ih

org

)
1

inf.p.Ta VII - 60
 3841
rest

1
Raurice /

i
this

Infp . toVII --Bo

2841 L

ii. . … 1977

Rauorce }
 1
|
.

.
 LE
DE

LYO
T

PI
ECE

N BYR
4
(
OB
AL
i

DESCRIPTIO
VATICANÆ
ON 5
LY
B7.LIC

BASILICAE .
VETERIS , ET NOVAE :
+ EX O
+TH
BIBLI
PUBE+GE
COLL
UN
LUGD
 PRINCEP.S APOSTOLORVM .

Venent ad te curu filij eorum ,

1

on memiliquerunt te, et adora Gens enim et Regmum. 9

non seruierit tibi,prin
Frentvestigia pedītuos omnes Ia Ly

1
Collegii Lugdunenjil, Trinitani1682dom.51337 107902

a TINE

WH
A
wawe

Sanétus Syluester
ஏ eadem Magnifico
apparatu consecrauit

Iulius II
Costantinus Christi V Carolus Christianist " Greg - XNI
Pont Max Pont .Max .
ob ruinam anisſ " Principem Sanc ||| Francog Rex Ecco Roma Sacelhur Gret
impendentem Bafilicam fundauit & astertor et suo merito
splendideornauit Romanorum Imperator goriarum
Basilicam
ex splendido
parte demo opere stru
litus in for ? xit oratuitac
măTempli cedi dotauit
ficare coepit

Sixtus V.
Pont Max
BASILICÆ Clemens VIII
Pont Max
Sacellum al
erecto tă terum non
oium admi V E T ERIS minori ma
ratione Tom
plo tbohur gnificentia
condidit Tem
imposuit VATICANAE
L
FREE
plung pauci
ON
LY

mento marmo
Deſcriptio reo strauit

TORE ROMANO
ciufdem Bafilicæ Canonico Vrbanus
Paulus . V
Pont. Max Pont. Max
Cum notis Abbatis iam absolu
preliquumba tum omni
silicãe deira
cta uetustates
PAVLI DE ANGELIS bus perfecti
decoris or
a fundamental
extruxit et Quibus accedit descriptio breuis Snamentis ad
ditis rite
Pontificia li
beralitate per NOVI TEMPLI VATICANI consecrauit
fecit
Necnon vtriusque Ichnographia.
ROMAE Typis Bernardini Superiorum permiſu RUNNIN
Tané : 1646

MHONGRENPRIKAPUS APOST * V -BVRGHESIVS ROMANVMWOXARSOCONTOT-VII

DOCTOR PRINCEPS
GENTIVE APOSTOLO
RVM

F.
 SS 6
5 .

SANCTISSIMO AC BEATISSIMO
P A TR I ETD. N. 3 2 .

INNOCENTIO X.
CO
201701109

BEha

LYO
N PONT. OPT MAX

ABBAS PAVLVS DE ANGEL IS

SEMPITERNAM -FELICITATEM .
.. :

A MDVDVM mihi in animo

fuic Beatifsime Pater , vt:exi
miam meæ beneuolentiæ: fi
gnificationem in Principem
Apoſtolorum oſtenderem ;in
timam , atque extimam magnifici, pulcher
rimique Templi faciem eidem dicati, Libe
riana Bafilicænon abfimilis, à me adviuum
expreſsi', deſcribere . Hoc à Magno olim
Conftantino Bafilicæ in morem inchoatum ,
à varijs poftmodum ; ſummiſque Pontifici
bus au& um , ad extremum à Paulo Quinto
1
a 2. abſo
 abſolutum , perfe& umque fuit. At dum talia
mecum ipfe perpenderem ,àquodam eiuſdem
Templi, idtemporis Baſilicæ, Canonico fa & a
*Calplinus1.deſcriptio , dum Eugenius III.Romanam ſe
dem obtineret , peruenit ad me; qua non ſo
lum illius æui Bafilicæ ſtatus , verum etiam
SS. Pontificum ſepulchra , necnon memoriæ ,
beneficentiæ, ac regeſta,tumin Oratorijs,Sa
cellis, atque Altaribus extruendis, tum etiam
in magnifico veſtium apparatu , auri , argen
tique ampliſsimis ornamentis , atque ad eiuſ
dem Baſilicæ vſum rebus neceſſarijs ſuppedi
tandis , ritibuſque ſolemnibus exequendis,
ponuntur oboculos. Proinde a mea priſtina
ſententia deſciui , atque operæ precium me
fa & urum exiſtimaui, ſi aliquid adderem ,
quod ab Au& oris incuria prætermiſſum fuit,
vnà cumveteri, recentiquearchetypo. Quo
niam verò ( vt fuperius diximus)de Baſilica
egimusVaticana,in pulcherrimá Templi for
mam artificio nobiliorireda & a;Regum , Dy
naſtarum ,Imperatorum ,Regnorum ,Prouin.
ciarum , aliarumque Vrbium , ac ditionum
munera diligenter , accurateque deſcripfi::
quarum aliqua iura , acdiplomata à Præde
cefforibuscuis concella,BeatiſsimePater,Ha.
drianæ molis afferuantur in arce , dum ſupre
:
mam , atque ampliſsimam Pontificiæ maie
ſtacis
ſtatis dignitatem tenerent , quam tu Diuini
Spiritus nutu , fummoque totius Chriſtianæ
Reipublicæ plauſu, atque emolumento, Bea
tiſsime Pater, nuncobtines . Cuinam igitur ,
quàm Tibi proborum omnium , atque Apo
ftolicæ Sedis propugnatori fortiſsimo, opus
hoc dicarem libentiùs,ne in obtre& atorum ,
ac procacium inuidiam adducerer ? Tuæ pa
trocinium Maieſtatis venerabundus , atque
ad genua prouolutus imploro, B.P.'vt inno
centiſsimaduce Columba, atque aura Ponti
ficia benignitatis aſpirante, feliciter in portum
appellam . Romæ pridie Kalend . Februar.
anno Salutis M.DC.XLVI.
N fecundo Pontificatus anno S.D.N. INNO
IN CENTIVS X. Pont. Max. interiorem par
tem admirabilis Templi Vaticani, quam fel. rec.
Paulus V. à fundamentis opere magnificentiffi
mo extruxerat,ornare cæpit,non minori magnifi
centia ſplendide varijs lapidibus pretiofis artifi
ciose commiflis ; illiuſque moliturperfectionem ;
opus tanto Pontifice dignum , à pleriſque cogita
tum , ſed INNOCENTIO X. Deo volente fer
uatum .
Eodemque tempore Lateranenſem Baſilicam ,
non folùm vtraque naui ruinofam å fundamentis ;
ſed etiam maiorem illarum magno cum fplendo
re , & in meliorem formam perducere ,atque or
nare cæpit,præclaro ad futurum anni quinquage
ſimi Iubilæum celebrandum apparatu ,voto totius
Vrbis , imò & Orbis diuturno reſpondens, quod
felix fauftumque fit.
 O , 1992
100 2.02
* 9079
Vifu Rquerendiſſjói P. Fr.Michaelis MazariniSacri Apoſtoli
ci PalatijMagiftri, Opusvidi,quodinſcribitur,I BreuisDe
fcriptio Sacroſancta Vaticanæ Bafillez ; AuthoreRomano eiúp
dem Bafilicæ ante annosferè quingentos Canonico, & c.Cui ac:
ceſſerunt nonnullæ adnotationes ad fupplendas res abeodem ,
præterminas ,AbbatisPauli de Angelis . Nihilque in eo Ortho
doxæ fidei contrarjum reperi;imo dignum -vtpubliciiurisfiat,
cenſeo . Romæ, in Hofpitio Cænobij ſanctorum Vincentij &
Anaſtaſij ad aquasSaluias, Kal.Februarijan no 1643 BUY
anno1644.
0 ! 2146997
D. Ferdinandus ūghellus Abbas SS. Vincentij & Anaſtasij ad aquas Saluias, Ordinis Ciftercienſis.
3 12 !!!

l. !! ?
‫ ܐ܂ ܂ܢ‬:‫ ' ܝ‬1., .!!
Imprimatur , fi'videbitur:Rauerendiſs. Þ Magifiro Sacri Palatij Apoftolici.
VA. Épila ComaclaVicélgérens.
Imprimatur.
Fr. Hyacinthus Serronus Magiſter & Socius Reuerendiſs. P. Fr. Michaelis
Mazarini Sacri Palatij Apoft. Magiftri, Ord. Prædicatorum .

Anno ſecundo Pontificatus San & iffimi D. N. Innocentij X. Pont. Max .

Cum liber hic noſter lucem afpexit, inſcriptio , à me anno hoc quinto- addita
extare non poterat . Pontifex runc interiorem admirabilis Vaticanæ Principis
Apoftolorum Baſilicæ partem , (quod reſtarus ſum ſuperius) ornare coeperat; at
ornatum non abſoluerat.magnificentiſſimi operis inſigne monumentum , poft
libri editionem, prætermittendum , vita ſuperftite, non fuit, hoc te mi Lector
paucis monicum yolui ,

BASILICA M
PRINCIPIS APOSTOLORVM
IN HANC MOLIS AMPLITUDINEM
MVLTIPLICI ROMANORVM PONTIFICVM
AE DIFICATIONE PERDVCTAM
INNOCENTIVS X PONT. MAX.
NOVO CAELATVRAE OPERE
ORNATIS SACELLIS
INTERIECTIS IN VTRAQVE TEMBLI ALA
MARMOREIS COLUMNIS
STRATO E VARIO LAPIDE
PAVIMENTO
MAGNIFICENTIVS TERMINAVIT , ... ?
 ভিতরে co
总之 :

LECTORI PIO
ET BENIGNO

Adem animia lacritate , atque fidu

cia , qua præteritis annis defcripſi
mus Sacroſanctam Baſilicam San

E & tæ Mariæ ad Præfepe , aliàs San

£tæ Mariæ Maioris , ſemper in ani
mo noftro deſiderium habuimus
nonnulla de Principis Apoftolorum beati Petri in
Vaticano Baſilica tradere : non vt alij quidam , qui
fine vllo ordine de eadem Baſilicabeati Petri locuti
funt, fed & rerum & temporum ordine diligenter
ſeruato, & veritatis fidem fanctiffime cuſtodita . Qua
propter nullum in hac narratione verbum inferam ,
quod non , vel ab approbatis, veteribuſque ſcripto
ribus acceperiin ; vel ex manuſcriptis fidedignis, vel
denique ex antiquis marmoribusnon deſcripſerim .
Et fane in magnis, Deibeneficijs numeraui, quòd
hacde re cogitans, Meffanæ in deſcriptionemhuius
Baſilicæ vetuftiffimam inciderim , Eugenij Tertij
Pontificis tempore editam , Romano eiuſdem Balt
licæ Canonico, authore : quam mihiAntonius Ami
cusRegiushiſtoriographuscommodauit.Eam nosſe
cuti ; quæ ille tanto ante deſcripſit, nunc tandem in
lucem edere decreuimus, diligentiore rerum ad ean
dem
dem Baſilicam pertinentium colle &tione illi libenter
relicta , quem in eam curam iam diu incumbere in
hacVrbe pro certo comperimus. Ordo porro rerum
ab antiquo illo Canonico traditarum hic eft quem
nunc fubijcimus , Tu interim vale & Deum mihi
propitium , quod ego pro te inuicem facio , precare .

Dhuc autem eftquod te moneam ( Leãoř prudentiffime )

Authorem hunc noftrum ,quicunque ille fit, ante tempora
Gregorij XI. & Pij V.qui liti de Primatu ,& præcellentia Eccleſiæ
Lateranenſis, & D.Petriinter veriuſque Eccleſiæ Canonicosgraui
ter,acfummo ſtudio per plures annosſuſceptæ finem poſuerunt,
& ſilentium ſub pænis grauiflimis indixerunt ,Ecclefiæ cuius ipſe
erat Canonicus , fauere nonnihil capite tertio, & alibi de præroga
tiua, & Primatu Eccleſiæ D. Petri aſſeruiſſe: Ea ipfe,nè textus au
thoris mutilus in manus hominum veniret, nefas eſſe duxi omitte
re, quæ lite iam à dictis Summis Pontificibus compofita nullum
præiudicium afferunt, vnde nec ego præiudicare conſtitui Eccle
fiæ Lateranenſi .
Neque alia ratione ea me edidiffe fateor,obteftorque. Gaudeant
ſinguli ſuis prærogatiuis, & priuilegijs: ipfe nihil additum , vel de
tractum alicui hoc meo Romano volo .
INDEX
: INDEX CAPITVM
SIVE TITVLOR VM .
I .
A Quo Apoſtolorum Petri & PauliCorporade Catacum
bis leuata fint, & vbi fepulta. fol. 1
2 De Remiſſione Dedicationis huius Bafilicæ .
5
3 Quòdin beati Petri Baſilica tantum vigilantur Pallia, quæ Do
minus Papa mittit Archiepiſcopis. S
4 De excellentia huius ſacroſanctæ Bafilicæ . 8
s De ſacris Corporibus, quæ in hac beati Petri Baſilica requie
ſcunt, & quibuſdam AltaribusSanctorum . I 3
6 De Oratorio beatæ Mariæ , quod eft in Choro Canonico .
rum .
IS
2.Vbi requieſcant Domnus Gregorius , & Eugenius Tertij
Papæ . 16
8 De Actibus Domni Eugenij Tertij Papæ felicis memoriæ . 17
9 De Altare ſancti Silueftri . 21
10 De Altare ſancti Mauritij Martyris , & eius dignitatibus . 22
II . De Oratorio ſancti Leonis Quarti Papæ . 22
12 VbirequieſcitD. Hadrianus Papa Primus . 43
13 De Oracorio B. Mariæ , quod eft in Vaticano . so
14 : De Oratorio Sanctorum Procelli , & Marciniani.. 54
IS : De Altare ſanctiMartialis . 57
16 : De Eccleſia S. Petronillæ Virginis .
17 De ſanctis Pontificibus , quiin Vaticano requieſcunt . 60
18. Vbi requieſcit B. Linus Papa ,& cæteri, quiſequuntur. 61
19: De Altare S.Egidij Abbatis . 84
20 De Oratorio SS. Procelli & Martiniani. 103
21 De Oratorio S. GregorijPapæ . 106
22 De Alcare Apoftolorum Symonis ,& Iudæ . Io6
23 Vbi requieſcit SergiusPapa Secundus. 107
24 Vbirequieſcit Venerabilis Beda Presbyter. 117
25 De Oratorio Veronica . 119
26 De Oratorio S. Antonini Martyris . I 20
27 De Oratorio Apoftolorum Philippi,& lacobi, ... I 2 I
28 De Alcare ſanctiAbundij. 121
29 DeOratorio S. Ambroſij. I 2S
30 Vbi requieſcit BeatusMatthias. I 24
31 De Altare Sanctorum Petri, & Pauli . I 24
De Oratorio S. Lucia . I 25
33 De
 123
33 De Oratorio S. Crucis .;
34 De Eccleſia S.Ioannis ad Fontes. 1 26

35. De excellentia huiusBaſilicæ . I 27

36 De eademre , I 27

37 De prærogatiua huiusſacroſancti Altaris I 28

38 Racio , quare beati Petri Baſilicapræcedat in Proceſſione. 1 29

39 Ratio quare beati Petri Baſilica, & cæteras Eccleſias Vrbis, &
omnibuspræcellattumine lampadarum.. I 30
40 De conſuetudine Confeſſionis AltarisB. Petri , I 31
41 Quot lampades ardeant quotidie in B. Petri Baſilica de con
fuetudine . I 32
42 De conſuetudine Maioris Ebdomadæ . - I 3.4

43. De Ebdomadis, qualiter diuidentur perordines . I 35

44 De nominibus quinque Portarum Bafilicæ B. Petri Apofto
lorum Principis. I 36
43. De Dignitatibus beati Petri Bafilicæ . I 38
46 De eademre . I 38
47 De eadem re . I 38
48 De eadem re . I 39
49 De eadem re . 139
so Quando ornatur Lectorium B. Petri . 141
si Donatio Caroli Imperatoris . 142
$ 2 De feftiuitatibus , in quibus Dominus Papa debet coro
nari , ISI
3 De nocturnis Stationibus. : 132
$ 4 De diurnis Stationibus fancti Petri. 132
'35 Quo tempore Corpora ſanctorum Apoftolorum Petri &
Pauli à Græcis de ſepulcuris ſuis furata lint, & vbi ſepultas.
fol. IS3

Hactenus de Deſcriptionis huiusBafilicæ ordinc, à Romano

Canonico allato : cui noftras annotationes , vt ſupra diximas,
adiungimus , vnà cum veteri Veſtigioipfius ſancti Petri Baſilicæ à
Coſtantino Magno Imperatore à fundamentis ædificatæ, fimulq;
etiam cum omnibus Altaribus , atque facellis , omnibuſque
alijs: Nouoque inſuper Veſtigio ,prouc hodie confpicitur, ſuiſqs
alijs ornamentis,adipfamfpe
facellisatqueAltaribus, & omnibus
ctantibus.

A
.
 !
De

1.
I

2 Cd 4
3 S
[
4

S ]
1

1012
6 2390
7
8
9
De translat. corp:
10 ss. Apoſt. Petri , &
Pauli, vide Anait.in
2 vita s. Cornelij PP.
12
& Baron.com.z . ad
an.221. & 222. &
13 Honufr . in Plat. in
vita eiuſdem Ponti .
ficisCornelij.Pompe
t Vgon.in ſua hiſt. ita
cion .Rom.ſtat.si.
li
臺1

a
ós

:
o2

:
4- De Bafil. Apoſt. Prin
cip. B.Petri in Vatia
n - cano àConftantino
Imp. fundata , vide
n- Analt,in vita s. Sil
ueſtri papæ I.
C , Bar.com.z. ad ann .
324. Blond. Rom .
es
inſtaur. lib.1. pag.7 .
er 8.nu.so.et 51 .
u Honufr. in Plat. an
not, invita s Silue
Itri .
it

usi
fe
Dra
me
33. C
34 C
35 C
36 L
37 [
38 R
39 R

40 [
4.1 C

42 [
43 I
44 I

43.I
46 I
47 ]
48 ]
49 I
$0 (
SI I
‫ و‬2 I

53 )
$4 ]

H
Can
adiu
Con
etias
alijs
face
ctar.

1
 ?
1

A e.V O
1.
APOSTOLOR VM
PETRI ET PAVLI
CORPORA
VI

LTON
19601
0
de Catacumbis leuata fint,
B
& vbi ſepulta
ICVT itaque in libro Pontificali fcriptum in De translat. corpi
ueni,Beatus Cornelius Papa rogatusà quadam ss.Apost,Perimet
S matrona,nomine Lucina, corpora fanctorum vita S. CornelijPP.
Apoftolorum Petri & Pauli deCatacumbis no- an.221.& 222.&
Ctu leuauit: &primòquidem corpus Beati Pauli vita eiufdem Ponti
Apoftoli, prædicta Lucina in prædio ſuo poſuit Vgon.in fuatat.hit1.1 .
tion.Rom.ſ
via Oſtienſi; ad latus,vbidecollatuseſt. BeativeroPetri Apoſtoli
corpus accepit B. Cornelius Papa, & cum magna deuotione, &
с reuerenc
ia,poſuit illud propè locum ,vbi crucifixus eſt inter cor:
pora ſanctoru Epiſcoporúzin Templo fcilicet Apollinis in Mon
ie Aureo,in Vaticano,Palatij Neronis.Poftea verò tempore bea
ti Silueftri Papæ Conftantinus Chriſtianiſsimus Imperator, ro
gatu eiuſdem fanctiſlimi Pontificis, cum magnadeuotione, &
diligentia , vt res ipſa docet, fecit Ecclefiam beato Petro Apo:
ftolorum Principi,ante Templum Apollinis , in Vaticano: cuius
fundamentum ipſe Imperator primus fodit , & aſportauit indes
duodecim cophinos,ad honorem duodecim Apoſtolorum . Cu ^ DeBafil.Apoft.Prin
ius venerabile corpus,vna cum beato Silueftro Papa , ita recon- canoà Conftantino
D didit . Loculum argenteum cötinentem ſanctiffimú corpus om- Analt.in vita S.Sil
ni parte exere & cypro concluſit,quod eft immobile. Ad caput, Bal.com.z. ad ann.
pedes quinque , ad pedes, pedes quinque , ad dextrum pedes inftaur.lib.i. pag.r.
quinque, adſiniftrum pedesquinque, ſubtus pedes quinque, ſu- Hometer in Plas.'
pra pedes quinque. Sic inclufit corpus beati Petri & Pauli , & noc.ia vitas-Siluc.
exornauit ſuperius alcare eius , & aream exauro fuluo, & fecit
ciborium excolumpnis porphyrecicis, & auro mundiſfimo . Po
ſuitque ibi ante venerabileAltare eius,ad ornatum eiuſdemBafi:
licæ, duodecim columpnas vittineas, quas de Græciaportare fe
cit , quæ fuerunt de Templo Apollinis Trogæ . Pofuit & ſupra
corpus beati Petri crucem ex auro puro , habentem centums
A quin
 2 Breuis deſcriptio Vaticana Baſilicæ .
quinquaginta libras, in qua eſt ſcriptum : CONSTANTINVS A
AVGVSTVS, ET HELENA AVGVSTA FECERVNT . Et Ba
filicam beato Paulo Apoſtolo via Ottienſi: & recondidit corpus
eius , ſicutcorpus B. Petriinære & cypro . Quas itaqueBaſilicas
B Siluefter Papa vna die, quia vna die coronatiſunt,ad honorem
IESV CHRISTI filij Dei viui, & eius Genitricis, & beatorū Prin .
cipā Apoftolorum Petri & Pauli, ſolemnicer conſecrauit;conuo
catis Epiſcopis, & Sacerdotibus, & turbisfidelium per vniuerſum
Orbem .
A 5
D Ν
N Ο Τ
T Α Τ Ι Ο.

Vlta in hoc primo Titulo deſcriptionis Bafilicæ Princi. B

pis S. Petri , Canonico eiur.
dem Bafilicæ inchoatæ ,continentur: plura nimirum de Baſilica
loquitur : multa quoque à Conſtantino Imperatore pijſlimo
ædificata, de cryptis emortualibus , quas vulgoCatacumbas ap:
pellant , & translatione corporum ſanctorum Apoftolorum à
Cornelio Papa facta: tacet omnino de veteri Eccleſia ſancti Pe.
AndhraliusBiblio tri Apoſtolorum Principis, vel coemeterio ab Anacleto Papa ex:
tructo, de quo Damalus loquutus eſt, his verbis . [Hic memo.
riam beati Petri conftruxit, & compoſuit, dum Presbyter factus
fuiffet à beato Petro , ſeu alia loca , vbi Epiſcopi reconderentur
ſepulturæ . Vbi autem & ipfe fepulcus eſtin pace , iuxta corpus C
Tom.3. ann.324. beati Petri:] ibi nimirum fuit,vbinunctemporis Alcare Diuo Pe
tro ſacrum honorifice ſplendet. Cuius ficum Baronius oprime
fignificauit, in figura circulari,vel octangulari, nominc impref
LocusS.Petrialtar. To InuictiſlimiAuguſti, Magni Conſtantini Imperatoris: & nos
Deo fauente demonftrabimus in veteri veſtigio Bafilicæ ſancti
Petri, cum omnibusAltaribus , Oratorijs , Sacellis , atque Mona
fterijs,alijſque Ecclefijscirciteripfam Bafilicam conſecratis.Sic,
& breuibus loquutuseft de hac Baſilica Romanus auctor, qui,&
in pauca re contulit;cùm tamen nullo negotio potuiffet tantam
Baſilicam latiùs defcribere, ad exemplum , ac pofterorum me
moriam ,ad maiorem gloriam ipfius Principis Apoftolorum , ad D
oſtendendam liberalem Chriſtianiſsimi Imperatoris Conſtanti
ni magnanimitatem, cùm floreret tunc temporis omnibus Ora
Fuluius antiq.lib.3 .
torijs, Altaribus, atqueSacellis , quorum hodie nulla eft memo
fuarum antiquit."-ria,veſtigium nullum : folum illud excat, quod Andreas Fuluius
antiquarius, ex reliquijs diruræ apſidis excepit ad perpetuam rei
memoriam ; & in illius opere mufiuo legebatur hoc diſtichon ,
QVOD DIVE TE MVNDVS SVRREXIT IN ASTRA TRIVMPHANS ,
HANC CONSTANTINVS VICTOR TIBI CONDIDIT AVLAM .
Ipſe
 Au&ore Romano Presbytero . 3.
A Ipfe etiam Romanus cùm loquitur de Baſilica ſancti Petri, ne
ceffariummihi videtur oſtendere debuiffe ,quid ſitBaſilica, cum
omnibusad Baſilicam , & eius vſum pertinentibus : ſicutnosad
notauimus , innoftra defcriptione & delineationeBalilicæ fan
ctæ Mariæ Maioris : Baſilicam nempe eſſe amplam domum ,
vbi, & controuerſiæ dirimuntur.
Baſilica templo erat perſimilis,ambulantibusconſtructa , ad
quam tota ex Vrbe confluebant.Baſilica Regia domus erat:Ba
filicas in vſum negociorumfuiſſe ædificarasconſtat:Bafilicæ no
unen , quid apud Catholicos deſignet : Baſilicæ nomen hodies
quibuſdam magnificis Ecclefijs attribuitur.
B Nihil etiam Romanus loquutus eſt de Catacumbis , videli
cet, de earum ſignificatu : nil de fructura, velà quo originem
ſumpſerint, dum dixit ſuperius [ Corporaſanctorum Apoſtolo.
rum, Petri, & Pauli de Catacumbis Cornelius Papanoctuleua
uit ) nec omnes intelligant hoc nomen Catacumbas. Quoniam
verò de his Honufrius Panuiniuspropriam quandam laudem in
deſcribendo conſequutus eſt ; ideo nullum hac de re fermo
nem hic nosfaciemus,fed tamenHonufrij verba referemus, cu
iushæc funt: ( Catacumbæporrò, fiue Catatumbæ , eſt vetuftifq. Hamulce de feptem
mum Chriſtianorum perſecutionum tempore ,facellum , in an- pagtertias
.96 .. Sebaſtiani
tiquocuiuſpiam nobilisfamiliæ Romanæ ſepulchri hypogeo à
Ć S. Calliſto Papa, fabricatum , quando is corpora Apoftolorum
Petri & Paulitranftulit , & Cæmeterium de ſuo nomine extru
xit, vel refecit . Catatumbarum forma eft circularis, & cum for
nice teſtudineato , ad quas triginta gradibus deſcenditur. Ha
bentquatuor fpiračula , lumen deſuperadmittentia ,cum ſepul
chrisxiv. circa locatis.Eo loci adhuc ſuperſunt auguſtiſsimæ an
tiquitatis veſtigia . Ibiadhuc eſtamplum , & vetuſtiſſimam anti
quitatem referens,marmoreum alcare ,ſub quo corpora Apo
ftolorum iacuerunt , in quo Romani Pontifices Martyres Mil
ſas celebrant . Ibi in medio adhuc è rudi marmore humilis , &
ſimpliciſſimus excatfanctiſsimorum illorum Pontificum Calliſti,
D Vrbani, Pontiani, Antheri', Fabiani, Cornelij martt. Epiſcopalis
thronus : ibiextant adhuc Cleric, S. R. E. circumcirca laten
tia ſedilia: ibi excantmeniana, fiue podia paulo altiora, quibus
ob loci anguſtiam plebs fidelis facrismyſterijs aftabat. Ibidemű
extant in circuitu,Martyrum ſepulchra,quorum ſacroſancta erat
memoria, tumbarum more facta, & fimplicibus aliquotgypſeis
emblematibus ornata , non fine veneratione viſenda, oſculan
da , adoranda . Atque hactenus de Catacumbis .]
Porro Romanus ait: [Beati verò Petri Apoftoli corpus accepic
A 2 B. Cor
 4 Breuisdeſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
B.Cornelius Papa,& cum magna deuotione , & reuerentia, po- A
füicilludpropèlocum ,vbi crucifixus eft,incercorpora ſanctorum
Epiſcoporum in Templo,fcilicet, Apollinis in monte Aureo ,in
Vaticano Palatij Neronis. ] Vbi tacuit Eccleſiā antiquam S.Ana
cleti,vtfuperius diximus in eodem loco : & nos, Deo fauente,hic
de ipſa Eccleſia,vel Coemeterio, de Baſilica à Magno Conſtātino
Imperatore exinde extructa, & Diuo Petro dicata, ijſque omni
bus, qui ipfam Bafilicam adiuuarunt,breuiter dicturiſumus, deq;
nonnullis alijs ad ipſam Baſilicam pertinentibus . De hac hiſto
Cornelij
ftri pp .
et Silueria ,de qua Romanus loquutus eftin primo Titulo deſcriptionis
Tom.2.ad ann.22 1 . huius Bafilicæ ; vide Anaſtaſium in vita fanctiCornelij
, Baroniū,
Honumfaciam Blondam Flauium , & PompeiumVgonium recentiorem aucto. B
11. pag. 90. rem , & iterum Baronium Tomo 3.ad ann . 324 .
Stat. Cornelijpp.I.
vita
tom.3 . ad ann . 324. Item dicimus non benè Romanum Auctorem , & Canoni .
Romæ inſtaurar.
lib.1.pag.7.8.nu.5o. cum huius Baſilicæ adnotaſſe , vel deſcripſiſſe: opus quippe erat
els 1 .

ante, adnotare caufam , & quomodo accideritdepoſitio corpo

rum ſanctorum Apoftolorum Petri, & Pauli in Catacumbis, &
à quofuerintibi collocata; & pofteà pertractare hiſtoriam ,quam
iple deſcripſit, ficut fecit S. Gregorius Papa ad noftramdoctri
salib .Grebpa.Dialog.nam :[ Quod fi cuncta, inquit,quæ in B. Petri Eccleſia gefta funt,
cuolucre quisconetur, ab omnium iam proculdubio narratio
ne conticeſcet ; nam Baſilicam in monteVaticano non ita no
bilis ſtructuræ ( vt tradit Damaſus Papa) primus ædificauit ſub C
videAnaft.Bibl.in ipſa beati Petri Apoftoli morte Anacletus Presbyter S.R.E.ab eo
Videiij.Martyrolog.dem
Bed. Kal.Iulij. Petro ordinatus, & quartus ab eo poftea Pontifex Romanus
creatus, iuxta viam Triumphalem Caij,adNeronis Circum ;quo
loco idem Apoftolus Neronis iuffu pedibus in ſublime eleuatis,
Greg.pp. 9.epift. cruciaffixusfuerat.] Et Gregorius Papa IX. in Epiſtola quadam ,
ſcribit, Baſilicam beati PetriApoftoli,vtpote tempore omnibus
priorem , ita etiam honoris dignitate præftantiorem eſſes .
Idem verò Anacletus poftea Pontifex factus inftituit, vt reliqui
Anaft. Bibl. in vita Epiſcopi Romani,ibiloci ſepulcuræ traderentur. Sic Linus , Cle
De 7. Vrbis Eccleſ. tus , ipſe Anacletus, Euariſtus, Xiſtus, vt Honufrius cenſet. Itaque
Anacl.

pag. 40 . clarè videtur,ante Conſtantinum Magnum Imperatorem hoc D

loco Beati Petri fuiffe Eccleſiam , vc habemus ab ipſo Dama
ſo , cuius verba fuperiùs adnotauimus. Hanc veritatem hiſtoria
Honul ecomnesin non ſolum per Damaſum Papam , ſed etiam per omnes, qui de
vitaCandei esin,et vitis Romanorum Pontificum ſcripſerunt , fine vlla dubitatione
affirmamus. Et hæc fatis circa adnotationem hoc loco : quo
niamnonnullaalia fcribi pofſent , quæ breuitatiscauſarelinqui
mus .

De
 Auctore Romano Presbytero. S
A De Remiſsione Dedicationis huiusBaſilicæ . II.
T
E ftolica prouidentia omnibus ad eam deuotè venientibus
condonauit . Quæ videlicet remifſio , Apoſtolica prouidentia ,
fic tripartita diſtinguitur: vc Romanis , & circumadiacentibus
vniusanni: Tuſcis , Lombardis , & Apulis , & cæterismare non
tranſeuntibus, duorum annorum : ſed & his, quimaria tranſmea
re nofcuncur, trium annorum maneat remiflio peccatorum .Si
milis eademque remiſlio facta probatur in hac Beati Petri Bafi
lica in Cona Domini: quando conſecraturibi ſanctum Chrif
B main AfcenfioneDominiſimiliter.
A D NOT A TIO .
Anchiftoriam à Presbytero noftro Romano deſcriptam ,
illuſtrat Vgonius in fua de StationibusRomæ hiſtorias; Vgor, ſtat. 11 .
vbi eruditè de remiffione huiusfacroſanctæ Baſilicæ tractat : &
Honufrius de eadem re optimè fcripfit : & ante hosnonbreuiter
Anaſtaſius Bibliothecarius,qui loquutus eſt de conſecratione,aut De7:Vrb.Ecclef.
dedicatione huius facræ Bafilicæ à Silueftro Papa I. facta xiy.Kal.SilAna vita ſancti
ucftri pp .
Decembris,maxima cum pompa , ſolemni, religioſoque:ritu , 2

qui multa ornamenta , ex argento , auroque donauit , maxi

C miſque prouentibus auxit, vtAnaftafius loco citato .

Quòd in Beati Petri Baſilica tantum vigilan- III.

tur Pallia , quæ Dominus Papa
mittit Archiepiſcopis.
T quoniam hæc facroſancta Dei, & Beati Petri Baſilica eft DehacBaſilica vide
E fundamentum , & caput omnium aliarum Ecclefiarum ,di- naclet.pp
D cente Domino : Tu es Petrus, & ſuper hanc petram edificabo Homufr.de7. vrbis
Eccleſiam meam : & tu vocaberis Cephas,id eſt, Caput,quadam. pio,espag.5o.si.
prerogatiua, in ea cantum vigilantur Pallia, quæ Dominus Pon- S.Matth.C.16.
tifex Romanus mittit Patriarchis, & Archiepiſcopis per vniuer
ſum orbem conftitutis . Erindeeſt, quòdLegatus S.R.E. dicit: bideHedlufr.cap.4.
Accipe pallium de corpore B. Petri fumptum , in plenitudinem
officij cui. Itaque cùm vigilamusPallia, facimus folempnes vigi
lias in confeffione Beati Petri, cantantes vigilias, quas conſue
uimus cantare in feſto eiuſdem Apoſtoli. Et de antiqua conſue
A 3 tudine
 6 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
tudine habémus, ad bibendum , deConfeffione abundanter , A
optimum claretum .Qualiter debemus pannos laneos, ùndes
fiunt Poncificalia, adbeatiPetri corpus vigilare, ſicutvidi ego
PresbyterRomanus,huiusSacroſanctæ Baſilicæ Canonicus, ad
pofteritatismemoriam ſcribo . Acceptis de Altari faculis, & ce.
reis ad legendas lectiones , & orationes vigiliarum , necnon in
cenſo ;circa ſero conueniunt Canonici ad Altare S. Leonis Papæ:
& Presbyter Ebdomadarius accipit ipſos pannos complicatos,
& inuolutos in ſindone, præcedentibus tam manſionarijs cum
incenſo , & faculis accenſis, quàm Canonicis, intrat ad corpus
beati Petri,& ponit eosſupra altare, & faculę ante altare ponun:
cur . Tunc Chorus , cuiuseft cantus,incipit antiphonam : Sidili- B
gis me Simon Petre , & reliqua , cum ſuis pſalmis ; verſic. Tu
es Paftor ouium : Tres lectiones leguntur in libro Stationali:Pe.
trus , & Ioannesaſcendebantin Templum : & cantatis duobus
reſponſorijs, quæ voluunturdeſancto Petro , deinde ſequitur,
Te decetlaus : & oratio, Deus qui beato Petro Apoftolo tuo col
latis clauibus. Sic reportantur ficut allata fuerunt . Si altero die
cancatur Miſſa ſuper Maiori Altare, ponantur ibi: & poft com
pletam Miffam tollantur. Sin autem , reddanturmiffo Domini
Papæ . Et dantur Canonicis, quoties has vigilias celebrant, tres
folidi prouinienſes pro clareto:faculę verò Camerario Canoni
corum remanent, quæ de Altaris communicum cereis,& incen . C
ſo, & prouinienſibus dantur . Sic viditempore Domini Celeſtini
Tertij Papæ fieri: fic fcio factum per focios, & dominos meos
tempore Domini Clementis Tertij Papæ : fic etiam in ſecundo
anno eiufdem Pontificis , Indictionedecima , menſis Martij
die 30. quæ fuittuncferia ſecunda ante Paſcha.
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Ro
P
auctoris haber hiſtoria, inuenimus in antiquis inſcriptioni
in
bus hoc Epitaphium , quodiudicauimus noindignumhocloco .
D
Quidnam igitur mirum, magno fi culmine Petro
Quolibet exiſtant ædificata loco ?
Et cùm fit toto celebrata Eccleſia mundo ,
, In fundamento fixa Petro maneat ?
Namique illum Deus ipſe, caput qui corporis extat,
: Propterea Petræ nomen habere dedit.
Dicens, Efto Petrus;quoniam fundabo ſuper te,
Quam mihi nunc toro molior orbe domum .
IA
 7
Audore Romano Presbytero.
A In té per cunctas ftat firma Eccleſia'gentes ,
Vincit & inferni carceris Imperium .
Clauibus hiſce dedit Cælorum claudere portas ',
Et reſerare dedit pro meritis hominum .
Quæcumque in terris fuerit fententia Petri,
Hæc eritin Cælis ſcripta,notante Deo .
Dixit enim : Tu ſis magno mihinomine. Petrus ,
Et tibi cælorum fortia clauſtra dedi..
Hac ditione potensterra', cæloque Petrus ſtat,,
Arbitrer in terris , Ianitorin ſuperis .

B De vſu , & auctoritate pallijpertinebatad noftrum auctorem

verba facere, necnon de origine huiuspallij, & nonnullis alijs,
quæ ad auctoritatem , & vſüm pallij actinent: Sed quando ab eo
ſunt prętermiffa , de his vide Gregorium Papam IX. in Decre ..Lib.1:tie,8.decret.
talibus , vbi hợcmateriafuit diuiſa in ſeptem capitula, inquibus
nonnulla habentur de dignitate , & vſu pallij,cum quibuſdem
alijs ad hanc materiam pertinentibus.
Et apud Idannem Stephanum Durantum de Ritibus Catho Lib , 2.cap.9.nu.43 .
licæ Ecclefię ; vbi ait: [Non impropriè indumentum , quod
honoris gracia Pontifices Romani indulgere folent Archiepif
copis, & Patriarchis, inter facrificandum communi pallio bre
Cuius,Pallium dicitur. Pallia enim tunicæ imponebantur.Inde ve
tus illud prouerbium : Tunicapallio proximior. Gręcè pallium Libig. cap. 13 .
appoſiteappellatur. 7seBóneve verò,authorePolluce lib.7.cap.1 3.
ſunt exteriores veſtes , quæ ſuperinduuntur . Quare cùm ſu
per omnia indumenta pallium Archiepiſcoporum induatur ,
non male pallium appellatur. Porrò pallij origo antiquiſsima
eſt . Auctor vecus rituum Ecclefiæ , feu ceremoniarum S.R. E. Verus Ritual. Eccl.
lib.i.tit. 10. cap.s.ex Maximo Epiſcopo,homil. de veſte facer tit.cerem10..S.R.E.lib.i.
cap.s.
dotali,& Euſebio Ceſarienſe fermone de Epiphania, docet in le
ge gratiæ ,antiquumeſſeillud noſtrum ephod ,id eſt, palliums,
quod à Lino poſt Petrum ſecundo Romano Pontifice inſtitu .
D
tum , & in ſingularepoteftatis priuilegium noftris Præſulibus da
tum fuit. Rupertus Tuitienſ.lib.2.de diuinis officijs cap.27. ſcrip
tum reliquit Maternum à Diuo Petro miflum Treuerenſi Eccle
fix hæredicatem pallij ſuis fuccefforibusreliquiſſe .Pergit autem
Vetus auctorrituum Ecclefiafticorum cap. s. petitionis pallijfor
mam exarare his verbis : Ego N. electus Ecclefiæ N. inſtanter,
inftantius, & inftantiffime peto , mihi tradi, & affignari pallium
de corporeſan i Petri ſumptum , in quo eſt plenitudo Pontifi
calis officij. De corpore verò ſancti Petri fumptum dici ſolet ,
quo
 8 Breuisdeſcriptio Vaticana Baſilicæ .
quoniam pallia.confecta deferuntur ad Bafilicam Principis Apo. A
ftolorum , & per Canonicos Balilicæ ponunturſupercorpora
Petri & Pauli Apoſtolorum fub altari Maiore ,vbifactis vigilijs,
per noctem dimitcunt. Deinde reſtituunt Subdiaconis , qui ins
loco honeſto ea conſeruant. Hęcauctor lib, ſac.Cerem.R.E.cap.
de pallio . Eadem ferè ratione ſanctus Gregorius fcribit, ſe ſan
ctiflimam clauem à ſanctiPetri corpore tranſmittere lib.1.epift.
30. & 39.& lib.6.epiſt.2 3.& lib.7 .epift.1 26 .]& quæ fequuntur.

IIII. De excellentia huius facrofan &tæ Baſilicæ. B

Viaigitur totus orbis terrarum huic ſanctiſſimę Dei, & bea
O ti Petri Apoftoli Bafilicæ , cui Chriſtus commiſit oues
ſuas, dicens, Paſce oues meas , debitę ſubiectionis exhibet ob.
fequium ; multi ex diuerſis mundipartibusob eiuſdem reueren
tiam Apoſtoli hic conueniuntoratores:quibus neſcientibus, vel
ignorantibus quot, & quæ preciofæ reliquiæ in hac ſancta beati
Petri Baſilicarequieſcunt, per iftarum litterarum inſinuationem
cognitum effevolumus.Salcem quando hic conueniunt ad exor
andum.Dei filium Dominumque IESVM CHRISTVM ,
& eius Beatam Genitricem ſemper Virginem MARIAM , &
ſanctos Apoſtolos Chrifti, & alios Sandros, & Sanctas; pro re- C
miſſione peccatorum ſuorum , pro ſocietate ſupernorum Ci
uium , & ſanctarum animarum, eos deuotè exorent.
AA D Ν Ο ΤT Α Τ Ι Ο.
E excellentia , atque præſtantia huius ſacroſanctæ Baſili
D cæ beati Petri Apoſtolorum Principis , Romanus nofter
Honufr.de
cap.4. z; vrb.vix aliquid accigit, & multi auctores, ſanctique Patres idem ag
fin.pag 50.5 1.ets 2.
greſsi, pauca tamen dixerunt,ſicut proprio ore confeſſi ſunt. Et
VideAnaft.in vita lanè Anaclerus Pontifex factus inſtituit , ve reliqui Epiſcopi Ro
cell.hunusBafil.Bar.man
ad ann . 725 .
i in hac Baſilica humarentur . Hic Linus , Cletus , ipſe Ana
De præftant. huius cletus , Euariſtus , & multi alij Sancti Pontifices ( de quibus D
Bafil. vide Dialog.infra dicemus ) eodem loco fepulci traduncur ab Anaſtaſio .
B. Grez-Pp.lib.3. Caius quidam ſcriptor Eccleſiaſticus,qui cum ſancto Zephirino
Papa, Victoris ſucceſſore,aduerſus Proculum hæreſisCataphry
gum principem diſputauit de locis, in quibus fanctorum Apo
Itolorum Petri & Pauli corpora pofita ſunt. [ Tabernacula, ſiue
cæmeteria ( inquit ).Apoſtolorum trophæa perſpicue poſſums
oftendere . Nam filabet ad Vaticanum proficiſci,autin via, quæ
Oſtienſisdicitur te conferre ; Trophæa sorum , qui iftam Eccle
fiam
 Au &öre Romano Presbytero. 9 (

À fiam fuo ſermone , & virtute ſtabiliuerunei, nuenies : ]Quibus ex

vtraque parte ſtatutis, Romana communiter Eccleſia , vetuftiffi
mam ſancti Petri memoriam , vt Anaſtaſius eam vocat,fiue mar Fuſebiolib.2. cizzo
tyrium , vel confeffionem ( vt iam S. R. E. protonotarij , qui
Grecè, Latineque resgeſtasMartyrum ſcripſerunt ) appellant. Vide'Honuf.de .
De confeſſione ſuo loco dicemus latius , & fuperiusnonnulla pag.44.
vrbis Ecclef. cap.4
diximus .
De huius Bafilicæ beati Petriin Vaticano præſtantia ,& vene:
ratione,Honufrius: [Magnæ(inquit)hæc Baſilica toto terrarum Hongfe.vbifupras
orbe veneracioniperpetuò fuit; in qua præcipua quæque noftræ
B Religionis myfteria, & Romanæ Apoſtolicæ Sedis facta , cele
i brata loguntur. Hanc vnam pręcæteris gentes externæ caterua
tim vificare ſemper ſolitę fuerunt:nemoque Peregrinus in ea .
admicci folebat , niſi priùs recte Fidei ſuę formulam arculiffet .
Pontificum , Imperatorum Auguft:Regum , Clariſſimorum Vi
rorum , Fæminarum ; item ſanctorum hominum erga vnam
hanc Bafilicam eximia perpetuo fuit reuerentia: de qua remul
ta , & maximè memoratu digna exempla exrant. Donaciones
Ciuicarum, Prouinciarum ,Regnorum facræ S.R. E. fuper altare
maiusſancti Petrifactç ſunt. Eorum , qui ius Romę adminiftra
bant, & lege in damnatos ſtipendia agebant,de fancti Petri Ec
Ć cleſia tribuebantur ] Multa alia infra ſuo loco tractabimus.
Addamus etiam alia , quęHonufrius memoriæ confignauit
de beati Petri in Vaticano Baſilica (Rogationes, inquit,minores Blonyft.vbifuprathi
triduanę vlcimæ ; Rogaciones maioresin die ſanctiMarci Euan
geliftę. Litanię, alię fupplicationes in calibusvrgentiſsimis per
pecuò ad ſanctum Petrum celebratę . Cleri ordines cunctiin ſup
plicationibusſequebantureiuſdem BaſilicęCrucem ,quę Statio
nalis vocabatur.Maior Pænitentiarius S. R. E. Cardinalis , & mi
nores Pænitenciarij, qui maiores prerogatiuas habent, quàm alij
qui in ea reſident, & ad'eius aram maximam iuramentum pre
ftabanc. Rectores patrimoniorum S.R.E.nouiterinſtituti.Item
D Duces Eccleſiaſticę militię creati. Pontifex cenſus Regnorum , PorticusBafilicz.
Prouinciarü,& Ciuitatū, ac ſolemnes proteſtaciones in eiuſdem
porticu fufcipere folebat .Epiſcopi Metropolitani obedientiam
SR.E. ſuperAlcari fancti Petri iurabant: ex quo tancum pallias
aſſumunturpro Archiepiſcopis, & Patriarchis. Solemnes Epif
coporum , Patriarcharum , Regumi, Imperatorum , excommu
nicationes, abſolutionesque, in hac vna Baſilica celebrari ſole
bant . Cuius limina deuotionis, & ſubiectionis ergo Epiſcopi,
ex debito viſitant. Et in hærefim lapſi ſuoserroresin ea abiurare
ſolebant. Reges quoque , fi id opus effet, ſuper Alcare maiori ſo
B lemnia
 1ό Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
lemnia iuramenta præftabant. Quos fiRomæ coronari conti- A
giſſet, non alibiea celebritas,quàm in hac Baſilica , fiebat. Certe
Petrus Aragonum Rex ab Innocentio Tertio ; Carolus Primus
Siciliæ Rex àLegatis Clementis Quarti; huius filius Carolus Se
cundusàNicolao Tercio ; Carolus Tertiuspronepos ab Vrbano
Sexto , in hac Baſilica coronati ſunt. Imperatores quoque in ea
tantùm Imperij diademata de manu Romani Pontificis ſuſcipe
re folent; Qui ſi Romæ mortui ſunt , non niſi in ea ſepulchrum
habuere . In qua Honorius, Valentinianus Tertius, OthoSecun
dus Augufti, MariaThermantia Honorij, Agnes HenriciSecun.
di vxores; Cedoaldus, & Offas Reges Anglorum , & alij multi
præclariſſimi viri, fepulti ſunt . Sed & Romanus Pontifex deſi- B
gnatus ſolemne ſacramentum in Eccleſia ſancti Petri præftabat,
de ſanctis fidei dogmatibus, vfque admortem tuendis. In ea tan
tùmipfe conſecratur,& coronatur. Eiuſdem rectæ Fidei confel
fio, dogmatica epiftola incluſa,ex hac Baſilicaad omnes Chriſtia
nos mittebatur. ]Hæc Honufrius: qui non fecithìc mentionem
de Sanctorum Canonizacione :de quibus nos dicemus, quže vi
dimus. A Siſto Quinto in hac parte Bafilicæ veteris fuit facta Ca
nonizacio S. Didaci Ordinis Minorum de Obſeruantia S. Franci
fci, quivocatur Alfifa ,& Hiſpanica patria . Poftea S. Raymundi
Hiſpani,OrdinisPrædicatorum , Canonizatio à Clemente Papa
Octauo; a quo etiam fuit celebrata in eadem Baſilica Canoniza. C
tio S.Hyacinthi Hodrogonski, Ordinis Prædicatorum , natione
Poloni . Hic etiam facta eft Canonizatio S. Franciſcæ Romanæ ,
& S. Caroli Borromei Cardinalis, & Archiepiſcopi Mediolanen
ſis, à Paulo Quinto . Celebrata etiam fuit Canonizatio in die ſan .
cti GregorijPapædic 1 2.Martij 1622.àGregorio Decimoquin
to Pontifice Maximo, S. Iſidori, natione Hiſpani . S. Ignatij Lo.
yolæ Cantabri,Societatis IESV Inſticucoris, natione Hiſpani;
S. Franciſci Xauerij eiuſdem Sociecatis IESV , Indiarum Apofto
li, natione Hiſpani; S. Philippi Nerij Florentini de Congregatio.
ne S. Mariæ Vallicellæ ; S. Terefiæ Abulenſis Ordinis Montis Car
D
meli, quæ fuit auctrix reformacionis ex eodem Ordine , natione
Hiſpanæ : & nouiſſimè ab Vrbano Papa Octauo fuit facta Cano
nizațio S. Eliſabeth Reginæ Lulicaniæ , & $. Andreæ Corſini na
tione Florentini,Ordinis Montis Carmeli,Dominica in Albis 2 2 .
Aprilis 1629. De Sanctisliquet,Romanum Presbyterum , & Ca.
Bed. lib. s. c. 7. in nonicum huius Bafilicæ in ſua deſcriptione pauca dixiffe: quod
hist. Anglica, a .
CeaduallęReg. An Beda Presbyter in ſua hiſtoria Anglicana luce clarius oftendit,
Busines,
Vide Paul.etobitus:quòd
Diacon. nihilab auctore dictum ſit de frequentia, atque deuotio
lib.6 . cap. 15 . ne huius Bafilicæ in Vaticano;dam ſcribit: [ Annum autem Re
gis
 Au & ore Romano Presbytero. Il
A gis Alfridi tertio , Ceadualla Rex Occidentalium Saxonum ,cum
genti ſuæ duobusannis ftrenuiflime præeſſer, relicto Imperio Vide Bar. tom .8 .
propter Dominum ,Regnumque perpetuum , venit Romam, darbos,
hoc ſibi gloriæ ſingularis deſiderans adipiſci, vt ad limina Beato
rum Apoftolorum fonte baptiſmatis ablueretur; cùm didiciffet
per hunc ſolum generi humano patere vitę cçleſtisintroicum : fi
inul etiam fperans, quia mox baptizatus,carneſolutus adęterna
gaudia iam mundus tranfirec.Quod vtrumque, ve mente diſpo
fuerat, Domino adiuuante, complecum eſt .Etenim illò perue
miens, Pontificatum agente Sergio, baptizatus eft dieſancto ſab
bati Paſchalis,anno ab IncarnationeDomini ſexcēteſimo octua.
B gelimonono; & in albis adhuc pofitus,languorecorreptus,duo
decimo Kal. Maij ſolucus eſt carne, & Bearorum eft conſortio
fociatus in celis. Cui etiam , tempore baptiſmatis Papa memo
rarus, Petrinomenimpoſuerat ; vt Beatiffimi Apoſtolorum Prin
cipis , ad cuius ſacratiffimum corpus per longa locorum inter
ualla pio ductus amore venerat, etiam fanctiffimum nomen re
ferrec : qui ineiusquoque Ecclefia ſepultus eft. Et iubente Pon
tifice,epitaphium in eius monumento fcriptum eft,vt& memo
ria deuotionisipſius fixa per fçcula mancrer,& legentes quoque,
vel audientes,exemplum factiad ſtudiumieligionis accenderet.
C · Gulmen, opes, ſobolem , pallentia Regna ,triumphos, Epitaphium fepul
Exuuias , proceres , menia, čaſtra ,låres. chri Ceduallz Re .
gis
Quçque patrum virtus, & quç congefferar ipſe
Ceadual armipotens , liquit amore Dei.
Vt Petrum , ſedemque Petri Rex cernerer hofpes,
3 .... Cuius fonte meras fumerer almus aquas
Splendificumque iubar radianti carperet hauſtu ,
Ex quo viuificus fulgor vbique Agit.
* Percipienfque ałacer rediuinę pręmia vitę,
Barbaricam rabiem , nomen & inde fuum
Conuerſus conuercir ouans , Petramque vocari
D Sergius Antiſtes iuflit , vtipfe pater -
Fonte renaſcentis, quem Chrifti gratia purgans ,
Protinus ablatum vexic in arce poli.
Mirà fides Regis , clementia maxima Chrifti,
Cuius confilium nullus adire poteft.
Soſpes enim veniens ſupremo ex orbe Britanni
Per varias gentes , per freta, perque vias .
Vrbem Romuleam vidit, Templumque verendum
Aſpexit Petri myſtica dona gerens
B 2 Can
 I2 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
Candidus incer ouçs Chrifti ſociabilis ibit,
i
Corpore nam tumulum , mente ſuprema tenet .
Commutaſie magis fceptrorum inſignia credas,
Quena Regnum Chriſti promeruiſſe vides.
HIC DEPOSIT VS EST CEAD VALLA
QUI ET PETRVS REX SAXONVM
SVB DIE DVODECIMO CALENDARVM MAIARVM
INDICTIONE SECVNDA
QVI VIXIT ANNOS PLVS MINVS TRIGINTA
IMPERANTE DOMINO IVSTINIANO
PIISSIMO AVGVSTO B
ANNO EIVS CONSVLATVS QVARTO
PONTIFICANTE APOSTOLICO VIRO
DOMINO SERGIO PAPA
ANNO SECVNDO

Ipfe etiam Beda in eadem Hiſtoria commemorauit fuccef

fionem illius Regni in perſona Huidi ſanguine Regio , quire
xit illudRegnum per triginta feptem annos; & non folum ve
Beda lib.s. cap. 7. nire ad limina ſanctorum Apoftolorym Romam cogitauit, fed
videBaron.tom.3. etiam cum tota ſua familia ad Vrbem acceífit , & apud ſancti Pe
nulla argumentacú tri Apoftolorum Principis Baſilicam ſuum diemobijt,vtBeda eſt C
alijs auctoribus de
didit.
auctor loco citato , Hoc non eft dubium , multos , imò pluri.
Anaſt.in vita Adria mos Imperatores , Reges, Duces , & multos alios
Principes,
niLeonisIII etIV.ſumma cum deuotione, atque pietate , religioneque ad Petri
Sumnorum Ponti limina adueniſſe ex fuis regionibus: Carolum Magnum , Pipi
hicum .
num , Carolum Martellum ;vt Anaſtaſius teſtis eſt. Legeetiam
Tom .6. adan.449. Baronium de frequentia Principum , qui veniebant deuotionis
cauſa ad hanc Bafilicam fancti Pegri in Vaticano ; qui de Va
lentiniano, vnà cum Eudoxia Coniuge Auguſta , & Galla Pla
cidia ipſius Valentiniani Imperatoris matre :[ Venerunt ,fcri
bit , ex more ad facra Apoſtolorum limina : qui Imperator ſcrip
fiſſe fertur etiam Domino Theodoſio Inperatori, pro Ecclefia D
Romana ] Hæc ſunt verba,quæ Baronius adducit (Cùm adueniſ
ſem in Vrbem Romamad Diuinitatem placandam , fequenti die
ad Baſilicam Apoftoli Petri proçeſli. Etillic poft venerabilem no.
ctem dieiApoſtoli, & a Romano Epiſcopo, & ab illis cumeo ex
diuerſis Prouincijs congregatis,rogarus ſum ſcribere veſtręMan
ſuetudini.] Vndeapparet, quòd fi nos hìç deſcribere vellemus
omnes , qui caufa doyotionis ad hanc Bafilicam fe conferebant,
nunquam ad finem huius , non ſolum annotationis, ſed nec vo
luminis
 Au & ore Romano Presbytero , 13
A luminis perueniremus.Sed ſolum concludimus, quod ſuperiùs
diximus, dictum eſſe ſine præiudicio eorum , quæ infra in alijs
annotationibus annotabimusį & præcipuè de ſanctis reliquijs
fanctorum Apoſtolorum , & multorum ſanctorum Martyrum ,
ac Confefforum perfectorum , Iuftorum ,quiin hacBaſilica bea
ti Petri requieſcunt.

V.
De facris Corporibus, quæ in hac beati Petri
Baſilica requieſcunt, & quibuſdam
Altaribus San &torum .
B
Vnt itaque in hac ſancta Dei,& beati Petri Apoſtoli Bafili
ca, præterſanctiffimum Altarecius, in quo ipfe requieſcit,
quorundam Sanctorum Altaria , vel potius Oratoria , quorums
iſta ſunt nomina .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
N difpofitione huius Capituli prætermittit auctor ille Roma
I nus Presbyter Altare maiusſanctorum Apoftolorum , de quo
meritò mihividetur fermonemdebuiſſe facere ante deſcriptio
nem omnium aliorum AltariumSanctorum , vnà cum Oratorijs.
C Sednosprimòde ApoftolorumAltari, vbi corpora facrofancta ,
requieſcunt, agendum putamus cum Honufrio Panuinio , qui.Dez. vrbis Ecclef
ſçribit:(Theodoretus Cyrenſis Epiſcopus in.epiſtola ad Leanem cap.4.pag.40.
Papam ait:Sepulchra Apoftolorum illuminanttotum mundū. ]
De ſacroſancto hoc Altari, & de çataetiam Baſilica ſancti Pe
tri Apoftoli in Vaticano, à Conſtantino Magno Pijffimo, fem
per AuguſtoImperatore ædificata,Baroniuslocutuseſt:ſedpriùs. VideAnaſt. in vita
Anaſtaſius Bibliothecarius inhæcverba : [Eodem tempore Con Spiute siBar.co.3.
ftantinusAuguſtys fecitBaſilịcam beato Petro Apoftolo in Tem.
plo Apollinis. Cuius loculum , cùm corpus ſancti Petri recondi.
dit , ipſum loculum vndique ex ære cyprio conclufit, quod eft
D immobile. Ad caputpedes quinque,ad pedes pedesquinque,
ad latusdextrumpedes quinque, ad lacus finiftrum pedes quin
que , ſubtus pedes quinque, ſupra pedes quinque. Sic incluſic
corpus B. Petri Apoftoli, & recondidit, & exornauit ſuper Co
lumnas Porphyrericas, & alias Columnas tres tyncas,quas de
Græcia perduxiç. Fecit autem CamcramBaſilica ex trimma auri
fulgentem , & fupercorpus B. Petri æs, & quod concluſic.] Greg.ep ift.zo.lib.3
.
De B , Apoftoliautem fepultura Diuus Gregorius Papainepi regiſtr,ad Conttana
Rola ad Conſtantiam Auguftam à Baronio adducta tradit, ad tám Avg:
B 3 quin
 14 Breuis deſcripcio Vaticanæ Bafilicæ .
quindecim pedes extra Pecti-fepulchrum,fuiffe deſuper locum A
illum argento 'contectum : quod cùm ipfius præceſſórmucares
voluiflet, apparence figno quodam , non paruo terrore abſterri
tus, ab huiuſmodi conſilio deftitit. Ac rurſum hæc in libello :[Fe
cit & Crucem auream pretiofiflimam , pondere librarū centum
quinquaginta , in menſuram loci , vbi ſcriprum hoc eſt : CON
STANTINVS AVGVSTVS , ET HELENA AVGVSTA
Anaft: in. vita1 ſancti HANC DOMVM REGALI SIMILI FVLGORE CORV:
SCANTEM AVRO CIRCVMDANT . , Scriptum ex literis ni
gellis in cruce . Fecit autem Candelabra ex aurichalca in pedi
bus decem , numero quatuor , argento concluſa cum ſigil
lis argenteis . Actus Apoftolorum , penſ. ſinguli libras trecen- B
tas. Calicesaureos tres , cum gemmis prainis, & hyacinthinis
finguli, qui habentgemmas quadragintaquinque; penſ. finguli
libr. duodecim . Metretas argenteas duas,penſlibr.200.Calices
argenteos viginti, penſ. ſinguli librasdecem .Amas aureas duas ,
penſ.ſing. libr. 10.Amasargenteas quinque,penſ.ſing libr.20.
Patenam auream cum turre, & columba , ex auro purifimo ,
Ornatam gemmis prainis , & hyacinthinis ; & margaritis (ma.
ragdinis, numero ducentis & quindecim , pondere librarum ,
triginta.Pacenas argenceas quindecim , ſingulas librarum quin
decim Coronam aureamance corpus, vbi eft Phamecantharus ,
cum Delphinis quinquaginta, qui penL librastriginta quinque. C
Phara argentea in Gremio Bafilicæ 3 2. cum -Delphinis, penſo
ſing. libras decem . Addexteram Bafilicæ Phara argentea trigin
da, penſ.ſing. libr,octo. Ipſum Alcare auro , & argento clauſum ,
camgemmis prainis,& hyacinthinis, & albis , ducentisdecem
ornatum vndique, penſ. libr.350. & c.]
De vafe, & ornamento .Hæc funt illa ipſa Baſilicæ S. Petri ſa
cra vafa , quæ poſt octoginta ſex annos , cùm ab Alarico Vrbs
capta eſt,occulcata apud facram Virginem, & inuenta ; vt tra
dicOrofius ;præ magnitudine, pulchritudine , pondere ,& di:
uerſitate, Gothorum animosin admirationem traxerunt, & ab
eiſdem non fine Numinis prouidentia ,cum honore eidem Bafi. D
licæ rcftituta ſunt :
* . De redditibus, & doms, quæ obtulit ConſtantinusAuguftus
B.Petro Apoftolo , infrafuo loco dicemus; nonſolum de corpo A

ribus Sanctorum ,quæ in hac Baſilica requieſcunt,& aſféruantur;

fed etiam de Alcariipforum Sanctorum ,& Oratorijs, iuxtaordi
nem authoris Romani .
with the finale. Et primum de Oracorio B. Mariæ , quod eft in Choro Ganoni
et Anall.in vitiore
sonj pp. 111 . corum ; quoniam ſuperiùs de Altari B. Petri Principis Apoftolo
in ru
 Au & ore Romano Presbytero : IS
A rum nonnulla tetigimus; meritò fequidebet Oratoriumiftud,
quodeſt membrum ,& parshuiusBaſilicæ .
De Oratorio Beatæ Mariæ , quod eſt in VI.
Choro Canonicorum .
N Choro Canonicorum cft Alcare , fiuc potius Oratorium . Honuf.de 7. vrbis
I B. Mariæ MatrisDomini noftri Ieſu Chriſti: in quo Oratorio Anaft.invita Greg
pp. Tertij .
beatæ recordationisGregorius Papa Tertius recondidit in ho
norem Saluatoris,ſanctæque eiusGenitricis, reliquiasſanctorum
Apoftolorum , & multorumſanctorum Martyrum ,ac Confef
B forum , perfectorum iuftorum ,totoOrbe terrarum requieſcen.
tium . Inter quas, vrà noſtris.maioribus accepimus, recondidit.
corpusſancti Gabinij Presbyteri,cuius.Altare manſit ibi vſques
ad tempora noſtra . Nam tempore Domini Eugenij Tertij Papæ ,
quando eius præcepto ereximus iſtud Altare ibi, duo Altaria ibi
erant: Altare videlicet S. Gabinij Presbyteri,ad quod Sardinia,&
Corſica tributum annualiter mittebant: & Alcare B. Mariæ ſem-.
per Virginis , quod prænominatus DominusGregorius.Papas
fecerat, & conſecrauerat. Sub quibus Altaribusinueni
Tertius
mus tresſepulturas, ferro, &plumbo.optime ligatas. Quæ eciam .
Altaria cancellisæneis circumdedit. In quo.etiam Oratorio ima.
C ginem B. Mariæ ſemper Virginis , Filium amplexantis, poſuit.
Supra quam Imaginem fecimus loculum temporeDomini Ale
xandriTertij Papæ , in quo honorificè cum RomanoClero po .
ineranti
luimus dextrum armum B. Stephani Protomartyris., quodDo, Vide Surii Stephan
minus Pelagius Papahuic Bafilicz donauit;ſicut in translatione,Procomast.
eius de Conſtantinopoli Romam facta habecur .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Ro confirmatione huius hiftoriæ , & declaratione,hæc ver Anaftal.in vita Gre..
PBba ab Anaftafiofumpta fuerunt, dum loquiturdehac Bafili: gor III. fumpra.
ca S.Petri in Vaticano. [Hic, inquit, fecitOratoriumintra ean
D dem Baſilicam iuxta arcum principalem , parte virorum :in quo
recondiditin honorem Saluatoris,ſanctæque eius Genitricis, re
liquias ſanctorum Apoftolorum , & omniumſanctorum Marty
rum , & Confefforum , perfectorumquciuftorum ,toto orbe ter
rarum requieſcentium . Quorum feita vigiliarum à Monachis
trium Monaſteriorum illicferuientibus, quotidieper ordinem ,
exiſtentibus, cum natalium Miſfis in eodem loco celebrariinſti
tuit ; & in Canone Miſſæ illud adiecit a ſacerdote dicendums:
QVORVM SOLEMNITAS HODIE IN CONSPECTV
TVÆ
 216 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
TVÆ MAIESTATIS CELEBRATVR , DOMINE DEVS A
NOSTER , IN TOTO ORBE TERRARVM . Quam inftitu
tionem in codem Oratorio tabulis lapideis conſcribere fecit .
In quofacienspergulam , conculitdona dinerſarumſpecierum ,
ideſt, Gabathas aureasduas, alias ſaxicas numero quinque. Cru
ces pendentes numero quatuor, item Cruces fimiles numero
decem . Amulas ſuperauratasparia duo pendentes, fibulatória
numero quinque . Coronam auream cumCruce pendentem ,
gemmis ornatam ſuper Altare. Patenam , & Calicem aureum ,
par vnum cum gemmis. Aquamanile argenteum par vnum . Ec
imaginem ſanctiſſimę Dei Genitricis diadema aureum haben
temcum gemmis; & collareaureum , cum gemmis pendenti: B
bus,inaureishabenteshyacinthinas ſex. Et faciem altaris,& con
feffionem cum regulis veftiuit argento : &in tribuslateribusAl
taris poſuit Cruces argenteas tres, penſ in vnum librastrigintas
ſex. Caniſtra argentea duo. Calicem argenteum quotidianum ,
Coronulasargenteas numero quinque, & Calicem argenteum
vnum ,qui pendet in abſide ipſius Oratorij: & ſuper eandem abſi.
dem Cruces argenteas tres, & cætera , quæ adornamentum per
gulæ , feu ad veſtes Altaris ordinata ſunt. ] Hæc Anaſtaſius,qui
correxit Hiſtoriam cum augmento ipfius Hiſtoriæ ab Auctore
noſtro Romano Canonico huiusBaſilicæ conſcriptæ . Et Honu
De 7. Vžbis Ecclef.frius de hoc Altare , vel Oratorio ita ſcripſit :[ O & auum Ora- C
cap.4. pag.42.
torium cum duobusAltaribus S. Mariæ , & S.Gabinij, abeader
parte tranſuerfæ Crucis ſub arca maiore prope Chorum Canoni
corum in mediaCruce exiſtentem , fuit B. Mariæ à Gregorio III.
fabricatum , dedicatum , pulcherrimiſque muſui Operis figuris
condecoratum , & infinitis penereliquijs Sanctorum ; in his, cor
poribus B.GabinijPresbyteri, & Petri Diaconi, cum quo ſanctus
Gregorius Dialogorum librum ſcripſit, brachioque ſancti Ste
phani Protomartyris, ac aureis argenteiſque ornamentis locu
pletatum . In quoipſe ,Eugeniuſque Tertius, qui illud reſtituit,
ſepulti fuere .
D
VII. VbirequieſcantDominus Gregorius,
& Eugenius Tertij Papæ .
Homefr.de 7. Vrbis
Eccl.c.4 pag.5 3. et Icitaque Summus Papa Gregorius Tertius requieſcit in lo
Anaſtal.in vita Gre .
gor.pp.Tertij .
HНco illo ,vbi nunc felicismemoriæ beatusEugenius Papa
Blazinvita
pp. Tertij . eiufdem Terrius requieſcit. Vbi etiam ad honorem eiuſdem Gregorij Pa
pæ fuit erectus arcus optimo molibo depictus ,& permanſitar
cusille vſque ad tempora DominiEugenij Tertij Papæ. De quo
habemus
1
 Au&ore Romano Canonico . 17
A habemus in Epitaphio ciufdem Gregorij hunc verſum .
TERTIVS HIC PAPA GREGORIVS
EST TVMVLATVS .
In quo etiam fepulchro deſuperrecondimus venerabile cor
pus Domini EugenijTertij Papæ , octauo idusIulij; & fecimus
ei fepulchrum ex diuerfis lapidibus.
Requieſcit etiam in eodem fepulchro, vtaudiuimus, Petrus
Diaconus B.Gregorij I. Papæ , ad quem fecit librum Dialogorū .

B
De A & ibus Domini Eugenij Tertij VIII .
Papæ felicis memoriæ.
Ic ſanctiſſimus PræſulEugenius TertiusPapa, quando ce
Hvenerabile
lebrauit primam Miffam in B. PetriEccleſia , optulit ſuper
Altare eius optimum ſerantaſmum ad Altaris orna
tum: & fempercùm veniebatcelebrare ſolempnia Miffarum in
hac ſancta Dei , & B. Petri Baſilica, non vacuamanu veniebat;
ſed ſatisdeuocè offerebat, vel veſtem ſuper Alcare , vel optimam
cafulam , vel aliud Papale donum . Condidit quoque priuile.Bar. com , 12. ad
gium , in quo conceſſit Canonicishuius Venerabilis Baſilicæ
quartam partem totius oblationis, quæ venit in Ecclefia B.Petri,
G
præter oblationem S.Leonis Noni Papæ .
luxta ſepulchrum Domni Eugenij requiefcit bonæ recorda
tionis Domnus Adrianus Papa Quarcus in optima Conca . Hic
Benigniſſimus Præſul donauit Canonicis huius venerabilis Baſili- DeAdrian.
Bar.com. 12. pp.IV
ad ann
cæ Caftrum Valeranum in perpetuum , inEpiſcopatu Ciuitatis 1159.
Caſtellana poſitum . Condiditetiam priuilegium Canonicis de De danationib , hu.
Confirmatione Confeflionis,necnon & priuilegium deliberta- iusBafilicęfactisvi,
te omnium noftrarum Ecclefiarum, tamin Vrbe, quàm extra epilt. ad Archipreſ.
Vrbem pofitarum . HicfanctiflimusPapafempercùm veniebat polt.etinaliaepilt.
celebrare Miffam ad ſanctum Petrum , offerebat ſuper facrofan- Principis
tum Bafiliczpag.133
Apoft.
& tum Altare eius, vel optimum pallium adornatum Altaris, vel
D candelabra argentea, vel aliud donum Papale .
Ante huiusſepulchrum inuenimus duo corpora hominumin
Chriſto quiefcentium , quorum nomina Deus fcit.
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Roveritate huiushiſtoriæ à Romano Presbytero , & huius
P Bafilicæ S. Petri in Vaticano Canonico ſcripta ,Baronius
hoc priuilegium latiusadnotauit, his verbis .
(Eugenius EpiſcopusferuusferuorumDei,dilectisfilijs Bernar
С do
18 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
do Presbytero Cardinali S. Clementis, & Ecclefiæ B. Petri Archi- A
presbytero , atque cæteris eiuſdem EccleſiçCanonicis ,tam prę
Tentibus, quàm fucuris canonicè fubftituendis in perpetuum .
Beatorum Petri & Pauli tam eminens eſt,& iam glorioſa
focieras, vt & ambo ſint doctores gentium ,auctoresMartyrum ,
Principes Sacerdotum . Etcùm intervniuerfosApoftolos pecu
liari quadam prærogatiua præcellanr, æqualitatisinCalo meri
tis diſparitatem non fenciunt.Petro abipfo Saluatore noftro Do
mino lefu Chrifto claues Regni Cælorum funt commiffæ : Pau
lus à Deo electus eſt, vt de multitudine Gentium Regnum Cæ
lorum impleatſua prædicatione. Petrus petra eft, & 'fundamen
tum Fidei, & ne ruamus, in ſoliditatenosfirma ſubftentat: Pau. B
lus , ne prauo hæreticorum dogmate vulneremur, moralitatis
honeftate , & inuincibili fácione fidei nosarmar. Petrus princi
patum tenens ex poteſtace ligát, & foluit: Paulus diligens Prædi
cator, ne quid reprehenfibile,vel ligationedignuminnobisap
parear , mirabili nosexhortatione præmunit. Petrusfirmamen
tum noftrum eft, ac domus fortitudinis, & in fide eius plantati,
& radicati fumus: Paulus Vas electionis prædeſtinatos à Deo ,
& electos, cæleftis cubæ ſonoritare vocauit; & pro nobis fine
intermiſſione orans, ne à fide,& veritate deuiemus,apud Deum
interueniendo,nos protegit.
Cùm igitur hæc duo maxima luminaria, Dei Eccleſiam illu . C
ſtrantia, pari &amicabili ſplendore , & fraterno amore præful
geant ; æquitatis, & iuftitiæ perſuadet ratio , vt nos, qui licet in
digni, Chriſti vices in terris agimus , & in eiuſdem Apoftolorum
Principis Cathedra reſidere confpicimur, domeſticam Beati Pe
trifamiliam paterno diligamus affectu, & pia eam prouifione
in ſuis neceſſitatibus adiuuemus. Huius itaque rationis debito
prouocati, dilecti in Domino filij, quartam partem omniū ob
lationum , quæ deAlcari eiuſdem B. PetriApoftoli, & de arca ,
quàm de omnibus minifterijs ipfius Ecclefiæ , præterquam de
miniſterio B. Leonis,proueniunt;vobis exconſenſu fratrum nó. D
ftrorum Epiſcoporum , & Cardinalium ,Sedis Apoftolicæ aucto
titate concedimus,& præfentis ſcripti pagina confirmamus: Ita
videlicet , vt ſemper cùm volueritis , facultatem liberam habea
tis , eandemoblationem in veſtris manibus retinendi , atque cu
ſtodiendi , ſeu alijs , quibus valueritis,cum noſtro , atquenoſtro
Tum ſuccefforum conſenſu vendendi; faluain omnibus & alijs ,
&rerenta in noftris , & ſucceſſorum noftrorum manibus , ipſius
Ecclefiæ libera diſpoſitione , atque cuſtodia .
Hóc autem ideo facere dignum duximus , vt vos dic ac no
de
 Auctore Romano Canonico . 1 19
A ce ſtudiosè in Dei laudibus deſudantes, tam in Miſſarum cele :
bracione ; quàm in Matutinis , & alijshoris, pro viuorum , atque
defunctorum ſalure, attenta diligentia , & honeftèdecantandis,
prædictam B. Petri Eccleſiam obſequio debito veneremini; &
Deifideles Apoſtolorum limina deuotione debita vificantes, lo
cum ipſum in maiori deuotione , ac veneratione femper ha
beant. Decernimusergo , vt'nulli omninohominum fasſit hu
iusnoſtræ conceſſionis paginam temerario aafu infringere, feu
quibuslibet modis perturbare. Siqua igitur in futurum Eccleſia
ftica ,ſæculariſue perſonaid atcentareprælumpſerit: fecundo, ter
tioue commonita, niſi præſumptionem fuam congrua fatisfa
B ctione correxeit, poteſtatis , honoriſqueſuidignitate carear, re
amq; fe diuinoiudicio exiftere de perpetrata iniquitáte cogno
ſcat, & à ſanctiſſimo Corpore , ac Sanguine Dei ,& DominiRe
demptoris noftri IefuChrifti aliena fiat, atque extremo examine
diſtrictæ vltioniſubiaceat . Cunctis autem hanc noftram Cónfti
tutionem eidem loco ſeruantibus, ſit pax Domini noftri Ieſu
Chriſti ,quatenus, & hic fructum bonæ actionis percipiant, &
in futurum præmia æternę pacisinueniant. Amen ,Amen ,Amen .
* Ego Eugenius Catholicæ Ecclefiæ Epif
1
co pu s ſu bſ cr ip ſi ,
CEgo Conradus Sabinenlis Epifcopus fubfcripfi.
* Ego IgmanusTuſculanus Epiſcopus ſubſcripſi.
Ego Hugo Oſtienſis Epiſcopusfubfcripft. -
#Ego Gregorius Presbyter Card. tituliS.Callifti ſubſcripſi.
** Ego Guido Presbyter Card.tituliS.Chryfogoni ſubfcripfi.
Ego Vbaldus Presbyter Card.tituli S.Praxedis fabferipli.
Ego Manfredus Presbyter Card. tituli S. Sabinæ ſubfcripfi.
Ego Aribertus PresbyterCard. tituli S. Anaftafiæ ſubſcripſi.
Ego Hubaldus Presb .Card.tit. S. Crucis in Hieruſ. ſubſcripfi.
Ego Guido Presbyter Card. tituli Paftorisſubſcripſi.
Ego Iordanus Presb. Card. tituli S.Suſannæ fubfcripfi.
D * Ego Octauianus Presbyter Card. cit. S. Cæciliæ fubſcripfi.
* Ego Aſtaldus Presb .CardinalisS. Priſcæ ſubſcripſi.
Ego Rolandus Presb. Card. tituli S. Marci ſubſcripſi.
Ego GerardusPresbyter Cardinalis tituli S. Srephani in Coe
lio Monte ſubſcripſi.
Ego Ioannes Paparo Presbyter Cardinalis tituli S. Laurentij
in Damaſo ſubſcripſi.
* Ego Ioannes Presbyter Cardinalis tituli Sanctorum Ioannis
& Pauli tituli Pammachij ſubſcripſi.
© 2 Ego
 29 Breuisdefcriptio Vaticanæ Bafilicæ :
#Ego Cencius Presb.Card.tit.S .Laurentijin Lucina fubſcripti. A
Ego Henricus Presb.Card .tit.SS.Nerei,& Achillei ſubſcripſi.
Ego Oddo Diaci Card.S.Georgijad Velum Aureum ſubſcr.
Ego Guido Diac.Card . S.Mariæ inPortica ſubſcripſi.
#Ego Hyacinthus Diac.Card.S.Mariæ inCoſmedin fubfcripfi
Ego IoannesDiac.Card. SS. Sergij , & Bacchi ſubſcripſi.
Ego GerardusDiac, Card .S. Mariæ in Via lata ſubſcripſi.
Ego Odo Diac. Card .S. Nicolai in CarcereTulliano ſubſcr.
Ego BernardusDiaconus Cardinalis SS. Coſmę, & Damiani
iuxta templum Romuli ſubſcripſi.
Datum Romæ apud Landum Petrum per manum Boſonis
S.R. E.Scriptoris,quarto Idus Aprilis, Indictione prima, Incar. B
nationis Dominicæ annomillelimo centeſimo quinquagefimo
tertio , Pontificatus verò Domini Eugenij III. Papæ anno nono.
Locus plumbi.]
De obitu Leonis Papæ IX. vide Leonem Oſtienſem , qui ait:
Manlit Beneuenti vſquead menfis Martijduodecimum diem :
Ibique infirmatus, vocato prædicto Comite Hunfrido North
manno,haudpridemhofte victore, modò obſequentiffimo, Dei
virtute famulo,abco Capuam vfque dedụctus eſt;ibi duodecim
dies remoratus, accerſito tandem Abbatenoftro , ſui itineris ſo
cio , Romam redijt. Ibique poft paucos dies ſancto fincquieuit.
Ad cuius tumulū plurimatunctemporis figna Chriſtus effecit. ] C
Baron.som. 11.ad Hæc Leo Oſtienſis. Pergit Baronius: [ Eadem de miraculisetiam
Hermannus eiuſdem temporisſcriptor,qui & ifta de obicus die :
Paſchali inſtante tempore Romamægrotusreuerſus, inualefcen
tein dies languore ,gloriofo exitu cunctis prius benedicens, &
admonitis valedicens, fanctoque Petro peccata ſua confeflus,
& deuocè fe illi commendans3 xöj. Kalendas Maij obijt , & in
Bafilica fancti Petri iuxta fepulchrum S. PapaGregorij ſepultus,
miraculis claruiffe memoratur. Hæc Hermannus . ]
Baran.com.12. ann,
De obitu Eugenij Tertij: {Hoceodem anno octauoidus Iulij,
DIS3. Eugenius Papam diem obijt Tybure , cum ſediſſet annos octo,
menfes quatuor, & dies creſdecim . De quo ifta in vetere codice D
Romanorum Pontificum Vaticana Bibliothecę: Etinde perftra
tam publicam , & mediam Vrbem ,atque in Vaticanum ,cum
totius Cleri, & Populi Romani frequentiſſima turba, maxime
luctu , communique omnium immenſa triſtitia deportacus eſt,
&in ipfa B. Petri Eccleſia coram maiori Alcari cumulacus. Hæc
ibi de Eugenio Papa ,quem plaribus illuſtratum miraculistefta
turGofridushuius temporisſcriptor infine vita S.Bernardi,]
De obitu Adriani Papæ IIII. Alexander Tertius in epiſtola ad
Epi

.
1
Au &tore Romano Canonico . 2 I

A Epifcopum , & CanonicosBononien. Ecclefiæ , hæc habet,ve Ba

roniusait. [ Porro cùm anteceſſor nofterbonæmemoriæ Adria
nus Papa Kalendis Septembris Anagniæ debitum naturæ foluil. Tom.duodecimo
fet, & de terris ad Cælum , de imis migraffet, Domino vocan
te ad fuperna; eo Romam adducto, & pridie nonas Septembris
in Eccleſia B. Petri, præſentibusfereomnibus fratribus, facisho.
neſte, ficut moris eft, cumulato , & c. ]

De Altare ſancti Silueftri. IX.

Vxtafepulchrum Domini Adriani Quartieft Altare S.Silueftri
B Papæ , in quo , ficut accepimus , brachium eius eft recondi
rum : Requieſcitetiam Vigilius Papa , ficuc à maioribus noftris
accepimus, & etiam in pariece inuenimus fcriptum .
A DN O T A TIO ,
folum ipſe au & or Presbyter Romanus , nihil memo:
N On
ratudignum de hoc Altare S. Silueftrimemoriæ mádauit,
ſedetiam Honufriusſecutus eft; cuius funtverba : ( Huic proxi
mum ſeptimum fuit Altare S. Silucftri, in quociufdembrachium
reconditum fuit, & corpus Vigilij Papæ . ] Et in vetere veſtigia
fegimus : [ALTARE S. SILVESTRIPAPA . VBI VIGILII ,
C ET ADRIANI QVARTI SEPVLCHRA .] De fanctiffimo Vi
gilio Papa inuenimus cum huiuſmodi carminibus.
MOENIBVS VNDISONIS BELLORVM INCENDIA CERNENS
PARS EGO TUNC POPVLI TELA PAVENTIS ERAM .
Bar.com , 7. an.544
PVBLICA LIBERTAS , VIGILI SANCTISSIME PAPA ,
ADVENIS INCLVSQ SOLVERE VINCLA GREGI . Vigilij opera Vrbs
liberata .
DE GLADIO RAPIVNTVR OVES , PASTORE MINISTRO ,
INQVE HVMERIS FERIMVR , TE REVOCANTE , PIIS ,
CORPOREVM SATIS EST SIC EVASISSE PERICLVM :
MIHI PLVS ANIMÆ NASCITVR INDE SALVS .
D ECCLESIAM SVBEO , DIMISSA NAVFRAGVS AVLA ,
PERFIDA MVNDANI DESERO YELA FRETI , & c.
Ad finem vero hec
TE DVCE , TYRO LEGO , TE DOGMATA DISCO MAGISTRO : babec .

SI QUID AB ORE PLACET , LAVS MONITORIS ERIT ,

Non bene locurus eft, vt mihi videtur, PresbyterRomanus
de fepulchro huius fanctiffimi Pontificis Vigilij ,quimortuus eft Anaſt.Bibl.in vir
in EccleſiaSyracuſąna Siciliæ Regni. AuctoreftAna as , qui VigiliP, P.
italoquutuseft. ( Tunc dimiſit omnes cum Vigilio , & venerunt
in
 22 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
in Siciliam in Ciuitatem Syracuſanam , & ex multa affiętioner A
calculo dolorem habens , defunctus eſt Vigilius. Cuius corpus
ductum eſt Romam , & fepulcum eſt ad S. Marcellum via Salaria
in Cimiterio Priſcillæ . ]

X De Altare ſan &tiMauritij Martyris ,

& eius dignitatibus.
Vide Honuft,de 7. Vxta hoc Altare per directum eft Alcare S.Mauritij Martyris ;
vrbis Ecclef.cap. 4 .
pag . 42 , I ad quod ſcilicet Altare , de antiqua conſuetudine Romano
rum Imperatorum , à Dominis Epiſcopis Cardinalibus benedici
tur , & vngitur. Ad Altare verò maius B. Petri, à Domino Papa B
benedicitur, & coronatur : & de facroſancto Alcari eiusperma
nus Romani Pontificisad defendendā Eccleſiam gladiü accipit,
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο ..
E hoc AltariHonüfriusnumero 6. hæc haber. [ Subfeque
D baturin eadem cruce orientem verſus facellum , & Altare
S. Mauritij. Cuius illa fingularis erat dignitas ,quòd Imperator
deſignatus, antequam ad Altareſancti Petri à Romano Pontifice
coronaretur, ibi primum ab Epiſcopis Cardinalibus inungi , &
benedici ſolebat.) Et in veteri veſtigio huius facroſanctæ Baſili
cæ hæc verbalegimus, !!! C

ORATORIVM S. MAVRITII , AD QVOD IMPERATOR

ET IMPERATRIX , AB EPISCOPIS CARDINALIBVS BE
NEDICVNTVR , & ET IN BRACHIO DEXTERO OLEO
SANCTO VNGVNTVR , ANTEQVAM A ROMANO
PONTIFICE CORONENTVR : ?Et hoc de Altari fufficiat.

XI. De Oratorio fan & iLeonis IIII. Papæ .

Nte Altare S. Mauritij, iuxta aditum , qui vadit ad ſanctum
A Martinum poſt ſanctum Petrum ,eſt Oratorium S. Leonis D
Papæ Quarti. In quo ſicut fæpeà noftris maioribus accepimus ,
videlicecà Domino Presbytero Cencio Priore,& Domino Chri
ſtiano , ſanctæ recordationis Dominus Paſchalis Papa Secundus 1

corpus beati Leonis Papæ Primi , & Secundi, & Tertij, & Quar
ti recondidit: ſicut eciam multi noftrorum viderunt. Hic ſcilicet
Leo Papa Quartus vixitin Monachali propoſito longo tempore
inMonafterio ſanctiMartini poſt fanctum Petrum ,ad ſeruitium
eiuſdem Apoftoli. At hinc aflumptus Presbyter Cardinalis eſt
ordi
 Au & ore Romano Canonico , 23
A ordinatus de Eccleſia Sanctorum Quatuor Coronatorum . Poſt
nonmulcum tempusApoftolicus factus, Eccleſiā beati Petri,quæ
nutriuerat eum lacte, per omnia dilexit , magniſque beneficijs
honorauit. Namoprimum ciborium de argento ſuper ſacroſan
&to Altari eius excolumpnis argenteis fieri fecit,Arcam quoque
Altacis intus & extra deargentauit: & non tantùm facram beati
PecriConfeffionem , verùm etiam frontem prædi &ti Alcaris fatis
decenter, & honorifice perornauit. Nam tabulam de auro &
ſmalco , penſantem ccxvj. libras auri fecit fieri: in qua vetus &
nouum Teftamentum continebatur :& poluit eam in frontes
Alcaris ; quam etiam & nos vidimus. Crucem quoquede auro
B puriflimo, ex diuerfisgemmis, hyacinthis ſcilicet, & albis, ex
Imaragdis ornatam , miræ magnitudinis ;&pofuit eam iuxta ve
nerabile Altare B. Petri parte dextera, penſantem milie librasau
ri oprimi: & permanfic ibi vſque ad tempora noftra.Fecit & Ima
ginem Saluatoris Domini noftri leſu Chriſtiin chrono fedentis,
cum duobus Angelis circa ſe ;necnon & viginti alias imagines
de atgento circa cam : & poſuit eas ante Altare ſuper colump
nas vittineas.Fecit quoquequadraginta caniſtra argentea, id eſt,
coronas argenteas, inquibus lampadesappenderentur, à pe
ctoralibus,ſcilicet, ante Altare, vſque ad Crucifixos, Necnon
& Crucem auream magnam ad Altare ſanctorum Apoftolorum
C Symonis , & Iudæ, penſantem cc . libras. Ab alia parte Eccleſiæ ,
ad Altare , videlicet, ſanctorum Apoftolorum Philippi & Jaco
bi , magnam Crucem de argento penſantem ducentas libras .
Portam quoquemediam tabulis argenteis toram decorauit .
Vnde vſque hodie dicitur Porta Argentea ; quam etiam , & nos
vidimus . Donauit etiam Canonicis Beaci Petri Caftrum Buue.
giam de proprio patrimonio. Condidit quoque magnum pri
uilegium carticinium CanonicisinperpetuumEccleſiam Salua.
toris,quæ eſt poſita in Turrione :quamli quidem Eccleſiam bea
tus Pontifex ad ſepulcuram omnium peregrinorum Vleramonta
norum fecerat. Et Eccleſiam S. Iuſtinipolicamin Monte Sacco
Drum , quam fecerat ad fepulcuram omnium peregrinorum Lati
norum. Necnon & Eccleſiam ſancti Peregrini excra Ciuitatem
Leoninam poſitam , cum tenimentis fuis. Et Ecclefiam beacza
Mariæ in Palazolo pofitam . Et Eccleſiam fanctiGeorgij Marty
ris poftfan & um Petrum pofitam . Multa quoque alia , quæ in
præfaci beati Petri Baſilica idem ſanctiſſimulPræſul fecit, poffe
mus ſcriptismandare :fed non oportet; quoniam liber Pontifi.
calis manifeftiflime indicat. Huius ſanctiſſimum corpus requie
fcitin Altari ſuo, quod eft, vt fupra diximus, iuxta aditum , qui
vadit
 24 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
vadit foras ad S. Martinum poft S. Petrum . In quo etiam Altari, A
ve a noſtris maioribus fæpe accepimus , requieſcit bcatus Leo
Papa Primus, & II. III, & IV . 1

A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Vide Anaſt. Bibliot.
Ciac. de vitis Ro E his Lconibus Romanis Pontificibus multa præclara lum :
inanorum Pontific.
in corum vira . D ma cum pietate ſunt dicenda. Etprimum de LeonePrimo
Anaftafius aliquid adnorauit , dum in vita ipſius Leonis dicit:
[ Hic conſtituitMonaſterium apudB. Petrum Apoftolum , quod
loannis, & Paulinuncupatur, &c. Hic conftituit ſuperſepulchra
Apoſtolorum cuftodes, qui dicuntur Cubicularij, & nunc tem : B
poris Capellani ex clero Ronano.) Et multa alia,quæ breuita
tis cauſa prætermittimus: fed folum hic adnotauimus epitaphiú
in eius translatione à Sergio Papa factum , quod fic ſe habet.
HVIVS APOSTOLICI PRIMVM EST HIC CORPVS HVMATVM ,
Vide Bar. tom . 12. QVOD FORET ET TVMVLO DIGNVS IN ARCE PETRI .
il.append.pag 919.
HVNC VATVM , PROCERVMQVE COHORS , QVOS CERNIS ADESSE
MEMBRA SVB EGREGIA SVNT ADAPERTA DOMO .
SED DVDVM VT PASTOR MAGNVS LEO SEPTA GREGEMOVE
CHRISTICOLAŇ SERVANS, IANITOR ARCIS ERAT .
COMMONET E TVMVLO , QVOD GESSER AT IPSE SVPERSTES , С
INSIDIANS NE LVPVS VASTET OVILE DEI .
TESTANTVR MISSI PRO RECTO DOGMATE LIBRI ,
QVOS PIA CORDA COLVNT , QVOS PRAVA TVRBA TIMET .
RVGIIT , ET PAVIDA STVPVERVNT CORDA FERARVM ,
PASTORISQVE SVI IVSSA SEQVVNTYR OVES .
HIC TAMEN EXTREMO IACVIT SVB MARMORE TEMPLI ,
QVEM IAM PONTIFICVM PLVRA SEPVLCHRA CELANT .
SERGIVS ANTISTES DIVINO IMPVLSVS AMORE
HVNC IN FRONTE SACRÆ TRANSTVLIT INDE DOMVS .
EXORNANS RYTILVM PRETIOSO MARMORE TVMBVM ,
D
IN QVO POSCENTES MIRA SVPERNA VIDENT .
ET QVIA PRÆMICVIT MIRIS VIRTVTIBVS OLIM ,
VLTIMA PONTIFICIS GLORIA MAIOR ERIT .

Pergit Anaſtaſius de ſancto Leone Papa Primo:]Hic renoúa

uit polt cladem Vandalicam , omnia miniſteria ſacrata argentea
per omnes titulos conflata, hydrias ſex , duas Baſilicæ Conſtan
Vide Plat.in vit2 tinianæ ,duas
Baſilicæ beati Petri Apoftoli, duasBaſilicæ B. Pauli
Lconis pp.1. Apoſtoli: quas Conſtantinus Auguftus obtulerat, quæ penſaue
runt ſingulæ libras centum . Quæ omnia vaſa renouauit facrata .
Hic
 AuctoreRomano Canonico, 25
A Hicfecic cameram Bafilicæ Conftantinianæ , & aliam cameram
Baſilicæ B. Petri. ] & quæ ſequuntur .
De vita & gettis Leonis Secundi nonpoſſum mulia diceres
propter breuitacem e'us Pontificatus. Nihilominus in Anaſtaſio Daron. com. 8. ad
an ! ). 684 .

legimus hæc verba : [ Hic fecit Eccleſiam in Vrbe Roma iuxtas

S. Bibianam , vbi & corpora ſanctorum Simplicij, Fauſtini, & Anastaliusinvitas
Beatricis, atque aliorum Martyrum recondidit, & ad nomen
1
beati Pauli Apoftoli dedicauit.Huius aimi Pontificis iuſſu Eccle
ſia iuxta Velum Aureum in honorem beati Sebaſtiani ædificata
eſt, necnon in honorem Martyris Georgij.]Hactenus de hoc
Pontifice Anaſtaſius.
B. De donis factis à Leone Papa Tertio huic Bafilicæ ,ab eodem
Anaſtaſio nonnulla in vita ipfius Pontificis adnotata reperiun
tur , vbi ait :( Fecit aucem & in Baſilica beati Andreæ Apoſtoli ad Anaftafius iavitan
beatum Pecrum Apoftolum rugas argenteas penſances libras
octuaginta, &c. Hicalmnificus Præſulfecitin Altarimaiori beati
Petri Apoſtolorum Principis veftem chryſoclabam pretiofis
gemmis ornatam , habentem hiſtorias tam Saluatoris beato Pe
tro Apoſtolo ligandi,ſoluendique poteftatem tribuentis, quàm
Principum Apoftolorum Petriac Pauli paſſionem figurantes ,
miræ magnitudnis, in NacaliApoſtolorum vniuerfis omnibus
ſplendentem , & c.Hic autem præcipuus Præſul fecitin Bafilicas
C B. Petri Apoſtoli pharum argenteum ante Presbyterium cum ,
gabathis argenteis triginta ,& Caniftrum octogoni in medio,
penſ. libras ſexaginta& tres: & in cantharis argenteistamin cir
cuicu Alaris , quàm in Presbyterio, poluit ceroftata argentes
penſ.inibi libras ducentas & duodecim . Et in Altare beato Pe
tro poſuit veftem vnam habentem periclyfin de blactis , feu
chriloclabo . ]
De donis à Diuo Petro factis poft coronacionem Caroli Pijf
ſimi Auguſti, Anaſtaſius auctor eft , qui inquit : [ Ante ſacrams
Confeſſionem beati Petri Apoftoli plures Sanctos inuocātes, ter
dictum eſt, & ab omnibusconftitutuseſt Imperator Romano
D. rum . Illico Sanctiſſimus Anciſtes & Pontifex vnxit oleo lancto
Carolum , & Excellentiſfimum Filium eiusRegem in ipfo dies
Natalis Domini NoftriIefu Chrifti: & Milla parata , poft cele
brationem Miffarum obtulit ipſe Sereniflimus Dominus Impe
rator menſam argenteam cum pedibus ſuis, &c. Sed & in Con
feffione eiuſdem DeiApoſtoli obtulit , vnà cum præcellentiffi
mo filio fuo Rege, & filiabus , diuerſa vaſa ex auro puriſsimo in
miniſterio ipfiusmenfae,penſ lib.... ,, Sed & coronam auream
cum gemmis maioribus, quæ pendetſuper Alcare, penſ.libras
D quin
26 : Breuis deſcriptio Vaticana Bafilicæ .
quinquaginta quinque . Et patenam auream maiorem cums A
gemmis diuerſis, penſ. libras triginta. Et calicem maiorem cum
gemmis , & anlis duabus,penl.libras quinquaginta octo . Item
Calicem maiorem fundatum cum ſcyphone, penſ. libras trigin
ta & feptem : Immo , & alium Calicem maiorem fundatums,
penſ.lib .36. Obrulic & ſuper ſacratiſſimum Alcare beati Petri
Apoftoli,& c.]
Pergit Anaſtaſius, cuius verba ſunthæc:[ Idem verò Prælatus
Pontifexſuper Alcare beati PetriApoſtoli fecit veftem cum vite
ex auro puriſsimo,cum gemmis precioſiſlimis, & margaritis,
habentem in medio vulcum Saluatoris, & ſanctæ Dei Genitricis
Mariæ , & duodecim Apoſtolorum ; vbi & milit auri libras vi- B
gintiquinque. Ec aliam veſtem chryſoclauam habentem hiſto
riam Litaniæ maioris. Sed & aliam veftem ,habentem tabulas
chryſoclauas tres , & hiſtoriam Dominicæ paſſionis legentem :
HOC EST CORPVS MEVM , QVOD PRO VOBIS TRA
DET VR . &c. Similiter etiam , & cortinam maiorem de funda
to . Verùm etiam & per arcus argenteos fecit vela Paſchalia
cum periclyfi de ftauracin ex quinque cũ chryſoclauo nonagin.
ta & tres, & in arcubusmaiora vela alba quadraginta & octo .
Necnon & gabathos fecit ex auro puriſſimo quindecim cum
gemmis, pendentes in pergula ante Alcare, penſ. libras ſexagin
ta quinque; & ſemis. Sed& tabulam ante Confeſſionem fecit G
ex auro puriflimo, penf. lib. vigintinouem . Verùm etiam &
Imagines argentcas deauratasduas fuperrugas maiores pofuit,
pen ?. librasnonaginta. Immo & canthara argentea duo in Prel
byterio fecit, penſ.lib. quinquaginta . Nec non & feneftrasip
fius Ecclefiæ exmetallo cipryno decorauit. Et alias feneſtras de
vitro diuerſis coloribus decorauit, &c. Ipfe autem à Deo prote :
ctus Venerabilis , & Almificus Pontifex fecic in Baſilica B. Petri
Apoftoli nucritoris fui in medio Baglicæ Crucifixum ex argento
puriſſimopenſ,lib. ſeptuaginta& duas. Item à Deo prote & us
idem Præclarus Pontifex fecit fuper Alcare beati Petri Apoftoli
fautoris fuiveſtemde chryſoclauo miræ magnitudinis,haben. D
tem hiſtoriam Dominicæ Natiuitatis ; gemmis preciofiffimis, &
margaritis ornaram . Fecit autem in ſupradicta Eccleſia vela de
ſtauraci, atque de fundato , pendentia intercolumnas maiores
dextera lauaque , numero fexagintaquinque, & alia vela alba
holoferica maioratria ,que pendent ante regias in introitu:atque
ibidem eius Beatitudo fecic Crucifixūex argento puriſsimo, qui
ftatiuxta Alcaremaius, miræ magnitudinis decoratum ,penl.lib.
quinquagintaduas. Cuí ſuperfecit gabatha ſex cum Cruce ex
argen
 Auctore Romano Canonico : 27
A argento puriſsimo, quæ pendent ante arcum maiorem dextera
læuaque, penf.ſimullib. duodecim & ſemis. Enimvero , & inibi
fecit præclarus Pontifex vela de ftauraci, quæ pendent in arcu
bus argenteis in circuitu Alaris, & in Presbyterio, numero no
naginta & ſex ; ex quibus duo habentia in medio Cruces des
chryſoclauo cum orbiculis; & alias octo cum periclyſidechry.
foclauo . Necnon & arcus cum columnis ſuis fecit exargento
puriſsimo in ſupradicta Eccleſia & in medio Presbyterio,penl.fi.
mul lib.ducentas quinquaginta & vnam, & femis.Idem verò al
mificus Pontifex fecit vbifupra Crucem , anaglipham interſaci
lem exauro mundiffimo, pendentem in pergula ance Altares,
B cum candelis duodecim , penf.lib. 13 .
Præfatus vero venerabilis, & præclarus Pontifex fecit in Balili
ca B. Petri Apoſtoli , nucritori ſuogabatham ex auro puriſſimo,
anagliphamgemmis pretiofis ornatam , quæ pendet ante imagi.
neinipfius Apoftoli in ingeffu veſtibuli,penl.libras ſeptem & le
mis . Faciem verò facri Alcaris ipfius Apoftolorum Principis ab
imo vſque ad ſummum , cum luminaribus inferius fuperiuſque,
necnon & intraConfelúonem ,Saluatorem ftantem ,dextra la
uaque eius, B.Apoſtoli Petri & Pauli , habentes pariter coronas ,
C ex gemmispreciolis;atque pauimērum ipfius Confeffionis inue
ſtiuit exauro fuluo nimis, penſ. libras quadringentas quinqua
ginta & tres, & yncias ſex. Verùm etiam fuperipfum facrum Al
tare fecit veſtem chryſoclauam ,habentem hiftoriam Dominicæ
Aſcenſionis, & Pentecoſten,cam periclyſide chryſoclauo.
Pari modo vbi fupra fecit Imaginem ipfius Apoſtolorum ,
Principisin porta virorum ,ex auro puriſtimo, & gemmisprecio
fillimis, miræ magnitudinis, & pulchritudinisdecoratam , penf.
lib.decem & nouem , & vncias tres . Præſertim verò idem bea.
tiſsimus Pontifex fecitvbi ſupra cancellos fuſiles in ingreffu Pre
sbyterij, ſeu in dextra partelæuaque; necnon& in ingreffu ve
ſtibuli, ex argentomundiſsimo,penſ.fimul lib. millequingen
tas ſeptuaginta & tres . Simulque & columnastornatiles , tam ,
D in ingreffu corporis,dextra læuaque ex parte virorum , acmu
lierum ,paria octo, penl.fimullibras centum nonaginta :necnon
& arcus argenteosocto,penſ. fimullibras centum quadraginta
& tres . Fecit autem idembeatiſsimus Pontifex in Baſilica beati
Andreæ vbi ſupra regnum ex auro puriſsimo,cumgemmis pre
cioſis ornatum , penl.lib.duas, & vncias quinque .
Necnon , & ſuper Alcare beatæ Petronillæ vbi fupra, fecitre
gnum aureum cum gemmis precioſiſsimis, penſ.librasduas , &
vncias tres ,& c.Hic fecit beato Petro Apoftolo fautoriſuo Euan
D 2 gelia
28 Breuis deſcripcio Vaticanæ Baſilicæ .
gelia aurca cum gemmis praxinis, atque hyacinthinis , & albis, A
miræ magnitudinis, incircuitu ornata, pepſ. libras decem & fep.
tem , & vncias quacuor. Hic fecit Calicem aureum præcipuum
diuerfis ornatum lapidibus precioſis, penſ. libras vigintiocto ; &
patenamaùream penſ.lib .vigintiocto, & vnciasnouem .
Pari modo in Baſilica ipfius Apoftoli fecit Cherubim ex argē.
to puriflimodeauracos quatuor,qui ftant ſupercapita columna
rum argentearum fubciborio, penſ-libras nonaginta & tres.Fe
cit quoque idem præcipuus Præſul vbi fupra imaginem Saluato
ris auream , quæ ſtar ia trabe ſuper ingreſſu veſtibuli, penſ. libras
feptuaginta & nouem , & c .
Fecit autem Venerabilis & præclarus Pontifex ſuper Altare B
Beatæ Petronillæ cybörium columnis porphyreticis exargento
puriſsimo miræ magnitudinis decoracum , penf. lib. trecentas
quadraginta & octo satqueImaginem argenteam ftantem ſub
arcu deipfo Ciborio , penſ. libras decem & femis , &c.
Feçit autem idem egregius Præful in Baſilica beati Petri Apo
ftoli calicesmaiores ex argentomundiflimo, quiſedentſuper tra
bes argen.numero decem & octo, penſ fimullib.cencum octo
ginta duas. Necnon vbi fupra fecit ceroſtatasmaiores fuſiles ex
argento puriflimo,quiſtantanteConfeſſionem , penſ.libras cen
tum nonaginta octo. Inueftiuit verò ſuper trabem ex argento
mundiffimo, quæeft fuper Imaginem aurcam in ingreffu vefti- c
buli, penf. lib . centum vigintiſex , & ſemis . Verum etiam vbi
ſuprafecit lucernas fuſiles duasex argento puriffimo, penſ. fimul
libras viginti & ſeptem . Ethocconſtituit,vt Dominicorum dies,
velin ſanctis ſolemnitatibus, hinc inde iuxta Lectoriam confi.
ſterent & ad legendum facras lectiones luminis fplendore te
fulgerent.
Hic fecit ad B. Andream Apoftolum ciborium ex argento
puriffimo fuper Alcare maius,penf.lib. trecentas & quinque.Hic
autempræcipuus Pontifex diuinitusinſpiratus,Baptifterium vbi
fupra conſpiciens , quia iam præ nimia vetuftate ruinæ proxi
mum inerat,& quia anguſtior locus populi exiſtebat, qui ad D
Baptiſmum veniebat, idem Præſul à fundamentis ipſum bapti
fteriam in rotundum ampla largitate conftruens, in meliorem
erexit ftatum : atque ſacrum fontem in medio , largioriſpatio
fundauit, & in circuitu columnis porphyrecicis decorauit: & in
medio fontis columnam poluit, & ſuper columnam Agnum cx
argento puriſsimo, fundentem aquam , qui penf. lib.decem &
octo , & vncias decem . Necnon & Alcaremaiusſub abſida con
ftruxit. Cuiusfaciem , atque Confefsionem ,feurugas, ad deco
rem
 Au& oreRomano Canonico , 29
A rem ipſius facri Alcaris inueftiuit ex argento mundiſsimo, pení.
fimul lib. quadraginta & octo. Verum etiam& veftem de ſtau
raci fupercam poſuit, atque regularem ibifuperinueſtitum ex
argento puriſsimo fecit. Etfuper ipfum regularem poſuitarcum ,
& gammadiasex argento ,qui penſ.fimullib.octuaginta. Nec
non & Imagines tres, vbifupra, poſuit , penſan. inibi lib,trigin
ta & feptem , & vncias decem .Ipſum vero baptiſterium diuerfis
in circuitu decorauit picturis,
Oratorium vero ſanctæ Crucis, vbi fupra, quodiam præni
mia erat vetuſtate ruicurum , hic præcipuus Paſtor à fundamen
tis ſimul cum abſida,nouo ædificio erexit, & adperfectum vſque
B perduxit; atque ipfam abſidam ex muſiuo diuerfis decoracam ,
picturis atque marmoribus, miro fplendore ornauit ; vbi& ob
culit Ciborium ſuper Alcare cum columnis ſuis ; acque faciem ,
ipfius Altaris inueftiuit argento puriſsimo penſ. lib .centum vi
ginti & vnam , & vncias duas. Regnum ſpanoclyftum ex auro
puriſsimo cum Cruce in medio pendens fuper ipſum Alcare
penf. lib. vnam , & vncias.vndecim . Necnon & aliascolumnas
argenteas quatuor, & fuper iplascolumnas regularem inueſti
tum argento puriſsimo, penf. inibilibrasſexaginta & quatuor,
& vncias tres.Arcusargenteos tres penl.lib.quadraginta & tres,
& vncias octo . Imagines argenteas deauratas tres, penſ, inibi
C lib.triginta .Caniſtros argenteosinterſatiles duodecim , penf.fi 1

mul libr.ſeptuaginia & o &to . Gabathas argenteas incerſatiles

fundatas viginti vnam , & Crucem vnam penf. in vnum libras
quinquaginta. Veſtem ſuper Alcare de fundato vnam ,Etalia de
blactin , cum chryſoclauo ;necnon & aliam veltem albamroſa.
tam cum chryſoclauo. Velum modicum chryſoclauatum cum
Crucifixo , & margaritis ornatum .Velade ftauraci ſeptem .Vela
de fundato quatuor. Vela modica,quæ pendentinregulari an
te ImaginesTyrias, fex. Vela alba ferica ornaca in circuitu des
fundato duodecim . Velum maius album rofarum ,ornatum de
fuperde quadruplo ynum , & aliudvelum rubeum cumbubalo ,
D quod pendetanteregiasmaiores. Velamodica deftauraciqua
tuor, quæ pendent in regulari ante Imagines; ſed & alia velas
promiſcua ſerica numero vndecim . Fecit vbi fupra ad fontes
vela tria, quæ pendentin regularem ante Imagines,& alia vela
ſerica numero vigintiunum .
Hic fecit bcato Petro Apoſtolo nutritori fuo calicem aureum
præcipuum ſpanoclyftum diuerſis ornatum lapidibusprecioſis
penl libras triginta. Pari modo fecit& patenam aureamſpano
clyftam fimiliter,diuerfisornatam preciofis lapidibus, penf.lib .
D 3 vigin
30 Breuisdeſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
vigintiquinque . Fecit verò -ſuper ciborium de Alcari maiori A
beato Petro Apoſtolo cantharamaiora quatuor ex argento p!
riſſimo, habentia in medio cereos ex argento deauratos, penſin
vnum lib.centum & quadraginta .Prædictus verò , & præclarus
Pontifex fecit vbi ſupra thuribulum Apoſtolicum ex auro puriſſi
mo penl. lib.duas, & vacias quinque.Fecit verò veftem ſuper
Altare maius chryſoclauam diuerſis ornatam picturis,quam con.
ſticuit quatuor temporibus per annum in duodecim lectionibus
ibidem ponere . Fecit vbi ſupra Coronas maiores ex argento pu .
riſſimo quatuor, penſ. fimul libras centum quinquaginta qua
tuor, & ſemis . Fecicvero vbi fupra lectorium argento puriſsimo
miræ magnitudinis decoratum , penſ. libras centum quadragin- B
ta & tres:necnon & ceroſtatas ex argento mundiffimoſtantes
iuxta ipſam le&torium , penſ. fimul lib. quadraginta & nouem .
Verum eciam , & ſuperiplasceroſtatas fecit lucernas fuſiles bimi.
xas duas ex argento puro,penf. lib.viginti & feptem . Et hoc con
Aicuit, vt Dominicorum die , velin Tanétis ſolemnitatibus, hinc
inde iuxca lectorium conſiſterent, & ad legendum ſacras lectio .
nes luminisfplendore fulgerent. Farocantharos fecit in Presby.
terio numero quatuordecim ex argento mundiſsimo,penſ.fimul
libras quadringentas triginta & tres:necnon columnas octo, &
arcus quatuor fecitex argento,penſ, inibilibrascentumſeptua
ginta& tres. С
Fecit verò vbi fupra calices fundatos ex argento, qui pendent
inter columnasmaiores,dextralæuaque Bafilicæ , numero ſexa
ginta quatuor, penf. pariter libras quadringentas ſexaginta &
vnam .

Idem verò præſagus Antiſtes, vbi fupra ad beatum Andream

Apoſtolum inueftiuit Alcare maiusargento puriſsimo deaurato ,
miro decore ornato , qui penſ. vndique libras centum triginta
quinque. Cantharas ex argento puriſsimo duodecim , penſ fi
mallibras quinquaginta & duas.Caniſtros duodecim exargen
to , penf. libras ſeptuaginta & octo . Inueftiuit vero Alcare beatæ
Petronillæ argento puriſsimo deaurato , diuerſis ornatum pictu. Ď
ris vndique , penf. libras cenrum ſexaginta & duas, & vncias
octo.Necnon inueftiuit Altare beati Gregorij Confefforis atque
Pontificisargento deaurato vndique, penſ.librascentum vigin
ti & ſeptem . Fecitpbi ſupra, in gremio Baſilicæ B. PetriApoſtoli
cortinam maiorem Alexandrinam holoſericam , habentem in
medio adiunctum fundatum , & in circuitu ornatum de funda
to .Verum etiamidem præcipuusPræſulfecit thuribula Apofto
lica exauro puriſsimo dyo; ex quibus vnum miſitintusſupercor
pus
 Au&ore Romano Canonico . 31
A pus eius, penf. lib ,duas& alterum penf. libras duas , & vncias
octo : quod præcedit per ſtationes, & c.
In Eccleſia beati Petri Apoſtoli fecitcaniſtrum de argento pu.
riſsimo penſ. lib . vigintiduas. &c. Fecit vero idem præſagus An
tiſtes beato Petro Apoſtolo Calicem aureum , diuerſis ornatum
precioſis lapidibus, qui præcedit per ſtationes , penf. lib. trede.
cim . Hic fecit in Baſilica ipfius Apoftoli velum chryſoclauum ,
quod pendet ſupra in ingreſſu veſtibuli. Item aliud velum maius
e chryſoclauo , quod penderin trabe argentea ante Imaginem
Saluatoris ſupra in ingreſſu veſtibuli. Coronam maiorem ex ar
gento puriſsimo penLlib .quinquaginta & tres, & vncias octo .
B Farum argenteum pendentem infra ipfam coronam penf.libr.
viginti& tres.Item coronas argenteas quatuor, penf.lib.quin
quaginta & ſeptem ; Caniſtros octo, qui penſ. fimul lib. quadra.
ginta . Hic verò pro amore , & cautela Orthodoxæ Fidei fecit
vbiſupra ſcuta argentea duo , ſcripta veraque Symbolo ; vnum
quidem literis Græcis, & aliumLatinis, fedentia dextra læuaque
ſuper ingreffum corporis,penſ.inibilib. nonaginta quatuor, &
vncias ſex . Fecit vbi fupra in gremio Bafilicæ cortinam maio.
rem holoſericam fundacam vnam , ornatam in circuitu de fun
dato . Velum album holoſericum rofarum maius vnum , quod
pendet in trabe maiore ſuper Imagines aureas, ornatum in cir
C cuitu de fundato . Enimvero vbi fupra ad fontes fecit vela ſerica
alba numero nouem , ornata in circuitu de fundaco .Hic verò ,
vbi fupra inueſtiuit Alcare beatiſsimi Leonis Confefforis acques
Pontificis ex argento mundiſsimo deauraco, penſ.limullib.cen:
tum & nouem .Iteminueſtiuit Alcare beati Gregorij Confeffo:
ris atquc Pontificis ex argento mundiſsimo deauraco , penſ.vn
dique lib.centum viginti & feptem .&c. Præfatus verò venera
bilis , & præclarusPontifex, fecit in Baſilica beatiPetri Apoſtoli
nucritoris fui fuper Alcare maius ciborium cum columnis ſuis
quatuor ex argento puriſsimo deaurato , diuerfis hiftorijs miræ
magnitudinismirifice decoratum ;quod penſ. lib. duo milleſep
D cingentas & quatuor, & vncias tres . & c. Sed & in Muſileo bea
tæ Petronillæ,quod ponitur ad beatumPetrum Apoftolum ,fecit
vela alba maiora tria , minora octo , ornata in circuitu de funda
to . Fecit verò idem præclarus Pontifex ante Confeſsionem ipſius
Apoſtolorum Principis Angelosex argento puriſsimodextra lae
uaque, penl. inibi lib. centum quadraginta & ſex . Necnon &
alios Angelosduos exargentopuriſsimo deauratos, qui ftant in
crabe maiori ſuper ingreffu veſtibuli dextra læuaqueiuxta Ima
ginemSaluatorisaurcam , penf.fimullib.ſexaginta tres.Ec alios
Angelos
 .
32 Breuis deſcripcio Vaticanæ Baſilicæ .
Angelos quatuor minores ex argento puriſsimo deauratos vbi Ai
ſupra, destra læuaque, qui penſ. fimullib.ſexaginta octo . Ve:
umetiam fecit vbi fupra columnellas ex argento deauratas ſex
in ingrellu veſtibuli diuerſis depictas hiitorijs, quæ penf. fimul
lib. cenium quadraginta & fepcem . Fecit & Crucem inaiorein
exargento puriſsimo deauratam , quæ ſtar iuxta Aicare maius ,
penſ.lib.viginciduas. Fecit verò vbifupra arcum maiorem ex
argento mundiffimo deaurato fupra in ingreſſu veſtibuli, pení .
lib.centum triginta & vnam,& ſemis. Fecit vero vbi fupra intra
Confeflionem B.Leonis Confeſſoris, atque Pontificis , Euange.
lium exargento mundiſsimo deauracum ſupra in ingreſſu veſti- B
buli , pen . lib . quadragintaocto , & ſemis. Fecit vbi fupra co
lumnellam vnam de argento puriffimo, penf. lib. decem &
Hoſpitale à fünda .
feptem , &c.
metais factu à Les
e Tertio
Hicautem præclarus Antiftes diuinitus inſpiratus,Hoſpitalem
bearo Petro Apoftolo, in loco , qui Naumachia dicicur, à fun
damencis nouiter conftruens , diverſa illic domorum ædificia de
corauit, atque Ecclefiam in honorem beati Petri Principis Apo
ſtolorum à nouo conftruxit. In qua etiam Sanctorum Eccleſiae
ChriſtiMartyrum corpora deferens recondidit, & omnia, quæ
in prædicto hoſpitalierant neceſſaria , conſtruxit .
Prædia etiam illic vrbana , vel ruſtica, pro alimonijs Chriſti C
pauperum , feuaduenis,vel peregrinis, qui exlonginquis regio
nibusveniunt ,obtulit,ad exaltationem fanctæ Dei Ecclefiæ , &
Hoſpitaie .Stepha ſalatem Populi Romani . Præſertim igicur & Monaſterium ſan
iCatagalla patti- ctiChriſtiprimi martyris Stephani, quod appellaturCatagalla
ciu

Patricia , quod præ nimia vetuſtate iam emarcuerat , atque ex

parte corrueracidem præſagus Pontifex certamen ponensà fun .
damentis , fimulcum Oratorio , firmum iaciens fundamentum ,
in meliorem erexit ftacum . Gradus vero , per quos ingreſſus eſt
in Ecclefiam B. Petri Apoſtoli à S.Andrea Apoſtolo , qui vetufta
te conſumpti erant, à nouo refecic.
Pari modo, & Monaſterium Beati Martini Confefforis,atque D
Pontificis, fitum vbi fupra, quod nimia fuerat vetuftate quaffa.
tum , penè omne à fundamentis reſtaurauit. Sacra vero tectas
Baſilicæ fancti Andrea Apoſtoli, quod appellatur Carabarbaras
Patricia , quæ per olitana iam fuerant tempora vetuſtate con
fumpta, nouiter reſtaurauit,& C.
Idem verò fanctiſsimus Præful, fancti Spiritus illuſtrationes
perfufus , fecit beato Apoſtolo nucritori fuo calicem aureum
præcipuum tetragonum ſpanoclyftum ,diuerſis ornatum pre
cioſis lapidibus,ponderelib. triginta & duarum . Necnon fecit
&
 Au&ore Romano Canonico . 33
A & patenā auream ſpanoclyftam miræ magnitudinis decoratam ,
penſ.lib.vigintiquinque , & vncias nouem . Fecit autem in Ba
filica , cuiusſupra , farum in modum retis cum caniſtro ; & cru
cem de argento puriſsimo,qui pendetſub arcu principali . Nec.
non & alium farum maiorem in modum recis , cum caniſtris
viginti, pendentem ſub trabem maiorem argenteam , adorna
!
tum fan &tæ Dei Eccleſiæ , qui penſ,lib.duo mille , centum qua
tuor , & vncias feptem ,& c.
Hic verò venerabilis, & præclarus Pontifex fecit in Baſilica
beati Petri Apoftolinutritoris ſui caniſtros interraſiles ex argen
1
to puriffimo, tam in quadriporticu, quàmque in gremio Baſili
B cæ, numero 22.penſ. ſimullib.centum vigintiquinque. Gaba
thas fundatas ſignochriſtas, quæ pendent in quadriporticu , in
faro arco in medio Baſilicæ , numero quadraginta & octo,penſ.
fimul lib .centum & vnam , & ſemis . Fara argentea tria , quæ
ſtant ſupertrabes argenteos, penf.lib.nonaginta & tres . Arcus
i
argenteos duos, penſ.lib .quadraginta & vnam , & vncias octo .
Vela de blattin maiora , quæ pendent per trabes argenteos ,
dextera læuaque Presbyterij, necnon & in circuitu ſedis, nu
mero triginta , ornata in circuitu de quadrapulo. Vela modica
de fundato numero quadraginta & ſeptem , ornata in circuitu
de blactin Byzanteo ,& inueſtita de blattin Neapolitano .Nec
C non & in gremioBafilicæ fecit cortinammaiorem Alexandrinam
miræ magnitudinis , & pulchritudinis decoratam, ornatamin ,
circuitu tyrio, &c. Verùm etiam & in Eccleſia beati Petri Apo
ftoli, vbifupra fecit veftem roſacam habentem hiſtoriam Domi
ni noftri Ieſu Chriſti, quando extendic manus , & apprehendic
B. Petrum Apoftolum de fluctibus maris , &c.
Idem verò beatiſſimus Præſul fecit in Bafilica B. Petri Apoſto .
li nutritoris fui ante Presbyterium farum volubilemex argen.
to puriffimo, cum coronis & crucibus , penſ. inibilib. triginta
quinque , & vncias ſex. Verum etiam id ipfum deorſum , vbiſa
cratiſſimum corpus ipſius Principis Apoftolorum requieſcit , rea
D nouauit Imaginem auream habentem vultum Saluatoris Domi:
ni noftri IESV CHRISTI,ac ſanctæ Dei Genitricis MARIÆ Do
minæ noftræ , & Beatorum Apoftolorum Petri, & Pauli,atques
Andreæ ,necnon & B.Petronilla Martyris:vbi & addidit auri ob
rizi lib. 2 1. & vncias cres,&c. Pari modo in BaGlica B Petri Apo
ftoli fautorisfui fecitregnum ex auro puriſsimo,diuerſis precio
fis ornacum lapidibus,penſ. lib. feptem . ] Hæc, mulcis alijs omiſ
fis,ſunt ab Anaftafio in vita ipfius Pontificis deſcripta .
Accedamus iam ad dona digna , & alias res in hac Baſilica
eta
fa
E
34 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
&a à Leone Quarto Pontifice ſanctiſſimo, ab eodem Anaftafio A
adnotata in vita eiuſdem ( Hic verò, inquit, inſignis, & 'præclarus
Antiſtes, ſuperno amore exardeſcens, obtulit in Baſilica beati
Petri Apoſtolicoronam ex argento puriſsimovnam , penſlib, vi
ginti & quatuor. Gabathas interraſiles duas, penſlib.duas.Vela
ſeptem , duo quidem de fundato & alia duo de ſtauraci, & tria de
Spaniſco, Obculic vero ibidem adfplendorem ,& gloriamipſius
venerandæ Baſilicæ , cortinam Alexandrinam miræ pulchritudi
nis vnam , habentem hiſtoriam Pauonum portantium deſuper
homines , & aliam hiſtoriam Aquilarum , rotarumque, & auium,
cum arboribus , & c. Et quia Diuino ſemper cratmunere peror
natus, dignamque de omnibus curam , & ſolicitudinem habere B
ftudebat ; feliciter fecit in Oratorio ſancti Andrex Apoftoli ad
fanctum Petrum vela maiora de fundato duo , & alia minora
quinque, ornata in circuitu deblaccin . Hic quoque prædictus
Præſul à Deo amabilis , & prudentiſsimus Papa fecit ia Baſilica
beati Petri Apoftoli vela de fundato in circuitu compra de blac
tin , numero quadragintaquinque . Fecit autem idem egregius
Pontifex in Monafterio ſancti Martini, quod beati Petri Bafilicæ
cohæret, ad laudem & gloriam ipfius beati Martini Oraculi, mi
ræ pulchritudinis veftem perfecit habentehmiſtoriam fuperiùs
memorati Sancti iacentis in lectulo, cum effigie Saluatoris Do
mini noftri Ieſu Chriſti. Simul effigiem fan &tæ Martyris Agachæ, C
habentis ad pedes effigiem ipſius almi Ponticfiis,habencem gem
mas hyacinthinas decem & feptem . Item in eodem Oratorio
fecit vela quatuor, & vnum quidem habens rotas de chryſocla
uotres . &c.
Hic verò venerabilis , & præclarus Pontifex fecit in Baſilica
beati Petri Apoſtoli nutritoris ſuicaniſtrum interraſile de argen
to puriſſimo penſ.lib...... Vbiſupra obtulit coronas de argen
to puriſsimo penſ.lib .....Hic verò beatiſfimus & præclarusPa
pa,ſuperno frecusamore,obtulitbeato Petro Apoftolo, ad fplen
dorem & gloriam ipſius ſanctiffimæ Baſilicæ, lucernam bimixin
de argentopuriſſimo, penf. lib.quadraginta quinque,&c. D
Fecit idem ſanctiſsimus , & beatiſsimus Præſul in Eccleſia bea.
ti Petri Principis Apoftolorum vela,quæ pendent in arcu Presby
terij,ex aurotexca, habentiahiſtoriam beatiPetri Apoftoli, nu
mero decem & octo , Necnon in Oratorio beati Leonis Con
fefforis, atque Pontificis , quod eft ficum infra prædictam Ec
clefiam , veftem de fundato vnam , habentem hiftoriam Aquila
rum . Obtulit quoque vbi fupra coronam de argento vnams
penflib .....&c.
Item
 Au & ore Romano Canonico ... 35.
A Item fanctiſsimus, & angelicus præfatus Præſul, poſt depræ
dationem Saracenorum iftiusEccleſiæ , fecitſupercorpus beati
1
Petri Apoftoli Imagines argenteas, totaſque, numero tres:&
vnam quidem in medio, habentem effigiem Saluacoris Domini
noftriIefu Chrifti cum gemmis incapite percrucem , ornatam
hyacinthinis& prafinis. Item aliamquandampofitamad dex
tram partem Saluatoris, & :habentem vulium beati Petri Apo
ftoli,& beatæ Pecconillz . Aliam quandam poſitam ad partem
læuam depictam ,vultum habentem beati Andrex Apoftoli,ſi
mul &vulcum prædicti Summi Pontificis, penf. libras centum
&quatuor. Fecit vbi fupra faraærea , quæfedent fuper veſtiba
Blum ſacri Altaris, numcro duodecim , & c.'s
Ipſe quidem à Deo protectus ;& venerabilis Præſul, intra Ba
Glicam beati Petri Apoſtoli Oraculum miræ pulchritudinis, ſum
mique decoris conftruxit ; quod pulchris marmoribus circuma
dans,ſplendidè complit ; ablidamque eius ex mufiuo, aureo fu.
perinducto colore, glorificèdecorauit.In quo etiam venerabile
corpusbcati LeonisConfefforisatquePontificis recondens ,; ſa
cram deſuperconſtruxit Altare, & Ciborium cumCruce exau
rata, adlaudem , & gloriam Chriſti nominis, hoc fretusamore
C perfecit, vt fibidignuminæthere conquireretlocum .
Patratis itaque omnibus,atque perfectis operibus,quorum
iam ſigillatim ſuperiùsnominaſcripta, vel memorata ſunt; con
feftim idem Paſtor, & Pater egregius, quamuis vniuerfarum ,
proficuam Eccleſiarum Dei curam , dignamque ſolicitudinem
gereret, & ad omne opus bonum præ omnibusintentus exiſte
ret; ex intimo cordis ſuilonga trahens ſuſpiria , cum quotidie
beatiſsimi Apoſtolorum Principis Petri ſacratiſsimum Alcare
cerneret violatum , & ad tantam inhoneftatem à Saracenisper
fidis, Deoque contrarijs, &vilitatem perductum , etiam , & quod
dolentesmærenteſque dicimus, ipſe vndique Chriſtianum po
pulum adiam fati Principis ſacratiſima, orationis cauſa, vel gra
tia,limina deſtinaricerneret, & obhoc vota ſua,veolim perficere
D non pleniterfatagebat:Ideo omnipotentis Domini frecus auxi
lio, atque confilio &virtutc munitus, aureis,fimulqueargenteis
tabulis , non tantum Confeſsionem facram , verum etiam fron
temſæpe di &ti Alcarisfacis decenter, & honorificè perornauit,vt
præſens per omnia opus ibidem dedicatumluce clarius manife
Itat. Quamobrem venerandi Altaris frontem præcipuam tabu
lis auro optimonouiterdedicauit, vnàcum gemmis quampluri
mis valdeoptimis,ac precioſis, totam circumdedit, & in melio
rem , vt prius, ftatum decoremque perduxit. In quibus fcilicet
E 2 aureis,
 36 Breuis deſcripcio Vaticaña Baſilicæ .
aureiss.ycdi& umeft,tabulis non folùm Redemptoris noftri for- A
ma depicta præfulget; verùm & eius refurre &tioveneranda ,
atqueindicium facræ ac falutiferæ Crucis.
Petriquoque,Paulique paritervaltus, atque Andreæ,in præ
nominatis tabulis fimiliter ſplendentatquecoruſcant interquos
ſanctiſlimi Quarti Leonis Præſulis ;necnon& ſpecialis filijfai
Domni Imperatoris Lotharijpropterfuturammemoriam ,fiue
mercedem , perſonæDeo caræ , per cuncta fæcula venerandæ ,
depictæ Lunt. Fecir denique cabulam de ſmalto , opus ducencas
ſexdecimauri obrizi penſ.libras. Confeſſionem vero crebreidi
Cti Alcaris,tabulis ex argento paratis purillmo,ſimili modoçota
1 animi deuotione ad arriquum decus, & ftatum perduxit.In qui B
bus Saluatoreminithrono ſedentem confpicimus, precioſas in
capite gemmas habentem ;& à dextrisilliusCherubim , à læua
quoque eiusvulcus Apoftolorum , cæterorumquc depidos.Imò
& rugas ſacræ Confeſſionis ex argento conſtructas, vultusha
bēres beatiſsimiPetri & Pauli,penſ. omnialib.ducencas& cao,
-Iple vero à Deo amabilis, & prudentiſsimusPontifei fecitin
Baſilica beati Petri Apoftoli vela ex auro texca , penden. in arcu
bus , compta in circuitude blattin , numero vndecim , Necnon
& in Oratorio ſancti Leonis Pontificis intraEcclefiam beati Pe.
tri Apoftoli fecit veftem ſericam albam ſigillatam cum gamma
dijs , & periclyfi de blaainvnam ; & vela fimiliter alba maiora C
duo ,minora octa , &c.
Aliam ycrò veftem miræ varietatis in Baſilica ſanctæ Petronil
læ perfecit, habentem rotam , aquilamque cum Cruce de chry
ſoclauo , & gammadijsvnam, & c. Quiſummus, & præcipuus
Præſulfecitin Baſilica bcatiPetri Apoftolicortinam holoſericam
cum hiſtorijs multis, claritatis immenſæ , ad decorem , & glo
riam ipfius facratiffimæ Bafilicæ , vnam .Cùm verò hæc,& quæ
ſcripta ſunt, Leo vir beatiſsimus, Quartuſque Præful, Domino
ſolicitante, amoris, acdeſiderijgratia, per diuerſa piorum loca
Sanctorum perfectis contuliſſer; tunc de Romanæ Vrbis ftatu ,
acreſtauratione murorum , qui longoiam ſenio ,atque vetuſta- D
te nimia fracti,dirutique funditus videbantur, coepit cum IESV
CHRISTI Domini tractare conſulcu : nc fi diù , fub hac negli
gentia, ſiue obliuione conftarent , aue Domino permittentes,
faciliùs ab hoftibuscapi, aut forfan expugnaripotuiffent. Ideo
ne hoc in futurum malum fieret, omnes prænominatæ muros
Ciuitatis Romanæ , duodecima inſtante Indictione renouare,
atque ad, priorem culcum decufque, tota mencis alacritate cu
rauic , &c.
Fecit
 Auctore Romano Canonico '. 37
Fecit etiam idem beatiſsimus Præſul poftdeprædationem Sa
facenorum , in Eccleſia beati Petri Apoftoli Crucifixum miræ
magnitudinis, conſtructum cum gemmis hyacinthinis, de ar
gento puriſsimo, exauratum , penf. lib. ſeptuaginta , & alias
gemmas albas ſeptem ,maiorem vnam ,& c.]
PergitAnaſtaſius :(Pro hisigiturbeneficijs,vtiam enarrácum
eft,beatus Pontifex obtulit in Baſilica beatiPetri Principis Apo:
ftolorum poft deprædationem gentis Agarenorum ,arcus de ar
gento mundiſsimonumero treſdecim . Ex quibusduo ,quos po
ſuità parte dextra, ſeu ſiniſtra in Presbyterio, miræ magnitudi
nis, penſ.lib ......
B Idem quoque beatiſsimus Præſul fecit in Eccleſia beati Petri
PrincipisApoftolorum veftem vnam auro textam , habentem ,
hiſtoriam , qualiter beatus Petrus prædicauit ad Sanctam Roma
nam Eccleſiam , cum gemmis albis, id eſt, margaritis feptem ,&
cum gemmis praſinis vndecim ,necnon ,& gemmis hyacinthi
nis viginti & feptem .
Fecit & in Ecclefia bcati Andrea Apoftoli Ciborium ſuper
Alcare ex marmore : necnon & calicem deargento , cum coro
nis pendentibus in eodemCiborio, numero duodecim, penſan.
lib...... Fecit etiam ibripfum Campanile , & poſuit campanam
cum malleo æreo , & Cruce exaurato . Necnon & in Ecclefia
C beati Petri Apoftoliobtulitiuribulum ex auro puriſsimodiuerfis
gemmisornatum ,& c. ]
Pergit etiam Anaftafius infra hoc modo : [Obtulit in Ecclefia
beati Petri Apoftoli Crucem auro puriſsimo, diuerfis gemmis
hyacinthinis albis, & ſmaragdis miræ magnitudinis ornaram ;
quæ ftat parte dextra iuxta Alcare maius.In qua etiam nouiter
renouauit virgam , & deargentauit eam,in qua prædicta Crux
continetur, penſ. lib.argenti vndecim , & ſemis, legentede no
mine Domni LeonisQuarti Papæ . ]
Pergit etiam Anaftafius infrahis verbis: [His denique decen
tiùs confummatis, atque peractis, poft flebilem , & iniquam Sa.
Dracenorum deprædationem ; Catholicus, & per omnia laudabi.
lis Præſul, ad decorem , & laudem Ecclefias Apoftolorum Prin .
cipis Petri, fecit miræ magnitudinis acpulchritudinis, fuper il
lius venerandum Alcare , Ciborium , & columnas;& lilia exau :
rata ex argento puriſsimo, penſ.lib. mille ſexcentas & ſex . Nam
& fuper Ciborium obtulit coronas quatuor, & calices fexdecim
ex auromundiſsimo,penf.lib. ..... Et de argento, vt ſupra , ad
honorem , & gloriam ipfius,Ciborium fecit,caliceſque, & co
tonas , numero quadraginta ſex ,penſ. lib. vigintiduas, & vncias
E 3 feptem .
 38 Breuis defcriptio Vaticana Baſilicæ .
feptem . Necnon & ſuper columnas ipfius Ciborij,propter am . A
plam pulchritudinem ,ex argento puriſsimo fecit cophinos nu
mero quatuor, penL lib.quadraginta & duas. Fecit etiam ibidem
ante Alcąriscircuitum vela alba holoſericafigillata ,numcro qua
tuordecim , liſtashabentia de fundato .
Obtulitinibi & aliavelalinea numero quatuordecim ,liſtam
habentia per circuitum de ſerico albo ſigillato . Vbi fupra fecie
arcus duosexargento putiſsimo penſ. lib . quinquaginta .] Etin
fra :[ Obtulit etiam in Eccleſia beati Petri Principis Apoftolorum
coronam ex argento cum hiſtorijs,à foris circumdacam , & exau
ratam , penſ. lib. ſeptem . Ipfe quoque à Deo protectus, & bea.
tiffimus Papa, ſuperno fretus amore , obtulit in Baſilica beati Pe. B
tri Apoſtoli ante Confeſsionem ſacri Alcaris à dextris, ſeu à fini
ftris,addecorem ipfiusBaſilicæ, Angelos ſex ex argento mundif.
ſimo, penſ.lib. ſexagintaquatuor. Etſuper illud Ciborium fecit
oleas , quæ pendent in circuitu Altaris,habentes tabulas quatuor
exauratas. Necnon & gammadias numero quatuor. Vbiſupra
fecit arcus quatuor, quiſtantin Presbyterio, ex argento mundif.
limo, penſ. lib .centum , & c .
Et infra: [ Necnon obtulit in Baſilica beati PetriApoftoliar
cus ex atgento mundiſsimo quatuor, penſ. lib. octuaginta &
quatuor, & c ]
Etinfra .[Necnon & in Baſilica beati Petri Apoftoli fecitar. C
cus deargento puriflimo, cum columnis,& lilijs, numero tres,
penſ. lib . fexaginta ,&c. ] Et infra : ( Similiter vela de ſpaniſco or
nata in circuitu de fundato , numero cria . Sed & tabulas de ar
gento exauracas , in gradu ante Confeſſionem beati Petri Apo
itoli numero quatuor, & agnos duos, qui penſ.lib.ſimul quadra
ginta & quatuor. Obtulic vbi fupra coronas porphyreticas miræ
magnitudinis, ornatas auro puriſsimo , cum delphinis duode
cim , legente de nomine ipfius almifici Præſulis, penſ. auri lib.
tres & ſemis .Necnon ,& arcus argenteos numero decem , qui
penſ. ſimullib.centum octuaginta & vnam .Et vela linea , quæ D
pendentin arcubus vbi ſapra ,ornaca in circuitu de fundato , nu
mero quadraginta octo ,& c.]
Pergitetiam infra : [ Ipfe infignis, Præſulque præcipuus, cùm
innumera ſummi decoris opera in Baſilicabeati Petri Cæli cla
uigeri perfeciſſet; portas, quasdextruxeratSaracena progenies,
argentoque nudarat,erexit,multiſque argenteis tabulis lucifuis,
ſalutiferiſque hiſtorijs ſculptis decorauit , & in meliorem fpe
ciem, quàm pridem fuerant, reparauit ; vt omnes, qui in eandem
Baſilicamingredi volunt, laudes Dco Omnipotenti, ſanctoque
ſuo
 Auctore Romano Canonico . 39
A ſuo Præſulatui referant, & expofcant, vtmulta annorum ſuæ vi
tæ curricula extendantur, quitantifulgoris opere, tantoque pul
chritudinis pondere aulam Dei argento penſ. lib.ſeptuaginta
ornauit . Quifummus, Deoque amabilis Papa, in exordio fui
Pontificij, cum porticus partis læuæ beati præ nimia vetuſtates .
Petri Baſílicæ cecidiffet, celeri ſtudio præclariùs renouauit .
Nam , & ipſius præcipuèſarta tecta Eccleſiæ magnis trabibus ,
procacique artificio eleuatis, lucifluè renouauit. Qui etiam por
ticum , quæ ſanctiAndreæ coheret Eccleſiæ , cùm cernerecurca
ſura , in melius noſtra fere memoria reſtaurauit. Sed & camc
ram , quæ ante portas argenteasiam dictæ aulæ eſſe conſpicitur,
B infinito fretus amore renouans decorauit . Et multas piè opera
tiones in eadem ſpecie Eccleſias fecit; quas fi ſcripturæ traderes
voluerimus, lingua narrare non ſufficiet, & nec ſcribentium va
lebunt articuli ſuſtinere. Cùm ergo per diuerſas Dei Eccleſias
multa perficeret inſignia opera ipfe beatiſſimus Pontifex, porti
cum , quæ ante Baſilicam Sanctæ DeiGenitricis conſiſtit, quæ
iuxta Bafilicam ſancti Laurentij fita eft foris muros , clariùs,ac firs
miùs renquauit , &c.
Idem beatiſsimus Pontifex fecit in Baſilica beati Petri Apoſto.
licereos deargentatos,quiftantin Presbyterio, numero viginti
& feptem , penſ.ſimullib. quadraginta .Nam & trabes in ingref
C fu , & in medio Presbyterij inueſtiuicexargento puriffimo,penſ.
libras ſexaginta & feptem , & vnciastres ,Cùm autem fuperna
zelo patriæ incenſus , ſpecioſis Chriſti per ordinem ornaret mc
tallis, ac ornamentis Eccleſias ; poftfecitalia multa in aulabeati
Petri Apoftolorum Principis : Coronam ex argento puriffimo
vnam , cum catenulis argenceis quatuor, habentem delphinos
quadraginta & duos, penc.fimul librasviginti & tres . Hic quo
que Pontifex, Chriſtiſemperauxilio fretus, ac diuinitus infpira
tus,fecit in circuitu Alcaris beati Petri Apoſtoli vela ſerica de pra
ſino quatuor,habencia tabulas de chryfoclayo cum effigie Sal
D uatoris, & Apoftolorum Petri, & Pauli, & fuiipfiusalmificiPræ
ſulis,&in medio cruces, & gammadiasdechryſoclauo cum or
biculis, in quibus funt imagines Apoftolorum ,mira pulchritudi
ne decoratas, quæ in diebus feſtis ad decorem ibidem ſuſpens
duntur .
Pari modo fecitvbi fupra alia vela alba bolofericaroſata can
cellis decorata mirificè , Pafchæ obumbrantia facra , Necnon
& aliam coronamminorem ibidem obtulit cum catenulisqua
tuor, & delphinis decem , habentem lilium , & vncinum ,penſ,
lib.duas. Huius namque beatiſſimi Præſulis animus ſemper de
wotus
 40 Breuis defcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
uotus exiſtens ,precioſis IESV CHRISTI Eccleſias ornamentis, A
ingenti ob æternæ vitæ ſalutem decorare ſtudebat amore : & ,
quod nulluspræcefforum eius Pontificum facere arbitratus eft ;
hic ſancto proculdubio fpiritu feruens, atque compulſus, coro
nas exauromundiffimo, inclytis Chriſti videlicet, & Sanctorum ,
vultibus refulgentes , in Apoftolorum Principis Petri Eccleſias
juxta Altare,ſub quo eius ſacratiffimum corpusrequieſcit ,dextra
læuaque pendentes fieri duas, cum catenulis aureis, bullis, gem
miſque pralinis decoratasdecreuit, habentes in fimul delphinos
ſexaginta ,penſ.lib, viginti .
Fecit & Crucifixumargenteum miro opere depictum in ea: B
dem Eccleſia , qui in læuaintroitus parte intercolumnasmagnas
poſirus ingenti ſplendet decore , habentem libras ſexaginta &
duas , & dimidiam . Ipſe quoque beatiſsimus Pontifex fecit ins
OratoriobeatiAndreæ Apoftoli, quod ſancti Petri cohæret Ec
cleſiæ ,veſtem ſericam vnam habentem hiſtoriam Aquilaram, &
in medio tabulam cum chryſoclauo, in qua depictæ Chrifi , &
Diſcipulorum eius dextra lauaque Imagines folgent, & ipfiusal
mifici Præſulis, &c. ]
Pergit infra: [ Poſt præcipuam verò huius Concilij diffinitio
nem , beatiſſimuseiuſdem Præſulisanimus, celeſtis femperamo
risigne accenſus,ad reſtauranda Ecclefiarum Dei cunctorum C
ornamentavaſorum ,ftudium rurſus cæpitingens habere . Nam
& in Eccleſia beati Petri, regni cælorum clauigeri, fecit lucer.
nam ex argento puriffimo vnam bimixam , penſ. lib. ſexdecim .
Necnon & in Monaſterio fancti Martini , quod ipfius Apoſtolo
rum Principis Ecclefiæ cohæret ,fecit aliam lucernam ex argen
to fuſilem , penſ.lib. viginti & ſeptem , & dimidiam , &c.
Idem verò ſanctiffimus Papa fecit rugulas de argento fuſiles
cum cancellis, in ingreffu Presbyterij, & ante Cöfeflionem beati
Petri Apoſtoli amatoris ſui, quæ pulchro lucentes decore, homi
num præbentmentibus admirationem : quarum duæ pénf.libras
fexcentum quadraginta & duas : aliæ vero duæ libras quingen- D
tas & octuaginta , & c.
Sed quia ,vtfæpe diximus, huius fereniffimi Præfulis animus
Devita,& moribus maxime beatiffimi Præſulis Apoftolorum Principis Petri reple
til Quarci.Vides tus amore, ipſius ſummæ Ecclefiæ, cuius,diuina diſpenſante po
816. & c.
tentia, thronum regebat, mulca deſiderabatfemper ornamenta
perficere .
Fécit ſuper eius ſanctum Altare veſtem de chryſoclauo, ha
bentem hiſtoriam in medioSaluatoris', inter Angelicos vultus
kulgentis, Petroque Apoftolo claues RegniCælorum tradentis:
& in
 Au & ore Romano Canonico
A & indextra læuaque, gloriofam Petri,& Pauli paffionem fulgen
tem . Inter quos ipſe Præſulciuitatem , quam ficriiufferat,Petro
interueniente offerc depictam , & Crucem auro ,gemmiſque ni
tentem , & in circuitu Altaris, & deſuperhabentem pannos feri
cos precioſa Aquilarum hiſtoria textos, quorum duo aürati cer
nuntur , & c.
Sedin Eccleſijs, quas ibidem fecit, multa dona obtulit . In
Eccleſia, videlicet, ſancti Petri gabathas ex argento fuſilesma:
ioresminoreſque, ſeptem , penf.pariter lib. ſexdecim , & vnciami
vnam . Cantharam exauratam vnam ; baucas exauracas tres; fi
bulatoria maiora ,& minora quinque. Crucem ex argento de
B auratam vnam, cum gemma vna. Item aliam crucem deauro
vnam , habencem in medio Monocollim . Et aliam Crucem ex
argento numeratim habentem gemmas quadraginta.¡ Turibu
lum aureum exauratum vnum , dextram ſaxiſcam vnam , coro
nas aureas duodecim , gabatham vnam , & Struthio camelorum
oua duo . Atque fecit in eadem Eccleſia iam di&tæ Ciuitatis ve
ſtes ſericasduas: ex quibus vna habet in medio tabulam de chry
ſoclauo , & alia habet in medio Crucem , & orbiculos quatuor
cum gammadijs, & vela de fundato decem & octo . Crucifixum
ex argento puriſsimo penſ. lib. ſeptem . Necnon & in Eccleſias
ſancti Leonis obtulit patenam exauratam vnam ; calicem de ar
С
gento vnum , veſtes duas, vnam quidem de fundato , ornatama
in circuitu de colouero , habentem in medio rotam de chryſo
clauo , & gammadias; & aliam de ſpaniſco.Similiter & codices
Carholicos numero ſeptem . Hiſtoriarum Salomonem , Anti
phonarium , Pſalterium , & Sacramentorium ,Geftorium , & ſer
mones ; ſed & Euangelium cum tabulis argenteis. Atque ſacra
tiffimum Dei Altare, quod ſupra ſanctiſſimumbeati Petri Apo
folicorpus conſiſtit, argenteis deauratis, quæ in dextra & læua
ipſius Apoftolorum Principis habet miracula, perornauit lami
nis, (forte luminaribus, quæ ingenti ſplendore nunc vt Coli
aſtra coruſcant,penſ. veròſimul librasoctuaginta quatuor , &
D vncias quinque,
Atque poft tam immenſæ operationis inſignia, factaque, die
uina Dei æterni clementia inſpirante, quæ per diuerſa loca ob
ſalucem Chriſtianorum , ipſe ſanctiſſimus Papa eſt operatus, Ec
cleſiam , quæ Domini voce ſupra firmam petramfundata confi
ftit,& de beati Petri Apoſtolorum Principis nomine ſancto glo
rioſa coruſcat, preciofillimo omnium metallorum ornatu , præ
nimio Patris cæleſtisamore, quotidie ornare procurans,ibidem
quoque Le & oriumargenteum , inclyta operatione cælatum , &
F faper
 42 Brouisdeſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
fuperquatuor pedesconsiſtens, perfecit: in cuiusvidelicetfum- A
mitare Leonis caput refulget,penf-librastrigintaunam , & .vn
cias vndecim . Necnon & ceroſtata quatuor, quæ a longo tem
pore ſummorum Pontificum in medio Presbyterij feftis erige
bantur diebus. Atque hæcfagaci arbitrio de argento puriſtimo
inueftiuit; atquc vt in perpetuum ibidem erecta eſſent, conſti
tuit,quod nullus prædecefforumeius facere cogiiauit, habentia
fimullibras quinquaginta & quinque. Vbi ſuprafecit & cero
ftata de argento maiora ,par vnum ,penf. lib . quadraginta octo,
& vnciasdccem , in quibus fedent lucernæ bimixæ de argento
puriſsimo ; lucentesiuxra Altare maius penf. lib. ſimul quadra
ginta & nouem .Necnon & alia ceroftata deargentata ſeptem , B
penſ. lib.vigintiquinque, & vncias tres.Pari modo , & alia ſep
tem tetrafecit ceroftata ferrea defuper de argento penſ. lib. vnā
& viginti, & vncias tres, Atque ſuperipfum Altare fecit vèſtem
auro textam , candidis pertotam margaritis fulgentem , & ing
dextra læuaque cabulas gemmatas habentem , cum aureis per
circuitum orbiculis, quibus inſigne ipſiusPræſulis eft nomens
deſcriptum .
· Iam & Monafterium S. Martini , quod longo fenio erat ca
furum ,mirisdomorum ædificijsreſtaurauit, & ad honorem me
liorem , quàm prius fuerat, funditusdecorauit. In quo & veftem
albam roſacam cum roſis obtulit , & Saluatorem cum Apoftolis, o
& Virginem legentem nomen Domni Leonis Quarti. Item ve
la quinque alba rolata , & vnum quidem habens gammadias
treſdecim , & amigdalade argento exaurata tria , & c. Præterea
idem fummus, & Orthodoxus Pontifex, diuina inſpiratione pul
fatus, fecit in Bablica beati Petri Apoftolorum Principis calices
g
ex argento puriflimo , qui pendent ſuper arcum principalem ,
necnon& infra columnas maioresdextra læuaque , numero
octuaginta tres,habentes inſimul lib. quadringentas quadragin
ta & vnam . Id ipſum verò ante facri Altarisveſtibulum ,miræ
pulchritudinis fecit trabem , quam poft diræ gentisnefandam ,
deprædationem ex argento decorauitpuriſsimo, inqua ſacræ ac D
Dei venerabilesſedentimagines, quæ penf.libras ſexaginta .
Obtulit quoque in Ecclefia beati Petri Apoſtoli, quæ ponitur
in ciuitate Leopoli, thuribulum de argento exauraco vnum & c.
Ipfe verò à Deo protectus, venerabilis, & præclarus Pontifex
fecit Propitiatorium ſacri Altaris beati Petri Apoſtoli Apoftolo
tum Principis; vbi facratiffimum corpuscius quieſcit, ſpanocli
fum , habens quidem argentilib. ſeptuaginta & duas, auri verò
octuaginta . ]
De
 Au & ore Romano Canonico . 43
A De hoc Oratorio nihil etiam dixit Honufrius, niſi paucis his
Dez.41.VrbisEclof..
verbis :(Secundum facellum , & Altare propeſuperiùs locatum , pag.
fuit fanctiLconis Quarti Papæ , ſub quo Pafchalis Secundus re
condidit corpora Sanctorum Pontificum Leonum I. II. III.
& IIII.JHæc Honufrius.
Pauca etiam Romanus de Altare ſanctorum Apoſtolorum ,
Philippi & Iacobi commemoratus eſt, de quo Honufrius hæc
verba: [ Inter portamRomanam argenteamfuit Altare ſancto De 7. Vrbis Ecciel.
rum Apoſtolorum Philippi , & Iacobi, poftea fan &ti Spiritus, pienas
nunc fanctæ Annæ dictum ,Societatis Parafrenariorum S.R.E.
Cardinalium .] Sunt etiam nonnulla aliæ adnotationesin hoc
B capituloxj.quas nos infra, Deo fauente ,fuo loco apponemus:
& nunchic ſequimurordinem Authoris Romani huius Bafilicæ
Canonici, qui pergit dicere de Hadriani Papæ I. ſepulchro .

Vbi requieſcit D. Hadrianus Papa Primus. XII.

Vxta hoc Oratorium ſancti Leonis Quarti Papæ eft Orato.
I rium,& fuit Altare ſancti Hadriani Martyris; & eſt ſepulchrum
beatæ recordationis Domni Hadriani Primi Papæ , de quo ha
betur hoc epitaphium .
HIC PATER ECCLESIÆ , ROMÆ DECVS , INCLYTVS AVCTOR
C
HADRIANVS REQUIEM PAPA . BEATVS HABET .
VIR , CVI VITA DECVS, PIETAS LEX , GLORIA CHRISTVS ,
PASTOR APOSTOLICUS , PROMPTVS AD OMNE BONVM .
NOBILIS EX MAGNA GENITVS IAM GENTE PARENTVM ,
SED SACRIS LONGE NOBILIOR MERITIS .
EXORNARE STVDENS DEVOTO PECTORB PASTOR

SEMPER VBIQVE SVO TEMPLA SACRATA DEO ;

ECCLESIAS DONIS , POPVLOS ET DOGMATE SANCTO
IMBVIT , ET CUNCTIS PANDIT AD ASTRA VIAM .
PAVPERIBVS LARGVS , NVLLI PIETATE SECVNDVS ,
ET PRO PLEBE SACRIS PERVIGIL IN PRECIBVS .
D
DOCTRINIS , OPIBVS MIRIS EREXERAT ARCES ,
VRBS CAPVT ORBIS HONOR , INCLYTA ROMA TVAS.

Hic fanctiſfimus Præſulpræter multaalia bona, donauit Ca

nonicis huius Eccleſiæ caſtrum Capracorum , & à nouo reſtaura
uit tecum tituli fancti Clementis Papæ in regione III. poſiti.
Iuxta huius Oratorium eftfepulchrum Domini Vrbani Secundi
Papæſatispulchrum , inVaticano.
F 2 Multa
 44 Breuis deſcripcio Vaticanæ Baſilica . 1

A
ADNOTATIO , I.
Vlta de hoc Pontifice dicenda effent à Presbytero Roma
M no , & huius Bafilicæ Canonico , vel prætermifla , vel leui
.

ter tacta ; quæ ego hic adnotabo . Ac primum leganturhiverſus

à Romano filentio præteriti .
MORS , CVI NIL NOCVIT , CHRISTI QUÆ MORTE PEREMPTA EST,
IANVA SED VITA MOX MELIORIS ERAT .
POST PATREM LACRYMANS CAROLVS HÆC CARMINA SCRIPSI :
TV MIHI DYLCIS AMOR : TE MODO PLANGO , PATER .
· TV MEMOR ESTO MEI : SEQVITVR TË MENS MEA SEMPER , В
CVM CHRISTO TENEAS REGNA BEATA POLI.
TE CLERVS , POPVLVS MAGNO DILEXIT AMORE ;
OMNIBVS VNVS AMOR , OPTIME PRÆSVL , ERAS .
NOMINA IVNGO SIMYL TITVLIS , CLARISSIME, NOSTRA ,
HADRIANVS , CAROLYS REX EGO , TYQVE PATER .
QUISQVE LEGAS VERSYS , DEVOTO PECTORE SVPPLEX
AMBORVM MITIS DIC , MISERERE DEVS.,
HÆC TVA NVNC TENEAT REQVIES , CHARISSIME , MEMBRA
CVM SANCTIS ANIMA GAVDEAT ALMA DEI .
Bar.tom.j.ann.795
VLTIMA QVIPPE TVAS DONEC TVBA CLAMET IN AVRES ; G
PRINCIPE CVM PETRO SVRGE VIDERE DEVM .
AVDITVRVS ERIS VOCEM , SCIO , IVDICIS ALMAM :
4
INTRA NUNC DOMINI GAVDIA MAGNA TVI.
TVM MEMOR ESTO TVI NATI, TE PÅTÈR OPTIME, POSCO .
CVM PATRE , DIC , NATVS PERGAT ET ISTE MEVS .
O PETE REGNA PATER FELIX CÆLESTIA CHRISTI ,
INDE TVVM PRECIBVS AVXILIARE GREGEM . 1
!

DVM SOL IGNICOMO RVTILVS SPLENDESCIT AB AXE ,

LAVS TVA SANCTA PATER SEMPER IN ORBE MANET .
Anaſt , in vita Ha
driaoi pp . I. [ Sedit beatæ memoriæ HadrianusPapa I. annos 2 3.menl.1o. D
dies 17. Obijt vij. Kal. Ianuarias.] Sequuntur modo hic dona
pulchra , atque multa facta ab Hadriano Papa Primo huic Bafili
cæſumma cum largitate,vt Anaſtaſius teſtis eft,quiait:(Hicenim
coangelicus vir fecit in Eccleſia bcati Petri Apoftoli veitem mira
pulchritudinis ex auro puriffimo,& gemmis, habentem præfi
guratam hiftoriam , qualiter beatus Petrusà vinculisporAnge
lumcreptus eft.Item in cadem Baſilica ab introitu.de ruga vfque
ad Conteflionem ,pauimentum veftiuit argento puriffimo,quod
pens.
 Auctore Romano Canonico . 45
A penſ. lib .centum quinquaginta . Fecit etiam in eadem ipfa Baſi
lica beati Petri iuxta ianuasmaioresargenteas cortinas miræ ma
gnitudinis de pallijs ftauracin , feu quadrapulis. Nam & per vni
uerfos arcus eiuſdem Apoftolorum Principis Bafilicæ de pallijs
tyrijs atque fundatis, fecit vela numero fexaginta quinque. De
nique eius Beatitudo fecit & farum maiorem in eadem beati
Petri Eccleſia in typum Crucis , qui pendet ante Presbyteriums,
babentem candelas mille trecentas & ſeptuaginta. Et conſtituit,
vt quatuor vicibus in anno ipfum farum accendatur; id eft, in
Natiuitate Domini , in Paſchate , in natali Apoftolorum , & in
B
natali
ea Pontificis.Itemque
Baſilica præfarus
calicem fuudatum fan &tiffimus
argenteum penf.Præſul fecitin :,
lib. quinque
quem & poluit in Presbyterio pro eo, qui perierat temporibus
Domini Pauli Papæ . Nam &in Eccleſia beati Andreæ fita iuxta
candem bcati Petri Apoftoli Eccleſiam , ciborium nouiter ex ar
gento mundiſsimo ipfe ter beatiflimus Pontifex fecit, qui penſ.
lib . 133. &c.
Hic beatiflimus Præſul,diuina inſpiratione incitus, conſtituit
in Monafterio S. Stephani Catabarbara patricia , fitum ad bea.
tum Petrum Apoftolum , Congregationem Monachorum , ibi
& Abbatem idoneam perfonam ordinans .Stacuit vtfedulaslau
G des in Eccleſia beati Petri perſoluant, ficut & cæteratria Mona
ſteria : vtduo Monachi pro latere ipfius Eccleſiæ Deo noſtro ca
nant laudes . Quoniam ipſum Monafterium in magna deſidia,
& negle & u iniuriaque pofitum erat , & nullum diuinum offi
cium culcu ibidem exhibebatur, &c. ] Vide Bar.de verita .
Pergit hic auctor . (Hic beatiſſimus Præſul fecit, atque conſti: 9.aon.
ee hulushilft
798 .
, como
tuit nouiter domos cultas quatuor . Vnam quidem , quæ voca.
tur Capracorum ,pofitā in territorio Vigentano, milliario ab Vr:
be Romaplus minus quintodecimo : ex qua primitusfundums
ipſum Capracorum cum alijs pluribus fundis ei cohærentibus,ex
hæreditaria parentum ſuorum ſucceſſione , tenere videbatur ,
D eius proprijolim exiſtentes: vbi , & alios plures fundos,ſeu caſa.
les , & maſſas, data iufta recompenſatione,ad vicem à diuerſis
perſonis emere , & eidem domuicultæ addere viſuseſt. Quam
videlicet domocultam Capracorum cum maſſis,fundis, caſali
bus, vineis,oliuetis, aquæmolis, & omnibus ei pertinentibus,
ftatuit per Apoftolicum priuilegium ſub magnis anathematis
obligationibus, vt in vfu fratrum noftrorumChrifti pauperum ,
perenniter permaneat; & triticum , & ordeum , quod annucine
locis eiuſdem domocultæ natum fuerit,diligenterin horreo fan
&tæ noftræ Ecclefiæ deferatur, & ſequeſtratim reponatur. Vinum
F 3 verò ,
46 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
verò , ſeu diuerſa legumina, quæ in prædijs,ac locis ipſius ante- A
fatæ domocultæ annuè nata fuerunr, ſimili modo curiosè in pa
racellario prænominatæ ſanctæ noftræ Ecclefiæ deducantur, &
feparatim reponantur.
Sed porcorum ,qui annuè in caſalibusfæpiùsdictæ domocul.
cæ inglandiati fuerint,capica centum exinde occidantur , & in
eodem paracellario reponantur. Decernens eius ter Beatitudo ,
acque promulgans ſub validiſſimis obligationibus incerdictionis,
viomnidiecentum fratres noftri Chriſti pauperum , etiamſi plu
res fuerint, aggregentur, &c.
At verò cum omnibus ſpiritualibus ftudijs,quę idem ter beatif B
fimus, atquealmificusPontifex, tam peraugmentum , & vcilita
tem profectibus Sanctæ Romanæ Eccleſiæ perficiendis, quàm
que pro reſtaurationibus Eccleſiarum Dei, & diuini culcusme
lioratione gerere videbatur, magnam etiam ſolicitudinis curam,
& amoris affectum in ſanctam ,ac venerandam Patriarchij do
mum , certum eſt habuiffe . Vnde ex nimia feruoris dilectione,
pro honore beati Petri Apoſtolorum Principis , & ornatu ipfius
fancti Patriarchij,conftruxit atqueædificauitibidem nouiter tur
rem miræ pulchritudinis decoratam coherenti porticu, quæ de
ſcendit ad balneum . Vbi & deambulatorium , ſcilicet,ſolarium
fuum , cum cancellis æreis nimis pulcherrimèconftruifecit: fed
& porticum ipſam , quæ vetuftatediruta inerat, nimis vtiliter re- c
nouauit , & picturis, atque marmoribus eandem currem,
cuncta ædificia ab co nouiter conſtru & a,decorauit. Itaque idem
ter beatiflimus, & reuera præcipuusPater, atque bonus Paſtor,
egregiuſque Præſul, tanto amoris affectu feruens erga nutrito
rem fuum beatum Petruu Principem Apoftolorum d , um cun
ctum ornatum eiuſdem Apoftolicæ aulæ tam in præclaris ex au 1

ro , & gemmis veſtibus, ſeu diuerſis pallijs , & alijs ornamentis

ex auro & argento in eadem Apoftolica aula, fecit, atque obtu i

lit. Etiam & omnes eius gradusmaiores, quiaſcendunt in atrium ,

fimulque & ex duabus porticibus, quæ afcendunt in eandems
Ecclefiam , ex vtriuſque lateribus renouauit : fed & cunctum D
pauimentum ipfius Ecclefiæ ,vbi marmora confracta erant, adhi.
bicisalijs pulcherrimis melioribus marmoribus, renouauit. Por
ticus veròex vtriuſquelateribus ſupraſcriptæ Eccleſiæ , in quibus
confractæ trabes inerant , & tectum ruinæ vicinum pofitum
erat, policisnouistrabibus,ipfum tectum nouiter faciens,reſtau
rauit. Fecitetiam ter beaticudo eius Imagines ſex, ex laminisar 1

genteis inueſtitas. Ex quibus tres poſuitluper rugas, qui ſuntins

introitu Ecclefiæ Presbyterij, vbi& regularem axargento inue.
ſtico
 Audore Romano Canonico : 47 .
A ftito fecit, & pofuit fupercundemregularem præfatas tresima
gines, in medio quidem vnam exiſtențem habentem depictum
vultum Saluatoris, & ex vtriuſque lateribus imagines habentes
depictas effigies,vnam beati Michaelis;& alceram beatiGabrie
lis Angelorum . Infuperioriverò ruga, ideft, in medio Presby
terij,faciens aliamregularem argento inueftito, conſtituitfuper
cum reliquas tres Imagines,in medio quidem habencem præfi
guratum vultum fan &tæ DeiGenitricis, & ex duobus lateribus
vnam habentem vultum depictum ſan & i Andreæ Apoſtoli, &
aliam ſancti Ioannis Euangelifta . Vtraſque verò ſex Imagines,
vtdictum eſt, de laminis argenteis nimis pulcherrime factas, de.
B aurauit ; in quibus Imaginibus poſuit argenti libras centum . At
verò iam pereuoluta viginti annorum ſpacia ,forma, quæ voca
tur Sabbatina, nimis confracta exiſtens , per quam decurrebat
aqua percentenarium in atrium Eccleſiæ beati Petri Apoſtoli:
fimulque, & in balneo iuxta candem Eccleſiam fico', vbi fratres
noftri Chriſti pauperes, qui ad accipiendam eleemofynam ing
Paſchalem feftiuicatem annuè occurrere , & lauari folebant, &
ex qua diuerfæ mola in genuculo macinabant, aqua ex eadem
forma, nequeinatrium beati Petri , neque infra Ciuitatem de
currebat , dum ipfa forma,vt dictum eſt,dirutaexcitit, ob cen
tum arcus ipſius formæ magnæ altitudinis conſtructos, & à fun
C damentis demolitos, atque deſtructos ,vriam nulla fpes videre
tur eſſe eofdem arcus , vel fractam formam reedificandi,arques
reſtaurandi: ipfe beatiſsimus , ac fanctiſsimusPrælulaggregans
multitudinem populi per femetipſum ad fabricandum atque's
reſtaurandum candem formam præparauit: & tancam curam ,
ac ſolicitudinem in eiuſdem formæ fabrica exhibuit,quòd etiam
nouiter à fundamento eam renouauit,atque reſtaurauit,& con
feftim centenarium illud, quod ex eadem forma in atrioEccle
fiæ decurrebat,dumper nimiam neglectus incuriam plumbum
ipſius centenarij furtim iam plurima ex parte exinde ablatum ,
fuiffet, reliquum plumbum conquaffatum protinus idempra
D cipuus Paftor, addita multitudineplumbi,ipſum centenarium
nouiterfecit, &Deo auſpice aqua in atrio beati Petri; fimulque
& in pręfato balneo , verùm etiam & intus Ciuitatem , ideft in
genuculo, vbi molę macinabantur, ſicut antiquitus,abundan ,
ter decurrere fecit ,& c.
Pergit poft pauca idem auctor: [Ipfeverò pręcipuus Pontifex
fecit Imaginesex laminis argenteisdeauratis,habentes effigiem
Saluatoris Domininoftri IESV CHRISTI , quę pofita eft fuper
introitu Baſilica beati Petri Apoſtoli, vbi portæ argenteæ exi
ſtunt,
48 Breuis deſcriptio VaticanæBafilicæ.
ftunt, quæ penſant libras quinquaginta , & c.
Data enim digna compenſatione , neminivim inferens, fed
magis, vt condecet Patri, cuncta ſecus eundem locum amica
pactione emit prædia s. & domumculcam , beato Perro eun :
dem locum iure perpetuo ftacuit permanendum .Quem,& do
mumcultamfančti Ediſtij vocant vſque in hodiernum diem ,
Pariter etiam & maſſa , quæ vocatur Acatiana, quæ iuxta ean
dem domumcultam effe videtur, ab eodem Leonino beato Pe.
tro conceſſa eſt, &c. Simili modo , & in famoſiſſima, totoque
orbe terrarum præclara veneranda Baſilica beati Petri Apoſtolor
rum Principis, dum per olitana tempora vetuſtillimas trabes,quę B
ibidem exiſtebant, cerneret; idem præcipuusPontifex, mittens 1
Ianuarium veſtararium ſuum , cognoſcenseum idoneam perſo
nam , cum multitudine populi mutauit ibidem trabesnumero
quatuordecim , atque totum eiuſdem Bafilicæ tectum , & porti
cus nouiter reſtaurauit , &c.
Hic idem ſanctiſſimus Præſulin domoculta ,quam Capraco
rum vocant,quam ex iure proprio ſuo obtulit pro alimonijs pau
perum beato Petro Apoſtolorum Principi nucritori ſuo , à folo
fundauit, atque ædificauit Eccleſiam, ſimulque ſpeciosè orna
uit, & in nomine eiuſdem Deo factori ſuo dedicauit, recondens
in ea reliquias ex veftimentis Saluatoris Domini noftri IESV C
CHRISTI , & eiuſdem Dei Genitricis , femperque Virginis ,
MARIÆ , atque duodecim Apoftolorum , & aliorum venera
bilium Martyrum . In quam ſacratiſsimam Eccleſiam cum cũcto
Clero fuo, Senatuque Romano pergens cumnimia gloria, ſeu
exultatione, pariterouantes, &in pauperes Chriſti ibidem ma:
gnam confuetam eleemolýnam faciens, translatauit, atque in
troduxit in eam corpora ſanctorum Martyrum , fimulque Pon
cificum , videlicet corpus ſancti Cornelij Martyris & Pontificis ,
fuccefforiſque eiusſancti Lucij Martyris atquePontificis, & cor
pusſancti Felicisſimili modo Martyris,ſeu Pontificis;pariterque
corpus ſancti Innocentij Confeſſoris atque Pontificis. Quos vt D
patronos in Domino , almus facer Pontifex ob amorem ſanctæ
Sedis Apoftolicæ , in qua præſederunt , ficut decuit , honora
uit , &c.
Hicquippeprælagus virconſiderans plurimi Populi falutem ,
ſuper ripam fuminis porticum ,quæ ducit ad beatum Petrum ,
Apoftolum , arctam , & anguſtam exiftentem , per quam viam
tranſeuntes ad eundem B. Apoſtolorum Principem Pecrum per
ueniebant, pluſquam duodecim millia cuphosin litore alueiflq.
minis în fundamentisponens, à ſolo yſque ad fummum tectum ,
mira
 1

I
Audore Romano Canonico . 49
A miræ magnitudinis porticum reparauit, & vfque adgradus bea
ti Petri reſtaurauit , &c.
Hic fecit in Ballicabeatæ Petronillæ ad beatum Petrum arcus
argenteos ſex penſ. lib.quinquaginta , & c. Item pernimis foler
tem curam , atque induftriam ,aquæ ductus Sabbatinæ à nouo
formatæ , à fundamenco ædificans, fautore ſuo beato Petro Apo
ftolo, fluentem aquam perduxictam in fontem Bafilicæ ,quiper
vehicula implebatur, quàm in atrium eiufdem Bafilicæ , & fimul
in balneum , vcilitatem peregrinorum ibidem feruientium pro.
curans , & c.

B
Hic verò egregius Sacerdos, ob nimium amorem Confeffio
nem beati Petri coram intus auro puriſsimo in laminis,diuerfiſq;
hiſtorijs comptè ornauit , pondera trecentarum librarum po erima
nens , & in poftem ſuperiori eiuſdem ſacræ Confeſſionis auri
mundiffimi libras treſdecim :parimodo & inipfius Apoftoli Con
feffionis liminari inferiori, lib.vigintiquinque. Aſpectum verò
Altaris ſuper eandem Confeffionem , atque dextra læuaques
parte, iuxtagradusiam dictæ Confeſſionis, addens in ea argenti
lib.centum triginta ſex; curioſe renouauit , eiuſque hiſtorias ex
auro puriſsimo libr. decem & o &to nitidiſsimedeaurauit . Si
mulque & cantharas in eadem Dei Eccleſia Apoſtoli numero
decem renouauit, addens in cis argenti lib. centum . Ante ia
C nuas verò argenteas fecit caniftros argenteos duodecim ,penſ.
lib. triginta ſex . Simili modo & in Turre caniſtros argenteos
duodecim , penl. inibilib.quadraginta quinque. In eadem quip
pe beatiPetri Eccleſiąperdiuerfas coronasfecitdelphinosexar
gento libr. centum , & c.
Præftantiffimus idem eximius Antiſtesfecit in Ecclefia beati
Petri Apoftoli ad corpusimaginem , quæ dudamex argento ine
rat, Saluatoris, ſanctæ DeiGenitricis, ſanctorum Apoſtolorum
Petri,acPauli, atque Andreæ , de auro puriflimo miræ magnitu
dinis, penſ. lib. ducentas , &c. Item fecit patenam & calicem in
D
Baſilica beati Petri Apoftoli, pro quotidianis miniſterijs, ex auro
puriffimo, penf. fimul lib .vigintiquatuor,& c. Præfertim in Altari
maiori Ecclefiæ beati Petri Apoſtolifécit ex auro puriſſimo di
uerſas hiſtorias penf.lib .quingenta nonaginta ſeptem : & intus
in ConfeſſioneImaginem inmodumEuangeliorúex auro obri
zo , penſ.lib . Viginti : fimul & cancellos ante eandem Confef
fionem exauro puriſſimo, penſ.lib. quinquaginta fex. Quifecit
ſimul in Altari intusin facra , vltro citroque Confeffionem ,Ima
ginem in modum Euangeliorum : necnon& in poſtibus inferio
tibus, & fuperioribus, atque cancellis, fimul etiam , & circa cor
G pus
 >

so Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .

pus ex auro obrizo lib,mille trecentasviginti octo , &c. ] Hacte. A
nus Anaſtaſius de Hadriano Primo.

ADNOTATIO II.
E Vrbano Papa Secundo nullam pariter Romanus ille au
. 7

multa de hocPontifice dicenda eſſent; ſed ſolum ipſius fepultu

ram ſignificauit, id eſt, locum ſepulcuræ . Itaque de rebuspræ
baten opis ipfiusY6. clare geftis huius Pontificis videBaronium , Ciacconium , Plati
nam q, ui optime de vita , rebuſque geſtis huius Pontificis ſcrip.
ferunt. Nostantum in eius laudes, ex Domnizone epitaphiụm
in verſibus valde rudibus ponimus , quod ſic ſe habet . B

Epåaph, in laudem NON ERAT HIC RECTOR TREMVLVS QVASI CANNVLA VENTO ,
Vrbani pp. II. Bar .
com , 11. an . 1099. SED VELVTI FERRVM TRVNCABAT NOXIA VERBO;
VT CERVVM SERPENS , HÆRESVM SIC TVRBĄ TIMET QVEM .
CVNCTA SIBI PRAVA SVBDVNTVR DOGMATA , FALSA
3 NVNQVAM DECREVIT : LIBERTAS DENIQVE SEDIS
ROMANÆ PER EVM , SANCTVM PERAMAT QVIA PETRVM.
AVREYS ANTISTES , COLOR OPTIMVS EXTITIT IPSE
SCILICET VRBANVS , SANCTIS MERITO SOCIATVS .
TALEM VÆ ROMÆ CVM PERDIDIT VPILIONEM ,
MORTVVS EST ROMÆ DIGNO CONDITVS HONORE , C
IVLIVS IPSE DIES BINOS CVM DAT PROPE FINEM ,
ANNO MILLENO NONAGENOQVE NOVENO
A NATO CELSO DE PRIMA VIRGINE VERBO ,

ADNOTATIO III.
E donisfactis à ſanctiffimo Domino Papa Hadriano Primo
DI huic Bafilicæ fanctiPetri in Vaticano ,vel ipſius Canoni:
cis, vide Anaſtaſium Bibliothecariū in vita ipſius HadrianiPapæ I,.
qui optime non ſolum domocultam Capracorum , ſed eciam
multa alia bona, reliquit beato Petro Apoftolo, vtnos ſuperiùs D
in prima annotatione, vbi agitur de donis huius Pontificis Ha
driani, ſatis diximus.

XIII De Oratorio beatæ Mariæ , quod eſt

in Vaticano.
Vxta fepulchrumDomini Vrbani eftOratorium beatę Matriş
IDomini, quodconſtrui fecit Paulus Primus Papa:cuius parie
tes
 Au &tore Romano Canonico . 51
A tes optimo mofibo ex diuerſis metallis depinxit ; vbi effigiem
ſanctæ Dei Genitricis in ftatu ex argento deaurato depinxit. In ,
quo Oraculo etiam fibi ſepulturam conftruxit . Quod ſcilicet
Oraculum propter multa corpora Sanctorum , quæ ibi ſepulca
ſunt, & quę ipſe, ſicutiin tranſlationeſanctarumDignæ,&Eme
ritæ legi,de Cimiterijsleuansibi poſuit. Nam Vaticanum ,locus
ille dicitur,æneis cancellis clauſit. Vnde vſque ad tempora noſtra
locum illum mulieres non intrabant . Hic prænominatusPapas
Paulus, dum in Ecclefia B Pauli æftiuo tempore demoraretur,
corporalipræoccupatusægritudine, illic vitam finiuit:vbi etiam
ſepultus eſt, illicque fere trium menfium ſpatio eius fumum hu
B matum permanfit. Poftmodum vero congregati Romani Ciues,
& alię nationes,eius corpusperflumen Tyberis nauigio transfre.
tantes , ad B. Petrum cum ſpalmodiæ honore deportauerunt ; &
in præphatoab eo conſtructo Oratorio eum fepelierunt. Super
cuius fepulchrum eſt ſcriptum . HIC REQVIESCIT PAVLVS
PAPA. Qui locus vſque hodie dicitur Sancta Maria in Oratorio,
Ante hoc Oratorium beatæ Mariæ ,ſcilicet,in Vaticano, eft quod
dam ſepulchrum Ioannis Cardinalis ſanctæ Anaſtaſiæ : cuius epi
taphium eft iftud .
:
CLAVDITVR HOC TVMVLO VENERABILIS ILLE IOANNES ,
C
QVI LEGIS SACRÆ DIFFVNDERE NOVERAT OMNES .
EGREGIVS DOCTOR , VERBO QVÆCVNQVE DOCEBAT ,
MORIBVS , ET VITAE TRIBVENS EXEMPLA GEREBAT .
HVNC A CANONICI DISTRICTO IVRE RIGORIS
NON TIMOR , AVT LVCRVM , NON GRATIA FLEXIT AMORIS .
: DET DEVS AETERNUS COELORVM LVMINE PASCI,
CVI DAT ROMA MORI , DEDERAT BVRGVNDIA NASCI :
QVANDO VIR ISTE OBIIT , SI VIS COGNOSCERE VERVM , .

SEPTIMA LYX MARTIS FVIT ILLI META DIERVM .

ADNOTATIO ,
D
Omanus
R Petri Principis Apoftolorum Canonicus , optime fcripfit
de Paulo ſanctiſlimo Papa Primo ; ſed non ſatis: quoniam ipſe
Pontifex vir optimus , & ſanctiſſimus fuit.Cuius rei, eiusin Pon
tificatu gefta , vitainnocener , purequeacta ,& incredibilis mo
rum , & vitæ ſanctitas , & quæomnia de eo à fide dignis Aucto
ribus feruntur,fidem facilè facere poffunt. Auctoreſt Anaſtaſius Invica PauliPrimi.
Bibliothecarius, quinonnulla fcripfit de vita, & geftisipſius, fan ,
G 2 Stiffimum
 52 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
& tiffimum hunc Pontificem ,inſtar diui Gregorij Primi, Secun- A
nafterij vide Baro: dique Papæ , in ſua propria domo à fundamentisMonafterium
nio torn.9.ann.761, ædificaſſe in honorem fancti Stephani Pontificis Martyris, & fan
cti Silueftri Pontificis & Confefforis. Anaſtaſiij hæc lunt verba:
[Hic ſanctiflimus Præſul in ſua propria domó Monafteriumà 1

fundamentis in honorem ſancti Stephani , ſcilicet Martyris

atque Pontificis , necnon & beati Sylueftri, item Pontificis &
Confefforis Chriſti, conſtruxit. Vbi & oraculum in ſuperioribus
eiuſdemMonaſterijmænijsædificans, eorum corpora magna .
cum veneratione condidit . Infra clauſtra verò ipfius Monaſterij
Eccleſiam miræ pulchritudinis à fundamentis nouiter conftruxit:
quam mufiuo , & marmoribus decorans, & omnem illius orna- B
cum in auro argentoque, & diuerſis ſpeciebus largiens, fed &
Ciborium ibidem ex argento librarum fecit ; illicque innume
rabilium Sanctorum corpora , quæ de præfatis demolitisabftulit
Cimiterijs , maximo venerationis condidit affectu . In eodems
quippe Monafterio plurima contulit prædia , & poffeffiones, ac
loca vibana , vel ruſtica, ſuperflue, atqueabundanter dicans au
ro , & argento , alijſque rerum ſpeciebus, & omnibus vtilitaci
bus.Vbi & Monachorum Congregationem conſtruens, Græcæ
modulationis pſalmodiæ conobium effe decreuit, arque Deo
noftro Omnipotenti, & omnibus ibidem requieſcentibus San
ctis, magnis ſubinterdictionibusſedulè , ac indeſinenter laudes C
ftatuit perſoluendas. ]
Pergit etiam Auctorhis verbis : [ Hic (inquit) fecit nouiter
Ecclefiam infra hanc Ciuitatem Romanam , in via facra iuxta
templum Romuli, in honorem ſanctorum Apoſtolorum Petri ,
& Pauli,vbi ipſi beatiffimi Principes Apoftolorum , tempore,quo
pro Chriſtinomine Martyrio coronati ſunt, dum Redemptori
noſtro funderent preces, propria genua flectere viſi ſunt. In quo
loco etiam nunc eorum genuapro teſtimonio omnis in poftre
mo venturæ generationis, in quodam fortiſſimo filice eſſe no
ſcuntur deſignata. Nam & infra Eccleſiam beati Petri Apoſtoli
foris muros huius Ciuitatis Romanæ , nouiter Oraculum in ho. D
norem fan &tæ Dei Genitricis conftruxit iuxta Oratorium ſancti
Leonis Papæ , ſecus fores introitus ſanctæ Petronillæ , atque bea.
ti Andrex Apoſtoli, muſiuo, & diuerſis metallis eum adornans.
Vbi & effigiem ſanctæ Dei Genitricis in ftatua ex argento deau
rato , quæ penſ.lib.centum , conſticuic: in quo Oratorio, & ſepul
turain ſibiconftruxit,& c.]
Ethoc pertineçad illud, quodà Romano Presbytero dictum
eft de Oratorio Pauli ſanctiſlimi Papa Primiin Baſilica ſancti Pe
tri
 Auctore Romano Canonico . 53
A tri in Vaticano . Honufrius vero , de hac hiſtoria nihil aliud an
notauit, niſi his verbis: [ Quartum , in angulo eiuſdemCrucis Oc. pag.41.
De7. VrbisEcclel.
cidentem verſus, fuit ſacellummuſiueis figuris ornatiſſimum , &
Altare ſanctæ Mariæ in Oratorio ,conditum à Paulo Papa , in quo
ipſe ſepulcus fuit. Hoc Oratorium ingredifæminis nefas fuit, ob
multa Sanctorum Martyrum corpora , quæ idem Pontifex ex vi
cinisVrbi Coemeterijs ablata ineocollocauit. ] Hæcille dicit.Et
nos hodie habemus copiam Priuilegij fundationis illius Mona
fterij, quod dicitur Monaſterium ſancti Silueftri in Campomar
tio Monialium , ab Honorio Papa IV.conceſſi, qui inde amouit
Monachos Ordinis ſancti Benedicti, quibus aſſignauit Monaſte
B rium , & Eccleſiam ſancti Laurentij extramuros,& illud virgini
bus Monialibus,quæ habitabant in Monte CiuitatisPræneſtinæ,
conceſſic.De quo Monaſterio fuit auctrix B.Margarita Colúnen
fis ,ſoror Domini IacobiCardinalis de Columnis, qui fecic cribu
nam Bafilicæ Liberianæ , cum Ioanne pariter Cardinali de Co
!
lumnis, optimis muliuis perornatam , cum hiſtoria Coronatio
nis beatæ Virginiscum multis vbique Sanctis, & alijs etiam ad
beatam Virginem attinentibus, à non ignara manu perfectis:de
quibus noscopiosè loquuti fumus in deſcriptione , atque deli
neatione eiuſdem Baflicæ , vbi omnia videntur. Hieriam Cardi
1
nales lacobus , & Ioannes Columnenſes, fuerunt auctores huius
C BaGlicæ proſpectus, vbi videtur hiſtoria ſacroſanctæ feftiuitatis
Niuis, & fundationisà Liberio Papa illius Baſilicæ :vbi eciam ſunt
multæ figuræ , atque Imagines diuerſarum Sanctarum muliuo
cpere elaboratæ .
De hoc Monafterio ſancti Silueftri nos Deo adiuuante acturi
fumus in tertio volumine Eminentiſsimorum Cardinalium Ti
tulorum , & in citulo fancti Silueftriin Campomartio à Leones
Papa Decimo erecto , par. 1. lib.6 .
De hoc Cardinale loanne tituli ſanctæ Anaftafiæ in Baronio
legicur : [ Qui patrocinatus fuit electioni Alexandri Tertij. ] Sed Baron.ann. 1159.
apudme valdedubitatur & non fine fundamento . In tempori- tom.xij.
bus enim Romani noſtri Auctoris exiſtebat ſepulchrum ipfius
D Ioannis Cardinalis ſanctæ Anaftaliæ : & Romanushic fuit tem
poribus EugenijPapæ Tertij , ficut ipfe ait. Quomodo ergo po
tuit in electione adſummum Pontificatum Alcxandro Papæ III.
patrocinari , cum ipſe loannes ante electionem ad fummums
Pontificatum iftius Pontificis Alexandri, circiter quindecim an
nos mortuus effer:Et tanto magis nos in noſtra ſententia perma
nemus, quòd in ipfius epitaphio ſepulchraliſuperiùs à Romano
Presbytero annotato legitur,fuiſſe ex natione Burgunda .
G 3 De
 54 Breuis deſcriptio Vaticana Baſilicæ
A.
XIV . De Oratorio fan & orum Proceſsi,
& Martiniani.
alia parte iuxtaportamæneam , qua itur adfanctam Pe
ARcronillam , & ad ſanctum Andream e, ft Oratorium ſancto .
rum Proceſsi, & Martiniani martyrum , moſibo, & diuerſis lapi
dibus decoratum.Quod ſiquidem Oratorium conſtrui fecit bea.
tæ recordationis Paſchalis Papa Primusad eorum honorem . In
quo ſiquidem Oratorio honorificè recondidit eos in concha ,
porphyretica, vtapparet.Et pro reuerentia eorum, locum illum B
cancellis æneis circumdedit . Qui locus in tanta veneratione eſt
habitus , quòd vſque ad noſtra tempora locum illum mulieres
non intrabant . Nam & in illo loco ſuntſepulturæ ſanctorum ,
Pontificum ; & inde per directum , ſcilicetper porticumn Pontifi
cum , & vfque ad portam argenteam, ſunt ſepulcuræ ſanctorum
Pontificum .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.

Ic fan & iffimusPontifex Paſchalis fuit vir caſtus, pius, inno

H cens , magnanimus , loquela deuotus, pudicitia plenus, &
nimis hilariter, iucundeque in eleemofynis pauperum cuncta ,
quæ habebat, opportunediſtribuens, & omnibus virtutibus ple- C
nus: qui multa in ſuo Pontificatu, & vita etiam , maxima bona
fecit.Sed nos hic demonſtrabimus tantùm ,quod pertinet ad hanc
S. Petri Apoftoli Baſilicam ,ficut in Anaſtaſio Biblioth. legitur his
Invitaipfius Pa. verbis : [Qui etiam gratiamhoſpitalitatis in peregrinis, &claudis,
ſchal. pp. I.
qui ob amorem beati Petri Apoſtoli de longinquis regionibus
ad eius limina occurrebant , vtiliter præparans neceſſaria ſubmi
niſtrabat, & occultè,quibus egebant, hilaritererogabat.Et ſem
per quotidie in Dei operatione creſcebat, vſquequo prædecef
lor eius Domnus Stephanus Papa de hac lucead æternam bea
titudinem migraſſer . Dum ergo per tanta bonæ operationis
exempla præcipue, longe lateque fama diſcurreret, & Omnipo- D
tens Deus regimen Ecclefiæ ſuæ ſub piæ gubernationis cura an
nueret apremoderateque diſponere ; vna concordia , vna ea
demque voluntate ,diuino interueniente conſulcu , à cunctis fa
cerdotibus, feu proceribus, atque omni Clero ,necnon & opti
matibus , vel cuncto Populo Romano, ad laudem, & gloriam
Omnipotentis Dei, in SedemApoftolicam Pontifex eleuatus eft.
Erat enim Patrum præceptorum ,ſou inſtitutorum Pontificum ,
atque Canonum , necnon legum, ſanctionumque, decentiſsi
mus
 Au & ore Romano Canonico . 55
A mus obferuator ,& cuiqueiuſtitia normaàtempore ordinatio
nisfuæ nobiliſsimus promulgator: tardusadirafcendum , & ve
loxadmiſerandum . Nullum malum pro malo reddens, nequer
vindictam fecundùmcuiuſquam commiffum tribuens, ſed lem
per miſericors pia dilectione omnibus ciuibus, & à Deo com
miffo Populo Romano, amator,& gubernato rexiſtebat. Om
nium etenim EcclefiarumDei fummo ſtudio,atque ſumma pro
uidencia pro folita religionis cura cultor, reſtaurator, atque ins
omnibusdeuotiſsimus exornatorfuit.
Hic beatiſsimus Præful multa corpora Sanctorum inuenit ,
quæ & diligentiùsintraCivitatem ad honorem ,& gloriam Dei
B honeſte recondidit. Rogam etiam omni Clero ſuo in Presbyte
rio profecto multipliciter ampliauit, & omne thefaurum in fa
crario cæleſti recondidit,maximèproptercaptiuos,& exules,
cos non tantum à tranſmarinis regionibusviros , ac mulieres au
ro , ſeu argento redimens, verùm etiam per longinqua viarum
itinera paſsim perquirendo, taminHiſpaniæ partibus, quamque
per ſingula loca inueniens, ſicuc bonus & verus paftorad pro
pria perduxit .
.. Fecit aucem in ſacro Altari Beati Petri Principis Apoftolorum
veitem miræ magnitudinis pulchram , & decoratam , nimis ex Beati perri falla i
auro gemmiſquecontextam ,præfigurantem hiſtoriam , quali- PaſchaliPrimo.
C ceridem Apoftolus à vinculis per Angelum ereptus eft. In eiuſ:
dem venerabili Bafilica ante aditum ,qui ducit ad corpus in lo
co ferrata , Altare conſtituit, in quo & venerandum beati Siſti
Martyris atque Pontificis corpus honeſtiſſime collocauit. Vbi &
deſuperarcum muſiqo ornatum decenter inftruxit . Simili mo
do in cadem ſacratiſſima beati Petri Apoſtoli Eccleſia iuxta in
greffum ,qui ducit ad beatam Petronillam , Oratorium fummæ altareS.Xilipp.&
magnitudinis , atque pulchritudinis decoranter conftruxit . Ét Marysa Patch 1.
fupercolumnas:in quadrificio camerantes, muliuo, pulchriſque tu ipfius lan
metallis decorauit .In quo & corpora beatiffimorum Martyrum
6 Pracelli & Martiniani',ad honorem , & gloriam omnipotentis Oratorium fanéto,
D Dei, memorialicer, honorificeque recondidit. In cuius abſidam ppMartinianià
. I. Paſch,
Imaginem pulcherrimam de argentoexauratam , cum diuerſis
hiſtorijs inter marmorum concruſtationes ordinatas infixit, quæ
penſant lib . fexaginta duas, & femis ; fimulque, &liliade argen
to, penſ. libras decem & feptem , & vncias duas . Necnon &
gabathasex argento puriffimo, numerofeptem , penſ. fimullib .
tredecim , femis , & vncias duas . Imagines etiam de argento
cxauratas fecit in eodem venerabili loco numero tres; vnam Sal
uatoris Domini noftri IESV CHRISTI, & duas aliorum beato,
rum
 56 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ
rum Martyrum Proceſli, & Martiniani,penſ.infimullib. trigin. A
ta & fex. Necnon &aliam Imaginem ex auropuriſsimo obtulit
ad ornatum iam præfati Oratorij, penſ. lib. treſdecim ,& vncias
tres.Similimodocaniſtros ex mūdiſsimo argento numero o &to,
penſ. omnes libras tres & quadraginta.
Pariterque , & concham ad ſpongiam pro nocturnis diligen
tijs ibidem ex argento conſtituit, penſ. lib.feptem , & vnciasno
uem . Imò & claues in modum crucis, auro puriſsimo, ſeu gem
mis miræ decorationis exornatas , in eodem venerabili loco me.
ritò decorauit, quæ penſ. lib...... Vbi etiam regularem ordina
uit , quem laminis argenteis ſuperinduxit, penf. lib .viginti. Su- B
per quem conftituit arcus duosde argento , & gammadias qua
tuor, quæfimul penf. lib . ſexaginta .Propitiatorium etiam Alta
ris ex laminis argenteis exornatum circumduxit, atque facramu
Confeſsionem eius interiùsexteriuſque cum regulisſuisnobilif
fime circumftruxit, quæ limul penſantlib ........ EtſuperAltare
corundem beatiſsimorum Martyrum veſtes duas inſtituit , ex
quibus vnam de fundato cum cruce de chriſoclauo, & alteram
de quadrapulo mirificeexornauit . Vela quoque maiora de fun
dato numero ſeptem cum periclyfi de blactin circumluca ſimili
ter decorauit , &c.
Hic præclarus, & venerabilis Pontifex fecit in Ecclefia beati C
Petri Apoſtolorum Principis nutritoris fui vela de chryſoclauo
per arcus Presbyterij habentia hiſtoriam de mirabilibus Apofto
lorum, quæ per eosDominus operari dignatus eſt, numero qua.
draginta & ſex , & c.
Sed neque illud prætereundumeffe exiſtimamus : Dum qua .
dam die ad B.Principis Apoſtolorum Eccleſiam pergeret, quate
nus apud eundem beatum Petrum Apoſtolum ſolito more vigi
lias celebraret; & ante eiuſdem Confeſsionem matutinales lu .
ceſcente Dominica laudes reſidens decantaret ; ſubito depreſ
ſus ſopore vidit adfiftentem ſibi virginali aſpectu puellam An
gelicis veſtibus decoratam , talia locutionis affaminaprotuliffe D
dicens:Multas tibi gratiasreferimus, quia certamen , quod de
me dia poſueras, fruſtratorias relationibus peruulgatis auresac
commodans, reliquiſti. Quippe qui tanto penesmefuiſti, vri
proprio loqui inuicem ore valeremus. Hæc iam fæpe præfatus
Pontifexdiligenter audiens ſtudioſe requirere ccepit, quæ effet
ipfa , quæ talia illi verba diceret , vel quo nomine vocaretur. Cui
illa reſpondit: Sinomen inquiris , Cæcilia famula Chriſti vocor.
Ad quam ſummusinquiensPræſul: Quomodohoccredere pof
lum , eo quod olim fama relata fit, quatenus eiuſdem venerabi
lis
 Auctore Romano Canonico . 57
A
lis Chriſti Martyris Cæciliæ corpus abAriſtolpho Longobardo
rum Rege hoſtiliter Romæ reſidente, furtim , & ab illiushomini
bus fuiffetablatum ? Cuitalia venerabili Pontifici intimanti,om
nipotentis Dei famula dixit: Quia me deſideranter, vtinuenirent
Longobardi, quæfiuerunt, omnino verum eft. Sed Dominimei
IESV CHRISTI opitulatione , & Dominæ meæ ſanctæ DeiGe.
nitricis , ſemperque Virginis MARIÆ auxilio , neque me inue
nire, neque deportare, licut voluerant,hinclongiùs potuerunt.

***
Et ideo ficut me quærere cæpiſti, qualiter meinuenias, aſſiduo
labori non defiſtas incumbere ; quia Domino Deo , pro cuius
amore , & honore pafla fum , placuit, vtmeinuenias, & in Ec
Bcleſia, quam nouiter conſtruxiſti, recondas. Et hæc dicensab
oculis aſpicientis ablaca eſt . Tunc idem venerandus Pontifex
maturipalibus laudibus perſolutis, pro tam certæ &indubitabi

1.
lis reuelationis iudicio coepit hacillacque operoſiùs quærere, vbi
facratiſſimum eius corpus iaceret humatum . Quod tribuentes
Deo dum ſolicitè quæreret, reperitin cimiterioPræteſtati ſito , Pafchalis I.ex fan
forisportamAppiam , aureis illud veſtitum indumentis,cum cor done filter eius
tione inuenit
pore venerabilisfpónfi luiValeriani; pariterque & linteaminas corpus.
Martyris ipfius fanguine plena, quando ab impio percuſſa car
nifice, Chriſti Domini Martyr eft regnantis in ſæcula conſecra
ta .Quibus, &linteaminibus fànguis fanctæ Martyrisexcerfus in
C uoluta, ad pedes illius corporis facratiffimo cruore plena,de tri
na carnificis percuſsione reperta ſunt. Quæ cuncta ſuis pertra
& tans manibuscollegit, & cummagno honore inframuros hu
ius RomanaVrbis in Eccleſianomine ipſius fanctae Martyris de
dicata; ad laudem & gloriam OmnipotentisDei, eiuſdemVirgi
niscorpus cum chariflimo Valeriano ſponſo, atqueTyburtio ,
& Maximo Martyribus, necnon Vrbano, & Lucio Pontifici
bus, ſub ſacroſancto Altari collocauit. ] Et multa alia dona de
dit, quæbrcuitatis cauſa relinquimus .
De Altare fan & i Martialis . .' XV.
St etiam ibi poft Chorum Canonicorum Altare ſanctiMar
PEScialis diſcipulibeati Pecci .
:: AD NOT A TIO .
Ehoc Altare Presbyter Romanusnofter auctor,huius Bali
licæ Canonicus, nullum verbum fecic : fed Honufrius his
verbis adnotauit . [ Nonum Alcare ab eadem parte,fuitfancti pred VabisEceleb
Martialisdiſcipuli fancti Pauli Apoftoli, antiquum , &magna
H vene
 58 Breuis deſcripcio Vaticanæ Baſilica .
venerationis . Hæc omnia Altaria & Sacella fuerunr à dextra Ba- A
Glicæ , in tranſuerſa naui fupra Eccleſiæ periſtylia .] Quod nihil
ad nos . Dicimus folùm , effe maximam controuerſiam inter Ro;
manum Presbyterum , & Honufrium : quoniam ipſe vultfan
Vide Surium .
ctum Martialem , diſcipulum fuiſſe D.Petri; & Honufrius, D.Pau
li. Videri poteſt Laurentius Surius ; quoniam in Martyrologio
Romano nihil inuenimus.

XVI. De Ecclefia S. Petronillæ Virginis .

Nfra Palatium verò'Neronis eſt Templum Apollinis , quod
I en
DifeEccl.S. Petro- pus eiuſdem Virginis, ante quod eft Baſilica'ſancti Angeli, quæ
vocatur Vaticanum , mirificomofibo laqueatum auro, & vitro .
Ideo verò dicitur Vaticanum , quia Vates ,id eft, Sacerdotes an
tiquitus canebant ibi fua officia ante Templum A pollinis.Etideo
toca illa pars dextra Bafilicæ beati Petri , qua itur per porticum
i Pontificum , & vfque ad portam argenteam , vocatur Vatica
num . Ibique eft aliud Templum , quod fuic Veftarium Neronis,
quod modò vocatur fanctus Andreas:in cuius AltarebeatusGre
gorius Papa , vt à noftrismaioribus accepimus, recondidit bra.
chium fan &ti Andrea Apoftoli, & B.Lucæ Euangeliftæ ; quæ cum
€
magna deuotione derulit à Conſtantinopoli,
ADNOTATIO ΙI.
EVirgine fancta Petronilla , Petri Principis Apoſtolorum ,
Tam . I. ann.69, in
yita Hadriani. D filia , ſcribit Baroniusin Annalibus Ecclefiafticis, vbi multa
dicit, & etiam in adnotation. ad Martyrologium Romanum ;
vbihis verſibus . . ;
IVM PRIDIE PETRONİLLA PETRI DE GERMINE SANCTO,
FVLGIDA VIRGO MICAT , CHRISTI TRABEATA DECORER THI
Nos hic dicturi ſumus breuiter de Auctore Eccleſiæ huius Vir
Anaft.Bibl.pag. 169
Marr.lib.5.cap.21. ginis Petronillæ ; limul etiam de donis ipfi Ecclefiæ à multis
Seclef. S.Petronilla sūmis Pontificibus Romanis, &ab alijs PrincipibusChriftianisfa- D
fuit Apollicemplum. etis.Etprimò adducimus, quod MarlianusdeDiuæ PetronilläEco
detur. cleſia luo tempore dixit, vbide Vaticano nonnulla adnotauit ,
cuius verba hæc funt:[Ad eundem montem, Apollinis templum
fuiſſe, vbi nunc Sacellum Diuæ Petronillæ ; quod temporibus
noftris fuit demolitum . Martis verò , vbi Diuæ Mariæ de febri
ci bus ,in via olimTriumphali, quidam tradidere ;ſed Auctorem's
idoneum non adducunt. Tullium Paulum Poetam prædiolums
noét. Aétic. 18. in 4 in Vaticanum poffediſſememoratGellius, &c. ] Hæc Marlianus
de
 Auctore Romano Canonico. 59
A de Eccleſia fanctæ Petronillæ fancti Petri filiæin Vaticano, des
monte & valle Vaticana,longè , & eruditè ſcripſit.
BlondusFlau . in ſua Romainſtaurata pag. 3.& Honufrius des Dé7.vrbis
pag. 47 Ecclel.
Templum ſanctz
hac Eccleſia nil aliud dixit, niſi hæc : [ A dextero verò latere tem Petronilla àructu
Paulo
Pp. I. conſtm.
plum fanctæ Petronillæ , vbicorpus eius diu quieuit.)
Baronius ſcribitfuiſſe antiquiflimum cæmeterium ſanctæ Pea Tomo 9. ann. 75 8 .
Pontif.Pauli pp .I.
tronillæ dictum ,ex quo beatus idem Pontifex facrum corpus
ciuſdemSanctæ ſublatum tranftulit apud Bafilicam Vaticanam .
Hæcidem Baronius, qui pergit dicere paulo inferius de Petro . Invita Pauli Primi.
nilla loquens his verbis : [ Petronillæ autem memoriam apud
fancti Petri Baſilicam in Vaticano fuiffe, idem Anaftafius inferiùs
B in eodem Paulo , dum agit de Oratorio illicab ipfo conſtructo,
his verbis meminit : Intra Ecclefiam beati Petri Apoſtoli foras
muros huius Ciuitatis Romanæ, nouiter oraculum (Oratoriums
ſcilicet) in honorem ſanctæ Dei Genitricis conftruxit iuxta Ora
toriumS. Leonis Papæ, fores introitus ſanctæ Petronillæ , atques
beati Andreæ Apoftoli, muſiuis, & diuerſis metallis cum ador
nansibi, & effigies fanctæ Dei Genitricis in ftatua 'ex argento
deaurato , quæ penſat libras centum , conftruxit:in quo Oracu.
lo & fepulturam fibi conftruxit. Hæc Anaſtaſius. ]
De donis factis huic Eccleſiæ ſanctæ Petronillæ , idem Anaſta
fius ait :( Inueftiuit( nempe Leo Papa Tertius) verò Altare beatæ Invica Leonis Tertij
C Petronillaex argento puriffimo deaurato diuerfis ornatum pi. papa .
cturis vndique , penſ.lib . centum ſexaginta & duas, & vncias
octo ,& c. ]Itaque de donis, alijſque bonis, fic etiam precioſis
ornamentis , & reſtaurationibus , quæ pertinent ad Ecclefiam
ſanctæ Petronillæ , multis in locis ſuperiùs in noftris adnotatio
nibus loquuti fumus, fa &tis à nonnullis fummis Pontificibus, &
infra etiam ſuo loco dicturiſumus. Er de ipſo ſanctiſſimo Papa
Leone aliàs ait Anaſtaſius : [ Necnon & ſuperaltare Beatæ Petro
nillæ vbi fupra fecit Regnum aureum cum gemmis precioſilli.
mis,penf. lib.duas, & vnciastres. ] Pergit infra etiam Auctor
dicere : [Fecit autem venerabilis, & præclarusPontifex fuper Al
D tare beatæ Petronilla.Ciborium cum columnis porphyreticis ex
argento puriffimo, miræ magnitudinisdecoratum ,penf.lib.tre
centas quadraginta o &to , arque imaginem argenteam ,ſtantem
fub arcu de ipſo Ciborio , penſ. lib. decem , & ſemis.]
A D N O T A TIO I I.

E Oratorio fancti Gregorij Papæ nullam Auctoriſte Ro

D manus mentionem fecit. Nos aliquid ,Deo fauente, hic
annotabimus. Etprimò,Honufrius loquensde Oratorio iſto ait:
H 2 (In
 60 Breuis defcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
De7. Vrbis Ecclet. [ In Ecclefiæfine, vbi ſedent Poenitentiarij, eft Oratorium , & Al. A
cap.4. pag . 44.
tare ſanctorum Andreæ,& Gregorij, à GregorioPapa Quarto fa
ctum ; fubquo iacet corpus eiuſdem fan & iDoctoris.In Ciborio
verò , quod eft fupra Alcare, extatcaputſancti Andreæ Apoftoli,
à Pio Secundo locatum, & lanccæ ferrum , quo Domini noftri
IESV CHRISTI latus perforatum eſt, à Magno Turcarum Re
ge Baiazete Innocentio Octauo Papæ dono miffum.Id eft vnum
ex ſeptem Altaribus,quæ priuilegijs, & indulgențijs ornata in
: Baſilica Vaticana extant. ]Et Anaſtaſius Bibliothecarius loquens
In vita Gregorij pa de translatione beatiGregorij corporis,hæc verba habet: [ Et
pa Quarti.
quoniam tunc diuino ignisamore ſuccenſus, corpus beatiGre B
gorij huius vniuerſalis Eccleſiæ Præſulis, per quem SanctiSpiri- &
tus gratiatoto orbe terrarum inextinguibile ſapientiæ munusin 1

duxit ; & loco ,fepultum quo priusfuerat, tulit,& nonlongè ab

eo in alium nouiter cõſtructuminfra Ecclefiam beati Petri Apo
ftoli ſummo honore perduxit: eiufque facrum Altare argenteis 1
tabulis vndique perornauit, & Oratorium fuo ſancto nomine ti
tulauit; abfidamque eiufdem ſuperaurato muſiuo depinxit . Ins
quo ſcilicetOratorio, fanctorum corporà beatorum Martyrum ,
Sebaſtian ,Gorgonij, ac Tyburtij,exCemeterijs, in quibusante 1

jacebant, perduxit: & vnumquodque eorum ſeparatisAltaribus

collocauit. Pro quibus denique Pontificatusſuitempore, vt Mo
nachi,quiad officium perfoluendum in Eocleſia beati Petri Apo - C
ftoliſunt conſtituti , omnibus diebus 'ibidem laudes Omnipo
tenti Domino cânere non deſiſtant: Obtulit autem in eodem
Oratorio.velamaiora , velmodica ſerica decem & octo . Veftes
fuper Altare,fubquoſanctiſsimi Gregorij Papæcorpus quieſcit, 1
tres: vnam cum chryſoclauo habentem hiſtoriam .... & fuper
vnumquodque Altare prædictorumMartyrum veftem de fun
dato vnam . Imagines denique defuperdeargentatas, necnon
auro perfuſas, tres, habentesvultum Domini,& eorum depictos,
quorum fpecialia ibidem corpora humatā, miraculis, ac virtuti
baspollent.]HæcAnaſtaſius.
D
XVII. འཁ
Defan
•;
& isPonti ficibu s, qui in Vaticano
requieſcunt.
Nhac dextra parte Bafilicæ beati Petri, ſcilicet, in Vaticano ,
1'
& per directum perporticum Pontificum , quá itur ad fanctum
Gregorium Papam egregium Doctorem , & vſque ad portam
argenteam ., ſuntſepulturæ ſanctorum Pontificum . In quibus
nimirum ſepulturis, ficutin libro Pontificum ,& in corum quo
que
 . Auctore Romano Canonico 61
A que ſepulchris,fcriptuminueni, velamaioribusnoftrisfæpe ac
cepimus , requiefcunt iſtivenerabiles ſubſcripti Pontifices, vi
delicet.

Vbirequieſcitbeatus LinusPapa, XVIII.

& cæteri, qui ſequuntur . ܳ‫ܩ‬..‫ܕ‬

Inus Papa ,& Martyr, qui ex præcepro beatiPetriconfti

L tuit , vt Mulier in Eccleſia velato capite introiret , ſepultus
Dini.Corpore beati
iuxta corpus beati Petri in Vaticano . Nam multa corpora ſan- De
Ctorum Epiſcoporum , & ſanctorum Virorum ,ob reuerentiam Plar, Ciac . Honufr.
B beati Petriibidem ſepulta funt. Baronius in vita Lie
ni ann . 80.
ADNOTATIO .
Iini ſepulturæ omnes, qui de vita, & geftis Romanorum
L Pontificum ſcripſerunt, nullum præcipae locum afligna.
Tunt: ſed tantùm apud fan & um Petrum ſepultum effe dixerunt
iuxta corpusB. PetriApoftoli,quod idem eſt.
i
1
T. E X T V S.
CletusPapa, & Martyr , qui tertius poft Apoftolum Petrum
cùm rexiſſetEccleſiam annis duodecim , perfequutione Domi
tiani martyrio coronatuseft,&fepalcus in Vaticano...
C A D NOTAT I - 0 .
Auctor Romanus nonnulla prætermifitfancti Cleti Papæ , de
tempore, rebuſque geſtis. Ad quod Anaftafiusoptimè adnota. zlavita S.CletiBa.
tom.i. ann. & 2. vfq;
uit,ficutetiam Baroniusibi late, &eruditèhanc hiftoriamſcripſit. eg
TE X T. V S.
Anacletus Papa, qui fuit ordinatus Presbyter à B. Petro Apo
ſtolo , & ſepultus in Vaticano .
A D NOT A TI O.
Auctor noſter Romanus de vita , & geftis huius Pontificis
Anacleti fanctiſſimi Athenienſis,pauca,velpotiusnihil dixit,præ
termittens tempus eius Pontificatus, qui in Cathedra beati Petri
D ſedit annosnouem , menſes tres , & dies decem ; quòd fuit tem
poribus Domitiani; & alia ab Anaſtaſio ſcripta . Qui Pontifex
memoriam beati Petriconftruxit, id eft, Eccleſiam , feu alialoca,
vbiEpiſcopi reconderentur ſepulturæ; vbi autem &ipfe fepul- Obicus Anaelma
. 13 .
tus eftin pace , iuxta corpus B. Petri. Ermulta alia debeato Ana. Iulij
cleco fcripta ſunt: fednosbreuitatiscaufa relinquimus.
T EX TV S.
EuariſtusPapa, qui conſtituit feptemDiaconos , quicuſtodi
rent Romanum Pontificem .
AD
 62 Breuis deſcriptio Vaticana Baſilicæ .
A DNOTA TI O. A
Dehuius Pontificis rebus geſtis multa Romanus Auctor no
fter omifit . Quoniam ipſe Euariſtus non ſolum ſeptem Diaco
nos conſtituit,vtcuſtodirent Epiſcopum Romanum prædican
tempropter ſtylum veritatis,fed etiam Titulos in Vrbe Roma
Bar. tom. 2. an.11a . diuilit Presbyteris.Dequibus,nos Deo adiuuante,latiùsin pri
Platin vitaipfius. mo tomo Titulorum Cardinalium acturi ſumus. De tempori
bus huius Pontificatus vide Anaſtaſium , & Baronium .
TE X T V S.
Xiſtus Papa, & Martyr, natione Romanus. Hicfuit fepultus
iuxca ferratam prope corpus beati Petri, vbi adhuc eſt arcusder
molibo, quem fecit fieri Paſchalis Papa Primus . B.
A D N O T A TI O.
De vita , rebuſque geftis beati Siſti Papæ & Martyris multa
fuiſſent dicenda , à Romano huius Baſilicæ Canonico omiflari
In vitaXiki pp. I. Nos nonnullahic Deo fauence ſignificabimus. Et primòAnafta
fius ait : ( Conſtituit ve vafa facrata non tangerentur , nifià mini
Bax.com.3.ann.149. ſtris. Hic conſtituit, vt quicumque Epiſcoporum euocatusfuif
ſetadſedem Romanam Apoſtolicam , & rediensadParochiam
ſuam , non ſuſciperetur niſi cum formatis falutationibus ad ple
bem à Sede Apoſtolica, &c. ] Et Honufrius loquensde huius ſan
&ti Pontificis &
, Martyris translatione, dum defcribit Alcaria, vel
De'yiVebisEccles. Sacella huiusBafilicæ ,hæc habet: ( Primum ad dexteram AltarisC
cap.4. pag.41.
maioris in tranſuerſaBaſilicæ parte, quam Crucem Eccleſiæ vo
Altare,
6. Xifti:
8c'Oratoriä сant, verſusabſidam ,fuit Oratorium ,& Alcare fancti XiltiPapę
& Martyris, ſub quo à PaſchaliSecundo Papa ſepulta fuere cor
pora ſanctorum Pontificum Xiſti ipfius, Fabiani Martyrum , &
SergijSecundi.
TE X T V S.
TeleſphorusPapa,& Martyr, qui conſtituitfeptem epdoma
das ante Paſcha ieiunium celebrari ; & in nocte Natalis Domini
Miffas celebrari , & GLORIA IN EXCELSIS DEO , fante fa
crificium dici.
A D N O T A TIO . D
Vide Tertul in car . PresbyterRomanus,& huius Bafilicæ Canonicus, optime de
min.contraManic.rebus
. geſtis Teleſphori Papæ ſcripſit; ſed non ſatis mentionem ,
fecit de multis,quorum nosbreuiter aliquademokrabimus. T'e
Analt.i
spho r. ppn .vitaTele- lepshorusPontifexnationeGræcusex Anachorita ſedit annos vn.
decim, menſestres,dies viginti duos. Fuit autem temporibus An
tonini, & Marci: de cuius vita& geſtisBaronius adducit Tertul
Bar.com.2
& 184 . an.142. - lianum , vb¡adnotauitnonnullosverſus pro ſancto iſto Pontifi
ce , qui ſunt ifti.
POST
 Au &tore Romano Canonico : 63
A POST EXPLETA SVI QUI LVSTRI TEMPORA TRADIT
TELESPHORO : EXCELLENS. HIC ERAT , MARTYRQVE FIDELIS .

At Anaftafius ait :[Martyriocoronatuseft,qui fepultus eft iax

ta corpus beati Petri in Vaticano nonis Ianuarij.Qui fecit ordi:
nationes quatuor permenſem Decembris, Presbyteros duode
cim , Diaconos odo. Et ceffauit Epifcopatusdiesſeptem . ] '
TEX T V S.
Yginus Papa , & Martyr, qui compoluit Clerum ,& diſtri
1
buit gradus.
A D NOT A TI O.
B Huius Pontificis Hygini nationeGræciAthenienfisres geftas
Canonicus Romanusnon omnino adnotauit . Nos autem dici
mus; annos quataor, menſes tres, & dies octo fediffe in Cathe.
dra Petri . Fuit enim temporibus Veri, & Marci, à Conſulatu
Magni , & Camerini,vſque adOrphitum , & Priſcum . Nonnul
la alia leguntur in Anaftafio, quæ nos relinquimus, & tantum
hic annotabimus, his verbis: [ Quietiam fepulcus eft iuxta cor Bar.com-2-ann: 154
pus beati Petriin Vaticano iij. Idus Ianuarij , & ceſſauit Epiſco . Vide Anaftafiumin
patusdiestres . ] vita Hyginij, Papæ
ann . 154
T.EXT VS ..! . : 9791
PiusPapa , fraterbeatiPaftoris Presbyteri: ſub cuiustempore
C Hermes librum ſcripſit, qui appellarur Paftor, quia in habitu Pa
ftoris Angelus ei apparuit.
ADN O TT A T 10 .
Auctor nofter hujus Baſilicæ Canonicus hic derebus geftis Pij
Papæ I.fratris fan & i Paftoris deCiuitate Aquileia ,nihiladnoca
uit: fed cantùm fuiſſe fratrē beati Paſtoris Presbyteri.Adintellige.
tiam enim huiushiſtoriæ oportebat dicere,abHermétepræfato
librum conſcriptú ,continentem mandatum , quod ei præcepe
+ rat Angelus Domini , ad ipſum veniensin habitu Paftoris, nem
pe,vt fan & um Pashca die Dominico celebraretur.De hoc Pon
( tifice ita Anaſtaſius:(Hic etiam conſtituit, hæreticum venientem
D ex Iudæorum hæreſi ſuſcipi, & baptizari:& conftitutum de ec:
cleſia fecit, &c. Hic ex rogaçu B. Praxedis dedicauit Eccleſiam
Thermas NouatiinvicoPatricij in honorem ſororis fuæ fanctæ
Potentianæ , vbi & multa dona obtulit"; vbi fæpius ſacrificium's
Domino offerens miniſtrabat. Imo & fontem Baptiſmi conſtrui
fecit,manu ſua benedixit, & confecrauit , & multos venientes ad Bar.ann.162.& 1992
fidem baptizauit in nomine Trinitatis. ]De quo titulo , Deo vo- tyrol.dic 2.Iulij.
Icnte ,nosacturiſumuslate , & copioſe in tomo2. de titulis Pre- videAnaftalium
-sbyterorumCardinalium . Multactiamde rebus geſtisPij Papa vijpapa I.
Primi
 64 Breuisdeſcriptio Vaticanæ Bafilicæ
Primi leguntur , eiuſque temporibus, in Platina,& in Anaſtaſio A
Bibliothecario ,vtſupra ; & Baronius copiofe de vita & moribus
huius ſanctiſſimi Pontificis loco ſupradicto dixit , & etiam in ad.
notatione MartyrologijRomani.Qui lepultus eſt iuxta corpus
beati Petri in Vaticano .
TE X T VS.
Eleuther Papa, qui præcepit vtnulla eſca vfualis à Chriſtianis 1
repudiaretur .
! Α: 5 Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο ..
Multa deEleutherij Pontificis & Martyris rebus geſtis dicen
da ſunt; ſed Romanusille pauca ſignificauit: nos autem aliquid B
hic dicemus. Pontifex ifte Eleutherius fuit nacione Græcus, des
oppido Nicopoli. Sedic in Cathedra ſancti Petri annos quinde
cim , menfes ſex, diestredecim . Rexit Eccleſiam temporibus an
tonini.Accepitetiam epiftolam à Britanniæ Rege Lucio,vt Chri
ftianus efficeretur per eius mandatum : & multa alia decretas,
Tom17,2.ann.
& 9. 183. quæ in Baronio leguntur . Nos veròhic indicauimus tantùm
luam ſepulcuram : qui eriam ſepultus eft iuxta corpus beati Petri
in Vaticano .
TE X TV S.
Victor Papa, & Martyr, qui conſtituit vtſanctum Paſcha die
Dominico celebraretur.Hi omnes, ficut in Pontificali legitur, in C
Vaticano quieſcunt......
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο .......
Neque etiam Romanus ifte Canonicusauctornofter, de hu
jus Pontificisrebus geſtis plene ſatisfecit;fed vnum tantum huius
Papæ decretum ſcripſit,quod etiam illud Eleutherius conſtituit.
Nosautem in pauca conferemus. Hic Victorſummus Pontifex
Africanus in Cathédra fancti Petri annos decem , menſes duos ,
dies decem fedit. Fuit temporibus Helij Pertinacis, & Seueri, à
Conſulatu Commodi quinto, & Glabrionis vfquead Lateranum ,
Anaft. invita ipfius & Ruffinum . ( vt Anaſtaſius ait) Multa alia in ſuo Pontificatu
Tomazaainayoyote
ris .
. propterbonaEcclefiæ fecit,ficut Baronius, & Anaftafius, quæ D
nosbreuitatisgratia omittimus.
:ITE X T V S.
Leo Papa Primus, quimifit epiſtolam Flauiano Epiſcopodes
Incarnatione Domini, & fecit ſermones contra hereticos. Hic
iacetin Altariſancti Leonis Quarti Papæ , ficutfupra dictumeſt.
ADNOTATI O.
Tómo ſexto , ex
Leonis epift. sz . & De rebus, præclariſque geftis ſanctiLeonis Papæ I. Pontificis
ann.459 & 493 & -fanctiſſimi vide Baronium& Anaftafium . Quoniam nihil dixit
hor.Turon miracul. auctornoſterRomanushuius BafilicæCanonicus,de tanto Pon
lib.
tifice ,
 Au & ore Romano Canonico . ' 65
A tiſice, qui Ecclefiam Deiilluſtrauit : & hancveriffimam hiſtoriam
non ſolùm prædicti ſupracitati Auctores oſtendunt,verùm etiam
ipſius ſcripta , quæ omnibus in toto terrarum orbe clareſcunt.
Hic Pontifex verè fuit norma, & fpeculum omnibus Romanis
Pontificibus ſuis ſucceſſoribus. Itaque non audeo dicerede tan .
to Pontifice verbum, ſed potiùs ſilentio vti iudicamus , quoniam
valde quidem timeo ,ne pauca loquendo de rebus geſtis ipfius
ſanctiſſimi Pontificis, maximam iniuriam mirabilibus eius factis
inferam . Deipfius Altari in hac Principis Apoſtolorum Bafilica ,
ſuperiùs in noftris adnotationibus ad tic.xj. fol. 24. & feqq. fatis
diximus : quo loco appoſuimus etiam eius epitaphium, à Sergio
B in translatione eiuscorporisfactum .
TE X T V S.
Simplicius Papa , qui conftituit ad ſanctum Petrum, & ad fan
ctum Paulum , & ſanctum Laurentium , & ad fanctam Mariam
Maiorem , vt per hebdomadas Presbyteri Cardinalesibimane
rent propterpænitentes, & baptiſmum .
A D N O T A TI O.
De vitæ ſanctitate, præclariſque rebus geſtis Pontificis fanctif
ſimi Simplicijmulta funtdicenda , quæ Romanus huius Baſilicæ Vide Anaft. & Plat.
Canonicus omittit , vel pauca commemoratus eſt. Sed nos ali- in vitaipfius.
quid hic adnotabimus, dumad Anaſtaſium , & Platinam , & ad
C alios Auctores, qui vitam ſanctorum Romanorum Poncificum ,
reſque geſtas ſcripſerunt, nosconferimus.Et Anaftafius quidem
de hocPontifice ita loquitur:(Hicdedicauit Baſilicam ſancti Ste
phani in Cælio Monte, in Vrbe Roma;& Baſilicam beati An
drea Apoſtoli iuxta Baſilicam fan &tæ Mariæ : (dequa facis in de
ſcriptione noftra Baſilicæ fanctæ Mariæ Maioris egimus ) &
aliam Ballicam fancti Stephani iuxta Baſilicam ſancti Laurentij:
& aliam Baſilicam intra Vrbem iuxta Palatium Licinianum bea
tæ MartyrisBibianæ, vbi corpus eius requieſcit, & ic. Hic etiam
fecitin Eccleſia Romana ſcyphum aureum penſantem lib. quin.
que , Canthara argentea ad B. Petrum Apoftolum ſexdecim ,
D penſ. ſing. lib.duodecim . ) Multa alia bona fecit hic fanctiffi
musPræſul.De cuius temporibus vide Baronium , qui multa ad
notauit, & Auctores ſuperius adductos. Pergit Anaſtaſius: [ Hic Tom.6. ann. 478
fepulcus eſt in Baſilica beati Petri Apoftoli. ] Quod pertinet ad
Bafilicam ſancti Andreæ Apoftoli, nosin Tribunahuius Bafilicæ, Resgeſta persim?
quæeſt valde diruta, vnicum vidimusde ea monumentum à Pla- plicium Papam .
tina conſeruatum ;quod hìc memoriæ cauſa erigam , ait enim
Platina : ( Hoc autem in templo , hæc carmina legiffe memini,
muſiuo opere deſcripta .
I HAEC
 66 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
HÆC TIBI MENS VALIDE DECREVIT PRÆDIA CHRISTE ,
CVI TESTATOR OPES DETVLIT ILLE SVAS .
SIMPLICIVSQVE PAPA SACRIS COELESTIBVS APTANS
EFFECIT VERE MVNERIS ESSE TVI.

NE QVOD APOSTOLICI DEESSENT LIMINA NOBIS ,

MARTYRIS ANDREAE NOMİNE COMPOSVIT .
VTITUR HAEC HERES TITVLIS ECCLESIA IVSTIS ,
SVCCEDENSQVE DOMO MYSTICA IVRA LOCAT .
PLEBS DEVOTA VENI, PERQVE HAEC COMMERCIA DISCE ,
TERRENO CENSV REGNA SVPERNA PETI .)

Hactenus vetus inſcriptio. Sed hic non eſt prætermittendum , B

& filentio vtendum , quod ipſe Baronius in rebusgeſtis huius
Pontificis inuenitin antiquis inſcriptionibus, his verbis: [In anti
quarum Inſcriptionu:n volumine de eodem Simplicio,quòd
feceric in Paradiſo , ( eraclocus amænus iuxta Baſilicam fanctiPe
tri dictus )ædificium , eft eiuſmodi antiquadeſcripcio hoc titulo .
CVM SVBITIS PERAGI FALLAX CLEMENTIA VERIS ,
Antiq . irſcr.apped. ET SACER ADDENDO FESTA VETARET AQVIS ,
pag. 920. nu . 1 .
SIMPLICIVS PRAESVL SACRARIA CELSA PETENTEM ,
PONTICIBVS IVNCTIS TEXIT AB IMBRE DIEM .

Ibidem ſub hoc titulo ſuper limina introitus Eccleſiæ . C

Antiq.infcr.appėd. QVI REGNI CLAVES, ET CVRAM TRADIT OVILIS,

pag.920 .
VI COELI , TERRÆQVE PETRO COMMISIT AVENAS +

VT RESERET CLAVSIS , VI SOLVAT VINCLA LIGATIS ,

SIMPLICIO NVNC IPSE DBDIT SACRA IVRA TENERE ,
PRÆSVLE QVO CVLTVS VENERANDÆ CRESCERET AVLÆ .)
De loco huius Paradiſi Baſilica Vaticanæ , quod atrium diči
S.Paulin.inepito! poteft,loquitur Baronius , vbi adducitepiſtolam S. PauliniNo
31 .
Tom. I , ano, 57 . lani , dum tractat de forma Eccleſiarum ab antiquis deſcripca his
verbis . [ Huic etiam miniſterio inſeruiebat fonsille in atrio Bafi.
paradif
Petri . . Bafil-fancti licæ Vaticanæ Romæ pofitus ,cuius Paulinus hiſce meminit ad D
Aletiumſcribens : In veſtibulo cantharum miniſtra manibus,&
oribus noftris fluenta ruitancem faſtigiatus, ſolido æretholarum
ornar, & inumbrat, non fine myſtica ſpecie quacuor columnis
Atrium ante Bafli. falientes aquas ambiens : decec enim ingreflum Ecclefiæ talisor
atuim Paradifum
Symmacho & alijsá. nátus, vt quod intus myfterio falutari geritur, fpectabili pro fori
bus opere fignetur . Et ad Seuerum in huncmodum de alia Ec
cleſia. ]Et infra nos acturi ſumus, Deo fauente , de hoc Atrio vel
Paradiło .
Neſcio
 Au &tore Romano Canonico . 67
NeſciocurRomanus PresbyternofterAuctor hic relinquit Fe
licem Tertium Papam : quoniam in ordine ſummorum Roma
norum Pontificum poft Simplicium Papam ipfe Felix Romanus
Pontifex Tertius, locum tenet; qui etiam in Baſilica Diui Petri in
Vaticano ſepultus eft: de quibusipſeRomanus in ſuadeſcriptio.
ne loquitar .Nos autem pauca de rebusgeſtis ipfius Felicis dici
mus : Fuiffe ſcilicet natione Romanum , ſediffe in Cathedra bea
ti Petri annos octo , menſes vndecim , & dies viginti tres: tem
poribus fuiſſe Odoacris Regis vſque ad tempora Theodorici:qui
fecit multa bona pro EccleſiaRomana;de quibus Anaſtaſius, & moreonann.485.UL
Baronius laciùs,& copiosèſcripſerunt: & Honufrius nő Tertium , flat.invita Felicis
Bſed Secundum Felicem appellauit in ſua adnotatione in Platina.
Sequiturhic , ficut Romanus auctor adnotauit,GelaſiusPapa
Primus: de quo ita locutus eft.
TEX. TV S.
Gelaſius Papa I. Hic fuit amator Cleri, & pauperum .
A D N O T A TI O.
De huius Pontificis rebus geſtis pauca Romanus huius Baſili
tom.6 , ann . 496.
cæ Canonicus dixit. Quoniam Anaftafius optima fcribendi ra
tione exercuit , ſicur etiam Baronius , & Platina; nos nonnulla Plas.I.. in vitaGelafij.
i de ſanctiſſimo hoc Pontifice demöftrabimus.Gelaſius igitur Afri:
canus in Cathedra Diui Petri annos quatuor , menſes octo ,&
C dies nouem fedit. Huius temporibusinuenca eſt Eccleſia ſancti
Angeliin monte Gargano . Hic liberauità periculo , & fame Ci
uitatem Romanam : & multa alia bona fecit; & præcipue de re
bus Orientalibus pro Eccleſia Romana . De quibus omnibus
Anaſtaſius, & Platina egerunt . Hic fuit temporibus Theodorici
Regis , & Zenonis Augufti. Hic fecit conſtitutum de omni Ec
cleſia. Fecit etiam nonnullas Eccleſias: qui etiam ſepulcus eft in
Baſilica beati Petri Apoſtoli.
' T E X T V S.
Anaſtaſius Papa Secundus, qui fecit Confeffionem beati Lau- Anaſt.pp.II.
rentij ex argento .
D A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Huius Pontificis res geſtas non fine cauſa auctor Romanus
paucis comprehendit , quia vixit annum in Pontificatu vnums,
menſes vndecim , dies vigintiquatuor . Hic natione Romanus
fuit temporibus Theodorici Regis. Eodem tempore multi Cle- vid. Bafiz zaman ay
rici, & Presbyteri ſe à communione ipſius fubtraxerunt.Multae vitae.
fecit etiamdecreta, & conſtitutiones propterbonum Eccleſiæ .
Quæ omnia ab Anaftafio , & Platina recenſentur. Sepulcus eſt in
Baſilicabeati Petri Apoftoli.
I 2 TEX
 68 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
TE X TV S. A
Hormifda Papa . Hic compoſuit Clerum , & pfalmis
erudiuit.
A DN O T A TI O ..
Hic Pontifex fuit vir fanctiſſimus, de cuius rebus geſtisRoma
nus rem paucis complexus eft. Quoniam à Platinamulta dicta
ſunt: & Anaftafius optime, & præclare de hoc Pontificeſumma
cum pietate , clementia , zelo , conftantia dixit . Huius tempori
bus multa fuerunt contra Eccleſiam Romanam , quæ propter
animi magnitudinem ipſe Pontifex omnia diſiecit, ficut Baro
Bar.com 6.ann,sis. nius luce clariùs oftendit, maxima cum laude . De hoc Pontifice B
& 5 17. & 528. &
$ 18. & 514.
ita Anaſtaſius : [ Eodem tempore venit regium donum cums
gemmis precioſisà Rege Francorum Clodoueo Chriſtiano,bea
to Petro Apoſtolo . Sub huius Epiſcopatu multa vafa aurea , vel
argentea veneruntde Græcia, & Euangelia cum tabulis aureis ,
cum gemmis precioſis, quæ penſ. lib. 15. Patena aurea cum hya
cinthis, quæ penf. lib. 25. ſcyphus aureus cum gemmis ,penſ.
lib. octo;ſcyphus aureus circumdatus gemmis,penſ. libras octo;
ſcyphi argentei tres deaurati , penf.linguli lib. quinque . Pare
næ argenteæ duæ, penſ.lib.25.Gabata electrinapenf.lib.2. The
cæ cyrei aureæ duæ penſ. ſing.lib.ſex ; Pallia olophora , blartea
cum tabulis auro tectis de chlamyde, vel de ſtola Imperiali ;
ſubcinctorium ſuper Confeſſionem beati Petri Apoftoli. Hæc c
omnia à Iuſtino Auguſto Orthodoxo votorum gratia oblata ſunt,
Eodem tempore Theodoricus Rex obtulit beato Petro Apofto
lo ceroſtata argentea duo, penſ. lib. ſeptuaginta. Eodem tempo
te fecit Papa Hormiſda apud beacum Petrum Apoftolum tra
bem, quam ex argento cooperuit , quæ penf. lib. mille & qua
draginta .] Et multa alia alijs Ecclefijsauro, argentoque donauit,
quæ breuitatis cauſa omittimus, dum in Anaftafio leguntur. Qui
Pontifex ſepultus eſt etiam in Baſilica B. Petri Apoftoli.
TE X T V S.
Simacus Papa , qui fecit Bafilicam fan &ti Andrex Apoftoli ad
ſanctum Petrum ; in qua & Alcaria ftatuit, vbi plura Sanctorum D
corpora , ſicut carmina indicant , pofuit. Et iuxta fontem Ora
torium ſanctæ Crucis conftruxit, & recondidit in eius Confef
fione crucem ex auro , & gemmis,vbiincluſit Lignum Crucis
Domini penſantem decem lib. Poſuit & ſuper Alcare eius , vc à
noftrismaioribus accepimus, in columnis ſcilicet porfireticis,ve 1

nerabilem Imaginem Apoftolorum Petri,& Pauli; quam beatus

Siluefter Papa oſtenderar Conſtantino ad repræſentandam for
mam eorum , quos a nte Baptiſma in viſione viderat . Baſilicam
B. Petri
 Au & oreRomano Canonico . 69
A B. Petri marmoribus ornauit . Cantharum pulchrum in Paradiſo
cum pineafecit.
ADNOTATIO.
Multa quidéde rebus, præclariſque geſtis Symmachi Papæ I.
PresbiterRomanus dicere potuerat ,quoniã leuiter porius dixit .
Multa enim ſunt dicenda de huius Pontificis vitæ fanctitate .
Nos autem hic nonnulla oftendemus. Et primò , ipſe fanctiffi
mus Prælulnatione Sardus ſedic in Cathedra B. Petri annos 15 .
menf. 8. dies 26. Et fuit temporibus Regis Theodorici , & Ana. vid.dehocfchifma.
ftalijAuguſti: in cuius electione ad fummum Pontificatum fuit notat,in Plat Bar
ſchiſma ; & tandem , Deo volente , Symmachus legitimus Papa & 502.& 503.
B fuit: de quo ita Anaftafius. ( Hic fecit in Ecclefia S.Andreæ iuxta
ſanctum Petrum Ciborium exargento , & Confefſionem , penſ.
lib. centum & viginti . Arcus argenteos tres , penſ. ſing. lib. ſexa
ginta . Oratorium ſanctiThomæ Apoſtoli ex argento ,penſ. lib.
300. & confeffionem lib. viginti. Arcum argenteum penſ. lib .
ſexdecim . Confeffionem ſancti Caſſiani, & ſanctorum Proti , &
Hyacinthi ex argento ,penſ. lib viginti . Arcum argenteum pení.
lib. 1 2. Oratorium S. Apollinaris ex argento, & Confeflionem orat. S. Apoll.
cum arcu exargento ,penſ.lib . 3o. & c.Item ad fontem inBaſilica
beati Petri Apoſtoli Oratorium ſanctæCrucis ex argento.Confef S. Crucis orat.
fionem , & Crucem ex auro cum gemmis;vbi incluſit lignum
C Dominicü :ipfa cruxaureapenſ. lib. 10. Fecit autē Oratoria duo
S. Ioannis Baptiſtæ , & S. Ioannis Euangeliftæ ; in quorum Con
feſfionearcusargenteos, & cubicula poluit, penf.lib. triginta .
Quæ cubicula omnia à fundamento perfecta conftruxit. Bafili
cam verò Beati Petri marmoribus ornauit; & cantharum Beati
Petri cum quadriporticu marmoribus ornauit , & ex muſiuo
agnos, & cruces, & palmas fecit.Ipſum verò atrium omne com
paginauit. Gradus verò ante foresBafilicæ B.Petri ampliauit , &
alios gradus conftruxit, ſub ſigno dextra læuaque. Itemin co
dem loco Epiſcopia dextra læuaque fecit. Item lubgradus ins Atriü ante Bafilică
atrio alium cantharum foris in fundo campi poſuit, &ad vſums Paradis Incus amoe
!

D neceſſitatis humanæ fecit.Item & alios gradus aſcendentibus ad natum .

beatum Andream fecit , & cantharum poſuit.]
Item pergit Auctor.[ Ad beatum Petrum viginti canthara ar
gentea fecit, penſ. ſing. lib. 1 5. & arcus argenteos 22. penſ
fingul. lib. viginti, & c. Hic conſtituit, vtomni die Dominico ,
vel Natalitijs Martyrum , Hymnus diceretur Angelicus, ideſt,
GLORIA IN EXCELSIS DEO, &c. Hic omni anno per Africā,
vel Sardiniam , ad Epiſcopos, qui in exilio erant retruſi, pecu
niam , & veftesminiſtrabat .Hic captiuos per Liguriam ,& per
Medio
 70 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
Mediolanum , & per diuerſas prouincias, pecunijs redemit, & A
dona multiplicauit, & dimiſit .] HæcAnaſtaſius.Multa alia fe
cit, fiue in donis preciofis,auro ,argentoque,in multis varijſques
Baſilicis,Oratorijs, & Altaribus; ſiue in vrbe , ſiue extra, magna
cum pietate , & ſummareligione ; ſiue etiam in reparationibus
Baſilicarum , vel etiam à fundamentis factis. De quibus cum alijs
infinitis Anaſtaſius Bibliothecarius, & etiam Platina . Quod per
tinet ad hiſtoriam Orientalem , & multa accidentia in illius Pon
cificatu in toto orbe terrarum , ita Anaftafius, ita Platina ſcripſe.
Bar. rom . 6. ann. runt . Baronius autem egregielomnia illius temporis annota
sous et fuperiusad uit . Et Honufrius ita de Oratorio S. Thomæ dixit: [ Oratoriums
43. Eccl.c.4. pag. ſancti Thomæ condidit SymmachusPapa , & multis ornamen
vrbis
tis donauit : adhuc ſupereſt. In quo ſepulti ſunt Innocentius Se
i ptimus Papa, & aliquor Cardinales. Ibidem eſt baprifteriums,
quod marmoreo eleganti pilo olim Probi Præfecti Prætorio ſe .
pulchrum fuit.] Noshic ponimus Epitaphium ſepulchrale huius
Plat;in. vita Innoc. Pontificis, quod legimus , & Platina in vita huiusPontificis præ
Septimi
ſeruauit, quod ſic ſehabet. 1

INNOCENTIO SEPTIMO PONTIFICI MAXIMO , CVM B

NEGLECTI EIVS SEPVLCHRI MEMORIA INTERIISSET
NICOLAVS QVINTVS PONTIFEX RESITVI CVRAVIT .
TE X TV S.

Ioannes Papa Primus, qui ob catholicam fidem Rauennæ in

cuftodia defunctus eſt Martyr, xv.Kal. Iunias. Cuiuscorpus trál
latum eft de Rauenna , & ſepultum eft in Baſilica B. Petri in Va
ticano .
A D N O T A TIO.
In vita ipfius Ioan
nis Pontif. & Mart, De huius Ioannis rebus prçclaris,religioſiſquegeſtis, non pau .
+
ca Anaſtaſius Bibliothecarius loquutus eſt,priusquam Auctor C
Romanus deipſometIoanne fcripfiffet, vt ſuperius di&um eft.
Similiter Platina,qui optime, & copioſe dixit. Nos autem non
nulla de vitæ ſanctitate ,& sūme pietate huius ſanctiſſimi Pontifi
cis dicturi ſumus. loannes itaque natione Tuſcus,in Cathedra
diui Petri Apoſtoli annos duos,& menſes nouem,dies 1 4. ſedit .
Huius temporibus multa nefaria contra Eccleſiam acciderunt:de
Analysen inipfius quibus nosmentionem non facimus, quoniam Baronius, &Ana
Baron, tom. 7. ann. Atafius latiùs, & verè loquuti ſunt, & etiam ſequutus eſt Platinas ,
Nos hic tantum demonftrabimus, quod pertinet ad pietatems,
religionemque,' & venerationem huius Bafilicæ S.Petri Apoftoli
in Vaticano, de qua hic tractamus. Hic Papa Ioannes fecit fcy:
phos
 Auctore Romano Canonico. 71
A phos argenteos quinque,pallia auro texta quindecim , quæ ipſe
Ioannes detulit Apoftolis Beatiffimis Petro ,& Paulo. Ec mulcus
alia bona fecitin alijs Bafilicis,atque Ecclelijs,vel Templis varia
rum Sanctarum , de quibus ad nos nihil pertinet , qui tantum ad
noftram Bafilicam ſpectantia dicimus:in qua antiquitus repertū
eft hoc epitaphium :
De Martyrio Ioan
MARTYRIBVS CHRISTI DOMINI PIA VOTA IOANNES Dispp. 1.Bar.tom.7 .
logo cit. et com. xii.
pag.923•
REDDIDIT ANTISTES , SANCTIFICANTE DEO .
AC SACRI FONTES SIMILI FULGENTE METALLO
PROVIDVS ANTISTES NUNC COPVLAVIT OPVS .
B QVO QUISQVIS GRADIENS, ET CHRISTVM PRONVS ADORANS .
EFFVSASQVE PRECES MITTAT AD AETHRA SVAS .
TE X TV S.
Felix Papa , qui fecitEccleſiam SanctorumCoſmi, & Damia- Papa.
VbirequieſcieFelix
ni; & conftituit,ſupra ſepukhrum Martyrum Miſſas celebrari.
A D Ν Ο Τ Α ΤΙ Ο.
Romanus Presbyter, & huius Bafilicæ Canonicus, Auctor,des
ſanctitate vitæ, geltiſque rebus huius fanctiſſimi Pontificis Felicis
nonnulla commemorat, ſed multa de vita illius Pontificis omi
fit. Quoniam Platina , & Anaſtaſiusmeliùs,& latiùsfcripferunt,
ad quos nos referimus, ſolum hic adnotamus,Baronium non ſo- Baron,tom.7.{nn.
C lum de vita,rebuſque geſtis huiusPontificis,& Martyris optimè , 52.6.vfque530.
& eruditè ſcripſiffe, & præcipuède temporibus illius Pontifica
tus , ſedetiam de fanctitate ipſius Pontificis. Nos autem tan
tum dicimus, quòd fepultuseſt in Vaticanovnàcumpia memo
ria , quæ fuitincifa,& adhucextat, inthrono ſanctorum Marty
rum Coſmi, & Damiani, his verſibus. Baron.com . 12.pag.
924.
AVLA DEI CLARIS RADIAT SPECIOSA METALLIS ,
IN QVA PLVS FIDEI LVX PRECIOSA MICAT .
MARTYRIBVS MEDICIS POPVLO SPES CERTA SALVTIS
VENIT , ET EX SACRO CREVIT HONORÉ LOCVS.
OBTULIT HOC DOMINO FELIX ANTISTITE DIGNVM 1

DMVNVS; ET ÆTHEREA VIVAT IN ARCE POLI.

Non eſt dubitandum , quòd quoque ád Felicē Papam Quar
tum, qui luccellit IoanniPapæ Primo, pertinencinſcriptiones,
quæ ibidem recitare ſubijciunturhis verbis:
3

1
OPVS
 72 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ
OPVS QVOD BASILICA BEATI MARTYRIS Á
1
STEPHANI DEEVIT ,
A IOANNE EPISCOPO
MARMORIBVS INCHOAT VM
IV VANTE DOMINO ,
FELIX PAPA ,
ADDITO MVSIVO SPLENDORE
SANCTÆ PLEBI DEI PERFECIT .
Inſuper.
B.
В
ASPICIS AVRATUM CÆLESTI CULMINE TECTUM ;
ASTRIFEROQVE MICANS PRÆCLARE LYMINÉ FVLTVM .

DOMINO IV VANTE
FELIX EPISCOPUS DEI FAMVLVS
FORVM BASILICÆ
BEATI MARTYRIS STEPHANI
MVSIVO ET MARMORIBVS DECORAVIT .
Epitaphium autem ipſius ſepulturæ fic fe habet .
CERTA FIDES , IVSTIS CÆLESTIA REGNA PATERE,
с
ANTISTES FELIX QVÆ MODO, LAETVS HABET .
PRÆLATVS MVLTIS , HVMILI PIETATE SVPERBVS
PROMERVIT CELSVM SIMPLICITATE LOCVM .
• PAVPERIBVS LARGVS MISERIS SOLATIA PRÆSTANS ,
SEDIS APOSTOLICA CRESCERE FECIT OPES .

TEX T V S.
Bonifacius Papa I. Hic requieſcit in porticu Pontificum , des
1

quo habetur hoc epitaphium .

ATRIA MAGNIFICI SYNT MEMBRIS PLENA SEPVLCHRI,
SEDIS APOSTOLICE BONIFATI PRESVLIS ALMI . D
ADNOTATIO .
In vita Bonifacij I. Dehuius BonifacijPapæ I. rebus geſtis Romanus Presbyter, &
sonyszano.419.vſq. Canonicus huius Baſílicæ , nihilloquutus eſt, ſed tantum de loco
ſepulturæ ipfius Pontificisdixit, vbi pofuit epitaphium ſepulchra
le ſuperiùsab ipſo ſcriptum . Dequo Pontifice,& eius tempori
bus, Anaftafius& Platina propriam quandā laudem in ſcribendo
conſequuti fuere ; latiuſque Baronius. Nos autem nonnulla hic
adnotabimus . Bonifacius igitur Papa I. Romanus in cathedra .
B.Petri ſedit annos quatuor,menſes decem , & dies tres. Fuit tem
poribus !
 AuctoreRomano Canonico . 73
A poribus ſchiſmatismaximacum intentione . De quo hæc , inter
alia h,abet Anaſtaſius [Hic Bonifacius conſtituit , vt nulla mu. vide Baleine forme de
lier , vel monacha , pallam ſacratam contingeret , aut leuaret, ann,419.
aut incenſum poneret in Eccleſia , niſi miniſter. Necſeruum cle
ricum fieri, nec obnoxium curiæ , vel cuiuslibetrei,&c.] Qui ſe
pulcus eft in coemeterio ſanctæ Felicitatis Martyris via Salaria;vbi
mulca bona fecit, ita in auro, ita & in argento, ica etiam in reſtau
ratione coemeterij, & à fundamentis Oratorij in ipſo cæmete
rio, vbi fepulcus eſt, vtfuperiùsdi& um eft,cum hoc epitaphio,
quod proptertemporum iniuriam conſumptum erat, & nos Dei
benignitate inuenimus in antiquis Inſcriptionibus, quod ſic ſer
B haber.

POSTQVAM MORS CHRISTI PRO NOBIS MORTE PERISTI, Baron. tom . 12.pag
IN DOMINI FAMVLOS NIL TIBI IVRIS ERIT . 916 .
Anriq.infcrip. in apo
PONE TRVCEM RABIEM :NON EST SAEVIRE POTESTAS : pend.pag. 1165.0.4

AVT QVID VICTA FVRIS NIL NOCITVRA PIIS ?

HOC SI QVIDEM MELIVS DEMISSE VIVITVR ORBE ,
CVM TAMEN VT VIVAT, HIC SIBI QUISQVE FACIT .
HOC SITA SVNT PAPAE BONIFACII MEMBRA SĘPVLCHRO ;
PONTIFICALE SACRVM QVI BENE GESSIT OPVS .
IVSTITIA CVSTOS RECTVS , PATIENSQVE,BENIGNVS,
C
CVLTVS IN ELOQVIIS , ET PIETATE PLACENS , 重

FLETE ERGO MECVM PASTORIS FVNERA CVNCTI ,

QVOS TADET CITIVS.HIS CARVISSE BONIS ,

De Bonifacio Primo extateciam huiufmodivetus Inſcriptio,

SACRI FONTIS HONOR LABOR EST, MERITVMQVE DVORVM
PONTIFICUM , PER QVOS CONTVLIT ISTA DEVS .
NAMQVE MAGNIFICIS COEPTIS BONIFACIVS AVXIT,
HÆC COELESTINVS COMPSIT AD OMNE DECVS .

ItemqueBonifacij.
J

D
SEDIS APOSTOLICÆ PRIMÆVIS MILES AB ANNIS
POST ETIAM TOTO. PRÆSVL IN ORBB SACER
MEMBRA BEATA SENEX BONIFACIVS HIG SVA CLAVSIT,
CERTVS IN ADVENTV GLORIFICANDA DEI. . :
MITIS ADVNAVIT DIVISVM PASTOR OVILE ,
VEXATOS REFOVENS HOSTB CADENTB GREGES :
IRAM SVPPLICIBVS HVMILI DE CORDE REMISIT ..
DEBELLANS CVNCTOS SIMPLICITATB POLOS ,
TGIT
K
 d

74 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .

EGIT NE STERILIS ROMAM CONSVMERET ANNVS, A
NVNC ORANDO FVOANS , NVNC MISERANDO FAMEM
QUIS TE SANCTE PARENS CVM CHRISTO NESCIAT ESSE ,
SPLENDIDA QVEM TECVM VITA FVISSE PROBAT ?
Et hoc fatisde Bonifacio Papa I.
Hic adnotandum eft, quòd Romanusloquutus eſt de vitis
Pontificum Romanorum , qui fepulci ſunt in Baſilica Vaticana .
Bonifacius autem Papa I. non eft in hac Baſilica fepultus, ſed in
cæmeterio fan &tæ Felicitatis Martyris , vbimulta bona fecit.
Quare exiſtimo ipſum Auctoremintellexiſſe ſermonem face
re de rebus geſtisBonifacij II. de cuius vita , & geftisDeo fauen: B
ţe ſuo loco dicemus.
T EX T V S.,

Ioannes Papa II. qui & Mercuriusappellatüseft,de quo habe

tur hoc epitaphium
HIC TVMVLVS VATIS CONSERVAT MEMBRA IOANNIS ,
ORDINE PONTIFICVM QVI PERTVR IVRE SECVNDVS ;
LICET IN EXTREMIS SOLERS, FIDVSOVE MINISTERU: 1.4
CLARVIT , ET PRIMVS IVRE LÉVITA EVIT :
Non eft prerermit. MISSVS AD IMPERIVM - VICE PRÆSÝLIS ;'EXTITITAVCTOR;' --
tendum ,à Baronio
Epitaphium hoc ,
quodeft Ioanuis II.
HVNC MEMORAT SYNODVS,"PONTIFICISQVE THRONYS. 170
Ioanni III. aſcriptú CVM TITVLIS FIDEI VIGILANTIA QVANTA RÉGENDI
fuifle , ve videre eit
apud eum tomo 7. COMMISSAS ANIMÁS , NE ŽVPVS HOSTIs Cyes TA 26 %
ann. 535. pag. 176 .
CARPERET AMMIXTYS, PREMERETVE POTENTIOR VNVM ,
IVSTITIAM CVNCTOS NIXVS HABERE PAREM .
PROVIDVS, HVMANVS, SVMMVS,, VERVSQVE SACERDOS
NIL TEMERE , ATOVÉ NIMIS PONDERE CUNCTA GERENS
17.7.VID.1.2037 2012 "
ARNOTATIO .TODOH
in vita ipfiusIoannis De Ioannis ſummi Pontificis Secundi rebus geſtis Romanus
Auctor nofter nihilaliud commemoratus eft, quoniam Anaſta.
etiam D

de temporibus illius Pontificatus,fcripferunt : fic etiam Baronius.

com.7. aða. 135.& Nos autem de vita hårús Pontificis ad ipfos prænomina Au
ctores Lectorem remittimus: & Tolumhicdemonftrabimusdo ros
na miſſa ab Augufto beato Petro Apoftolo; quibushis verbis
Anaftafius ſcripſit: Ipfis diebusobtulit ChriftianiffimusImpera
tor Iuftinianus Auguftus beato Petro Apoſtolo ſcyphum au
reum , çircumdatura do geomis pralinis,& albis, & alioscali
ces
 Auctore Romano Canonico. 75
A ces argenteos duos, fcyphum penl.lib.s. calices argenteos penſ,
ſingulos lib. quinque: palliola olouera aurotextaquatuor,& c.
Qui etiam fepulcuseft in Baſilica beati Petri Apoftoli .]
TEXT y S. :
Agapitus Papa I. qui ſanctiſfimus iapa conuicitAnthemium
Patriarcham Conftantinopolicanum , duas naturas in vno Do
mino noftro IESV CHRISTO eſſe negantem : & in loco eius
Mennam Catholicum confecrauit. Cuius corpus deConſtanti
nopoli translatum eftin loculo plumbco, & fepultus eft in PaGli
ca beati Petri Apoſtoli. De quo beatus Gregorius inDialogo
B magna refert.
A 5 Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De rebus geſtis, & vitæ ſanctitate huius Pontificis Anaſtaſius,
& Platina præclariùs ſcripſerunt , quàm Auctor nofter Roma in vitaAgapetipp..
nus ; & Baronius latiùs , & eruditè non ſolum de rebus geſtis ip
fius Pontificis , ſed etiam de temporibus huius Pontificacus lo
quutus eft ; qui vult plus annos vixiſſe. Ad quos Auctores nosre. $com.7.ano.
36.
535.8
ferimus : hìc tantum ponimus eius epitaphium ſepulchrale , à
Baronio inuentum ab antiquis Inſcriptionibus,quod fic fe habet,
MENTE PIA VIVENS CHRISTI NUTRITVS IN AVLA ,
ET SOLA GAVDENS SIMPLICITATE BONI
С
BLANDVS IN OBSEQVIIS , ET PVRO PLENUS AMORE
PACIFICAM VITAM IVRE QVIETIS AGENS.
QVI GRATVS POPVLIS , ET CELSO DIGNUS HONORE
SVMPSISTI MERITIS PVRIFICALE DECVS .
COMMISSVMQVE TIBI PASCENS BONITATE MAGISTRA
SERVASTI CVNCTVM SVB PIETATE GREGEM .
PRO RITE TVÝM VENERANS AGAPETVS HONOREM
PRÆSTITIT HÆC TVMVLO MVNERA GRATA TVO .
QVI NVNC ANTISTES ROMANA CELSVS IN VRBE ,
APC
SEDIS APOSTOLICÆ CULMINA SACRA TENET .
D
Et hocfacisde Agapito Papa I.
T EX T V S.

Pelagius Papa I. qui cæpit conſtruere Ecclefiamfanctorum

Philippi, & Iacobi. Hic ſepultus eſt ante Secretarium beati Pe
tri : cuius epitaphium eft iftud.
TERRENVS CORPVS CLAVDANT HÆC FORTE SEPVLCHRA ,
NIL SANCTI MERITIS DEROGATVRA VIRI .
K 2 VIVIT
 76 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilica.
А
VIVIT IN ARCE POLI COELESTI LVCE BEATVS ,
VIVIT ET HIC CUNCTIS PER PIA FACTA LOCIS .
SVRGERE IVDICIO CERTVS , DEXTRAMQVE TENENTEM
ANGELICAM PARTEM SE'RAPIENTE MANY .
VIRTVTVM NVMERET TITVLOS ECCLESIA DEI ,

QVOS VENTVRA VELVT SECVLA FERRE QVEANT .

DOCTOR APOSTOLICÆ FIDEI VENERANDA RETEXIT
DOGMATA, QVA CLARE CONSTITVERE PATRES .
ELOQVIO CVRANS ERRORVM SCHISMATE LAPSOS
VTI VERAM TENEANT CORDA PLACATA - FIDEM,
SACRAVIT MVLTOS DIVINA LEGE MINISTROS ,
NIL PRECIO FACIENS IMMACVLATA MANVS .
CAPTIVOS REDIMENS MISERIS SVCCVRRERE PROMPTUS,
PAVPERIBVS'NVNQVAM PARTA NEGARE SIBI .
TRISTIA PARTICIPANS LÆTI MODERATOR OPIMVS
ALTERIVS GEMITVS CREDIDIT ESSE svos .

HIC REQ VIESCIT PELAGIVS ,

QVI SEDIT ANNOS IV . B
MENSES DECEM , DIES XVIII.
DEPOS. IV . NONAS MARTIAS .
ADNOTATIO..
Bar.tom.7.ann.556 .
vfque ad $ 59.1
De huius Pontificis Pelagij rebus geſtis fatis loquutuseſt Baro
nius , qui non ſolum copiosè & pereleganter multa de huius
Pontificis geſtis dixit, ſed etiam de temporibusſuis. Anaſtaſius,
Platina valde etiam , & optime loquuti ſunt.Nosautem tantum
dicimus : Pelagius publicè fe purgauit ab obiecto crimine . Hic
conftitutionem fecit publicè, vtnullus eligeretur in Papam , niſi
qui per gradusEccleſiaſticos aſcenderet. Coepit etiam ædificare G
áfundamentis Bafilicam Apoſtolorum Philippi, & Iacobi, quæ
dum initiaretur fabricari,mortuuseſt, & fepultus in Baſilicabea .
ti Petri , cum ſuo epitaphio , vt à Romano poſitum eſt, in mar :
moribus inciſo . Ec nos Domino fauente , in fecundo volumine
deTitulisCardinalium S.R.E. dicturi lumuslatiùs,non folum de
origine huius Bafilicæ Apoſtolorum Philippi, & Iacobi,ſed etiam
de omnibusadipfam accinentibus. Et hæcde Pelagio ſufficiánt.
TEX T V S. : :
Ioannes Papa Tertius, qui compleuit Eccleſiam Philippi, &
Iacobi , ſiçuthabeturin hoc fequenti verſu ,
PELAGIVS COEPIT , COMPLEVIT PAPA IOANNES .
AD
 1
Au & ore Romano Canonico . 77
A A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Romanus Auctor pauca de geſtis Ioannis Papæ Tertijdixit .
Anaſtaſius autem , & Platina in multa ſe collati ſunt; &præcipue RexitisPontificum
de temporibus huius Pontificatus:Baronius etiam latius, & ple
niflimènon ſolum de geſtis ipfius Pontificis,ſed de temporibus , Tom.z.ann. 585.&
& de Itacu Italiæ . Et nos hic dicimuscum Anaſtaſo , his verbis: goba
lib.i.degeſtisLon
r.cap.s .,
( Reuerſus eft ergo Narſes cum ſanctiflimo Ioanne Papa. Tunc
lanctiſſimus Papa retinuit ſein cimiterio ſanctorum Tiburtij , &
Valeriani, & habitauit ibi multum tempotis, vt etiam Epiſcopos
conſecrarec ibidem. Narſes verò ingreſſus Romam , poſt mul
B tum temporis mortuus eft. Cuius corpus poficum eſt in locello
plumbeo, & reductum eft cum diuitijs eiusConſtantinopolim .
Eodem tempore Ioannes Papa & ipſe mortuuseſt, & ſepultusin
BaſilicaB. Petri.] Et hæc deloannePapa III. cum hoc epitaphio.
MENTE PIA VIVENS , CHRISTI NUTRITVS IN AVLA ,
ET SOLA GAVDENS SIMPLICITATE BONI :
BLANDVS IN OBSEQVIIS , ET PVRO PLENVS AMORE ,
PACIFICAM VITAM WRE QVIETIS 'AGENS.
QVI GRATVS POPVLIS EXCELSO DIGNVS HONORE

‫܀‬
SVMPSISTI MERITIS PURIFICALE DECYS .
COMMISSVM TIBI PASCENS BONITATE MAGISTRA
C SERVASTI CVNCTVM SVB PIETATE GREGEM.
PRO QVO RITE TVVM VENERANS AGAPETYS HONOREM
}
PRAESTITIT ET TVMVLO MVNERA GRATA TVO,
QVI NVNC ANTISTES ROMANA CELSVS IN VRBE
SEDIS APOSTOLICAE CULMINA SACRA TENET ,

TE X T V S.
BenedictusPapa I. Hic ſepulcus eſt in Secretario ad ſanctums
Petrum .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De BenedictiPapæ I. rebus geftis nihilRomanus Auctorno
D fterdixit ,quia nihil dici poteft, nonfolùm de geſtis huius Pon
tificis, fed neque deipfius temporibus, niſi demaximamiſeria ,
non folùm Romæ,fed totius Italiæ ; veBaronius Auctor, qui de
illius temporibus latius egit, & Anaſtaſius de illius Pontificatu Adiano.573,vfque
aliquid dixit.Nos tancum hic oftendimusde illius Pontificis crea. ad579. &577.
tione,qui in Cathedra beati Petri ſedit annos quatuor, menfem
vnum , diesdecem, & octo . Eodem tempore gensLongobar
dorum inuafit omnem Italiam . Quimortuus eſt, & ſepultus ins
Baſilica beati Petri Apoſtoli. Et hæc deBenedi&to Papa I.
K 3 TEX
 78 Breuis deſcripcio Vaticanæ Bafilicæ .
: T E X TV S. A
Bonifacius Papa Secundus . Hic requieſcitin Porticu Pontifi
cum : cuiusepitaphium .
VITA HOMINVM BREVIS EST , CERTA HANC DETERMINAT HORA ,
SED VITÆ ÆTERNE IDEM PARATVR ITER .

QVO NON INDECORA , AVT RVRSVM PERITYRA VIDETVR ,

SED PVLCHRUM ATQVE DECENS , ET SINE FINE MANET.
DIC IGITVR , QVID MORS STIMVLIS AGITARIS INIQVIS ?
QVID FREMIS INCASSVM , QVID FVRIBVNDA GERIS ?
COMMODA NVLLA TIBI POTERVNT TVA FACTA REFERRE ,
NEC PRODESSE POTEST IMPETUS ISTE TIBI . B
GREGORII SEMPER MONITA , ATQVE EXEMPLA MAGISTRI
VITA OPERE , AC DIGNIS MORIBVS ISTE SEQVENS.
QVO HOC TERRÆ REPVTAS , SVNT HVIVS MAXIMA VOTA ,
MITTERE AD ASTRA ANIMAM , REDDERE CORPVS HVMO .
SAVCIA MULTIPLICI ŞIQVIDEM NAM MEMBRA DOLORE
RVRSVS IN ANTIQVO PVLVERE VERSA MANENT .
QVÆ CONIVNCTA ANIMÆ STABILITO. IN CORPORE SVRGVNT
AD VITAM ÆTERNAM TE PEREVNTE MAGIS .
SANCTA FIDES MERITO VITÆ CLEMENTIA PATRIS
SPEM CERTAM HANC FAMVLOS IVSSIT HABERE SVOS .
C

HIC REQVIEŚCIT BONIFACIVS IVNIOR ,

QVI SEDIT ANNOS SEX , MENSES OCTO ,
DIES DVODECIM .
DEPOSITVS VIII. IDVS MARTII .
IMPERANTE DOMINO ERACLIO .
ANNO EIVS SECVNDO ,

A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Romanus Presbyter, & Canonicus huius Ecclefiæ S. Petri,Au
& or,de Bonifacio PapaII. nihil loquutuseft,nifi fepulcumeffein D
rom.7 . ann . 131
porticu Pontificum , vbioftendit etiam epitaphium eius ſepül
chrale, ex quo multa intelligipoſſunt. Baronius autem decem
poribus illius Pontificis loquutus eſt. Anaſtaſius Bibliothecarius
multa ſcripfit, & Platina non pauca de Bonifacio I. loquutuseft :
ſicut etiam de ipſius Pontificis temporibus. Et nos ad ipfos Au
etores referimus .
T EX T V S.
Iuxta hoc ſepulchrum eſt Oratorium beati Gregorij Papæ I.
Hic
 Auctore Romano Canonico . 79
A Hie almificus Præſul fuit ſepultus anteSecretarium intercolum- rijOratPapæ
. beatiGrego.
I.
nasporticalium .Cuius epitaphium eft iftud.
A D N O T A TI O.
. Deomnium Romanorum Pontificum ſepulchris in hac Bafi
licæ parte, quorum nos ſuperiùsdiſtinctevnumquodque often
dimus, & adnotauimus, vſque ad fepulturam Gregorij Papæ I.
Honufrius paucis his verbis loquutus eft:(Hac parte Eccleſiæ hu De 7. Eccl. pag.44 .
mi ſepulci fuerunt poft excitatam à Conſtancino Baſilicam , de
cem Pontifices Romani , qui primi poſt Petrum ſanctam Eccle
fiamgubernarunt. Præter quosetiam circiter alij viginti, quipoft
ſanctum Silueftrum fuere,iacent.] Hæc Honufrius.Sequitur mo,
B dò'epitaphium , de quo ſupra Romanus .
i
SVSCIPE TERRA TVO CORPUS DE CORPORE SVMPTVM,

REDDERE QVOD VALEAS VIVIFICANTE DEO .

SPIRITVS ASTRA PETIT , LETI NIL IVRA NOCEBVNT ,
CVI, VITÆ ALTERIVS , MORS MAGIS ILLA VIA EST . ,
PONTIFICIS . SVMMI HOC CLAVDVNTVR MEMBRA SEPVLCHRO ;
QVI INNUMERIS VIVIT SEMPER VBIQVE BONIS
BSVRIEM DAPIBVS SVPERAVIT , FRIGORA VESTE ,
ATQUE ANIMAS MONITIS TEXIT AB HOSTE SACRIS :
IMPLEBATQVE ACTỶ QUIDQVID SERMONE DOCEBAT,
С ESSET VT EXEMPLVM MYSTICA VERBA LOQVENS,
AD CHRISTVM ANGLOS CONVERTIT PIETATE MAGISTRA ,
ACQVIRENS FIDEI AGMINA GENTE NOVA.
HIC LABOR , HOC STVDIVM , HÆC TIBI CVRA , HOC PASTOR AGEBAS,
VT DOMINO OFFERRES PLVRIMA LYCRA GREGIS .
HISQVE DEI CONSVL FACTVS LÆTARE TRIVMPHIS ,
NAM MERCEDEM OPERVM IAM SINE FINE TENĖS .

HIC REQVIESCIT GREGORIVS PRIMVS PAPA,

QVI SEDIT ANNOS XIII.
MENSES SEX , DIES DECEM' ,
DEPOSITVS QVARTO IDVS-MARTII .
D
Hic conſtituit, toto orbe terrarum Miffarum ſolempnia Do
mini noftri JESU CHRISTI, Sanctaque eiusGenitricis , ſancto
rum Apoftolorum , & omnium ſanctorum Martyrum , ac Con
feflorum perfectorum iuftorum toto orbe terrarum requieſcen
tiummemoriam agere . Hic augmentauit prædicationesCano
num fieri : DIESOVE NOSTROS IN TVA PACE -DISPO
NAS, &c. Hic conſtituit ſapra corpus beati Petri& beati Pauli,
à Car
 80 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ :
à Cardinalibus iugitercelebrari Miſſas. Hic fecit Romanum can. A
tum , & ordinauit Primicerium , & ſcholam Cantorum , & do.
cuit . Ordinauit & ftationes propter pænitentes; quas cum Car
dinalibus, & Cantoribus, & Regionarijs, & Acolitis,cruce ſta
tionali præcedente, faciebat. Nam aliterinQuadrageſima vſque
ad Paſcha, & aliter in Albis , & Dominicisdiebus, & feftiuitati
busSanctorum . Ecſtacuit has antiphonas proceſſionales in Qua
drageſima cantari, ſcilicet, DEPRECANVR TE DOMINE.
MVLTA SVNT DOMINE PECCATA NOSTRA . PARCE
DOMINE , PARCE POPVLO TVO . Et in litanias maiores has
alias antiphonas , fcilicet, DOMINE DEVS NOSTER ., & ce:
teras . Et fecitſanctum Stephanum orphanotrophium ,vbi Pri- B
micerius, & Cantores manerent; de quibusiugiter effent, cum
Pontifice: & de Epiſcopis Cardinalibus,Diaconibus,Regionarijs,
& de Acolitis, & Cubicularijs, quieum cuftodirent, & effentei
bonum teftimonium . Et conſtituit, ſicut B. Papa Gelaſius ordi
nauerat, vt eſſentper regiones,de Diaconibus Card. & Subdiaco
nibus Regionarijs; vt ſiquod Eccleſiaſticū negotiuni in regione
oriretur, quod diffiniti non poffet, Archidiacono repræſentare
tur, vt ipfe finem imponeret. Hic fcripfit ordinem , qualiter Ec
cleſia regeretur: & ftatuit,vtquando Pontifex cxtra Vrbem iret,
vel eſſet;Archidiaconus,& Archipresbyter Cardinalis,&Primi
cerius repreſentarentvicem eius.Et fecitſinodochiam fancti Gre o
gorij iuxta gradusbeatiPetri : & conftituitibitresCantorescum
Primicerio, qui iugiter officiarent Miſſam ad Altare beatiPerri,
induti pluuiali,& mitra , & virga; ſtarentque iuxta Alcare cumij.
& iij. & iiij.& pro beneficio haberent, ficutin Priuilegio.eius le
gitur. Statuit & quatuor Cantoresad ſanctum Paulum , & qua
tuor ad ſanctam Mariam Maiorem , & quatuor adſanctum Lau
fentium foris muros, pro ſeruitio Miſſarum Cardinalium , cums
beneficijs harum Ecclefiarum . Et præcepit Primicerio , & Can
toribus, vtnullomododeuiarent ab ordine, quem ipſe docuit
in Romana Eccleſia • Præcepic quoque , vtad Altare maius beati
Petri nulla conſecratio fieret,nifi Romani Pontificis ; & quando D
Dominus Pontifex facit conſecrationem ibi , deſcendat ad fan
Etum Andream , & faciat ibi confecrationem :qua expleta reuer
tátur ad Altare maius,& expleat Milſam . Etconſtituit quatuor
Diaconos Cardinales ad ſanctum Petrum , qui legerent Euange
lium , & prædicaret vnuſquiſque in ebdomada ſua. Et Cardinalis
ebdomadarius ſimiliter effet ibi propter pænitentes , & baptif
mum , & propter Miffas Peregrinorum adAlcare beati Petri: Si
militer , & ad ſanctum Paulum ftatuit .
Hic
 Au & ore Romano Canonico . 81
A Hic fanctiffimusPræſul Gregoriusquantum dilexerit, & dita
uerit Eccleſiam iftam , in Priuilegio, quod eft fcriptum in tabu- Bar.com ,5.ann,604.
lismarmoreisin patieceante Eccleſiam fixis ex parte , habetur;
quod fic incipit,

Priuilegium B. GrögorijPrimi.
Ominis Sanctis, & beatiſſimis Petro , & Paulo Apoftolo» priullegium 3.Gre
D rumPrincipibus, Gregorius indignus ſeruus . Quoties lau. bordprobafilica .
di veſtræ vlibus feruitura quædam licet paruaconquirimus, ve
ftra vobis reddimus , non noſtra largimur: vt hæc agentes non
B fimus elaci de munere , ſed de ſaluatione fecuri . Nam quid vn
quam fine yobis noſtrum eſt? Qui non poſſumus accepta redde
re,niſi quoniam per vos iterum & ipfum hoc , vt redderemus, ac
cepimus . Vnde ego veſter ſeruus reducens ad animum, mulcum
me vobis, beati Apoſtoli Petre, & Paule, effe debitorem ; propter
quod ab vberibusmatrismeæ , diuinæ potentiæ gratia protegen
te ,
intra gremium Eccleſiæ veftræ aluiſtis, & ad incrementum ,
per fingulos gradus, vſque ad fummum apicem Sacerdotij, licet
1
immeritū ,perducereeſtis dignati. Ideoque hoc priuilegij munu
1
ſculum humili interim offerre deuotione præuidi. Statuo enim,
& àmeis ſucceſſoribus feruandum fine aliqua refragatione con
C fticao, vt loca , vel prædia cum oliuetis , quæ inferiùs deſcribun
tur, quæ pro concinnatione luminariorum veftrorum à diuerfis,
quibus detinebantur , recolligens , veftra vcbis dicaui , immuti
lata permanere: Ideft, in patrimonio Appiæmaſſas victoriolas.
Oliuetum in fundo Rumeliano integro. Oliuet. in fundo Octa
uiano in integro. Maſſa T'rabatiana. Oliuet. in fundo Burregano,
vt ſupra. Oliuet. in fundo Appiano vt ſupra. Oliuet. in fundo Iu
liano in integro. Qliuet, in fundo Biuiano vt ſupra. Oliuetum in
fundo Cattiano.Olivet. in fundo Solificiano , vt ſupra.Olivecum
in fundo Palmis , vt ſupra . Oliuetum in fundo Sagaris, vt ſupra .
D
Oliuet. in fundo Marano , vt ſupra . Oliuetum in fundo Viliano
vtſupra . Oliuetum in fundo Cagnano, & Carbonaria, vtſupra .
Maſſa Ceſariana.Oliuet.in fundo Norano,vtſupra.Oliuet.in fun
do Priſciano, & Graſlano, vtſupra. Oliuet. in fundo Paſcurano,
vt ſapra. Oliyetum in fundo Mariniano, vt ſupra. Oliuetumins
fundo Cefariano, vt ſupra . Maffa Pontiana ad Ponzanum . Oli
uetum in fundo Pontiano , vt ſupra. Oliuetum in fundo Cafaro
maniana , vt ſupra. Maſſa Steiana. Oliuetum in fundo Beriano,
vr ſupra. Oliuecum in fundo Cacclano, vt ſupra .Oliuetumins
fundo Aquiliano, vt ſupra. Oliyetum infundo Steiano,vtſupra ,
Oline
L
 82 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ
Oliyetum in fundo Calli, vtſupra .Máfa Tertiana . Oliueramin A
fundo Camelliano, & fundoTorciliano, vtfupra. Oliüetüm in's
fundoCaſacucul, vtſupra .Mafla Neuiana. Olitecum in fundo
Arcipiiano , vt ſupra , Oliuetum in fundo Correliano, vt ſupras.
Oliuetum in fundo Vrſano , yo fupra . In Patrimonio Lambica
nenſi. Maſfa Algiſtas.Oljüetum , quod eſt ad tufum iuxta Ana
.
gnja,in integro .Oliyetum , quod eftin Siluula, & modicas talias
catagemulum à commiliti. Oliuecum in Apineas, in integro .
Oliuetum , quod eft in Clauiano,quod tenet Franculus Colonus.
Qliuetum in fundo Ordiniano in integro.Malfa Pelagiana: Oli
vetum in fundoCaſamutis iuxta Anagnias.Maſſa Pontiana: Oli. 1

uetum in fundo Pacciano . Oliyetum in fundo Ricianis . Malla B

Ruſcellens . Qliuecum iuxta Signiasinfundo Perpiniano',in inte.
gro . Maſſa Hecteriana. Oliyetum'in fundo Raſiniano .Ollüe
tumia fundo Cornatiano. Maſſa Fiftis. Olivecum ibidem : Olis
uetur inMaſſaSilanis, infundo Siliano, cuin factorio ſuo, in in
tegro, cara Petrum veftararium in Patrimonio Tyburtino.Maffa
Alliana .Oliuetum in fundo in Caſa Simiana , in vico Pallia .
no ,quod tenuere hæredes Sergij Scriniarij : Oliuerüm in fun
do lunianiello , quod Simon Abbas..... Maſſa Pollonis. Oli
uetum in fundo Tana , & Prandiaria . Maſſa Cornutis .Olivetum
in fundo Plautiano &c. Oliuecum in fundo' Statiano'; quod te
nuit Claudius nepos Demetrij.Oliuetum in fundoSurrio. Oliae C
tum in fundoſacroſancto, quod tenet Sergius gèner Petri . Oli
uetum in fundo ſacroſancto , quod tenet familia &c. Olivetum
vid. Bara tom , 8: infundo paterno , quod tenet familia& c. Si quis autem temera
rio auſu infringere præſumpſerit &c. Datum idibus Nouembris.
Imperante Pijíſimo Leone. |
ADNO T AT IO I.
Suntomnia prædia cum oliuetis numerotrigintaquinque. Ex
quibus intelliges, quàm abundans eſſe ſoleret copia lampada
ruminçenſarum : quarum tantùm vſuitor tantaque inſeruire de.
bebant oliueta ,
A D' Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο Ι Ι. D
1

Non eſt cur dubitetur, quod Romanus aliquid de rebus geſtis, 1

ac pietatehuius ſanctiffimiGregorijPapæ I. commemoracäs fit:

ſed negari quidem non poteft, quòd nihildixerit; quoniammnul
--»;tilibri deſanctitate vitæ , rebuſque præclarisgeſtis ipſius Ponti
ficis ſcriptireperiuntur ; & Baronius non facis oftendit in vita ip
Lovna Gregorioet fius Gregorij ſanctiſsimi,nihilominus inmulta ſe contulit : & A
naftafiusBibliothecarius, & Platina, aliquid loquuti funt.
Et noscum Anaftafio dicimus: [Hic expoſuit homilias Euan .
gelio
 Au & ore Romano Canonico. 83
A geliorum quadraginta : ſuper lob , lib. 35. fuper Ezechielem
lib . 2. Dialogorum lib.4.& Paftoralem , & multa alia bona, quæ
enumerare nonpoffumus,& c.Hic fecit beato Petro Apoſtolo Cia
borium cum columnis ſuis quatuorex argento puro. ]Multa, im
mò infinita bona fecit.Nos autē hicad Auctores ſupra adductos
lectorem referimus; ſicut etiam de temporibus illiusPontificatus.
De Oratorio ſancti Gregorij Papæ I. notum eſt omnibus, quòd.
temporibus illius RomaninoftriAuctóris exiſtebat in loco , vbi
ipſe demonſtrat, ſub nomine fanctiſſimi Pontificis tantum , &
non fancti Andrea Apoſtoli ; ficut Honufrius dixit his verbis:[ In Honuf.de 9.Vrbi:
Ecclefiæ fine, vbi ſedent Pænitentiarij , eſt Oratorium , & altare Eccl. cap.4.pag.445
B ſanctorum Andreæ , & Gregorij , à Gregorio IV. factum , fub
quo iacetcorpus eiuſdem fancti Doctoris.InCiborio verò, quod
eſt ſupra altare, extat capuc, S. Andreæ Apoftoli, à Pio Secundo
locatum , & Lanceæ ferrum , quo Domini noftri IESV CHRI
STI latus perforatum eſt, à Magno Turcarum Rege Baiazete
Innocentio VIII. Papæ dono miſſum . Id eft vnum ex feptem
Altaribus , quæ priuilegijs, indulgentijs ornata in Baſilica Vatica
na extant.]HæcHonutrius . Anaſtaſius autem veraciſſimus Au
ctor, intermultaderebus geſtis Gregorij Quarti ſanctiſlimi Pon
tificis, hæc ait : [ Perficiente verò illo ,hæc , quæ ſuperius dicta
ſunt, ad alia tunc Pontificalis eius animus Sanctorum opuſcula
C ſummopere cæpitattendere. Et quoniam tunc diuino ignis amo
re ſuccenfus,corpus beati Gregorijhuius vniuerfalis Ecclefiæ Prę.
ſulis, per quem ſancti Spiritus gratia toto orbe terrarum inextin
guibile ſapientiæ munus induxit, ex loco,ſepulcus quo prius fue
rat ,tulit;& non longe ab eo in alium nouiter conſtructum infra
Eccleſiam beati PetriApoſtoliſummo honore perduxit :eiuſque
ſacrum Altare argenteis tabulis , vndique perornauit : & Orato
rium ſuo fancto nomine titulauit: abſidamque eiuſdem ſuperau
rato muſiuo depinxit . In quo ſcilicet Oratorio Sanctorum cor
porabeatorum Martyrum Sebaſtiani, Gorgonij, ac Tiburtij,ex
Cimiterijs, in quibusante iacebant, perduxit, & vnumquodque
D eorum ſéparatis Altaribus collocauit . Pro quibus denique Ponti
ficatus fuitempore decreuit , vt Monachi , qui ad officium per
foluendum inEcclegabeati Petri Apoſtoli ſunt conſtituti, omni
bus diebus ibidem laudes Omnipotenti Domino canere non de
fiftant. Obtulit autem in eodem Oratorio vela maiora , vel mo
dica ſerica decem & o&o . VeſtesſuperAltare , fub quo ſanctiſli
miGregorij Papæ corpus quieſcit, tres: vnam cum chryſoclauo
habentem hiftoriam ..... & fuper vnumquodque Altareprædi
corum Martyrum veftem de fundato vnam . Imagines deniques
L 2 deſuper
 84 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ ,
A
deſuper deargentatas, necnon auro perfuſas, tres , habentes vul
tumDomini, & eorum depictos,quorum ſpecialia ibidem cor
pora humata miraculis, ac virtutibus pollenr. )Hæc Anaftafius.
XIX De Altare S. Egidij Abbatis .
Sepulchrum S. Gre. Iuxta fepulchrum , in quo beatus Gregorius Papa I.primo loco
Fotoporabi primo poſicus fuit, eſt venerabile Altare S.Egidij Abbatis.
A.DN O T A TI O.
Hoc Altare ſancti Agidij Abbatis inuenimus fuiſſe fundatuin
à Ioanne Tomacello Comite Neapolitano, quiBonifacium Pa
Vid. Bzou.com, 159
pam Nonum à coniuratis Vrbisſummacum gloria liberauit:de
ann, 1396 nu. 1. quo præclaram mentionem facit Bzouius . Quid antiquitus hic
locus fuiſſet, neſcio , quia nihil inuenimusapud Auctores, quide
ſacroſancta Diui PetriBaſilicaſcripſerunt. Et hæc de hoc Altares
S. Ægidij Abbatis . Nos autem hic fequimur Auctoris noftri Ro
maniordinem , vel potius confuſionem ; quippe qui nullum or
dinem in hac Baſilicæ deſcriptione obſeruauit.
TE X T V S.
Sabinianus ( inquit ) Papa. Sub cuius tempore fuit fames gra
uis in Ciuitate Romana : ſed perfecta pace cum gente Longo- c
bardorum , iuſſit aperiri horrea Ecclefiæ , & venundari frumen
tum populo perynum ſolidum xxx. modiostritici. Cuius epita
phium eft iftud,
HIC HOMINVM VITIA BLANDO SERMONE REMOVIT ,
NEC CVLPIS IVDEX , SED MEDICINA FVIT .

Miſericordiæ enim viſceribus vltra quàm dici poſſit , afflue

bat; & quantum in ſe, nullum à beneficio miſericordiæ exclu
debat .
AA D Ν Ο ΤT Α
A Τ Ι Ο.
Pauca de rebus geſtis huius Pontificis Sabiniani Romanus di D
xit, & non fine ratione: primò, quia fuit temporibus calamitatis:
ſecundò, quia breuitempore in cathedrabeati Petri ſedit. Nihi
lominus hic in Eccleſia beati Petri Apoſtoli luminariaaddidit:qui
ſepultus eft in eadem Eccleſia . Fecit nonnulla alia bona in Éc
cleſia Dei, quæ ab Anaſtaſio, Platina, & Alphonſo Ciacconio de
ſcripta ſunt; qui loquuti ſuntetiam demiſeria illius temporis ; &
Irowie.Sabanianipp. I. præcipuè Baronius erudite, atque plene loquutus eſt. Ethocfatis
de Sabiniano Papa .
TEX I V S.
Bonifacius Tertius Papa . Hic requieſcit in porticuPontificum
ad ſanctum Gregorium .
A D
i
AuctoreRomano Canonico . 85
A A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Romanus Auctor nofternihil omnino de Bonifacio Papa Ter
tio commemoratus eft: fed nos dicimus cum Anaſtaſio , quòd
1 ifte Pontifex, natione Romanus, fedit menſes octo, dies viginci- In vitaBonifacjIII.
tres . Hic obtinuit à Phoca Principe, vt ſedes Apoſtolica beati Pe
tri Apoſtoli, nempè EccleſiaRomana , caput eſſetomnium Ec
cleſiarum . [Hic fecit (vt verbis vtar Anaſtaſij) conftitutum in Ec
cleſia beatiPetri,in qua ſederunt Epiſcopiſeptuaginta duo, &
Presbyteri Romanitrigintiquatuor , Diaconi, & omnis Clerus .
i
ſub anathemate , yonullusPontifice viuente , autEpiſcopoCiui
tatisfuæ , præſumacloqui de ſucceſſore. JHæc Anaftafius, quire- in vitaBonifacij111.
B cenfet etiam nonnullas alias ordinationes pro Eccleſia Dei: Et
Baronius,quoque de temporibus illius Pontificatus latiùs loquu. Tomis:ann.666.
In vita ipfius
facij,
tus eſt. Vide præterea Platinam , & Alphonſum Ciacconium,
TE X T V S.

Bonifacius Papa Quartus , qui perije templum Pantheon à Fo

ca Ceſare, & dedicauit illud in honorem beatæ MARIÆ ſemper
Virginis,& omnium Sanctorum , Kalendis Nouembris . Hic ſe.
pulcus eſt intra Eccleſiam beati Petri, iuxtaportam Rauennatam :
cuius epitaphium eft iflud .
GREGORIO QVARTVS IACET HIC BONIFACIVS ALMVS ,
C
HVIVS QVI SEDIS FVIT ÆQVVS RECTOR , ET ÆDIS ,
TEMPORE QVI PHOÇA CERNENS TEMPLVM FORE ROMÆ ,
DELVBRA CVNCTORVM FVERANT QVO DÆMONIORVM;
HOC EXPVRGAVIT , SANCTIS CUNCTISQVE DICAVIT :
CVIVS NATALIS SOLEMPNIA QVI CELEBRATIS ,
PRIMIS SEBTEMBRIS FERT HOC LVX QVARTA KALENDIS ,
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De vita , & moribus Bonifacij Papæ Quarti,Romanus Auctor
nofter pauca loquutus eft; quoniam Platina , Ciacconius, & Ana. com.
In vitaBonifacij IV.
8. ad ann.614.
D
ſtaſius, vtide temporibus illius Pontificatus , ita etiam de geſtis
optime ſcripſerunt:ad quos nos referimus.Solum hic apponimus
epitaphium, quod Baronius adducit , à Malleo in monumentis
Vaticanæ Baſilicæ ſancti Petri collectis , inſcriptum eius Pontifi
cis fepulchro; quodſic ſe haber:
VITA HOMINVM BREVIS EST : HANC CERTA TERMINAT HORA ;
SED VITÆ ÆTERNÆ DEINDE PARATVR ITER .
QVÆ NON INDECORA , AVT RVRSVM PERITVRA VIDETUR ,
SED PVLCHRUM , ATQVE DECENS IAM SINE FINE MANET .SIC
L 3
 86 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ ,
SIC IGITVR QVID MORS STIMULIS AGITARIS INIQVIS ? A
QVID FERIS INCASSVM , QVID FVRIBYNDA GERIS ?
COMMODA NULLA TIBI POTERVNT TVA FACTA REFERRE ,
NEC PRODESSE POTEST IMPETUS ISTE TIBI .

GREGORII SEMPER MONITA ATQVE EXEMPLA MAGISTRI

VITA , OPERE , AC DIGNIS MORIBVS ISTE SEQVENS .
OVO HIC TERRÆ REPVTANS SVNT HVIVS MAXIMA VOTA ,
MITTERE AD ASTRA ANIMAM , REDDERE CORPVS HVMO :
SAVCIA MULTIPLICI SI QVIDNAM MEMBRA DOLORE
RVRSVS IN ANTIQVO PVLVERE VERSA MANENT .
QVÆ CONIVNCTA ANIMÆ STABILITO IN CORPORE SVRGANT B
AD VITAM ÆTERNAM , TE PRÆEVNTE MAGIS .
SANCTA FIDES MERITO , VITÆ CLEMENTIA PATRIS ,
SPEM CERTAM HANC FAMVLOS IVSSIT HABERE SVOS .

TE X T V S.

Deusdedit Papa. Hic benigniffimus pater Clerumvalde dile

xit , & ad priſtinaloca reuocauit.
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Romanus Canonicus huius Bafilicæ ſancti Petri de vita,&mo
ribus huius Pontificis nihilegit , niſi , quòd dilexit Clerums.
Nonnulla de geſtis ipſius Pontificis leguntur, & præcipue de eius C
Tom. 8. ana , 615 .
temporibus , apud Baronium , & Anaſtaſium .Vide etiam Plati
In vita ipfius , nam, & Alfonſum Ciacconium , qui optime de rebus geſtis hu
ius Pontificis fcripferunt;‫ ز‬ad quos nos referimus. Solùm hicdici
Rogá donatio eft,
mus , conſtitutam ab hoc Pontifice ſecundam Miſſam in Clero ,
diđaab erogando. & dimififfe pro obſequijs ad omnem Clerum rogam vnam inte
gram ; quæ donatio dicitur. Sepulcuseft in Baſilica B. Petri .
TE X TV S.

Bonifacius Papa Quintus . Hic beatiflimus Præſul,vtin Pontifi

cali legitur, fuit mitiffimus, & mifericors ſuperomnes, qui fue
runt tempore ſuo . D
A D Ν
N Ο Τ
T ΑA Τ Ι Ο .
In yita Bonifacij v. Pauca quidem de geſtis huius Pontificis Bonifacij Quinti ſcrip
ſit Romanus nofter Auctor, cùm multa , vel faltem nonnulla di
cere potuiffet : quoniam Anaftafius, Platina, Ciacconius optime
Bate, come ad amn: dixerunt, & Baronius latius , & eruditemultaadnotauit,etiam de
huius Pontificatus temporibus . Nos autem hic ponimus eiuſ
dem Bonifacij epitaphium , quod ipfi infcripfit eiusfuccefforHo
norius Papa : & eft quod fequitur.
CVR

1
 Au & ore Romano Canonico . 87
1 CYR TITVLATA DIV TORPVERVNT IVRA SEPVLCHRI ,
ET POPVLI NVLLVS PERSTREPVIT GEMITUS ; Bar. com, 19. par
929 .
SEGNITIES NON CULPA EVIT , QVICVMQVE REQVIRIS ,
NAM DOLOR INCLAVSVS PLUS LACERARE SOLET.
PANDE 'DOLOR GEMITVM , MERITISQVE QVIESCE BEATIS ,
VT LIBEAT SVMMI GESTA , REFERRE PATRIS .
HIC VIR AB EXORTV, PETRI EST NUTRITYS OVILI,
SED MERVIT SANCTI PASTOR ADESSE GREGIS.
PVRA FIDES HOMINIS VOTIS MVNDATA BENIGNIS

1 EXVLTAT CHRISTI CANTIBVS HYMNISONIS .

SIMPLICITAS SAPIENS VIVAX SOLERTIA SIMPLEX
-В
SERPENTINA FVIT SIMPLICITATE VIGENS .

CVMQVE QVATER DENOS COMPLERET PRESBYTER ANNOS ,

SERA SENECTVTIS MENS TAMEN ALMA FVIT .
CVLMEN APOSTOLICVM COLVIT TRES FERME PER ANNOS ,
PERFECTVM NVMERVM , TERQVE QVATERQYE GERENS .
HOC TIBI PRO MERITIS SVCCESSOR HONORIVS AMPLIS
MARMORE CONSTRVXIT MVNVS EPITAPHII .

Item aliud .
DA MECVM GEMITVM SINGVLTI ROMA DOLORIS ,

СС PLENA SACERDOTIS LVCTIBVS EGREGII .

CVR ? QUONIAM DEFLERE - SOLET MENS ACTA PERICLIS
PLEBSQVE ORBATA PIIS INSVPER OFFICIIS .
: HIC VIR INACCESSIS TENVIT CONTRARIA FACTIS ,
HÆC DOCVMENTA BONIS MORIBVS APTA SVIS .
MITIS IN ADVERSIS POSITVS , REBVSQVE SECVNDIS ,
OMNIA GRATA FERENS , ALTERA PRESSA TENENS .
} : PRÆVENIT NE NATA FORENT DELICTA CVRITIM ;
ORTA TAMEN SECVIT CVM PIETATE GRAVI .
IN COMMVNE BONVS BONIFACIVS INDE VOCATVS ,
PROPRIA LVCRA PVTANS PVBLICA SVBSIDIA a
D
MVNIFICVS , SAPIENS , CASTVS , SINCERVS , ET ÆQVVS ;
ISTA BEATORVM SVNT PIĄ SVFFRAGIA ,
NVM VIDVALIS APEX , PVPILLORVMQVE PHALANGES ,
COECORVMQVE CHORYS DVX TIBI LVCIS ERIT .
INFREMVIT POST, FATA SVIS MORS SAVCIA TELIS
RESPICIENS MERITVM VIVERE POSSE VIRVM .
CVLMEN APOSTOLICVM . QVINQVE ET BIS MENSIBVS ANNIS,
REXIT , ET AD .MAGNI CVLMEN HONORIS ABIT ,
TEX
 88 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ.
TE X T V S, A
Honorius Papa I. Hic cooperuit tectum Baſilicæ beati Petri
totum ex tabulis æneis ; quasleuauit de templo, quod appellatur
Romuli , ex conſenſu EracleiPijllimi Imperatoris. Fecit& Eccle
fiam in honorem ſanctiApollinaris Martyris in Vrbe Romain ,
porticu beati Petri Apoſtoli, quæ appellatur Palmata . Hic fecit
conftitutum in Eccleſia , & decreuit vt omni fabbato exeat leta.
nia ab Ecclefia ſancti Apollinaris ad ſanctum Petrum , niſi feſtum
interueniat ,
A D N O T A TI O.
De huius Pontificis rebus, pijſque geſtis multa ſuntadnotan
da , à Romano noftro Auctore Canonico omilla ‫ ;ܪ‬cùm nihil lo- B
quutus fuerit: ſed ab Anaftafio , & Platina de hoc Pontifice non
In vitaHonoriſpp.l nulla dicta ſunt. Baronius autem propriam quandam laudem de
vſe, 638 .
eo in ſcribendo conſequutus eſt, non folum de temporibus , ſed
eciam de vitæ ſanctitate . Nos verò aliquid de tanto Pontifice
dicturi ſumus cum Anaſtaſio Bibliothecario: [ Hic erudiuit Cle
rum . Temporibus ſuis renouauit omnem familiam beati Petri
Apoftoli, & inueftiuit Confeflionem beati Petri exargento pu .
ro , quod penſ. lib.centum octuaginta & ſeptem . Inueftiuit re
gias ianuas ingreſſu Eccleſiæ maiores, quæ appellanturmedia
næ , ex argento ; quæ penf. lib. noningentas ſeptuagintaquin
que. Fecit & ceroſtata maiora ex argēto paria duo,quæ ſuntante o
corpus beaci Petri Apoftoli,penſ.ſingul.lib.272. Fecit & ad bea
tum Andream Apoſtolum vbi fupra ante Confeffionem tabulas
exargento, quæ penl.lib. ſeptuagintatres. Huius temporibusle
uatæ ſunttrabes in Eccleſia beati Petri Apoſtoli numero ſexde
cim . ] Reliquum huius hiftoriæ dictum eſt ſuperiùs ab Auctore
Romano Canonico. Pergit Anaſtaſius:[Item fecitBafilicam beati
Biaflica S. Appol. Apollinaris Martyris in Vrbe Roma in ponicu beati Petri Apo
ftoli, quæ appellatur Palmaria, à ſolo, vbi donamulta largitus
eft, &c. ] Hic temporibus ſuis multa bona fecit, ita in ædifican
do à fundamentis,multas, variaſque Eccleſias, ſub diuerſis San
Ctorum titulis, tam in Vrbe, quàm extra : fic etiam multa , va. D
riaque argenti , & auri donamulcisEcclefijs dedit , & multa alia
fecit ; quæ enumerare longum eſſet. Nos ipfius epitaphium
ſepulchrale adducimus, quod fic fe habet .
Bar. toin , 12:p. 930. PASTOREM MAGNVM LAVDIS PIA PRÆMIA LVSTRANT ,
QVI FVNCTVS PETRI HAC VICE SVMMA TENET ,
EFFVLGET TVMVLIS NAM PRÆSVL HONORIUS ISTIS ,
CVIVS MAGNANIMVM NOMEN HONORQVE MANET.
SEDIS
 Au & ore Romano Canonico : 89
LEDIS APOSTOLICE MERITIS NAM IVRA GVBERNANS ,
DISPERSOS REVOCAT ,, OPTIMA LYCRA REFERT .
VTQVE SAGAX ANIMO DIVINO IN CARMINE POLLENS ,
AD VITAM PASTOR DVCERE NOVIT OVES ..
HISTRIA NAM DVDVM SÆVO SVB SCHISMATE FESSA ,
AD STATVTA PATRVM , TEQVE MONENTE , REDIT.
IVDAICÆ GENTIS SVB TE EST PER FIDIA VICTA .
SIC VNVM DOMINI REDDIS OVILE PIVM .
ATTONITVM PATRIÆ SOLLERS SIC CYRA MOVEBAT,
OPTATA VT POPVLIS ESSET VBIQVE QVIES.
B QVEM DOCTRINA POTENS , QVEM SACRÆ REGVLA VITÆ
PONTIFICUM PARITER SANXIT HABERE DECVS ,
SANCTILOQVI SEMPER IN TE COMMENTA MAGISTRI
EMICVERE TVI TANQVAM FECVNDA NIMIS .
NAMQVE GREGORII TANTI VESTIGIA IVSTI
DVM SEQVERIS CVPIENS, ET MERITVMQVE GERIS;
ETERNÆ LVCIS , CHRISTO DIGNANTE , PERENNEM
CVM PATRIBVS SANCTIS POSSIDE IAMQVE DIEM ,
HIS EGO EPITAPHIIS MERITO TIBI CARMINA SOLVI ,
QVOD PATRIS EXIMII SIM BONUS IPSE MEMOR .
G
Baroniùs etiam inHonorij laudibus hæc verba annotauit, quæ
mihi non videntur pretermiccenda : [ Hactenus de Honorio
Pontifice. Epitaphium eſt quidem eiuſmodi, vt erubeſcere de.
beant , quiin ipfum mutire vel audeant. Etenim nonſolum ſan
cti Gregorij fuit imitator,ſed hac ex parte in reuocandis ſchiſma
ticis pluſquam Gregorius hic , qui perfecerit, quod ipfi Gregorio
fuit inconceflum .Sed & accipe ex alio Epitaphio inſignem ad
hoc opus miniftrum adhibitum Thomam: eo enim adIchiſma
ticorúm conuerſionem vſus eftHonorius.

D QVIS MIHI TRIBVAT VT FLETVS CESSENT.IMMENSI ,

ET LVCTVS ANIMÆ DET LOCVM VERA DICENTI
LICET IN LACRYMIS SINGVLTVS VERBA ERVMPANT ,
DE TE CERTISSIME TVVS DISCIPVLVS LOQVOR .
TE GENEROSITAS MINISTER CHRISTI PARENTEM ,
TE MYNDA ÁCTIO THOMAS MONSTRABAT HONESTVM ,
TECVM VIRGINITAS AB INCUNABVLIS VIXIT ,
TECVMQVE VERITAS AD VITÆ MÉTAM PERMANSIT .
TV

M
 90 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ ,
TV CASTO LABIO PVDICA VERBA PROMEBAS .
TV PATIENS IAM PARCENDO PIE DOCEBAS.

TE SEMPER SOBRIVM , TE RECINEBAMVS HONESTVM ;

TV TRIBVLANTVM VERA CONSOLATIO VERAX .
ERRORE VETERI DIV AQVILEGIA CAECA
DIFFVSA CELITES RECTAM DVM RENVERET FIDEM
ASPERA VIARVM , NINGVIDOSQVE MONTIVM CALLES
CALCANS INDEFESSVS GLVTINASTI PRVDENS SCISSOS :

TEXT VS.
Seuerinus Papa I. Hic conſtituit , abſidem beati Petri Apoſto
li ex optimo muſiuo ,quod dirutum erat, renouari. Sepultus eſt B
in Eccleſia beati Petri in porticu Pontificum .
A D N O T A TI O.
Hic Seuerinus Pontifex Romanus apud Anaftafium , ſedit
TonitaSearch39 menſes duos , & dies quatuor . De huius temporibus Baronius ,
& Anaſtaſius latiùs loquuti ſunt , ad quos nos omnia , quæ de eo
dici poſſunt, remittimus: & folum hic dicimus , quod à Romano
omnino prætermiſſum eſt. Fuit igitur ifte Pontifex valde beni
gnus erga omnes, amator pauperum , largus , mitifiimus, fan
ctus, amatorCleri,quem , & omnibus bonis, vel donis augmen
tauit : diuiſit enim omni Clero rogam integram : & multa alia
bona pro Eccleſia Dei perfecit , quæ breuitatis cauſa omittimus, C
& ad prædictos Auctores referimus, vt dictum eſt.
TE X T V S.

Ioannes Papa Quartus . Hic dimiſit in Clerum rogam inte

gram . Sepultus in Baſilica beati Petri in porticu Pontificum .
A D : Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Hic Ioannes Papa Quartus nonnulla bona ſub ſuo Pontificatu
fecit. Sic etiam multa dona, atque ornamenta ex argento ,au
Tom. 8.anni 640. roque mundiſſimo Ecclefiæ , & Oratorio donauit , abipfo à fun
& 641 .
damentis factis: de quibus Anaſtaſius latiùsloquutuseft, & Baro
nius nonnulla de hoe Pontifice Ioanne optimeadnotauit, fieuti D
etiam de temporibus illius -Pontificatus. Vide etiam Platinam ,
& Ciacconium de vita,rebuſquegeſtis huius Pontificis . Noscan
cum hic agimus de pietate , atque religionehuius Ioannis Papæ
Quarti. Fuit vir ſanctus, pius, liberalis erga pauperes;libentiff
meeffundebạc largitatem in redimendiscaptiuis: & multa aliaj
bona fecit, & Oratoria plura conſtruxit. In cuius teſtimoniums
pietatis adducimus hoc epitaphium à Baronia inuentum ,quod
fic ſe habet .
MAR
 Au & oreRomano Canonico . 91
A MARTYRIBVS CHRISTI DOMINI PIA VOTA IOANNES
REDDIDIT ANTISTES SANCTIFICARE DEO . Bar. com.8.ann.641 .

AT SACRI FONTIS SIMILI FULGENTE METALLO

PROVIDVS INSTANTER HOC COPVLAVIT OPVS ,

Et hoc fatis de Ioanne Papa Quarto .

T E X T V S.
Theodorus Papa Primus , qui leuauit corpora ſanctorums
Martyrum Primi, & Feliciani de Arenario via Numentana,
honorifice recondidit ea in Eccleſia beaci Stephani Protomarty
ris in Cælio Monte. Hic ſepulcus eſt in porticu Pontificum , cu
Bius epiraphium eft iſtud .
INCVBAT EGREGII THEODORI PRASVLIS ALMI. &c.
A D N
Ν Ο ΤT ΑA Τ Ι Ο ..
Hæc Romanus, qui de rebus geſtis huius Pontificis nihil aliud
adnotauit. Nos autem dicimuscum omnibus ſcriptoribus, qui !

de vitis Romanorum Pontificum ſcripſerunt : Hic fuit amator

pauperum , largus, benignus fuper omnes, & multum miſeri
cors: qui in Cathedra ſancti Petri ſedit annos ſex, menſes quina
que , dies viginti. Baronius non ſolum derebus geſtis huius Pon
tificislatiùs loquutus eſt, verùm etiam de temporibus huius Pon
tificis; ſcripſitetiam &Anaſtaſius. Tantùm hicaddimus epita- Tom si ann.643.
C phium ſcriptum in laudibusipſius Pontificis Theodori, quod Ba- In vitaipfius.
roniųs adnotauit, quod fic fe habet .
ÉXQVIRENS PIETAS TECTVM DECORARE SACRATUM, Baron, com.12. pag.
931.
PASTORIS SVMMI THEODORI CORDA DIREXIT .

QVI STVDIO MAGNO SANCTORVM CORPORA CVLTV

HOC DEDICAVIT, NON PATRIS NEGLECTA RELIQVIT
TE X T V S.
Eugenius Papa I. Hic fuit benignus, mitis, & omnibus affa
bilis,& indigentibus elemoſinam ſæpillimeminiſtrauit.Sepul
tus eft in Ecclefia beati Petri .
D AD NOT A TI O.
De rebus geſtis huius Pontificis pauca quidemRomanus lo
quutus eſt, quoniam Anaſtaſius , Platina, & Ciacconius, non Tom. 8. ann. 6540
Colum de rebus geſtis, ſed etiam de temporibushuiusPontificis
optime loquutiſunt,& Baronius præcipue. Sedit in Cathedraw
S. Petriannos duos , menſes octo ,dies vigintiquatuor.
TE X T V S.
Vitalianus Papa . Hic regulam Eccleſiaſticam ,atque vigorem ,
vt mos erat, omnimodo conſeruauit.
M 2 AD
 4
92 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ
Α Ρ Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο. it

De rebus geſtisVitaliani Papæ Primimulta quidem ſunt dicen

da,à Romano huius Baſilicæ Canonico omiſſa. Anaſtaſius aucem,
& Baronius non pauca de hocPontifice fcripferunt; atque etiam
Platina, & Ciacconius,qui dixerunt non ſolum de rebus geſtis
huius Pontificis,ſed etiam de temporibus Pontificatus. Nos quo
que nonnulla dicemus de vita, atque ſanctitate , rebuſquegeſtis
huius Pontificis, cum Anaſtaſio : [Hic (inquit )direxit reſponſa
les ſuos cum ſynodica iuxta conſuetudinem in regiam Vrbem ,
L apud pijſlimos Principes , ſignificansdeordinatione ſua. Et dum
fuſceptieſſent,renouantes priuilegia Eccleſiæ reueiſi ſunt, quo
rum Principum clementia per eofdem miſſos direxerat B. Pe- B
tro Apoftolo , & Euangelia aurea cum gemmis albis miræ ma
gnitudinis in circuitu ornata , & c. Huius temporibus venitCon
ftantinusAuguftusde Regia Vrbe , &c. & ipſadieambulauit ipſe
In vitaViral.pp. 1. Imperator ad ſanctum Petrum, adorationem , & donum ibi ob
culir ,& c. ] Pergit dicere Anaitalius: ( Dominico die proceſſit ad
fanctum Petrumcum exercitu luo . Omnes cum cereis exierunt
obuiam ei, & obtulit fuper Altare illiusPallium aurotextile. ] Et
multa ſic in itinere ipfius Imperatoris , fic etiam in Vrbe ſcitu di.
gniora . Nos autem breuitatis cauſa omnia remittimus ad Aq
etores ſuperius adductos, qui optime annotarunt.
I EX T V S. C
Adeodatus Papa . Hic fecit Monafterium ſancti Eraimi,fitum
in Monte Cælio .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De huius Pontificis vitæ ſanctitate , rebuſque geſtis,Romanus
Auctorrem paucis complexus eſt, ſed ſolum mentionem fecit,
perfeciſſe Monafterium ſancti Eraſmi in Cælio Monte: diuerſi
modeautem ſcribit Anaſtaſius, nempe his verbis . [ In Monafte.
ria fan &ti Erafmifico in Cælio monte, in quocum veniffet fan
etillimus vir , multa noua ædificia augmentauit, ſed & multas
ibi prædia conquiſiuit, & in vita fua Abbatem , vel Congregatio
In vita Adeodati. nem ibidem inſtituit. ) Hæc Anaſtaſius. Etnos Deo fauente, in D
fecundo tomo Titulorum Cardinalium latius de hoc Monafte
rio loquuturi fumus. De temporibus poftAdeodatimortem A
naftafius mentionem fecit per hæc verba . [Poft cuius tranfirums
tantæ pluuiæ ,& tonitrua fuerunt, quales nulla ætashominums
meminit effe; vt etiam homines, & pecudes de fulgure interi
rent. Et niſi per Litanias, quæ quotidie fiebant, Dominus eſſet
propitiatus, nonpotuiſſent homines triturare , vel in horreis fru
menta recondere. In tantum enim creuere hæc mala , vt ex ipſis
pluuijs
.

1
 Au & ore Romano Canonico . 93
A plouijs denuo legumina renaſcerentur , & ad maturitatem de
uenirent; pro quo capti hominesmirabantur.] Baronius autem vſqTom. 2. ann.669.
. ad 675.
latius tam de vita, rebuſque geſtis huius Poutificis, quàm de tem
poribus, optima ſcribendi ratione exercuit . Vide etiam Placi
nam & Ciacconium , ad quos nos referimus. Et hæc de Adeoda . In vitaAdeodatipp.
to Papa Primo .
T EX T V S.
Donus Papa. Hicatrium Bafilicæ beati Petri Apoſtoli, quod vide Paulum Dia
conum .
eſtante Eccleſiam , magnismarmoribusſtrauit .
A DΝ Ο Τ Α ΤΙ Ο.
Romanuspaucaloquutus eft de hoc Pontifice, & nullum fer
B monem fecit deillius Pontificatus temporibus; de quibus Ana
Ataſius, Platina nonnulla dicunt: ſed Baronius tam de vita ,quàm In vita Doni pp. I.
de temporibus iftius Pontificis, latius loquutus eſt. Nos verò dici
mus , reſtauraſſe nonnullas Eccleſias in Vrbe Roma , & extra : 676.
Baron& 677.
tom .s.& 678.
ann.
Clerum quoque diuerſis ordinibus , & honoribus ampliauit, re
formauitque MonafteriaMulta etiam alia bona fecit in Ecclefia
Dei , quæ nos breuitatis cauſa omittimus, & ad fupradictos Au.
ctoresconferimus. Hæc de Dono Papa I.
TE X TV S. .
Agatho Papa. Hicin tantum benignus , acmanſuetus fuit,vt
etiam omnibus hilaris , & iucundus comprobarecur .
С A D N O T A TI O.
De rebus geſtis huius Pontificis Romanus huius Bafilicæ Ca
nonicus nihil quidem dixiſſe mihi videtur;tanto magis, quanto
1 Anaſtaſius, & Platina,Ciacconius , & alij , qui de vitis Romano- Tom 682
8. anr: 678.
rum Pontificum ſcripſerunt, latius loquuti ſunt ; Baronius autem
optime de eò cgit,tam de rebus geſtis, quàm de temporibus il
lius . Nos autem hic dicimus,Agathonemnatione Siculum ; &
Monachum fuifle , & fediffe in Cathedra Diui Petri annos tres ,
menſes octo , dies quindecim . Hic dimifit omni Clero rogam
vnam , & ad luminaria Apoſtolorum , & fanctæ Mariæ ad Præſe.
pe ſolidos duo mille centum , & fexaginta . Fecit etiam multas
Dalia bona in fuo Pontificatu pro Ecclefia Dei ; de quibus vides
Auctores ſupradictos: & folùm hic eius -epitaphium ponimus,
quod inciſum erat in eiuſdem ſancti Agathonis ſepulchro , his
verfibus.
PONTIFICALIS APEX VIRTVTVM PONDERE FVLTVS ;
VT IVBAR IRRADIAT , PERSONAT VT TONITRY .
QVÆ MODO HOC PERAGIT DOCTRINÆ FOMES , ET AVCTOR ,
FORMAT ENIM GESTIS , QVOS DOCET ELOQVIIS .
M 3 DVM
 94 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ ;
DVM SIMVL AQVIPARAT VIRTVS , ET CVLMEN HONORIS , А
OFFICIVM DECORAT MORIBVS ARTE GERIT .
PRODITVS HIS MERITIS ANTISTES SVMMVS AGATHO
SEDIS APOSTOLICE FOEDERA FIRMA TENET .
EN PIETAS EN PRISCA FIDES INSIGNIA PATRVM
INTEMERATA MANET NISIBVS ALME TVIS .

QVIS VERO DENVMERET MORVM DOCVMENTA TVORVM ,

mo

FORMULA VIRTVTVM DVM TVA VITA FORET?

TE X TV S. B
Leo Papa Secundus . Hic ſanctiſsimus vir , in diuina ſcriptura
eloquentiſsimus fuit: ſepulrus in Vaticano iuxta corpusApoftoli.
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Pauca Romanus Presbyter,& Canonicus huius Bafilicæ, ſcrip
ſit de ſanctiſſimo LeonePapa Secundo; de cuius rebus geftis,fan
ctitateque vitæ, multa non ſolùm ab Anaſtaſio , ſed etiam à Pla
tina, acta ſunt & apud omnes Auctores, qui de vitis Romanorum
Pontificum ſcripſerunt, bene intelligi poteſt. Nos autem hic
pauca etiam dicimus, quia non longo tempore vixit , ficut Ana
Italius affirmat. Leo natione Siculus ſedit menſes decem , dies G
octo. Hic Pontifex fanctiſſimus multa bona fecit in varijs Eccle
ſijs, quarūmultas à fundamentis ædificauit, & multas conſtitutio
nes pro bonaEccleſia Dei fecit, fiue in publica ſynodo , ſiue in
Tom. 8. ann . 683 . Concilijs; Baronius optime illius Pontificatus tempora adno
tauit, ad quem , & alios Auctores ſupracitatosreferimus.Sepul
tus eftin Vaticano .
TE X TV S.
Benedictus Papa Secundus . Hic ab ineunte ætate in Eccleſia
milicauit, paupertatis ſemperamator:ſepulus apud B. Petrum .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο ..
Benedictus Papa Secundus ſedit in Cathedra B. Petri menſes D
octo, & dies decem & ſeptem . Itaque non eſtmirandum ,là
Romano noftro Auctore de huius Pontificatus tempore , atques
Baron . tom. 8. ano.
684. geſtis, pauca dicta ſunt. Baroniusautem , & Anaſtaſius aliquid
InvitaBenedict.II. de hoc Pontifice adnotarunt, ſicut etiam de temporibus illius.
Nos autem hic dicimus, hunc Pontificem multa bona ſuo tem
pore feciſſe, tum in Baſilica beati PetriApoftoli, tum in alijs Ec
clefijs, & Titulis : quæ omnia ad prædictosAuctores videri pof
ſunt. Hic tantùm adnotauimus hoc epitaphium inuentum in ,
Tom . 12. pag. 93 . ſua ſepultura, ficut Baronius ait, hisverſibus.
1

MAGNA
 Au & ore Romano Canonico . 95
A MAGNA TVIS , BENEDICTE PATER , MONVMENTA RELINQVIS ,
VIRTVTVM TITVLOS , O DECVS , ATQVE DOLOR .
FYLGVRIS IN SPECIEM MENTIS SPLENDORE CORVSCAS ,
PLVRA SED EXIGVO TEMPORE COEPTA FLVVNT .
CYNCTA SACERDOTVM PRÆSTANTIA MVNIA COMPLES,
ET QVO QUISQVE BONO CLARVIT VNVS HABES .
QVIPPE QVOD A PARVO MERITIS RADIANTIBVS AVCTVS,
IVRE PATRVM SOLIVM PONTIFICALE FOVES .
NON HOC AMBITIO RAPTI TIBI PRÆSTAT HONORIS :
INDOLIS EST FRVCTVS , QVAM COMITATVR HONOS .
B ET QVIA SOLLERTER CHRISTI REGIS AGMINA PASTOR ,
PERCIPE SALVATI PRÆMIA CELSA GREGIS .

TE X T V S.
Ioannes Papa V. cuius temporibus regnauit Iuftinianus ſan
Etiſſimus Imperator .
A D N O T A TI O.
De rebus geſtis huius Pontificis Ioannis Quinti, nihil Roma.
nus Auctor loquutus eſſe mihi videtur: & tamen de geſtis, & de In vita Ioannis V.
temporibus illius Pontificatus, Anaftafius, Platina, & Baronius 68EtBar.tom.
5.
8.ann.
latius ſcripſerunt, ad quos nos referimus; & tantùm hic dicimus,
C hunc Pontificem fuiffe religioſiſsimum , valde manſuetum ; qui
multa bona operatus eſt in Eccleſia Dei , quæ apud ſupracitatos
Auctores leguntur.
TEX TV S.
Conon Papa. Hic dimiſicin Clero , Monafterijs videlicer, Dia
conis , & Manſionarijs, benedictionem in auro , ficut prædecef
for eius Benedictus Papa Secundus fecerat.
A D N O T A TI O.
Huius Pontificis res geftas, non breuiter Platina,Anaftafius,
& Giacconius ſcripſerunt, & Baroniaslatius, etiam de tempori- .2012.63.6.8 657
bus huius Pontificatus tractauit. Nos autem tantum dicimus, fe
D diſſe menſes vndecim , dies viginti tres. In cuius electione dum
ad Pontificatum quæreretur, non minima contentio facta eſt: &
multa alia bona facta fuerunt in Eccleſia Dei , quæ breuitatis cau
fa ad ſupradictos Auctores referimus. Et hæc fatis de Conone ,
Papas .
TE X TV S.
SergiusPapa I. qui conſtituit, vt in Natiuitate Beatæ MARIÆ,
Annūtiatione , Purificatione , Letaniaexeat à ſancto Adriano ,&
ad fanctam Mariam in Præfepe populus concurrat . Hic fepulcus
eſt
 96 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilica
eſt in Eccleſia beati Petri inter portam Argenteam , & portams A
Rauennaticam . Cuiusepitaphium eft iftud.
LIMINA QUISQVIS ADIS PAPA METVENDA BEATI ,
CERNE PII SERGII , EXCVBIASQVE PETRI .
CVLMEN APOSTOLICA SEDIS IS IVRE PATERNO
ELECTVS TENVIT , VT THEODORVS OBIT .
PELLITVR VRBE PATER , PERVADIT SACRA IOANNES ,
ROMVLEOSQVE GREGES DISSIPAT IPSE LVPVS .
EXVL ERAT PATRIA SEPTEM VOLVENTIBVS ANNIS ,
POST MVLTIS POPVLI VRBE REDIT PRECIBVS .
B.
SVSCIPITVR , PAPA SACRATUR , SEDE RECEPTA
GAVDET , AMAT PASTOR AGMINA CUNCTA SIMVL.

HIC INVASORES SANCTORVM FALCE SVBEGIT

ROMANÆ ECCLESIÆ , IVDICIISQVE PATRVM .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De Sergij Papæ I. rebus geſtis, & ipfius etiam vitæ ſanctitate,
pauca hic adnotauitRomanus Auctor nofter: fed Anaftafius, &
Platina , atque Ciacconius, copioſe de ipſo Pontifice loquuti
Lo vitaSergij1. com . ſunt. Baronius autem non folum cum eruditione de rebus geftis
8. ann. 692.

ipſius Pontificis , ſed detemporibus egit. Nosautem ad fupradi

ctos Auctores, hic dicimus tantum de donis factis nonnullis Ec C
cleſijs, cum Anaftafio , qui ita ait : [ Hic beatiſſimus vir in ſacra
rio beati Apoſtoli capſam argenteam in angulo oſcuriflimo ia
centem , & ex nigredine tranſactæ annofitatis,necfieſſet argen
tea apparentem , Deo ei reuelante, reperit. Oratione itaque fa
eta ſigillum expreffum abftulit, locellum aperuit, in quo inte
rius plumatiumexholoferico ſuperpoficum ,quod ftauracis dici
tur, inuenit. Eoque ablato ,inferiùs crucem diuerſis ac precioſis
lapidibus perornatam inſpexit: de qua tractis quatuorpetalis, in
quibus gemmæ clauſæ erant miræ magnitudinis, & ineffabilem
portionemfalutaris Ligni Dominicæ Crucis inuenit.Quæ etiam
ex die illo pro ſalute humani generis ab omni populo Chriſtia. D
no die Exaltationis ſanctæ Crucis in Baſilica Saluatoris , quæ ap
pellatur Conſtantiniana , oſculatur, ac adoratur . Hic fecic Ima
ginem beati Petri Apoftoli, quæ eft in parte mulierum . Hic fecit
Thimiamaterium aureum maius cum columnis,& cooperculo,
quod ſuſpendicante Imaginestres aureasbeatiPetri Apoftoli, in
quo incenſum , & odor ſuauitatis feftis diebus, dum Miffarums
folemnia celebrantur, omnipotenti Deo opulentius mittitur
Hic poſuic in abſida Bafilicæ fuprafcriptæ ſuperſedem appella
riam

!
 -Auctore Romano Canonico . 97
A riam argenteam penf. lib. centum viginti · Hic fecit in Baſilica
ſupraſcripta faros argenteos ſex penſ.Iing. lib. triginta, qui funt
fuper trabes ad ingreffum Confeffionis.
Pergitdicere Anaſtaſius: [ Hic fecit in circuitu AltarisBaſilicæ :
ſuprafcriptæ trabes octo,quatuor ex eis albos, & quatuor cocci
neos . Hic tectum, & cubicula, quæ circumquaque eiuſdemBa
filicæ ſunt, quæ per longa tempora ftillicidijs, & ruderibusfue
rant dillipata, ftudiofiùsinnouauit,ac reparauit. Hic muſiuum ,
quod ex parte in fronte atrij eiuſdem Bafilicæ fuerat dirutum , in
nouauit. Similiter& fpecula eiuſdemEcclefiæ, quæ ſuperſedem
ſunt, vel regios arcas maiores ſunt, renouauit .Hic corpus beati
B Leonis probatiffimi Patris , atque Pontificis, quod in adicoinfe
riotis ſecretarijprædictæ Bafilicæ pofitum fuerat, facta diligen
tiùs tumba in denominata Baſilica ; publico loco , vt fibi fuerat
réuelatum , repoluit, ac locum ipſum ornauit. Hic fecit pate
nam auream maiorem habentem gemmasalbas, & in medio ex
hyacintho ſmaragdo,crucem ,lib. viginti, &c.] Multa,quaſi in
finita alia bona fecit cum in donis ex auro , argentoqué , pre
cioſiſque gemmis ornatis, alijs Ecclefijscollatis, tum etiam in fa
bricis,in multis Bafilicis, atque titulis etiam à fundamentis reædi
ficatis , muſiúo marmoribuſque ornatis , quæ hic omittimus,
ad Auctores prædictos omnia breuitatis cauſa referentes.
с Car T EX T V S.
Ioannes Papa Sextus.Hic fecit in Eccleſia beati Andreæ adfan
&tum Petrum ambonem nouiter confructum .
:5" ADN O'T A TI O.
De Pontificis Ioannis Sexti geſtis nonmulta Romanus loquu
tuseſt , more ſolico : de cuius vita Anaftafius, Platina , & Ciacco- 703.704
Tom ,8.. ann.70 %.
niusmulta adnotarunt, vti de temporibus illius Pontificatus. Ba
ronius autem larè & optime ſcripſit:ad quosnoslectorem remit.
timus: & taniùm dicimus , ipſum ſanctiffimum Pontificem mul
ta bona feciſſe in Ecclefia fancti Marci, in Baſilica B. Pauli Apo
ftoli, & alia permulta , quæ breuitatis cauſa prætermittimus. Et
D hoc fufficiat de Ioanne Papa VI.
T EX T V s .
IoannesSeptimusPapa , vireloquentiffimus. Hic fecitOrato
rium infra Ecclefiam beati Petri fandtæ Dei Genitricis Virginis
Mariæ in parteſiniſtra, iuxta portam Guidaniam : cuius parietes
muſiuo depinxit. Quietiam fepultus eftad beatum Petrum iuxta
Alcare Oratorij,quodipfe conftruxit, ſubxv. Kal.Nouembris.An
te Oratorium eſt Sudarium Chriſti,quodyocatur.Veronica.
} N AD
 98 Breuisdeſcriptio Vaticanæ Bafilicæ :
AD NOT A TI O. A
De Ioanne PapaSeptimo nonnulla alia dicere poterat Auctor
nofter Romanus , ſicut noslegimus apud Anaſtalium , tamde re
ſtauratione Ecclefiarum , velTiculorum ; quàm etiam de donis
exargento , atqueauro in multis Ecclefijs,vel Baſilicis collatis, &
etyre ann. 705. præclaris picturis,muſiuoque ornatis. EtBaronius de geſtis ip
lius, & de temporibus huius Põtificatuslatè,& eruditè adnotauir.
TE X TV S.
Siſinnius Papa I. Hic fuit conſtans animo , & curam agens pro.
Clero , & habitatoribus huius Ciuitatis .
AD N O T A TI O.
Romanus de hoc Pontifice pauca adnotauit; & non lineratio , B
ne ; quia paruotempore in Cathedra Diui Petri ſedit , ficut Ana ,
ftafius tradit his verbis.[ Siſinnius natione Syrus ex patre loanne,
ſedit diesviginti. Quietiam ſepultus eſt ad beatum Petrum Apo
Tom , S. ann. 708. ftolum . ] Vide etiam Baroniam , qui more ſolito , ſic de tempo
ribus , licetiam de vita huius Pontificis ſcripſit. Et hoc fatis de Si
ſinnio Papa .
IE X T.V. S. ,
Conſtantinus Papa I. Hic vir valde mitis fuit, vt in Pontificali
habetur. Cuius temporibus in Vrbe Roma fames magna factae
eft per annos tres: ſed poſtea permiſericordiam Dei tantæ fertili
tatis ybertas ſecuta eſt, vt fterilitatis inopiam obliuioni man- C
daret .
ADN O T A TI0 .
In vita Conſtantin , De rebus geſtis huius Pontificis Conftantinipauca loquutus
Tom .8.ann.709. eft Romanus.Anaftafiusautem , Platina, & Ciacconius, multa ,
deillo Pontificatu fcripferunt, fic etiam Baronius. Nos autems
nonnulla hic dicimus, Conſtantinum natione Syrum ex patres
Ioanne ſediſſe annosfex, dies quindecim , & vniuerſales fynodos
in Ecclefia beati Petri erexiffe. Hic Conſtantinus refecit patenam
auream penf. lib. 1 2. & multa alia bona fecit in Ecclefia Dei, de
quibus nosad prædictos ſupracitatos Auctoresreferimus. Ethoc
fufficiat de Conſtantino Papa I. D
TEXT VS.
Gregorius Papa Secundus . Hic fanctiſſimus Præſul in diuina
ſcriptura valde erudicus fuit, facundus loquela , & conſtans ani
mo. Sepultus apud beatum Petrum Apoſtolumij. Idus Februarij
in porticu Pontificum .
A D N O T A TI O '..
Iu vita Gregorij. II. Multa de Pontificis Gregorij Secundi geſtis, Romanus reti
cuit, velleuiter de eo loquucus eſt; cum tamen Anaſtaſius,Plati
na ,
 o i c o
828ON m an on
Au & ore Ro Can
E
LY . 99
A na, atque Ciacconiusmulta ſcripferintde rebus ipfius geſtis,nec
non etiam de temporibus. Baronius verò meliùs , atquelatiùs
loquutus eft . Nos autem nonnulla Deo fauente de hoc fancto
Pontifice dicturifumus,cum Anaftafio ( Gregorius ( inquit) Se- Bár
716.com..mm
715.717.77

cundus natione Romanus , ex patre Marcello , fedit annos 16. & 729
menſes 9. dies 1 1. & c. Exordio Pontificatusfui calcarias decoqui
iullit, & à porticu S.Laurentijinchoans huiusCiuitatis muros re
ftaurare decreuerat; & aliquam partem faciens, emergentibus
incongruis , varijſque tumultibus præpeditus eft, &c. Hic qua
drageſimali tempore, vt in quinta feria ieiunium , atque Milfa
rum celebritas fieret in Ecclefijs, quod non agebatur , inſtituit.
B Oratorium ſane in Patriarchio in nomine beati PetriApoſtoli, di
uerſis ornatum metallis , à nouo fecit, & circumquaque Altaris
parietes deargentauit,ac depinxit duodecim Apoftolos, quipenſ.
lib.centum & octuaginta . ] Pergit dicere Anaſtaſius: [ Fecitca
licem aureum præcipuum diuerſis ornatum lapidibus preciofis,
penſ.lib. 30.fimiliter & pacenam auream penł. lib.28. & ſemis.
Hic dimiſit omni Clero , Monafterijs, Diaconiæ , & Manſiona.
rijs, ſolidos duo millia centum ſexaginta, & ad luminaria beati
Perri Apoſtoli ſolidos mille. ]Multa, imoinfinita alia bona fecit,
in reparatione Baſilicarum , atque Ecclefiarum , quas ſplendide
alijs donis ex argento , & auro ornauit: quæ leguntur apudBaro- Tom .2,ane, 7 : 4
Cnium , & Anaftafium , & alios Auctores ſupracitatos. Et hæc fa
tis deGregorio Papa Secundo .
TE X T V S.
Gregorius Papa Tertius. Hic requiefcit in illo loco ,vbi Dom
nus Papa Eugenius Tertius requiefcit.
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Noneft dubitandum ,Romanum nihil de Gregorio Papa Ter
tio dixiffe:tantòmagis, quantò apud Anaftafium multa leguntur
de hoc Pontifice : fimiliter apud Platinam de temporibus illius
Pontificatus, & apud Baronium latè , & eruditè tractatur. Nos In vita Greg. 11
autem nonnulla hic adnocabimus ad noftram Bafilicam B. Petri tom.g.ann.731.733
D in Vaticano attinentia cum Anaftafio. (Hic, inquit, conceſſas ſibi
columnas ſex onychinas volubiles ab Eutychio Exarcho , duxit
eas in Eccleſia beati Petri Apoſtoli; quas ſtatuitcirca Presbyte
rium ante Confeflionem , tres à dextris, & tres à finiftris , iuxta
alias antiquas fex lithoparias: fuper quas poſuit trabes, & veſti
uit eas argento mundiffimo. In quibus ſunt expreſſæ ab vno late.
re effigies Saluatoris, & Apoftolorum ;& ab alio latere , Dei Ge
nitricis, & Sanctarum Virginum .Poſuitque ſuper eas lilia, &
fara argentea, penf. in vnum lib. ſeptuaginta. Hicfecit Orata
N 2 rium
 IOO Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
Orat àGreg.pp.III. rium intraeandemBaſilicam iuxta arcum principalem parte viro- A
rum ; in quorecondidit in honorem Saluatoris, ſanctæque eius
Genitricis, reliquias,fanctorumque Apoftolorum , vel omnium
fanctorum Martyrum , ac Confefforum , perfectorumque iufto
rum coto in orbe terrarum requieſcentium . Quorum fefta vigi
liarum à Monachis trium Monaſteriorum illic ſeruientium quo
tidie per ordinemexiftentium , atque natalitiorum Miſſas ineo.
dem loco celebrare inſtituit, &c. Quam inſtitutionem eodems
Oratorio tabulis lapideis conſcribere fecit; in quo faciens pergu
lam, contulit donadiuerfarum ſpecicrum ; id eſt gabathas aureas
duas , alias ſaxicas numero quinque:Cruces pendentes numero
quatuor : item Cruces ſimiles numero decem :amulas ſuperaura: B
tas paria duo pendentes: fibulatoria numero quinque : coronam
auream cum Cruce pendentem, gemmis ornatam , ſuper Altare:
pacenam , & calicem aureum , paratum vnum in gemmis : aqua
manile argenteum par vnum : & Imaginem ſanctæ DeiGeniyi
cis , diadema aureum cum gemmis,& collare aureum cum gem
mis pendentibus, inaures habentes hyacinthinas ſex : & faciem
altaris, & Confeſſionem cum regulis veſtiuitargento : & in tri
bus lateribus Altaris poſuit cruces argenteastres penf. in ynums
lib. triginta fex. Caniſtra argentea duo: Calicem argenteum quo
tidiarium: Coronulas argenteas numero quinque: & Calicem ar
genteum vnum,qui pendecin abſide ipfius Oratorij: & ſuper can. C
dem abſidem crucesargenteastres , & cætera , quæ in ornamen
to pergulæ , ſeu adveftes Altaris ordinata ſunt.)
Pergit etiam Anaftafius dicere. [ Item Diaconiam ſanctorum
Sergij,& Bacchi , ſitam ad Beatum Petrum Apoftolum , in qua
pridem paruum Oratorium erat, à fundamentis ampliori fabri
ca dilatauit . Et concedens omnia , quæ in vſu Diaconiæ exi
funt, ſtatuit perpetuo tempore pro ſubftentatione pauperum,in
Diaconiæ Miniſterio deſeruire . Item inCameterio ſanctæ Pe
tronillæ ftationem annuam dari inſtituit, vbi obtulit coronam
auream, calicem , & patenam argenteam , ſeu aliadiuerſa ador
natum Ecclefiæ pertinentia. Item accubita , quæ ſunt ad beatum D
Petrum, in ruinis poſita, à fundamentis nouiter reſtaurauitatques
depinxit.] Pergit etiam Auctor Anaftafius dicere: ( Et hoc con
ftituit, vt fecundum conftitutum , quod à CollegioSacerdotum
coram facro corpore beati Petri factum eſt, pro celebrandisſo
lemnijs vigiliarum , atque Miffarum ChriſtiDomininoftri, ſän
Ctæque eius Genitricis, ſanctorum Apoftolorum , vel omnium
ſanctorum Martyrum, ac Confeſſorum , perfectorumquejuſto
rum toto in orbeterrarum requieſcentium , vt in Oratorionomi
ni
 Auctore Romano Canonico. IOI

A ni eorum dicato intra Eccleſiam beati Petri Apoſtoli, ſub arcu

principali , à Monachis vigiliæ celebrarentur ; & à Presbyteris
hebdomadarijs Miffarum ſolemnia . Iiſdemque inftitutis difpo
fuit, vt in Coemeterijs circumquaquepoſitis Romæ, in die nata
litiorum eorum luminaria ad vigilias faciendas, & oblationes de
Patriarchio per oblationarium deportarentur ad celebrandas
Miffas, per quem præuideritPontifex, quipro tempore fuerit, fa
cerdotem , & c. ) Multa prætereabona fecit multis Eccleſijs ,
atque Baſilicis , tituliſque, tam in Vrbe Roma quàm extra ; quæ
numerare longiſſimum eſſet. Quare hic facimus punctum , &
ad ſupra adductosAuctores in toto& per totum Lectorem
B remittimus. Et hoc fatisdeGregorio Papa Tertio .
TE X T V S.
Zaccharias Papa.Hic in Patriarchiuo, fcilicet,ſub ſancto Lau
rentio de Palatio Lateranenſi, beati Georgij Martyris capud re
perit in caſſa reconditum . Sepultus apud beatum Petrumin por
ticu Pontificum .
A D NOT A TI O.
Nihilde Papa Zacharia fanctiffimo Romanus Auctor nofter
loquutus eſt; nec de eius geſtis mentionem fecit. Anaſtaſiusau
temnon ſolum devita eiuſque ſanctitate ,ſedetiam detempori
C bus illius Pontificatus adnotauit: & Baronius latiſſime. Nos verò Tom ,7.. ann.750742.
nonnulla de donis ab ipſo PontificefactisBafilicæ Vaticanæ age
muscum Anaftafio ita ſcribente :[Hic in Eccleſia Apoftolorum
PrincipumPetri & Pauli pendencia vela inter columnas ex pal:
leis fericis fecit . Hic in Eccleſia prædicti Principis Apoftolorum
omnes codices domus ſuæ proprios , qui in circulo annilegun
tur ad Matutinos, in armarij opere ordinauit. Hic domumcul
tam lauretum nouiter ordinauit, adijciens & maffam Fontinia
nam , quæ cognominaturPaunaſia .
Hic viginti aurilibras pro emendo oleo annuè, vt de lucroco:
rum in luminaribus Apoftolicis proficiat, inſtituit. Et conftitutum
D ſub anathematis vinculo obligauit. Hic fecitveftem ſuper Alca
re beati Petri ex auro'textam, habcntem natiuitatem Domini
Dei , & Saluatoris noftri IESV CHRISTI, ornauitque eam gem :
mis preciofis: fimulque & vela ferica alithyna quatuor, quæ &
ornauit in rhodicis, & ornamentis varijs auro textis. Item fecit
coronam de. argento puriſſimo cum delphinis ex proprio ſuo ,
penf. lib. centum viginti .]
Pergit iam Anaftafiusdicere: [ Huius temporibus Caroloma
nus filius Caroli Francorum Regis , præfentis vitæ relinquens
gloriam , atque poteftatem terrenam ,ad beatum Petrum Apo
N 3 ſtolo .
 102 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
ſtolorum Principem deuotuscum aliquantis ſuis aduenit fideli- A
bus, ſeſeque eidem Dei contulit Apoftolo , atque in ſpirituali ha
bitu fe fore fpondens permanfurum , Clericatus iugum ab eo
dem fanctillimo fuſcepit Pontifice . Et inter alia multa dona, ob
tulit beato Petro Apoftolo ante Confeffionem arcum argen
teummaiorē penf. lib.ſeptuaginta.Etpoftaliquantum temporis
ad beati Benedicti; quodin Aquinenſium finibus fitum eft, pro
fectus eſt Monafterium , in quo & fuam finiri vitam iure profeſ
fus eftiurando , &c. Hic maſſas, quæ vocanturAntrus, & For:
mias , ſuo ſtudio iure beati Petri acquiſiuit, quas & domos cultas
ftatuit. Et de omnibus ſuperiùs adnexis domocultis Apoftolicæ
exarationis conſtituta faciens, atque facerdotale Collegiumag: B
gregans , ſub anathematis interdictionibus ftatuit: Nulli quoquo
modo fuccefforum eius Pontificum , vel alij cuilibet perſona , li
cere ipfas domos culças ab yſu Eccleſiæ quoquomodo alicnare .
Hic fecit veſtem ſuper Altare beati Andreæ Apoftoli ad beatum ,
Petrum nimis optimam . ] Et multa hic ſanctiſfimus Præſulbona
fecit in variis Eccleſijs ; atque Baſilicis; quæ enumerare longiſi
müm efle iudicaui,fed ad Auctoresſuperiùsadductos nos refe
rimus .
TEXT.VS.
Stephanus Papa Secundus. Hic ſanctiſſimusPræſul in ſua pro
pria domo conſtruxit àfundamentis Monafterium in honorem C
ſancti Stephani Papæ & Martyris , atque Pontificis: necnon &
beati SilueftriPapæ, in regione Columpnæ .Hic fepultus eftin
porticuPontificum. Cuius Epitaphium eft iftud .
SVBÍACET HIC STEPHANVS ROMANVS PAPA SECVNDVS .

ADN O. T.A TIO ..

De hoc Pontifice Stephano Secundo magnam quæſtionem :
inuenio inter Scriptores.Nonnulli enim dicunt, Stephanum Pa
pam Secundum vixiſſe in Pontificatudies tres,ftatimque ipfo die ,
alium Stephanum in Baſilica Diuæ Mariæ ad Præfepe creatum
Pontificem ; qui fuitnationeRomanus . At RomanusnoſterAu: D
thor nihil dixit de Stephano Papa Secundo, qui tertio die.ipſius
Stephani!!.
In vita. 3. mn.
tom 7$ 2. Pontificatusſuum diem obijt.Alijverò affirmantobijffein quinto
anno ipfius Pontificatus . Nos aucem cum Anaſtaſio dicimus:
[ Defuncto verò beatæ memoriæ Domno Zacharia Papa, Ste
phanum , quendam Presbyterum , ad ordinem Pontificatus cun
ctuspopulus ſibielegit, & intra Lateranenſe Patriarchium miſit:
vbi biduo manens, tertio die poſtquam à fuoſurgeret ſomno ;
& ſedensfamiliares caulas ſuasdifponeret; ſubitodum ſederet,
alie
l Auctore Romano Canonico . 103
A alienatus obmutuit, & fequentidie defun&tuseft.Hæc Anaſta ,
fius de Papa StephanoSecundo..Itaquenos dicimus , & loqui
mur de Stephano Papa Tertio ,quifuit germanus Pauli Papæ I.
qui mortuo Stephano , Pontifex Romanusfuit creatus ,
Malta quidem dicunt Auctores de hoc Stephano PapaTer
tio , fic etiam de illius temporibus; & præcipue Anaftafius, Pla- en vicaStephani!!!.
tina , & Baronius ; in quibus nullum verbum inueni de funda aon. 753.754.756.
tione Monaſterij fa& a abipfo Pontifice in ſua propria domo:ſed
Paulusipfius frater Papalfundauit Monafterium , quod nofter
Romanus dixit feciſſe Stephanum ;ſed reuera conſtructum illud
fuit àPaulo poft obitumStephani fratris: de quo Monaſterio
B nos ſupra folis 2. abunde diximus: Fecit verò Stephanus Tertius
nonvulla Xenodochia ; ficutAnaſtaſiuspergicdicere. [ Mox ve
rò reftaurauit&quatüorin hac Romana Vrbeſita antiquitus Xe
nodochia, quæ à diuturnis;& longinquis temporibus deftitutas
manebant : & in eis ordinauicomnem vtilitatem , in diuerſis locis
diſponens , intus etiam , & foſis;in quibus, & multacontulit do
na . Quæ & per priuilegij paginam fub anathematis interdicto.
confirmauit.Parimodo a nouofundaffe dignoſcitur & Xenodo
chiumin Placaria centum pauperum Chrifti, diſpoſirum illic fa
ciens , quotidianum videlicet victum eorum decernens tribui.
Nam & foris muroshuius Ciuitatis Romanę lecus Baſilicam bea
Gti PetriApoſtoli duo fecit Xenodochia, in quibus & plura con
tulit bona, quæ & ſociauit venerabilibus Diaconijs illic foris exi
ftentibus, vtperenniterpermanerent &c. ] Multa, imò infinita
de rebus geſtis huius Pontificis eſſent dicenda, etiam de vita
illius, tum detemporibus ; & tanto magis, cùm veniſſet in Ita
liam contra Longobardos pro patrimonio Romanæ Ecclefiæ Pi
pinus ſanctiſſimus Francorum Rex,qui omnia reftituicurauit Ec
clefiæ Romanæ. Cuius hiſtoriam optime, & latiſſime ſcripſerunt
Anaftafius, Platina, & Baronius .Itaque nos ad præfatosAucto
resreferimus. Et hæc fatis de duobus Stephanis Pontificibus $e .
cundo & Tertio .
D I EX T V S.
Paulus Papa. Hic fuit germanus huius prædicti Stephani Pa
pæ . Hic iacetin Vaticano iuxta Altare beatæ Mariæ .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De rebus geſtis Pontificis Pauli I. nihil Romanus nofter Au
Cor loquutuseffemihi videtur:de quibus tamen apud Anafta. In vita Paulil.
ſium , & Baronium ,Platinam , & Ciacconium , latè & copiosè viqu
Tom.Jana.757.
e. 766 .
agitur, ſumma cum laude huius Pontificis Pauli , & etiam Pipini
ſanctiſſimi Francorum Regis : ad quos Auctores nos breuitatis
cauſa
 104 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ
cauſa Lectorem remitcimus. Ethoc ſufficiat de Paulo I. fuperiùs A
enim loquuti fumusde hoc Pontificein deſcriptione ipfius Ora
torij beatæ Mariæ ab ipſo Pontifice fa& o, fol.52.
TEXT: V Si .
Stephanus Papa Tertius. Hic virfuit ftrenuus, & Scripturis di
uinis eruditus,& inearumobferuationibus conftantiflimus per
ſeuerator . ‫ ; ܐܵܬܵܐ ܀‬: : - f: ; ‫ ܐܶܪ‬: ܳ‫ ܬ݁ܪܺܝܚܪܺܝ‬.... . ,
A DNOTATI0.112 : 1,503
De rebus geſtis Pontificis Stephani Quarti, nuncupatiTertij,
ficutadnotauicſuperiùs Romanus , ita canonizauit Baronius , &
In virzseephani.IV. Anaſtaſius,nonnullique alij , quide Romanorum Pontificumi
vitis (cripferunt :qui dicunt in Pontificatu vixiſſe annos tres,men: B
ſes quinque, dies vigintiocto . Dicunt etiamfuiffe natione Sicus
lum , Monachum Monaſterij fan&i Chryſogoni. Fuit virfan ,
& iffimus,& fecit mulca bonain fuoPontificatu proEccleſia Dei,
quæ latiíſimè, ficut etiam de ipfius Pontificatus temporibus , &
de vita,atque ſanctitate,legunturapudAnaſtaſium ,& Baronium .
TE X T..V S.
Leo PapaTertius. Hic beatus Præful conſtituit, vt ante tres
diesAſcenſionis Domini Letaniæ celebrentur. Sepultus in Ec
1 ::
cleſia beati Petri ij. IdasIunij.fo ..
A DN -OTA TIO
De rebus geſtis Leonis Papae Tertij fanctiffimi, nihilRoma:
nus loquutuseft ; quodmaximam admirationem nobis attulit;
quia de his, & apud Anaftafium , & Baronium , & Platinam , &
omnes Scriptores, qui de Romanorum Pontificum vitis ſcripſe
runt ; laiè , & copiosè tractatur. Nos autem fuperiùs de ipſo
Poncifice Léone Tertio nonnulla diximus in noftris adnotatio
nibus, fol.2 5. dum loquebamur de Oratorio ſancti Leonis Papæ
Quarti in hac Baſilicaexiſtente, vbi Paſchalis Secunduscorpora
Sanctorum Pontificum Leonis I. II.III. & IV . maxima , & reli
gioſa pompa ab eorum ſepulchristranſtulit, & in præfato ſupe:
riùsdicto Oratorio collocauit. Hac de cauſa hìc nos ad fuperiùs
Auctores adductos de illius Pontificis geſtis referimus. D
T E X TV S.
Stephanus Papa IV. Hic præter multa bona fecit in Eccleſias
beati Petri ad Vincula optimam veſtem de chriſoclabo cum
gemmis.
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Hic Pontifex à nonnullis ſcriptoribus eft nuncupatusStepha
nus Quintus, & non Quartus, vt Romanus ait , & non eft focia
tus , quia etiam Platinaitaſenſit, Anaſtaſius autem vſus eftratio.
ne
 Au & ore Romano Canonico . 105
A ne ſuperiùs à nobis aſſignata, videlicet, Stephanum Se cundum
vixiſſe tribus diebus , tamquam non fuiſſet. Nos autem dicimus
de Secundo , & Tertio Pontifice , & fic etiam Anaſtaſius. Merito
igiturdicendum eft de Stephano Quinto .
De cuius rebus geſtis Romanus nihil dixit, & noneſt miran
dum, quoniam feptem menſes, & tres dies in Pontificatu per
manſit . Anaſtaſius autem de Stephano Quinto, inter cætera ,hæc
habet : [ Hic fanctiflimusvir in Pontificatu iam poficus, pro con
firmanda pace , & vnitate ſanctæ Dei Eccleſiæ ,ad Franciæ arrep
tus eſt iter, apud Pijſlimum , & Sereniſſimum Dominum Ludo
ticum Imperatorem . Qui cùm in Franciam peruenifſet, tanto
B honore atque exaltatione à prædicto pijſlimo Principe , atque
Francorum populo ſuſceptuseſt, quantovixlingua narrari po:
teft. Et tantam illi Dominus gratiam largiri dignatus eft, vtom
nia , quæ ab eo popoſciſſe dignoſcitur, in omnibus impetrarit.]
PergitAnaſtaſius:( Fecit autem in Eccleſia beati Petri Apoſtoli ad
Vincula Tymiamaterium de argento deſuper deauratum pens,
lib. ..... Item fimiliter fecit gabacha de argento pení. lib .....
Similiter fecit velaholoſerica cum periclyſidefundato num.....
Imò & in eadem Eccleſia fecit veſtem de chryſoclauo cum gem
snis, habentem hiſtoriam beati Petri Apoſtoli. Itemfecit vela
de fundato &c. ) Et multa alia bonafecit, tàm in Baſilica , quàm
C etiam in Eccleſijs, pijſque locis in Vrbe Roma , quæ apud Anaſta
ſium , & Baronium legi poflunt.
DeOratorio SS. Proceſsi & Martiniani .. XX
Aſchalis Papa I. Hic beatiſſimus Præſul detulit corpora ſan
Ctorum Proceſsi & MartinianiMartyrú, de Coemeterio ſan
ctæ Agathæ in Eccleſia beati Petri. In quorum honore conſtru
xit Orátorium fummæ pulchritudinis, in quoſatis honorifice,
corpora eorum recondidit in Concha Porfiretica. Sepultus in ,
Vaticano .
D
A D N O T A TI O.

De rebus huius Pontificis geſtis Romanus non multa dixit,

quoniam Anaſtaſius,tam de rebus geſtis ipſius Pontificis, quàm Tom . 9. ann . 817.
de temporibuszlatius ſcripſit, & Baroniuslatiſsime, &ſumma cum Viqueai324.
laude de vita, & de temporibus illius Pontificatus loquutus eſt.
Platina verò , & Ciacconius maximam partem acceperunt . Nos
autem depietate, fan & itateque vitæ ,rebuſquegeſtis huius Pon
tificisPafchalis Papę I. fatis ſuperiùsdiximus, dum loquuti fumus
o de
 1
106 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ ,
deOratorio abipſo Pontifice fundato, atqucſplendide vermicu . A
lato ex argento , auroque ,rebuſque alijs precioſis gemmis orna
to , fol. 54. & 35. Hoc verò loco ad Auctores fupracitatos reli
ferimus .

XXI . De Oratorio S. Gregorij Papæ.

Regorius Papa Quartus.Hicigne Diuini amoris fuccenfus,
corpus beatiGregorijPapæ egregij Doctoris, de loco , in
quo prius ſepulcusfuit,abftulit; & non longe ab eoin alium lo
cum nogiter conſtructum intra beati Petri Ecclefiam fummo
honore perduxit. Eiuſque facrum Alare ,velpotius Oratorium, B
ſuo nomine ticulauit . In quo fiquidem Oratorio , ſanctorums
Martyrum corpora , Sebaſtiani ſcilicet , Gregorij , & Tyburtij
filijChromatij Præfe &ti, exCimiterijs, in quibusante iacuerant,
ficut in Pontificali legitur, honorifice perduxit, & vnumquod
que corum ſeparatis Altaribus collocauit.
A D N O T A T I O.

De fancti Gregorij Oratorio à Gregorio Quarto Pontifice à

fundamentis conſtructo, & ſancto Doctori, atque PontificiGrc
gorio dicato , ſatis fuperius diximus . Quare eius res geftæ videri C
IovitaGreg.pp.iv. poffuntapud Anaftafium , Platinam, Ciacconium , & Baronium ,
Bar.com.9.ann.816. nonnulloſque alios . Et hæc fatis de Diui Gregorij Oratorio , à
Gregorio Quarto ſplendide ædificato , atque ornato .
XXII.
De Altare Apoſtolorum Symonis,& Iudæ.
Natrio verò Eccleſiæ ad Crucem , eft venerabile Altare ſan
Iioribusaccepimus,
ctorum Apoftolorum Symonis, & Judæ : vbi , veà noftrisma.
corum corpora precioſa requieſcunt.
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο. D

De Altare ſanctorum Apoftolorum Simonis , & Iudæ , tem

poribus Romani noftri Auctoris exiſtebat in veteri Baſilica à
Conſtantino Magno extructa. Poftea vero, demolita illius Bafili
cæ parte , hoc Alcare à Xiſto Papa Quarto fuit translatum in me
diam veterem Baſilicam , vbi ſanctiffima Euchariſtia (eruabatur ,
videlicet in reſiduum veteris Bafilicæ , quæ temporibusnoftrisà
Paulo V. demolita fuit . Honufrius de huius Altaris translatio
ne
 Auctore Romano Canonico . 107
A ne hæc fcribit : ( Vetus verò ſanctorum Simonis , & Iudæ Alcare
Xyftis Quartus tranftulit ad mediam Eccleſiam , vbi feruatur ſån . Honufr.de 7.Vrbis
Ecçleſ,pag.45?
&tiffima Euchariſtia. ] Et in antiquo huius Bafilicæ veftigio legi
mus hæc verba : SACELLVM SS. APOSTOLORVM SIMO
NIS , ET IVDÆ , VBI SANCTISSIMVM EVCHARISTIA SA
CRAMENTVM HONORIFICE CVSTODITVR . Et hæc de
hoc Alcare ,

.
Vbi requieſcit Sergius Papa Secundus. XXIII.
Ergius Papa Secundus , qui renouauit à fundamentis Eccle .
B fiam ſanctorum Silueftri, & Martini Pontiff. de quafuit Pref.:
byter Cardinalis ordinatus . Sepultus in Eccleſia beati Petricum
Xyfto I. Papa, & Martyre , & Fabiano Pontifice, vt dicit eius
Epitaphium
SERGIVS EN IVNIOR PRÆSVL ET PLEBIS AMATOR ;
HOC TEGITVR TVMVLO , QVI BENE PAVIT OVES .
SPES PATRIÆ , MVNDIQVE DECVS , MODERATOR OPIMVS,
DIVINIS MONITIS , NON FVIT ILLE PIGER .
ROMANOS PROCERES NON TANTVM FAMINE VERBI •
REBVS ET HVMANIS NOCTE DIEQVE FAVENS .
Ć VTQVE LEO SANCTVS ,- DAMASUS QUOQUE PAPA BENIGNVS ,
HIC RITVM TENUIT , INSTITYITQVE GREGEM ..
EGENTVM SEMPER STYDVIT RECREARE CATERVAM ,
PERQVE POLI VT CAPERET COELICA REGNA LIBENS .
IAM IAM PRO TANTO TVNDAMVS PECTORA PVGNIS
PASTORE AMISSO , IVVET VE AXE POLI,
NECTITVR ECCE PIIS FAVIANO , ET CORPORE XYSTO
PRÆSVLIBVS , QVCRVM SPIRITVS ASTRA MICANT .
Hoc epitaphium inuentum in Alcari beati Xyſti I. quod eft'in
introitu Bafilicæbeati Petri iuxca ferratam ,ſuper quod Altare eſt
arcus exmirifico muſiuo , ſicut legitur in vita Paſchalis I. Papæ .
Poſuit, inquit,corpus beati XyftiMartyrisante corpus B. Petri
juxta ferratam ,ſuperquod fecitAlcare lapidibus ornatum , & ſu
per Alcare arcum exmirifico muſiuo.
A DNO IA TIO ,
i De Sergij Papę Secundigeſtis Anaſtaſius, & Platinalatius fcri
pſerunt, ſicutetiam de huius temporibusPontificatus: Baronius les to ana, 844.
autem optimè annotauit de ſanctitate vitæ , atque etiam de tém
0 2 pore
 108 Breuis delcriptio Vaticanæ Balilicæ .
pore huius Pontificis . Nos verò tantum dicimus , quantum ins A !
1

Baſilica beatiPetriApoſtoli operatus eſt, cum Anaſtaſio, qui ait;

Titulus Equitij re .
Itauraturi, & orna. [ Fecit autem in Bablica beati Petri Apoftoli veftem de chryſo
bonacompete Eccle. clauo, habentem in medio Saluatoris effigiem , & dextra læuaq;
fijs á Sergio II.
eius omnium fanctorum Apoftolorum Tutilantes figuras ; quam
etiam preciofiffimisgemmispraſinis & hyacintinis perornayit.]
Et multa alia bona fecit in varijs Eccleſijs,atque Titul's , & præci 1

pue in Titelo ſanctorum Silueftri, & Martini. Vbi ſciendumeſt

ipſum præclarum Pontificem cæpiffe à fundamentis ædificare ,
non tamenperfeciſſe: ſed inchoatum opus Leo Papa IV. eius ſuc
ceffor abſoluit, yt verſus fequentes in abſide muſiuo opere con
texto teftantur. B

SERGIVS HANC COEPIT PRÆSVL , QVAM CERNITIS AVLAM ,

CVI MORIENS NVLLVM POTVIT CONFERRE DECOREM .
SED MOX PAPA LEO QVARTVS DVM CVLMINA SVMPSIT
ROMANÆ SEDIS , DIVINO TACTVS AMORE
PERFECIT SOLERS MELIVS , QVAM COEPTA MANEBAT,
ATQVE PIA TOTAM PICTVRA ORNAVIT HONESTE .
COENOBIVMQVE SACRVM STATVIT , MONACHOSOVE LOCAVIT ,
QVI DOMINO ASSIDVAS "VALEANT PERSOLVERE LAVDES ,
TALIBVS VT DONIS COBLESTIA SCANDERE POSSIT
G
REGNÁ , QVIBVS MARTINYS OYANS SILVESTER ET ALMVS 0 .
PERFULGENT , GAVDENTQVEYŞIMVITCVM PRÆSVLE CHRISTO " !
QVORVM PRO MERITIS HAGATEMPLA DICATA CORVSCAT.
IS 27 3

Et hæc deSergio Papa Secundo. in

TiE X TV Soli
Leo Papa Nonus. Hic requieſcitinfraEcclefiambeati Petriin
pilo marmoreo, propeportam Rauennaticam :dequo funtapud
nosmulta , & magna miracula. Hic condidit priuilegium Cano
nicorum beati Petri de confirmatione fuarum Ecclefiarum .
D
A D NOT A T 10 :

In vita Leonis X.
Oni gelis nonnelia Romanus com
- De Leonis Pontificis Noni geltis nonnulla Romanus com .
memoratus eſt: ſed Platina, & Ciacconiusdetemporibus huius
Tom.1o.ann,1049.
vſque 1054.
Pontificatus,acetiam de vitæ ſanctitateloquuti ſunt;Baronius au
tem latiſſime, & fummacum eruditione: ad quos nos breuitatis 1

Vide I.eonem o:
ftienf.lb.z.cap. 88.
cauſa referimus .5 331 ?

89. & go .
T E XT V SL
StephanusPapaQuintus; de quo eft iftud epitaphium .
ACCE .
 Au & ore Romano Canonico. 109
A ACCEDIS QUISQVIS MAGNI SVFFRAGIA PETRI
COELESTIS REGNI POSCERE CLAVIGERI ;
INTENTIS OCVLIS COMPVNCTO CORDE LOCELLVM
.

CONSPICE PERSPICVVM , QVO PIA MEMBRA JACENT :

HIC TVMVLVS QVINTI SACRATOS CONTINET ARTVS
PRÆSVLIS EXIMII PONTIFICIS STEPHANI ,
BIS TERNIS ANNIS POPYLVM QVI REXIT , ET VRBEM
ET GESSIT DOMINO, QUÆ FVERANT PLACITA .
SVSCEPIT 'TELLVS CONSUMPTVM PVLVERE CORPYS ;.
ÆTHERA SED SCANDIT, SPIRITVS ALMYS OVANS.

В.
VNDE PETO , CUNCTI VENIENTES DICITE FRATRES :
ARBITER OMNIPOTENS DA VENIAM STEPHANO .

Hic prædi & usStephanusQuintus requieſcit ante Ecclefiam

B. Petri .
ADNOTATIO .

De rebus geſtis huius fanctiſſimi Pontificis Stephani, Roma.

nus nonſatis mentionem fecit, quiabipfointer Pontifices Quin
tus huius nomine enumeratus eft, & tamen ab Anaſtaſio Biblio In vita StephaniVL.
thecario veraciſsimo,& approbatiſſimoillius temporis Auctore,
nuncupatur Stephanus Papa Sextus, vti etiam ànonnullis Aucto
C ribus: Nosautem fuperiùsde hac quæftione ſatis diximus. Hic
verò dicimus cum Anaſtaſio ,Sextum huiusnominis nuncupari.
Quiſanctiſſimus Pontifexmulta bona Ecclefijs contulit,&præci
puè Bafilicæ DiuiPetri in Vaticano; quæ ab Anaftafio recenfentur
in vita ipſius ; vbi inter cætera hæc habet: [Cùm in Baſilicabeaci
Petri ApoſtolorumPrincipis ;vbi facrum ipſius corpusrequieſcit,
cerneret no&turnislaudibus vix ſemel thymiamatisincenſum of.
ferri; inſtituit vt per ſingulas Lectiones & Reſponſoria adolea
tur . Etin pergula ipſiusBafilicæ ipfe Reuerendus Papa , obamo
rem beati Petri nutritoris ſui pofuit cantharam auream vnams
cumprecioſismargaritis & gemmis, ac ſmalto cumperpendicu
D lo ad pendendum . Necnon & ineademvenerabili Baſilica ſan
@ti Petri obtulit regnumaureum vnum cum diuerſis margaritis ;
{pazham cum vagina de auro & gemmis cum baltheo vnam . Et
reuerentiam beati Gregorij Papæ præcefforis ſui præ oculis cor
dis habens, tribuit idem fummus Pontifex hoſpitali ipfius beati
Gregorijin porticu beati Petri ApoftoliSermonumSanctorum Vide' Bar, tom. 10 .
librum vnum . Erinſchola Cantorum , quæ pridem Orphanotro. ann . 885.886.887.
890.
pium vocatur, Heptateuchum vnum . ) Multa alia bona , vc di
&um eſt, alijs Eccleſijs contulit; quarum multas à fundamentis
reſtau .
 110 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
reſtaurauit. Et hoc fatis de Stephano Sexto , quem Romanus ap- A
pellat Quintum .
TEXT V S.
Benedictus Papa Tertius . Hic requieſcit iuxta portam argen
team de foris. Cuius epitaphium eft iftud .
QVISQVIS HVC PROPERAS CHRISTVM PRO CRIMINE POSCENS ,
QUAM LACRYMIS DIGNVS SIT, ROGO , DISCE LOCVS .
HAC GELIDA PRÆSÝL BENEDICTVS MEMBRA QVIETE ,
TERTIVS EN CLAVDIT , QUÆ SIBI REDDAT HYMYS .
QUODQVE FORES TECTVS SERVAT SVB TEGMINE SAXI ,
INDIGNVM SANXIT SE SOCIARE PIIS . В.
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
+

In vita Bened. III.

De vira, atquefanctitate huius Pontificis Benedicti Tertij pau
ca dixit Romanus, de cuius rebus geſtis, & temporibus Anaſta
Tom. 10.ana,sss: ſius, atque Platina latius fcripferunt, & Baronius latiſsime. Nos
autem hic dicimus multa bona feciſſe in varijs Baſilicis, atque Ti .
tulis in Vrbe Roma , fic etiam extra : de quibus nos ad præfatos
Auctores referimus, & lolum dicimus de rebusad noftram Bafi
licam pertinentibus,de quibus Romanus nullum verbum fecit .
( in Eccleſia igiturbeati Petri ( ait Anaſtaſius) ArincipisApoftolo :
rum nutritorisſui, præ nimio amore exardeſcens, ad cooperien .
dum billicumConfeſsionis,fecit cooperculum ex auro puriſsimo C
penſ lib. 3 .
Pergit étiam Anaſtaſius :[ Hisverò facris beneficijs ornatus
Apoftolorum Principi, populique ianito:i obtulit miræ pulchri
tüdinis veftem vnam , aureo textam , opere decoreque fulgen
tem , almificamAnnuntiationis habentem hiſtoriam , & Hypo
panti,qualiteripfe Vnigenitus Dei Filius templum ingreffus,Do
ctorum in medio reſidebat:]
Pergit etiam Anaſtaſius: (Multùm denique idem Præſul ; ſana
&tarumDei Ecclefiarum curam gerens, ſemperque pio mentis
affectu , ac ſtudio in illarum reparatione gaudens, in Ballica Re.
gni Ceclorum: Clauigeri nutritoris fui farum cantharum argen - D
teum ſedentem in pedibus quatuor , à Saracenis olim ablatum ;
in quoaddecusipfius Bafilicæ in diebus feftis, atqueDominiciş
lucerna fimul, & cerei ponebantur iuxta lectorium , mirifico
opere fecit, ac renouauit, penſ.lib. &c. ) Et multa alia bona fa
cta ſunt à ſanctiſlimo Benedicto Papa III,
TEX T V S. irla
Inter portam Argenteam , & portam Romanam , videlicet it
porti
 Auctore Romano Canonico . 111
A porticali, fuit ſepultus quidam Ioannes Papa bonæ memoriæ;
cuiusepitaphium eſt iſtud .
QVAM SOLERS DOMINO PLACVIT , QVAM MENTE MODESTA ,
PRÆSVL APOSTOLICUS , ORBIS ET OMNE decys .
HIC STATVIT TVMVLO CLAVDI SVA MEMBRA SVB ISTO ,
HÆC EADEM SPERANS VT SIBI REDDAT HVMVS .
ARDVA QVI FVLSIT CUNCTIS PER SYDERA COELI ,
AVGYSTIS CARVS GENTIBVS ET TRIBVBVS .
-:DOCTRINIS COMPTVS SACRIS , ET DOGMATE CLARO ,
PER PATRIAS SANCTA SEMINANS FVDIT ORAS .

B NAM GRÆCOS SVPERANS EỘIS PARTIBVS, VNAM

SCHISMATA PELLENDO , REDDIDIT ECCLESIAM.
2003
PRINCIPIS HIC PETRI SED QVISQUIS TENDIS AD AVLAM
HIC SVPPLEX ISDÉM REGNET VT ARCE POLI .

A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Romanus nofter hic adnotauit Ioannem XIX. qui neſciebat
quomodo vocabatur; & nullam mentionem fecit de ipſiusrebus
geſtis, fed tantum poſuit ipfius Ioannis epitaphium , cuius primi
verſus deſiderantur.Platina verò pauca etiam dixit , quia ſecun
dùm eum pauco tempore vixit . Sed Baronius multa , & latius de in vita Ioann.XIX.
C temporibus illius Pontificis oftendit: & præcipue huius Ioannis
Papæ tempore coniunctam pace & communione fuiſſe Con- Tome 10,ano. 104.
ftantinopolitanam Eccleſiam cum Romana . Et quidem exeiuf
dem Pontificis epitaphio conftat, eius concordiæ fuiffe eundem
Ioannem Auctorem ; quod principio caree , & ſuperius à Roma
no pofitum . Ethoc fatis de IoanneXIX .
e

TE X T V S.
l Nicolaus Papa Secundus. Hic requieſcitiuxta portamIudicij,
cuius epitaphium eft iftud.
CONDITVR HOC ANTRO SACRÆ SVBSTANTIA CARNIS
D
PRASVLIS EGREGII NICOLAI DOGMATE SANCTO ,
QVI FVLSIT CUNCTIS , MVNDVM REPLEVIT ET ORBEM ,
INTACTIS NITVIT MEMBRIS , CASTOQVE PVDORE .
QVÆDOCVIT VERBIS , AC TVQVE PEREGIT OPIMO ,
SYDEREÆ PLENVS MANSIT SPLENDORE SOPHIÆ .
CÆLORVM CLARIS QVEM SERVANT REGNA TRIVMPHIS,
VT VENERET SOLIIS PROÇERVM PER SECVLA NATVM .

AD
 112 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ
A D NO T A TI O. A
De Nicolai Papæ Secundi præclaris geſtis nihil mihi videtur
Auctor Romanus dixiſſe .Baronius autem multa de hoc Pontifi
ce , & temporibus huiusPontificatuscommemoratus eft; & præ
cipue de temporibus, Ciacconius, & Platina etiam optime ſcri
referimus, qui latiſſimede hoc
pſerunt. Nos autem ad Baronium3Meria
Pontifice egit.
TEXT VSTR . ,', . ) ‫ارد‬

Stephanus Papa Sextus : Hic requieſcit ante Eccleſiani , cuius

epitaphium eft iftud .
HOC STEPHANI PAPÆ CLAVDVNTVR MEMBRA LOCELLO, B
SEXTVS DICTVS ERAT ORDINE QUIPPE PATRVM .
HIC PRIMVM REPVLIT FORMOȘI SPYRCA SVPERBI ,
CVLMINA QVI INVASIT SEDIS APOSTOLICÆ .
CONSILIVM INSTITVIT , PRÆSEDIT PASTOR ET IPSI
LEGE SATIS FESSIS IVRA DEDIT FAMVLIS .
CVMQVE PATER MVLTYM CERTARET DOGMATE SANCTO ,
1
CAPTUS ET A SEDE PVLSVS IN IMA FVIT .
CARCERIS INTEREA VINCLIS CONSTRICTVS IN IMO
STRANGVLATVS NERVO EXVIT ET HOMINEM .
POST DECIMVMQVE DIEM REGNANTI TRANSTVLIT ANNVM
SERGIUS HVC PAPA FVNERA SACRA COLENS . C

A DN O T A TI O.
De rebus geſtis Stephani Sexti , nihil dicit Romanus. Nos au
in vita ipfiusSiepem tem cum Baronio dicimus , Stephanum à Romano Sextum nun
cupatum , eſſe Septimum .Platina , & Ciacconius , tam de Ponti
fice, quàm etiam de temporibus , optime ſcripferunt ; Baronius
autem latiſſimede rebusgeſtis temporibus etiam huius Stephani
Papæ Septimi .
Hic StephanusSeptimusdicendus effet, & non Sextus, & fic
deinceps, vtſuperiùstetigimus , in cæteris huius nominis Pontifi
cibus numeri nota ſeruanda; quòd ante Stephanum illum ,quem D
Bar.tom . fo.ann. fecundum Platina vocat,fuerit Papa Stephanus alius , qui triduo
891 .
tantum vixit, vt tradit AnaſtaſiusBibliothecarius: non enim plus,
vel minus viuendi ratio aliquem verum facit eſſe Pontificem ;ſed
vera , & legitima comitia, quibus Stephanum illum Secundums
Honuf.in.vita. See- renuntiatum fuiſſe conftat . Ideo in Stephanis numerorum notæ
mutandæ ; ve quialijs eft Secundus, Tertius , Quartus , Quintus,
& fic deinceps, debeat eſſe III.IV.V.VI.VII. & c.vſque ad Deci
mum. Et hoc ſacis de Stephano Papa VII.
TEX
3

AuctoreRomano Canonico . 113

A I E X TV S.
Ioannes O &tauus Papa . Hic requieſcit ante Ecclefiam iuxta
portam Iudicij, cuius epitaphium eft iftud .
PRÆSVLIS OCTAVI REQVIESCVNT MEMBRA IOANNIS ,
TEGMINE SVB GELIDO MARMOREI TVMVLI .

MORIBVS VT PARET FVLSIT QVI MENTE BEATIS

ALTISONIS COMPTVS ACTIBVS , ET MERITIS .
IVDICII CVSTOS MANSIT , PIETATIS AMATOR ,
DOGMATIS ET VERI PLYRIMA VERBA DOCENS ,
DE SEGETE CHRISTI PEPVLIT ZIZANIA SÆPE ,
B MVLTAQVE PER MVNDVM SEMINA FVDIT OVANS :
DOCTRINA PRVDENS , VERBO , LINGVAQVE PERITYS
SOLLERTEM SE SE OMNIBVS EXHIBVIT .

ET NVNC COELICOLAS CERNIT SVPER ASTRA FALANGES

A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο .
TOM . 10. ann. 873.
De huius Pontificis geſtis, & Pontificatus temporibus latiùs vique 382.
Baronius tractat , licet Platina pauca de hoc Pontifice adnotarit;
vbi Honufrius erudicè pugnat contra mendaces Auctores, qui
non ſolum fine vlla ratione, verùm etiam falfiflime auſi ſunt di
cere , hunc Pontificem fæminam fuiffe; qui non ſuntdignire In andnot.in Platina
in Ioann.VIII.
C ſponſione. Nos autem , vi de vita &geſtis, ita etiam detempori- Baron .. tom. vc fola
bus, ad Baroniam & Honufrium referimus. pra 882 .
TE X T V S.
Ioannes NonusPapa. Hic requieſcit ante Ecclefiam propes
portam Guidaneam .Cuius Epitaphium eft hoc .
ECCLESIÆ SPECIMEM , CLARISSIMA GEMMA BONORVM ,
ET MVNDI DOMINUS HIC IACET EXINIVS .
IOANNES , MERITIS QVI FVLSIT IN ORDINE NONVS ,
INTER APOSTOLICOS QUEM VEXIT ALTITONANS .
CONCILIIS DOCVIT TERNIS, QVID DOGMA SALVTIS
D OBSERVARE DEO. MVNERA SACRA FERENS ,

TEMPORIBVS CVIVS NOVITAS ABOLITA MALI EȘT ,

ET FIR MATA FIDES , QVAM STATVERE PATRES .
QVI MORITVRVS ERIS LECTOR , DIC : PAPA IOANNES
CVM SANCTIS CAPIAT REGNA BEATA DEI.

A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.

De PapæIoannis Noni temporibus multa funt dicenda, de

is P quibus
 !

114 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ

quibus Baroniusoptime tractauit : Vixit in Pontificatu annos tres, A
& dies quindecim :fepultus apud S. Petrum .
In vita Ioannis X.
Honufrrus in annor.
De rebus geſtis huius Pontificis Platina ſcripſit, & Ciacconius
apud Platina. etiam non obſcure .Honufriusautem in ſua adnotatione vult fuiſ
ſe Octauum Ioannem , & non Nonum ; vbi oftendit nonnullas
rationes. Nos vero ſequimurBaronium , cui veritatem huius hi
ſtoriæ adſcribimus, quia maxima cum diligentia deeo pertracta
uit . Et hæc fufficiantdeIoanne Papa Nono .
TE X TV S.
Ioannes Decimus Papa . Hic requieſcit ante Ecclefiam iuxta
Ioannem Octauum .
B
PRÆSVLIS EXIMII REQVIESCUNT MEMBRA IOANNIS ,
QVI PETRVS ANTEA EXTITERAT, QVIPPE
SEDEM PAPIÆ BLANDO MODERAMINE REXIT .
IMPERATORI OCTONI DVLCIS FVIT , ATQVE PRÆCLARVS
COMMISSVM POPVLVM ROMANUM IN OMNIBVS INSTRVENS

DVLCIS IN ELOQVIO CVNCTIS PRÆCLARVS AMICIS

SVBIECTIS PLACIDVS , PAVPERIBVS Pivs .

Defunctus eſt menſe Auguſti die xx .

ΑΡ Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Leo Ofienf. lib.r.
Romanusde geſtis huiusPontificis Ioannis Decimi, qui vixit C
cap. 75. tom . 1o. circiter annos decem & quatuor, Auctore Froduardoà Baronio
ain.972. qi.997. adducto, fed non approbaro ,nihilloquutus eft:fed folum illius
epitaphium refert.De temporibus illius Pontificatus Baronius
latiſme , ſummaque cum diligentia hanc hiſtoriam examinauit,
fic etiam de rebus geſtis huius Pontificis ; Platina vero pauca lo
quutus eſt, proptermaximam teinporum iniuriam .
TE X TV S .;
Benedictus Papa Quartus: cuius epitaphium eft iftud .
MEMBRA BENEDICTI HIC QVARTI SACRATA QVIESCUNT ,
PONTIFICIS MAGNI , PRÆSVLIS EXIMII .
D
QVI MERITO DIGNVS EENEDICTVS NOMINE DICTVS,
CVM FVERIT LARGVS OMNIBUS ATQVE BONVS .
HIC GENERIS DECUS , AC PIETATIS SPLENDOR OPIMVS ,
ORNAT OPVS CVNCTVM IVSSA DEI MEDITANS .
PRÆTVLIT HIC GENERALE BONVM LVCRO SPECIALI ,
MERCATVS COELVM CVNCTA SVA TRIBVIT .
DESPECTAS VIDVAS NECNON INOPESQVE PVPILLOS ,
VT NATOS PROPRIOS ASSIDUE REFOVENS .
1
INS
 Auâore Romano Canonico . 115
A INSPECTOR TVMVLI COMPVNCTO DICITO CORDE :
CVM CHRISTO REGNES O BENEDICTE DEO ..

A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De huius Pontificis Benedi&i geſtis pauca Auctor noſter lo
quutus eſt ; & non fine ratione,quia breui tempore vixit : fic
criam propterinopiam ſcriptorum illius temporis omnia obfcura . Tom 10. ann , gos .
remanſerunt; qua de cauſā Baronius deillius temporibus, pauca 906.907:
annotauit; ſed melius , & copioſius alijs, qui de vitis Pontificum
Romanorum ſcripſerunt.
TE X TV S.
B Chriſtophorus Papa. Hic requieſcit in Ecclefia beatiPetri, de
quo habetur hoc epitaphium .
HOC PIA CHRISTOFORI QVIESCUNT MEMBRĄ SEPVLCHRO ,
-A DN OT A TI O.
De Chriſtoforo Papa I. non fine ratione Romanuspauca , vel
potius nihil loquutus eſt ; quia per violentiam pauco tempore
ſedic in Cathedra S. Petri; imo vinculis ſtrictus, in carcere trudi
tur , atque vitam monaſticam amplecticogitur: vbi & mortuus
eft, & fepulcus in hac Baſilica ſancti Petri ; cuius ſepulchroxni
cum verſum continensappoſita fuit inſcriptio , quæab Auctore temporibus.
ann.908, infelicit.
C ſuperiùs afcripta fuit. Et hæc fatis de Chriſtophoro Papa.
TE X T V S.
Anaſtaſius Papa Tertius , cuius epitaphium eſt iſtud.
VATIS ANASTASII REQVIESCVNT MEMBRA SEPVLCHRO,
SED NVNQVAM MERITVM PARVULA CLAVDIT HVMVS.
REXIT APOSTOLICAM BLANDO MODERAMINE SEDEM ,
TERTIVS EXISTENS ORDINE PONTIFICVM .
AD CHRISTVM PER GENS PECCATI VINCULA SPERAT
OMNIA CLEMENTER SOLVERE POSSE SIBI .
VNDIQVE CURRENTES HVIVS AD LIMINA TEMPLI ,
D VT PRÆSTET REQVIEM POSCITE CORDE DEVM .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Romanus huius BafilicæCanonicus Auctor, de Anaftafio Papa
Tertio nullam fecit mentionem , niſi tantum fepulchrale epita
phium adiunxit . Platina autem de huius Pontificatus temporibus
aliquid adnotauit'; ſed de ipfomet Pontifice nihil aliud dixit niſi
hisverbis.[ Anaftafius autem , a quo nilmemoria dignum ge
ftum eſt, ſecundo anno Pontificatus ſui moritur , & in Baſilica
ſancti Petri ſepelitur. ] Baronius autem & de rebus geſtisAna
huius
P 2
 1:16 Breuis defcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
Anaſtaſij, atquetemporibusoptimè, & latèloquutus eft. Er nos A
Tong10. aan.918. tantum dicimus,quod miraculum exiſtimamus,ob penuriā ſcrip
torum ,veltemporum iniuriam , Baroniuin non pauca inueniſſe.
Et hoc ſatis de Anaſtaſio Papa III.
TE X T V S.
Gregorius Papa Quintus. Hic requieſcit in Eccleſia beati Pe
triance Secretarium , iuxta Pelagium Papam; cuius epitaphium
eft iftud .
HIC QUEM TEGIT HYMYS , OCULIS VVLTYQVÉ DECORVS ,
PAPA FVIT QVINTVS NOMINE GREGORIVS . B
ANTE TAMEN BRVNO FRANCORVM REGIA PROLES ,
FILIVS OCTONIS DE GENITRICE IVDITH .

LINGVA TEVTONICVS VVANGIA DOCTVS IN VRBE ,

SED IVVENIS CATHEDRAM SEDIT APOSTOLICAM
AD BINOS ANNOS , ET MENSES CIRCITER OCTO
TER SENOS FEBRVO CONNVMERANTE DIES .
PAVPERIBVS DIVES PER SINGVLA SABBATÀ VESTES
DIVISIT NVMERO CAVTVS APOSTOLICO .
VSVS FRANCISCA VVLGARI, ET VOCE LATINA
INSTITVIT POPVLOS , ELOQVIO TRIPLICI. +

C
TERTIVS OCTO SIBI PETRI COMMISIT OVILE
COGNATIS MANIBVS VNCTVS IN IMPERIVM .
EXVIT ET POSTQVAM TERRENA VINCULA CARNIS ,
EQUIVOCE DESTRO SVBSTITVIT LATERI.

Decellit duodecimo Kalendas Martij .

2
ADNOTATIO ., &

Hic Pontifex Gregorius Quintus vixit in Pontificatu annos

duos , menſes octo , dies quatuor: qui ſepultus eft in Baſilica bea
tiPetri Apoftolorum Principis duodecimo Kal.Martij,vt appa
ret ex eius epitaphio , quod extabåt in veteri Eccleſia, & à Roma. D
no adnotacum , qui nihil aliud dixit de Gregorio Papa Quinto ,
niſi ſupradictum epitaphium. De huius Pontificis geltis à Platina
non pauca dicta ſunt: Vbiloquitur de Imperatorum lectoribus;
& Honufrius ibiannorauit his verbis : [ Quæ hic , Platina, de le.
ctoribus tradit , fatis à me examinata ſunt in libro , quem de Co
mitijs Imperatorijs fcripfi. Nam quæ fubGregorioX.inftituta ,
ſunt, Quinto aſcribunt. ] Et à Ciacconioeadem hiſtoria fuitan
notata paucis verbis .
Baro
 Auctore Romano Canonico.. inz
A Baronius autem lacillime de his temporibus ſcripſit, non pau- Tom . 10. ann.995.
ca cum eruditione , tam omniaquæacta fueruntillis tempori- vfque 998
bus, quàm etiam pertinentia ad Pontificis geſta. Et hæcfufficiant
! de Gregorio Quinto .

Vbi requieſcit VenerabilisBeda Presbyter.

R porfiretica, vt à noftrismaioribusaccepimus,Venerabilis
Beda Presbyter , qui fecit homilias; & eiusob reuerentiam anti
qui noſtri penitusnon tranſiebantper eam , necnostranſire per
B mittebant.
A D NQT A TI O.

Romanus Presbyter Auctor noſter in hac fua huius Baſilica

fancti Petri deſcriptione meritò adnotauit ſepulturam Venerabi.
lis.Bedæ in hac Baſilica poſitam : fed nihil dixit de eius ſanctitate,
doctrina ,pietate , atque religione , maximoque zelo Ecclefiæ
Dei : at Baronias optime de viro ſanctiffimo , atque doctiſſimo
pertractauit. Nos autem hic ponimusnonnulla ipſius ſcripta, à
Baronio adnotata, ex quibus propria vita intelligitur.
[ Decimonono autem vitæ meæ anno Diaconatum , trigéſimo Baron,tom 9. ann.
G gradum Presbyteratus, vtrumq; per miniſterium Epiſcopi loan - 731.
ais, iubente Ceolfrido Abbate , ſuſcepi.Ex quo tempore accepti
Presbyteratus, vſque ad annum ætatis meæ quinquageſimum
nonum , hæc in Scripturam Sanctam , meæ meorumque necef
fitati ex opuſculis venerabilium Patrum breuiter annotare , fiue
etiam ad formam ſenſus, & interpretationis eorum ſuperadij
cere curaui. Deeft apud Bedam Catalogus ſcriptorum cius, qui
ponicur ad finem Epitomes, ante antiquum Auctorem anony
es mum , qui poft eum res Anglorum eft proſecutus ; ſicque les
haber .
In principium Geneſis vſque ad nativitatem Ifaac,& electio
D nem Iſraëlis, & Ifmaëlis reprobationem , libros tres .
De Tabernaculo , & vafis eius , ac veſtibus Sacerdotum , li- Bedz ſcripta diuería
bros tres .
Item in primam partem Samuelis, id eft, vſque ad mortems
Saul, libros quatuor .
- Deædificatione Templi allegoricæ expoſitiones, ſicur & cæ
-tera , libros duos.
Item in Regum , librum triginta quæftionum .
In Prouerbia Salomonis libros tres.
In
 118 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
In Cantica Canticorum libros fex .
In Ifaiam , Danielem ,duodecim Prophetas , & partem Hie.
remix ,diftinctionescapitulorum , extractatu beatiHieronymi
excerptas.
In Eſdram , & Nehemiam , libros tres.
In canticum Abácuch , llbrúm vnum
In capitula lectionum in Pentateuchum Moifi, Iofue , lu
dicum .
In librosRegum & verba dierum .
In librumbeati Patris Iob : 777
In Parabolas,Ecclefiaften , & Canticum Canticorum .
In Ifaiam Prophetam . B
In Eſdram quoque, & Nehemiám . iii
In Euangelium Marci,libros quatuor.
In Euangelium Lucæ , librosfexi
Homiliarum Euangelijlibrosduos. :
In Apoſtolum quæcumque inopufculis S. Auguftini expoſita
inueni, cuncta per ordinem tranſcribere curaui.
Inactus Apoftolorum , libros duoś .
In Epiſtolas ſeptem Canonicas ,librosſingulos.
In Apocalypſim S. Ioannis, librostres.
In Capitula Lectionum in totumnouum teftamentum , exce C
pto Euangelio . 30
Apud Bedam in prę Item librum Epiſtolárúad diuerſos, videlicet. De ſex ætatibus
mlad Ib.de nat. fæculi , vna eft . De Manſionibus filiorum Ifraël, vna. De eo quod
tenip.tom.2 .
ait Iſaias ; Et claudenturibi carcere, & poft dies multos viſitabun
tur , vna ; De ratione biſſexti,vna. De Æquinoctio iuxta Anatos
lium vna .
Item de Hiſtorijs Sanctorum , librum vitæ paſſionis S.Felicis
Confeſſoris, & demetrico Pauliniopere in proſam tranftuli.Li.
brum vitæ , & paſſionis ſancti Anaſtaſij, male deGræco transla
tum , & peius à quodam imperito emendacum , pro vt ad fen :
ſum , correxi.
Vitam fan &tiPatris Monachi, & Antiſtitis Cudberti , & prius D
heroico metro , & poftmodum plano ſermone defcripfi.
Hiſtoriam Abbatum Monafterij huius , in quo ſupernæ pieta
ti deſeruire gaudeo, Benedicti , Ceolfridi, & Vuerchberti, in li
bellis duobus .
Hiftoriam quoque Ecclefiafticam gentis noftræ , in quinque
libros .
Martyrologium de Natalitijs SS. Martyrum diebus, in quo
omnes, quosinuenire potui , non ſolum qua die , verum etiams
quo

3
 Auctore Romano Canonico . 119
A quo genere certaminis , velſub quoIudice mundum vicerint, di
ligenter adnotare ftudui.
Librum Hymnorum diuerſo metro , fiue rhythmo.
Librum Epigrammatum heroico metro , fiue elegiaco .
1
1
De natura rerum , & de temporibus , libros ſingulos.
Item de temporibus librum vnummaiorem .
1

Librum etiam de Orthographia , Alfabetiordine diſtinctum .

Item librum de Arte metrica, & huic adiunctum alium .
De ſchematibus, & tropislibellum ; hoc eft, de figuris, mo
diſque loquutionum , quibus Scriptura fancta contexta eft. Ha.
étenus Indiculus lucubrationum Bedæ . ] Et quæ fequuntur
B apud Baronium , qui adiunxit epitaphium eiuſdem Bedæ , his Template
verſibus.
PRESBYTER HIC BEDA REQVIESCIT, CARNE SEPVLTVS .
DONA CHRISTE ANIMAM IN COELIS GAVDERE PER EVM ,
DAQVE ILLVM SOPHIA DEBRIARI FONTE , CVI IAM
SVSPIRAVIT OVANS INTENTO SEMPER AMORE .

Et hoc ſacis de Beda Presbytero.

De Oratorio Veronicæ . XXV.
С B alia parte Bafilicæ beati Petri eft, vt fupra diximus, Ora .
CA torium ſanctæ Dei Genitricis VirginisMARIÆ , quod vo
catur Veronica ; vbi ſine dubio eft Sudarium CHRISTI, in quo
ante paffionem ,quam ſanctiflimam faciem , vt à noftrismaiori
bus accepimus , exterſit, quando fudor eius factuseft ficutguttæ
fanguinis decurrentis in terram .
ADNOTATIO .
De hoc Altare Honufrius his verbis annotauit : [Prope finem cez webisEcclefia
Bafilicæ verſus portam ſanctam eſt Oratorium , & Altare ſancti Bar.toinz.ann.707
Sudarij, inſigni excultoqueopere muſiuo beatæ Virginis, à Ioan
D ne Septimo Papadedicatum: ſupra quod in marmoreo opercu
lo eſt ſanctiſfimum Chriſti Sudarium , quod vocatur Veronicæ ,
quo pientiſlima mulier ante paſſionemChrifti, faciem extergens
eius in ſudariolo faciem impreſſam ſuſcepit. Quod hoc loco con
ſeruatum , cùm tempus poſtulat, populis confluentibus à Cano
nicis oſtenditur.Id vnum eft ex ſeptem Altaribus . ] Etnos dum ,
Eccleſia Diui Petri vetus permanebat , Clementis Papæ Octaui
tcmpeſtate, de hoc Oratorio , vel Altare Veronicæ accepimus
his verbis: [ Ibi in antiqua tabella, que publice exiftebat in hoc
Cibo .
 120 Breuisdeſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
Ciborio ,duæ infignes reliquiæ continentur; Sudarium, videlicet A
Imagine ſacroſanctæ faciei Chriſti inſignitum , quod Beronicæ ,
ſeu Veronicæ dicitur: quoniam , vt veneranda antiqua , & reli
gioſa traditio habet , illud ab eadem Veronica , dum Chriftus Do
minus ad Caluarium ab impijs miniſtris trahebatur, fanguine, &
ſudore aſperſo admodum ,huiuſmodi Dominici vultus effigiem
in ſe retinuit. Quod olim in hanc Bafilicam translatum à ſummis
Pontificibus , & Canonicis eiuſdem in cuſtodiam traditum eft, vt
ab eiſdemmet tantùm Populo , præcipuis quibuſdam anni feſti
uitatibus, religioſo ritu maximacum veneratione publice often
deretur. 1
Altera reliquia ,quæ in eodem Ciborio, deuotiſſime retine- B
tur, eft ferrum haftæ , quo à milite lacus Domini percuflum fuit, à
Baiazethe Turcarum Tyranno ad Innocentium Octauum ſum
mum Pontificem pro magno munere miffum ; quò gratiorem ,
eum redderet erga fratrem ſuum , quemRomæ captiuumdetine.
bat . Hoc ferrum olim , apud Eccleſiam ſancti Andrea Antiochiæ
repertum , capta Ciuitate Bohemundus accipiens , cùm arcems
expugnare non poffet; [ Prælaca lancca illa , ( ve verbis Platinæ
vtar) tanquam vexillo opimo, qua Chrifti lacus transfixum à Lon
gino fuit, hoftes primò acriter reſiſtentesſuperat& cædit, quorum
de numero ad centum millia perijfſeconſtat, &c. Præfectus au
tem arcis, cognita ſuorum calamitate , & ärcem Boëmundi tradi- C
dit , & Chrifti fidem ſuſcepic.]Pergit Panuinius : [ Id Conſtantino
polim dono Imperatori millum . Poftremò anno 1491. ab eo
dem Innocentio in hac Bafilica religiofiffime collocatum : Etarca
no quidem Dei iudicio, contigic vteodem'anno,quohæc præcla
riſlima reliquia ad Vrbem eſt adducta, in Eccleſia ſanctæ Crucisin
Hierufalē dum tectum repararetur, titulum Crucis Chriftiinme
dio Templi Patientiæ triplici lingua exaratū ingeniretur.Hoc fer
rum lanceæ ad hanc Baſilicam delatum fuit in die Aſcenſionis Do
mini de mane , eodem fummo Pontifice cum vniuerſo Clero ,
Senatu PópuloqueRomano , honoris cauſa extra portam Flami
niam obuiam eunte.Quod eidem à Iuliano ſancti Petri ad Vincu- D
la Card. vſque ad Narniam miflo flexis genibus porrectum fuit;
& maximoaliundehominum concurſu , & frequentia in Cibo
rio , ſeu ſacello repoſitum eſt .)
XXVI. DeOratorio S. Antonini Martyris.
Vxta hoc Oratorium Beatæ Mariæ , videlicet , iuxta.portams
IGuidancam,aleorasbriaun Paneti neoniniMaresti deinde inter
 Au & oreRomano Canonico . 1 2 I

A inrer portam Guidancam , & portam Romanam , eſt Altare ſan

cti Tridentij Martyris .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De hoc Altare Honufrius ſua tempeſtate annotauit, fuiſſe Diuo
Antonino Martyri dicatum ;poftea beatrę Brigidæ , deinde ſancto De7.vrbis
pag. 45.
Ecel.
Eraſmo . Cuius verba hæc ſunt:( In inferius Bafilicæ latus, quod
portascontinet,quatuor alia fueruntAltaria antiqua: primum in
ter Sudarij Oratorium, & portam Guidoneam , quod Diuo Anto.
nino Martyri olim dicatum fuerat ; cuius nomine exoleſcente ,
ante centum annos beatæ Brigidæ honori colebatur; nunc ſancti
B Eraſmi dicitur. ] Et in antiquo veftigio huius Bafilicæ legimus de
hoc Altare hæc verba : [ Olim Altare ſanctiAntonini Martyris, ab
Odone Lotca de Amateſchis,nunclapis,fupra quem fuerüt diuiſa
offa ſanctorum Apoftolorum Petri & Pauli à beato Silueftro Pa
pa . ] Et fatisdehoc Altare , quodnos quoque conſpeximus in hac
forma, de quaſuperiùs dictum eſt,
De Oratorio Apoſtolorum Philippi, XXVII.
& lacobi .
N atrio verò Ecclefiæ ad Crucem , eſt venerabile Altare Apo
C Imagftol orum Philippi , & Iacobi, ad cuius ornatum fuitibi poſita ,
na crux aurea .
A D NOT AT IO .
Honufrius de hoc Alcare nihil aliud adnotauit ſua tempeftate De 7. vrbis Eccha
niſi his verbis:[ Inter portam Romanam , & Argenteam , fuit Pag.45.
Altare fanctorum Apoſtolorum Philippi & Iacobi, poftea fan
cti Spiritus , nunc fan &tæ Annæ dictum , Societatis Parafrenario
rumS. R. E. Cardinalium ; quod e regione correſpondet Altari
ſanctorum Simonis & Iudæ , ad quod eſt acceffus per portam Ra
uennianam , quod nunc Mortuorum vocatur . Hæc duo ſunt ex
D feptem Alcaribus .]
Hic adnotandum eſt, Altare ſanctorum Apoftolorum Simonis
& Iudæ , à Xiſto Quarto translatum fuiſſe in mediam Ecclefiam ;
de quo fuperiusſatisdictum eſt.

De AltareS.Abundij. XXVIII
Nte hoc Oratorium , ſcilicet iuxtaaditum ,qui vadit in Ec
A cleſiam ſancti Vincentij,eft Altareſancti Abundij huius ſan
ctiſlima
Q
 122 Breuisdeſcriptio Vaticanæ Baſilicæ
ctiffimæ Bafilicæ quondam Manſionarij , de quo narrat beatus A
Gregorius.
A:D N O T A T 10 .
De 7. Vrb.Eccleka
pag. 45. in fine De hoc Altare nihildicipoteft, niſi quod Honufrius diligentil
ſimus auctor adnotauit, his verbis:[ Poft Altare ſanctorum Phi
lippi, & Iacobi iuxra portam clauſam , qua itereratin Templum
ſancti Vincentij, fuit antiquiffimum Altare ſancti Abundij Man
fiorarij eiuſdem Bafilicæ ; de quobeatus Gregorius in libris Dia
logorummentionem facit.Poſterioribus temporibus Bonifacius
Octauus Papa Altare nouum ibidem dedicauit ſancti Bonifacij
Quarti honoris eius corpore ibidem collocato , ſibi quoque ſe. B
pulchrum elegit inter Rauennianam , & Iudicij portas: dicitur
nunc Altare ſanctæ Catharinæ, & eft vnum ex feptem . ] Hæc Ho
Plar,in vita.Bonifa nufrius. Platina verò loquens de ipſo Bonifacio Papa Octauota.
lia fatur : ( Romæ quinto & trigefimo die poft, dolore animi
confectus perijt , Pontificatus ſui anno octauo , menſenono , die
decimoſeptimo, ſepeliturque in Baſilica Petri, fepulchro à fe an
tea extructo , quod quidem adhuc extat in facello à le condito
opere vermiculato. Idem quoque fuggeftum condidit cum por
ticu &c. ]Nos autem vidimus hoc Altare ante quàin à Paulo V.re
liquum Bafilicæ DiuiPetridemoliretur, cum facra Imagine Vir
ginis , & ſacroſanctiSaluatoris noftri . Ibi etiam erat depictus C 1
Diuus Petrus Apoſtolorum Princeps , & Doctor.Gentium Pau
lus Apoftolus, cum imagine etiam BonifacijO&aui , opere muſi
uo ; vbi etiam ex mufiuo hæc verba legebantur:
BONIFACIVS PAPA OCTAVVS , VBI FVIT SEPVLTVS .
Nomencl. pag. 44 Hic Pontifex fuit vir doctus , ſicut annotauit Nomenclator
S.R.E. Cardd. vbilegitur: [ Bonifacius Papa VIII.ſcripſit de Chri
ftianæ Fidei, & Romanorum Pontificum perſecutionibus.De re
gulis Iuris . De Indulgentijs anni Iubilæi. Epiſtolas plures, quarum
duæ extant apud Matthæum Vueſtionafterienſem . Orationem ,
Aue Virgo glorioſa. Sextum item Decretalium lib .Doctorum
aliquot opiculatione peractum , publicauit. Res geftæ eius volu- D
minibus quatuor in Bibliotheca Vaticana ſeruantur. Obije an
no 130 3. Iacetquein Baſilica Vaticana . ] Hæc Nomenclator .
Ibi etiam fuit ſepultum corpus Benedicti Caietani Anagnini
Nepotis Bonifacij Papæ Octaui Diaconi Cardinalis ſanctorum
Coſmæ, & Damiani , qui obijt Romæ idibus Decembris anno
Domini 1296. Corpus in Baſilica fanctiPetriſepulcum eft.
Nos etiam temporibus demolitionis Bafilicæ veteris, de qua
loquimur, non ſolum vidimus dictum corpus Pontificis Bonifa
cij
 Au & oreRomano Canonico. 123
A cijOctauiintactum , veftitum , & ornatus veftibus Pontificijs,
ſed tetigimus noftris proprijs manibus.

De Oratorio S. Ambroſij. XXIX

1

roris. per directum eſt Oratorium ſancti AmbroſijConfef

POftea
foris
ADNOTA TLO .

Hoc Altare antiquitus fuit Oratorium ſancti Ambroſij, vt alle. pag.44

Dez.vrbisscallis
rit Honufrius: [ A ſiniſtro (inquit)Baſilica latere fecit Oratorium
B cum ara fanctiAmbrofijEpiſcopi, & Doctoris, quoddiuante Baſi
licæ ruinā lui nomen ,& venerationê amiſerat . Nunc eius loco cx
ruinis veteris Templi translataextantduoAlcaria beatæ Virginis
Innocentij VIII. prope eiusæncum fepulchrum ,cum ciborio,cui
ipſe Lanceæ ferrum impofuerat (id eft vnum ex ſeptem ) & ſan .
Čtiſſimi Crucifixi inter fepulchra Pauli Secundi , & Nicolai V.]
Eridem Honufrius de ſepulchro apud Alcare olim fancti Ambro
ſij Innocentij O&aui ita adnotauit . ( Famaque iam mortis eius
( nempe Innocentij VIII. ) quoquo verſus perlata , Cardinales de
ordinandis circa fuccefforem omnibus conuencrant ; quumſubi
to magna omnium admiratione viuus apparuit. Exceſtit biennio
C poft ex eodem fere morbo Romæ in Vaticano octauoKal Au.
guſtihoranoctis quinta, anno falutis 1 492. ætatis 60. Pontifica
tusverò ſeptimo,menſe decimo, die xxvij.Cadauer in Baſilicas
S. Petri ſepulcum æneo monumento , iuxta aram ab eo deligna
tam , in qua ferrum haftæ , de qua paulò ante dixi, condiiufferat.]
omo

Innocentius Papa VIII. fuit ædificandi ftudiofus, tefte eodem

Honufrio Panuino , his verbis: [ Innocentius autem ædificandi
ftudiofus, inſignes in Palatio Vaticano porticus, item villam Pon
tificum vſui, quam Beluedere vocant, extruxit. Fontes media
fancti Petriplatea fecit, & c. ) Ec Ciacconius loquens deſepultura, cencij.
Ciac,inVIILvita lano
& loco , vbiInnocentiusfepulcuseſt, ita ait : (Corpusautem in
D Baſilica ſancti Petri ſepulcum æreo monumento, quod extruiiul
fit eius nepos Laurentius Cibo CardinalisBeneuentanus, iuxta arā
ab eo deſignatam , in qua ferrum haftæ , quo Chriſtilatus aper
tum fuit,condiiufferat.JEt hæc de Altare ,vel loco Altarisſancti
Ambroſij, & ſepultura iplius Pontificis InnocentijVIII.

Q 2 Vbi
 124 Breuis deſcriptio VaticanæBaſilicæ .
XXX Vbirequieſcit Beatus Marchias .
Einde iuxta arcum triumphalem , eſt Altare ſancti Paftoris.
In quo ſignidem arcu audiuimusrequieſcere beati Marchię
Apoſtolicorpus . Pofthocelt'Altare S.Bartholomæi Apoſtoli.
A -Ð NO TÀ T 1 0 :
De Altare ſancți:Paftoris habemus ; fuifſe extructum ab Vrſo
de Vrfinis Cardinali : & hæc traditio mihi probatur , non ſine ra
*****. 9 tione ; quia erat vir probus , & optimus Cardinalis, pius, & reli
gioſus & c.
B
XXXI. De Alcare SS.Petri, & Pauli .
AA Nteaditum , qui vadit in Confeſſionem beati Petri, ef Al
tare Apoftolorum Petri & Pauli ; vbi eorum oſſa precioſa,
vc dicitur, ponderata fuere .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De 7. vrb . Ecclefia
pag. 42.in fine.
De hoc Apoftolorum Alçare Honufrius itafcribit:[ A ſiniſtra ,
parte eiuſdem Grucisţranſuerſa , haud procul ab Alcari Maiori ,
fuit Altare decimum ſanctorum Apoftolorum Petri , & Pauli ,
quod in molitione veteris Eçclefiætranslatum fuit inter portami,
Romanam , & peryftilium nauis maioris cui affixa eft tabula mar- Ç
morea,fuper quam corporaApoftolorum à ſancto Silueftro Pa
pa fuerunt diuiſa , vt ex inſcriptione liquet. Hoc porrò Altare an
tequam fuoloco moueretur, cregionereſpiciebar.]
In quo loco ,vbi fuit Altare Apoftolorum Petri , & Pauli , poft
demolitionem huius Bafilicæ translatum videlicec inter portam
Romanam , & peryftilium nauis maioris, fuit Altare ſanctiAnto
nijEremitæ, & Confefforis ; de quo Honufriusnullam mentio
nem facit. Pro veritate autem huius hiſtoriæ , legimus conſecra
tionem prædicti Alcaris , & dedicationem , his verbis: [ HOC
OPVS , ET ALTARE ERIGI , AC CONSECRARI FECIT VE
NERABILIS VIR DOMNVS NICOLAVS DE ASTALLICA. O
NONICVS HVIVS BASILICÆ , SVB VOCABVLO SANCTI
ANTONII EREMITÆ ET CONFESSORIS , PER MANVS
VENERABILIS PATRIS DOMNI RAYMVNDI EPISCOPI
REATINEN. AC DOMINI PAPÆ IN VRBE VICARII; CON ..
CESSA INDVLGENTIA VNIVS ANNI PER EVM . ANNO
DOMINI M.CCC .XXXXIV . MENSIS MARTII DIE XXIII.

Dc
 Au& ore Romano Canonico . 125
A De Oratorio S. Luciæ . XXXII.
Oftea veräante Ecclefiam fancti Ioannis ad fontes eft Orato :
Pilte santieinteligen,quodvera noftrisaccepimus, confecta
uit beatus Gregorius.Papa, & eius venerabile brachium in eo re
condidit, & parietes illius,vtapparet, muſiuo depinxit.
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De huius fanctiſſimæ Virginis Luciæ Oratorio in BaGlica fani
cti Petri in Vaticano conſecrato, & dedicato , vt ait,Romanus
Au&or, nihil inuenimus apudAnaſtaſium Bibliothecarium , qui
B multa de fanctiffimo Pontifice Gregorio Magno ſcripfit, & præ .
cipue de donis ex auro arque argento factis huic Bafilicæ Diui
Petri . Inuenimus autem in veſtigio antiquo huius Bafilicæ hæc paHonub.de
g. 46. 7. Eccla
verba: ALTARES.LVCIÆ VIRGINIS A GEGORIO PRIMO:
nil aliud tegitura Honyfrius autem nonnulla oſtendit de Virginis
Luciæ Altareaut ædicula his verbis: [ In pariete nouo à Paulo III.
Papa factointer Bafilicam veterem & nquam , ſunt quatuor Alta
ria, duo ex parte dextra , ſcilicet beatæ Virginis , & ſanctiſſimi
Crucifixi, quod eft vnum ex feptem ; totidem læua , beatæ Mą

-
riæ ,& $. Luciæ Virginis, cuiusædiculam antiquiffimam ea parte
aliquando fuiffe conftat. ]Nosverò cum Romano fubfcribimus
C hanc hiſtoriam , & non fine ratione, quoniam Romanus vixit
tempore EugenijTertij, & fic ante Honufrium annos quadrin
gentos& vlera, & meliùs, & veraciùs vidit veritatem huiushiſto
riæ: & non fine aliqua ratione ipfe Honufrius ſuperiùsdixit, des
3
ædicula antiquiffimalanctæ Luciæ .
De Oratorio S. Crucis. XXXIII
A Belia parte dinEcclefia fanela Crucis,quam conftruifecit
lumnis porfireticis,& optimo muſiuo decorauit , & decem li
D bras ligni ſanctæ Crucisin earecondidit.
A D Ν Ο Τ Α ΤΙ Ο.
De hoc Oratorio Anaſtaſius Bibliothecarius approbat quod
Romanus ſuperiùs demonftrauit , imò melius , apud ipfums
Anaftafium intelligimus hanc hiſtoriam ; cuius hæc funt ver
ba :( Item ad fontem in Baſilica beati Petri Apoftoli fecit Ora
torium ſanctæ Crucis ex argento , confeſſionem , & Crucem ex
auro cum gemmis ,vbiincluſit Lignum Dominicum, ipſa Crux
aurea
 126 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ.
aurea penſ. lib. decem . ] Et Baroniusde Baſilica S.Petri Apoſtoli À
in Vaticauo loquens, ita ait : [ Item illud in vitis Romanorum ,
Pontificum :SymmachusPapafecitOratoriumS.Crucisparte vi
rorum & c.]
XXXIV De Eccleſia S. Ioannis ad Fontes.
Oſtea ſunt fontes, quos fieri fecitbeatusDamaſus Papa, ſi
Pouf cut inſcriptis inuenimus.
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
Oratorium , fiue Eccleſia ſanctiIoannis ad Fontes, de quo Ro B
manus loquutus eft, fuit extructum à Damaſo Papa Primo, vbi
fecit fontes, vt ipfe ait. Nos verò apud Anaſtaſium nihil inueni
mus de hac hiſtoria: legimus autem Symmachu Papam à funda
mentis duo Oratoria extruxiſſe, ſub titulo beati Ioannis Baptiſta ,
AanhetinvitaSym- & Euangeliftæ , teſtante eodem Anaſtaſio his verbis:(Fecitautem
Oratoriaduo S. Ioannis Baptiſtæ , & Euangeliſtæ , in quorum con
fefſionem arcus argenteos, & cubicula poſuit penf.lib. triginta:
quæ cubicula omnia à fundamentisperfecta conftruxit. ] Hæc
TOM.4.201384. Anaſtaſius. Baroniusautem optime hanc hiſtoriam adnotauit, id
eft de beneficijs, atque donis huic Bafilicæ Diui Petri in Vatica
no factis. Vbi pauca verba ipfe fecit, ſolum oftendit verſus Da- C
mafi, ex quibus luce clarius,& latius intelligimus, quodfuperiùs 1
1

Romanus, & nonnulli alij dixerunt: Hæc funtverba Baronij:

( Quid autemoperis in BaſilicaVaticana idem Damaſus egerit,
lic ſequens epigramma declarat ; quod affixum climin pariete
eiufdem Baſilicæ , in codice peruetufto excriptum extat inter ve
tera eiuſdem Ecclefiæ monumenta .

CINGEBANT LACUS MONTEM , TENEROQVE MEATV

CORPORA MULTORVM CINERES ATQVE OSSA RIGABANT :
NON TVLIT HOC DAMASVS , COMMVNI LEGE SEPVLTOS
D
POST REQVIEM TRISTES ITERVM PERSOLVERE POENAS .
PROTINVS EGRESSUS MAGNUM SVPERARE LABOREM
AGGERIS IMMENSI DEIECIT CVLMINA MONTIS ,
INTIMA SOLLICITÆ PERSCRVTANS VISCERA TERRÆ ,
SICCAVIT TOTVM QVICQVID MADEFECERAT HVMOR ;
INVENIT FONTEM , PRÆBET QUI DONA 'SALVTIS.
HÆC CVRAVIT MERCVRIVS LÉVITA FIDELIS ,
Porro de codem fonte Baptiſmali Prudentius in Periſtephano
cum
 Au&ore Romano Canonico . I 27 !

A cùm agit de paſſione Petri & Pauli, deque Baſilica Vaticanas,

hæc habet .
DEXTRA PETRVM REGIO TECTIS TENET AVREIS RECEPTVM
CANENS OLIVA , ET MVRMVRANS FLVENTO .
NAMQVE SVPERCILIO SAXI LIQVOR ORTVS EXCITAVIT
FONTEM - PERENNEM CHRISMATIS FERACEM.
NYNC PRECIOSA RVIT PER MARMORA , LVBRICATQVE CLIVVM
DONEC VIRENTI FLVCTVET COLYMBO .
INTERIOR TVMYLI PARS EST ; VBI LAPSIBVS SONORIS
STAGNVM NIVALI VOLVITVR PROFVNDO .
B OMNICOLOR VITREAS PICTVRA SVPERNE TINGIT VNDAS ,
MYSCI RELVCENT , ET VIRESCIT AVRVM ·
CYANEVSQVE LATEX VMBRAM TRAHIT IMMINENTIS OSTRI ,
CREDAS MOVERI ELVCTIBVS LACVNAR .
PASTOR OVES ADIT , IPSE ILLIC GELIDI RIGORE FONTIS
VIDET SITIRE QVAS FLVENTA CHRISTI .
Hæc Prudentius, alludensad ampliflimum fontem baptiſma
tis , qui nuper à Damaſoconſtructus erat.Nos autem Deo fauen
te infra ſuo loco .

С
De excellentia huius Baſilicæ . XXXV.
0 Vantam reuerentiam huic fanctiſlimæ beati PetriApofton
lorum Principis Bafilicæ totus orbis exhibeat, in vita
Vigilij Papæ aperte cognoſcitur. Nam Theodora Auguſta mit
1
tens Anthemium Scribonem ſuum Romam , vt Vigilium Papam
comprehenderet, ait ei : Excepto in Baſilica beati Petriparces.
Namſiin Lateranis, autin Palatio , aut in qualibet Eccleſia Vigi
lium inueneris; mox impoſito in naui, perduc eum vſque ad nos.
Quod fi non feceris, per viuentem in ſæcula excoriaritefaciam .
D De eadem re . XXXVI
Hoc quoquenoneft paruum ,quodinftitutioneSan & orum
Patrum quædam prærogatiuaſumitur de ſanctiſſimo Alta
ri beati Petri, Crux Dominica , quæ præcedat populum pæniten
tem per totam Quadrageſimam ad ftationes euntem . Quæ nimi
rum Cruxſtationalis ad Chriſti, & eius Apoftoli reuerentiam , in
tanta veneratione à cunctis eft habita, quod ficut Cantores , &
Regionarijaſſerunt, hac Cruce non delata,immunesab ſtatione
fæpe recedant.
AD
 128 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ
A
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
De hacmateria ,videlicet , de excellentia huius Baſilicæ ,fupe
rius Auctor Romanus iterum locutus eft; & Nos in noftris adno
In vita Vigilijpp. tationibus nonnulla diximus. Hæc hiſtoria, dequa ipſe hic locu
tus , apud Anaftafium clarius , & latius intelligi poteſt: ſic etiam
de ſacroſancto Alcari beati Petri. Item nonnulla ſuperiusdiximus
Honuf. de 7.Ecch. cum Honufrio , qui fusè, & eruditè commemoratus eft. Hic verò
pag. 45. & legg, ad gloriam Apoſtolorum adducimus quod Baronius dixit his ver
bis: [Horum ſepulchris Vrbem effe munitam alibiidem Chryſo
Baron . tom. I. ad ſtomus tradit, cum ait: Hoc Corpus plebem hancmunit, quod
aqn.69 . quauis turri , innumeriſque moenibus, ac vallis , eſt tutius . Cum B
ipfo Corpus etiam beati Petri &c. ] Pergit & Baronius: [Eadem &
Chriſtianus nobilis Poeta Venantius Fortunatus verſibus cecinit .
Quæ velutſepulcrorum ipſorumhic epitaphium ſunto .
COELORVM PORTÆ LATI' DVO LVMINA MVNDI
ORE TONAT PAVLVS FVLGVRAT ARCE PETRVS .

INTER APOSTOLICAS RADIANTI LUCE CORONAS ,

DOCTIOR HIC MONITOR , CELSIOR ILLE GRADV .
‫܀‬
CORDA PER HANC HOMINVM RESERANTUR , ET ASTRA PER ILLVM
QVOS DOCET IPSE STYLO , SVSCIPIT ILLE POLO . 1

PANDIT ITER COELIS HIC DOGMATE, CLAVIBVS ALTER ; с

EST VIA CVI PAVLVS , IANVA FIDE PETRVS .
HIC PETRA FIRMA MANENS ILLE ARCHITECTVS HABETVR .

SVRGIT IN HIS TEMPLVM QVO PLACET ARA DEO .

A FACIE HOSTILI DVO PROPUGNACVLA PRÆSVNT
QVOS E DEI TYRRES VRBS CAPVT ORBIS HABET .
HI RADIANT OVILI PRECIOSO IN CORPORE CHRISTI ,
!

LVMINE QVIPROPRIO CÆTERA MEMBRA REGVNT.]

Hic etiam tangi poteft,mulcosImperatores, Reges, Duces, &
alios Principes ad Apoſtoli beati Petri limina fæpiflimè occurrif
ſe. Et præcipuè Theodo Dux gentis Baioariorum ad beati Petri D
limina primusde gente eademoccurrit orationis voto : fed infra
latiùs, Deo fauente, loco opportunioride his agetur.

XXXVII. De prærogatiua huius facrofan & i Altaris .

EITApoftolorum
quoniam beatus Petrus fuit Princeps, & Caput omnium
, dicente Domino : Tu es Petrus, & fuper hanc
petram edificabo Eccleſiam meam: & cu vocaberis Cephas, id eſt
Caput
 Au & ore Romano Canonico . I 29
A Caput quadam prærogatiua ; nullusPatriarcha,nullus Archiepia
ſcopus, nullus Epifcopus, ſiue Sacerdos , ad ſacroſanctum Alrare
eiuſdem Apoſtoli conſectetur, niſi tantùm Succeffor eius Roma:
nus Pontifex . Primam quoque Cathedram , vr præcipuus Do 1

! ctor & principalis intelligentiæ , beatus Petrus in Eccleſia Ale

xandrina habuiſſe dicitur. Sic quoque in actibus Apoftolorum
legitur . Omnes dubitationes ad beatum Petrum , tamquam ad
magiſtrum omnium referebantur.
over
AD NOT A TIO .
Primam Cathedram Petrus poft Aſcenſionem Chriſti Antio .
B chix pofuit, Vibemq. in Oriente prænobilem in Patriarchatum
erexit. Hinc Romam pergens caput omnium Eccleſiarum pri
mariam Cathedram locauit, vnde Orbis doctrinam ſaluris hau.
rirec, ne vero Alexandrina primaria Vrbs Ægypti deſtitueretur, X
Marcym miſit, qui illic Eccleſiam fundares, quæ proinde origi
ne verique poſterioreft. Sedes Hieroſolymitana, & Conſtanci.
nopolitana longè poftea inftitutæ funt, illa ob fanctitatem , hæc
ob Imperium .
- Da Baſilica D.Petri in Vaticano hic etiam adnotabimus,quod
Baronius de hac Baſilica pronunciat his verbis: [Sed quæ affixa
parieti ſculpta marmore porije.vetus inſcriptio ,tunc appoſita',
Gantiquæ reddidere membranæ , in quibus eíuſmodi in Bafilica
Vaticana repercum inſcriptum diſtichon legitur .
QVOD DVCE TE MVNDV'S SURREXIT IN ASTRA TRIVMPHANS
HANC CONSTANTINVS VICTOR TIBI CONDIDIT AVLAM: ] .
| Sequitur etiam altera vetus inſcriptio de vtraque Bafilica Petri,
& Pauli, quam nos hic deſcribendam curauimus ; videlicet,
JANITOR ANTE FORES FIXIT SACRARIA PETRVS . Baron.com.12.pag.
gos .
QVIS NÅGET HAS ARCÉS INSTAR ET ESSE POLI ?
PARTE ALÍA PAVLI CIRCUMDANT ATRIA MVROS
HOŠ INTER ROMA EST , HIC SEDET ERGO DEVS .
D
Et hæc de prærogatiua Balilicæ Vaticanæ innuiffe fufficiat.

Racio , quare beati PetriBaſilica præcedat XXXVIII.

in Proceſsione .

gatiua, quòd in maiori Litania tanquam Nauis proræ , &

R alio
 130 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ
aliorum vexillifera , omnes de Naui præcedit, Domino Papa : A
tanquam principali, & præcipuoGubernatore ex puppe venien
te . In quo nimirum facto ſignificant beatum Petrum Vexillife
rum , & totius Eccleſiæ præductorem effe, & reſurrectionis pri
mum prædicatorem . Sicut enim in Paſchali Proceſſione, Cruces
& Sanctorum Reliquias ad vitæ præparationem , & monimenta
contra hoftes inviſibiles præmittimus : Ita in hac generali Procel
fione, beati Petri Baſilica, vt ductrix , & re&rix ceterorum præ
ambula inuenicur . Et hinc eft, quod Crux Dominica , Quadra
gefimali tempore videlicet, ſumitur de fanctiflimo beati Petri
Altari, quæ præcedat populum pænitentem per totam Quadra
geſimam ad Stationes euntem . B

XXXIX Ratio quare beati Petri Baſilica, & cæteras

Eccleſias Vrbis , & omnibus præcellat
lumine lampadarum .
Voniam hæc beati Petri Baſilica omnium Eccleſiarum ca
Q put eſt, &ſpeculum ; nam à beato Petro lumen fidei
fumpfit omnis Eccleſia ;fuit enim , vtdicit beatus Gregorius in
Moralibus, Chriſti Reſurrectionis primus Prædicator : de inſti- C
cucione Sanctæ Romanæ Eccleſiæ ,in decorem, & pulcritudinem
huius facroſanctæ BaGlicæ accenduntur quotidie centum quin .
quaginta lampades , in prænominata beati Petri Eccleſia,ficut in
fequentibus notabitur; & ſemper cum nouem lectiones facimus,
eius ſacroſanctum Altare ad omne nocturnum incenſatur. Anti
quicus tamen quotidie incenſabatur. In ſtationibus verò noctur
nis ad omnemlectionem adhucincenſatur. Decet namquebea
tum Petrum præſentis Ecclefiæ Principem , in Vibe totius mundi
domina venerari; & ibi facroſanctæ fundamentum Ecclefiæ fo
re , vbi erat mundanæ monarchiæ Principatus: & vbi mundani
errantis maior excreuerat morbus , ibi Chriſtianæ ſalutis potior D
inueniretur medicina . Ipſe nimirum beatus Petrus Apoftolorum
Princeps à Chriſto eſt conſtitutus,quem Dominus ſuæ poteftatis
X Vicarium tantæ plenitudinis auctoritate conſtituerit,vt quidquid
alter in terris gereret , totum alter in cæleſtibus approbaret.

AD
 Auctore Romano Canonico . 131
A
A D N O T A TI O.
In hoc quæſito nihil habemus, quod dicamus: quia non eſt
dubitandum quin multitudo luminum in rebus facris ſignificet Deluminibusin Ec.
ſummam deuotionem , vel reuerentiam ,maximumque cultum : temlium,videDuran
deRitibus .
& femper in hac Bafilica, à toto orbe Terrarum fuit obſeruatum
maxima cum veneratione, vt ſuperiùs in noftris adnotationibus
diximus. Itaque non eft mirum, quod Vaticana Baſilica omnibus
non folum in Vrbe; ſed vbique terrarum præcedat in luminarijs,
velluminibus lampadarum : Immo parua lumina fuiffe mihi vi
dentur, quæ Auctor nofter enumerauit. Ratio eft, quia ſolum ins
B Vrbe Roma , eſt facrofanctum Corpus Apoftolorum Principis
fapeti Petri, Capitis , & Principis Ecclefiæ Catholicæ Romanæ ,
quo depender totus Orbis Terrarum , & ab omnibus Chriftifide
libus illius fanctiſlimi Apoſtoli nomen veneratur , & in ſum
mo culcu habetur . Et hæc de noftra ratione , fi tibi placuerit,
finc fatis .

De conſuetudine Confeſsionis XXXX

Altaris beati Petri .
Æc ſunt, quæ Dominus Papa de conſuetudine recepturus
cH eft ab illis,quieunt ad Confeflionem beati Petri , pro tribus
parcibus:Canònici verò pro quarta parte. In primis Planetas,Ca
miſos, Dalmaticas , Tunicas, Amictus, Stolas , Manipulos, Cin
gulos , Crucem , Turibulum , Anulum aureum , qui fit aptus ad
:
cantandum Miffam ; libros, & aliavaſa, quæ ad officium Altaris
ſpectant: Candelabra , tualias friſatas, & operatas, quæ totum Al
tare colligant, fine friſio tantum; friſatas vero paruas, vel magnas.
Tres denarios adpondus de balſamo, & decem libras ceræ pro
facula de Sabbato Sancto ; & tres ampullas maiores , & tres mi
nores; & tres fanones , & oleum pro chriſmate ; & duodecim de
narios Papienſes pro palmis . Canonici beati Petri ſex ſoldos in
D fex ftationibus ; in vnaquaque ſex ſoldos; & ſex ſoldos in feſti
uitate fancti Andreæ , & duo aquaricia olei pro ſeſto eiuſdem .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο,
Romanus oftendit conſuetudinem in celebrando Miffam Pon
tificiam in Altare beati Petri: oftendit eciam omnia quæ neceſſa
ria erant ad celebrandum . Attemporibus noftris multæ ſuntmu
tatæ ceremoniæ , neque eft hic locus correctioni.
R 2 Quot
 132 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
XLI. Quot lampades ardeant quotidie in beati Pe- A
tri Baſilica de conluetudine .
De luminibus in
Baſilica B. Petri ar. Dluminaria ante Altare beati Petritreſdecim lampada . In
dentibus .
Vide Petrum Man
A corpore totidem die noctuque: In virga ante pectoralia
lium opufc.adAle-
xandrum III. C. 6 . tres lampadæ . In vnoquoque capitulo , id eft in vnaquaqueco
in fin .
Anaft ,in Coeleſtinį
rona , vna candela per totam noctem accendatur donec Milla
vita .
Et nouiſſime Ioan . finiatur: quæ nimirum capitula ſunt ad minustriginta quatuor,
nem Seueranam
mem. ſac. de 7. Vre vſque ad Crucifixos.Omnesigiturlampadæ ab Altare beati Petri,
bis Eccleſijs . vſque ad Crucifixos , ſunt quinquaginta omni nocte . In ſtationi
bus verò in ynoquoque capitulo quatuor candelæ . In rete, quod B
eft in atrio Eccleſiæ , duodecim . In virga decem & o & o . Antes
Veronicam decem , die noctuque. Ante Imaginem beatæ MA
RIÆ , quæ eft de mofiuo poft Veronicam , vna. In ſancto Procef
ſio yna. Ad fan &tam Mariam de Cancellis tres . In arcu maiori, vbi
audiuimus requieſcere corpus beati Matthiæ Apoftoli vna, nocte
& die : nocte verò tota octo . Ad fanctam Crucem vna . In ſancto
Ioanne ad fontes vna . In fancta Lucia vna . Ad fanctum Palto .
rem vna : ad ſanctum Gregorium vna , die noctuque in vnoquo.
que iſtorum . In Vaticano vna.In ſancta Maria in Oratorio , vna.
Ad ſanctum Leonem Quartum vna . Petro & Paulo vna . Adran
ctum Bartholomæum vna. Ante Crucifixos duæ . In rete tres, in C
virga tres . Ante portas Ecclefiæ de forisquinque. In vnoquoque
porticalium tres. In S. Petronilla duæ . In S.Andrea vna . Omnes
igitur Candelæ,quæ quotidie ardent in Eccleſia B. Petri, ſunt cen
cum & quindecim ad minus omni nocte . In ftationibus vero
ſunt 250. In Dedicatione , in Aſcenſione, & fefto S. Petri, & octa
ua eius, reria accendantur :ſed rete magnum , quod eft in acrio Ec
clefiæ , fcilicetante portam argenteam . Præterea quatuor funes
de antiqua conſuetudineextenduntur, in fefto S. Petri, & o &taua
eius , in atrio eiuſdem Ecclefiæ , id eft in Paradiſo in modum Cru
cis, & ligantur . In porticalibus ad pinam æneam , quæ eftin Pa
radiſo; & in vnoquoque fune decem candelę faſpenduntur. In D
gradibus verò, ſcilicet ante Eccleſiam S. Mariæ inter Turres, id eſt
inter nolaria , excenditur vnus magnus funis à porticali, quod eſt
ſuper gradus mortuorum , vſque ad domumPetri Ioannis der
Pampano , in qua nimirum domo de iure debet ligari funis ſecun
dum tenorem locationis ab Angelo Scriniario factæ ; & ſuſpen
duntur in eo viginticandela .
In reſarciendo tecto , & mutandistrabibus , danturduo dena
tij fapienſes, & quatuorlibręceræ .Quando Dominus Papa per
gic
 Auctore Romano Canonico. 133
A git ad S.Petrum in ftationibus, viginti ſolidi denariorum papien
lium , & duo aquaria clareti. Cardinalibus, & Cappellanis Domi
ni Papæ cum alijs ſcolis, medietas Alcaris datur , ex quo tualia ex.
tenditur ſuper Altare. Et in vnaquaque ſtatione vnum par facula
rum de duabus libris ad veſperas, & ad matutinas , & candelas pro
lectionibus ; & ad Miffam fimiliter vnum par faculạrum . Cardi
nalibus quinque ſolidi denariorum papienfium in ftatione, & tres
ſolidi pro reſponſorijs. In quatuor tempora , in vnoquoque ſab
batoquinque folidi Lucenfes,CardinaliDiacono, Subdiacono ,
Cantoribus, Acoltis. A feſto S.Gregorij.Papæ vfque ad feſtum
Pentecoſten,in vnoquoque dieduodecim denarij papienſesdan
B tur Domino Papæ , & mille libræ ceræ per fingulosannos, & in
vnoquoquemenfe vna aquaricia olei , & vnalibra olibani ; ſi eſt
in Vrbe,velcirca Vrbem per vnam dietam .
A D N O T A TI O.

Quod attinet ad luminaria huius Bafilicæ , & cereorum cande

labra , non eft dubium , vſum candelabrorum , & lucernarum in ,
Eccleſia Dei antiquiſſimum effe ;fic etiam cereorum vſum appro
batiflimum femper fuifle . De ſignificatione luminum , tam litte
rali, quàm myſtica, apud Patres omnesvariæ , ficut oſtendit Ioan
C nes Stephanus Durantus de Ritibus Ecclefiæ Cattholicæ, ſunt opi. 1. Steph.Durant.
niones. Hic nos loquimur de quantitate, & qualitate luminum :
& dicimus non eſſe mirum , quòd in B. Petri Baſilica per totum ,
Orbem celeberrima, fuerint luminaria tam cereorum ,quàm lam
padarum , ea quantitate , quam Auctor huius Baſilicæ Canonicus
affignauit: fuperiùs enim dictum eft de donis , prædijs, & oliuetis
à Diuo Gregorio Papa huic Bafilicæ aſſignacisper publicum no
+

tarium vt ſupra. EtapudAnaſtaſium legitur, Agathonem Papam ppAnalt,invitaAgarh.

ad luminaria ſanctęMARIÆ ad Præſepe & Apoftolorum ſolidos
bismille centum fexaginta donaſſe . Et apud Bruchardum legi
mus fuiſſe in Eccleſia Deilumen , Apoftolorum conſtitutionem ,
D Et Melchiades Papa laudat, & renouat hanc conſticurionem . Le
gimus etiam apud Ioannem Stephanum Durantum , multis au
thoritatibus Patrum & Conciliorum , oleum in lampadem, ſeuad
luminare, & thymiama tempore ſanctæ oblationis, adhiberi ſo
licum . Vbi Ballámon notat , oleum offerri ad Templiluminatio
nem , & veræ luci , & Deo , gratiarum exhibendam actionem .
Et à Conſtantino multas donationes factas eſſe fancto Petro , &
Paulo Apoftolis legitur, vteorum Bafilicæ ſemper habeant lumi
na accenfa. Hæc & multa alia apud Ioannem Stephanum Du.
rantum ,
 134 Breuis defcriptio Vaticanæ Bafilicæ
rantum , vbi legimus hæc carmina , quæ iudicauimus hocloco A
digna.
AVREA NUNC NIVEIS ORNANTVR LIMINA VELIS ,
CLARA CORONANTVR DENSIS ALTARIA LYCHNIS ,
LIMINA CERATIS ADOLENTVR AD ORA PAPYRIS

NOCTE DIEQVE MICANT, HIC NOX SPLENDORQVE DIEI

FVLGET .]
XLII. Deconſuetudine Maioris Ebdomadæ .
X conſuetudine in Maiori Ebdomada Dominus Epiſco
E pus ſanctæ Ruffinæ ius, quod conſueuit habere , videlicet B
Arcam & Altare, ex quo pulſantur ad matutinum , & vſque ad fi.
nem , ſalua medietate Canonicorum , & Cantorum , quam ha
bentin Alcaricum Domino Epiſcopo, & vſque dum finitur offi
cium,& ex quo pulſatur ad Miffam.Tota namquemedietas obla
tionis , quæ venit in Altare , eſt Altaris, id eſt Domini Epiſcopi.
Altera medietas eſt inter prædictum Epiſcopum , & Canonicos
Ecclefiæ & Cantores equaliter . Nam vna pars eſt Domini Epif
copi, alia Canonicorum , alia Cantorum , li interfuerint conſtitu
tis officijs : fi verò non interfuerint , eſt Canonicorum ; ſeruata
prius confuetudine ad Altare ſeruientium .Quæ nimirum confue
tudo deber eſſe de communi omnium partium , & Domini Epif. c
copi , & aliorum . Die louis ſancti, ex quo pulſaturad officiums
matutinale, & adMiſlam vſque ad finem officiorum , fimiliter &
in die Veneris fancti: fimiliterin Sabbato ſancto ,ex quo pulſatur
ad officium matutinale,& exquo pullatur ad baptiſmale officium
nocte & die tota , habent ius ſuum , & vſque ad finem Miffæ ma
ioris in Paſcha. Canonici Baſilicæ beati Petri accipiunt decem li
bras ceræ pro facula de Sabbato ſancto , & tres de balſamo ad
pondus, & tres ampullas maiores , & tres minores , & tres fano
nes,& oleum pro Chriſmate. Item Dominus Papadecem libras
ceræ pro agnis. In ſancto Laurentio de Palatio vna acquaricias
olei , & vna libra ceræ,& dimidium de olibano permenſem : & in D
vnaquaqueebdomada, quando Dominus Papa non eft Romæ,
duo folidi Lucenſes hoftiarijs. In Purificatione fanctæ MARIÆ
quinque libræ ceræ , & quatuor denarij pro unis . In Annuntiatio
ne totidem . In Dominica Palmarum Acolitis duodecim denarij
pro palmis. In leranijs maioribus viginti feptem libræ pro Presby
tero crucum , & lectis, & lobijs, Epiſcopis, & Cardinalibus, &
omnibus ſcolis Palatij . Pro elemofina fanctæ Ruffinæ , & fancto
rum Quatuor,& S. Clementis, & fancti Pancratij , vnum acquari
cium
3
 Au & ore Romano Canonico . 135
A cium olei , & quinque libræ ceræ , & dimidium deolibano : & ins
vnaquaque ebdomada pro elemoſinis pauperum vndecim foli
di Lucenſes dum ſtrata currit; extra id quod datur eiectis : & de
olibano , abundanter feruiat beato Petro, & omnia alia iura ob
ſeruent. Sorrencialibus Præfecti fi ſuſpendunt aliquem , quinques
folidi. Quando decollant, ſimiliter. Quando cecant, duodecim
denarijpro vnoquoque oculo. Quandotruncant aliquod mem
brum ,fimiliter. In ftationibus, quando portant Manſionarij Cru
cem , vnus denarius Papienfis .

De Ebdomadis, qualiter diuiduntur 2 XLIII.

B
1
per ordines ,
Ertum eft ,nosCanonicos Baſilicæ beati Petri, præter alias
CErationes,&conſuetudines,quas habemus,in oblatione Mil
fæ Altaris maioris beati Petri de antiqua conſuetudine habere
ſemper decimam ebdomadam de vndecim ebdomadibus totius
anni: quæ ſic diuiduntur. Septem primasebdomadas accipiunt
feptemCardinales ſancti Petri . Octauam ebdomadam accipiunt
Diaconi Cardinales , præter Dominicalia totiusanni , quæ ad eos
ſpectant, excepta Dominica. Palmarum , & Paſcha , & niſi forte
C fit ftatio . Nonam ebdomadam Cantores . Decimam ebdoma
dam Canonici Eccleſiæ : Vndecimam ſcola Baſilicæ . Qua, finita ,
reincipiunt prædicti Cardinales ſanctiPetri à capite ,& fic fit per
totum annum . Oblatio itaque quæ ſpectat ad ebdomadam , eſt
illa, quæ venit ad manus Cardinaliumcantato Euangelio , & quæ
venit ad Altare pofito Calice , & donec Miſſa cantata fuerit. Illa
tamen oblatio , quæ venit ad Altare poftquam Calix eſt poſitus,
diuiditur per medium . Medietas eft Altaris, & alteramedietaseſt
illius ,cuiuseſt ebdomada. Ille igitur, cuius eſt ebdomada, primo
loco dat tria capita,id eft tresmonetasde communi Manſionarijs,
qui feruiunt ad Alcare . Deinde pro quantitate oblationis tribuit
D Diaconis , & Subdiaconis, & illis, qui ſeruiunt de pluuiali. Po
ſtea datis piſcibus Domino Cardinali, dat ſextam partem Canto
ribus , & duas de melioribns faculis.
A D Ν Ο Τ ΑΤΙΟ ,
Romanus Auctor nofter oſtendit antiquum & religioſum ri
tum in celebrando Miſfæ facrificium ,vbi affiftebantſeptem Car- preiz vrbis Eccl.
dinales. Hunc ritum celebrandi Honufriusoptimèdemonftrauit,
qui accuratè, & maxima cum diligentia deſcripſit tempore ſuo .
1

Car
 136 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
Cardinaleshi fuere PresbyterCardinalis tit. fan &tæ Mariæ Trans-, A
tyberim . Presbyter Card.tituliS.Chryfogoni. PresbyterCardin .
cituli S. Cæcilia".Presbyter Card.tit. S.Anaftafix .PresbyterCar
dinalis tituli S. Laurentijin Damaſo . Presbyter Cardinalis tiruli
S. Marci. Presbyter Cardinalis tituli fanctiMartiniin Montibus .
Honuff.de 7.Vrbis Er de titulo huius Bafilicæhæc habet: [ Baſilicæ S. Petri in Vati.
cano , quæ habet Archipresbyterum , qui eft Cardinalis, & Cao
nonicosfæculares minifterio , eadem ratione, qua Baſilicæ Late
ranenſi ſeptem Epiſcopi,ita huic aſſignati ſuntſeptem Presbyteri.]

XLIV. De nominibus quinque Portarum Baſilicæ В.

B. Petri Apoſtolorum Principis.
N honorem Bafilicæ beati Petri Apoſtolorum Principis ſcribi
I in
Baſilicæ . Quarum media , & maior,vocatur Porta Argentea,quo .
niam optimo argento tota deargentata fuit, & varijs picturis a lan
cto Leone Papa IV . depicta . Porta vero , quæ eft iuxta eam , &
quæ vadit ad ſanctum Leonem Nonum Papam , vocatur Portas
Raueniana, quoniam antiquitus Rauennates , & omnes Lom
bardi , & Tulci, de confuetudine per eam intrabant;vel quia ..
trans Tyberim per eam intrare ſolebant ;cum Tranſtyberim Ci- C
uitas Rauennantium vocaretur.Tertia Porta iuxta eam , quæ va
dit ad ſanctum Gregorium , vocatur Porta Iudicij , quoniam per
cam tantùm mortui, qui fepeliendi funt in Eccleſia beati Petri,
mittuntur à Domino iudicandi. Abalia parte ſupra, Porta , quæ eſt
iuxta Portam Argenteam , diciturPorca Romana ; quoniam , vtà
noſtris maioribus accepimus , Romanæ Mulieres antiquitus , &
adhuc frequenter per eam intranc . Porta illa, quæ eft iuxca eam , &
quæ vadit per porticale iuxta Veronicam , dicitur Porta Guida
nea ; quoniam Guidones , qui ducebant Oratores venientes per
porticale, quod eft iuxta nolarium maius, frequenter per eai
mn
trabant. Vnde vſque ad noſtra tempora faculæ , & cerei ibi ven - D
debantur.
ADNOTATIO.
Baſilicæ Vaticanæ Porræ à Romano enumeratæ ſunt quinque,
quia ſua tempeſtate plures non fuerunt. Poftea verò in angulo
De 7. Vrbis Eccl . Baſilicæ fuit aperta ſexta, quà a Chriſtifidelibus vocata eſt Porta
pag 37, Sancta. De quibus Portis Honufrius copioſe tractauit, his verbis.
[ In Bafilicæ Vaticanę anteriori parte ſunt ſex Portæ , Medio om
nium
 Au & ore Romano Canonico. 137
A nium maior Argentea vocata à laminis argenteis celatis , quibus
totam eam cooperuit Honorius Papa , quas à Saracenis dirutas re
ftituit Leo Quarcus ; & ijs poftremòetiam ablatis , çneam refecit
Eugenius Quartus cum martyrio Sanctorum Apoftolorum , & re. Honufr.de 7.Vrbis
Eccl. pag. 37.
busab fe geftis expreſſis, vt hçc carmina indicant.
VT GRÆCI, ARMENI , ÆTHIOPES HIC ASPICE VT IPSAM
ROMANAM AMPLEXA EST GENS IACOBINA FIDEM .

SVNT HAC EVGENI MONUMENTA ILLVSTRIA QVARTI:

EXCELSI HIC ANIMI SVNT MONVMENTA SVI .

Proxima porta a parte dextera vocatur Rauenniana, à Rauen

B natibus Tranſtyberim incolentibus ; vel quia Tranſtyberini Ra.
uennates vocabantur; quo nomine Toſci, & Tranſpadi homi
nes comprehenduntur,quia eòingredi Ecclefiam confueuerant.
Tertia verſus fanctam Mariam de Febre, yocata Porta Iudicij,
quoniam ea vita functi ad ſepulturam inferebantur.
A parte ſiniſtra proximapoft Argenteam fequitur Porta Roma
na , à Ciuibus Romanis dicta .
Tertia Guidonea vulgari verbo , à Guidonibus nuncupata, qui
peregrinos ad limina Apoſtolorum venientes, & in Ecclefiam in
troducebant, cuncta illis memoratu , aut viſu digna oftendentes,
Sexta eft Porta Sancta recèns addita,quæ vigefimoquinto quo
C queannoIubileo redeunte apericur, & eo exacto clauditur.
Super his Portis appenſæ ſunt catena Portus Smyrnenfis, & ve
ctes eius Vrbis , Xyſto Quarto PontificeMaximo a claffe Eccle
Gaſtica , cui Oliuerius Caraffa Cardinalis Neapolitanus cum impe
rio præerat, de Turcis captæ . Item vexillorum aliquot ijſdem Dei
hoftibus erepta ,]
De Porta Argentea,dequa ionufrius loquutus eft, ab Hono
rio Papa Primofacta , Anaſt. longè,latèque prius loquutus eſt his In'virallonorijpp.I
verbis (Hic erudiuit Clerum.Temporibus ſuis renouauit omnem
cimiliam beati Petri Apoftoli, & inueftiuit Confeſſionem beati
Petri ex argento puro , quod penſ. lib. centum octuaginta &
D feptem . Inueftiuit Regias Ianuasingreffu Ecclefiæ maiores, quæ
appellanturmedianæ , exargento , quæ penf. lib. nonigintas ſe
ptuaginta quinque. ]Quæ omnia ſuperiùs alia occaſione retuli
mus: quoniam autem hic eft locusproprius, ideo & repetimus .
Itaque pro confirmatione illius, quod Honufrius dixit de renoua
tione facta a Leone Papa Quarto huiusPortæ argenteæ , Anaſta
Gus latius, atque veracius oftendit hanc hiſtoriam his verbis. [ Ip- In vitaLconis III,
ſe inſignis, Præſulque præcipuus, cùm innumera ſummi decoris
opera in Baſilica beati Petri Cali clauigeri perfeciſſet,Portas, quas
S deſtru .
 138 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
deftruxerat Saracena progenies,argentoque nudarat, erexit,mul. A
tiſque argenteis tabulis lucifluis, falutiferiſque hiſtorijs fculptis de
corauit,& in meliorem fpeciem quàm pridem fuerant, repara
uit, vtomnes,qui in eadem Baſilicam ingredi volunt, laudes Deo
Omnipotenti, ſanctoque ſuo Præſulatui referant, & expofcant;
vtmulta annorum ſuæ vitæ curricula extendantur, qui tanti ful
goris opere , tantoque pulcritudinis pondere Aulam Dei argento
penſ.lib . ſeptuaginta ornauit. Qui ſummus , Deoque Papa ,ins
cxordio ſui Pontificij,cùm porticus partislæuæ Beati præ nimia ve
tuftate Petri Baſilicæ cecidiſſet , celeri Audiopræclarius reno
uauit . ]
Quoniam autem ſuperius verba Honufrij Panuini de Baſilicæ B
huius Porcis adduximus, hic nobis nihil aliud occurrit ſignifican.
dum de his Portis , de quibus optimè Honufrius pertractauit .

XLV. De Dignitatibus beati Petri Baſilicæ.

N Paradiſo fancti Petri eſt Cantarum , quod fecit fieri Syma
chus Papa, columpnis porfireticis ornatum . Quæ nimirums
columpnæ tabulis marmoreis cum grifonibusconnexæ , pretioſo
cælo æneo copertæ cum floribus,& Delphinis deauratisaquas
fundentibus. In medio verò huius Cantari eſt Pinea ænea , quæ
fuit coopertorium cum ſininoæneo, & deaurato ſuperftatuams C
Cibeles Matris Deorumin foramine Pantheon. In qua , videlicet
Pinea ſubterranea fiftula plumbea fubminiftrabat aquam exfor.
ma Sabbatina, quæ toto tempore plena præbeat aquas per fora
mina nucum omnibus indigentibus ea:& perſubterraneam fiftu 1

lam quædam parsfluebat ad Balneum Imperatoris iuxta Agulea . 1

XLVI. De eadem re :
N cortina beati Petri , ſcilicet in placea, ante gradus eft quod
I dam cantarum cum conca porfiretica , quod conſtrui fecit pre
nominatus Symachus Papa ad Chriſmatis vndtionem in ſecunda D
feria poſt Paſcha.
XLVII .
De eadem re .
Neadem platea ante Eccleſiam beati Petri, videlicet, iuxta Ec
I cleſiam ſanctæ Mariæ Virgariorum ,eſt quoddam aliud can
tarum , quo de conſuetudine Scola Virgariorum præparát le
&um Domino Papæ, in Letaniamaiori venieuti ad S.Petrum .
De
 Au& ore Romano Canonico . 139
A De eadem re . XLVII
N Naumachia iuxra Ecclefiam ſanctæ Mariæ in Traſpadinaj,
IM eſt ſepulcrum Romuli , quod vocatur Meta , quæ fuit mirola
pide tabulata ; ex quibus opus gradarum ſancti Petri peractums
fuit.Hec habuit circa ſe plateam Tiburtinam viginti pedum, cum
cloaca, & florali ſuo.Habuit quoque,circaſe Terebinthum Nero
nis tantæ altitudinis, quantum & Caftellum Adriani Imperatoris ,
miro lapide tabulatum. Quodçdificium rotundum fuit cum duo
bus geronibus , ſicutCaftrum : quorum labia erant cooperta ta
bulis lapideis pro ftillicidijs. Et iuxta hoc edificium crucifixus fuit
B B. Petrus Apoftolus .
De eadem re , XLIX.

St & Caftellum , quod fuit memoria Adriani Imperatoris , fi

t legitur in ſermone fancti Papæ Leonis de feſtiuitate fan
&ti Petri , vbi dicitur : Memoria Adriani Imperatorismiræ magni
tudinis Templum conſtructum , quod totum lapidibus cooper
tum , & diuerſis hiſtorijs eſt perornatum . In circuitu verò cancel
lis æneis circumſeptum.cum Pauonibus aureis , & Tauro æneo.
Ex quibus Pauonibusduo fuerunt de illis , quiadhuc funtin canta
С ro Paradiſi beati Petri . In quatuor partes huius Templi fuerunt
quacuor Caballiæneideaurati,in vnaquaque fronte Portæ æneæ.
In medio giro fuit fepulchrum porfireticum , quod nunc eſt La
teranis,in quo ſepultus eft Innocentius Papa Secundus: cuius coo
pertorium eftinParadiſo beati Petri ſuper ſepulcrum Præfe &ti.
A D N O T A TI O I.

De huius Bafilicæ beati Petri dignitatibus fuperiùs nonnulla di

cta ſunt:hicautem demonftrabimus , quid eft Paradiſus ,& can
tharum. Dicimus igitur , Paradiſum nihil aliud eſſe, niſilocum an.
te Baſilicam , qui propter amænitatem , & pulcritudinem Paradi. De 7. Vrbis Eccl.
D fus vocabatur. Verum ex Panuinio huius loci deſcriptionem pag.78.
audiamus, qui ita ait : [ Ante ipſam Bafilicam eratquadripor: Arcus,velquadri.
ticus à Conſtantino facta, cuius etiam nunc extant reliquiæ . Quā licz cum fontein
Symmachus Papa tabulis marmoreisſtrauit,& muſiueis ſignis or: Symmachopp.com
nauit. Et Conſtantinus Papa ſex ſanctarum Synodorum genera. vide.Baron.tom .8
lium picturam in eadem poſuit:cuius atrium , fiue impluuium , matehuil niftcriz
Baſilicæ fancti Petri
quod Paradiſus dicitur, Dominus Papa marmoreis qnadris con quadripor ticus.
ſtrauit .In cuiusmedio Symmachus Papa cantharum , ideftfon
tem , fecit columnis octo porphyreticis ornatum ; cuius opercu
RS 2 lum
 140 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ ,
lum æneum, Pauonibus ex Mole Adriani eruto,& Delphinisinau. A
ratis aquam fundentibus, decorauic . In cuiusmedio æncam Pi.
neam locauit, quam perſubterraneos ſcyphones plumbeas fiftu 1

las, aqua ex forma Sabiniana publicæ commodicati corriuabatur.

In eodem atrio, marmoreo folio.quodadhuc extat iuxra portam ,
ſepultus eſtOtho II Imperator.Honorius eriam ,& PlacidiusValen
tinianus Auguſti, ibidēcollocati fuere.In eius pariete extantè mu
ſiuo deuotiſſimæ Chrifti &Apoftolorum in mari turbaro exiſten
tium imagines , loti picturis opera, vt famaeft, factæ ..] Hactenus
Panuinius. Hæc hiſtoria apud Anaſtaſium legitur in vita Symma
chi Papæ his verbis : [ Baſilicam verò beati Petri marmoribus
ornauit , & Cantharum beati Petri cum quadriporticu mar. B
moribus ornauit , & ex muſiuo Agnos, & Cruces & palmas fecit.
Ipſum verò atrium omne compaginauit.] De fonte in Paradiſo
Baron tom. 1,ann, huius Bafilicæ ſancti Petri exiſtente , facit mentionem Baronius ,
Epift. 31. S. Paulini
EpiſcopiNolami." qui citat epiſtolam 3 1. fancti Paulini Epiſcopi Nolani , his verbis :
( Huic etiam miniſterio inſeruiebat fons ille in Atrio Baſilicæ Va
ticanæ Romæ pofitus, cuius Paulinus hiſcememinit ad Alectium
ſcribens: In veſtibulo cantharum miniſtra manibus , & oribus no }

ftris fluenta ructantem faſtigiarus ſolido ære tholus ornat, & inum
brat , non ſine myſtica ſpecie quatuorcolumnas ſalientes aquas
ambiens . Decer enim ingreffum Ecclefiæ talis ornatus; vt quod
PauliniEpiſcopiepi
intus miſterio falutari geritur , ſpectabili pro foribus opere ligne. C
Nola 12 . tur . ] Pergit etiam Baronius: [ Erad Seuerum in hunc modum des
alia Eccleſia .
SANCTA NITENS FAMVLIS INTERLVIT AÍRIA LYMPHIS
TRO .]
CANTHARVS, INTRANTVMQVE MANVS LAVAT , AMNE MINISTR
Ipſe Romanus in fine huius capituli fecit mentionem de Bal
neo Imperatoris iuxta Obeliſcum apud Templum beatæ Virgi
nis de Febri, quod temporibus noftris pro Canonicorum Sacrario
exiſtebat . Vidimus etiam à Xiſto Quinto Pontifice Maximo,ſum
mo cum artificio in medio platex Diui Perri eundem Obeliſcum
translatum , vbi hodie maxima cum magnificentia videtur . Er D
Plateze,dui peli quia à Bartholomæo Marliano , de Monte, & Campo Vaticano
Marliano cap.os. Templis Apollinis, & Martis,atque Naumachia, & Circo, & Hor
tis Neronis, necnon de Obeliſco ,qui eft in eodem Circi loco ,agi
tur :ideo nullum hic verbum de hac re faciendum cenſemus,
A DNOTA TIO II.
Presbyrer Romanus hic pergit fontem in platea Baſilicæ ſancti
Petri ad communcm vtilitatemibi ædificatum à Symmacho-Pa
pa ,
 Au&ore Romano Canonico . 141
A pa , deſcribere , qui eciam ait ad Chriſmatis vnctionem conftra
ctum fuiffe . Hanc hiſtoriam Anaftafius Bibliothecarius veracil
:
mus Auctor in vita eiuſdem Symmachi conſcripſit; cuius verba
nos ſupra fol.69. retulimus.
Porrò locipicturam referentem Imagines Chriſti, & Apofto
lorum ; de qua Panuinius relacus ſupra in adnotatione prima huius
textus ; in demolitione Baſilicæ veteristempore Pauli Quinti, nos
eiuſdem Pontificis iuſſu , integram aſportari curauimus: quamu
deinde Vrbanus Octauusplures in partes diuiſam collocauit in
interiori ſupremaque Templi parte,videlicetſupra maiorem Por De 7. Vrbis Ecc
tam , dictam antiquitus Argenteam .DeGradibus autemmarmo pag 39. ,
B reis eiuſdem Baſilicæ ita Panuinus: [ Gradus marmoreos ante Ba
filicam fecitConſtantinusImperator. Symmachus Papa amplifi
cauit . Pius Secundus Papa , additis ſanctorum Apoftolorum præ
gradibus Statuis , reftituir. ] Et apud Flauium Blondum in Roma,
inftaurata , legicur tum de Circo Neronis,tum etiam Adriani Im Vid-FlauiumBlona
peratoris fepulchro, vbi multa de valle Vaticanalegimus, quæ
apud ipfum Auctorem legi poffunt : & folum hic dicimus, Sym
macho Papæ Eccleſiam ſancti Andreæ in foro Baſilica Diui Petri
dedicatam fuiſſe .
A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο ΙΙΙ.

C Hic pergit Romanus Presbyter dicere de rebus particularibus

in Campo, vel valle Vaticana exiftentibus ſua tempeſtate; de
quibus nonnulla apud Blondum fuperiùs citacum in ſua Roma,
inftaurata, vbi etiam ipſe ſermonem primum Leonis Papæ I. ad
1
ducit , dum tractat:de Pallone S. Petri. De Pauonibus ad orna
tum molis Adrianæ , de quibus hic Romanus loquutus eft, Ro
manarum Antiquitatum ſcriptores egerunt . Nos verò in demoli
tione Bafilicæ Diui Petri , tempore Pontificatus Pauli Quinti,Pi
neamæneam,& nonnullos Delphines, atque Pauones, de medio
Atrijaſportari fecimus, in Theatrum , vel Villam Innocentianam ,
dictam Beluedere,ab Innocentio VIII. vbi hodie eft Viridarium
D malorum aureorum à Paulo Quinto conſtructum . Et hæc fuffi
ciant de omnibus pertinentibus ad Vallem Vaticanam .
L.

Quando ornatur Lectorium B. Petri .

N memoriam pofterorum ſcribimus Nos Canonici Baſilicæ
IAbeati Petri,in quibus noctibus Lectorium eiuſdemBaſilicæ bea
ti Petri, de confuetudine ornaturmappula , & faculis duarum li
brarum à Confeffionetraditis : videlicet, Dominica de Gaudetes,
Natale
 142 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ
Natale Domini, Epiphania, Septuagefima, Quinquageſima,Ca- A
thedra ſancti Petri, in Dedicatione Altaris facta à Papa Caliſto ,
Dominica dePallione, Dominica Palmarum , feria quarta poft
Palmas, in Cæna Domini , Parafceue, Sabbato Sancto , Paſcha,
feria ſecunda poſt Paſcha, Dominica de Paſtor bonus , in Aſcen .
fione Domini, Pentecoſte , feſtum beati Petri, Octaua eiufdem ,
in Aſſumptione beatæ MARIÆ , in Litanijs Maioribus , in Dedi
catione Baſilicarum Petri, & Pauli, in fefto Omnium Sanctorum .
A D Ν
N Ο ΤT ΑA Τ Ι Ο .

Hic Romanus, tanquam Presbyter, & Canonicus huius Baſi- B

licæ , præfumitur fuiffeperitus de Eccleſiaſticis ceremonijs, ac
functionibus , necnon de ritibus illius Baſilicæ temporibus ſuis .
Itaque Textus hic adnotatione aliqua non indiget .
LI. Donatio Caroli Imperatoris .
Vantam reuerentiam , quantam dilectionem , totus Orbis
Q Terrarum huic facrofanctæ beati Petri Baſilicæ exhi
beat, quantumqueChriftianillimus Romanorum Imperator Ca
rolus eam ditauerit , & honorauerit ; in vita beatæ recordationis
Domini Adriani I. Papæ manifeſtiflimè indicatur.Nam donatio. C
nem beato Petro , & eius ſucceſſoribus, per Cappellanum , &
Notarium ſuum Etherium , religiofam , & prudentem virum ,læ
tus fecit. In qua conceſſit prænominato Pontifici Domino Adria.
no , & fuccefforibus in perpetuum , has Vrbes, & Caſtella: id eft ,
à Luniscùm Inſula Corſica: deinde in Suriano , deinde in Monte
Bardone, id eft in Vereto : deinde in Parma , deinde in Regio : &
exinde in Mantua,atque Montem Silicis fimul, & vniuerſum Exar:
VideaAnaftafius chatam Rauennantium , ficut antiquitus erat. Atque Prouincias
anno Chrifti 772. Venetiam , & Hiſtriam . Necnon &cunctum Ducatum Spoleta
pag. 156 .

num , ſeu Bencuentanum . Factaque eadem Donatione, propria

ſuamanueam ipſe Imperator corroborans, vniuerſos Epiſcopos, D
Abbates , Duces , & Grafiones, in ea aſcribi fecit . Quam nimi
rum chartam Donationis priùs fuper Altare beati Petriſuperius,
& poftmodum intus in ſancta eius Confeflione ponentes , tams
ipſe Franciſcorum Rex, quàm eius Principes,beato Petro , & eius
Vicario ſanctiſſimo Adriano Papæ , ſub terribili ſacramento ſeſe
omnia conſeruaturos, quæ in eadem charta Donationis conti
nentur , promittentes , tradiderunt. Appaream quoque ipfius
Donationis per eumdem Etherium aſcribifaciens intus ſupercor
pus
 1
AuctoreRomano Canonico . 143
A pus beati Petri ſubiſtis Euangelijs poſitis, pro firmiſſima cautela,
& æterna nominis ſui, & Regum Francorum memoria , proprijs
fuis manibus pofuit. Aliaqueeiuſdem Donationis exempla ,per
Scriniarium ſanctæ Romanæ Eccleſiæ aſcripta, eius Excellentia
fecum deportauit: & ideò , vt putamus, in memoriam tam ma
gnificæ Donationis , nomina Ciuitatum , quæ prænominatus
Romanorum Imperator huic ſacroſanctæ Ecclefiæ contulit , ins
portis æneis, quæ ſuper gradus beati Petri fuerunt, videlicetia ,
introitu Eccleſiæ fanctæMARIÆ inter Turres, argenteis litteris
annotata fuerunt, Gcut nos vidimus, & fæpè cum fratribus noftris
legimus .
B A D N
Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο.
T A

Loquitur hic Romanus Auctor de donationibus factis a Caro

lo Magno Romanorum Imperatore ſancto Petro , & ipſiusSuc
ceſſoribus, fed non ſatis, quoniam ipſe auctor ſolùm hic deſcri
plit omnia, quæ impreffa erant in tribus Portis æneis ,quæ ſuper
gradus beati Petri Baſilicæ olim fuerunt: videlicet introitu Eccle
fiæ fanctæ Mariæ inter Turres ; in quibus portis ,argenteis literis
adnotata fuerunt nomina Regnorum , Prouinciarum , Ciuita
tum , & Inſularum , atquelocorum Sedis Apoftolicæ : & ipfeAu
& tor fatetur has literas in illis portis cum fratribus ſuis fæpius legif
C fe. Atnullam fecitmentionem de Conſtantini Magni Imperato
ris Donatione; ſic etiam de Imperatorum , Regum , ac Princi
pum Chriftianorum in Sedem Apoftolicam munificentia ; quæ
apud varios, approbaroſque Auctores leguntur : & noftra tem
peftate Baronius veritatem huius hiftoriæ oftendit; ita etiam la
cobus Gretſerus e Societate IESV Theologus, in ſuo Commen
-tariolo de Imperatorum , Regum , & Chriſtianorum Principum
in Sedem Apoftolicam munificentia ; in quo non ſolum breui
ter , ſed maximo cum fundamento contra hæreticos , & præcipuè
contra Leonarduw Hutterum falſum , & iniquum Prædicantem ;
vt etiam in ſua Apologiapro Illuſtriſſimo Cardinali Baronio ,opii
D mè , & facis hanc materiam tractauit. Et præſertim quoad Con Vide decrerum ...
ſtantini Magni Donationem , legimus in authentica forma apud parſ 1. diſtint. 96.
Gratiani decretum part. 1. diſtinct. 96. veritatem huiushiſtoriæ ,
vbi nonnulla capitula , vel decreta Pontificia adducta ſunt . Sic
etiam multos graues antiquos & approbatos Auctores, ad quos
nos remittimus : & hic nonnullas Donationes Ciuitatum , &
Prouinciarum factas Ecclefiæ Romanæ , recenſebimus.
Et primòàChriftianiſsimo Rege Francorum Pipino,anno Do
mini 755. ſicuti legimus apud Anaſtaſium Bibliothecarium , &
apud
 144 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
apud Baronium , maxima cum gloria Francorum Regis, qui pe- A
Francorum liber culiares filij fancti Petri vocatiſunt.Vide etiam pro veritate huius
tri.VideLeonean, hiſtoriæ Leonem Oſtienſem , qui latioribus excendit terminis
lib.1. cap.7.Baron:. eiuſmodi donationem Pipini:quæ omnia adnotauit Baronius. Le
gimus etiam adductam ſuperiùs apud Anaftafium confirmatio
nem Donationisfactæ à Carolo Magno Francorum Rege anno
Vide Anait,invita
I. Chriſti 774. Hadriani Papæ anno tertio: & Baronius Donatio
nem , atque confirmationem ſuperiorum Donationum factam à
Vide huius donat. Ludouico Pio Caroli Magni filio anno falutis 8 17. optimè adno
apolog. Baroniana tauit in vita Paſchalis Papæ , anno primo . Apud eundem Baro .
itumCaluinitam. nium etiam legimus diploma confirmationis iurium Eccleſiæ Ro
Baro. tom 10. ann .
962 .
manæ , & etiam donationis factæ ab Othone Magno Imperato. B
re annoDomini962. Ioanni Papæ XII. anno 7. eius Pontifica
VidelacobumGret- tus , vbi non ſolum legimus Signum Domini OthonisSereniſſimi
terium de ſocietate

Baroniana cap. 20. Imperatoris, verùm etiam ſuorum Epiſcoporum , Abbatum , &
lelu in Apolog.

Comitum , ad maiorem cautelam , & authenticationem pro Ec

cleſia Romana . Habemus etiam diploma Henrici I. Imperatoris,
& Regis II. eiuſdem propemodum fententiæ fimilem ; quæ O
Tom. 1 1.annoChri
thonis conſtitutio à Baronio recenfetur . Legimus etiam apud
ki 1014 eundem Baronium Donationen Mathilda Comitiffæ factam
Romanæ Eccleſiæ . De qua etiam Donatione legimus apud O
ſtienſem , qui tunc viuens, & iam præſensadeffe potuit, ſed eius
temporis ſcriptor fidei fynceræ de eadem Donatione hæc habet; Ç
cap.40. dieno.10 [Anno Domini -1077.Mathilda Comitiffa, Henrici Impéraco
ris exercitum cimens, Liguriam , & Tuſciam ProuinciasGrego
rio Papæ ,& S.R.E. deuotiſlimèobtulit,& c.]
Baron. tom , 10. ad
Baronius item adnotauit diploma Alberti Imperatoris , vbi
ann 996. extant in Caftro ſancti Angeli litteræ datæ ab Alberto Impera
tore ; deſcribitur iuramentum fidelitatis ab eo exhibitum Boni
facio Papæ Octauo ; & continetur confirmatio , & ratificatio pri
uilegiorum omnium per alios prædeceffores Imperatores Eccle
fiæ Romanæ concefforum , &c. Et ab eodem Baronio ſcribitur,
Baron. tom. i ), ad
Federicum Secundum Imperatorem ratificaſſe , & confirmaſſes
ann . 1907. omnes donationes, quæ ab antegreflis Regibus,& Imperatori- D
bus Ecclefiæ Romanæ liberaliter factæ ſunt .
Hic etiam adnotabimus Regna,& Principatusbeato Petro, Ec
cleſiæ Romanæ olim Tributarios.
Etprimò , Regnum Rulliæ . Dehuius hiſtoriæ veritate opti
mumteftem habemus Gregorium Septimum lib.fecundo regiſtr.
epiſt.74.quæ apud lacobum Gretferum lacius legitur iu fuo Com
mentariolo fuperius adducto , & à Baronio de hac re loquente
his verbis : [Anno 1075. vt co exemplo intelligatur quomodo
con ;
 Au & ore Romano Canonico : 145
A contigerit plura Regna oblata reperiri Apoftolicæ Sedi, Chriftia
na Regum pietas efficiebat, vt perſuadentes fibi illi, magis prote
ctione fanátiPetri Principis Apoftolorum , quàm armis, Regna,
defendi, offerent illa eidem ſancto Petro , à quo & per ſucceſſo .
rem ipſius Romanum Pontificem acciperent illa in feudum , præ
ſtitoiuramento fidelitatis eidem. Iactatum bellorum fluctibusDe ExLamberto
nico anno 107in5 .chro

metrium ipſum Regem Rufforum , Lambertus in Chronico eo

dem annodemonſtrat , dum eum ad Henricum Regem pro auxi ad annum 1075 .
lio contra fratrem veniſſe tradit. ] Ipe etiam lacobus Gretſerus
hocitem adduxit .
Habemus etiam Regnum Croatiæ, & Dalmatia , fancti Petri ,
B & Ecclefiæ Romanæ olim tributarium: dequo hæc habet Gretſe
rus: [ Hanc RegisCroatiæ ,& Dalmaciæ profeffionem voluntatis
ſuæ erga Sedem Apoſtolicam teſtificationem defcripfit Baronius Baron.com 11. ad
tomo vndecimo anno Redemptoris 1076.ex Codice, quiCen Itaut. de multcontra
Scenich.lib.z
Vallā.
tius Camerarius inſcribiturde Cenfibus Sedis Apoftolicæ .] Bar. tom. il . ann .

Legimus etiam apud Baronium diplomata donationis , vel Domini1997:

cenſusPetriRegis Aragoniæ his verbis: [ Cùm corde credam , &
ore confitear,quòd Romanus Pontifex, qui eſt beati Petri Suc
ceffor , Vicarius fit illius, per quem Reges régnant,& Principes
principantur, quidominaturin Regnohominum , & cuivuledat
illud: Ego PetrusDei gratia Rex Aragomam , Comes Barchino.
Cnenlis , & Dominus Montis -Peffulani , cupiens principali poſt
Deum , beati Petri, & Apoftolicæ Sedisprotectionemuniri;Tibi
beatiſſime Pater, & Domine, Summe Pontifex Innocenti , & per
teSacrofanctæRomanæ Apoftolicæ Sedi offero Regnummeum,
illudque Tibi, & Succeſſoribus tuis in perpetuum Diuiniamoris
intuitu , & pro remedio animæ meæ, & progenitorum meorum ,
conſtituo cenſuale,utannuatim de Camera Regisdacentæ quin
quaginta maffemutinx Apoftolicæ Sedi reddantur: & Ego, &
Succefforesmeiſpecialiter, & fideles, & obnoxij teneamur&c.]
Multa alia de pietate huius Regis dici poffunt: fed breuitatis caufa
adipſam Baronium referimus, Baron , tom . 1. ad
D Ita etiam cætera Hiſpaniæ Regna antiquitus pertinebant ad ann . 1097 .

ius Eccleſiæ Romanæ . Hanc veracillimam hiſtoriam luce clarius Greg . 7. libr.4. re
legimus, atque latius apud Gregorium VII. PontificemMaximū, git.Epit.18.
quærecitatura lacoboGretſero ſupra adducto ; vbietiam legitur. lib.1.Greg.pp.Vii
inftrumentum donationis factæ de Ciuitate TarraconenfiRoma: cap.15.& 10.
næ Eccleſiæ a Berengario Comite Barchiñonenfi, & Bulla Vrba
ni Papæ Secundi, vbi latius agitur de eadem vrbe Tarraconenſi.
Apud Baronium etiam legimus, Regnum Daniæ effe feudums Diamon.com. 31. ad
Romanæ Eccleſiae , ex literis AlexandriPapæ Secundi, à Baronio
T ad .
 146 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ
adductis, his verbis : [ Alexander Epiſcopus feruus feruorum Dei , A
Suenoni Regi Danorum . (inter cætera) Quapropter prudentiam
tuam admonemus, vt cenſum Regni tui, quem Prædeceffores
tui S. ApoſtolicæEcclefiæ perfoluere ſoliti ſunt,Nobis,& Succeflo
ribus Noftris tranſmittere Audeat.Ita tamen , vt non ſicur oblatio
in Altari ponatur; ſed, vt ſupra diximus, tam Nobis, quàm Succef
foribus Noftris,vt certiusapprobetur,præſentialiter offeratur.)
Videlacobum Gret.
ſerum in fuo com .
mentariolo .
Regnum Galliæ etiam fuiffe Ecclefiæ Romanæ tributariums,
Greg.VII.Epift. vle. luce clarius inrelligitur ex Gregorio Papa Septimo , vbi Eccleſiæ
ib. 8 .
Romanæ foluebatper totum Regnum vnaquæque domus ſalcem
vnum denarium annuatim . Hanc Gregorij Epiftolam adducit la
cobus Gretſerus in ſuo Commentariolo ſupra alleg. cap. 19 . B
Legimus etiam apud Iacobum Gretſerum ſuperius fæpè addu
etū ,Saxoniam fuiſſe feudumRomanæEcclefiæ :quicontra Hæreci
cos oftendit hanc veraciflimā hiſtoriā cum authenticis,& approba
tis ſcripturis & nõnullis alijs optimis, atque ftabilibusfundamentis.
Libr. quinto regſtr.
Corſicam Inſulam non eft dubium ,fuiſse feudum ſancti Petri,
Greg VII.Epil .4 & Romanæ Eccleſiæ . Gregorius Papa Septimus teftis eft in epi
&hbr.Epift
s.
. 1.incodem ſtola quarta libr. s . ipfiusregiſtt. Has EpiftolasIacobus Gretſerus
adducit in dicto fuo Commentariolo cap. 21 .
Bar. tom. 12. ann .
1144.
Apud Baronium habemus Lufitaniæ Regnum olim fuifle Ec
clefiæ Romanæ feudum , hisverbis : (Huius Pontificistempore
Alphonfus Portugalliæ Dux, pietatis ergo ,fuumDucatum con. C
ſtituit Romanæ Ecclefiæ vectigalemannuo cenfu vnciarum auri
Innocentius pp.111. quatuor. Teſtatur id Innocentius Papa III. Epift.centeſima libri
Epift. 100. lib. 1 .
cpift.
primi epift. ] Ec infra legimus: [ Hoc eodem anno Alphonfums
Primum Ducem Portugalliæ ab Alexandro Papa titulum Regis
accepiſſe ob resaduerfus Arabes præclarè geftas: quæ cunctaac
ccpta ferens Diuinæ gratiæ ,gratus Deo ipfe obtulitRegnum illud
fanctæ Romanæ Ecclefiæ , ſub cuius iugiter protectione conſiſte.
ret,perſoluturusannis ſingulis loco cenſusduasauri marchas. ]
Hæc hiſtoria latè, & copiosè non ſolum àBaronio lococitato,fed
Greterius cap. 22. etiam à Iacobo Gretſero legitur , ad quos nos referimus. Videri
poflunt etiam Epiftola Innocentij Tertij typis excufæ , nempè D
epiſt. 144. & 151. & 1 $ 2 .
Apud Baronium legimus, Regem Angliæ fuiſſe tributarium ,
Dominicana Sanctæ Sedis Apoftolicæ : & hocmanifeſtum euaditex Alexandri
Papæ Secundi litteris, quarum partem apud ipfum Baronium le
gimus, vt dictum eft. Legitur etiam apud Petrum Blefſenſem epi
ſtol. 136. vbi Henricus Secundus Rex Angliæ ſcribit ad Alexan
drum Tertium Pontificem Maximum ; & pariter epiſtola Alexan
dri II. Papæ ad Gulielmum Anglorum Regem , per Baronium
addu
 1

Auâore Romano Canonico . 147

A adducta. Iacobus autem Gretſerus, dum de hac materia agit ,
hanc hiſtoriam oſtendit his verbis: Henricus II.Rex Angliæ con ,
tra ſanctum Thomam Cantuarienfem , & Alexandrum Tertium
irritacus hanc legem , renera exlegem, culerat anno 1 164 ..vt de:
narijbeati Petri non reddantur amplins Apoftolico, ſed diligen.
tius colligantur, & feruentur in Theſauro Regis, & expendantur
ad eiuspræceptum .Ec cùm duo Priores Ciſtercienſes, quibusex
a &tio, & collectio huiusdenarij commilla fuerat, ne hiſcere qui:
dem contra Regem auderent; exſurrexit Petrus Bleſsenlis , & lan
cti Petri cauſam egit , nec infeliciter , vt ipfe teftatur in tractatu
contra deprauatorem ſuorum operum . ] Videetiam Baronium
B loco citato .Hanc hiſtoriam eciam fufius legimusapud Malmef
burgenfem lib. 2. a IacoboGretlero ibidem adductum .
7

Regnam Hyberniæ facroſanctæRomanæ Ecclefiæ tributarium

olim fuiffe , habemus non ſolum ex Baronio , verum etiam ex Tom. 12 am. 1 164,
epiftola Hadriani Papæ IIIl. adHenricum Secundum Anglorum
Regem , & apudIacobum Gretſerum fuſius pertractaturhæcma
tcria, & eruditè contra Hæreticosin præcitaco ſuo Cõmentariolo.
RegnaAngliæ,&HyberniæSediApoſtolicæ non tantùm tribu Baron, tam iz.ann ,
taria factaſunt, ob denarium S. Pecri,fed& feudataria a Ioanne 159:
Videlacobum Grer.
Angliæ, & Hyberniæ Rege , legimus ex fanctione Ioannis Regis
promulgara ann.Domini 1213. à lacoboGretſero relata cáp.257
C frem huiusDonationis meminit quoque Innocentius Tercius Vide etiam Polido .
Papa in liceris advniuerſos Chriftifideles ,& MatthæusPariſienſis Anglic. de hHenri.
rum libr.13. iltor
co II. Angliz Rege
inhiftori Anglic:inRege Ioanne: Vbi ifta Pontifex : [Regnumz qui partem Hyber
fuumcam Angliæ , quàm Hyberniæ , beato: Petro , & Eccleſiæ mix occupata
Romanæ concedit, recipiens illud à nobis 'in feudum fub annuo
cenſumillemarcharum ,fidelicatisnobis inde præſtito iuramento;
ficutper priuilegium eius apparet , aurca:Bulla munitum & c. ]
DeRegno Scociæ hæc habet Gretſerus: [Hoc Regnum ad
iusbeatiPetripertinuiffe,manifeftum fitex diſceptationeBonifacij Vide criam lib. I
Octaui cum Eduardo Primo Rege Angliæ , qui cùmScociæ Re: reguit 70.Greg.VII.
gnum armis ſuum ad Imperium adiunxiſſet, reprehenfus eſtà
D Pontifice, quòd fancti Petri ids violare non timuiffet:Reclama
runt quidem fórticer Angli, ſibique ius in Scotiam competere
ſcriptis ad Pontificem literis conati funtoſtendere : ſed Bonifacius Grerer. vbi fupra
id quod affirmauerat, proculdubio non fine idoneis argumentis cap.36.
affirmauerat .] 241119
De Regno Poloniæ fan & ti Petri, & Sedis Apoftolicaatribuca
rio , conítac luce clarius apud Ditmarum lib. fexto: & Baronius
fufius adnotauit hanc hiſtorian maxima cum eruditione , vci
etiam lacobus Grecferus cap. 27.
T 2 Re .
 148 Breuis deſcripcio Vaticanæ Baſilicæ .
Regnum Vngariæ tributarium ſancti Petri, & Sedis Apoftoli: A
cæ , conftar apud Surium como quarto , in vita ſanctiStephani Re
gis Vngaciæ ſcripta à Cutaicio Epiſcopo, in vita ipſius ſancti Ste.
phani,qui àSilueftro Papa Secundo Vngarorum Duci coronam
Regiam miſlam ,teſtatur, atque adeo Ducatum illum ad Regni
ſublimitacem euectum fuiffe anno Domini rooo . Confirmatur
etiam hæc veriffima hiſtoria ex epiſtola Gregorij Septimilib. 2.
ad Salomonem Regem Vngariæ , à lacobo Gretſero adducta in
dicto fuo Commentariolo contrahæreticoscap. 28. qui optime
& fumma cum eruditioneſcripſit .
In Bauaria habuiſſe bona quædam vectigalia Apoſtolorum ,
Principem beatum Petrum , luce clarius intelligitur ex Ioannis B
Papæ Octaui Epiſtola 6 3. ad Carolomapnum LudouiciGerma.
niæ Regis filiam : Vbiad finem ifta legantur: ( Pallium verò veſtra
petitione inclinaci , Theomaro Archiepifcopo ( Salisburgenſi)
conſuetudinalicer dirigentes optamus , vt hoc decore interius ful.
gear in oculis interniiudicis ;quo niter exterius humanis obtu.
tibus; cuique quæſo committite ea , quæ apud Bagoariam beatus
PetrusApoftolushabet , vci nobis annualiter redditus eius Ro
mam tranſmittat. ] Hæc omnia adnotauit Iacobus Greiferus; vbi
etiam adiunxit his verbis:[ Et epift :04. ad ipfum Theomarum :
Inter hæc, ca, qux B. Petrus Apoftolus apudBagoariorum terram
iure proprietatis poflidec, cuz induftria fagacitatiquecommit C
timus, quatenus amodo, & deincepsannuos corum redditusRo.
Hiſt, velChronico .
mam linc mora tranſmitcas. Datum menſe Nouem .indict. ij ]
Callinen . lib.3.cap . Leo Oſtienſis annosauit diem, & ànnum iuramenti fidelitatis
1.adamo,cort. fa & i à RubertoDuceApuliæ ,Calabria ,& vtroque fubueniente,fa,
tom .11.ad an.1080 curo Siciliæ & c.
Vide Baron. ad aon
1638.com 11 .
Pergit eciam Gretſerushis verbis: [ Similiter iuramentisobftrin.
xit fe RubertusGregorio Septimo, ve videre licet apud Cardina
lemBaronium anno Chriſti 1 08o. Cæpta eft autem Sicilia à Sa
racenorum tyrannide liberati anno Redemptoris 1.038. Poftea
anno 1 1 30.data eft Sicilia Rogerio in feudum titulo Regioab
Anacleto ſchiſmacico Ancipapa. Sed anno 1139.Rogerius.a D
legitimo: Pontifice Imocentio Secundo Rex Siciliæ declara
tus eft, accepto in feudum Siciliæ Regno , Ducatu Apuliæ, &
Principatu Capuæ . Excât apud Baronium anno 1139 , diplomas
inueftituræ ;in quo , inter alia ,hæc: Innocentius Pontifex. Nos
ergo eius ( Honorij) veſtigijs inherentes,&depotentiatua adde
corem , & vtilitatem ſanctæ Dei Ecclefiæ , & c. ]
DeJuramento fidelitatis, quod fecitRichardusPrinceps fuper
Principatum Capuæ DominoſuoGregorio Septimo ,vide laca .
bum
 Au & ore Romano Canonico . 149
A bumGretſerum , qui optimè ſcripſit, fic etiam de penſione terræ
fancti Petri,ita etiam de Regno Sardiniæ,apud ipſum authorem
ſuperius adductum , qui citat epiſtolam decimam ad Orzoccum
Iudicem Calaritanum lib.8.regiſtr.Gregorij Septimi , in dicto ſuo ribos terit
Commentariolo contra hæreticos.
Idem Gretſerusſcribic Epiſcopatum Bambergenfemfuiffe fub
dominio ſancti Petri, (Hunc totum ( inquit )fancto Petro obtulit
fan &tus Henricus Imperator, vt manifeſtum fit ex vita ciuſdem
Imperatoris . Et in recognitionem huiusreidebuit Epiſcopus
Bambergenſis quotannisequum albumcum ſella Romano Pon
tifici conſentanea offerre . Fuldenſis quoque Abbatia , & alia
B nonnulla Germaniæ cœnobia ad ſanctum Petrum olim fpecta
runt. Quamuis poftea Leo Nonuspermutationem cum Henrico
Secundo Imperatore fecerit ; & alia eorum loco , in Italia accê
perit . ] Hæc IacobusGreiferus. de qua re Hermannus in Chroni
co anno 105 3. Ec Leo Oſtienſ. hac ratione afferit perueniffe ad
Sedem Apoftolicam Beneuentum & c.
Scribit etiam non ſine auchoritate, & ratione, idem Gretſerus,
Regna Sueciæ , & Nortuuegiæ fuiffe olim Ecclefiæ Romanæ ve
ctigalia,hisverbis.[Auguftinus Steuchus lib . 2.deDonationeCon
ftantini: Suecia quoque & Noruegia ,vt fubiectæ , ſoluunt Ro
manæEcclefiævectigal;quodque in antiquisSummorumPontifi
C cum'monumentis, & in antiqua Bibliotheca Lateranenficonfpi
H
citur . Omnes enim domus Sueciæ foluunt cenſum Apoftolicæ
Sedi.fingulos denarios. ) Et de hoc argumento iſta breuiter indi
caſſe fufficiat..
om , A D Ν Ο Τ Α Τ Ι Ο :ΙΙ.
RomanusCanonicusfancti Petri Bafilicæ, magna cum admi
ratione breuiter agit de munificentia,atque pietateCaroliinuictiſ
ſimi Regis Francorum , & Romanorum Imperatoris , in Sed
Apoftolicam . Quod certè admiratione dignumnegari non po
teſt. Sed meminit Donationis beato Petro, eiuſque Succeſſori
busper Capellanum , & Notarium ſuum Etherium religiofum , &
D prudentem virum , variarum Ciuitatum , & Prouinciarum Eccle
Gæ Romanæ aCarolo Imperatore factæ : &tamen nullum de Pi
pino ChriſtianiſſimoFrancorum Rege verbum fecit, à quo prius
Donatio earundem Ciuitatum , & Prouinciarum Ecclefiæ Roi
manæ facta fuit, ficut Anaftafius in vita Stephani III. aſſerit .
Quod magis,atque magis dignum exiſtimamus , eft ad
uentus ipſiusChriftianiffimi Francorum Regis in Vrbem, vbi ſum
ma cum pietate atque religione apud Anaftafium legimus, om
nes gradus beati Petri Baſilica oſculatum effe . Hæc funt verbas
T 3 Ana
150 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ .
Anaſtaſij. [ Etdum appropinquaſſet ferè vnius milliario à Ro. A
mana Vrbe , direxit vniuerſas fcholas militiæ ; ynà cum patro
nis, fimulque & pueris, qui ad diſcendas litteras pergebant,de.
portantes omnes ramospalmarum , & oligarum , laudeſque om
nes canentes çum acclamationum earundem laudum vocibus
ipſum Francorum ſuſceperuntRegem ,obuiamilli eius Sanctitas
dirigens venerandas Cruces, id eftfigna, ſicut mos eft ad Exar
chum , aut Patricium ſuſcipiendum , eum cum ingentihonores
ſuſcipi fecit. Ipſe verò àDeo inftitutus benigniffimusCarolus
Magnus Francorum Rex & PatritiusRomanorum , qua hora eal
dem facratiſſimasCruces , ac figna libi obuiam adueniffe confpe
xir, deſcendens de equo , quo ſedebat, ita cum ſuis Iudicibus ad B
beatum Petrum pedeſter properare ftuduit. Quod quidem cum
almificus antedictus Pontifex diluculo furgens, in eodem ſabba
to fancto cum vniuerſo clero & Populo Romano ad beatum Pe
trumproperauit ad ſuſcipiendum eundem Francorum Regem , &
in gradibus ipſius ApoſtolicæAulæ cū in Clero ſuo præftolatus eſt.
Coniungente verò eodem Excellentiſlimo, & Benignillimo
Carolo Rege, omnesgradus ſigillatim eiuſdem ſacracillimæ be
Perri Eccleſiædeoſculatuseft, & ita vſque ad prænominatumper
uenit Pontificem , vbi in atrio ſupergradusiuxca fores Ecclefiæ af
filtebat . Eoque ſuſcepto mutuo ſe amplectentes,tenuit idem's
Chriſtianillimus Carolus Rex dexteram manumancedicti Ponti- C
ficis, Erita in eandem Venerandam Aulam beati PetriPrincipis
Apoftolorum ingrelli ſunt, laudem Deo , & eius Excellentiæ de
cantantes vniuerſus Clerus , & cuncti ReligiofiDei famuli ex
tenſa voce acclamantes: Benedictus quivenit in nomine Domi
ni , &c. Sicque cum eodem Pontifice ipſe Francorum Rex ; ſi
mulque & omnes Epiſcopi , Abbates , & Iudices , & Vniuerli
Franci, qui cum co aduenerant,ad Confeffionem beatiPetri ap
propinquantes, ſeſeque proni ibidem profternentes, Deo no
Itro Omnipotenti, & eidem Apoftolorum Principi propria reddi
deruntvota, glorificantes Diuinam potentiam , in eo quod talem
per interuentionum fuffragia eiuſdemPrincipis Apoftolorum D
concedere iuflit victoriam .Expleta verò eadem oratione, obni
xe deprecatus iſdem Rex antedictum almificum Poncificem , illi
licentiam tribui Romam ingrediendi ad ſuaorationum vota per
diuerſas Dei Eccleſias perſoluenda . Et deſcendentes pariter ad
Corpus beatiPetri , tàmiple ſanctilGimus Papa, quamque ante
fatus Excellentiſsimas Francorum Rex, cum Iudicibus Roma
norum , & Francorum , ſeſeque mutuo per Sacramentum mu
nientes, ingreſſus eſt Romam continuò cum codem Pontifices
ipfe
 AuctoreRomano Canonico , ISI
A ipſe Francorum Rex , cum fuis iudicibus & Populo , in eodem
Sabbato ſancto . ) Hæc Anaſtaſius. Quæ omnia ab ipſo annotata
pertinent non folumad venerationem fummamquedeuotionem
Principis Apoftolorum S. Petri Bafilicæ , verùm etiam ad ſancta
Sedis Apoftolicæ acqueEcclefiæ Romanæ pietatem & honorem .
NouiſſimèSiſto Quarto ſedente ,CatharinaRegina Bolinæ re
liquit Ecclefiæ Romanæ Regnum ſuum , vt conftat per teſta
mentum abea fa & um , quod conferuaturin Arçe Sancti Angeli :
Hanc hiſtoriam fcripfit IacobusAmannatusLucenſis.Vide etiam
epiſtolam penultimam Cardinalis Papienfis, dum ſcripfitad Care
dinalem Mantuanumanno 1478.menſe Decembris.Vide etiam
B facram hiftoriam Ticulorum Eminentiſs. Cardinalium tomo zie
parte fecunda,lib . 14. cap. 2a .
De feſtiuitatibus, in quibus Dominus Papa LII.
debet coronari
Æſunt feſtiuitates , in quibus Dominus Papa debet coro
H dari In fefto , videlicet, Sanctorum Quacuor Coronaco
rum . In feftiuitate fancti Martini Papæ , vbi dicitur In Titulo
Equitij. In fefto fanctiClementis. In Dominica de Aduentu ,ad
fanctam MARIAM in Præſepe : In Dominica de Ieruſalem , ad
C ſanctam Crucem . In Dominica de Gaudete , ad ſanctum Petrum.
In Natiuitate Domini . In fefto fancti Stephani. In Epiphania
Domini, ad ſanctum Petrum . In Dominica Lætare leruſalem .
In Paſcha. In ſecunda feriapoſtPaſcha, adſanctum Petrum . No
ta quia ſemper cùm Dominus Papa coronatur ad ſanctum Pe
trum , accipiuntCanonici pro Presbyterio octo ſolidos Lucen
ſès, & decem ſolidos pro veſtiario . In Dominica Ego ſum Paſtor
bonus. In AſcenſioneDomini.In Pentecofte. In feftiuitate fancti
Petri . In feftiuitate fancti Silueftri. In ſuo anniuerfario .
A DNO T A TIO ,
D HęFeſtiuitates,de quibus Romanus loquitur,antiquitusobfer
uabantur:hodie autem ad hanc Rubricam, vel ceremoniam non
attenditur.Tunc enim Pontifex Romanus coronabatur,ficuci ipſe
Romanus ait , non ſemper in Baſilica ſancti Petri,ſed etiam in alijs
ad Pontificis nutum . Noſtra vero ætate ſemper Summus Ponti
fex poft ſuam creationem , ad Lateranenſem Baſilicam , non ſine
ſolemnitate à Palatio Vaticano ( vbi ſemper Summus Pontifex
creatur)accedit, & ibifuiEpiſcopatus poffeffionem capit,vccom
muniter dicitur.
De
 152 Breuis deſcriptio Vaticanæ Bafilicæ .
LIII. Denocturnis Stationibus. A

Æſunt nocturnales ſtationes S. Petri:Dominica deGaudete,

Epiphania, Aſcenlio Domini,Pentecoftes; feftiuicasS:Petri,
& octaua eius, feſtivitas S.Andreæ.In' vnaquaquc iſtarum Statio
num ſcholæ Palatij, Cardinalesſcilicet Presbyteri, DiaconiCar
dinales, Subdiaconi, Cantores, Regionarij, Acolici;debeni habe.
re quinque ſolidos denariorum Papienſium de Alcare beati Petri
pro cenatica. Archidiaconus debet'accipere decem & octo de
narios Papienſes pro hisqui cantantreſponſoria : qui etiamdena
rij per manus ſúas expenduntur his qui incipiunt reſponſoria. Si
verò curialesnon interfuerint officijs, Canonici Eccleſiæ habent B
prædictos denarios, quoniam iplı fáciunt officium : & ad Miffam ,
medietatem Altaris prædictæ ſcholæ habent inter fe , & Capella
nos Domini Papæ , vſque ad finem Millæ . Canonici vero B. Petri
duodecim folidos accipiebantanciquitus : ſed modo habent ſex
folidos Lucenſes per ſtationem . Si verò abſens fuerit Dominus
Pontifex , & venerit Cardinalisfolųs cantare Miffam , in quacum
que facionetotam medietatem Altaris prædictæ ſcholæ habent;
Cardinalis verò qui cantat Miffam , habec tertiam partená obla.
tionis . Sedfi habet aliquem focium Cardinalem , non fit ita , ſed
oblatio ficurmoseft, communiter diuidacurper ſcolas.
C
ADNOTATIO
Romanus huius Bafilicæ Canonicus hic locutus eft de noctur*
nis ftationibus S. Petri Balilicæ ; de quibusvide Rituale , & Cere?
moniale huius Bafilicæ ,illius temporibus, quoniam hodie non ob
ſeruantur. De ftationibus autem nocturnalibus ab Anaftafio Bi
bliothecario , ficut à Pompeo Vgonio dictum eſt.
LIV . De Diurnis Stationibus fan & i Petri
Æ ſunr ſancti Petri Diurna Staciones . In omnibus Sabbatis
Quatuor Temporum :in Dominica de Quinquagefima:Do
minica de Paſsione: feria fecunda pott Paſcha: Dominica,Ego ſum D
Paſtor bonus:in litanijs maioribus. Nora quod inhac ftatione ha
bent Canonicipro Presbyterio octo ſolidos Lucenſes, & decem
folidos pro veſtiario : in Dedicatione Baſilicarum Petri, & Pauli,
in Cathedra: in vnaquaq;harum ſtationumaccipiunt ſcolæ quin
que folidos denariorum Papienfium , & oblationem : fed Domi:
nus Pontifex accipit perCamerarium ſuum viginti ſolidosdenar .
Papienſium : in nocturnis ſtationibus quando accenduntur recia,
& in diurnis, quando accenduntur, quatuor .
Beata
1
 Au & ore Romano Canonico .: 153
A Beatæ quoque recordationis Domnus Calliftus Papa II. quo
niam decorem domusDomini ſicur Propheta, plurimum dilexit;
Alcare B. Petri, quod nimia vetuſtate, & lapidum percuſſionibus,
quodammodo violacum videbatur,optimismarmoribus veftiuit,
& decorauit. Et in fefto AnnunciationisB.MARIÆ cum toto Con
cilio lapidem Alcaris facis honorifice , & deuoiè confecrauit. Ini
qua videlicet conſecratione prædictus Domnus Papa Calliftus ;
ficut inuenimus in libris noftris ſcriptum , & à maioribusnoftris
accepimus,fecit remiffionem ad eam deuotè venientibustrium
annorum annualiter , & cancellis ferreis vt apparet prædictum
facrofan &tum Altarecircumſepſit. Candelabra quoque argentea
B magna ad ornacum eius ante Altare poſuits cortinis optimis, &
magnis Eccleſiam adornauit .
Innocentius Papa Secundus ad ornatum Altaris B. Petri fecic
fieri magnam Crucem argenteam penfantem centum libras,&
deauratampofuitiuxta altare B. Petri manu dextera . Renouauit
& Crucem ftacionalem , quz vadit perftationes, & beaci Petri
Alcare optimis &deauratis veſtibus veftiuit. Porcicum quoques
beati Petri vſque ad fanctam Mariam in Traſpadinam , nouis tra
bibasreſtauravit, & ex magna parte nouis & optimisteguliscoo
peruit.Condiditquoque Priuilegium , in quo conceſficCanoni
cis Bafilicæ B.Pctri medietatem omnium minifteriorum omnium
C Altariam , quæ ſunt in Ecclefia B. Petri, & $. Mariæ in Turri,præ
tecAltare S.Leonis IX . Papæ .
A D N O T A T 10 .

De Diurnis Stationibushuius Baſilica Presbyter Romanus lo

cutuseft, de quibus Honufrius Panuinus ſcripſit pererudite; ad
quem Le & orem remittimus .
LV.
Quo tempore Corpora San & orum Apoſto
lorumfuisfurata
Petri & Paulià Græcis de ſepufcuris
D fint, & vbi ſepulta.
P Lapſis à Paſſione Sanctorum Apoftolorum Petri & Pauli, du
cencisferè & quinquaginta annis,dumàGræcis Corpora com
rum de ſepulcuris fuis ad Orientem ferendatollerentur; videlicet
corpus B. Petri, de Vaticano Naumachiæ ; & Corpus B. Pauli, de
orto Lucinç,vbi nunc eft fabricata eiusEcclefia:extititterremotus
nimiųs, & cucurric Populus Romanus,& comprehenderunt eos
inlocum , qui dicitur Catacumba,via Appia , milliario tertio
Vrbe
ab
 154 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilica .
Vrbe Roma: & ibi cuſtodita ſuntCorpora anno vno,& menfibus A
ſeptem , quoufque fabricauerunt loca,in quibus pofita fuerāt Cor
pora corum ; & illuc reuocata ſunt cum gloria Hymnorum . Cor
pus ſcilicetB : Petri per Papam Cornelium , & porcatum in Vatica
no Naumachiæ :beati verò Pauli per Lucinam Chriſti famulam
ſecundo ab Vrbe milliario in proprio eiuſdemLucinæ prædio in
Via Oſtienfi. Dehinc decurſis, vt diximus, ducentis ferè & quin
quaginta annis , cum Diuina clementiaDei,Ecclefiæ ſuæpacem
condonare decreuiffet, Cóftantinum Augüftum mifericors Deus
prouidentia fua lepra percufsit. Hic itaque Auguſtus, cum per re
uelationem commonitus Silueftrú Papā àmonte Soracte aſciuif
ſet, atque pereius prædicationem credens in Chriſto, baptiſmatis B
vnda perfuſus eſſet; continuo ab eius corpore vniuerſus languor
fugatus eft . Moxque per vniuerſum Orbem templa Paganorum
claudi imperans, Chriſtianis copiam Diuina conſtruendidomici
lia conceffit. Tunc cum ipſe per loca ſingula plurimaChrifto fa.
craria conftruxiffet, Romæ Templum Apollinis, quod Vatica
num appellabatur, in diuinum verſum Oraculum , B. Petri nomi
ne dedicauit; ibique eius fanctiſfimum corpus ſumma cum exul
tatione locauit . Ac ne vnquam à quolibec, tam pretiofus indes
theſaurus pofſic auferri, circa loculum ipfum , quobeatum Corpus
continetur, tantum æris ciprique liquorempræcepit effundi,vt ex
omni vndique lacere ,& tamſupraquamſubter , ad quinque pe- G
dum craſſitudinem , vaſtam molem efficeret; quænon ſolum mi
nime reſcindi, fed nec de loco vllo modo moueri poflit. Super æs
ipſum autem poſuit Crucem exaurð púriflimo centum quinqua
ginta librarum. Pari etiam modoBiatiffimiquoque PauliCorpus
venerabile in Bafilica , quam ipfe ciušin bonorem conſtruxerat ,
ſepeliuit. Ad quorum ſacra veftigia dum de toto vndique mundo
fidelesconcurrunt, effectum ; Præſtante Domino noftro IESV
CHRISTO , qui cum Deo Patrę , & Spiritu San &to viuit &regnaç
in ſæcula fæculorum .Amen ,
um.Amen. D
ADNOTATIO .
Maximadifficultas vertit interfcriptores circa hanc hiſtoriam ,
& præcipue circa tempus, quando Corpora SS. Apoſtolorum Pe.
tri& Pauli translatadacouumfepulchris fuerunt,
taó inVatica :
no S.Petri,quàmin Prædio Luciax via Oſtičnfi'ad Catacumbas,
Den. Vrbis Ecclel. vbi Honufrius pertriginál annosaffirmatpermanfiffe:& Roma
pag. 34 nus nofter valtnonampbus quam perannum &menſes ſeptem :
qua de cauſa à Vaticano fepulchro , & Prædio Lucinæ ad Cara
cumbas
 Auctore Romano Canonico, 155
A cumbas mutata fuerunt . Super quo Pompeius Vgoniuslongifi
mam quæftionem orſus fuit, qui nonnullas rationes attulit, ex
auctoritate etiam Martini Poloni , & Bernardi Vidoniex Ordine
Prædicatorum , qui vixerunt fub Pontificatu loannis Papæ XXII.
quos ipfefequutus eft.Qui auctoresafferunt, Cornelijtempeftata
ànonnullisGræcis CorporaApoftolorum Petri,& Pauli ablata fuif.
ſe, ad Orientem transferre cupientibus.Vtanimum eorum inten
derunt dæmones , qui habitabantin ftatuis Idolorum , per Diui
nam ordinationem , atque prouidentiam , magna & aliiſfimaj
voce clamabant dicentes: Currite Romani,quia veftros Deos
velociter Græci deportant. Itaque fideles intendentes Corporaj
B Apoſtolorum , & infideles, corum Deorum ; ſtatim atque fimul
vnici illuc fe contulerunt, etiam ijdem Græci, qui portabant Cor:
pora Apoſtolorum , videntes ſe cognitos , apud Catacumbasins
via Appia trium milliar. ab VrbeRoma,Sanctorum Apoftolorum
Corpora in puteo reiecerunt ; ex quo loco poftea à B. Cornelio
Papa translata fuerunt. At maxima tunc dubitatio accidit ,quod
Corpus fuiſſet Principis Apoñolorum Petri, quod etiam Doctoris
Gencium S. Pauli. Quibus omnibus orantibus ſumma cum deuo:
tione,& clamatione ,atque ieiunijs, diuiniterreuelata fuere hæc
verba : MAIORA OSSA SVNT PRÆDICATORIS , MINORA
VERO PISCATORIS . Hanc hiſtoriam defcriptam vidimusin pa
C riete porticus veteris Balilicæ S.Petri, quæ verſus Pineæ atriums
exiſtebat. Neque eſt diſſimilis ab illa ſuperiùs à Rom ano deſcri
pta . Egovero huic ſententia ſubſcribo eò magis,quò Gregorius
Magnus ſcribens Conſtantiæ Auguftæ de Miraculis Apoftolorum
Petri, & Pauli , & deMonachisGræcis, hæc ait:
(De CorporibusveròSanctorum Apoftolorum quidego dictu
rus ſum ,dum confter quia eo tempore, quo palli ſunt ,cx Oriente
fideles venerunt, qui eorum Corpora ficut Ciuium ſuorum repe
terent? Quæ ducta vſque ad ſecundumVrbis milliarium , in loco,
qui dicitur ad Catacumbas , collocata ſunt. Sed dum ea exinde le
uare omnis eorum multitudo conueniens niteretur, ita eos visto
D nitroi , atque fulgoris nimio metu terruit atquediſperſit,vc talia
denuo nullatenus attentare præſumerent. Tunc autem exeuntes
Romani ,eorum Corpora , qui hoc ex Domini pietate meruerunt,
leuauerunt, & in locisquibus nunc ſunt condita,pofuerunt.]Hæc
Gregorius . Verùm Panuinum audiamus , ita loquentem : [Ve
cuſtiflimam fancti Petri Memoriam ( vt eam Damalus vocat ) ſiue
Martyrium , velConfeſſionem , ( ve eam S. R. E. Protonotarij ,
qui Græcè , Latinèque res geſtas Martyrum ſcripſerunt , appel
lant ) deftruxiſſe videtur nefarium naturæ monſtrum Helioga
TO balus
1156 Breuis deſcriptio Vaticanæ Baſilicæ.
balus Imperator: quum , vt Lampridiustradit ,fepulchra Vatica . A
na , quò Elphantorum quatuor quadrigas laxiùs, & commodiùs
agitaret , quæ obfiftebant, diſieciffet. Quo tempore ſanctus Ca
liſtus Papa, qui beato Zephyrino fucceffit, CorpusApoftoli Petri
ex Cæmeterio Vaticano diruto , ad Catacumbas iuxta Cæmete
rium ad ſecundum ab Vrbe via Appia lapidem extructum , cum ,
Corpore fancti Pauli tranſtulit: vbi ſub Altari marmoreo , quod
adhuc extat, vſque ad CornelijPapæ Pontificatum per annos cir
citer triginta iacuerunt, ſub Romanis Pontificibus Califto ipſo ,
Vrbano , Ponciano , Antero , Fabiano , & Cornelio . Nam Da
malus auctor eſt,ſanctum Cornelium Papam Lucinæ Matrona
Romanæ rogatu Corpora Apoftolorum Petri& Pauli à Catacum . B
bis noctu ſubſtuliffè , & prioribus ſuis locis relocaſſe . Primùms
quidem , Corpus beati Pauli, beata Lucina poluit in prædio ſuo
via Oſtienſi, iuxta locum vbi decollatus fuerat: ſancti verò Petri
Corpusaccepitbeatus Cornelius Epiſcopus , & poſuit iuxta lo
cum, vbi crucifixus eſt, inter corpora Sanctorum Epiſcoporum
in Vaticano. ] Hanc hiſtoriam fuperiùs tetigimus in prima adno
tatione fol. 2. & 3. vbi cum Romano egimus de translatione
fanctorum Apoftolorum Corporum à Catacumbis ad corum Ba
filicas, à ſancto Cornelio Papa facta . Et hæc fatis de hachiſtoria ,
& de veteris Bafilicæ Vaticana deſcriptione .
C.

F 1 N IS .

APPEN
 157
APPENDIX
SI VE
TEMPLI NOVI VATICANI
Breuis Deſcriptio .
Oneſt dubium , Sacroſanctam Principis Apofto . Vide Baron.tom.s.
lorum Petri Baſilicam fuiſſe magnificè à Con- Panuin,de7Vrbi
.
s.
N ſtantino Auguſto Imperatore Chriſtianiſſimo
primùm extructam prope Templum Apollinis
in Vaticano , ſedente tum in Diui Petri Cathedra
S. Sylueftro Papa ; poftea verò etiam ſplendide
fuiſſe ornatam, multiſque donarijs auri argentique auctam ,ab eo
demque S. Sylueftro conſecratam . Labente porrò circiter mille
ducentorum annorum ſpacio , Iulius Secundus , tunc temporis
Romanæ Sedis Antiſtes , eandem Baſilicam ruinæ proximam , ex
parte demolicus, ad nouam delineationem Bramante Architecto
celeberrimo vſus, in formam Templi cæpit ædificare . Quodpo
1
ftea nonnulli Succeffores, pari pietate infiftentes, varia elegantia
ornare perrexerunt: præcipuè verò Leo Decimus,ClemensSepti
mus , Paulus.Tertius ; & temporibusnoſtrisGregorius Decimuſ
tertius adiecit nobiliſsimi operis Sacellum, Beatiſſimæ Virgini , &
D.GregorioNazianzeno dicarum ; cuius Corpus fub maiorieiuf
dem Sacellialtári conditum, piorum cultui patet. Gregorium ſe
cutus Sixtus Quintus , Templum ipſum adhuc patens pariete
clauſit . Clemens deinde Octauus alterum Sacellum paris ſplen
doris extruxit & ornauit ; necnon tottim . Templum nobili paui
mento ftrauit. Poft hunc Paulus Quintus reliquum veteris Baſili
cæ demolitus, iuxta formam Templi incoepti Michaëlis Angeli
Bonaròtæ celeběrrimiArchitectiopere & ingenio , perfecit .De
nique Vrbanus O & auusTemplum exteriùsperfectum ,intusvbi
).
que magnificè ornauit ; & præcipue Aram D.Petri Apoſtolorum
Principis ( cuiusIconem ad viuum expreffam ad calcem libri in
feruimus)nobiliffimo faræ artisCiborio ad ftuporem mortalium
additodecorauit:ac demum Templüipfum ſplendidiflimo ſacro
rum apparatu nouisencenijs initiauit.Hæc breuiterdeſcripfimus
vnà cumrecenti veſtigio àPauloV.deſignato , & omnibus ſacellis
atqueædibus, cum ſacroſanctis Reliquijs ſuis in locis reconditis,
V Scrip :
 c
158
Scripſerunt de hac Baſilica inter cæteros , ſumma cum eru
Vgon. ſtat. xj. ditione, poft Panuinium , & Baronium , Pompeius Vgonius ,
nouiffimèque IoannesSeueranus in ſuis Memorijs ſacris ſeptem
Vrbis Eccleſiarum . Micco Ciaconium in VitaJulij Secundi,qui de
hac Baſilica verbo meminit: [Ædem ,nimirum , Principis Apo
ftolorum in Vaticano vetuftate & fitu ſqualentem à fundamen
tis reſtituit Iulius Secundus Pontifex Maximus anno MDVI.)
Verùm his breuiter enarratis , ad Inſcriptiones primùm huius
Templi; deinde ad exactiorem Ithnographiæ declarationem ,
deueniamus .

Inſcriptiones noui Templi Vaticani . 1

In Frontiſpitio igitur Templi,huiuſmodi viſitur Titulus.

IN HONOREM PRINCIPIS APOSTOLORVM PAVLVSV .
BVRGHESIVS ROMANVS PONT. MAX. ANNO
DOMINI MDCXII. PONTIFICATVS SVI VII.
Interiorverò eiuſdem Templi ſupra valuas, Inſcriptio hæc eſt:
PAVLVS V. PONT. MAX. SACROSANCTAM B. PETRI
PRINCIPIS APOSTOLORVMBASILICAM , QVAM IVLIVS
SECVNDVS PONT. MAX. INCHOAVERAT , ALIIQVE
PONTIFICES MAXX . PROSEQVVTIFVERANT,VT VNI
VERSVM CONSTANTINIANÆ BASILICA AMBITVM
RELIGIONE VENERABILEM INCLVDERET , QVORVM
SACRARIVM AC PORTICVM BENEDICENDO POPVLO
EXÆDIFICARET , GRANDI ACCESSIONE ADIVNCTA ,
OPVS AMPLISSIMVM AC MAGNIFICENTISSIMVM
ABSOLVIT ANNO MDCXV. PONTIFICATVS X.

Ad Confeſsionale
Prima .
SACRA B. PETRI CONFESSIO A PAVLO V. EIVS SERVO
EXORNATA ANNO DOMINI MDCXV: PONTIF. XI.
Altera .
PAVLVS V. PONTIFEX MAX . VETERVM SCALARVN
GRADIBVS AMOTIS , NOVA BASILICÆ RESTITVIT
ANNO DOMINI MDCXVII.

Tertia
 159
Tertia :
PAVLVS V. PONT. MAX. SCALIS ANTIQVIS RESTITV,
TIS INSTAVRAVIT ANNO DOMINI MDCXVII.
Quarta .
PAVLVS V. PONT. MAX . ANNO XII.
Ad baſim marmoreæ ſancti Petri Statuæ .
PETRI COELI IANITORI .
Ad bafim fancti Pauli Statuæ .
PAVLO VASI ELECTIONIS .

Introëuntibusad finiftram propeSacellum Auguſtiſsimæ Eu

chariſtix , Mathildis Comitiffæ memoria cum eiuſdem effigie
his celebratur.
VRBANVS VIII. PONT. MAX. COMITISSÆ MATHILDI,
VIRILIS ANIMIFOEMINÆ , SEDIS APOSTOLICÆ PRO
PVGNATRICI , PIETATE INSIGNI, LIBERALITATE CE
LEBERRIMÆ , HVC EX MANTVANO SANCTI BENEDI.
CTI COENOBIO TRANSLATIS OSSIBVS , GRATVS
ÆTERNÆ LAVDIS PROMERITVM MONVMEN
TVM POSVIT. ANNO MDCXXXV .
Supra Valuarum mediam , interiùs .
PAVLVS V. PONT. MAX. VATICANVM TEMPLVM Ā
IVLIO II. INCHOATVM , ET VSQVE AD GREGORII ET
CLEMENTIS SACELLA ASSIDVOCENTVM ANNORVM
OPIFICIO PRODVCTVMTANTÆ MOLIS ACCESSIONE
VNIVERSVM CONSTANTINIANÆ BASILICÆ AMBI
TVM INCLVDENS CONFECIT , CONFESSIONEM
B.PETRI EXORNAVIT , FRONTEM ORIENTA
LEM ET PORTICVM EXTRVXIT )

Super dextram ex Valuis,

VRBANVS OCTAVVS PONT. MAX. VATICANAM BA
SILICAM A CONSTANTINO MAGNO EXTRVCTAM , A
B.SYLVESTRO.DEO DICATAM , IN AMPLISSIMI TEM
PLI FORMAM RELIGIOSA MULTORVM PONTIFICVM
MAGNIFICENTIA REDACTAM , SOLEMNI RITV CON
SECRAVIT , SEPVLCHRVM APOSTOLICVM AREA MO
LE DECORAVIT , ODEVM , ARAS , ET SACELLA STA .
TVIT , AC MULTIPLICIBVS OPERIBVS ORNAVIT .
V 2 Ad
 160
Ad quatuormedijfornicis maximi , qui Alcare maius , & ma
gnam Templi partem tegit, angulos Sanctorum Reliquias
mira operis Aructura continentes, vnå cum effigiebus eo
rundem in Statuam offormatis, hæ legunturInſcriptiones.
Ad S. Andreæ .
S. ANDREÆ CAPVT , QVOD PIVS II. EX ACHAIA IN
VATICANVM ADSPORTANDVM CVRAVIT , VRBA
NVS OCTAVVS NOVIS HIC ORNAMENTIS DECORA
TVM , SACRISQVE STATVÆ AC SACELLI
HONORIBVS COLI VOLVIT .
Ad S. Veronicæ .
SALVATORIS IMAGINEM , VERONICÆ SVDARIO EX
CEPTAM , VT LOCI MAIESTAS DECENTER CVSTODI.
RET , VRBANVS OCTAVVS PONT. MAX. CONDITO
RIVM EXTRVXIT ET ORNAVIT
ANNO IVBILEI MDCXXV.
Ad S.Helenæ Imperatricis : 1

PARTEM CRVCIS , QVAM HELENA IMPERATRIX E

CALVARIO IN VRBEM VEXIT , VRBANVS VIII. PONT.
MAX . E SESSORIANA BASILICA DESVMPTAM , ADDI
TIS ARA ET STATVA , HIC IN VATICANO
COLLOCAVIT ,

Ad S. Longini Martyris .
LONGINI LANCEAM , QVAM INNOCENTIVS VIII.
PONT. MAX. A BAIAZETE TVRCARVM TYRANNO
ACCEPIT , VRBANVS VIII. STATVA APPOSITA , ET
SACELLO SVBSTRVCTO , IN EXORNATVM
CONDITORIVM TRANSTVLIT .

E I V S D EM TEMPLI
Ichnographiæ declaratio .
Abſolutis Inſcriptionibus, ſubſequitur Templi noui Ichno
graphiæ æneistypis inciſa declaratio , eíuſdem laminæ numeris
correſpondens.
I Solium Sunami Pontificis ..
2. Sepulchrum Pauli Tertij Pont. Max. à Fr. Gulielmo à Porta
celeberrimo tunc temporis ſculptore ,elaboratum .
3 Sepul.
1
 161
3 Sepulchrum Vrbani O & aui Pont. Max. Equitis Bernini opus
.
4 Ianua cubiculorum pro huius fabricæ miniftris .
5 Ianua minor , quæ olim ad S. Martham ducebat .
6 Altare priuilegiatum B.Virginis ad Columnam , vbi corpora
SS. Leonis I. II. III. & IV . requieſcunt. Sanctos Doctores
opere muliuo Io. Baptiſta Calandræ elaboratos , in Tholi
minoris triangulis , delinearunt Ioannes Lanfrancus , &
Andreas Sacchus.
, Altare Diui Petri cum elifione ad terram Simonis Magi , opus
Franciſci Vanni Pictoris Senenſis .
8 Alcare SS. Apoftolorum ad Confeſsionem .
2 Altare S. Veronicæ , miro artificio , candidomarmore elabo
ratum ; cuius Iconem pinxit Andreas Sacchus.Statuam verò
Franciſcus Mochius Florentinus ſculplit.
10 Sacellum D. Thomæ Apoftoli, vbi requieſcit corpus S. Bo
nifacij Quarci,intra æreoscancellos,cum multis Sanctorum
Reliquijs. S. Thomæ hiſtoria picta fuit à Dominico Paſſi
gnano ,
11 Altare priuilegiatum SS. Simonis & Iudæ , Auguſtini Ciam
pelli Florentini Pictoris opus, in quo item multorum San
ctorum corpora ſunt recondita .
12 Altare S. Martialis Epiſcopi & Confefforis, & S. Valeriæ Mar
tyris caput manu geſtantis, vbiſrequieſcit corpus S. Leonis
Noni. Opus picturæ Io . Antoni Spatarini Romani.
13 Sacrarij maioris Ianua .
14 Altare S. Petri Martyrium referens , opus Dominici Paſsi
gnani.
15 Altare D.Andreæ , vbi eius caput afſeruatur , Opus Andrea
Sacchi Romanipictoris . Statuam verò marmoream fecit
Franciſcus QuercinusBruxellenſis ſculptor.
16 Alcare hiſtoriam caſus repentini vxoris Ananiæ referens ,
Chriſtophori Roncalli Pomarancij Pictoris opus.
17 Altare priuilegiatum S. GregorijMagni Pontificis, vbi re
condicum eſteiuscorpus:opusAndreæ Sacchi.
18 Organum pro Canonicorum Choro , in quo ( choro ſcilicet)
facrum Ioannis Chryſoſtomi corpus, deuota fidelium pie
tas veneratur . Ibi viſitur ſtatua marmorea, quam vocant
Pietatis,mirabile Bonarotæ opus . Pictura aucem Chori
eiuſdem ſunt Simonis Vveth Galli.
19 Sepulchum Clementis Octaui.
20 Sepulchrum Leonis Vndecimi,
21 Se
 162
21 Sepulchrum æneum Innocentij Octaui, Antonij Pollaioli
Florentini, celebris tunc temporis Sculptoris, opus, cums
hoc,quod ſequitur, epitaphio .
INNOCENTIO VIII, CYBO PONT. MAX. ITALIÆ PACIS
PERPETVO CVSTODI , NOVI ORBIS SVO ÆVO INVEN .
TI GLORIA REGI HISPANIARVM CATHOLICI NOMI
1

NE IMPOSITO , CRVCIS SACROSANCTÆ INVENTO TI.

TVLO , LANCEA , QUÆ CHRISTI HAVSIT LATVS , A
BAIAZETE TVRCARVM IMPERATORE DONO MISSA ,
ÆTERNVM INSIGNE MONVMENTVM , E VETERI BA.
SILICA HVC TRANSLATVM , ALBERICVS CYBO MA
LASPINA PRINCEPS MASSÆ , FERRENTILLI DVX ,
MARCHIO CARRARIÆ ETC. PRONEPOS , ORNATIVS
AVGVSTIVSQVE POSVIT
ANNO DOMINI MDCXXI.

22 Ianua Cantorum :
23 Sacellum magnum D. Mariæ Præſentationis.Iconem pinxit
Jo. Franciſcus Romanellus Viterbienſis.
24 Ianua ad aſcenſum totius Fabricæ .
23 Sacellum dicatum Cathedræ DiuiPetri , in quo exiſtit fons
baptiſmalis , Pinxit hoc Sacellum Gaſpar Colius Roma:
nus: Cathedra autem marmorea ſuis cum ornacibus , opus
eſt Equ .Io . Laurentij Bernini.
26 Porta Sancta ,& quatuor aliæ Ianuæ pro Templi ingreſſu, à
Paulo V. erectæ .
27 Altare D.Mariæ dictæ ad Febrim , vbi viſitur columnamar
morea, cui Saluatornofter prædicans hærebat.
28 Nobile facellum ſanctiſsimi Crucifixi , à Petro Caballino
fummæ pietatis Pictore, & Sculptore fimul, ėligno fabre
facti , Pi & uræ autem opera , ſunt loannis Lanfranci Par
menſis .
29 Ianua ad Cubile .
30 Sacellum magnum Diui Sebaſtiani Martyris, opus Domini
ci Samperij pictoris Bononienſis .
31 Monumentum marmoreum Comitiffæ Mathildis , délinea
tum ab Eq.Bernino, ſculpcum veròà Stephano Speranza
Romano .
32 Ianua ad cubilia pro ſeruitio Fabricæ & Templi .
33 Magnificum Sacellum ſanctiſsimæ Trinitatis , depictum à
Petro Berettino Cortonenſi pictore , vbi ſacroſanctum Eu
chari
 163
chariſtiæ facramentum afferuatur. Vifitur ibi pauimento
impofitum ſepulchrum æneum SyxtiQuarti, Antonij Pol
laioli opus.
34 Sepulchra Gregorij XIII. & Gregorij XIV.
35 Sacellum celeberrimum Gregorianum , à Gregorio XIII.
extructum , dicatum B.Virgini ad Succurſum . Ibirequieſcit
corpus S. Gregorij Nazianzeni : Picturæ funt fere omnes
Hieronymi Mutiani Brixienſis, nonnullas verò ab eodem
inchoatas perfecic Cæſar Nebula Vrbeuecanus, eius alum
nus . Habet hoc Sacellum quatuor Capellanos e familias
Boncompagna.
36 Altare priuilegiatum D. Mariæ dicatum .
37 Ianua ad cubicula .
38 Altare dicatum S. Baſilio Epiſcopo .
39 Altare ſubterraneum D. Longino dicatum , cum ciufdem fi
mulacro marmoreo , Eq. Bernini.
40 Altare D. Hieronymi Eccleſiæ Doctoris, Mutiani opus .
41 Altare S. Vvenceslai Bohemiæ Ducis, opus AngeliCaroſel
li pictoris Romani .
42 Altare priuilegiatum SS. Proceſsi & Martiniani Martyrum ,
ſub quocorundem Corpora requieſcunt, Valentinipicto
ris Galli opus .
43 Altare S. Eraſmi Epiſcopi & Martyris, àNicolaoBosi Gallo
depictum .
44 Ianuaad cabicula huias Templi. ‫܀܀‬

45 Altare D. Petri ſupervndas pauidè ambulantis , primum à

Bernardo Caſtello 'lanuenle , poftmodum verò à lo . Lan
franco pictum . ; -::: ;
46 Alcare repræſentans Tabitam puellam D. Pecci precibus à
mortuis refurgentem; opus Eq. toannis BalleoniRomani.
47 Altare fubterraneum D. Helenæ , cumſimulacromarmoreo
ab Andrea Bolgio Carrarienſi fculptore elaborato.
48 Altare priuilegiacum S. Michaëlis Archangeli. Iconem qui
1. dem delineauit Eques Iofeph Cæſar Arpinasimuſiuo autem
opere perfecit Io.Baptiſta Calandra ..
49 Altare priuilegiatum S. Petronillæ , Diui Petri filiæ,ſub quo
eiuſdem Virginis corpusrequiefcit: opuspicturæeftIoan,
Franciſci Centenfis.
so'Ianua ad cubicula pro fabrica...
si Confeſsionale D. Petri à Paulo V. varijs preciofifquelapidi
bus exornatum , cum Tabernaculo æneo nobiliſsimi ope
tis. Admirandam hanc molem fufili opere ex ære confe
cit
164
cit Gregorius de Rubeis Romanus : inuenit verò & deli
neauit Eques Berninus.
52 Altare ſacrarum Reliquiarum .
53 Altare S. Annæ, & S. Antonio Patauino dicatum .
54 Locus, vbi cuſtodiuntur vafa aurea , & argentea, & fupelle
atilia Templi.
ss Locus, vbiſe præparant Canonici .
1
56 Locus , vbi ſe præparantBeneficiati.
57 Locus aſcenſus ad Chorum -
58 Locus, vbi cantatur officium , ſiue Chorus , de quo ſupra
num. I 8 .

59 Porticus ampla ante portas Templi,exhibens ctiam fontem

publicum Aquæ Paulinæ .
60 Ara anteTemplum , cum ſcala, à Paulo Quinto facta.
61 Scala,quæ ducit ad Palatium Vaticanum ,extructa à Paulo V.
62 In eiuſdem ſcalæ capite viſitur ftatua D. Petri marmorea .
Circum Bafilicam ſancti Pecri viſebantur antiquitus Sacellas
permulta , Oratoria , & Monafteria ſeruorum Dei , ex quibus
nonnullorum adhuc exratmemoria . Ante omnia , poft ablidem
Ecclefiæ cránt Monafteria quatuor Monachorumdie noctuque
alternatimin D.Petri Baſilica pſallentium : hodie verò inſeruiunt
pro Hofpitio nationis Abbaſsinorum , quæ à fancta Sede alitur
maxima cum charitate ..
A dextro Baſilicæ latere duo Monaſteria viſebantur: primum ,
& reliquorum caput, S.Martino dicatum ; cuius initia obſcura :al
terum Stephani Minoris, ab Adriano Papa conſtructum , hodie
eſtHoſpitium Hungaricæ'nationis. Adeſt etiam fimiliter Eccle
ſia, quæ dicitur Campus Sanctus.
Supereffet aliquiddicendum de fornicibus ſubterraneis Vati
canis: ſed quia Franciſcus Maria Torrigius Romanus hac deres
prolixe fcripfit, in libro , quem nuncupauit, [ Le Sagre Grotte
Vaticanez ]Ideo ad eum , Lectorem remitco .
Sequunturnonnullæ Imagines videlicetPrincipis Apoſt. Ara cũ
Kuis ornamentis.QuatuorAnguli de quibus iam di& ú eſt; nempe
D. Andreæ Apoft.
: S. Veronicae
S. Helenæ Matris Conſtant. Imperat ,
S. Longini.
Sacroſanctæ Euangelicæ hiſtoriæ Domino dicente : Paſces
oues meas ,
si ‫مدد‬
INDEX
 INDEX RERVM
MAGIS NOTABILIVM.
Lbertus Imp. iuramentum fidelitatis , Bonifacius Quartus obtinuit à Phoca Pan
A
Consta
præftat BonifacioOctauo. 144.C
Altare Apostolorum Petri & Pauli, à
Magn cons . 13. C
theon , illudque dedicauit B. Maria ,
Sanctis omnibus. 85. B
Bonifacius Oétauus fepultus in Oratorio olim
ntino o tructum
Vbi fitum . 124. B. AdAltare S.Petri nullusS. Abundy Manſionarij . 122. A. Libri ab
alius præter Romanum Pontificem , confe- eo fcripti . 122 C. Eius corpus in demoli
cratur . 129. A tione veteris Baſilica inta &tum repertum
Altareſancti Aegidij in Baſilica Veteri Vatica- fuit . 122. D.
na constructum fuit à loanne Tomacello .
84. B. Sancti Antonij Eremita , do eius In с
fcriptio. 124.C.S.Luciæ confecratum a fan
eto Gregorio Primo. 125. A S. Martialis . S. AEcilia apparet Pafchali Primo. 66.C
1
57.D. S. Mauriti , eiufque prerogatiua
22.B. S Pastoris extructum ab Vrſo de Vr-
C4 Canonici ſanctiPetri tempore Roma
niauthoris quas distributionespercipiebant
finis. 124. A. SS. Philippi & Iacobi , nunc oblationum . 131 C. 133. A. 134. B.135.B
S.Anna.43 A. S.Simonis & lude;vbitrans- Canonizationes S.Didaci,S.Raymundi, S.Hya
latum à Sixto Quarto . 106 D. 107. A. cinthi, S Franciſca Romana, S.Caroli Bor
S. Sylueftri vbi fitum in Bafilica Vaticana . romai , SS. Ifidori, Ignaty , Franciſci Xa
21. B. vide Oratorium . ueri , Philippi Nerij, da Thereſia ,S. Eli
S. Anacletus Pontifex memoriam S. Petri con- ſabetha Lufitaniæ Reginæ , a S. Andrece
Struxit. 2. B. 61. D. Primus omnium Baſi- Corſini ; quo tempore, e à quibusPonti
licam D. Petro edificauit in Vaticano . 4 B ficibus celebrate . 10. B. & feqq.
Atrium ante Bafilicam Vaticanam , ubi dicitur , Cantharus idem acFons. 139. D.vide . Fons.
Paradiſus , à Symmacho Papa ornatum.69. Cardinales ſeptem Presbyteri affiftebant cele
C. 139. D. 140. A. brationi Miffe in Altari S. Petri. 135. B.
recenfentur per titulos : 136. A
B. Carnifex , vide ,Sorrentialium Præfectus.
Caroli Magni Imperatoris donatio faéta Ba
Afilica quid fit . 3. A filica S. Petri . 142. B
BGalicia Andre apoftoliadfantium capicom
Petrum , construcla a Symmacho Papa. 68.
moet huiusCaroliFrancorum Regis
Romam venit 101. D. Monachalem habi
D.Apollinaris ad ſanctum Petrum extrulla tum ſuſcipit . 102. A
ab Honorio 1.88.C. SS.Apoſtolorum Philip - Carolus I.II. & III. Sicilie Reges , in Bafilica
pi &lacobi edificariàfundamentis cæpta Vaticana coronantur . IO. A
à Pelagio Primo.76. C. & abfoluta à loan- Catacumbarum Baſilica Vaticana deſcriptio.
ne Tertio. 76. D 3. B
Bafilica Vaticana eft caput omnium Ecclefia- Cedualla Anglorum Rex in Baſilica Vatica
rum Orbis. 129. B Eius excellentia . 8. B. na baptizatus . II. A. Ibique fepultus :
& feqq.127.C. 128. per tot. Tempore Ro- eius epitaphium . 11.B
mani autboris præcedebat in Proceffione Clodoucus Francorum Rex munera mittit Ba
omnes Vrbis Ecclefias . 129. D. Item in lu- filica Vaticana. 68. B
mine lampadum . 130. C.vide , Templum Confefio S Petri, idem quod martyrium , vel
nouum Vaticanum . memoria. 9. A. Vetustiffima , deftrucla fuit
BedaPresbyter, dictus Venerabilis , vbi ſepul- ab Heliogabalo . 155. D
tus in Baſilica Vaticana. 117. A. EiusOpe- i Constantinus Magnus Vaticanam Bafilicam
rum Catalogus. 117.C. per plur. feqq.Epi- construit. 1.C. 13.C. & Bafilicam D.Pauli
taphium . 119. B. via Oſtienfi. 2. A. S Petri corpus in Baſilica
Bonifacius 1.ſepultus est in Cæmeterio S. Feli. Vaticana recondidit. 154. B. Item S. Pauli
citatis martyris, via Salaria. 73. A. 74. A in Baſilica Ostienſ. 154. C. Dona ab eo fa
х Ela
 Ela Baſilicæ fanctiPetri, 14. A
Conſuetudo , quæ ſeruabaturtempore Romani
Altare beatiPetri, & distributionibusfa. Ecclefia si Andree in Vaticano.ș8.B. a
GregorioQuarto constructa ſubnomine
ciendis. 131.C. 133. A. Item in maiori heb
domada . 134. B
Corpora Apostolorum Petri & Pauli à S. Cor
nelio Papa de Catacumbis translata . 1. B.
156. B. Recondita à S. Siluestro , a Con-
stantino Magno. 1.C 13.C. Quo tempo-
re à Græcis furto ablata.153.D
Quandi
. u
permanferint in Prædio Lucina . 154. D.
155. A. 156. A. Diuinitus diſcernuntur.
155.B
Cruix Stationalis , quæ . 9. C.
Crypta emortuales, idem quodCatacumba. 2.B
D S Potentianæ ad ThermasNouatianas ædi
Istributiones in Ecclefia S.Petri quomodo
D 133.fiebant tempore Romaniauthoris.131.6
A. 134. B
Dona varia oblata Bafilicæ Vaticanæ à Sum- Ecclefias, velBafilicas multas , item Monaste
mis Pontificibus , nempe de
Benedicto Tertio . 110.C
Calisto Secundo . 153. A
Constantino Primo . 98.C
Eugenio Tertio . 17.B.
Gregorio Secundo.99. D
Gregorio Tertio. 16.A. 99. D. 100. A
Gregorio Quarto . 83: C
Hadriano Primo.43. D. 44.B. &fequenti-
bus vfque ad 49
Hadriano Quarto . 17.C
Honorio Primo . 88. B
Hormiſda 68.C
Innocentio Secundo . 153. B
'Ioanne Primo. 71. A
Leone Primo. 24. A. & feqq.
Leone Tertio . 25. B. per plur.Seqq.
Leone Quarto · 23.A. & ſeq.34. A. & feqq.
---
Paſchali Primo 55. B. & feqq.
Paulo Primo.51. A
Sabiniano . 84.C
Sergio Primo. 96.C
Sergio Secundo. 108. A
Simplicio. 65. D
Stephano Sexto . 109. C
Symmacho. 68. D. 69. A. & feqq.
Zacharia . 101. C. 102. A
Donatio Caroli Magni facta Bafilicæ Vatica-
na. 142 B. Pipini eius patris. 143 D. Con
firmatio harum Donationum fašla à Ludo - S. Eleutherius accipit epiſtolam à Lucio Britan
uico Pio Imper: 144 À Othonis Magni.
144 B. Mathilda Comitiſſa. 144.C
V
E
S.Gregorij .60.A. Corporá Sanctorum ibi
tumulata . 60.B
S. Angeli in Monte Gargano , inuenta tem
pore Gelafij Primi. 67.C
SS.Coſma eDamiani, à Felice Quarto con
fructa.71.B
S.Pauli iuxta S. Bibianam , à Leone Secundo
ædificata . 25. À
SS. Petri & Pauli , in via Sacra , constructa
à Paulo Primo.52.C
S. Petronilla , vbi fita in Vaticano. 58. B.d
Paulo Primo extructa . 59. 'B. Dona ipſi
collata à Leone Tertio.59.0
ficata à Pio Primo.63.D.
S Sebaſtiani, S. Georgi ad Velabrum ,à
LeoneSecundo constructe. 25. A
Ecclefia Vaticana ,vide , Bafilica .
ria , Xenodochia , Cæmeteria , Oratoria ,
aliaquæ facra ædificia , extruxernnt in
Vrbe fanctimulti Romani Pontifices.
Adeoadatus . 93.0
Bonifacius Primus. 73. A
Damaſus. 126. A
Felix Quartus .71. B
GregoriusPrimus.80.B.8 1.A.per plur.feqq.
Gregorius Secundus . 99. B
Gregorius T ertius. 15. C. 100. A.C
Hadrianus 1.46 B. 47.B.48.B.D
Honorius I. 88.C. 137.A.D
Ioannes Tèrtius . 76.0
Ioannes Quartus. 90. D
Ioannes Septimus.97.D
Leo Primus. 24. A
Leo Secundus. 25. A. 94.C
* Leo Tertius. 29. A. 32.B. & feqq.
Leo Quartus. 22. D. 35.A.B. 42.B
Paſchalis Primus. 54.A
Paulus I. 50.D. 52 A & feqq.
Pelagius Primus.76 B
Pius I. 63 D
Sergius Secundus . 107 B. 108. A
Simplicius. 65.0
Stephanus Tertius, germanus Pauli Primi.
103. B
Symmachus. 68. D. 69. B. C. 70. B. 126.B
vide , Oratorium .
norum Rege. 64. B
Epiſcopus S.Rufin & quas diſtributiones perci
piebatè Vaticana Bafilica in majori hebdo
mada
 >

mada , tempore Romaniauthoris. 134.B Memoria item ex Prudentio , 127. A

Epitaphia permulta in veteriBaſilica Vatica- Fonsin Atrio S. Petri, extructus a S.Symmacho
na , videlicet: Papa, 138.B. Alter ad Chriſmatis unctio
Agabiti Primi.75.C nem: 138. D. Alter ante Bafilicam Vatica
Agathonis. 93 D nam .68.D . 138.D
.
1 Anaſtasij Tertij . 115.C
Beda Venerabilis. 119. B G
Benedicti Secundi .95. A
Benedi&ti Tertj. 110. A S, Abinij Presbyteri corpus requieſcit in
Benedicti Quarti . 114 C
Bonifacij Primi.72. C. 73.B.OD
G Oratorio S. Maria in Baſilica Vatica
na . 16.C
Bonifaci Secundi . 78. A S. Georgij Martyris caput repertum tempore
Bonifacy Quarti . 85.C.D Zachariæ Pontificis. 101.B
Bonifacij Quinti. 87. A feqq. Græcifruſtra auferre conati corpora SS. Apo
Cedualla RegisAnglorum . II.C stolorum Petri & Pauli 153. D. 155.A.C.
Chriſtophori Primi. 115.B S.Gregorij PrimiconſtitutionesproEccleſia Dei.
Felicis Quarti . 72.C 79. D. Priuilegium . conceffum Bafilica Va
Gregorij Primi79. B ticana . 81. per plur. feqq .
Gregorij Tertij. 17. A S. Gregorius Tertiusædificauit Oratorium fan
Gregory Quinti.116. B Et& Mariæ in Baſilica Vaticana. 15. A. Eius
HadrianiPrimi . 43. C Corpus vbi reconditum . 16.D. Eius Epita
Honory Primi. 88.D 89.D phium.17 . A
Innocenti Septimi.70.B Gregorius Quartus Eccleſiam SS. Andrea de
IoannisSecundi. 74. Bi Gregorij conſtruxit. 60.A. Ibi corpus fancti
Ioannis T erti .77.B Gregorij Magni tumulauit.B. 83.C.106. A
Toannis Quarti.91.A
IoannisOctaui . 113 A H
Ioannis Noni . 113.C
Ioannis Decimi . 114 B Adriani Imperatoris memoria, vbinunc
loannis Deciminoni . III . A H eft Arx S.Angeli. 139.
Hadrianus Primusvbi requiefcat
B
Ioannis Cardinalis Burgundi. 51.B in Baſilica
Leonis Primi 24.B Vaticana , & eius Epitaphium.43.B.C
NicolaiSecundi . III D Hadriani
Quarti corpus in Bafilica Vaticana
Pelagij Primi.75.D.76 .B requieſcit . 17.C.Eius obitus .21. A
Sabiniani . 84.C Honorius I. conftruxit in Porticu Vaticani Baa
Sergij Primi.96. A filicam S. Apollinaris. 88.C.Portam Argen
Sergij Secundi. 107.B team in Baſilica Vaticana confecit. 137.A.D.
StephaniSexti . 109. A Eius laudes , & epitaphia . 89.per tot.
StephaniSeptimi. 112.B
TheodoriPrimi.91.C 1
Vrbani Secundi.go.C
Euariſtus Pontifex titulos in Vrbediuift Pres
byteris.62. A cam Vaticanam pietatisergo viſitarūt. 12.C
EugeniusTertius vbirequieſcat. 16.D. Priuile- Indulgentia ,fue remifio peccatorum antiqui
giumab eoconceßum Canonicisfancti Petri . tusconceßa venientibus ad Bafilicam D.De
17.D. Eius obitus .20.D tri.s. A
Innocentij Secundiſepulchrum vbi antiquitus
F : poſitum. 139.C. Priuilegium conceßum ab eo
Canonicis S.Petri. 153.B
EdericusSecundusImperator confirmauitiInnocentius Octauus Villam Beluedere diciam
F omnesdonationes à cæteris Imperatoribus 1 in Vaticano ædificauit, 123. C. eius obitus .

Feſtidies , in quibusSummus Pontifex antiqui- Inſcriptiones varia .,

coronabatur
tus . 151.B Bonifacij Primi.73.6
Fonsbaptiſmalis extructusin Baſilica Vaticana
à S. Damafo. 126.A. Eius vetus in fcriptio.C . 14.A.AliaexFuluioVrfino.2.D.129.C.Alia
X 2 in
 in honorem eiufdem Bafilica .6.D. Alia pro
Bafilicis Vaticana, o Ostienfi.129,
S.Ioannis Primi . 71.
Felicis Quartiplures in Ecclefia SS. Cofmæ
a Damiani. 71. C.72. A.B
Porte Argentea . 137. A
Inſcriptio vetusprofonteBaptiſmali extructo
à S.Damaſo Pontifice . 126.0
Toannes Card. Columna fecit Tribunam , dan
Proſpectum exteriorem Baſilica Liberian & .
53. B. An patrocinatus fueritelectioni Ale
Xandri Terti . 53. C
Ioti pictura mufjuea , translata prius à Paulo
Quinto , deinde ab Vrbano Oétauo.141 A
luftinianus Imperator munera mittit Bafilica
D. Petri 74 D
Iuftinus
ticana Baſilicæ.68.B
Nicolai Secundiepitaphium . 111.D
L Nocturna Stationes olim in Ecclefia fanctiPetri
Lampade per sempreformanaciehona NorwegiasRegnum
ris. 130.C. 132. per tot. rium . 149.B
Lancea , quæ Chrifti latus percußum fuit, hi
Storia . 120. B
Lectorium S. Petri, quibus in feftiuitatibusor
nabatur . 141.B
S. Leonis Primiepitaphium.24.B.Laudes,65.A
S. Leo Onartus,Mooachusin Monaſterio fan
AO
Eti Martini , poft S. Petri Bafilicam .22.D.
Eius dona , & facra ædificia, vide inverb.
Dona , & verb. Ecclefiæ . Muros Vrbis re
nouauit 36. D. Monasterium S. Martini
reſtaurat. 42. B
S. Leonis Noni obitus . 20. B
S. Linus conftituit vt Mulier in Ecclefiam ve
lato capite introiret . 61. A
Luminum multitudo in rebus facrisindicatſum
mam reuerentiam . 131. A. Vfus eorum an
tiquiſſimus in Ecclefia , etiam ex Apoſtolo
rum constitutione . 133. B.D. Carmina de
Eccleſiasticis luminibus . 134. A
M quiefcunt. 22. D.43, A
B. Argarita Columna auctrix Mona
M Sterij SS. Stephani, & Sylueftriin
Campo Martio .53. B
S.Martialis an fuerit diſcipulus S. Petri , an
verò S. Pauli. 58. A
Mathildes Comitißa Liguriam &- Tuſciam do
nat Ecclefiæ Romanæ . 144.C
S. Matthiæ Apostoli corpus vbi requiefcat in
Vaticana Baſilica . 124. A
Monaſterium ſanctiEraſmiinCælio Monteab
Adeoato Papa aucti & locupletatū.92.C
SS. Ioannis & Pauli à S. Leone Primocon.
Structum prope Bafilicam Vaticanam .
24. A
S. Stephani Catabarbara Patricia , in Vati
cano , à Leone Tertio conſtructum . 32. C.
Ab Hadriano Primo priftin & obferuan
tiarestitutum .45.B
S. Stephani Pontificis Martyris , fan
EtiSylueftri Pontificis à Paulo
Primo edi,
ficatum.52. B. Ab Honorio Quarto con
ceßum Monialibus Ciuitatis Pranesti
n& . 53. A
N
Aumachia Neronis sn Vaticano . 139. A
Seruariſolita .152. A.Hodie non obferuan
tur. 152.C
Sedi Apoftolica tributa
0
Ratoria varia in Baſilica Vaticana, nem
pe S. Abundij Manſionarij . 121. D. Ibi
Sepultus fuit Bonifacius Octauus. 122.A,
feqq.
S. Ambroſij. 123. A
S. Antonini Martyris. 120. D. Eius Inſcrip
tio : 121.B
S. Crucis, reædificatum à S. Leone Tertio .
29. A. constructum'antea fuità S. Sym
macho. 125.C
S. Gregory Papa s constructum à Gregorio
Quarto. 60. A. 106. A
S. Hadriani Martyris. 43.D
S. Ioannis adFontes, extructum à S ,Dama.
fo. 126. A
S. Leonis, à Leone Quarto ædificatum ;vbi 1
eius corpus, & Prædecefforum Leonum re 1
S. Mariæ conſtructum à Gregorio Tertio.
is. A
Aliud constructum à Paulo Primo.50.D .
52. D. Dicebaturſancta Maria in Ora
torio . 51. B.53 A
SS. Philippi e lacobi Apoftolorum , vbifi
tum . 121.C
SS. Proceffi ca Martiniani, à PafchaliPri
moconſtructum.54 . A.55.C. vbieorum ,
corpora depofuit. 105.C
S. Veronica , dedicatum fuit à IoanneSeptia
mo.
 mo. 119. C. Tbi aßeruabatur fanctiſs.Su- Anacletus.61.C
darium , & ferrum Lance & , qua Chrifti AnaſtaſiusSecundus .67. D
latus in Cruce transfixum fuit.120. A.B Anastaſius Tertius. 115.C
Benedictus Primus. 77.C
P Benedictus Secundus. 94.C
Benedictus T ertiųs . 110. A
Allium Archiepiſcopale quid fit . 7. B. Benedictus Quartus. 114.C.
P Quare dicaturfumptumde Corpore fan- Bonifacius Secundus. 74. A.78. A
Eti Petri. ibid. Eius petitionis forma.7. D. BonifaciusTertius. 84. D
In B. PetriBafilica tantùm vigilantur Pallia Bonifacius Quartus , 85. B
Archiepiſcopalia.5.C. 9. D Bonifacius Quintus. 86.C
Panni lanei, ex quibus fiuntPontificalia , quo Bonifacius Octauus. 122. B
ritu vigilabantur ad CorpusS.Petri. 6. Ā Christophorus Primus . 115.B
Paradiſus in Vaticano, quislocusdictus. 66.B. Cletus. 61.D.
AS. Symmacho ornatus. 69. C. Eius deſcri- Conon.95.C
ptio. 139.D Conſtantinus Primus .98. B
Paſchalis Primusin Pontificem eligitur . 54. D Deus -dedit . 86.B
Eius laudes , & munificentia erga Clerum , Donus. 93. A
Pauperes. 54. C.55. A. Vifio ei fatta fan- Eleutherius . 64. A
El & Cæcilia . 56. C. Eiufdem Corpus inuenit. Euaristus . 61.D
$ 7.C . Corpora SS. Proceffi da Martiniani Eugenius Primus.91.C
transtulit deCemeterio S. Agatha in Bafili- - Eugenius Tertius , 17. A
cam Vaticanam . 105.C Felix Tertius, fiuefecundùm Honufrium ,
Paſchalis Secundus recondidit in Oratorio fan- Secundus. 67.A
Eti Leonis Quarti Corpora SS. Leonis Pri- Felix Quartus. 71.B
1
mi , Secundi, III.IV . 22. D. Et ſub Altare Gelaſius Primus. 67. B
S. Sixti , corpora eiufdem Sixti, Fabiani GregoriusPrimus , Magnus . 79.4
Martt. Sergij 11.62.C Gregorius Secundus. 98.D
metri Pandi Diaconi corpus requiefcit in Baſilica Va- Gregorius Tertius. 99. C. 16.D
ticana - 16.0 Gregorius Quartus. 84. A
Pauli Primi Pontificisobitus , & Epitaphium . Gregorius Quintus. 116.A
51. A. & feqq. Honorius Primus. 88. À
Petri Blefenfis zelus pro iuribus Ecclefia Ro- Hormiſda .68 . A
mand. 147.A Hyginus . 63. A
S. Petronillæ Ecclefia , fue Oratorium in Vati- Ioannes Primus.70. B
cano . 58.B. Eiufdem Virginis memoria . Ioannes Secundus , 74.B
58.C Ioannes Tertius. 76.C
S. Petrus Apostolus crucifixus iuxta Terebin- loannes Quartus. 90.C
thum Neronis , ex Romano authore.139.A Loannes Quintus.95.B
Petrus Aragoniæ Rex in Baſilica Vaticana co- IoannesSextus . 97.C
ronatur .10. A. Regnum ſuum tributarium Ioannes Septimus.97 .D
facit Ecclefia Roman & . 145.B Ioannès Octauus , ab aliquibus falsò diftus
Pineaænea in Atrio, fiueParadiſo Bafilicæ Va- femina . 113. A
ticanæ . 138.D Ioannes Nonus. 113. C
Pipini Francorum Regis donatio facta Ecclefia Ioannes Decimus . 1140 A
Romana. 143. D. Eius aduentus in Vrbem . Ioannes Decimusnonus . III.B ..
149. D. Leo Primus. 64.D
Pontifex ,quandopergebat ad ſanctum Petrum Leo Secundus . 94. B
in Stationibus , quas oblationes percipiebat Leo Tertius . 104.B
tempore Romani authoris . 133. A Leo Quartus. 22. D
Pontifices recenfentur, quorumcorpora tempo Leo Nonus. 108.C
reRomani requiefcebant in Vaticano;ſünt Linus . 61. A
isti. Paulus Primus .103. D
Adeodatus . 92.C Pelagius Primus. 75. D
: Agapitus Primus.75. A Pius Primus.63.C
Agatho. 93. C Sabinianus. 84.C
→ Sergius
 Sergius Primus .95.D Polonia . 147.D
Sergius Secundus. 107.B Ruſia. 144. D
Seuerinus Primus. 90. A Saxonia , 146. B
Simplicius. 65. B. Scotia . 147.C
Sifinnius Primus. 98. A Sicilia . 148.C
Sixtus Primus. 62.B Suecia . 149.B
Stephanus Secundus , fiue Tertius. 102.C * Tarraconenſis Ciuitas .145.D
Stephanus Tertius, fiueQuartus 104. A Romanus author deſcriptionis Baſilica vete
Stephanus Quartus, vel Quintus. 104. B ris Vaticana, erat Canonicus tempore Euge
Stephanus Sextus. 108.D nij Tertij, do Alexandri Tertij . 15. B.
Stephanus Septimus. 112. A 125.C
Symmachus.68.D Romulifepulchrum vbi fitum .139. A
T heleſphorus.62.C
TheodorusPrimus. 91.A S
Victor 64.C
Vitalianus.91.D Chala BafiliceVaticanaconstructa ex la
Vrbanus Secundus . 43. D.
Zacharias . IOI.B
SSergiuspidibSecundus
us ſepulchri Romuli . 139. Å
inchoauit nouum ædificium
Porta argentea BaſilicaVaticane , refecta ex SS. Silueftri & Martini . 107. B. 108. A.
ereab Eugenio Quarto . 137. A Eius epitaphia. 107. D. 108. B
Portaquinque Baſilica veterisVaticanæ , quæ S.Siluefter Primus Bafilicas D.Petri &D. Pau
exiſtebant tempore Romani authoris; Geo- li eadem die conſecrauit .2. A
rum nomina . 136.B. 137. per tot. Addita | SS. Simonis & Iuda Altare vbi fitum in Baſili
fuit poftmodum fexta , nempe Porta fanéta . ca veteri . 106.D
136.D S. Simplici Papæ memoria , feu Inſcriptiones .
Proceffionis Cleriprofupplicationibus folemni 66. A
busadD. PetriBafilicam , defcriptio .9.C Sorrentalium Præfeéti merces in iuftitia exe
quenda. 135. A
e Stationes nocturnales in Ecclefia Diui Petri ,
152. A. Hodie non obferuantur.C
Vadrageſimali tempore Crux Stati onalis | Stationes diurnales ibidem . 152.D
præcedens populum fumebaturde S. Petri Stephanus Secundus vixit in Pontificatu tres
Altari . 130.A dies tantùm . 202. C. 105. A
StephanusTertius ,frater Pauli Primi , ſucces
R fit Stephano Secundo.103. A
1 Stephanus Quintuspro Ecclefiæpace pergit in
Egna , e Prouinciæ , Ecclefia Romana Franciam ad Ludouicum Imperatorē.105.A.
R olim tributaria , nempe :
Anglia . 146. D. 147.B
Multa dona obtulit Ecclefia fancti Petriad
Vincula . 105.B
Apulia , Calabria . 148.C SS. Sudarium in Oratorio S. Maria , quodvo
Aragonia . 145.B catur Veronica , aßeruatum . 119. C. 120. A
Bambergenſis Epiſcopatus .149. A S. Symmachus Papa Bafilicam S. Andrea ad
Bauaria multa loca . 148. B. Ś. Petrum construxit. 68.D. Multaque alia
Bofina. 151. A Oratoria ædificauit.69.C.Constituitut die
Capua Principatus . 148.D Dominico diceretur in Mißa, Gloria in ex
Corfice Inſula. 146. B celſis Deo . 69. D. Paradiſum in Baſilica
Croatia , Dalmatia . 145. B Vaticanaextruxit .139.D. 140. A
Dania . 145.D
Fuldenfis Abbatia . 149.B T
Gallia . 146. A
Hiſpania . 145. D Arracona Ciuitas Ecclefia Romana dono
Hungaria. 148.A
Hybernia . 147.B
T data àBerengario Comite Barchinonen
fi. 144. D.
Lufitania . 146.0 Templum Apollinis in Monte Aureo. 1.C
Noruegia . 149. B S.T heleſphoriPapa memoria ex Tertull.63.A
Theodo
 Theodo Dux Baioarie primus è fuis, orationis V
voto , ad Limina Apostolorum profectus .
128. D
intacta restituta . 14.C
D. Petri. 127.C. Vaticanum quarefic dictum . 58. B
Theodoreti Cyrenſis Epiſcopi verba de ſepul- Vigilius Papa obijtSyracuſis.21. D. Inſcriptio
chro Apoſtolorum Petri a Pauli. 13. C in eius laudem . 21.0
Theodoricus Rex munera mittit Eccleſiæ ſancti Vrbani Secundi ſepulchrum vbifitum in Bafili
Petri. 68.C
ca Vaticana.43.D. Epitaphium.so.B.
Tituliin Vrbe diuif à S. Euariſto Papa . 62. A

Voniam autem poft huius ſacra hiſtoria impreſsionem nonnullos inuenimus,

Q qui publicè dicunt hanc hiſtoriam fuiffe PetriMallij opus huius Baſilica Ca
nonici de qua loquimur, qui vixittemporeEugenij Tertij, & dicauit Ale
xandro 111. qui aßumptus fuit ad Summum Pontificatum anno Domini 1199. Nos
autem dicimus hanc historiam fuiſſe ſcriptam à Canonico Romano , qui tempore Ca
lestini Tértij Foruit , ipfomet inhæc verba attestante : Ego Presbyter Romanus huius
Sacrofan &tæ Bafilicæ Canonicusſcribo.ad posteritatis memoriam : in fine autem Capi
tuli hæc habet : ficvidi ( vbi loquutus est de ceremonia Pontificis in benedicendo, vel
confecrando pallia ) tempore Domini Caleſtini Tertij Pape fieri ,fic etiam ſecundo an
no eiuſdem Pontificis,indictione decima, menfis Martij die 30.que fuit cunc Feria ſe
cunda ante Paſcha : creatus autem fuit is anno 1191. Itaque maxima differencia
est inter ſcriptionem Romani, @ Mallij, qui fuam hiſtoriam Alexandro T'ertio dicas
tam ,ſcripſitcirca annum 1159. At Romanus ſuam , vt ipſefacetur ad posteritatis
memoriam , exarauit tempore Celestini Tertj currente anno 1191. pro qua veritate
lege Platinam in vita Alexandri Terti, & Celestini Terti , & quæ præterea haber
Ciacconius in vita Eugenij. Alexandri, & Celeſtini Tertij, & omnes authores, qui
de vita , y geſtisPontificum ſcripſerunt, venihil fit certius, quam hiſtoriam hanc
non eße Petri Mallij , quod quidam falsò exiftimane ; ſed Canonici Romani , quod
nos verè afferimus,&hoc ſaris.

.
 P I VS EPISCOP VS,
Seruus Seruorum Dei'. Ad perpetuam rei memoriam .
Nfirma zuiconditio fæpe efficit, vt resvelmaxime perſpicuę , & immemorabiles, perplexi erroris caligine fealim obdu& a , in gravies
diſcrimina plora baatui .

I p.t. Quogenereaffecta facroſancta Ecelefia noftra Lateraoca. poft tot inſigoes ruigas , quz ci tenebrofis illis fæculis acciderant, quibus
pleriquc omnes Rom. Pontif. auiReligionis ftudio ,aut componcade pacis gratia, autbellorum periculo , longe ab Vibe , fepæ enim ,
io Gallijs agebanı, de fumma quoqueiuris fui ,& honoris prærogatiua perperam laborauit, Etenimlongo poftiateruallo , quam fel.
recordat. Lco Papa Quartus parta de Saraccaisſpe& abilivi&toria : Vrbem fuis nominis , pozadiumqucad Vaticanum ftatuerat ,cum reduces
deinceps Pont, in alijs,atque alijs Vrbis Ecclefijs vti cuique tutum autcommodum crat conlidercot , prædi& a Ecclefia , ex tam mulus di-'
septionibus, quali folitudinc fa & a , Sacerdotes Bafilicæ Principis Apoftolorum cum parilisvetutatis gloria , cum domine , & dignitate illu
ſtrcs , & infignes ab ea rerum commutatione , prædi&tum Gbi ius dixi funt vindicare .
9. 2. Quam rem non fereas Gregorius Papa 11. qui etiam ruac Auinio ac ſedebat, vromnemdubitationem eximeret , declarauit, &defiai.
uit, predictam Ecclefiam Lateranen. præcipuam Sedem ſaam dictæ Bafilicæ , ac ceterarum omnium Vrbis , & Orbis Ecclefiarum maximums
Supra illas ombes locum tenere .
5. 3. Seddi& i Sacerdotestranslato indcprorſus Pontificam domicilio , elatiores quandocumque res tulit audentius intiterunt, donee Pics
PapaQuartusapteceffor noftermerito commotus, quod in deri conuentu& fupplicationibus res turbe intercedercat, molçêzqae dilencio:
nes fierent h, uic tamen controuerfiz finem conftituere volens ,caulamvniuerfam dile& o filio Magiftro Franciſco SermentocaufarumPalatij
Apoftolici Auditori commifit audiendam ,& omniapellatio ac præcila penitus terminan .Qui vocatiscrimqueCapitulis , in ipſa caula rite
procedens, definitiva ſeatearia ex commuoi alioramdicti Palatij Auditorum conflio nuper prolata , declarauit, iuspræcedendi&præroga
iiuam honoris,locique nobilioris ac fupremi , etiam ſupra canonicos,beneficiatos , clcrum , & perſonasprædi&te Balilicz in procellonibus
folempibus , & decretis, ceterisqucomaibus actibus , publicis & privatis , ad canonicos, beneficiatos,& clerum di& z Eccledz Lateranen .
omnino pertinere. Quin etiam perpetuo Gilentio his rebus imposto, res iudicata ita exccutionimandata eft , vt habitis poftea Cleri Coauen
tibus ac fupplicationibus , Sacerdotes omnes prædictæ Ecclefiæ Lateranca. ſupremumibi locum etiam fupra omncm clerum di&z Bafilicæ ru
ipſa obrinucrint.
9.4. Quocirca aos tuendiiuris Audio, hanc ſententiam atque declarationem & definitionem , & litteras prædi&ti GregorijPapæ , & quç.
cumqueialitterisipfiscontincatus, Motu proprio, certaqucquam habemus przdi& orum omnium ſcientia , auctoritate Apoftolica approba
mus & confirmamus, deque Apoftolicæ poteftatis plenitudine ſupplemusomaes & quoſcumque iuris , & fa&ti defe& us, fi qui ia proceffu &
actibus reperiaator incle: & viiiple Gregorius Papaoptimo iure tecis itidem definimas, iabemusque Capitulum & Sacerdotes., perfogaſquc
omnes diēæ Bafilicæ vbique ſemper ſentcatiæ & definitioni parere .
S.S.Scacacates vt nulla omnino ipſorum prouocatio & te & ificatio , vel reclamatio , fine in iudiciumprodu & a , fiue clam ioterie &ta , præ
Berita & fumura boccát ,ncc prorſas vim habcat, materiamwe dçnyo tribuat litigandi.
9.6. Præcipimas igitur atque interdicimus eiſdem De pofthac quicquam audeant fulcitare : quicumque , fiue vniuerG fiae Gagali, con
trafacient , vcloitcoiur, cos canonicatu ,præbenda , dignitate , bcacácio , & officio priuamus , priuatosqucad futura inhabiles declaramus,
eo ipfo .
$27 Decernentes ficiobis , & alijs omnibus fupradi&tis, per cofdem Iudices, & quofuis alios , omni&quacumque aliter iudicandi & in
terpretandifacultatepenitusadempia vbique iudicari debere , ac irritum & inanc quicquid (ecus perquoſcunquc Icicoter vel ignoranter con
tigeritatccatari, nonobftantibus contrarijs quibuſcumque .
3.8. Volumas autein , vt præſentes inCancellarizApoftolicæ libro ,appellato quinterno, deſteibantur,ipforumque exempla notarii pu.
blici manu , & Prælati eccleliaftici, ciuluc Curiz figillo obfignata , camdem illam omaiao fidem in iudicio & extra illud , vbique locorum
faciant , quod iplæmet præfeatcs faocrent , fi efeut exhibitæ veloſteoſz .
8.9. Nulli ergo omnino hominumliccathancpaginam pofiz approbationis, confirmationis , ſappletionis , definitionis , iuflionis , ſtara ,
ti ,præcepti, interdi&ti, decreti, priuationis , declarationis, & voluntatis infringere, vel ei aulu temerario contraire . Si quis autem bocats
tentare præſumpſerit , indignationem OmnipotentisDei, & bcatorum Petri , & PauliApoftolorum çiųs , ſc noustic incurfurumda
Dat. Romæ apud S.Perrum , 13. Calend. Ianuarij, Anno Domini 1569. Pontificatus noftri apno 4o

Ego Pius Catholicæ Ecclefiæ Epifcopus

 >
T
NCA
1

LUTELE
!
臺
 -
Іect
deis
тер
itre

vit
fup
:2$; .5708
22.

FIRE
N
O
M
191

st
8

ea
,
1
-
1
수

{
 ICE
JBL
2
N
LYO

1735.
【YG

7751
!

.
i, !
!

LYON
-

1
 1

1
:

<
 -

--
587
1
 *
:
...
??༣༡
13 ;
 S

potuit

T
3

EZE
MOT
LION
 TILLE
NO ??
1
 I

cti.LYON
:] )
•។ 7
|

T
 j

N
LYO

981081
!
 1