬
ُ ‫نُأمهتِّك ُمُلاُتعلم‬ ُِّ ‫كمُمِّنُُ هب هطو‬ ُ‫﴿ َو ه‬
َ ‫َ َۡۡ َ َ َََ ه َۡ ه‬
]78 :‫﴾ُ[النحل‬٧٨‫ون‬ ُ ‫ك ُۡمُتشك هر‬ ‫وٱلأف ِّـد ُةُلعل‬

"และอัลลอฮฺทรงใหพ ้ วกเจ ้าออกจากครรภ ์มารดาของพวกเจ ้า

โดยพวกเจ ้าไม่รู ้อะไรเลย และพระองค ์ทรงทาให้พวกเจ ้าได ้ยิน ได ้เห็น
่
และมีหวั ใจ (สาหร ับนึ กและคิด) เพือพวกเจ ้าจะได ้ขอบคุณ" (อัน-นะห ์ลฺ : 78)

5
หากแม้นว่าพระองค ์ได ้ระงับปัจจัยแก่เจ ้าแม้เพียงพริบตา
แน่ นอนเจ ้าคงพบกับความหายนะ
หากแม้นว่าพระองค ์ได ้ระงับความเมตตาสักระยะเวลาหนึ่ ง
แน่ แท ้เจ ้าคงไม่มโี อกาสได ้มีชวี ต ิ อยู่บนโลกใบนี ้
้
หากทังหมดนี ้ อสิงที
คื ่ พระองค
่ ์ทรงประทานใหแ้ ก่เจ ้าแล ้ว
้ ่
ดังนันสิทธิทพระองค
ี ์พึงได ้รบั จากเจ ้านั้นต ้องเป็ นสิทธิทใหญ่
ี่ หลวงนัก
เพราะพระองค ์คือผูส้ ร ้างเจ ้า ผูใ้ ห้เจ ้ามีชวี ต
ิ พร ้อมมอบปัจจัยต่างๆ
และความช่วยเหลือใหเ้ จ ้าสามารถดารงตนบนโลกใบนี ได ้ ้
และพระองค ์ก็มไิ ด ้หวังหรือเรียกร ้องจากเจ ้าให้ตอบแทนบุญคุณของพระองค ์ด ้
วยการมอบปัจจัยหรืออาหารแต่อย่างใด พระองค ์ตรัสว่า ความว่า
ۡ َ ‫َ َ ۡ َ ه َ ۡ ٗٔ َ ۡ ه َ ۡ ه ه َ َ ۡ َ َٰ َ ه‬
َُٰ ‫ِّلتق َو‬
]132 :‫﴾ُ[طه‬١٣٢‫ى‬ ‫كُوٱلعقِّب ُةُل‬
ُ ‫نُنرزق‬
ُ ‫كُرِّزقُاُنح‬
ُ ‫ُلاُنسـل‬...﴿

"เรามิได ้ขอเครืองยั ่ งชีพจากเจ ้า เราต่างหากเป็ นผูใ้ ห ้เครืองยั ่ งชีพแก่เจ ้า

้
และบันปลายที ่ น้ันย่อมมีไว ้สาหรบั ผูท้ มี
ดี ี่ ความยาแกรง" (ฏอฮา :132)
พระองค ์ต ้องการจากเจ ้าเพียงหนึ่ งประการเท่านั้น
่ เป็ นประโยชน์ทจะย้อนกลั
ซึงก็ ี่ บไปสู่เจ ้าเอง
พระองค ์ทรงประสงค ์ใหเ้ จ ้าเคารพภักดีต่อพระองค ์เพียงองค ์เดียวเท่านั้นโดยปร
าศจากการตังภาคี ้ ใดๆ ต่อพระองค ์ ความว่า
َ ‫ۡ ََ ه ه‬ ‫ه‬ َ َ ۡ َ َ ۡ ‫ََ َ َۡ ه‬
ُ٥٧‫ون‬ ُ ِّ‫يدُم ِّۡن ههمُمِّنُرِّزقُُومُاُأر‬
ُِّ ‫يدُأنُ هي ۡطع هِّم‬ ُِّ ‫نسُإِّلاُل َِّي ۡع هب هدو‬
ُ‫ُ َمُاُأرِّ ه‬٥٦‫ن‬ ُ ‫نُوٱل ِّإ‬ ُ ‫تُٱل ِّج‬
ُ ‫﴿ومُاُخلق‬
ۡ ‫َ ََ هَ َ َ ه ه ۡه‬
ُ ]58-56 :‫﴾ُ[الذاريات‬٥٨ُ‫ِّين‬ ُ‫اقُذوُٱلق َوُة ُِّٱل َمت ه‬ ُ ‫ٱّللُه ُوُٱلرز‬
ُ ُ‫ن‬ ُ ِّ ‫إ‬

่ นใด
"และข ้ามิได ้สร ้างญินและมนุ ษย ์เพืออื ่ ่
เว ้นแต่เพือเคารพภั
กดีต่อข ้า
ข ้าไม่ต ้องการปัจจัยยังชีพจากพวกเขา
และข ้าก็ไม่ต ้องการให้พวกเขาใหอ้ าหารแก่ข ้า แท้จริงอัลลอฮฺ
คือผูป้ ระทานปัจจัยยังชีพอันมากหลาย ผูท้ รงพลัง ผูท้ รงมั่นคง"(อัซ-
ซาริยาต:56-58)

6
พระองค ์เพียงมีความประสงค ์ให้เราเป็ นบ่าวของพระองค ์อย่างจริงจัง
ตามนิ ยามของความเป็ นบ่าวอย่างแท้จริง
่
ดังทีพระองค ์เป็ นผูท้ รงอภิบาลของเราตามนิ ยามของความเป็ นพระผูเ้ ป็ นเจ ้าอย่
างแท ้จริงเช่นกัน อัลลอฮฺ ประสงค ์ทีจะให ่ ่ อฟั
เ้ ราเป็ นบ่าวทีเชื ่ ง
เคารพภักดีต่อพระองค ์ด ้วยการปฏิบต ่ พระองค
ั ใิ นสิงที ่ ์ทรงใช ้และหลีกห่างจาก
่ ่ ่ ่
สิงทีพระองค ์ทรงหา้ ม ศร ัทธาในสิงทีพระองค ์ได ้แจ ้งไว ้
้ เนื
ทังนี ้ ่องจากปัจจัยทีพระองค
่ ์ประทานใหแ้ ก่เรานั้นครอบคลุมตัวเราทังระบบแล ้
ะต่อเนื่อง
้
ด ้วยเหตุนีเราจะตอบแทนพระกรุ ณาธิคุณของพระองค ์ด ้วยการฝ่ าฝื นและเนรคุ
ณพระองค ์กระนันหรือ ้
หากแม้นว่าท่านติดหนี บุ ้ ญคุณกับใครสักคนแน่ นอนท่านคงละอายทีจะกระท ่ าใ
นสิงที่ เป็ ่ นการฝ่ าฝื นหรือขัดคาสังของบุ
่ คคลนั้น
ฉะนั้นนับประสาอะไรกับพระผูเ้ ป็ นเจ ้าผูท้ รงมีพระกรุณามหาธิคุณอันล ้นพ้น
ผูท้ รงเมตตาด ้วยการปกป้ องและปัดเป่ าตัวท่านจากภยันตรายต่างๆ
พระองค ์ตร ัสว่า ความว่า
َ ۡ َ َ َ ُّ ‫س ه‬ َ ‫َۡ َ َ َ ه‬ ‫﴿ َو َمُاُب ه‬
ُ ‫ك هُمُٱلض ُُّرُفإِّل ۡي ُهُِّتج َـ هر‬
]53 :‫﴾ُ[النحل‬٥٣‫ون‬ َُ ‫ٱّللُِّث َُمُإِّذاُ َم‬
ُ ُ‫ن‬ ُ ‫كمُمِّنُنِّعمةُُف ِّم‬ ِّ

"และไม่มคี วามโปรดปรานใด ๆ ทีพวกเจ ่ ้าได ้รบั

นอกจากมันย่อมมาจากอัลลอฮฺ ดังนั้น เมือความทุ ่ กข ์ร ้ายประสบแก่พวกเจ ้า
่
พวกเจ ้าก็จะคราครวญขอพรต่ อพระองค ์" (อัน-นะห ์ลฺ : 53)
้ ่ ่
แท ้จริงสิทธินีคือสิงทีอัลลอฮฺได ้กาหนดไว ้สาหรบั พระองค ์เอง
่ งนี
ซึงสิ ่ จะเกิ
้ ดความง่ายได ้ในการปฏิบต ั ส
ิ าหรบั ผูท้ อัี่ ลลอฮฺประสงค ์จะใหเ้ กิดคว
ามง่ายดายแก่ตวั เขา
้ เนื
ทังนี ้ ่องจากพระองค ์มิได ้ทาใหส้ งนั
ิ่ ้นเป็ นสิงที
่ ยากล
่ าบาก พระองค ์ตรสั ว่า
ความว่า

7
 ََ ‫لُ َعلَ ۡي ه‬َ ‫ٱج َتبَى َٰ ه‬
ۡ ُ‫قُج َهادِّه ِّۦُُ هه َُو‬ َ َ ُ َ ُ‫واُُفي‬ ‫َ َ ه‬
ُ‫ِّنُ َح َرجُُمِّل ُة‬ ُۡ ‫ِّينُم‬
ُِّ ‫ك ُۡمُفِّيُٱلد‬ ُ ‫ك ُۡمُ َو َمُاُ َج َع‬ ِّ ُ ‫ٱّللُِّح‬ ِّ ُ ‫﴿وج َٰ ِّهد‬
‫يداُ َعلَ ۡي ه‬ ً ‫ولُ َشه‬ ‫َ ۡ ه َ َ َٰ َ َ ه َ َ ه ه‬ ۡ ‫َ ه ۡ ۡ َ َ ه َ َ َ َٰ ه‬
ُ‫ك ُۡم‬ ِّ ُ ‫ونُٱلرس‬ ُ ‫لُوفِّيُهذاُل ِّيك‬ ُ ‫ينُمِّنُقب‬ َُ ‫ك هُمُٱل هم ۡسلِّ ِّم‬ ُ ‫أبِّيك ُمُإِّبرَٰه‬
‫ِّيمُه ُوُسمى‬
َ َ
‫ٱّللُ هه َُوُ َم ۡولى َٰ ه‬َ َ
َ ۡ َ َ ُ‫ٱلصل َٰوَُةُ َو َءاته ُوا‬ َ َ َ َ
َ ُ‫كونه ُواُ هش َه َدا َُءُعَلى‬ ‫َوتَ ه‬
ُ‫ك ُۡمُفن ِّۡع َُم‬ ُِّ ِّ ‫ص هم ُواُب‬ِّ ‫ٱلزك َٰوُةُ َوٱعت‬
َ ُ‫ِّيم ُوا‬‫اسُفأق ه‬ ُ ِّ ‫ٱلن‬
]78 :‫﴾ُ[الحج‬٧٨‫ير‬ ُ‫ص ه‬
ِّ ‫ٱلن‬َ ُ‫ٱل ۡ َم ۡول َ َُٰيُ َون ِّۡع َُم‬

่ ลลอฮฺ ซึงเป็
"และจงต่อสู ้เพืออั ่ นการต่อสู ้ทีแท้จริ
่ ่
งเพือพระองค ์
พระองค ์ทรงคัดเลือกพวกเจ ้า
และพระองค ์มิได ้ทรงทาใหเ้ ป็ นการลาบากแก่พวกเจ ้าในเรืองของศาสนา ่
ศาสนา (ทีไม่ ่ ลาบาก) คือศาสนาของอิบรอฮีม บรรพบุรุษของพวกเจ ้า
่
พระองค ์ทรงเรียกชือพวกเจ ้าว่า มุสลิมนี (พหูพจน์ของ มุสลิม) ในคัมภีร ์ก่อนๆ
่
และในอัลกุรอานด ้วย เพือศาสนทูตจะได ้เป็ นพยานต่อพวกเจ ้า
และพวกเจ ้าจะได ้เป็ นพยานต่อมนุ ษย ์ทั่วไป ดังนั้นพวกเจ ้าจงดารงการละหมาด
และบริจาคซะกาต และจงยึดมั่นต่ออัลลอฮฺ พระองค ์เป็ นผูค้ ุ ้มครองพวกเจ ้า
เพราะพระองค ์คือผูค้ ุ ้มครองทีดี ่ เลิศ และผูท ้ รงช่วยเหลือทีดี ่ เยียม"
่ (อัล-หัจญ ์ :
78) ประเด็นดังกล่าวถือเป็ นหลักการศรทั ธาทียิงใหญ่ ่ ่
คือการศร ัทธาต่อสัจธรรมพร ้อมกับการปฏิบต ั อ
ิ ะมัลทีดี ่ ทเกิ
ี่ ดผล
หลักศรทั ธาทีมี ่ ลาต ้นเป็ นความรกั และความเชือมั ่ น
่
ในขณะทีผลของมั ์
นคือความบริสุทธิใจและความอดทน
่ อน
อะมัลทีดี ั เป็ นสิทธิของอัลลอฮฺนั้นก็มต ี วั อย่าง เช่น
การดารงการละหมาดวันกับคืนหนึ่ งหา้ เวลา
อัลลอฮฺจะทรงอภัยโทษบาปและยกระดับความดีให ้หลายขัน ้
พร ้องกับได ้ขัดเกลาจิตใจและความเป็ นอยู่ใหด้ ข ี น ึ้
่ าวสามารถปฏิบต
ซึงบ่ ั ศ ้
ิ าสนากิจนี ตามความสามารถที ่
ตนจะกระท าได ้
อัลลอฮฺตรัสว่า ความว่า
َۡ َ ‫ه ۡ ََ ه َ ه‬ ‫َ ه‬ َ ‫َ َه ََ َ ۡ ََ ۡه ۡ َ ۡ َ ه ََ ه َ ه‬
ُ‫سهِّۦ‬
ِّ ‫حُنف‬ ُ ‫ِّيع ُواُ َوأنفِّق ُواُخيۡ ٗٔراُل ِّأنفسِّك ُمُومنُي‬
ُ ‫وقُش‬ ‫ٱّللُمُاُٱستطعت ُمُوٱسمع ُواُوأط‬
ُ ُ‫﴿فٱتق ُوا‬
َ ۡ ۡ َ َ ‫َه‬
]16 :‫﴾ُ[التغابن‬١٦‫ون‬ ُ ‫كُ هه هُمُٱل همفل هِّح‬
ُ ِّ ‫فأو َٰٓلئ‬

8
 "ดังนั้นจงยาเกรงอัลลอฮฺเท่าทีพวกเจ ่ ้ามีความสามารถ" (อัต-ตะฆอบุน : 16)
และดังทีนบี่ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวแก่อม ิ รอน บิน หุศ็อยนฺ
่
(ในขณะทีอิมรอนกาลังเจ็บป่ วย) ว่า ความว่า "เจ ้าจงละหมาดในสภาพทียื ่ น
แต่หากไม่สามารถทีจะยื ่ นไดก้ ็จงนั่งเสีย
และหากไม่สามารถทีจะนั ่ ่ งก็จงละหมาดบนสีข ้าง(ตะแคงขวา)" (บันทึกโดย
อัล-บุคอรีย ์ 1066, อบู ดาวูด 952) ซะกาต
้
คือเศษเสียวหนึ ่ งของทรพ ั ย ์สินทีผู่ ค้ รอบครองจ่ายไปเพือช่ ่ วยเหลือพีน้ ่ องมุสลิม
่
ทียากจนและขั ดสน ตลอดจนช่วยเหลือผูข ้ าดเสบียงในการเดินทาง
ผูม้ ภ ้
ี าระหนี สินล ้นพ้นตัวและผูม้ ส ี ท ์
ิ ธิรบั ซะกาตประเภทอืนๆ ่
่ นสิงที
(ซึงเป็ ่ มี ่ ประโยชน์ต่อผูท้ ยากไร ี่ ้และไม่ทาใหผ้ ท ู ้ รี่ ารวยเดื
่ อดร ้อนลาบากแ
ต่อย่างใด) อัลลอฮฺได ้ตรัสว่า ความว่า
َ ۡ َ ‫َ ه َ َ ۡ َ َٰ ه‬
ُ‫ك ُۡمُفن ِّۡع َُمُٱل َم ۡول َُٰيُ َوُن ِّ ۡع َُم‬ ُ ِّ ‫ص هم ُواُب‬
‫ٱّللُِّه ُوُمولى‬ َ ۡ َ َ َ ُ‫ٱلصلَ َٰوَُةُ َو َءاته ُوا‬
ِّ ‫ٱلزك َٰوُةُ َوٱعت‬ ‫ُفَأَق ه‬...﴿
َ ُ‫ِّيم ُوا‬

]78 :‫﴾ُ[الحج‬٧٨‫ير‬ ُ‫ص ه‬ َ

ِّ ‫ٱلن‬

“ดังนั้นพวกเจ ้าจงดารงการละหมาด จงจ่ายซะกาต และจงยึดมั่นต่ออัลลอฮฺ

่ เลิศ
พระองค ์เป็ นผูค้ ุ ้มครองพวกเจ ้า เพราะพระองค ์คือผูค้ ุ ้มครองทีดี
และผูท้ รงช่วยเหลือทีดี ่ เยียม"
่ (อัล-หัจญ ์ : 78)

การถือศีลอดเป็ นระยะเวลา 1 เดือนในรอบปี

่
และถ ้าผูใ้ ดป่ วยหรืออยู่ในการเดินทาง ก็จงถือใช ้ในวันอืนแทน
่ มค
ส่วนผูใ้ ดทีไม่ ่ อศีลอดได ้อย่างถาวรก็ใหเ้ ขาจ่ายเป็ นอาหา
ี วามสามารถทีจะถื
รแก่คนยากจน
โดยจ่ายใหผ้ รู ้ ับอาหารหนึ่งคนต่อจานวนหนึ่ งวันทีละศี
่ ลอดใหค้ รบตามจานวน
้
วันทังหมดที ่ ได ้ถือศีลอด
ไม่

การประกอบพิธห ้ั ่งในชีวต
ี จั ญ ์ครงหนึ ี่ ความสามารถ
ิ สาหรบั ผูท้ มี

9
 ้
ทังหมดนั ้นเป็ นหลักการสิทธิของอัลลอฮฺ ส่วนบทบัญญัตอ ื่
ิ นๆ
นั้นจะบังคับให ้กระทาเมือมี
่ เหตุจาเป็ น เช่นการต่อสู ้ในหนทางของอัลลอฮฺ
หรือเพราะเหตุแวดล ้อมกดดันให้ปฏิบต ี่ กอธรรม
ั ิ เช่น การช่วยเหลือผูท้ ถู

พึงรู ้เถิดว่าสิทธิเหล่านี เป็ ้ นการงานทีง่่ ายดายแต่ทว่าเต็มเปี่ ยมด ้วยผลบุญ

หากท่านได ้ปฏิบต ั หิ น้าทีดั ่ งกล่าวข ้างต ้นท่านจะเป็ นผูท้ มี ี่ ความสุขในโลกนี และ ้
ในโลกอาคิเราะฮฺ
และจะรอดพ้นจากการทรมานในไฟนรกและได ้เข ้าพานักในสวนสวรรค ์ของพร
ะผูเ้ ป็ นเจ ้า ดังทีอั ่ ลลอฮฺตรสั ว่า ความว่า

‫َ َ ه ۡ َ ۡ َ َ َ َ َ ۡ َ َ َ َ ۡ َ َ َٰ ه ُّ ۡ َ َ ۡ ه‬ َ
ُ ‫ٱلدن َيُاُإِّلاُُ َمتَٰ هُعُٱلغ هر‬
‫﴾ُ[آل‬١٨٥ِّ‫ور‬ ُ‫ازُومُاُٱلحيوُة‬
ُ ‫ِّلُٱلجن ُةُفق ُدُف‬
ُ ‫ارُِّوأدخ‬ ُِّ ‫حُ َع‬
ُ ‫نُٱلن‬ َُ ِّ‫ُف َمنُ هز ۡحز‬...﴿
]185 :‫عمران‬

่ กให ้ห่างไกลจากไฟนรก และถูกให้เข ้าสวรรค ์แล ้วไซร ้ แน่ นอน

"แล ้วผูใ้ ดทีถู
เขาก็ชนะแล ้ว และชีวต ้ ใช่อะไรอืนเลย
ิ ความเป็ นอยู่แห่งโลกนี มิ ่
นอกจากสิงอ ่ านวยประโยชน์แห่งมายาเท่านั้น"(อาล อิมรอน:185)

10
 สอง สิทธิของท่ำนนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
สิทธิข ้อนี เป็ ้ นสิทธิทยิ ี่ งใหญ่
่ ทพึ ี่ งมีต่อมัคลูก(สรรพสิงที ่ ถู ่ กสร ้าง)ด ้วยกัน
ไม่มส ี ท ิ ธิของสรรพสิงใดๆ ่
่ งใหญ่
ทีจะยิ ่ ไปกว่าสิทธิทพึ ี่ งมีต่อศาสนทูตของอัลลอฮฺ (นบีมุหม ั มัด)
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม พระองค ์อัลลอฮฺได ้ตรัสว่า ความว่า
‫وههُ َوت ه َسب ه‬ ‫ه‬ ‫ه‬ َ ۡ ٔٗ ‫شه ٗٔداُ َو همبَ ِّش ٗٔراُ َونَذ‬ َ َ َٰ َ ۡ َ ۡ َ َ
ُ‫وهه‬
ُ‫ح‬ ِّ ُ ‫وههُ َوت َوق هِّر‬ ُ ِّ ‫ُل هِّتؤم هِّن ُواُب‬٨‫ِّيرا‬
ُ ‫ٱّللُِّ َو َر هسولِّهِّۦُ َوت َع ِّز هر‬ ِّ َٰ ُ‫ك‬
ُ ‫﴿إِّنُاُأرسلن‬
ً َ ٔٗ ۡ
ُ ]9-8 :‫﴾ُ[الفتح‬٩ُ‫بهك َرُةُ َوأصِّ يلا‬

“แท้จริงเราได ้ส่งเจ ้า(มุหม ่ นพยานและผูแ้ จ ้งข่าวดีและผูแ้ จ ้งข่าว

ั มัด)มาเพือเป็
่
ร ้าย เพือให ้พวกเจ ้าศร ัทธาต่ออัลลอฮฺและศาสนทูตของพระองค ์
้ ่
รวมทังเพือให ้พวกเจ ้ามอบความช่วยเหลือสนับสนุ นเขา
และเทิดทูนให้เกียรติแก่เขา” (อัล-ฟัตหฺ : 9-8) ดังนั้น
่
จึงจาเป็ นทีจะต ้องมอบความร ักแด่ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
เหนื อกว่ามนุ ษย ์คนอืนๆ ่ แม้กระทั่งตัวท่านเอง ลูกๆ หรือบิดามารดาของท่าน
ท่านศาสนทูตของอัลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า ความว่า
"คนหนึ่งคนใดจากพวกท่าน จะยังไม่ศรทั ธาโดยสมบูรณ์
จนกว่าฉัน(ท่านนบี)จะเป็ นทีร่ กั ยิงส ่ าหรบั เขา มากกว่าบิดาของเขา
ลูกของเขา และมนุ ษย ์ทังหมด" ้ (บันทึกโดย อัล-บุคอรีย ์ 15,มุสลิม 44, อัน-
นะสาอีย ์ 5013, อิบนุ มาญะฮฺ 67,อะหฺมด ั 3/207,อัด-ดาริมย ี ์2741)
ส่วนหนึ่ งจากสิทธิทพึ ี่ งมีต่อท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม คือ
การให ้เกียรติแก่ท่าน
การเทิดทูนและเชิดชูทเหมาะสมกัี่ บฐานะโดยไม่เลยเถิดจนเกินไปและไม่ละเลย
จนเกินควร รูปแบบการให ้เกียรติแก่ท่านในขณะทีท่ ่ านยังมีชวี ติ คือ
เคารพให้เกียรติแนวทางและตัวท่านเอง

11
ส่วนการให ้เกียรติหลังจากทีท่ ่ านได ้สินชี
้ วต ิ ไปแล ้ว คือ
การเคารพและให้เกียรติแนวทางและคาสอนของท่าน
หากใครได ้เห็นถึงการให้เกียรติและเทิดทูนของบรรดาเศาะหาบะฮฺต่อท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัมแล ้ว
เขาก็จะทราบดีว่าบรรดาเศาะหาบะฮฺผท ู ้ รงเกียรติเหล่านั้นได ้ทาหน้าทีที ่ พึ
่ งมีต่อ
ศาสนทูตของอัลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ไว ้อย่างไรบ้าง รวะฮฺ บิน
มัสอูด ได ้เล่าแก่ชาวกุรอ ้ั พวกเขาได
็ ยชฺ ครงที ่ ้ส่งเขาไปเจรจากับท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ในการทาสนธิสญ ั ญา อัล-หุดยั บิยะฮฺ เขากล่าวว่า
ความว่า "ฉันเคยเข ้าเฝ้ าบรรดากษัตริย ์หลายองค ์ไม่ว่าจะเป็ น กิสรอ
(คุสโรแห่งเปอร ์เซีย), ก็อยศ็อรฺ (ซีซาร ์แห่งโรมัน) หรือ อัน-นะญาชีย ์
(แห่งอบิสสิเนี ยหรือเอธิโอเปี ย)
แต่ฉันไม่เคยพบว่าบรรดาพสกนิ กรของกษัตริย ์เหล่านั้นจะใหเ้ กียรติแก่กษัตริย ์
่
ของพวกเขา เฉกเช่นทีบรรดาเศาะหาบะฮฺ ของมุหม ั มัดได ้กระทากับมุหม ั มัด
้ ้ เมือเขา
ทังนี ่ (มุหม ่
ั มัด) บัญชาสิงใดพวกเขารี บสนองคาบัญชาทันที
่
เมือเขาจะอาบน ้าละหมาดบรรดาเศาะหาบะฮฺต่างแย่งกันทีจะอ ่ านวยความสะดว
กใหท้ ่านอาบน้าละหมาด
่
เมือเขาพู ดจาสนทนาบรรดาเศาะหาบะฮฺจะพากันลดเสียงในขณะทีอยู ่ ่ต่อหน้าเ
ขา
และพวกเขาจะไม่จ ้องมองสายตาไปยังเขาทังนี ้ เพื
้ อเป็
่ นการใหเ้ กียรติแก่เขา"(มุ
คตะศ็อร สีเราะฮฺ อัร-เราะสูล โดยชัยคฺ อับดุลลอฮฺ บิน มุหม ั มัด บิน
อับดุลวะฮ ์ฮาบ หน้าที่ 300)
้
เช่นนี แหละที ่
บรรดาเศาะหาบะฮฺ เราะฎิยลั ลอฮุอน ั ฮุม
ได ้ให้เกียรติและเทิดทูนท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
เนื่องจากอัลลอฮฺได ้ประทานใหท้ ่านนบีมน ่
ี ิ สยั และมารยาททีงดงาม
มีความอ่อนน้อม และใช ้ชีวต ่ ยบง่าย
ิ ทีเรี
่
ซึงหากท่ ่ ้าวร ้าวแน่ นอนคนรอบข ้างจะพากันเตลิดหนี หายจ
านนบีเป็ นบุคคลทีก
ากท่านไป

12
 และส่วนหนึ่งจากสิทธิทพึ ี่ งมีต่อท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม คือ
ศร ัทธาและเชือในสิ ่ ่ ท่
งที ่ านได ้แจ ้งใหเ้ ราทราบทังในเรื ้ ่
องอดี ตกาลและเรืองที ่ จะเ ่
้
กิดขึนภายภาคหน้ า การปฏิบต ั ต ิ ามคาบัญชาของท่าน
การหลีกห่างจากสิงที ่ ท่ ่ านได ้หา้ มและเตือนระวัง
ตลอดจนศรทั ธาว่าทางนาของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
คือทางนาทีสมบู ่ รณ์ทสุ ี่ ด
บทบัญญัตข ิ องท่านนั้นคือบทบัญญัตท ี่
ิ สมบู รณ์แบบทีสุ ่ ด
และไม่เอาบทบัญญัติ
หรือกฎระเบียบใดๆมาอยู่เหนื อบทบัญญัตห ิ รือคาสอนของท่านไม่ว่าจะมาจาก
แหล่งใดก็ตาม อัลลอฮฺ ตรัสว่า ความว่า
‫َ ه‬ َ َ ‫ه‬ َ ‫ِّيمُاُ َش‬ َ‫ه‬ َ ۡ َ َ ََ ََ
ُ‫س ِّه ُۡمُ َح َر ٗٔجُاُم َِّمُا‬ ُ ‫ج َُرُبَيۡ َن هه ُۡمُث َُمُلاُي ِّج هد‬
ِّ ‫واُفِّيُُأنف‬ َُ ‫ونُ َح َت َُٰىُيحك هِّم‬
َ ‫وكُف‬ ُ ‫كُلاُيهؤم هِّن‬ ُ ِّ ‫﴿فلاُورب‬
]65 :‫﴾ُ[النساء‬٦٥ُ‫ِّيمُا‬ ٔٗ ‫تُ َويه َسل هِّم ُواُت َ ۡسل‬ َ َ
ُ َ ‫قض ۡي‬

"มิใช่เช่นนั้นดอก ข ้าขอสาบานด ้วยพระเจ ้าของเจ ้าว่า

เขาเหล่านั้นจะยังไม่ศร ัทธาจนกว่าพวกเขาจะให ้เจ ้าตัดสินในสิงที ่ ขั ่ ดแย้งกันระ
หว่างพวกเขาแล ้วพวกเขาไม่พบความคับใจใดๆ
ในจิตใจของพวกเขาจากสิงที ่ เจ
่ ้าได ้ตัดสินใจ และพวกเขายอมจานนด ้วยดี"
(อัน-นิ สาอ ์ :65) ความว่า
‫هۡ ۡ ه ه َه َ َۡ ۡ َ ه ۡ هه َ ه ۡ َ َه َ ه‬ َ َ َ َ َ ُّ ‫ه ه ۡ ه‬ ۡ‫ه‬
ُ‫ور‬
ُ ‫ٱّللُغف‬ ُ ُ‫ٱّللُفٱتبِّ هعونِّيُُيحبِّبك ُم‬
ُ ‫ٱّللُويغف ُِّرُلك ُمُذنوبك ُمُو‬ ُ ُ‫ون‬ُ ‫تحِّب‬
ُ ُ‫لُإِّنُكنت ُم‬
ُ ‫﴿ق‬
]31 :‫﴾ُ[آل عمران‬٣١ُ‫َرحِّيم‬

"จงกล่าวเถิด(มุหม ั มัด) ว่า หากพวกท่านรักอัลลอฮฺ ก็จงปฏิบต ั ต

ิ ามฉัน
อัลลอฮฺก็จะทรงร ักพวกท่าน
และจะทรงอภัยใหแ้ ก่พวกท่านซึงโทษทั ่ ้
งหลายของพวกท่ าน
และอัลลอฮฺน้ันเป็ นผูท้ รงอภัยโทษ ผูท้ รงเมตตาเสมอ" (อาล อิมรอน : 31 )
และส่วนหนึ่งจากสิทธิทพึ ี่ งมีต่อท่านนบีคอื ปกป้ องศาสนบัญญัติ

13
 ่
และแนวทางของท่านเท่าทีเขาคนนั ้นจะมีความสามารถแม้ว่าในบางกรณี จาเป็
่
นทีจะต ้องใช ้กาลังและอาวุธต่อสู ้ก็ตาม
่
เมือศัตรูโจมตีด ้วยปร ัชญาและข ้อคลุมเครือต่างๆ
การปกป้ องเกียรติของท่านก็ต ้องตอบโต ้ด ้วยหลักวิชาการและพยามยามหักล ้า
งข ้อกล่าวหาต่างๆ

และอธิบายเปิ ดโปงการใส่ร ้ายอันมดเท็จ แต่หากว่าศัตรูโจมตีด ้วยอาวุธ

การปกป้ องก็ต ้องเป็ นไปตามความเหมาะสมกับเหตุการณ์
่ ผู
และไม่บงั ควรอย่างยิงที ่ ศ้ ร ัทธาคนหนึ่ งเมือได
่ ่ านนบีมุหม
้ยินคนมาดูหมินท่ ั มัด
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม หรือหลักการคาสอนของท่าน
เขาจะอยู่อย่างนิ่ งเฉยไม่ได ้แสดงกริยาใดๆ ในการทีจะปกป้่ องเกียรติของท่าน
้ สามารถจะปกป้
ทังที ่ องท่านได ้

14
 สำม สิทธิของบิดำมำรดำ
ไม่มผ ่
ี ใู ้ ดทีสามารถปฏิ เสธบุญคุณทีบิ ่ ดามารดามีต่อบรรดาลูกๆ
ของเขาทังสองได ้ ้ ้ เนื่องจากทังสองเป็
้ ทังนี ้ ี่ ม้ บ
นสาเหตุทให ี ุตรเกิดขึน้ ดังนั้น
้
เขาทังสองจึ งเป็ นบุคคลทีพึ ่ งได ้สิทธิมากทีสุ
่ ด
้
ทังสองได ้ บุตรตังแต่
้เลียงดู ้ เยาว ์วัยอย่างเหน็ ดเหนื่ อย
่
เพือให ้ลูกร ักได ้นอนอุ่นหลับสบาย
มารดาต ้องอุ ้มครรภ ์เป็ นระยะเวลาประมาณเก ้าเดือน ดังทีอั ่ ลลอฮฺได ้ตรสั ว่า
ความว่า
ۡ َ َ َۡ َ َ ۡ‫َ َۡ َ ۡ ه‬ ‫َ ه‬ ۡ َ ۡ ‫َََ ه‬
ُ‫ص ه‬
ُ﴾١٤‫ير‬ ِّ ‫كُإِّل َُيُٱل َم‬
ُ ‫نُٱشك ُرُلِّيُولِّوَٰل ِّدي‬ ُِّ ‫ُحمل ۡت هُهُأ ُّم هه ُۥُ َوه ًنُاُعَل َُٰىُ َوهنُُ َوفِّصَٰل هه ُۥُفِّيُعامي‬...﴿
ُِّ ‫نُأ‬
]14 :‫[لقمان‬

“มารดาของเขาได ้อุ ้มครรภ ์เขาอย่างเหนื่ อยล ้าชันแล ้ ้วชันเล่้ า” (ลุกมาน :

14) หลังจากคลอดจากครรภ ์มารดาแล ้ว
มารดาก็ต ้องดูแลเลียงดู ้ ใหน้ มเป็ นระยะเวลาอีก 2 ปี
่ มไปด ้วยความยากลาบากและเหน็ ดเหนื่ อยอย่างสาหัส
ซึงเต็
ส่วนบิดาก็เช่นกันต ้องพยายามดินรนเพื ้ ่
อหาปั จจัยมาเลียงชี ้ พตังแต่ ้ เจ ้ายังแบเ
บาะจนถึงเป็ นผูใ้ หญ่สามารถช่วยตัวเองได ้
นอกจากนั้นทังสองต ้ ้องพยายามอบรมเลียงดู ้ และแนะแนวทางแก่เจ ้า
่ วเจ ้าเองนั้นตอนนั้นยังต ้องอาศัยคนอืน
ซึงตั ่
ไม่มค ี วามสามารถทีจะสร ่ ้างประโยชน์หรือโทษแก่ผใู ้ ดเลย ดังนั้น
อัลลอฮฺได ้บัญชาให้เราทาดีต่อบิดามารดาและแสดงความกตัญญูกตเวทีตอบแ
ทนบุญคุณของท่านทังสอง ้ ่
ดังทีพระองค ์ตรสั ว่า ความว่า
َ ‫َ َۡ َ ۡ ه‬ ‫َ ه‬ ۡ َ ۡ ‫َََ ه‬ ۡ
َٰ َ ‫﴿ َو َو َص ۡي َنُاُٱل ِّإ‬
ُ ۡ‫نُٱشك ُۡرُلِّيُ َول َِّوَٰل َِّدي‬
ُ‫ك‬ ُِّ ‫نُب ِّ َوَٰل َِّديۡ ُهُِّحمل ۡت هُهُأ ُّم هه ُۥُ َوه ًنُاُعَل َُٰىُ َوهنُُ َوفِّصَٰل هه ُۥُفِّيُعامي‬
ُِّ ‫نُأ‬ َُ ‫نس‬
ۡ َ
]14 :‫﴾ُ[لقمان‬١٤‫ير‬ ُ‫ص ه‬ ِّ ‫إِّل َُيُٱل َم‬

15
 “และเราได ้สังการแก่ ่ มนุ ษย ์เกียวกั ่ บบิดา มารดาของเขา
่
โดยทีมารดาของเขาได ้อุ ้มครรภ ์เขาอย่างเหนื่ อยล ้าชันแล ้ ้ า
้วชันเล่
และการหย่านมของเขาในระยะเวลาสองปี เจ ้าจงขอบคุณข ้า
และบิดามารดาของเจ ้า ยังเรานั้น คือการกลับไป” (ลุกมาน : 14)
และพระองค ์ตร ัสอีกว่า ความว่า
َ َ ۡ َ َ َ‫ه‬ ۡ َ َ َ َ َ ُّ َ َٰ َ َ َ
ُ‫كُٱلكِّبَ َُرُأ َح هد هه َمُاُأ ُۡو‬ َٰ َ ‫نُإِّ ۡح‬
َُ ‫س ًنُاُإِّ َمُاُ َي ۡبلغ‬
ُ ‫نُعِّند‬ ُِّ ۡ‫كُألاُت ۡع هب هدوُاُإِّلاُُإِّيَُاههُُ َوبِّٱل َوَٰل َِّدي‬ُ ‫﴿۞ُوقض ُىُرب‬
ُّ َ َ َ َ ‫َ ۡ ۡ َ ه‬ ‫ه‬
ٔٗ ‫اه َمُاُفَلَاُ َت هقلُل َ هه َمُاُأفُُ َولَاُ َت ۡن َه ۡر هه َمُاُ َو هقلُل َ هه َمُاُقَ ۡولٗٔاُ َكر‬ ‫ك ِّل َ ه‬
َُ ‫احُٱلذ ُِّلُم‬
ُ‫ِّن‬ ُ ‫ِّضُلهمُاُجن‬ ُ ‫ُوٱخف‬٢٣‫يمُا‬ ِّ
ُ ]24-23 :‫﴾ُ[اإلسراء‬٢٤‫ِّيرا‬ ٔٗ ‫ٱر َحمۡ هه َمُاُ َك َمُاُ َر َب َيانيُ َصغ‬ۡ ُ‫ب‬ ‫َ َۡ ه‬
ُِّ ‫ٱلرحمةُِّ َوقلُ َر‬
ِّ

“และพระเจ ้าของเจ ้าบัญชาว่า

พวกเจ ้าอย่าเคารพภักดีผใู ้ ดนอกจากพระองค ์เท่านั้นและจงทาดีต่อบิดามารดา
่ พการีคนใดคนหนึ่ งหรือทังสองคนได
เมือบุ ้ ้บรรลุสู่วยั ชราอยู่กบั เจ ้า
ั้
ก็จงอย่ากล่าวแก่ทงสองว่ า อุฟ ! และอย่าขู่เข็ญท่านทังสอง ้
และจงพูดแก่ท่านทังสองด ้ ้วยถ ้อยคาทีอ่่ อนโยน และจงนอบน้อมแก่ท่านทังสอง ้
่
ซึงการถ่ อมตนเนื่ องจากความเมตตา และจงกล่าวว่า ข ้าแต่พระเจ ้าของฉัน
้
ทรงโปรดเมตตาแก่ท่านทังสองเช่ ่ งสองได
นทีทั ้ ้ ฉันเมือเยาว
้เลียงดู ่ ์วัย” (อัล-
อิสรออ ์ : 23-24) แท้จริง สิทธิหน้าทีที ่ พึ
่ งมีต่อบิดามารดา
คือการทาดีแสดงความกตัญญูกตเวทีต่อท่านทังสองด ้ ้วยการทาดีต่อท่านทังด ้ ้
วยวาจา การกระทา การมอบกาลังกายและทรัพย ์ให้แก่ท่าน
การปฏิบต ั ต ่
ิ ามคาสังของท่ ้
านทังสองตราบใดที ่ เป็ นการฝ่ าฝื นอัลลอฮฺ
ไม่
และไม่เป็ นอันตรายต่อตัวท่านเอง การพูดจากับท่านอย่างอ่อนน้อม
การแสดงหน้าตาทียิ ่ มแย้ม
้ ่
การใหค้ วามช่วยเหลือทีเหมาะสมกั บท่าน
การไม่พูดจาทีท ่ าใหท้ า่ นทังสองกระทบกระเทื
้ อนจิตใจยามทีท่ ่ านทังสองแก่
้ ชรา
เจ็บป่ วย หรืออ่อนแรง
และต ้องไม่ถอ ่
ื ว่าสิงเหล่ านั้นเป็ นภาระสาหรบั ท่านเพราะภายภาคหน้าตัวท่านเอ
งก็จะอยู่ในสภาพเช่นนั้นเหมือนกัน ท่านเองต ้องกลายเป็ นพ่อ หรือ

16
 ่ านทังสองได
แม่ดงั ทีท่ ้ ้เป็ นพ่อแม่ของท่านมาแล ้ว
และท่านเองก็ต ้องแก่ชราในสายตาลูกหลานหากอัลลอฮฺทรงไว ้ชีวต ิ ท่านยาวน
าน
่ งเวลานั้นท่านเองคงต ้องการความกตัญญูจากลูกหลานดังทีพ่
เมือถึ ่ อแม่ของท่
านเคยต ้องการจากตัวท่านมาแล ้ว
หากเจ ้าเคยทาดีต่อพ่อแม่ทงสองแล ้ั ้วก็จงภูมใิ จในสิงที ่ ท่ ่ านจะได ้รบั
นั่นคือผลบุญอันมากมายจากอัลลอฮฺ
และท่านเองจะได ้ร ับการปฏิบต ั จิ ากลูกของท่านเหมือนกับทีท่ ่ านได ้เคยปฏิบต ั ก
ิ ั
่
บพ่อแม่ของท่านเช่นกัน ผูใ้ ดทีกตัญญูรู ้คุณบิดามารดาของเขา
เขาก็จะได ้ร ับความกตัญญูจากลูกหลานภายภาคหน้า
่
ส่วนผูใ้ ดทีอกตั ญญูเนรคุณบิดามารดาในภายภาคหน้าลูกหลานของเขาจะแส
ดงความอกตัญญูต่อเขาเช่นกัน
ผลตอบแทนของคนเรานั้นจะได ้รบั เสมือนทีเขาได ่ ้เคยปฏิบต ั ิ
อัลลอฮฺได ้จัดลาดับการทาดีต่อพ่อแม่อยู่ในระดับทีสู ่ งส่ง
้
พระองค ์ได ้ลาดับสิทธิของทังสองรองลงมาจากสิ ทธิทพึ ี่ งมีต่อพระองค ์และศาสน
ทูตของพระองค ์ ดังทีอั ่ ลลอฮฺได ้ตรสั ว่า ความว่า

َٰ َ ‫نُإِّ ۡح‬ ۡ ٔٗ َ ‫ََ َ هۡ ه‬ ۡ

]36 :‫﴾ُ[النساء‬...ُ‫س ٗٔنُا‬ ُِّ ۡ‫ٱّللُ َولاُتش ِّرك ُواُبِّهِّۦُش ۡيـُاُ َوبِّٱل َوَٰل َِّدي‬
ُ ُ‫وا‬ ُ ‫﴿۞ُ َوٱع هب هد‬

“และจงเคารพสักการะอัลลอฮฺเถิด
ิ่
และอย่าให ้มีสงหนึ ่งสิงใดเป็
่ นภาคีกบั พระองค ์
และจงทาดีต่อพ่อแม่ผบ ้
ู ้ งั เกิดเกล ้าทังสอง” (อัน-นิ สาอ ์ : 36) ความว่า
ۡ َ َ َۡ َ َ ۡ‫ۡ ه‬
ُ‫ص ه‬
]14 :‫﴾ُ[لقمان‬١٤‫ير‬ ِّ ‫كُإِّل َُيُٱل َم‬
ُ ‫ُٱشك ُرُلِّيُول ِّوَٰل ِّدي‬...﴿

“เจ ้าจงขอบคุณข ้า และจงขอบคุณบิดามารดาของเจ ้า

ยังเรานั้นคือการกลับไป” (ลุกมาน : 14) ท่านนบีมุหม
ั มัด
ศ็อลลัลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
ได ้วางการทาดีต่อพ่อแม่เหนือกว่าการต่อสู ้ในหนทางของอัลลอฮฺ

17
 ่
ดังหะดีษทีรายงานโดยท่ านอิบนุ มัสอูด เราะฎิยลั ลอฮุอน ั ฮฺ ว่า ฉันได ้กล่าวว่า
ความว่า โอ ้ ศาสนทูตของอัลลอฮฺ การงานใดทีอั ่ ลลอฮฺทรงรกั มากทีสุ ่ ด?
ท่านนบีตอบว่า “การละหมาดในเวลาของมัน” และฉันไดถ้ ามอีกว่า
่
แล ้วมีการงานอะไรอีก(ทีพระองค ์ทรงรกั )? ท่านนบีตอบว่า “การทาดีต่อพ่อแม่”
แล ้วฉันก็ถามท่านอีกว่า แล ้วการงานอะไรอีก? ท่านนบีตอบว่า
“การต่อสู ้ในหนทางของอัลลอฮฺ” (บันทึกโดย อัล-บุคอรีย ์ 504, มุสลิม
85,อัต-ติรมิซยี ์ 1898, อัน-นะสาอีย ์ 610,อะหฺมด ั 1/439, อัด-ดาริมย ี ์
1225)หะดีษบทนี ชี ้ ถึ้ งความสาคัญของสิทธิทพึ ี่ งมีต่อพ่อแม่
่ ค้ นส่วนใหญ่ในปัจจุบน
ซึงผู ั มักจะละเลยและไม่ใหค้ วามสาคัญจนถึงขันแสดงค ้
วามอกตัญญูเนรคุณ และตัดขาดความสัมพันธ ์กับท่านทังสอง ้
เราพบว่าบางคนนั้นไม่ใหค้ วามสาคัญกับสิทธิหน้าทีที ่ พึ
่ งมีต่อพ่อแม่
และมีบางคนถึงขันดู ้ ถูกเหยียดหยาม พูดจาขึนเสี ้ ยงกับพ่อแม่ของเขาเอง
่
ซึงพฤติ กรรมเหล่านั้นเขาจะได ้ประสบกับตัวเองไม่ช ้าก็เร็ว
*

18
 สี่ สิทธิของบุตร
บรรดาบุตรหมายรวมถึง บุตรชายและธิดา ซึงสิ ่ ทธิต่างๆ
ของบุตรนั้นมีมากมาย แต่ทส ี่ าคัญอย่างยิงคื ่ อการใหก้ ารอบรม ปลูกฝังศาสนา
คุณธรรมและจริยธรรมในหัวใจของพวกเขา ดังทีอั ่ ลลอฮฺตรสั ว่า ความว่า
َ ‫اسُ َوٱلۡح‬ ‫اراُ َو هق ه‬
َ ُ‫ود َهُا‬ ‫ك ُۡمُ َوأَ ۡهل ه‬
ٔٗ َ‫ِّيك ُۡمُن‬ ‫َ َٰٓ َ ُّ َ َ َ َ َ ه ه َ ه‬
‫نف َس ه‬
:‫﴾ُ[التحريم‬...ُ‫ارُهة‬
َ ‫ِّج‬ ُ ‫ٱلن ه‬ ‫ِّينُءامن ُواُقوُاُأ‬
ُ ‫﴿يأيهُاُٱلذ‬
]6

“โอ ้บรรดาผูศร ้ ัทธาเอ๋ย

จงคุ ้มครองตัวของพวกเจ ้าและครอบครัวของพวกเจ ้าให้พ้นจากไฟนรก
เพราะเชือเพลิ ้ งของมันคือมนุ ษย ์และก ้อนหิน” (อัต-ตะหฺรมี : 6) และท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า ความว่า
“ทุกคนในหมู่พวกท่านเป็ นผูร้ บั ผิดชอบ
และทุกคนในหมู่พวกท่านตอ้ งถูกสอบสวนต่อความรับผิดชอบของเขา
ผูช ้ ายเป็ นผูร้ ับผิดชอบต่อครอบครัวของเขา
และต ้องถูกสอบสวนในความรับผิดชอบของเขา” (บันทึกโดยอัล-บุคอรีย ์
853, อัต-ติรมิซยี ์ 1705, อบูดาวูด 2928, และอะหฺมด ั 2/55)
ลูกหลานคืออะมานะฮฺ(หน้าทีต ่ ้องรบั ผิดชอบ)บนบ่าของบิดามารดาทุกคน
้
ทังสองท่ านจะถูกสอบสวนถึงภาระหน้าทีต่ ่ อลูกหลานในวันกิยามะฮฺ
และด ้วยการอบรมปลูกฝังศาสนาและจริยธรรมแก่ลูกหลานจะทาให้พวกเขากล
ายเป็ นแก ้วตาดวงใจแก่พ่อแม่ ทาใหม้ ค ี วามสุขทังในโลกนี้ ้
และโลกหน้ า
อัลลอฮฺตรัสว่า ความว่า
َ َ ۡ ‫َ َٰ َ ۡ َ ۡ َ ۡ ه َ َ ه ۡ َ َ َ َ ۡ َ َٰ ه‬ ‫ه‬ َ َ
ُ ‫ِّينُ َء َام هن ُواُ َوٱت َب َع ۡت هه ُۡمُذرِّ َي هت ههمُبِّإِّيمنُُألحقنُاُب ِّ ِّه ُمُذرِّيته ُمُومُاُألتنهمُم‬
ُُ‫ِّنُع َملِّ ِّهمُمِّنُش ۡىء‬ َُ ‫﴿ َوٱلذ‬
َ ُّ ‫ه‬
ۡ ُ‫ل‬
]21 :‫﴾ُ[الطور‬٢١ُ‫بُ َرهِّين‬ ُ َ ‫ٱم ِّرِۭٕيُب ِّ َمُاُك َس‬ ُ‫ك‬

19
 “และผูศ้ รทั ธาทังหลาย ้
่
ทีบรรดาลู กหลานของพวกเขาได ้ดาเนิ นตามพวกเขาด ้วยการศรทั ธา
เราจะให้ลูกหลานของพวกเขาอยู่รว่ มกับพวกเขา
และเราจะไม่ให้ผลบุญจากการงานของพวกเขาลดหย่อนลงจากพวกเขาแต่อย่
างใด แต่ละคนนั้นย่อมได ้รบั การคาประกั ้ ่ เขาขวนขวายไว
นในสิงที ่ ้” (อัฏ-ฏูรฺ :
้
21) เราทังคู่ต่างก็:เราขาดพวกเขา และท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
กล่าวว่า ความว่า “เมือบ่ ่ าวคนหนึ่ ง (มนุ ษย ์) ได ้เสียชีวต ิ ลง
การงานของเขาจะถูกตัดขาด นอกจากการงานสาม ประการ
คือการบริจาคทานทีถาวร ่ หรือความรู ้ทีเป็ ่ นประโยชน์
หรือลูกทีดี ่ ซงขอดุ
่ึ อาอ ์ใหก้ บั เขา” (บันทึกโดยมุสลิม 1631,อัต-ติรมิซยี ์
1376, อัน-นะสาอีย ์ 3651,อะหฺมด ั 2/327,อัด-ดาริมย ี ์ 559)
นี่คือผลของการอบรมเลียงดู ้ บุตรหลานด ้วยกระบวนการอบรมขัดเกลาทีดี ่ ซงจ
่ึ
ะยังประโยชน์แก่บด ิ ามารดาหลังจากทีเขาทั ่ ้
งสองจากโลกนี ้
ไป
มีบรรดาพ่อแม่หลายคนทีมองข ่ ้ามภาระหน้าทีนี ่ จนท ้ าให ้ลูกหลานของเขาต ้อง
สูญเสียโอกาสและสิทธิทพึ ี่ งได ้รบั พวกเขาต่างหลงลืมภาระหน้าทีต่ ่ อลูกๆ
พวกเขาไม่เคยทีจะสอบถามว่ ่ าลูกหลานไปไหนกัน กลับมาถึงบา้ นตอนไหน
พวกเขาไปคบหากับเพือนคนไหนบ ่ า้ ง
พ่อแม่บางคนไม่เคยชีแนะแนวทางแก่ ้ ลูกๆ
ไม่เคยหา้ มปรามพวกเขาจากการประพฤติชว่ ั
แต่ทน่ ี่ าแปลกใจยิงนั ่ กพวกเขาพยายามอย่างยิงยวดที ่ ่ างานเพือหาเงิ
จะท ่ น
่
เพือสะสมทร พ ั ย ์อย่างมากมาย และพัฒนาสินทร ัพย ์เหล่านั้นให ้งอกเงย
ซึงส่่ วนใหญ่ผท ี่ ้ร ับประโยชน์จากทรพ
ู ้ ได ั ย ์สินนั้นก็เป็ นผูอ้ น ื่ ส่วนบรรดาลูกๆ
นั้น
พวกเขาไม่เคยสนใจทีจะอบรมพั ่ ฒนาพวกเขาให ้เป็ นคนดีทงที ั้ พวกเขาสมควร
่
ได ้รบั การดูแลเป็ นพิเศษเพือให ่ เ้ กิดประโยชน์ทงในโลกนี ้ั ้
และโลกหน้ า
่ ่
และดังทีจาเป็ นสาหรบั บิดามารดาทีต ้องใหอ้ าหารกายแก่ลูกไม่ว่าจะเป็ นอาหาร
หรือเครืองดื ่ ม ่ ให ้เสือผ้ ้ าเป็ นอาภรณ์ห่มกาย

20
เฉกเช่นนั้นแหล่ะทีเขาทั่ ้
งสองต ้องใหอ้ าหารด ้านจิตใจ
ด ้วยความรู ้และศร ัทธาและให้ความยาเกรงเป็ นอาภรณ์สาหรบั วิญญาณของเข
่ งดั
า ซึงสิ ่ งกล่าวนั้นย่อมประเสริฐกว่า และส่วนหนึ่ งจากสิทธิทพึ ี่ งมีต่อบุตร คือ
การให ้ค่าใช ้จ่ายเลียงดู้ ด ้วยความเหมาะสมเพียงพอไม่ฟมเฟื ุ่ อยหรือตระหนี่ เกิน
ไป
เพราะนั่นเป็ นสิงที
่ จ่ าเป็ นทีบรรดาบุ
่ ตรพึงได ้รบั และเป็ นการสานึ กในพระกรุณา
่
มหาธิคุณทีอัลลอฮฺได ้ประทานทรพ ั ย ์สินใหแ้ ก่เรา
เราจะไปหวงแหนทร ัพย ์สินจนเกินเหตุทาไมจนตระหนี่ ทีจะใช ่ ้จ่ายมันไปแล ้วใน
่ ่
ทีสุดเมือเราเสียชีวต ้
ิ ไปทร ัพย ์สินเหล่านันย่อมถูกริบไปหมด
่
แม้ว่าเมือบิดามารดายังมีชวี ต ิ อยู่แต่มค ี วามตระหนี่ ไม่ยอมใหค้ ่าเลียงดู
้
บรรดาลูกสามารถเอาทรพ ั ย ์สินนั้นมาใช ้จ่ายใหเ้ พียงพอต่อการดารงชีพดังทีท่ ่
านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได ้ตอบคาถามแก่ ฮินดฺ
บุตรีของอุตบะฮฺ (ดังหะดีษทีบั ่ นทึกโดยอัล-บุคอรีย ์และมุสลิม)
และส่วนหนึ่งของสิทธิทพึ ี่ งมีต่อบุตร คือ
การไม่แสดงความลาเอียงระหว่างบุตรในการมอบของขวัญหรือของกานัลใดๆ
ไม่อนุ ญาตให ้เรามอบสิงหนึ ่ ่งสิงใดแก่
่ ่ กๆ
ลูกๆ บางคนในขณะทีลู
่
คนอืนไม่ ่ ้นด ้วยความลาเอียง แท้จริงแล ้วอัลลอฮฺไม่ทรงรกั ผูท้ อธรรม
ได ้ร ับสิงนั ี่
เนื่องจากพฤติกรรมดังกล่าวจะทาใหเ้ กิดความข ้องใจและเกิดความบาดหมางใ
จระหว่างลูกๆ ผูท ี่ ้รบั และผูท
้ ได ี่ มส
้ ไม่ ี ท
ิ ธิ
้
ซาร ้ายอาจจะทาใหเ้ กิดความบาดหมางใจระหว่างบิดามารดากับบุตรทีไม่ ่ ได ้รบั
สิทธิดงั กล่าวด ้วย
มีบางคนทีจ่ าแนกระหว่างบุตรทีท ่ าดีและอ่อนน้อมต่อบิดามารดากับบุตรทีไม่่ ก
ระทาเช่นนั้น ด ้วยการมอบของขวัญหรือของกานัลแก่บุตรทีท ่ าดีต่อเขาก่อน
่ งสิงเหล่
อันทีจริ ่ ้ ใช่เหตุผลทีจะอนุ
านี ไม่ ่ ญาตใหเ้ ราลาเอียงหรือไม่ยุตธิ รรมแก่พ
วกเขาได ้
การมอบของขวัญตอบแทนบุตรโดยอาศัยการพิจารณาจากความดีงามทีเขา ่
ปฏิบต ั ต ่ ไม่
ิ ่อบิดามารดาเป็ นสิงที ่ อนุ ญาต

21
เนื่องจากผลตอบแทนทีเขาท ่ าดีต่อพ่อแม่นั้นอัลลอฮฺจะเป็ นผูต้ อบแทนใหเ้ อง
การให ้รางวัลเฉพาะแก่ลูกทีท ่ าดีต่อบิดามารดานั้นจะทาใหล้ ูกเกิดความลาพอง
ในการงานของตน และจะทาใหล้ ูกๆ คนอืนออกห่ ่ างจากบิดามารดา
และจะอยู่ในความอกตัญญูหรือเนรคุณต่อบิดามารดาตลอดไป อีกอย่าง
เราเองก็ไม่สามารถล่วงรู ้ได ้ว่าบางทีภายภาคหน้าสถานการณ์อาจจะพลิกผัน
่ ญญูกลายเป็ นลูกทีเนรคุ
ทาใหล้ ูกทีกตั ่ ณ
่ ่
หรือลูกทีเนรคุณอาจจะกลายเป็ นลูกทีกตัญญูก็เป็ นได ้ ทังนี ้ ้
เนื่องจากจิตใจของมนุ ษย ์ทุกคนล ้วนอยู่ในพระหัตถ ์ของอัลลอฮฺ
่
ซึงพระองค ์สามารถพลิกผันมันได ้ตามทีพระองค ่ ์ทรงประสงค ์
ในตาราหะดีษเศาะฮีหฺ อัล-บุคอรีย ์และมุสลิม บันทึกว่า รายงานจากอัน-
นุ อมฺ าน บิน บะชีรฺ ว่า บะชีรฺ บิน สะอัด
บิดาของเขาได ้มอบทรพ ั ย ์สินบางอย่างใหแ้ ก่ลูกชายของเขาคนหนึ่ ง
แล ้วมาหาท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
แล ้วบอกกับท่านนบีถงึ เรืองดั ่ งกล่าว ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
แล ้วบอกกับท่านนบีถงึ เรืองดั ่ งกล่าว ท่านบี จึงถามเขาว่าความว่า
้ ลูกๆ ของเจ ้าทุกคนไหม?” เขาตอบว่า “ไม่” ท่านบี
“เจ ้าได ้มอบให ้เช่นนี แก่
กล่าวว่า “ดังนั้นจงเอาสิงนั ่ ้นกลับคืนมา”ในบางสายรายงาน ท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า ความว่า “ พวกท่านจงยาเกรงอัลลอฮฺ
และจงให ้ความยุตธิ รรมระหว่างลูกๆ ของพวกท่าน”และในบางสานวน
้
มีดงั นี ความว่ ่
า “ใหค้ นอืนมาเป็ นพยานแทนฉันเถิด
เพราะฉันไม่เป็ นพยานต่อความอยุตธิ รรม” ท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได ้ระบุว่า
การให ้ความสาคัญแก่บุตรบางคนและละเลยอีกบางคนนั้น
ถือเป็ นการกระทาทีอธรรม ่ ่ นการกระทาทีต
ซึงเป็ ่ ้องหา้ มในอิสลาม
แต่หากเรามอบสิงหนึ ่ ่งสิงใดแก่
่ บรรดาบุตรตามความต ้องการหรือความจาเป็ น
่
ของเขาในขณะทีอีกบางคนมีความต ้องการอย่างอืนเช่ ่ น
คนหนึ่งต ้องการอุปกรณ์เครืองเขี ่ ยน ในขณะทีอี ่ กคนต ้องการรกั ษาโรค

22
 ่
หรืออีกคนต ้องการทร ัพย ์สินทีจะแต่ งงาน
้ ้
ถือว่าสามารถใหเ้ ป็ นการเฉพาะได ้แม้ว่าจะมีความแตกต่างอยู่บา้ ง ทังนี
อันเนื่องจากความต ้องการและความจาเป็ น
่ อว่าเป็ นเสมือนการจ่ายค่าเลียงดู
ซึงถื ้ น่ ันเอง

่ ดามารดาได ้ทาตามหน้าทีในการอบรมเลี
เมือบิ ่ ้ บุตรของตนตลอดจนการ
ยงดู
้ แล ้วไซร ้
ให ้ค่าเลียงดู
ก็สมควรแล ้วทีอั ่ ลลอฮฺจะตอบแทนเขาด ้วยการใหม้ ล ่ ญญูรู ้คุณ
ี ูกทีกตั
คอยทาดีและมอบสิทธิต่างๆ ทีบิ ่ ดามารดาพึงได ้รบั เป็ นการตอบแทน
่
แต่หากเมือใดที ่ อแม่ละเลยต่อหน้าทีในการอบรมดู
พ่ ่ แลลูก
ก็สมควรแล ้วเช่นกันถ ้าอัลลอฮฺจะใหเ้ ขาถูกทดสอบด ้วยการมีลูกทีเนรคุ ่ ณและ
้
อกตัญญูต่อทังสองคน
เพราะชนิ ดของผลตอบแทนนั้นขึนอยู ้ ่ ละคนได ้ก่อไ
่กบั ชนิ ดของการกระทาทีแต่
ว ้เช่นกัน
*

23
 ห้ำ สิทธิของเครือญำติ
สาหรบั ญาติพน้ ี่ องทีมี
่ ความสัมพันธ ์เครือญาติกบั ท่าน เช่น เป็ นพีน้ ่ อง ลุง
ป้ า น้า อา ตลอดจนลูกพีลู ่ กน้อง
่ เป็
หรือบุคคลอืนที ่ นเครือญาติกบั เรานั้นพวกเขามีสท ิ ธิพงึ ได ้รบั
่
ดังทีอัลลอฮฺได ้ตรสั ว่าความว่า
ۡ َۡ ‫َ ه َ ه َ ه‬
ُ ‫﴿قالوُاُإِّنُاُك َنُاُق ۡب‬
َُ ‫لُفِّيُُأهل َِّنُاُ همشفِّق‬
]26 :‫﴾ُ[الطور‬٢٦ُ‫ِّين‬

“และจงให ้สิทธิแก่ผท ี่ นเครือญาติ” (อัล-อิสรออ ์ : 26)

ู ้ เป็
และพระองค ์ได ้ตร ัสว่า ความว่า
َ ‫ۡه‬ َٰ َ ‫نُإِّ ۡح‬ ۡ ٔٗ َ ‫ََ َ هۡ ه‬ ۡ
]36 :‫﴾ُ[النساء‬...ُ‫س ٗٔنُاُ َوبِّذِّيُٱلق ۡرب َُٰي‬ ُِّ ۡ‫ٱّللُ َولاُتش ِّرك ُواُبِّهِّۦُش ۡيـُاُ َوبِّٱل َوَٰل َِّدي‬
ُ ُ‫وا‬ُ ‫﴿۞ُ َوٱع هب هد‬

“และจงเคารพสักการะอัลลอฮฺเถิด
และอย่าให ้มีสงหนึ ิ่ ่งสิงใดเป็
่ นภาคีกบั พระองค ์
และจงทาดีต่อผูบ้ งั เกิดเกล ้าทังสอง ้ และต่อผูเ้ ป็ นเครือญาติ” (อัน-นิ สาอ ์ : 36)
้ ่ ่
ดังนัน จาเป็ นทีจะต ้องเชือมสัมพันธ ์กับผูท้ เป็ ี่ นญาติด ้วยกัน
ด ้วยการทุ่มเทแรงกายแรงใจ
และเอือเฟื ้ ้อทร ัพย ์สินเงินทองในยามทีญาติ ่ ต ้องการหรือมีความจาเป็ น
่ ่
ซึงเรืองการช่วยเหลือกันในหมู่เครือญาติเป็ นสิงที ่ ได
่ ้รบั การยืนยันโดยบทบัญ
ญัตท ิ างศาสนา สติปัญญา และกมลสันดานอันเป็ นธรรมชาติของมนุ ษย ์
มีหลักฐานตัวบทมากมายทีส่ ่ งเสริมใหม้ ก ่
ี ารเชือมและสานสั มพันธ ์ในหมู่เครือ
ญาติทใกล ี ่ ้
้ชิด ในตาราหะดีษเศาะฮีหฺอลั -บุคอรีย ์และมุสลิม
่
ได ้บันทึกหะดีษทีรายงานจากท่ าอบูฮุรอ ็ ยเราะฮฺ แท้จริงท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุ
อะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่าความว่า
“อัลลอฮฺได ้ทรงสร ้างสรรพสิงทั ่ งหลายจนเมื
้ ่
อเสร็ ้
จสินแล ้ว อัร-เราะหิม
(ตัวเครือญาติ) ก็ได ้ลุกขึนมาและกล่ ้ าวว่า
นี่คือการยืนของผูข ้ อความคุ ้มครองใหพ ้ น ้ จากการถูกตัดขาด

24
พระองค ์อัลลอฮฺก็ตรัสว่า ได ้ เจ ้าจะพอพอใจหรือไม่
่
หากฉันจะเชือมสั มพันธ ์กับผูท ี่ อมสั
้ เชื ่ มพันธ ์กับเจ ้า
และฉันจะตัดขาดกับผูท ่
้ ตั
ี ดขาดกับเจ ้า? มันได ้ตอบว่า ใช่ ข ้าพอใจแล ้ว”
จากนั้นท่านเราะสูลุลลอฮฺ ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิวะสัลลัม ก็ได ้กล่าวว่า
“พวกท่านจงอ่านอายะฮฺนีเถิ ้ ดหากพวกท่านประสงค ์
َ َ َ َ َ ‫َهَ ه َۡ َ َ ه ۡ ه‬ َۡ ۡ‫َ َ َ ه‬ ۡ َ
ُ‫ِّينُل َع َن هه هُم‬ ُ ِّ ‫ُأو َٰٓلئ‬٢٢ُ‫ۡرضُوتق ِّطعوُاُأرحامكم‬
ُ ‫كُٱلذ‬ ُ ‫لُ َع َسيۡ هت ُۡمُإِّنُت َول ۡي هت ُۡمُأنُتفس هِّد‬
ُ ِّ ‫واُفِّيُٱلأ‬ ُ ‫﴿ف َه‬
َ َ ۡ َ ََ ‫َه‬
]23-22 :‫﴾ُ[محمد‬٢٣‫ٱّللُفأ َص َم هه ُۡمُ َوأع َم َُٰٓىُأبۡصَٰ َر هه ُۡم‬ ُ

“ดังนั้น พวกเจ ้าหวังกันหรือว่า

หากพวกเจ ้าผินหลังให(้ กับการศรัทธาแล ้ว)พวกเจ ้าก็จะได ้ก่อความเสียหายใ
นแผ่นดิน และตัดความสัมพันธ ์ทางเครือญาติของพวกเจ ้า? ชนเหล่านี แหล่ ้ ะ
คือบรรดาผูท ี่ ลลอฮฺทรงสาปแช่งพวกเขา ดังนั้น
้ อั
พระองค ์จึงทรงทาให้พวกเขาหูหนวกและทรงทาให้พวกเขาตาบอด(จากการไ
ด ้พบสัจธรรมและความดีงาม)” (มุหม ั มัด : 22-23) (บันทึกโดยอัล-บุคอรีย ์
5987 และมุสลิม 2554) และท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิ วะสัลลัม กล่าวว่า
ความว่า“ใครก็ตามทีมี ่ ความศร ัทธาต่ออัลลอฮฺและวันกิยามะฮฺ
่
ก็จงเชือมสั มพันธ ์กับเครือญาติของเขา”(บันทึกโดยอัล-บุคอรีย ์ 6138)

ปัจจุบน
ั มีผูค้ นส่วนใหญ่มก ั จะละเลยสิทธิทพึ ี่ งมีต่อเครือญาติ
่
ซึงเราจะพบว่ ้
าบางคนไม่รู ้จักแม้กระทังญาติ ใกล ้ชิดของตนเอง
ไม่เคยเชือมสั่ มพันธ ์กับพวกเขาไม่วา่ จะด ้วยทรพ ั ย ์สิน ตาแหน่ งการงาน หรือ
แสดงกิรยิ ามารยาททีดีงาม ่
วันเวลาผ่านไปพวกเขาไม่เคยนึ กทีจะไปเยี ่ ่
ยมญาติ พน้ี ่ อง
่
ไม่เคยหยิบยืนของขวั ้
ญสักชินหนึ ่ ง ไม่เคยช่วยเหลือพวกเขาในยามเดือดร ้อน
ซาร ้ ้ายกว่านั้น มีบางคนถึงกับทาร ้ายจิตใจของผูเ้ ป็ นญาติไม่ว่าจะเป็ นคาพูด
หรือการกระทา หรือทังค ้ าพูดและการกระทา

25
 ่ กทีพวกเขายอมผู
น่ าแปลกยิงนั ่ ่
กสัมพันธ ์กับคนอืนคนไกลแต่ ตด
ั ขามความสัม
พันธ ์กับญาติสนิ ทใกล ้ชิด

มีบางคนจะเลือกเชือมสั ่ มพันธ ์เฉพาะกับผูท้ เชื ี่ อมสั

่ มพันธ ์กับเขาด ้วยเท่านั้น
และจะตัดความสัมพันธ ์กับผูท ี่ ดสัมพันธ ์กับเขา
้ ตั
เขาผูน ้ นับว่าเป็ นบุคคลทีเชื
้ ี ไม่ ่ อมสั
่ มพันธ ์กับญาติมิตร
แต่เป็ นผูท้ กระท ี ่ าอย่างทัดเทียมกัน (ทาดีกบั ผูท้ ท ี่ าดีกบั เขาก่อน)
่
ซึงจะเขาอาจแสดงพฤติ กรรมนี กั ้ บบรรดาญาติหรือคนอืนๆ ่
ก็ได ้เพราะการตอบแทนในความดีไม่ได ้เจาะจงเฉพาะกับผูท้ เป็ ี่ นญาติใกล ้ชิดเ
ท่านั้น
ี่ อมสั
ผูท้ เชื ่ มพันธ ์อย่างแท้จริงคือผูท้ สานสั ี่ มพันธ ์กับญาติมต ่ ลลอฮฺเท่านั้
ิ รเพืออั
น โดยมิไดค้ านึ งว่าเขาจะตอบรบั การเชือมสั ่ มพันธ ์ของเราหรือไม่
่ ษทีบั
ดังทีหะดี ่ นทึกโดยอัล-บุคอรีย ์ รายงานจากอับดุลลอฮฺ บิน อัมรฺ บิน อัล-
อาศ ว่า แท้จริงท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิ วะสัลลัม ว่า ความว่า
่
“ผูเ้ ชือมสั มพันธ ์(เครือญาติ)ไม่ใช่ผท ี่
ู ้ กระท าอย่างทัดเทียมกัน (คือ
หากใครเชือมสั ่ มพันธ ์กับเขา เขาก็เชือมสั ่ มพันธ ์กับคนๆ นั้น)
แต่ผเู ้ ชือมสั ่ ี่ อสั
มพันธ ์ คือ ผูท้ เมื ่ มพันธ ์เครือญาติของเขาถูกตัดขาด
เขาก็ต่อสัมพันธ ์กับมัน" (บันทึกโดยอัล-บุคอรีย ์ 5645, อัต-ติรมิซยี ์ 1908,
อบู ดาวูด 1697,และอะห ์มัด 2/193) มีชายคนหนึ่ งได ้กล่าวต่อท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ว่า โอ ้ ท่านเราะสูลุลลอฮฺ ฉันมีญาติๆ
่ นเชือมสั
ทีฉั ่ มพันธ ์กับพวกเขา ในขณะทีพวกเขาตั ่ ดขาดฉัน
ฉันทาดีกบั พวกเขาขณะทีพวกเขาท ่ าเลวกับฉัน
ฉันต ้องคอยอดทนกับพวกเขา แต่พวกเขาก็ก ้าวร ้าวกับฉัน” ท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวตอบว่าความว่า
“หากท่านเป็ นอย่างทีท่ ่ านพูด
ก็เหมือนว่าท่านได ้ทาให ้พวกเขาลดเกียรติของพวกเขาเองประหนึ่ งว่าใหพ ้ วกเ
้
ขากินขีเถ ้าร ้อน และจะมีผูค้ อยช่วยเหลือสนับสนุ นจากอัลลอฮฺคงอยู่กบั ท่าน

26
 ่ านยังคงร ักษาสิงนั
ตราบทีท่ ่ ้นไว ้” (บันทึกโดยมุสลิม 2558, อะห ์มัด 2/412)
(บันทึกโดยมุสลิม)

หากแม้นว่า ไม่มบ ี ุญใดอีกสาหรบั ผูท้ เชืี่ อมสั

่ มพันธ ์กับเครือญาติ
นอกจากผลบุญทีอั ่ ลลอฮฺจะทรงเชือมสั ่ ้
มพันธ ์กับเขาทังในโลกนี ้
และโลกหน้ า
ด ้วยการประทานความเมตตาของพระองค ์ ทรงทาให้การงานของเขาง่ายดาย
ทรงปลดเปลืองทุ ้ กข ์โศกจากเขา นั่นก็ย่อมมากมายเพียงพอแล ้ว
แต่ทว่าในความเป็ นจริง ยังมีคุณค่าอืนมากกว่ ่ านั้นอีก
เพราะการเชือมสั ่ มพันธ ์ญาติมต ิ รจะทาใหค้ รอบครวั ยิงใกล ่ ้ชิด เกิดความรกั
้ ่
ความเอืออาทรซึงกันและกัน
มีจต ่ วยเหลือเกือกู
ิ ใจทีจะช่ ้ ลกันในยามตกทุกข ์ไดย้ าก
และรอยยิมแห่ ้ งความสุขจะปรากฏขึนยามที ้ ่
เราได ่
้ได ้เชือมไมตรี
ประโยชน์ทกล่ ี่ าวมาทังหมดข ้ ้างต ้นจะกลายเป็ นตาลปัตร
่ ่
หากเราแทนทีการเชือมสัมพันธ ์ในหมู่เครือญาติด ้วยการตัดญาติขาดมิตร
่
ซึงจะส่ งผลให ้เราเกิดความห่างเหินมากยิงขึ ่ น้

27
 หก สิทธิของสำมีภรรยำ
การแต่งงานก่อใหเ้ กิดผลพวงทีส ่ าคัญและหน้าทีอั ่ นยิงใหญ่
่
เพราะการแต่งงานเป็ นการผูกสายสัมพันธ ์ระหว่างสามีกบั ภรรยา
่ ละฝ่ ายจาเป็ นต ้องมอบสิทธิแก่อก
ซึงแต่ ี ฝ่ ายหนึ่ ง ทังสิ
้ ทธิด ้านร่างกาย
สิทธิด ้านสังคม และสิทธิด ้านทรัพย ์สิน

ดังนั้น ทังสามี
้ และภรรยาจึงจาเป็ นต ้องใช ้ชีวต ิ ร่วมกันด ้วยดี
และต ้องทุ่มเทในสิทธิทจี่ าเป็ นต ้องมอบใหก้ บั อีกฝ่ ายด ้วยความเต็มใจและยินดี
โดยปราศจากการฝื นใจ ไม่จริงจัง และฉาบฉวยในสิงที ่ ได ่ ้ทุ่มเทใหแ้ ก่อก ี ฝ่ าย
อัลลอฮฺตรัสว่า ความว่า
ۡ َ ‫َ َ ه ه‬
ُ ِّ ‫نُبِّٱل َم ۡع هر‬
]19 :‫﴾ُ[النساء‬...ُ‫وف‬ ُ ‫اشروه‬
ِّ ‫ُوع‬...﴿

“และจงคลุกคลีกบั บรรดาภรรยาของพวกเจ ้าด ้วยดี” (อัน-นิ สาอ ์ : 19)

พระองค ์ยังตร ัสอีกว่า ความว่า
َ َ َۡ َ َ َ ۡ َ َۡ َ َ ‫ََه َ ۡه‬
]228 :‫﴾ُ[البقرة‬...ُُ‫نُد َر َجة‬ ُ ِّ ‫نُبِّٱل َم ۡع هر‬
ُ ‫وفُول ِّلرِّجا ُِّلُعلي ِّه‬ ُ ‫لُٱلذِّيُعلي ِّه‬
ُ ‫نُمِّث‬
ُ ‫وله‬...﴿

“และบรรดาภรรยาก็ควรได ้รับสิทธิอน ั ชอบธรรม

่
เช่นเดียวกับทีพวกนางต ้องปฏิบต ั ห ่ อสามีของพวกนาง
ิ น้าทีต่
และสาหร ับบรรดาสามีจะมีความประเสริฐเหนื อกว่าบรรดาภรรยาหนึ่ งขัน ้
(นั่นคือสิทธิการเป็ นผูป้ กครองและต ้องได ้รบั การเชือฟั
่ งจากภรรยา)” (อัล-
บะเกาะเราะฮฺ:228)
่
ขณะเดียวกันภรรยาก็จาเป็ นต ้องทุ่มเทใหก้ บั สามีตามเกณฑ ์ทีนางจ าเป็ นต ้อง
ทุ่มเทให้กับเขา
่
และเมือใดก็ ่
ตามทีสามี และภรรยาต่างปฏิบต
ั ต ่ แต่
ิ ามสิงที ่ ละฝ่ ายจาเป็ นต ้องป
ฏิบต ิ ่ออีกฝ่ ายหนึ่ ง
ั ต
ชีวต
ิ ครอบครวั ของทังสองก็ ้ จะพบกับความผาสุกและการครองชีวต ิ คู่ระหว่างทัง้

28
สองก็จะยืนนาน แต่หากไม่เป็ นเช่นนั้นก็จะเกิดความขัดแย้งและแตกแยก
ทาใหช้ วี ต ้
ิ คู่ของทังสองฝ่ ายต ้องระส่าระสายและไม่เป็ นสุข

มีหลักฐานมากมายทีมาในรู ่ ่ ยใหด้ ูแลสตรี

ปของคาสังเสี
และให้คานึ งถึงสภาพโดยธรรมชาติของนาง
่
และการทีจะให น้ างอยู่ในสภาพเพียบพร ้อมสมบูรณ์ทุกอย่างนั้นเป็ นสิงที ่ เป็
่ นไป
ไม่ได ้ ดังคากล่าวของท่านนบี ศ็อลลัลลออุอะลัยฮิวะสัลลัม ความว่า
้
“ท่านทังหลายจงปฏิ บต ั ด ิ ต ี ่อเหล่าสตรีเถิด แท้จริงสตรีถูกสร ้างมาจากซีโครง ่
่
และซีโครงส่ ่
วนทีคดงอที ่ ดคือส่วนบนสุดของมัน
สุ
(นั่นคือสมองหรือความคิดอ่าน) ดังนั้น
หากท่านพยายามจะดัดมันใหต้ รงก็เท่ากับว่าท่านได ้ทาใหม้ น ้
ั หักสะบันลง
และหากท่านปล่อยมันไปมันก็จะยังคงคดงออยู่เหมือนเดิมดังนั้น
้
จึงขอให ้ท่านทังหลายปฏิ บตั ดิ ต ี ่อบรรดาสตรีเถิด” (โดยอัล-บุคอรีย ์ 3331,
่
มุสลิม 1468) ในรายงานอืนระบุว่า ความว่า
“แท ้จริงสตรีถูกสร ้างมาจากซีโครง ่
นางจะไม่สามารถอยู่บนแนวทางใดแนวทางหนึ่ งอย่างเทียงตรงส ่ าหรบั ท่านได ้
้
ดังนันหากท่านประสงค ์จะแสวงหาความสุขกับนาง
ท่านก็จะได ้ร ับความสุขกับนางขณะทีนางอยู ่ ่
่ในสภาพทีคดงออยู ่
และหากท่านพยายามจะดัดนางใหต้ รงก็เท่ากับว่าท่านได ้ทาใหน้ างหักสะบันลง ้
และการหักของนางคือการหย่ากับนาง” (มุสลิม 1468) ท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า ความว่า
“สามีผูศ้ ร ัทธาจงอย่าเกลียดภรรยาผูศ้ รัทธา
่ ดบ
หากเขาไม่ชอบนิ สยั ทีไม่ ่ อนๆ
ี างประการในตัวนาง เขาก็น่าจะพอใจนิ สยั ทีดี ื่
ในตัวนาง” (มุสลิม 1469) และความหมาย:"อย่าถู" ไม่ได ้เกลียด หะดีษต่างๆ
้
ข ้างต ้นเป็ นการชีแนะจากท่ านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
แก่ประชาชาติของท่านว่า ผูช ้ ายต ้องปฏิบต
ั ต
ิ ่อผูห้ ญิงอย่ างไร
้
และชีแนะว่าผูช ่ ่
้ ายควรจะร ับเอาสิงทีสะดวกและเรียบง่ายจากผูห้ ญิง
เนื่องจากธรรมชาติแห่งการสร ้างของผูห้ ญิงถูกสร ้างขึนมาในสภาพที
้ ่ สมบูร
ไม่

29
ณ์และไม่ได ้ดีพร ้อมเสียทุกอย่าง โดยมีความบกพร่องและคดงออยู่ในตัว
และผูช ่
้ ายไม่สามารถทีจะแสวงหาความสุ ขกับนางได ้อย่างโล่งใจ
นอกจากจะต ้องยอมรบั ธรรมชาติทอั ่
ี ลลอฮฺสร ้างนางมาในแบบดังกล่าวด ้วยเท่า
นั้น
่ ้ร ับจากหะดีษต่างๆ ข ้างต ้น ก็คอ
บทเรียนทีได ื
มนุ ษย ์ควรทาการเปรียบเทียบและแยกแยะระหว่างความดีงามกับความบกพร่อง
่ อยู่ในตัวผูห้ ญิง
ทีมี
เพราะยามใดทีเขารู ่ ่ ดบ
้สึกรงั เกียจกับนิ สยั ทีไม่ ี างประการของนาง
่
เขาก็ลองนานิ สยั ทีไม่ดด ี งั กล่าวไปเปรียบเทียบกับอีกนิ สยั หนึ่ งของนางทีเขาพึ
่ ง
พอใจ
โดยต ้องไม่มองนางด ้วยสายตาทีเอื ่ อมระอาและเกลียดชังเพียงอย่างเดียว

มีสามีจานวนไม่นอ้ ยอยากได ้ภรรยาทีอยู ่ ่ในสภาพสมบูรณ์และดีพร ้อม

่ นสิงที
ซึงเป็ ่ เป็
่ นไม่ได ้ ดังนั้น
บรรดาสามีเหล่านั้นจึงตกอยู่ในห ้วงแห่งความทุกข ์และกระวนกระวาย
่
และไม่สามารถทีจะแสวงหาความสุ ขและอยู่รว่ มกับภรรยาของพวกเขาได ้อย่าง
สบายใจ และบางครงก็ ้ ั อาจจะเป็ นเหตุนาไปสู่การหย่าร ้างกัน
ดังคากล่าวของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ทีว่่ า ความว่า
“และหากท่านพยายามจะดัดนางใหต้ รง
ก็เท่ากับว่าท่านได ้ทาใหน้ างหักสะบันลง ้
และการหักนางก็คอ ื การหย่ากับนางนั่นเอง” (มุสลิม 1468)ดังนั้น
สามีจงึ ควรมีความออมชอม อะลุ่มอล่วย
ทาเป็ นเพิกเฉยและปล่อยวางบ้างในทุกการกระทาของภรรยา
หากว่าการกระทาเหล่านั้นของพวกนางไม่ได ้ก่อใหเ้ กิดความเสือมเสี ่ ยต่อศาส
นาหรือเกียรติศก ์ ส่วนหนึ่ งของสิทธิทสามี
ั ดิศรี ี่ พงึ ปฏิบตั ต
ิ ่อภรรยาคือ
การแสวงหาปัจจัยยังชีพแก่ภรรยา ทังอาหาร ้ ่ ม
เครืองดื ่ เครืองนุ
่ ่ งห่ม
่ ่อาศัย และอืนๆ
ทีอยู ่ ทีเกี ่ ยวข
่ อ้ ง เนื่ องจากคาตรสั ของอัลลอฮฺทว่ี่ า ความว่า

30
 ่
“และหน้าทีของสามี ผเู ้ ป็ นพ่อเด็ก
คือการหาปัจจัยยังชีพและเครืองนุ ่ ่ งห่มใหแ้ ก่บรรดาภรรยาอย่างชอบธรรม”
(อัล-บะเกาะเราะฮฺ : 233) ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
กล่าวว่าความว่า
่
“และหน้าทีของพวกท่ านทีพึ ่ งปฏิบต ั ต
ิ ่อบรรดาภรรยาของพวกท่าน
่
คือการหาปัจจัยยังชีพ และเครืองนุ่ งห่มใหแ้ ก่พวกนางอย่างชอบธรรม” (มุสลิม
2137) ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ถูกถามว่า
ี่
"อะไรคือสิทธิทภรรยาของคนใดคนหนึ ่ งในหมู่พวกเราพึงได ้รบั ?"
ท่านตอบว่าความว่า “ท่านจะต ้องใหอ้ าหารแก่นางเมือท่ ่ านทานอาหาร
่ ่ มห่มแก่นางเมือท่
ให ้เครืองนุ ่ านสวมใส่เครืองนุ ่ ่ งห่ม จงอย่าตบหน้านาง
อย่าด่าทอหรือพูดจาหยาบคายกับนาง
และอย่าลงโทษด ้วยการปลีกตัวจากนางนอกจากใหท้ าแค่ในบา้ นเท่านั้น
(หมายถึงไม่ลงโทษด ้วยการหนี จากนางออกไปนอกบ้าน)” (บันทึกโดย
อบูดาวูด) อีกส่วนหนึ่ งของสิทธิทสามี ี่ พงึ ปฏิบต ั ต
ิ ่อภรรยาคือ
สามีต ้องปฏิบต ั อิ ย่างเป็ นธรรมระหว่างบรรดาภรรยาทังหลายของเขา ้
หากว่าเขามีภรรยามากกว่าหนึ่ งคน
โดยสามีต ้องปฏิบต ั อ
ิ ย่างเป็ นธรรมในด ้านปัจจัยยังชีพ ทีอยู ่ ่อาศัย
การร่วมหลับนอน และทุกๆ
่ สามารถสร
สิงที ่ ้างความเป็ นธรรมใหก้ บั บรรดาภรรยาทังสองคน ้
เพราะการเอนเอียงไปทางภรรยาคนใดคนหนึ่ งถือว่าเป็ นบาปใหญ่ประการหนึ่ ง
ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่าความว่า “ผูใ้ ดมีภรรยาสองคน
แล ้วเขาปฏิบต ั ดิ ้วยการเอนเอียงไปทางภรรยาคนใดคนหนึ่ ง
เขาจะปรากฏในวันกิยามะฮฺในสภาพทีเอี ่ ยงข ้าง” (อบู ดาวูด 2133, อัต-
ติรมิซยี ์ 1141, อิบนุ มาญะฮฺ 1969) อย่างไรก็ตาม
ิ่ สามี
ยังมีสงที ่ ไม่สามารถให ้ความเท่าเทียมกันแก่ภรรยาทังสองได ้ ้ อาทิ
ความรู ้สึกร ัก ความเอ็นดู และความสบายใจ เป็ นต ้น

31
ก็ไม่ถอ
ื ว่าสามีมบ
ี าปความผิดแต่ประการใด
่ งกล่าวอยู่นอกเหนื อความสามารถของเขา อัลลอฮฺตรสั ว่า ความว่า
เพราะสิงดั
َ ۡ ‫ََ َۡ َ ه َ َ ه‬
]129 :‫﴾ُ[النساء‬...ُ‫نُٱلن َِّسا ُِّءُ َول ُۡوُ َح َر ۡص هت ُۡم‬
َُ ‫يعوُاُأنُت ۡعدِّل ُواُ َبي‬ ‫﴿ولنُتست ِّط‬

“และพวกเจ ้าจะไม่สามารถให้ความยุตธิ รรม

(ในด ้านความรักและความรู ้สึกเอนเอียงของจิตใจ)
ระหว่างบรรดาภรรยาของพวกเจ ้าได ้เลย
ไม่ว่าพวกเจ ้าจะพยายามขนาดไหนก็ตาม” (อัน-นิ สาอ ์ :129) ท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
จะแบ่งเวรระหว่างบรรดาภรรยาของท่านด ้วยความยุตธิ รรม
แล ้วท่านจะก็ขอดุอาอ ์ต่ออัลลอฮฺว่า ความว่า “โอ ้อัลลอฮฺ
นี่คือการแบ่งเวรของฉันซึงเป็ ่ นสิงที่ ฉั
่ นครอบครองและสามารถควบคุมได ้
ดังนั้น
ขอพระองค ์โปรดอย่าได ้ตาหนิ ฉันในสิงที ่ พระองค
่ ์ทรงครอบครองแต่ฉันไม่ไดค้
รอบครองมัน (หมายถึงความรู ้สึกรักและเสน่ หาระหว่างภรรยา)”( อบู ดาวูด
2134, อัต-ติรมิซยี ์ 1140, อิบนุ มาญะฮฺ 1971)
แต่ถ ้าหากว่ามีความเหลือมล ่ ้
าในการไปอยู ่กบั ภรรยาคนใดคนหนึ่ ง
่
โดยทีภรรยาคนอื ่ นยอม ก็ถอ
นยิ ื ว่าเป็ นทีอนุ่ ญาต ดังทีท่ ่ านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
ได ้แบ่งเวรอยู่กบั ท่านหญิงอาอิชะฮฺโดยผนวกรวมกับเวรของท่านหญิงเสาดะฮฺ
่
หลังจากทีนางได ้มอบเวรของนางใหแ้ ก่อาอิชะฮฺ และในช่วงทีท่ ่ านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ป่ วยครงสุ ั้ ดท้ายก่อนการเสียชีวต ิ
ท่านได ้ถามบรรดาภรรยาของท่านว่า “พรุง่ นี ฉั ้ นต ้องไปอยู่บา้ นใคร?
้ นต ้องไปอยู่บา้ นใคร?”
พรุง่ นี ฉั
บรรดาภรรยาของท่านก็ยน ิ ยอมใหท้ ่านเลือกว่าจะอยู่บา้ นใคร ซึง่ ณ
ตอนนั้นท่านนอนรกั ษาอาการป่ วยอยู่ทบ ี่ า้ นอาอิชะฮฺจนกระทั่งท่านเสียชีวต ิ
(อัล-บุคอรีย ์ 5217,มุสลิม 2443)

32
 ี่
ส่วนสิทธิของสามีทภรรยาจ าเป็ นต ้องปฏิบต ั ต
ิ ่อเขาถือว่ายิงใหญ่ ่ กว่าสิทธิของ
่
ภรรยาทีสามี จาเป็ นต ้องปฏิบต ั ติ ่อนาง เนื่ องจากคาตรสั ของอัลลอฮฺทว่ี่ า
ความว่า
َ َ َۡ َ َ َ ۡ َ َۡ َ َ ‫ََه َ ۡه‬
]228 :‫﴾ُ[البقرة‬...‫نُد َر َجةُُ ُو‬ ُ ِّ ‫نُبِّٱل َم ۡع هر‬
ُ ‫وفُول ِّلرِّجا ُِّلُعلي ِّه‬ ُ ‫لُٱلذِّيُعلي ِّه‬
ُ ‫نُمِّث‬
ُ ‫ُوله‬...﴿

“และบรรดาภรรยาก็ควรได ้รับสิทธิอน ั ชอบธรรม

เช่นเดียวกับทีพวกนางต ้องปฏิบต ่ ั ห ิ น้าทีต่่ อสามีของพวกนาง
และสาหร ับบรรดาสามีจะมีความประเสริฐเหนื อกว่าบรรดาภรรยาหนึ่ งขัน ้
(นั่นคือสิทธิการเป็ นผูป้ กครองและต ้องได ้รบั การเชือฟั ่ งจากภรรยา)” (อัล-
บะเกาะเราะฮฺ 228) ผูช ้ ายคือผูท้ ท ี่ าหน้าทีเป็ ่ นผูป้ กครอง ดูแล
้ ผูห้ ญิง ด ้วยการแสวงหาสิงดี
และเลียงดู ่ ๆ และคุณประโยชน์ต่างๆ ให ้แก่นาง
ต ้องคอยอบรมและชีน้ านาง ดังคาตรสั ของอัลลอฮฺทว่ี่ า ความว่า
َ ۡ ‫َ َه‬ َ َ ‫َ ِّ َ َ َ َ َ ه‬ َ َ ‫َ ه َ َ َٰ ه‬
ُ﴾...ُ‫ِّنُأ ۡم َوَٰل ِّ ِّه ُۡم‬
ُ ‫ٱّللُ َب ۡعض هه ُۡمُعَل َُٰىُ َب ۡعضُُ َوب ِّ َمُاُأنفق ُواُم‬
ُ ُ‫ل‬ ُ ‫ونُعَلىُٱلن ِّسا ُءُبِّمُاُفض‬
ُ ‫الُقوم‬ ُ ‫ٱلرج‬
ِّ ﴿
]34 :‫[النساء‬

“บรรดาบุรุษเพศคือผูท ี่ าหน้าทีเป็
้ ท ่ นผูป้ กครองและดูแลเลียงดู
้ บรรดาสตรีเพ
ศ
ด ้วยปัจจัยแห่งความสามารถทีอั ่ ลลอฮฺทรงกาหนดใหบ้ ุรุษเพศมีเหนื อกว่าสตรีเ
พศ และเนื่องจากบุรุษเพศต ้องใช ้จ่ายในทรพ ั ย ์ของพวกเขา
่ นปัจจัยยังชีพแก่นาง)”(อัน-นิ สาอ ์:34)
(เพือเป็
ในจานวนสิทธิของสามีทภรรยาจ ี่ าเป็ นต ้องปฏิบต ั ต
ิ ่อเขาคือ
ภรรยาต ้องเชือฟั่ งคาสังของสามี
่
่ เป็
ยกเว ้นในเรืองที ่ นการฝ่ าฝื นทรยศต่ออัลลอฮฺ
่
(ซึงภรรยาไม่ ่ ง) ต ้องปกป้ องสามีในยามลับตาเขา
จาเป็ นต ้องเชือฟั
รวมทังต ้ ้องดูแลทร ัพย ์สินของเขาด ้วย แท้จริงท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า ความว่า
่ ค้ นหนึ่งกราบสุญูดต่อคนหนึ่ งได ้
“หากฉันสามารถสังให

33
 ่ ภ้ รรยาสุญูดต่อสามีของนาง (แต่ท่านไม่ได ้สังเช่
แน่ นอนว่าฉันก็จะสังให ่ นนั้น
เพราะการสุญูดต่อสิงอื ่ นนอกจากอั
่ ่
ลลอฮฺเป็ นเรืองต ้องห ้ามในอิสลาม)” (อบู
ดาวูด 2140, อัต-ติรมิซยี ์ 1159) ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
่
กล่าวว่า ความว่า “เมือสามี คนหนึ่งชวนภรรยามายังทีหลั ่ บนอนของเขา
แต่ภรรยากลับปฏิเสธไม่ยอมไป ทาใหเ้ ขานอนทังคื ้ นในสภาพทีโกรธเคื ่ อง
บรรดามะลาอิกะฮฺก็จะสาปแช่งนางจนถึงรุง่ เช ้า”(อัล-บุคอรีย ์ 5193,มุสลิม
1436) สิทธิของสามีอก ี ส่วนหนึ่ งทีภรรยาจ
่ าเป็ นต ้องปฏิบต ั ติ ่อเขา ก็คอ ื
ภรรยาต ้องไม่ยุ่งอยู่กบั งานใดๆ
่ าให ้บกพร่องต่อการปรนนิ บต
ทีท ั แิ ละใหค้ วามสุขกับสามีได ้อย่างสมบูรณ์เต็มที่
ถึงแม้ว่าจะเป็ นการทาอิบาดะฮฺสุนัตก็ตาม เนื่องจากคาสอนของท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ความว่า
“ไม่อนุ ญาตให ้สตรีผเู ้ ป็ นภรรยาถือศีลอดสุนัต ในขณะทีสามี ่ อยู่กบั บา้ นนอก
จากจะได ้ร ับอนุ ญาตจากสามี
และต ้องไม่อนุ ญาตให้ผูใ้ ดเขา้ บ้านนอกจากจะได ้รับอนุ ญาตจากสามีกอ ่ น”
(อัล-บุคอรีย ์ 5195, มุสลิม 1026) แท้จริง ท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได ้บอกว่า ความพอใจของสามีทมี ี่ ต่อภรรยา
เป็ นสาเหตุหนึ่ งทีจะท
่ าใหน้ างได ้เข ้าสวนสวรรค ์ ดังหะดีษทีบั ่ นทึกโดยอัต-
ติรมิซยี ์จากอุมมุ สะละมะฮฺ เราะฎิยลั ลอฮุอน ั ฮา นางเล่าว่า ท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า ความว่า
“ผูห้ ญิงท่านใดก็ตามทีเสี ่ ยชีวต
ิ ลงในสภาพทีสามี ่ ของนางพึงพอใจต่อนาง
แน่ นอนว่านางจะได ้เข ้าสวนสวรรค ์” (อัต-ติรมิซยี ์ 1161, อิบนุ มาญะฮฺ 1854)
*

34
 เจ็ด สิทธิของผูน
้ ำและประชำชน
ผูน
้ าคือผูท ี่
้ ปกครองดู แลกิจการต่างๆ ของชาวมุสลิม ไม่ว่าจะเป็ นผูน ่
้ าทัวไป
เช่นผูน้ าสูงสุดของประเทศ หรือผูน ้ าเฉพาะด ้าน
เช่นประธานหรือผูอ้ านวยการขององค ์กรหรือการงานเฉพาะด ้าน เป็ นต ้น
พวกเขาเหล่านั้นล ้วนมีสท ี่
ิ ธิทประชาชนหรื ี่ ่ใต ้การปกครองของพวกเขา
อผูท้ อยู
จาเป็ นต ้องมอบให ้
ในทางกลับกันประชาชนก็มีสท ิ ธิอน ่
ั ชอบธรรมทีบรรดาผู น้ าหรือผูบ้ งั คับบัญชา
จาเป็ นต ้องมอบให ้เช่นเดียวกัน

สิทธิของพลเมืองทีผู ่ น ้ าจาเป็ นต ้องมอบให ้ คือผูน ้ าต ้องปฏิบต ั ต

ิ ามอะมานะฮฺ
(หน้าทีร่ ับผิดชอบ) ทีอั ่ ลลอฮฺทรงมอบใหแ้ ละกาชับใหป้ ฏิบต ั ิ อาทิ
ตักเตือนด ้วยความหวังดีอย่างจริงใจต่อประชาชน
ปกครองด ้วยแนวทางทีเที ่ ยงตรงและสามารถให
่ ห้ ลักประกันในผลประโยชน์ทพ ี่
วกเขาจะได ้ร ับบนโลกนี และในวั ้ นอาคิเราะฮฺ
ด ้วยการดาเนิ นตามแนวทางของบรรดาผูศ้ รทั ธา นั่นคือแนวทางทีท่ ่ านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได ้ดาเนิ นไว ้เป็ นแบบอย่าง
เพราะการดาเนิ นตามแนวทางดังกล่าวเท่านั้นทีผู ่ น
้ าจะได ้รบั ความผาสุก
เช่นเดียวกับประชาชนของเขาและทุกคนทีอยู ่ ่ภายใต ้การปกครองของเขา
่ นสิงที
ซึงเป็ ่ ส่ าคัญทีสุ่ ด
เพราะด ้วยการปฏิบต ั ดิ งั กล่าวทาให้ประชาชนพึงพอใจต่อผูน ้ าและเกิดความผู
้
กพันระหว่างทังสองฝ่ าย ทาใหป้ ระชาชนยอมเชือฟั ่ งต่อคาสังต่ ่ างๆ ของผูน ้ า
่ ่ ่
และช่วยร ักษาอะมานะฮฺภาระหน้าทีในสิงทีพวกเขาจาเป็ นต ้องเชือฟังและปกป้ อ ่
งผูน ้ แท้จริง ผูใ้ ดยาเกรงอัลลอฮฺ ผูค้ นก็จะยาเกรงเขา
และผูใ้ ดทาให้อัลลอฮฺทรงพึงพอใจ
อัลลอฮฺจะทรงทาให้เขาได ้รับการช่วยเหลือจากผูค้ นและทาให้พวกเขาพึงพอใ
จต่อเขา เพราะหัวใจของผูค้ นอยู่ในพระหัตถ ์ของอัลลอฮฺ
พระองค ์จะทรงพลิกผันอย่างไรก็ได ้ตามแต่พระองค ์ทรงประสงค ์

35
ส่วนสิทธิของผูน ่
้ าทีพลเมื องจาเป็ นต ้องมอบให ้
คือใหค้ าตักเตือนนะศีหะฮฺหรือหวังดีอย่างบริสุทธิใจแก่ ์ เขาในหน้าทีการปกคร ่
อง ช่วยสะกิดเตือนเขาเมือเกิ ่ ดการหลงลืม
ขอดุอาอ ์ให ้แก่เขาเมือเห็่ นเขาเบียงเบนออกจากสั ่ จธรรม
ปฏิบต ่ งตามคาสังของผู
ั แิ ละเชือฟั ่ น ่ ไม่
้ าในสิงที ่ เป็ นการฝ่ าฝื นหรือทรยศต่ออัลล
อฮฺ
เพราะการเชือฟั่ งดังกล่าวจะทาใหเ้ กิดความเข ้มแข็งและความเสถียรของสังคม
และการไม่เชือฟั ่ งผูน้ าจะก่อใหเ้ กิดความวุ่นวายและสร ้างความเสียหายต่อระบ
บการปกครอง ด ้วยเหตุนีอั ้ ลลอฮฺจงึ ทรงสังให ่ ้เชือฟั ่ งพระองค ์
่ งท่านเราะสูลุลลอฮฺ และเชือฟั
เชือฟั ่ งผูน ้ า พระองค ์ตรสั ว่า ความว่า
‫ولُ َوأهوليُٱل ۡ َأ ۡمرُُم ه‬َ َ ‫َ َ ُّ َ َ َ َ َ ه َ ه َ َ َ َ ه‬
]59 :‫﴾ُ[النساء‬...ُُ‫ِّنك ۡم‬ ِّ ِّ ُ ‫ٱلر هس‬ُ‫ٱّللُوأطِّيع ُوا‬
ُ ُ‫ِّينُءامنوُاُأطِّيع ُوا‬ َٰٓ ﴿
ُ ‫يأيهُاُٱلذ‬

“โอ ้บรรดาผูศร ้ ัทธาเอ๋ย จงเชือฟั ่ งอัลลอฮฺ เชือฟั ่ งเราะสูลของพระองค ์

และเชือฟั่ งผูน้ าของพวกเจ ้า” (อัน-นิ สาอ ์ : 59) ท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า ความว่า
“มุสลิมแต่ละคนจาเป็ นต ้องเชือฟั ่ งและปฏิบต ั ติ ามผูน ่ ตั
้ าในสิงที ่ วเองพอใจและไ
ม่พอใจ ยกเว ้นเมือถู่ กสังใช่ ่ เป็
้ใหก้ ระทาในสิงที ่ นการฝ่ าฝื นคาสังของอั
่ ลลอฮฺ
ดังนั้นเมือเขาถู
่ ่
กสังใช ้ใหก้ ระทาการฝ่ าฝื นอัลลอฮฺ
่ งและปฏิบต
เขาก็ไม่จาเป็ นต ้องเชือฟั ั ต
ิ ามคาสังนั ่ ้น” (อัล-บุคอรีย ์ 7144, มุสลิม
1839) ท่านอับดุลลอฮฺ อิบนุ อุมรั ฺ กล่าวว่า
้ั ่งเราเคยเดินทางไกลพร ้อมกับท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
"ครงหนึ
แล ้วเราก็ได ้หยุดพัก ณ ทีพั ่ กแห่งหนึ่ ง หลังจากนั้น ผูป้ ่ าวประกาศของท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ก็ได ้เรียกพวกเราว่า อัศ-เศาะลาตะ ญามิอะฮฺ
(ได ้เวลารวมตัวกันละหมาดแล ้ว) พวกเราจึงไปรวมตัวกันทีท่ ่ านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม แล ้วท่านก็ได ้กล่าวว่า ความว่า
“แทจ้ ริงไม่มนี บีท่านใดทีอั ่ ลลอฮฺแต่งตังขึ้ น้ (ก่อนหน้าฉัน)
นอกจากต ้องทาหน้าทีชี ่ น้ าประชาชาติของเขาใหร้ ู ้จักสิงที ่ ดี
่ ทสุ
ี่ ดตามทีเขาได
่ ้รู ้

36
มา และต ้องเตือนพวกเขาจากความชัวร ่ ้ายทีเลวที
่ ่ ดตามทีเขาได
สุ ่ ้รู ้มา
และแท้จริง
ประชาชาติของพวกเจ ้านี ถู ้ กกาหนดใหม้ ค ี วามปลอดภัยอยู่ในช่วงแรกๆ
ของประชาชาติ และประชาชาติชว่ งสุดท้ายจะประสบกับภัยพิบต ั ิ และสิงต่ ่ างๆ
อันเลวร ้ายมากมายทีพวกเจ ่ ้าต ้องปฏิเสธมัน และฟิ ตนะฮฺก็จะมา
่ ่
ซึงฟิ ตนะฮฺบางส่วนทีมาภายหลังจะรุนแรงกว่าจนทาใหผ้ ค ู ้ นคิดว่าฟิ ตนะฮฺทมา ี่
ก่อนหน้ามันเบาบางเล็กน้อยเท่านั้นเอง พอฟิ ตนะฮฺมา มุสลิมก็จะกล่าวว่า
นี่คือหายนะทีเป็
่ นจุดจบของฉันแล ้วกระมัง (แล ้วฟิ ตนะฮฺน้ันก็หายไป)
พอฟิ ตนะฮฺใหม่มา มุสลิมก็จะกล่าวซาเหมื ้ ้ั แหละ
อนเดิมว่า ครงนี ้
ครงนี้ั แล
้ ้วกระมังทีจะเป็
่ นจุดจบของฉัน ดังนั้น
ผูใ้ ดปรารถนาจะหลีกห่างจากไฟนรกและอยากจะเข ้าสวนสวรรค ์
เขาก็จงเตรียมพร ้อมพยายามใหเ้ สียชีวต ิ ในสภาพทีศร ่ ทั ธาต่ออัลลอฮฺและวันอ
าคิเราะฮฺ
และจงปฏิบต ั ต ่
ิ ่อคนอืนเฉกเช่ ่
นทีเขาชอบจะให ่
ค้ นอืนปฏิ บต
ั ต
ิ ่อเขาด ้วย
และผูใ้ ดได ้จับมือใหส้ ต ั ยาบันกับผูน้ าคนใดและมีความบริสุทธิใจในสั ์ ญญา
่ ่
เขาก็จงเชือฟังเขาเท่าทีสามารถจะทาได ้
้
และหากมีผใู ้ ดขึนประกาศเป็ นผูน
้ าหรือคิดแย่งชิงตาแหน่ งจากผูน ่ ้รบั การ
้ าทีได
ให ้สัตยาบันมา พวกเจ ้าก็จงต่อสู ้ประหัตประหารคนทีมาแย่ ่ งอานาจนั้น
(บันทึกโดยมุสลิม) ชายคนหนึ่ งได ้ถามท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ว่า
โอ ้ท่านนบีของอัลลอฮฺ ท่านเห็นเป็ นอย่างไร
หากบรรดาผูน ้ าบังคับและขอให้เราเติมเต็มในสิทธิของพวกเขา
แต่พวกเขากลับปิ ดกันไม่ ้ ยอมมอบสิทธิของพวกเรา
่ เ้ ราทาอย่างไร? แต่ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ไม่ตอบ
ท่านจะสังให
หลังจากนั้นเขาก็ถามท่านอีกครงั้ ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
จึงตอบว่า ความว่า “พวกเจ ้าจงเชือฟั ่ งและปฏิบต ั ต
ิ ามพวกเขา เพราะแทจ้ ริง
บรรดาผูน ้ ่
้ าเหล่านันต ้องร ับผิดชอบหน้าทีในส่วนทีพวกเขาต ่ ้องปฏิบตั ิ

37
 ่ วนทีพวกเจ
ส่วนพวกเจ ้าก็ต ้องแบกรบั ผิดชอบต่อหน้าทีในส่ ่ ้าต ้องปฏิบต
ั ”ิ
(มุสลิม 1846)

และส่วนหนึ่งของสิทธิทผู ี่ น
้ าพึงได ้รบั จากประชาชน คือ
ประชาชนต ้องคอยใหค้ วามช่วยเหลือสนับสนุ นภารกิจและหน้าทีของผู ่ น
้ า
ด ้วยการช่วยเหลือผูน ่
้ าในการดาเนิ นกิจการทีพวกเขาได ้รบั อะมานะฮฺมา
่
และใหแ้ ต่ละคนรู ้จักบทบาทและหน้าทีรบั ผิดชอบในสังคมของตัวเอง
จนกระทั่งทุกๆ อย่างสามารถดาเนิ นไปตามแนวทางทีพึ ่ งประสงค ์
เพราะหากผูน ้ าไม่ได ้ร ับการช่วยเหลือจากประชาชนในภารกิจและหน้าทีร่ บั ผิด
ชอบของพวกเขา
ภารกิจของพวกเขาก็จะไม่สามารถดาเนิ นไปตามแนวทางทีพึ ่ งประสงค ์ได ้

38
 ่
แปด สิทธิของเพือนบ้
ำน
่
เพือนบ ้านหมายถึงผูท ี่ บา้ นเรือนอยู่ใกล ้กับบา้ นของท่าน
้ มี
่
เพือนบ ้านมีสท ี่
ิ ธิทควรจะได ้ร ับจากท่านมากมาย
่
ถ ้าเพือนบ ้านของท่านมีความสัมพันธ ์ทางเครือญาติกบั ท่านและเป็ นมุสลิม
เขาก็ควรจะได ้รบั สิทธิสามประการด ้วยกันคือ สิทธิในฐานะเพือนบ ่ า้ น
สิทธิในฐานะเครือญาติ และสิทธิในฐานะพีน้ ่ องมุสลิม
ถ ้าเพือนบ่ ้านของท่านเป็ นมุสลิมแต่ไม่ได ้มีความสัมพันธ ์ทางเครือญาติกบั ท่าน
เขาก็ควรจะได ้รบั สิทธิสองประการคือ สิทธิในฐานะเพือนบ ่ า้ น
่
และสิทธิในฐานะพีน้องมุสลิมของท่าน
เช่นเดียวกับเพือนบ ่ ่ ความสัมพันธ ์ทางเครือญาติกบั ท่านแต่เขาไม่ใช่มุส
า้ นทีมี
ลิม เขาก็ควรจะได ้ร ับสิทธิสองประการเหมือนกันคือ สิทธิในฐานะเพือนบ ่ า้ น
และสิทธิในฐานะเครือญาติ
่
ส่วนเพือนบ ่ ได ้มีความสัมพันธ ์ทางเครือญาติกบั ท่านและไม่ใช่มุสลิม
้านทีไม่
เขาก็ควรจะได ้รบั สิทธิเพียงประการเดียว นั่นคือ สิทธิในฐานะเพือนบ
่ า้ น
อัลลอฮฺตรัสว่า ความว่า
ۡ ۡ ۡ ۡ
ُِّ ‫ارُِّٱلجه هن‬
ُ‫ب‬
َ ‫ۡه‬
ُ َ‫ارُِّذِّيُٱلق ۡرب َُٰيُ َوٱلج‬
ُ َ‫نُ َوٱلج‬ َٰ َ ‫س ٗٔنُاُ َوبِّذِّيُٱلۡ هق ۡرب َ َُٰيُ َوٱل َي َتَٰ َم َُٰىُ َوٱل ۡ َم‬
ُِّ ‫سكِّي‬ َٰ َ ‫نُإ ِّ ۡح‬ ۡ
ُِّ ۡ‫ َوبِّٱل َوَٰل َِّدي‬...﴿
ۡ َ ‫َو‬
]36 :‫﴾ُ[النساء‬...ُ‫ۢنب‬ ُِّ َ‫ِّبُبِّٱلج‬ ُِّ ‫ٱلصاح‬

“และจงทาดีต่อบิดามารดา เครือญาติทใกล ี่ ้ชิด เด็กกาพร ้าและผูข ้ ด

ั สน
่ ่
และเพือนบ ้านทีมีความสัมพันธ ์ทางเครือญาติและเพือนทีไม่มส ่ ่ ี ม
ั พันธ ์ทางเครือ
ญาติ” (อัน-นิ สาอ ์ : 36) ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า
ความว่า“ญิบรีลคอยสังเสี ่ ยฉันอยู่เสมอใหท้ าดีต่อเพือนบ ่ า้ น
้ ่
จนฉันคาดคิดถึงขันว่าเขาจะใหเ้ พือนบา้ นได ้มีสท ิ ธิรบั มรดกกันเลยทีเดียว”(อั
ล-บุคอรีย ์ 6014-6015,มุสลิม 6424-6425) (บันทึกโดยอัล-บุคอรีย ์
และมุสลิม) ดังนั้น
ส่วนหนึ่ งของสิทธิทเพืี่ อนบ
่ า้ นคนหนึ่ งพึงจะได ้รบั จากเพือนบ่ า้ นอีกคนหนึ่ งคือ

39
การทาดีต่อเขาด ้วยสิงต่ ่ างๆ ทีสามารถกระท
่ าได ้
ไม่ว่าจะเป็ นด ้วยทร ัพย ์สินของเขา ชือเสี ่ ยงหรือบารมีในสังคม
และสิงที่ เกิ่ ดประโยชน์ ท่านนบี ศ็อลลัลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า ความว่า
่
“เพือนบ ่
้านทีประเสริ ฐทีสุ ่ ดในทัศนะของอัลลอฮฺ คือ
่
เพือนบ ่ บต
า้ นทีปฏิ ั ด
ิ ท ี่ ดต่อเพือนบ
ี สุ ่ า้ นของเขา” (อัต-ติรมิซยี ์ 1944) ท่านนบี
ศ็อลลัลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได ้กล่าวอีกว่า ความว่า
่ ัทธาต่ออัลลอฮฺและวันอาคิเราะฮฺ เขาก็จงทาดีต่อเพือนบ
“ผูใ้ ดทีศร ่ า้ นของเขา”
(อัล-บุคอรีย ์ 6019,มุสลิม48) และท่านนบี ศ็อลลัลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได ้กล่าว
(แก่ อบู ซ ัรฺ) ว่า ความว่า “โอ ้ อบู ซัรฺ เอ๋ย
่ านต ้มน้าแกงท่านจงเติมน้าใหม้ าก
เมือท่
และจงแบ่งปันให ้กับเพือนบ ่ า้ นของท่านด ้วย”(มุสลิม 2625)

ในจานวนวิธก ่
ี ารทาดีต่อเพือนบ า้ นคือ
การมอบของขวัญให้แก่เขาตามโอกาสและเทศกาลต่างๆ
่ น้
เพราะของขวัญเป็ นการเสริมสร ้างความร ักใคร่ใหแ้ น่ นแฟ้ นยิงขึ
และขจัดความรู ้สึกบาดหมางและเป็ นศัตรูกน
ั

และส่วนหนึ่งของสิทธิทเพื ี่ อนบ
่ า้ นพึงปฏิบต ั ต ่
ิ ่อเพือนบ า้ นของเขาก็คอ ื
การระงับจากการสร ้างความเดือดร ้อนแก่เขาทังในแง่ ้ คาพูดและการกระทา
ท่านเราะสูล ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า ความว่า
“ฉันขอสาบานต่ออัลลอฮฺว่า เขายังไม่เป็ นผูศ้ รัทธา เขายังไม่เป็ นผูศ้ รัทธา
เขายังไม่เป็ นผูศ้ ร ัทธา”มีคนถามว่า
ผูใ้ ดหรือโอ ้ท่านเราะซูลุลลอฮฺ?ท่านตอบว่า“คนทีเพื ่ อนบ
่ า้ นของเขาไม่ปลอดภั
ยจากการอธรรมและความเลวของเขา”(อัล-บุคอรีย ์ 6016)
ในอีกรายงานหนึ่งท่านกล่าวว่า
ความว่า“จะไม่ได ้เข ้าสวรรค ์สาหรบั ผูท้ เพืี่ อนบ
่ า้ นของเขาไม่ปลอดภัยจากการ
อธรรมและความเลวของเขา”(มุสลิม 46) และคุณลักษณะ:
่ ้ายดังนั้นใครก็ตามทีไม่
ชัวร ่ เชือว่
่ าเพือนบ
่ ่
า้ นของเขาไม่ดเี ขาก็ไม่ใช่ผเู ้ ชือและเ

40
ขาไม่ได ้เข ้าสวรรค ์
มีผค ู ้ นจานวนมากในปัจจุบน ั ทีไม่ ่ ค่อยใหค้ วามสาคัญกับสิทธิของเพือนบ ่ ้าน
่
และเพือนบ ้านของเขาไม่ปลอดภัยจากความเลวทรามของพวกเขา
ท่านจะพบว่าพวกเขาชอบทีจะโต ่ ่
้เถียงกับเพือนบ า้ นอยู่ตลอดเวลา ชอบทะเลาะ
ล่วงละเมิดสิทธิ และสร ้างความเดือดร ้อนใหแ้ ก่เพือนบ ่ า้ น
้
ทังด ้วยคาพูดและการกระทา
้
ทังหมดนั ้นล ้วนเป็ นการปฏิบต ั ท ี่ ้านกับคาสังใช
ิ ค ่ ้ของอัลลอฮฺและศาสนทูตของ
พระองค ์ และเป็ นการกระทาทีก่ ่ อใหเ้ กิดความแตกแยกในหมู่ชาวมุสลิม
ทาใหจ้ ต ิ ใจของพวกเขาเหินห่างกัน และไม่ใหเ้ กียรติซงกั ่ึ นและกัน

41
 ่
เก้ำ สิทธิของมุสลิมทัวไป
มีสท ิ ธิจานวนมากมายทีมุ ่ สลิมแต่ละคนพึงปฏิบต ั ต ่ องมุสลิมของเขา
ิ ่อพีน้
ส่วนหนึ่ งของสิทธิเหล่านั้นคือ คากล่าวของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุ
อะลัยฮิวะสัลลัม ตามทีมี ่ ระบุในหะดีษเศาะฮีหวฺ ่า ความว่า
“สิทธิของมุสลิมทีพึ ่ งปฏิบต ั ต ิ ่อมุสลิมมีหกประการ คือ
่ านพบเขาท่านจงใหส้ ลามแก่เขา เมือเขาเชิ
เมือท่ ่ ญชวนท่าน
ท่านก็จงตอบร ับคาเชิญของเขา เมือเขาขอค ่ ้
าชีแนะและตั กเตือนจากท่าน
้ ่
ท่านก็จงใหค้ าชีแนะและตักเตือนเขา เมือเขาจามและกล่าวสรรเสริญอัลลอฮฺ
ท่านก็จงขอดุอาอ ์ใหแ้ ก่เขา เมือเขาเจ็ ่ บป่ วยท่านก็จงไปเยียมเยี ่ ยนเขา
่
และเมือเขาเสี ยชีวต ิ ท่านก็จงติดตามส่งศพ/ญะนาซะฮฺของเขา” (มุสลิม
2162, อัล-บุคอรีย ์ 1240 ดว้ ยสานวนทีใกล ่ ้เคียงกัน โดยระบุว่ามีหา้ ประการ)
หะดีษข ้างต ้นได ้ชีแจงถึงสิทธิต่างๆ ทีมุสลิมคนหนึ่ งพึงปฏิบต
้ ่ ั ต ่ องมุสลิม
ิ ่อพีน้
ดังนี ้ สิทธิทหนึ
ี่ ่ง:การใหส้ ลาม การใหส้ ลามเป็ น สุนนะฮฺ มุอก ั กะดะฮฺ
(สุนนะฮฺทเน้ ี่ นยาให้ ้ปฏิบต ั )ิ
เพราะสลามเป็ นสาเหตุหนึ่งทีจะท ่ าให ้ชาวมุสลิมรู ้สึกรกั ใคร่และห่วงใยกัน
ดังคากล่าวของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ความว่า
“พวกท่านจะไม่สามารถสวรรค ์ได ้ จนกว่าพวกท่านจะศรัทธา
และพวกท่านจะไม่ศรทั ธาอย่างแท้จริงจนกว่าพวกท่านจะรักใคร่กน ั เอาไหม
ฉันจะบอกสิงหนึ ่ ่ งแก่พวกท่าน
่
เมือพวกท่ านปฏิบต ั แิ ล ้วก็จะเกิดความรกั ใคร่ในหมู่ของพวกท่าน? นั่นคือ
จงโปรยสลามให้แก่กน ั ระหว่างพวกท่าน”

ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม จะใหส้ ลามก่อนแก่ผท ี่ านพบเจอเสมอ

ู ้ ท่
่
และท่านจะให้สลามแก่เด็กๆ เมือยามที ่ านเดินผ่านพวกเขาด ้วย
ท่

สุนนะฮฺใหผ้ น ่ ส้ ลามแก่ผใู ้ หญ่หรือผูอ้ าวุโสกว่าก่อน

ู ้ อ้ ยหรือเด็กเริมให
่ จานวนน้อยกว่าใหส้ ลามแก่กลุ่มทีมี
กลุ่มทีมี ่ จานวนมากกว่า

42
และผูท้ อยู ี่ ่บนพาหนะใหส้ ลามแก่ผท ี่ าลังเดิน
ู้ ก
แต่หากว่าผูท้ สมควรให ี่ ส้ ลามก่อนตามสุนนะฮฺทได ี่ ้กล่าวมาข ้างต ้นไม่เริมให
่ ้สล
่
ามก่อน ก็ให ้อีกฝ่ ายหนึ งใหส้ ลามก่อนแทน เพือไม่ใหข ่ ้ าดการใหส้ ลาม ดังนั้น
่ น
เมือผู ่ ส้ ลามแก่ผใู ้ หญ่หรือผูอ้ าวุโสกว่า
้ อ้ ยหรือเด็กไม่เริมให
่ ส้ ลามแก่เด็กหรือผูน
ก็ใหผ้ ใู ้ หญ่หรือผูอ้ าวุโสกว่าเริมให ้ อ้ ยแทน
่ ่ ่
และเมือกลุ่มทีมีจานวนน้อยกว่าไม่เริมให ้สลามแก่กลุ่มทีมี ่ จานวนมากกว่า
ก็ใหก้ ลุ่มทีมี ่ จานวนมากกว่าเริมให่ ส้ ลามแก่กลุ่มทีมี ่ จานวนน้อยกว่าแทน
่
เพือให ้ได ้ร ับผลบุญของการใหแ้ ละรบั สลาม

ท่านอัมมารฺ บิน ยาสิรฺ เราะฎิยลั ลอฮุอน ั ฮุมา กล่าวว่า ความว่า

่ ่
“มีสามสิงทีผูใ้ ดสามารถรวบรวมไว ้กับตัวแสดงว่าเขาได ้รวบรวมอีมานหรือควา
มศร ัทธาไว ้แล ้ว นั่นคือ มีจต ่ ยงธรรมต่
ิ ใจทีเที ่ อผูอ้ น ื่ โปรยสลามใหแ้ ก่ผค ู้ น
้ รู่ ้จักและไม่รู ้จัก) และการใช ้จ่ายหรือการบริจาคทรพ
(ทังที ั ย ์สินในช่วงทีขั ่ ดสน”
(อัล-บุคอรีย ์ 8) การเริมให ่ ้สลามเป็ นสุนนะฮฺทถู ี่ กส่งเสริม
่
ในขณะทีการตอบสลามนั ้นเป็ น ฟัรฎก ู ฟ
ิ ายะฮฺ
(จาเป็ นต ้องปฏิบต ั โิ ดยภาพรวม)เมือผู ่ ค้ นจานวนหนึ่ งในกลุ่มเดียวกันได ้ปฏิบต ั ิ
ก็ถอ ื ว่าเพียงพอแล ้วสาหร ับทุกคน ดังนัน ้
่ การให ้สลามต่อกลุ่มชนจานวนหนึ่ งแล ้วมีคนใดคนหนึ่ งในจานวนพวกเข
เมือมี
าได ้ตอบสลามก็ถอ ื ว่าเพียงพอและใช ้ได ้แล ้วสาหรบั ทุกคน อัลลอฮฺตรัสว่า
ความว่า
ً ‫لُ َش ۡىءُُ َحس‬ ‫َ َ ه ه َ َ َ َ ُّ َ ۡ َ َ ۡ َ َ ۡ ه ُّ َ َ َ َ َ َ َ ه‬
ُ﴾٨٦‫ِّيبُا‬ ُِّ ‫انُعَل َُٰىُك‬
ُ ‫ٱّللُك‬
ُ ُ‫ن‬ُ ِّ ‫نُمِّنهُاُأ ُوُردوهُاُإ‬
ُ ‫﴿وِإذاُحيِّيتمُبِّتحِّيةُُفحي ُواُبِّأحس‬
]86 :‫[النساء‬

่ คนกล่าวสลามแก่พวกเจ ้า(อัสลามุอะลัยกุม)พวกเจ ้าจงตอบสลาม

“และเมือมี
เขาด ้วยสลามทีดี ่ กว่า(วะอะลัยกุมุส สลาม
่
วะเราะหฺมะตุลลอฮฺ)หรือตอบกลับเท่ากับสลามทีเขากล่ าวมา(วะอะลัยกุมุสสลา
ม)”(อัน-นิ สาอ ์:86) ดังนั้น การตอบสลามด ้วยคาว่า ยินดีต ้อนรบั (อะฮฺลน
ั วะ

43
สะฮฺลนั )เพียงอย่างเดียวจึงไม่เพียงพอ
เพราะคากล่าวดังกล่าวไม่ใช่การตอบสลามทีดี ่ กว่าหรือเท่าเทียมกัน
เพราะฉะนั้น เมือมี
่ คนใหส้ ลามท่านว่า อัสลามุอะลัยกุม ท่านก็จงตอบเขาว่า
วะอะลัยกุมุสสลาม และเมือมี่ คนทักท่านว่า อะฮฺลนั ท่านก็จงทักตอบว่า อะฮฺลน
ั
ให ้เหมือนกับเขา และหากมีการกล่าวสานวนเพิมเติ ่ มก็จะเป็ นการประเสริฐกว่า

ี่
สิทธิทสอง:เมื ่ สลิมคนหนึ่ งเชิญชวนท่าน ท่านก็จงรบั คาเชิญของเขา
อมุ
หมายความว่า
่ พน้
เมือมี ี่ องมุสลิมเชิญท่านไปยังบา้ นของเขาเพือร
่ บั ประทานอาหารหรือทาธุระ
่ ท่านก็จงตอบรบั คาเชิญของเขา การตอบรบั คาเชิญเป็ น สุนนะฮฺ
อืนๆ
มุอก ั กะดะฮฺ (เน้นให้กระทา)
เนื่องจากการตอบร ับดังกล่าวจะช่วยโอบอุ ้มหัวใจของผูเ้ ชิญ
(ไม่ให ้เสียความรู ้สึก) และทาให้เกิดความรักใคร่สนิ ทสนมกัน

ในขณะทีการตอบร่ ับการเชิญชวนสู่งานแต่งงาน (วะลีมะฮฺ)

นั้นเป็ นสิงที
่ วาญิ
่ ่
บ ด ้วยเงือนไขที ่ นทีทราบกั
เป็ ่ น เนื่ องจากท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม กล่าวว่า ความว่า“และผูใ้ ดไม่ตอบรบั คาเชิญ
แท้จริง เขาได ้ฝ่ าฝื นต่ออัลลอฮฺและศาสนทูตของพระองค ์แล ้ว”(มุสลิม
1432,อัล-บุคอรีย ์ 5177 ด ้วยความหมายทีใกล ่ ้เคียง) เป็ นไปได ้ว่า
คากล่าวของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ทีว่่ า “เมือเขาเชิ ่ ญชวนท่าน
ท่านก็จงตอบร ับคาเชิญของเขา” นัน ้
ครอบคลุมแม้กระทั่งการเชิญเพือให ่ ้ไปช่วยเหลือเขาด ้วย
เพราะท่านถูกสังให ่ ต้ อบร ับคาเชิญของเขา ดังนั้น
่ คนเรียกและเชิญชวนท่านใหไ้ ปช่วยเขาแบกหรือยกสิงใดสิ
เมือมี ่ ่
งหนึ ่ง
้
หรือทิง/วางสิ ่
งใดสิ ่
งหนึ ่ง หรืออืนๆ ่ ท่านก็จาเป็ นต ้องไปช่วยเหลือเขา
เพราะท่านถูกสังให ่ ป้ ฏิบต ั เิ ช่นนั้น ท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม
กล่าวว่า ความว่า
่
“หน้าทีของผู ศ้ รทั ธาคนหนึ่งทีมี ่ ต่อผูศ้ รทั ธาอีกคนหนึ่ งเป็ นดังอาคารหนึ
่ ่ งทีแต่
่ ล

44
ะส่วนของอาคารต่างยึดเหนี่ ยวซึงกั ่ นและกัน”(อัล-บุคอรีย ์ 2446,มุสลิม
2585) สิทธิทสาม ี่ ่ สลิมคนหนึ่ งขอคาชีแนะและตั
: เมือมุ ้ กเตือนจากท่าน
้
ท่านก็จงใหค้ าชีแนะแก่เขา หมายความว่า
่ สลิมคนหนึ่ งมาหาเพือขอให
เมือมุ ่ ้
ท้ ่านช่วยตักเตือนและชีแนะแก่ เขา
้
ท่านก็จงชีแนะและให ค้ าตักเตือนแก่เขา
เพราะการตักเตือนเป็ นส่วนหนึ่ งของศาสนา ดังคากล่าวของท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุ อะลัยฮิวะสัลลัม ความว่า“ศาสนาคือ นะศีหะฮฺ(การชีแนะ ้
การปรารถนาดี)ต่ออัลลอฮฺ ต่อศาสนทูตของพระองค ์
ต่อบรรดาผูน ้ าของชาวมุสลิม และต่อชาวมุสลิมทุกคน”(อัล-บุคอรีย ์ 35,มุสลิม
55) แต่หากเขาไม่มาขอคาตักเตือนและคาชีแนะจากท่ ้ าน
และท่านทราบว่าเขาจะต ้องพบกับอันตรายหรือเขาจะไปทาความผิด
ท่านก็จาเป็ น(วาญิบ) ต ้องใหค้ าตักเตือนและชีแนะเขา ้
และถือว่าเป็ นหน้าทีร่ ับของท่านถึงแม้ว่าเขาจะไม่ได ้มาขอคาตักเตือนจากท่าน
ก็ตาม
เพราะการตักเตือนดังกล่าวเป็ นการขจัดอันตรายและสิงที ่ ไม่
่ ดงี ามอย่างหนึ่ งจา
กพีน้ ่ องชาวมุสลิม
แต่ถ ้าหากว่าสิงที ่ เขาจะกระท
่ าไม่ได ้ก่อใหเ้ กิดอันตรายหรือความผิดบาป
และท่านเห็นว่าการกระทาดังกล่าวน่ าจะเกิดประโยชน์ต่อคนอืนมากกว่ ่ าเขา
ท่านก็ไม่จาเป็ นต ้องกล่าวนะศีหะฮฺใดๆ แก่เขา
เว ้นแต่ว่าเขาจะขอมาขอคาชีแนะจากท่ ้ าน
่ งเวลานั้นท่านจึงจาเป็ นต ้องชีแนะและตั
เมือถึ ้ กเตือนเขา

ี่ ่ : เมือมุ
สิทธิทสี ่ สลิมคนหนึ่ งจามและกล่าวสรรเสริญอัลลอฮฺ
ท่านก็จงขอดุอาอ ์ให้แก่เขา หมายความว่า
่ สลิมคนหนึ่ งจามและกล่าวสรรเสริญอัลลอฮฺว่า “ُ‫ ْال َح ْمدُ لله‬อัลหัมดุลล
เมือมุ ิ ลาฮฺ”
(หมายถึง มวลการสรรเสริญเป็ นเอกสิทธิของอั์ ลลอฮฺ) ท่านก็จงกล่าวแก่เขาว่า
“ُ‫ يَ ْر َحمكَُ للا‬ยัรหะมุกลั ลอฮฺ” (หมายถึง
ขออัลลอฮฺโปรดประทานความเมตตาแก่ท่าน)

45
 ่ นการขอบคุณแก่เขาทีได
เพือเป็ ่ ้กล่าวสรรเสริญพระผูอ้ ภิบาลของเขาขณะจาม
แต่หากเขาจามแล ้วไม่ได ้กล่าวสรรเสริญอัลลอฮฺ
เขาไม่มสี ท ี่
ิ ธิทจะได ้รบั ดุอาอ ์นี ้ ดังนั้นจึงไม่จาเป็ นต ้องขอดุอาอ ์ใหแ้ ก่เขา
่
เพราะในเมือเขาไม่ ได ้กล่าวคาสรรเสริญต่ออัลลอฮฺ ผลตอบแทนของเขาก็คอ ื
การไม่สมควรทีจะได ่ ้รบั ดุอาอ ์ดังกล่าว

การขอดุอาอ ์ให ้แก่ผจ ่

ู ้ ามเมือเขาได ้กล่าวสรรเสริญอัลลอฮฺเป็ นสิงที ่ วาญิ
่ บ
และผูจ้ ามก็จาเป็ น (วาญิบ) ต ้องตอบกลับด ้วยคาว่า “‫صلهحُ بَالَك ُْم‬
ْ ‫يَ ْه هديْكمُ للاُ َوي‬
ยะฮฺดก
ี ุมุลลอฮฺ วะ ยุศลิห ์ บาละกุม” (หมายความว่า
ขออัลลอฮฺโปรดประทานทางนาแก่ท่าน
และแก ้ไขสภาพความเป็ นอยู่ของท่านใหป้ ลอดภัยและเปี่ ยมด ้วยนิ อม ฺ ตั )

และถ ้าหากผูจ้ ามได ้จามอย่างต่อเนื่ องก็จงกล่าวขอดุอาอ ์แก่เขาจนครบสาม

ครง้ั และถ ้ายังจามอีก ก็ใหท้ ่านกล่าวขอดุอาอ ์แก่เขาว่า “ُ‫عافَاكَُ للا‬
َ –
อาฟากัลลอฮฺ” (หมายถึง
ขออัลลอฮฺโปรดให้ท่านหายจากอาการป่ วยด ้วยเถิด) แทนการกล่าวคาว่า
“ُ‫”يَ ْر َحمكَُ للا‬

สิทธิทหี่ ้า:เมือมุ
่ สลิมคนหนึ่ งเจ็บป่ วยท่านก็จงไปเยียมเขาการไปเยี่ ่
ยมผู ป้ ่ วยเ
ป็ นสิทธิทพี ี่ น้
่ องชาวมุสลิมพึงปฏิบต ั ต ิ ่อผูป้ ่ วย ดังนั้นมุสลิมทุกคนจึงจาเป็ น
(วาญิบ) ต ้องไปเยียมพี ่ ่ องทีป่่ วยไข ้
น้
โดยเฉพาะอย่างยิงถ ่ ้าหากว่าผูป้ ่ วยเป็ นเครือญาติของท่าน หรือมิตรสหาย
่
หรือเพือนบ ้าน ก็ยงจิ่ าเป็ นต ้องไปเยียมเยี
่ ยนพวกเขา

การไปเยียมผู ่ ป้ ่ วยใหป้ ฏิบต ั ต

ิ ามสภาพของผูป้ ่ วยและตามสภาพของโรค
้
บางครงอาจจั าเป็ นต ้องไปเยียมบ่อยครง้ั
่
ั้
และบางครงอาจจะเพี ยงพอเพียงครงหรื ั้ อสองครงเท่
ั้ านั้น
ดังนั้นทางทีดี ่ ทสุ
ี่ ดคือการคานึ งถึงสภาพของผูป้ ่ วยและโรคของเขาด ้วย

46
 ี่
สาหรบั ผูท้ ไปเยี ่
ยมคนป่ วยมีสุนนะฮฺใหส้ อบถามถึงสภาพและอาการป่ วยของเ
ขา ขอดุอาอ ์ให้กับเขา และพูดปลอบใจเขาใหห้ ายวิตกกังวลและมีความหวัง
่
เพราะสิงเหล่ านั้นเป็ นสาเหตุหนึ่ งทีจะท ่ าใหผ้ ป ึ้
ู ้ ่ วยมีอาการดีขนและหายป่ วยไวขึ ้
น
่
ผูเ้ ยียมควรจะกล่ าวเตือนสติใหผ้ ป ู ้ ่ วยเตาบะฮฺต่ออัลลอฮฺด ้วยสานวนทีไม่ ่ ทาใหเ้
ขาตกใจ ตัวอย่างเช่น
การป่ วยของท่านในครงนี ้ั เท่ ้ ากับว่าท่านได ้รบั ความดีงาม
เพราะความป่ วยเป็ นสิงที ่ อั ่ ลลอฮฺใช ้ขจัดบาปต่างๆ และลบล ้างความผิดต่างๆ
และหวังว่าด ้วยการทีท่ ่ านต ้องพานักอยู่กบั ที่
จะทาให ้ท่านได ้ร ับผลบุญทีมากมาย ่ ด ้วยการราลึกถึงอัลลอฮฺ
ขออภัยโทษจากพระองค ์ และขอดุอาอ ์ต่อพระองค ์ใหม้ าก สิทธิทหก ี่ :
่ สลิมคนหนึ่ งเสียชีวต
เมือมุ ิ ท่านก็จงตามส่งศพของเขา
การติดตามส่งญะนาซะฮฺหรือการส่งศพ
เป็ นหนึ่งในบรรดาสิทธิทมุ ี่ สลิมพึงปฏิบต ั ติ ่อพีน้่ องของเขา
ขณะเดียวกันการติดตามส่งญะนาซะฮฺก็ยงั ได ้รบั ผลบุญทียิ ่ งใหญ่
่ อก
ี ด ้วย
ดังมีรายงานจากท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ท่านกล่าวว่า
ความว่า“ผูใ้ ดติดตามส่งญะนาซะฮฺจนกระทั่งเขาได ้ละหมาดใหศ้ พนั้น
เขาจะได ้รบั ผลบุญเท่ากับหนึ่ง กีรอฏ
และผูใ้ ดติดตามญะนาซะฮฺจนกระทั่งศพถูกฝัง
เขาจะได ้ร ับผลบุญเท่ากับสองกีรอฏ”มีคนถามท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ว่า
สองกีรอฏนั้นคืออะไร?ท่านตอบว่า“เหมือนกับภูเขาใหญ่สองลูก”(อัล-บุคอรีย ์
1325,มุสลิม 945)
และส่วนหนึ่งของสิทธิทมุ ี่ สลิมพึงปฏิบต ั ต ่ องมุสลิมคือการไม่สร ้างความเดื
ิ ่อพีน้
อดร ้อนแก่เขา เพราะการสร ้างความเดือดร ้อนแก่ชาวมุสลิมเป็ นบาปหนัก
อัลลอฮฺตรัสว่า ความว่า

47
 ٔٗ ‫ٱح َت َملهواُُ هب ۡه َتَٰ ٗٔنُاُ َوِإثۡ ٗٔمُاُ ُّمب‬
ۡ ُ‫ٱكتَ َس هب ُواُ َف َق ُِّد‬
ۡ َ ۡ ۡ َ ۡ ‫َ َ َ هۡ ه َ ۡه‬
ُ‫ينُا‬ ِّ ُ‫ِّينُ َوٱل همؤم َِّنَٰتُُِّبِّغيۡ ُِّرُ َمُا‬
ُ ‫ونُٱلمؤ ِّمن‬
ُ ‫ِّينُيؤذ‬
ُ ‫﴿وٱلذ‬
]58 :‫﴾ُ[األحزاب‬٥٨

“และบรรดาผูท้ ชอบสร ี่ ้างความเดือดร ้อนด ้วยการกล่าวไร ้ต่อบรรดาผูศ้ รทั ธา

่
ชายและหญิงในสิงทีพวกเขาไม่ได ้กระทา ่
แท ้จริงพวกเขาได ้แบกรบั ความเท็จและบาปทีชั ่ ดแจ ้งแล ้ว”(อัล-อะห ์ซาบ 58)
ส่วนใหญ่แล ้วผูท้ ชอบข่ี่ ่ องด ้วยการสร ้างความเดือดร ้อนแก่เขา
มพีน้
อัลลอฮฺจะลงโทษเขาตังแต่ ้ ในโลกนี แล ้ ้ว
่
ก่อนทีพระองค ์จะลงโทษในวันอาคิเราะฮฺด ้วยซา้ ท่านนบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ได ้กล่าวว่า ความว่า“พวกท่านจงอย่ากริวโกรธกั ้ น
อย่าอิจฉาริษยากัน อย่าหันหลังไม่พูดจากัน พวกเจ ้าจงเป็ นพีน้องกันเถิด ่
โอ ้บรรดาบ่าวของอัลลอฮฺ มุสลิมเป็ นพีน้ ่ องกับมุสลิม
เขาจะไม่อธรรมต่อพีน้ ่ องของเขา
เขาจะไม่ปล่อยใหพ ี่ องของเขาถูกอธรรมโดยไม่ยนมื
้ น้ ื่ อไปช่วยเหลือ
และเขาจะไม่ดูถูกและเหยียบหยามพีน้ ่ องของเขา
เป็ นการเพียงพอแล ้วสาหร ับผูใ้ ดผูห้ นึ่ งทีจะกลายเป็ ่ นคนเลวด ้วยการดูถูกเหยีย
ดหยามพีน้ ่ องมุสลิมของเขา มุสลิมไม่อนุ ญาตใหล้ ะเมิดต่อบรรดาพีน้ ่ องมุสลิม
้ อเลือดเนื อของเขา
ทังต่ ้ ทรพ ั ย ์สินของเขา และเกียรติของเขา”(อัล-บุคอรีย ์
6065,6076,มุสลิม 2564) สิทธิทมุ ี่ สลิมจาเป็ นต ้องปฏิบต ั ต
ิ ่อมุสลิมมีมากมาย
่
ซึงสามารถให ้ความหมายโดยรวมด ้วยคากล่าวของท่าน นบี
ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ทีว่่ า “มุสลิมคือพีน้ ่ องของมุสลิม”
่
เพราะเมือใดก็ ตามทีมุ ่ สลิมคนหนึ่ งปฏิบต ั ต ิ ่อมุสลิมอีกคนหนึ่ งบนพืนฐานของค
้
วามเป็ นพีน้ ่ องกัน
เขาย่อมต ้องพยายามแสวงหาทุกความดีงามใหแ้ ก่พน้ ี่ องของเขา
และพยายามหลีกห่างทุกๆ สิงที ่ จะน
่ าอันตรายมาสู่เขา

48
 สิบ สิทธิของผูท ี่ ใช่มุสลิม
้ ไม่
ผูท ี่ ใช่มุสลิมจะครอบคลุมทุกคนทีไม่
้ ไม่ ่ ศรทั ธาต่ออัลลอฮฺ
่ ด ้วยกันสีจ่ าพวก นั่นคือ 1.หัรบีย ์
ซึงมี
ี่ ใช่มุสลิมทีเป็
หมายถึงผูท้ ไม่ ่ นศัตรูกบั ชาวมุสลิม 2.มุสตะมัน
ี่ ใช่มุสลิมทีอยู
หมายถึงผูท้ ไม่ ่ ่ภายใต ้การคุ ้มครองดูแลของชาวมุสลิม 3.มุอาฮัด
ี่ มุสลิมทีมี
หมายถึงผูท้ ไม่ ่ พน ั ธะสัญญากับชาวมุสลิม 4.ซิมมีย ์
ี่ ใช่มุสลิมทีอาศั
หมายถึงผูท้ ไม่ ่ ยอยู่ภายใต ้การปกครองของรฐั อิสลาม

ผูท ี่ ใช่มุสลิมทีเป็
้ ไม่ ่ นศัตรูกบั ชาวมุสลิม (หัรบีย ์)
พวกเราไม่จาเป็ นต ้องมอบสิทธิด ้านการให้การคุ ้มครองหรือการดูแลแก่พวกเข
า

ี่ ใช่มุสลิมทีอยู
ส่วนผูท้ ไม่ ่ ่ภายใต ้การคุ ้มครองดูแลของชาวมุสลิม(มุสตะมัน)
พวกเราจาเป็ นต ้องมอบสิทธิด ้านการให้การคุ ้มครองแก่พวกเขาตามเวลาและ
่ ได
สถานทีที ่ ้ตกลงไว ้ เนื่องจากอัลลอฮฺได ้ตรัสไว ้ว่า ความว่า
ۡ ۡ َ ‫َ ۡ َ َ َ ََ ه َ َ َۡ َ َ َ َ ه‬ ۡ ۡ َ َ ۡ َ
ُ﴾...ُ‫ٱّللُِّث َُمُأبۡلِّغ هُهُ َمأ َم َن هه ُۥ‬
ُ ُ‫ج ۡرُهُحت َُٰىُيس َم ُعُكلَٰ َُم‬
ِّ ‫كُفأ‬
َ ‫ِّينُٱستج‬
ُ ‫ار‬ ُ ‫ِإنُأ َحدُُم‬
ُ ‫ِّنُٱل همش ِّرك‬ ُ ‫﴿و‬
]6 :‫[التوبة‬

“และหากมีคนใดในบรรดาผูต้ งภาคี ั้ ต่ออัลลอฮฺได ้ขอความคุ ้มครองจากเจ ้า

เจ ้าก็จงให ้การคุ ้มครองแก่เขา จนกระทั่งเขาได ้ฟังพระดารสั ของอัลลอฮฺ
หลังจากนั้นเจ ้าก็จงส่งเขายังทีปลอดภั
่ ย”(อัต-เตาบะฮฺ:6)
ี่ ใช่มุสลิมทีมี
ส่วนผูท้ ไม่ ่ พนั ธะสัญญากับชาวมุสลิม (มุอาฮัด)
เราชาวมุสลิมจาเป็ นต ้องยึดมั่นในสัญญาทีได ่ ้กระทาไว ้กับพวกเขาตลอดระยะเ
วลาสัญญาทีได ่ ้ตกลงกันไว ้ระหว่างทังสองฝ่
้ าย
่
ตราบใดทีพวกเขายั ่ ตย ์ในคามั่นสัญญาและไม่ได ้ทาลายสัญญาทีได
งซือสั ่ ้ทาไ
ว ้กับเรา มิได ้บกพร่องใดๆ ในสัญญาทีได ่ ้ทาไว ้กับเรา
่ อต ้านหรือทาลายเรา
ไม่ได ้สนับสนุ นหรือใหค้ วามช่วยเหลือผูใ้ ดเพือต่

49
และไม่ได ้สร ้างความเสือมเสี ่ ยหรือทาลายศาสนาของเรา อัลลอฮฺได ้ตรสั ว่า
ความว่า
َ َ ٔٗ َ ‫َ َ ۡ ه‬ َ َ ٔٗ َ ‫َ ه َ ه ه‬ ۡ ۡ َ ُّ َ َٰ َ َ َ َ
ُ‫ك ُۡمُأ َحداُفأت ُِّّموُا‬ ُ ‫ِّينُث َُمُل ُۡمُيَنق هصوك ُۡمُش ۡيـُاُ َول ُۡمُيهظَٰ ِّه هر‬
‫واُعلي‬ ُ ‫ِّنُٱل همش ِّرك‬ُ ‫ِّينُعهدتمُم‬ ُ ‫﴿إِّلاُٱلذ‬
ۡ ُّ ‫َ ۡ ۡ َ ۡ َ ه ۡ َ ه َ ۡ َ َ َ ه‬
]4 :‫﴾ُ[التوبة‬٤‫ِّين‬ َُ ‫ِّبُٱل هم َتق‬
ُ ‫ٱّللُيح‬
ُ ُ‫ن‬ ُ ِّ ‫إِّلي ِّه ُمُعهده ُمُإِّل َُٰيُمدت ِّ ِّه ُمُإ‬

“นอกจากบรรดาผูท้ ตั ี่ งภาคี
้ ต่อพระองค ์ (ผูท้ ปฏิ ี่ เสธศรทั ธา) บางกลุ่ม
่
ทีพวกเจ ้าได ้ทาสัญญาไว ้ แล ้วพวกเขามิได ้บกพร่องใดๆ
ในสัญญาทีได ่ ้ทาไว ้กับแก่พวกเจ ้า และมิได ้สนับสนุ นผูใ้ ดต่อต ้านพวกเจ ้า
ดังนั้น จงร ักษาสัญญาของพวกเขาใหค้ รบถ ้วน
จนถึงกาหนดเวลาของพวกเขาเถิด แท้จริงอัลลอฮฺน้ัน
ทรงรกั ผูท้ ย ี่ าเกรงทังหลาย”้ (อัต-เตาบะฮฺ : 4) ความว่า
َ َ َ ۡ ‫ه ۡ ََ ه َ ََ ۡ ه‬ َ َ ‫َ َه‬
َُ َٰ‫كفرُُِّإِّن هه ُۡمُلاُُأيۡ َم‬
ُ‫ن‬ ‫﴿ َوِإنُنكثوُاُأيۡ َم َٰ َن ههمُمِّنُُ َب ۡع ُِّدُع ۡه ِّده ُِّۡمُ َو َط َع هن ُواُفِّيُدِّينِّك ُمُفقَٰتِّلوُاُأئِّم ُةُٱل‬
َ َ َ ۡ ‫َه ۡ َ َ َه‬
]12 :‫﴾ُ[التوبة‬١٢‫ون‬ ُ ‫نت هه‬ ‫له ُمُلعله ُمُي‬

“และหากพวกเขาทาลายคามั่นสัญญาทีพวกเขาได่ ้ทาไว ้กับพวกเจ ้า

และพวกเขาได ้กล่าวหาและใส่ร ้ายต่อศาสนาของพวกเจ ้า
้ าแห่งการปฏิเสธศร ัทธาเหล่านั้น
พวกเจ ้าก็จงต่อสู ้กับบรรดาผูน
เพราะแท ้จริงพวกเขาไม่ได ้ยึดมั่นในสัญญาทีได่ ้ทาไว ้กับพวกเจ ้า” (อัต-
เตาบะฮฺ : 12)

ี่ ใช่มุสลิมทีอาศั
ส่วนผูท้ ไม่ ่ ยอยู่ภายใต ้การปกครองของรฐั อิสลาม(ซิมมีย ์)
้ นผูท้ เราจ
พวกเขาเหล่านี เป็ ี่ าเป็ นต ้องมอบสิทธิแก่พวกเขามากทีสุ่ ด
และพวกเขาก็ต ้องคานึ งถึงสิทธิของพวกเราชาวมุสลิมด ้วย
เพราะพวกเขาเป็ นกลุ่มชนทีอาศั ่ ยอยู่ในรฐั อิสลาม
ภายใต ้การคุ ้มครองดูแลของชาวมุสลิมโดยทีแลกกั ่ บการจ่ายค่า ญิซยะฮฺ
่ นการคุ ้มครองดูแลพวกเขา
เพือเป็

50
 ดังนั้น
ผูน
้ าของชาวมุสลิมจึงจาเป็ นต ้องตัดสินคดีของพวกเขาด ้วยกฎหมายอิสลามใ
่ เกี
นเรืองที ่ ยวกั
่ บชีวติ ทร ัพย ์สินและเกียรติของพวกเขา
และใหล้ งโทษพวกเขาในความผิดทีพวกเขามี ่ ่ ามันเป็ นสิงต
ความเชือว่ ่ ้องหา้ ม(
หะรอม) สาหร ับพวกเขา
และผูน ้ าจาเป็ นต ้องให้การดูแลคุ ้มครองและปกป้ องไม่ให้ผูใ้ ดสร ้างความเดือดร ้
อนหรือทาอันตรายต่อพวกเขา
้ าและการแต่งกายของพวกเขาจาเป็ นต ้องแตกต่างจากการเสือผ้
เสือผ้ ้ าและแ
่
ต่งกายของชาวมุสลิม (เพือความสะดวกในการแยะแยะและการก ากับดูแล)
่ ่
และพวกเขาจาเป็ นต ้องไม่แสดงสิงใดทีไม่ดงี ามในอิสลามอย่างโจ่งแจ ้ง
่ เป็
หรือสิงที ่ นสัญลักษณ์ในศาสนาของพวกเขา เช่น ระฆังและไม้กางเขน
ส่วนหุกม ่ บชาวซิมมีย ์นั้น
่ ต่างๆ เกียวกั
บรรดานักวิชาการอิสลามได ้กล่าวถึงแล ้วอย่างละเอียดในหนังสือต่างๆ
่
ของพวกเขา ซึงเราไม่ ้ ก
จาเป็ นต ้องกล่าวถึงในหนังสือเล่มนี อี

และมวลการสรรเสริญเป็ นเอกสิทธิของอัลลอฮฺพระผูอ้ ภิบาลแห่งสากลโลก

เศาะละวาตและสลามขอจงประสบแด่ท่านนบีมุหม ั มัด
้
ตลอดจนบรรดาวงศ ์วานและมิตรสหายของท่านทังหลาย

้ รงมหิทธิฤทธิ ์
คนจนปล่อยให้พระเจ้ำผู ท

มุหม
ั มัด ศอลิห ์ อล
ั -อุษย
ั มีน

51
 ้
เนื อหา
สิ ท ธิ โ ดยธรรมชาติ ข องมนุ ษ ย์ที่ อิ สลามยื น ยัน รั บ รอง ........................................... 1
คานา ............................................................................................................... 3
หนึ่ง สิ ทธิของอัลลอฮฺ ......................................................................................... 5
สอง สิ ทธิของท่านนบี ศ็อลลัลลอฮุอะลัยฮิวะสัลลัม ................................................. 11
สาม สิ ทธิของบิดามารดา ................................................................................... 15
สี่ สิ ทธิของบุตร ............................................................................................... 19
ห้า สิ ทธิของเครื อญาติ ....................................................................................... 24
หก สิ ทธิของสามีภรรยา .................................................................................... 28
เจ็ด สิ ทธิของผูน้ าและประชาชน ......................................................................... 35
แปด สิ ทธิของเพื่อนบ้าน ................................................................................... 39
เก้า สิ ทธิของมุสลิมทัว่ ไป .................................................................................. 42
สิ บ สิ ทธิของผูท้ ี่ไม่ใช่มุสลิม .............................................................................. 49
เนื้อหา ........................................................................................................... 52

52