KABANATA III: PAGPOPROSESO NG
IMPORMASYON PARA SA KOMUNIKASYON
Ang komunikasyon ay galling sa salitang Latin na
“communis”
A. Ang Panaliksik at Komunikasyon
Ang PANANALIKSIK Ayon kay:
Salazar, 2016- ay isang proseso ng pangangalap
ng mga totoong impormasyon na humahantong sa
kaalaman.
Vizcarra, 2003- ay isang sistematiko, kontrolado,
empiriko, at kritikal na pag- imbestiga sa
haypotetikal na pahayag tungkol sa inaakalang
relasyon o ugnayan ng mga natural na
phenomenon.
Atienza (1996) at Lartec (2011)- Ito ay matiyaga,
maingat, sistematiko, mapanuri, at kritikal na
pagsisiyasat o pag- aaral.
Sauco, 1998- ay pamamaraang sistematiko,
pormal at masaklaw na pagsasagawa.
Sanchez, 1998-puspusang pagtuklas at
paghahanap ng mga hindi pa nalalaman.
Sevilla, 1998-paraan ng paghahanap ng teorya
Bilang kongklusyon, ang pananaliksik ay isang
sistematiko at siyentipikong proseso ng
pangangalap, pagsusuri, pag- aayos, pag-
oorganisa, at pagpapakahulugan ng mga datos
tungo sa paglutas ng suliranin, pagpapatotoo ng
prediksyon, at pagpapatunay sa imbensyong
nagawa ng tao.
Ang isang pananaliksik ay may iba’t-ibang
katangian, ito ay ang pagiging:
●Sistematiko
●Empirical
●Mapanuri
●Obhetibo, lohikal at walang pagkiling orihinal na
akda
●Akyureyt na imbestigasyon
●Matiyaga at hindi minamadali
●Nangangailan ng tapang
●Maingat napagtata at pag-uulat
Ito ay nagagamit sa pakikipag-komunikasyon at
ito’y isang hakbang upang ang bawat tao ay
magkaintindihan at mapalawak pa ang kaalaman.
Nakakatulong rin ito upang matukoy at malaman
ang pamamaraan ng pagbasa at pananaliksik sa
komunikasyon.
B. Pagpili ng Batis o Hanguan ng
Imposmasyon
PRIMARYANG BATIS- Ito rin ay naglalaman ng
nang imporamasyon na galing mismo sa bagay o
taong pinag- usapan sa kasaysayan.nagpoprodyus
sa panahon kung kailan nagaganap ang
pangyayari o saglit lamang pagkatapos nito. (HAL:
Dyaryo, mga letrato, mga liham, mapa, likhang
sining)
SEKONDARYANG BATIS-Nagpoprodyus sa
matagal na panahon pagkatapos ng pangyayari.
Karaniwang gumagamit ng pangunahing batis
bilang sanggunian Ito ay isinulat para sa isang
malawak na madla at isasama ang mga kahulugan
ng disiplina tiyak na mga tuntunin, kasaysayan na
may kaugnayan sa paksa,at etc. (HAL: libro,
dyornal, pananaliksik)
Iba’t Ibang paraan sa paghango ng batis ng
impormasyon
1. PAGTATALA
-ang pag-iisa-isa ng mahahalagang impormasyong
kinalap o kinuha sa iba’t ibang sanggunian katulad
ng aklat, diyaryo, magasin at iba pa.
2. PAGGAMIT NG INTERNET
-isang sistema na ginagamit nang buong mundo
upang mapagkonekta ang mga kompyuter o grupo
ng mga kompyuter na dumadaan sa iba’t-ibang
klase ng telekomunikasyon.
3. DEBRIEF
-Matapos ang pagkuha ng mga impormasyon ay
maaaring umpisahan na ang pagkakaroon ng
diskusyon hinggil sa mga impormasyon na nakalap.
Maaaring makatulong ang graphic organizer
4. MGA KONEKSYON
-Magiging malinaw ang pananaliksik kung
malalaman ang koneksiyon nito sa buhay. Sa
ganitong paraan ay maaaring makatulong ito upang
mas maunawaan ang mga impormasyon at aral na
makukuha habang nagsasaliksik sa particular na
paksa.
Hanguang Elektroniko o Internet-Maituturing ang
internet ngayon bilang isa sa pinakamalawak at
pinakamabilis na hanguan ng mga informasyon o
datos. Sa isang pindot lamang ng daliri ay may
mayamang inpormasyon ka nang makukuha
Kung ang internet ay maaaring pagkunan ng
impormasyon o datos, nangangahulugan lamang
na malaking tulong ito sa pananaliksik.
MGA URI NG WEBSITE
●Uniform Resource Locators (URLs) na
nagtatapos sa .edu ay mula sa institusyon ng
edukasyon o akademiko.
●Ang .org ay nangangahulugang mula sa isang
organisasyon at ang .com ay mula sa komersyo
o bisnes.
●Ang .gov ay nangangahulugang mula sa
institusyon o sangay ng pamahalahaan.
Sino ang may akda?
-- Mahalagang malaman kung sino ang may-akda
ng isang impormasyon sa internet nang sa gayo’y
masuri kung ang impormasyon ay wasto at
kumpleto.
Ano ang layunin?
-Alamin ang layunin ng may akda kung bakit
naglunsad o naglabas ng website. Nais bang
magbahagi ng informasyon o magbenta lamang ng
produkto? Samaktwid, maaari rin itong magamit sa
pagpapakalat ng maling propaganda at mga
pansariling interes.
Paano inilahad ang impormasyon?
-Ang teksto ba ay pang-advertising o opinyon
lamang? Alamin din kung may bias at prejudice ang
teksto.
Makatotohanan ba ang teksto?
-Alamin kung ofisyal o dokyumented ang teksto.
Pag-aralan kung ang pagkakasulat ay maayos o
kung wasto ang baybay at gramatika
Ang informasyon ba ay napapanahon?
-Mainam kung ang informasyon ay napapanahon.
Marapat na nakalagay ang petsa ng pinakahuling
revisyon ng akda nang sa gayon ay malaman kung
ang akda ay bago o hindi.
C. Pagbabasa at Pananaliksik ng
Imposmasyon
Ang komunikasyon sa pagbasa at pananaliksik ay
nakakatulong upang ito’y mas lalo pang
maintindihan
Anderson, 1998- Ang pagbasa ay isang proseso
ng pagbuo ng kahulugan mula sa mga salita
Huffman, 1998- ang pagbasa ay parang
pagtatanong na nakalimbag mula sa teksto at
pagbabasa na may pangunawa na nagiging dahilan
upang ang mga tanong ay masagot. Samantala
ang pananaliksik naman ay isang proseso sa
pagkuha ng mga impormasyon upang sa ganoon
ay mas lalong maintindihan ang bawat bagay.
MGA LAYUNIN SA PAGBASA:
1) Nagbabasa upang maaliw.
2) Tumuklas ng mga bagong kaalaman at maimbak
ito.
3) Mabatid ang iba pang mga karanasan na
kapupulutan ng aral.
4) Mapaglakbay ang diwa sa mga lugar na
pinapangarap na marating.
5) Mapag-aralan ang mga kultura ng ibang lahi at
mabatid ang pagkakatulad at pagkakaiba sa
kulturang kinagisnan.
Ayon kay Willian S. Gray mayroon ding mga
hakbang sa pagbasa na dapat tandaan. Ito ang:
● Pagkilala ● Assimilasyon
● Pag-unawa ● Integrasyon
● Reaksyon
Pagbasa- ito ay mayroong apat (4) na teorya:
1) Bottom-up
Ang teoryang bottom-up ay isang tradisyunal na
pagbasa. Ito ay bunga ng teoryang behaviorist na
higit na nagbibigay pokus sa kapaligiran at sa
paglinang ng komprehension sa pagbasa.
2) Top-down
Ang teoryang ito ay nabuo bilang reaksyon sa
naunang teorya. Ito ay dahil napatunayang
maraming dalubhasa na ang pag-unawa ay hindi
nagsisimula sa teksto kundi sa mambabasa tungo
sa teksto.
3) Interaktib
Bunga ng pambabatikos ng mga dalubhasa sa
ikalawang teorya. Ayon sa mga proponent nito, ang
top-down ay maaaring akma lamang sa mga
bihasa nang bumasa at hindi sa mga baguhan pa
lamang.
4) Iskema.
Mahalaga ang tungkuling ginagampanan sa
pagbasa ng dating kaalaman ng mambabasa.
Bawat bagong impormasyong nakukuha sa
pagbabasa ay naidaragdag sa dati nang iskima.
Samakatuwid, bago pa man basahin ng isang
mambabasa ang teksto, siya ay may taglay nang
ideya sa nilalaman ng teksto mula sa kanyang
iskima sa paksa.
Pagpapaunlad ng Pagbasa
Ito’y isang uri ng pagbasa na kung saan ang
materyales ay preperado at naglalayong umunlad
ang kakayahan ng mambabasa. Ang talasalitaan at
ang mga kaayusan ng pangungusap ay kontrolado
at sumusunod sa takdang criterion para sa
pagkasunod-sunod.
• Iskiming- Ang mambabasa ay kailangang
hanapin o tukuyin kung ang aklat o ang
materyales ay isinulat ng isang dalubhasa
na sa tiyak at dapat makita kung ito ba ay
naglalaman ng impormasyon.
• Overviewing- Ang mambabasa ay dapat
tukuyin kung ano ang layunin at saklaw.
• Survey- Ang mambabasa ay kailangan na
kunin ang kabuuhan ng ideya ng
materyales.
• Iskaning- Ito ay isang pamamaraan na
kung saan ang mambabasa ay kailangan
hanapin ang mga impormasyon na kanyang
gusting malaman.
• Previewing- Ito ay nagbibigay ng kabuuan
na paglalarawan.
• Kaswal- Ito ay isang uri ng pagbasa na
kung saan ang mambabasa ay maingat na
tinitingnan ang bawat salita na ibinibigay.
• Pagtatala- Ang mambabasa ay tinatala ang
mga salitang sa tingin niya hindi niya
maintindihan o napakahirap na salita.
• Re-reading o Muling Pagbasa- Ito ay
isang paraan na kung saan ang
mambabasa ay inuulit ang pagbasa upang
sa ganoo’y ito ay mas lalong maintindihan.
D.Pagsusuri ng Batis o Hanguan ng
Imposmasyon
Ang pagkukumpara ay ang proseso ng pagsusuri
ng dalawa o mas madaming tao, bagay o ideya
upang makita ang mga pagkakapareho at
pagkakaiba nila. Subalit, madalas ginagamit ang
salitang pagkukumpara upang ipakita ang
pagkakapareho samantalang ang pag-iiba para
ipakita ang pagkakaiba.
Ang katotohanan o fact ay isang klase ng
impormasyon na walang kaduda-duda at maaring
mapatunayan na totoo. Ang mga ito ay bihirang
nag-iiba sa magkakaibang pinanggagalingan ng
impormasyon.
Ang mga opinyon ay pahayag na base sa mga
saloobin at pagpapalagay. Maaaring mag-iba ang
mga ito sa pinagmumulan ng impormasyon at hindi
ito maaring mapatunayan.
TATLONG YUGTO NG PANANALIKSIK SA
SILID-AKLATAN
Yugto 1: Panimulang paghahanap ng kard katalog,
sangguniang aklat, bibliografi, indeks at hanguang
elektroniko o internet.
Yugto 2: Pagsusuri na kinasasangkutan ng
browsing, skimming at scanning ng mga aklat at
artikulo at ng pagpili ng citation mula sa mga
babasahin.
Yugto 3: Pagbabasa at pagtatala mula sa aklat,
sanaysay, artikulo, computer printouts, at iba pang
sanggunian.
Tinukoy nina Bernales, et al. (2001) ang mga
sumusunod na uri at gamit ng kard katalog sa aklat
nilang Pagbasa at Pagsulat sa Iba’t Ibang Disiplina.
1.Kard ng Paksa (Subject Card)
-ang dapat hanapin kung ang malinaw pa lamang
sa mananaliksik ay ang kanyang paksang
tatalakayin. Nangunguna sa entri ng kard na ito ang
mismong paksa bago pa ang ibang informasyon
tulad ng awtor at pamagat ng libro.
2.Kard ng Awtor (Author Card)
-ang kailangang tingnan kung ang mananaliksik ay
may naiisip na agad na awtor na awtoridad sa
kanyang paksa. Nangunguna sa entri ng kard na ito
ang pangalan ng awtor bago pa ang ibang entris.
3.Kard ng Pamagat (Title Card)
-ang pinakalapitin ng mga mananaliksik na hindi pa
tukoy ang paksa o awtor na gusto nilang saliksikin,
kung kaya parang naghahanap pa sila ng kanilang
paksa sa mga librong familyar sa kanila.
Sa ikalawang yugto mga dapat tandaan:
1. Ano ang kaugnayan nito sa paksa?
- Isinasagawa ang pananaliksik upang tugunan
ang isang paghahanap o pangangailangan.
Tiyaking ang mga informasyon sa mga sanggunian
ay tumatalakay sa paksa ng pananaliksik.
2. Mapagkakatiwalaan ba ang may-akda at
tagapaglathala?
- Hindi mo nanaising pagdudahan ang iyong
gawa, hindi ba? Kung gayon makabubuti kung ang
sumulat ng mga sanggunian aymapagkakatiwalaan
o mga awtoridad sa paksa.
3. Makatotohanan ba ito?
- Ang pagiging makatotohanan ay hindi lamang
nasusukat sa may-akda. Ang totoo noon ay
maaaring kasinungalingan na ngayon. Hangga’t
maaari ay iwasan ang mga sangguniang limang
taong mahigit na sa tagal, maliban kung ang
sanggunian ay isang hanguang primarya.
E.Pagbubuod at Pag-uugnay ng
Imposmasyon
Ang pagbubuod ng impormasyon ay isang paraan
ng papapaikli ng anomang teksto o babasahin. Ito
ay paglalahad ng mga kaisipan at atutuhang
impormasyong nakuha sa tekstong binasa. Ito ay
hindi sulating orihinal o hindi kailangang maging
sariling akda. Wala kang isasamang sarili mong
opinyon o palagay tungkol sa paksa.
Isinasaad dito kung ano ang nasa teksto.
Kailangang panatilihin ang mga binanggit
nakatotohanan o mga puntong binigyang-diin ng
may-akda (The Silent Learner, 2017).
Ito ay kinukuha lamang ang pinakamahalagang
kaisipan ng teksto. Kung maikling kuwento ang
binubuod o nilalagom, kailanganang
pagkakasunod-sunod ng mga pangyayari. Hindi
dapat padampot-dampot ang pagpapahayag ng
mga bahagi.
Kailangang maging malinaw ang pagpapahayag.
Kung ang teksto naman ay isang ekspositori,
maaaring ilahad ang mga dahilan at katuwirang
ginamit upang maayos at mabisa ang paglalahad
(The Silent Learner, 2017).
IBA’T IBANG PARAAN NG PAGBUBUOD
Ayon naman kay Javier (2017), may iba't-ibang
paraan ng pagbubuod upang magugnay ng
impormasyon at ideya kaugnay ng paksa. Ito ay
ang Hawig at Lagom o Sinopsis.
✓ Ang hawig ay tinatawag na paraphrase sa
Ingles. Galing ito sa salitang Griyego na
“parapahrasis”, na ibig sabihi'y "dagdag o
ibang paraan ng pagpapahayag."
✓ Ang Lagom o Sinopsis ay isang
pagpapaikli ng mga pangunahing punto,
kadalasan ng piksyon. Karaniwang di
lalampas ito sa dalawang pahina.
PAMANTAYAN SA PAGSULAT NG BUOD
✓ Basahing mabuti ang buong akda upang
maunawaan ang buong diwa nito.
✓ Tukuyin ang pangungusap na
nagpapahayag ng pangunahin at
pinakamahalagang kaisipan ng talata.
✓ Isulat ang buod sa paraang madaling
unawain.
✓ Gumamit ng sariling pananalita.
✓ Hindi dapat lumayo sa diwa at estilo ng
orihinal na akda.
KATANGIAN NG PAGBUBUOD
✓ Tinutukoy agad ang pangunahing ideya o
punto na kaugnay sa paksa.
✓ Hindi inuulit ang mga salita ng may akda at
gumagamit tayo ng sarili nating mga salita.
✓ Ito ay pinaikling teksto.
Ang pag-uugnay ng impormasyon naman ay
ginagawa upang mas maintindihan ang tekstong
nais ipahayag. Dito maaari tayong maglagay ng
sarili nating opinyon. Maari tayong magsadula dito
para mas malawakang maintindihan ang
impormasyon na ikinakalap.
Ang pag-uugnay ng iba’t-ibang bahagi ng
pagpapahayag ay mahalaga upang makita ang
pag-uugnayang namamagitan sa pangungusap o
bahagi ng teksto. Sa Filipino, ang pang-ugnay naito
ay kadalasang kinakatawan ng pang-angkop, pang-
ukol at pangatnig.
1) Pang-angkop - ito ay ang katagang nag-
uugnay sa panuring at salitang tinuturingan. Ito ay
nagpapaganda lamang ng mga pariralang
pinaggagamitan.
Halimbawa: mapagmahal na harimabuting kapatid
2) Pang-ukol - ito ay kataga/salitang nag- uugnay
sa isang pangngalan sa iba pang salita sa
pangungusap.
Halimbawa: sa ayonsa/kay Ng hinggil sa/kay
Kay/kina ukol sa/kay Alinsunod sa/kay para sa/kay
Laban sa/kay tungkol sa/kay
3) Pangatnig sa mga kataga/salita na nag-
uugnay ng dalawang salita,parirala, o sugnay.
4) Pagbibigay sanhi/bunga
Halimbawa: Pumasa siya sa naganap na pagsusulit
sa LET dahil sa kanyang pagpupursiging mag-aral.
5) Pagsasaad ng kontrast o pagsalungat:
Nagsasaad ng pagkontra opagtutol.
F.Pagbubuo ng Sariling Pagsusuri Batay sa
Impormasyon
Nilalayon ng pagsulat na makapaglahad ng
impormasyon, magbahagi ng katotohanan at
kaalaman na mula o hango sa isang tiyak na
sangguanian. Kahit sino ay maaaring magsulat
ngunit kailangan munang alamin kung ano-ano ang
mga dapat malaman bago makapagsulat ng isang
akda.
Pamantayan sa pagsusuri sa halaga o
kaugnayan ng mga ideya sa Babasahing Teksto
1.Lohikal bang nakaayos ang mga ideya?
2.May kailangang idagdag o alisin sa mga
impormasyon o sapat na ang mga ito?
3.Nakapupukaw ban g atensiyon ng mambabasa?
4.May mga detalye bang walang kaugnayan?
5.Malinaw bang naiintindihan ang mga ideya?
6.Mapagtitibay ban g mga detalyeng inilahad ang
paglalahat o generalization?
7.Kapaki-pakinabang ba ang mga ideya sa mga
mambabasa?
8.Ano ang kahinaan ng mga puntong inilahad at
paano mo ito mapagtitibay?
9.Katanggap-tanggap ba ang mga salitang
ginamit?
10.Sapat nab a ang mga impormasyon o detalyeng
isinulat?
11.May mga nagsasalungatan bang mga ideya?
Pagbibigay-Interpretasyon Sa Mapa, Tsart, Grap
At Talahanayan
1.Pansinin ang mga leyenda. Malaki ang
maitutulong ng mga ito sa pagbibigay ng waston
interpretasyon.
2.Pansinin din ang iskeyl na ginagamit. Sa
pamamagitan nito, malalaman mo kung ano ang
tumbasang ginagamit para sa isang particular na
sukat.
3.Pag-aralang mabuti ang bawat bahagi bawat
bahagi ay madalas na kinapapalooban ng mga
datos na kaiba o kaya’y kaugnay sa iba. Sa
pamamagitan ng pag-unawa sa bawat bahagi,
makilala ang kaibahan o ugnayan ng mga bahagi
nito.
A. Tsart –ay nagpapakita ng dami o estruktura ng
isang sistema sa pamamagitan ng hanay batay sa
hinihingi o ibibigay na impormasyon.
B. Mapa –ay naglalarawan ng lokasyon, hugis at
distansya. Ang mapa ay nagtuturo sa mga
palatandaan ng lokasyon ng isang lugar.
C.Piktograp – Larawan ang ginagamit upang
kumatawan sa mga datos, impormasyon o
produkto.
D.Guhit na Grap o Layn Grap – Binubuo ng iba’t-
ibang anyo ng linya. Ito ay ginagamit sa pagsukat
ng pagbabago o pag-unlad.
E. Bar Grap – Nagpapakita ng paghahambing ng
mga datos gamit ang bar sa halip na tuldok at linya
upang tukuyin ang kantidad. Parisukat ang anyo ng
grap, maaring patayo o pahiga ang mga datos na
sinisimbolo ng bar.
F.Bilog na Graph o Pie Graph – Itoý sumusukat at
naghahambing ng mga datos o impormasyon sa
pamamagitan ng paghahati-hati nito.