Fol.i.

VE
COMMENTARIO .
RVMIN VNIVERSAM ARISTO .BIVE
BI RSID
B
TELIS METHAPHISICAM : TOMVS LI
OT
结
EC
SECVNDVS , SEPTEM LIBROS COMPLE , RE
CTENS A SEXTO, VSQVE AD DVODE , CH
CIMVM INCLVSIVE . O

AVTHORE FRATRE FRANCISCO DE ARAVIO

Dominicano,Sacræ Theologice Salmanticæ,o Cathedræ Primariæ
ordinario Moderatore,
:
Argumentum libri ſexti.
地位 论文险 缴费 制度 的 雄 聯 錯 地帶
IBER ſextus,etti à quim
bufdam neothuricis. in :
duo capita dumtaxar din
uidacer : cögruentius ti *
men â Doctorc Angeli-
co in quatuor lectiones
rot capicibus plune cora
***** hinterhaltung der *****
refpondenrcs cd parti .
bus . Familiaris namque atque confuetus or-
do D. Thomæ fempertuis , tot lectiones liv
bris Ariſtotelicisadhibcra ;in quorcapitaip ,
fos libros à fuo Auctore parcitos inuenit,in
hijfque quatuor fiue lectionibus,liue capici.
bus quatuor agir : Primo namque poftquam
16.4.0fendit ad hanc fcientiam pertinere,
conlideracionem de ente in comuni , & eius
acribucis: & in quinto enris multipliciratem
multis eius modisac partibus fubicctinis din
Itinéte confideraris fuie codi platus: in hoc
libro idem proſequens ineétum nundum quo
hæciciencia de enre & de illius attributisipe
culatur , atque illius fupra reliquas;icientias
excellentiam oftendit, arque distinctionem ,
in hocque verſacur primü caput. Er quonja
ad huius extenlionem opus erat intellectum nem,in eos per accidens. Verum quod dignin
in practicum & fpeculatiuum diflinguere; & ficat veritatem propoliuonis:ens perte ,quad,
(ciencias adillum & ad huncpertinentes ex
planare;vt facta inter illas, & Mçcaphilicam
comparatione huiusmaior dignitas inaoteſ.
cerer:idco in hoc eodem capite intellectuax,
fpeculatiuum à practico dillinguit :fciencias,
quoque Theoricas in genere docet elletres :
Mathematicam fcilicet, Philicam & Theolo
giam.Prater racionales quas in Theoricis.no
compucas , quia do real :bus dumtaxat verby
faciebat:quas Philofophias generalı 'nuncu ",
parnomine, quarum primatum ſols Thcolo .
giæ naruraliideli, Metaphilicæ concedie.Sa
cundo oftenfa iam huius fciencia fuprema
dignitate , & ejus obiecto conftituto , reijcie,
guædam.encia ab illius confiderationc : nem .
peilla quæ per accidens aut contingétia lint
omnis expercia perſcitatis;præn ittens initio
capitis fecundiquodam documentom necef
farium ,voperlocum à diuifone cum delle
Etionc voius membri , intentuin concludac
abillis verbis:Sed cum ensillud quod fimplicio,
ter dicitur multipliciter dicatur qllorum vnum
quidem erat quod fecundum accidensses r.Vbidin
üidicens,iuxta quadruplicem illius accepcio
cono
i
Liber ſextus Oul.eft.I. Art.I.
continet fubfe decem predicaméta , & illud datur cauſa perle, ſcilicet vulneris inflictio ;
quod diuiditur per alium & potentiam.Con 3
& huius etiam datur caula perfe , népe, quod
cladisque à conlideracione huius fcientiæ ex
à laeronibus inueniatur,led hujus nulla darue
ciudendűette ens in prima acceptione, quod cauſa perfe:fed peraccidēs , etenim peracci
eli tale per accidens;ium propter auctoritaré dens omnino eft, quod ille vadens ad negotiu
Platonis: tum etiam quia folum eas fecundū incidat in latrones. Denique nouer quãdaiu
Tem , quod in tertia & quarta acceprione ime queſtionem ,fubhisverbis,fed in quale princi .
portarur,pertinerad huius ſcientiz fpecula- pium ,& qualem caufam talisreduilis eft, verimi,
fionem.Ens aurem per accidens licut non eft vt ad materiam : an pt ad cuius gratis,an vi ad mo
vere vnum illa neque eit vere ens . Tūdenie kens,maxime perſeråtandum .Hoceit,ad quod
que ,quia illius quod efi vere ens datur vnica geous caufe pertineat caula per accidens, ad
generatio & corrupcio , quæ tamen non da . quam dixerat fieri effectus contingenus redu
iur encis per accidens. Huius enim quod eſt & tioné, & remit ſe ad iam dicta lupra, idelt,
alium elle mulicom , non vna ſed duplex ge in 2. philicorī tex.05 . vbi decerminauit cau .
nerario datur tertio in capite fequerisi ab illis fas effectuum caſualiuni,vi fortanam , & ca
verbis,quod autem fint principia Logica ex fum ,ad caufam efficientem reduci. Ex quibus
cludit opinionem Auicenz allerentis, nihil concludit reijciendum elle eis per accidens
elle peraccidensin muodo : ſed omnes effe ab huius fcientiæ conſideracione . Ec quia ex
&Etushabere caulas perle: & ex peceſsitate fententia Ariſtotelis vidcbatur fequi cxciu
egenire; refutar aurem hanc fententiam , vtpo dendum elle farom atque diuinoni prouiden
te lux policioni,qux excluferaciens per accia tiam.fi quidem in ordine ad has caulas nibil
deósâ conüderacione Müthaphilica conila- per accidensaccidit ,fatisfacithuicobiectio .
fiam faponeus darı huiufmodi encia per acci DiD.Thom . ab illis verbis , Attendendum est
dens, & effectus contingentes in vniuerlo . A # 1691,vſque ad finem lectionis ,mulradeta
Circa exclufionem auréhuius opinionis cria10 , & diuina prouidentia , erudicione plena,
agit.Primo namque opinionem deftruit bac & notatu digna edocens , quæ nos in qua . 110
satione . Quamuis generatio aur corruprionibus examinauimus , indicatque Amiltotele
Ynius rei fiicaufa generationis aut corropa de cautis prosimis , & particularibus loquntu
tionis alterius,non tamen pofita illa f:quitur fuifle,in ordinead quas neceisie-015,autcon
hæc neceffario , quia ſunt multæ caufæ agen- ** tingentiæ conditio ineffcctious fumitur : ac
tes,vtin pluribus, & deficientes,vi in paucio proinde farum aut diuinam prouidensiani,
tibus , vode adhuc illis polius poreit effectus quz ſunt caufzyniueriale : , non excludilica
per accidens ex aliquo capiteimpediri, vel Quarco candem in capite quai [ 0 , quodinci.
propter occurfum cótrarij agencis,velprop- pitabillis verbis. Quod autem tanquam Peruu
ter materizin difpoitionem : non ergo om ens , non ens,yt falfum , f . excludit veron
niis eff-& us eit neceffarius,ſed aliquis erit có & falſum ab huiusicientiæ principaliconi.
ringens, & quoniam Auicena poncns in fuaderatione,denotans ,ad hanc icieocam ali.
Mechaphilica omnem effectum elle in ordi- qualiter,ex parte & veluti fecundailo ; ad La
ne ai loan cautam neceſſarium , fortalisſub gicam vero , & ad ſcientiam d : anima,prima.
intellexit; Seclufo omni impedimento : ideo D. sio;& principaliter pertinere.Hocaute pro
Then . hic lectione3. . led lciendum ficaic. bac Philoſophus hacratione, ad hancivica .
Sedlciendum , quod di& ism Auicense intelligi de HD
nam perſe primo pertinetens iecundum re,
bet, apposito quod nullam impedimenta u CAHI€ cun tuis attributis vedictum eit : 1cd verü , &
Adueniat. Veselje eft enim camia pojila jequieffe falfum pontunc encia estra animam , neque
& um nifi primpedimentum , 06. Deindededu- aceributanaturæ ,led potius Cunt accrbura ip .
cit Philofophus quandam coaclutionem ex fius cognitionis:cumio ſolainueniantur cog
ſua rati ne , dicens. Patet igirur quod vſque ad Dicions : & non in qualïcunque ; ſed in iolaco
sliquod padit principium ; huc veronon amplius polirione,aut diuifione, ideft, afirmatione,
Adalikdierit igitur quod vecumquecãtingit,644- aut negatione, quod oftendit à ſufficient dia
laque generarioniseius nulla , idelt , quod licet fone.Etenim rerum ,& falium ,deque funt in
omnis effectus contingens & per accidens(fi rebus, cum in adequatione aut in adequatio .
quidem aliquis eit dab: lis con habēs cauſani ne intellectusad res couliliant : neque lungin
perſe) reduci pofsit proxime ad aliqua cau . Umpliciuniaprehenfione,quæ neque eltye.
{ am perfeitamun in salireductione conuenie sa neque falſa, nili per accidens & in ordine
dū tie ad aliquá cauſan cuius nó decur caufa ad compofitionem ,que diurlionem : ve quan
perte,fed lolü decur caula per accidés. Apo- do diffinicio aut ex partibus extraneis com .
nit excmplum D. Thom. in illo qui a latroni ponicur ; & licnullum habet dittigitur : auc
bus valneratur, & occiditur,occifionis quidé aplıcatur alieno diffinito , & dicitur cūcfalla
diffios.
 In eniuerfam Ariſtot, Metaph.
diffinitio ex falfa propofitione ; quæ exilla
conficitur : & aliàs nulla dacur alia operario
intellectus,gili compoſicio ,& diuido : igitur
in hac fola eſt nara veritas & falliras reperiri.
Hicobicer aduertit D.Thom . duo , quz ex
doctrina Philofophi dubia manebant . Prio
mum eft , quod in compoứcione & diuifione
plura quidem iocelligicinrellectus, non tamé
plura per modum plurium , fed per modum
yoius :quia licuc intelligendo aliquod corum
.g. domum,intelligic Gimul omnes eluspar
tes per modum vnius: ita in compoſitione,
intelligic ſubiectum ,copulam , & prædicatū
smul,& per modum vnius; formando ex eis
vnicam negationem aur affirmacionem.Secú
dum eit,quod licet in fimplicium apprehélio
ne fit ſubiectiue fimilitudo rei coguire , &
quædam adæquatio ad illam : quia adhoc, ve
cognitio fit vera aut falſa requiritur, quod ti.
militudo rei cognitæ & c in illa obiectue, &
ideo in folaſecundaoperatione ( dieD.Thom .)
oft veritas o falfitas lecundum quan no lle.
cus,non folum habet fimilitudinem rei; red
etiam ſuperipfam refle &titur cognoſcendo Gaudi.
cando ipſam.Heclunt (amiceiecto:) quatuor
punta Philofophi ac Diui Thoniæ ,in quæ
focus hic refoluitur liber.Quæ vi plcnc intel
ligas(omiſsis quæliionibusacdiuitionc :cie .
tjarum ,ac Methaphilicæ excellentia quasin
libro primo fufe difputaui: co quodvnica tā
tom prozijait libio.decreui doc opus exora
nare )tresduntaxatdiſputabo querimones.Pri
mam de diſtinctione eperus lutellectus ſpe
culaciui , & prarıcı : vc tic vtriuíque intellectus
munus acdiltinctionem à Philolofhojo pri
mo capite alignacam intelligas . Secundam
vero de ente per accidens & eius citualibus
caulis:vt ex hacfecundum caput Paliofophi
calleas , & candem tertiam de censingentia
effectuum , atque de neceſsicace iilorī , vt ex
hacer,quæ Pailoſophus & D. Thom . Doltri
veri Præceptores in tertio capite nubis fcicu
digna tradiderunt,percipias. Pro quarto capi
tenullam aliam fpecialem quællionem ,pre
cer primam ,concouertam , quiaio.ca omnis
operatio intellectus fpeculatiuicoinprehen .
dicur,ac proinde comipoficio & diuiliu, cuius
natura erit explananda ficque nedum
primo ſed ecran quarto capiti
plene quæftio prima
fatisfaciec.
Explicit argumentum libriſexti,
33
QVÆSTIO PRIMA ,
De mulsiplici veriuſque intellca
ctus,tam ſpeculation, quam pra
etici,operatione, in quatuor Ar
ticulos diuiſa . :
VPLICEM effe intellectum , alte Nw.lo
rum ſpeculatiuum , & practicum alce
D rum ; non quidem re , fedmunere &
officio teliátur D.Thom . diſcipuli cum ſuo
Authore 1 , p . 9.79. arc. 17. & in 3. d. 23.4.20
art. 3. quæftiuncula 2. & de veritate quælt. 3.
arc . 3. & lib.3.de animalect.15 .& hâc vtriuſ
que intellectusrealem identitatem colligunt
exipfo Philofopho 3. de animatex.49.vbiin
finuat incellectum fpeculaciuum per folam
exceptione ad opus fieri practicum , de cuius
textus intelligencia , authoritate, ac veritate
libro primofius fuperque à nobis fuit diſpu
Idtum. Vnde fuppofita hac do &rina,nuncde
verierque incellectusopere , niunere ac offi .
cio eft agendua , & quoniam operationes in
tellectus fpeculaciui teftatus eft Philofophus
in eodem tertio de anima tex. 21. elle duas,
Gimplicium aprehenfionem , atque compoli
tionem , & hanc eius interpretes diuiduntin
compofitionem , quæ eftenunciatio feu pro .
poltio & in diſcurfum : ideo fingulæ in lin .
gulis articulisexaminandæ funt,in quarto ve
to miunus intellectus practici declarabitur,
quasvejác quotoperationes exequatur.
ARTICVLVS I.
An ſimplicium apprehenſio fitactus
intellectus ſpeculatiui, o per quid
á compoſitioneo diuifionediftin.
guatur?
N hocarticulo cciaſunt, quæ ſcire oppor
tec de fimplicium apprehenticne.Primo
namque fciendum eft an ad intellectuni
ipeculatuum , && cius munus pertineat
p allo
quam operarionem elicere , quæ at implex
aprehenfio ? Secundo quod Greius conftitu .
diuum ,atque diſtinctiuum , quam ve compara
tionem tive relationem ſubeatadcompetitio
nem ? Tertio tanden -cum fimplicitas compo .
fitionem excludat, videndum eft an fimplex:
apprehélio totiuscompofitionis ex pluribus
concepubus factæ licexpers.Ad quorum fin
gula ,quia non eft fententiarum diueşlitas aut
opiaantium varietas fingulis refpondetur al .
fertionibus,
Reſpons
--
 4 Liber fextus Queft.I.Urt,T.
Senti: Refpondeo dicendum primo ad munus nis non actingunt:neque enim verum aut fal
wikitsa propriuinrellectus ſpeculativipertiner düz : fum fignificant, licec aliquando imperfecta ,
dam operatio , quæ amplicium nuncupacar & aliquando perfectum generent ſenſum in
apprebeptio. Hæc concialio probatur primo animo auditoris,VIPetres albus, animalradio
exteltiniodio prox meaddutto librirerti de malz.Petre difput4,vtinam diſputares. Hocfupe
auraa vbi Ariſtotelesnumeraas operationes pofito affero ia concluſione fimpliciratē prie
intellectus lpeculanus expreſam fecit rcc. mæ operacionis inte! le &us non eilo canranı
tico- m deamplicium apprehealione. Rur- quod fit incompoſibilis cum illa, complexio
ſusnadi voces luntearum quz ſunt in anima termini complexi, aut orationis non tignifi .
paſsionum gozyc teftatur idé Philofophas cantis verum vel fallun . Et probatur primo,
Irimo perhiermeniasſeu de interpretatione. nam hæc complexa liue in racione terminifi
cap.z. hoc eft ,funt yocasconceptionum lige ue in ratione orationis fumantur,pertinent
na,vel=gic & exponir D. Thom . hoc ipfuro adaliquam ex tribus operacionibus intelles
tellimonium 1.p.quælt.85.art.s, in argumé Etus:non ad tertiam ,quia elt difcurfus,aeque
toſedcontra, ſed dārurin vocibus igna gaza adfecundâ quia eft propolicio contiocos ye .
dan ſimplicia quz termini, feu partes fimpli ritatem aut falfitatem :huiuſmodiautemcom
ces orationis à Dialeâicis appellantur igitur · plexa neque diſcurſus , neque propolitionis
etiam in intellectu loquentisdantur concep- rationem habent vi ſupono , ergo pertinent
tus fimplices qui lignis vocalibus exprimun- ad primam operationem . Confiimaturnam
tur. Secundoprobatur Dam Logica quæ ha- diffinitio , & diuifio ,vtanimalrationale , &
bat pro linedirigere operationes intellectus, apunalgaliud rationale, aliud irrationale ſunt
in multis tractacibus agit de fimplicibuspree Orationes vtpotecum fintipecies modiſcien
dicatis ad directionem priniz operationis in- di, quretioratio igpoci rianiteraciua perti.
tellectus :in prædicábilibus Damque defecun- nensque ad limplicium apprehélivnem , quia
dis intentionibus prædicatorum tractatLogi ex viillarum intellectus folum rerum quidia
cus,& Arifioreles iple fuan Logicam ficdi. Caici ac differenciasapprehendit:ergo,Seche
bidit,vt in libro Cathegoriarum defimplici do probaturnam tetteDioniſio cap.7.de die
bus tradet prædicatis ad prinæ operationis, uinis pominibus diuina fapientia fines primo
in libris Periarmeniarom de caunciatione ad rum coniungit principijs fecundorum) , quia
fecandæ operationis in libris vero priorum, omnis nacura inferioris fuiſupremo accingic
atque in reliquis de argumentatione ad'ter- iafimum naturæfuperioris , quarenus natura
[12'op-rationis directionem igitur dåcür fim ſuperior participacur ab inferiori , ſed in ge.
plicium apprehentio, quz per Logicam diris, nere compoſici Logici fupremum eli proper
gibilis eft. fitio in qua eit vericas autfallitas infimum au
D co fecundo in hacfimpliciumap- tenu.cl orațio quæ perfectionem propoſicio .
prebenfione aliqua reperiuntur complexa nisnon attingit. Igitur fecunda operatio ia.
qura : dum termini complexi,fed etiam ora telle &tus quæ eft fuperior ordine perfectio
tionis ini friuilubíternipolloni, Hæc COD nis ad primam , debetin luiinfimo attingi ab
cutio proburur aduerſus Fonſecam io hoclje illa.Hoceft deber quo ad oraciones imperfe
bro quzíhs.fect. l . prenotando ex Dialetti- Etas ab illa participari,ac proinde huiuſmodi
cajcincipis craditis ä Petro Hiſpano & 50 . orationes in fimplicium apprehenfionede
to ib,. cap. ). & lib . cap 3 . terminuumcó benc reperiri:alias diuina ſapientia id coniun
plesun elie illum qui intra genuspartis , ha . &ione harum duarum inrelle & us operacio .
berparces lignificativasex quibus componi num deficciſſet contra Dionilium & non
qur , 1cbumo albus orationem vero elle illam abſqueiniuria dicinæ fapientiæ di&tum .
que intra genus totiusbabet parces ligni- 3 ::Dico tertio ,io fimplicium apprehen
ficariuas perfe & feorfum fumantur , V6Ani« fione nejut dari propofitio.Vodeillius fima
Mul ratičnale , velidem fubftractum homo al plicitas, huius compoGrioni contraponicure
bus, vtfubeft intentioni partis perfe propofi. Prima pars oftenditur ex eodem axiomate
tionis,eſ terminus,quia habet parres veqoid Dionidij, ſi enim diuina ſapientia licnaturas
ordinabile perfe ad alteriuscompofirioné, & coniungit -yt przcife infimum fuperioris ab
vi ſubiternitur intentioni totius eft oratio, inferiori parciripecur , & fupremum opera.
quia haber parres yo quid non ordinabile ad tionis fecundzelt mentalis propofitio : nul.
alterius compolirionem . Orationes auten lacenus à fimplicium apprehéfone debec aut
ellerHiduplici differentia; alias perfectas quæ poceſt participarijälias natura inferiorartin
Verum vel tallum habentlignificare quas pro gerec fuperiorisnedum infirisü : tederrama ſua
polniones-DialecticiDucupant alias autem premum,& fic diuinæ fapientiæ ordo in tali
in partictai,qez perfectionem propoliya conjunctionedeffeciffet, quod noneft dandū.
Secun
 In vniuerfam Ariftot, Metaph;
Secunda parsprobatur.Nálmpliesū appre. elementa funtaacuræ corales io vniuerfo ,fed
hengo dicitur limplex operario refpeétu ali . propter eorá potétialitate limullunoquodda
sujus.cÕpolitionis métalis, cui cótraponitur: modo partes mixto! ū , fcilicet virtuales, quia
fed oon cócraponitur cópoficioni orationum ad illorü cöpoficioné medijsprimis qualijati
quæ no ligoificant rerú autfallum ,cumhu . bus ordipátur , & ficut in animali bumoressa
jufinodi oracionesad fimplicia percineátap . tioné carius imperfe &ti,&c rarionem partis ad
prehenfioné, igitur dicitur talis per cópara- torú yltimatejacentum ordinabilis coiūgür,
cionéad propofitioné ,cuius cópolicioni con . Ita in ordine operacionā intelle&ualiä , lunc
traponitur, quæ propterea appellarur abſolu aliquæ,quæ vtrüq; munus & parcis , & totius
fe cópofitio & diuifio ,quia prædicatun affis inperfectiexequi poluar,acque duabus inte
mas, vel ncgas de fubie to coponendo. Con tionibus fcilicetpartis ad primum in anus, &
firmatur:ná limpliciü apprehenfio ordinacur totius imperfecti ad ſecundú munus exeque
ad fecüdam operatione intellectus non folü , dum lubelle pofuat, quia inceptio prilis non
yemediuniadfine,fiueveimperfectú ad per- cumqualibet intensione corius,fed folum cu
fecta , quo pacto enā ſecundaordinatur adser illa quæ perfectiſsimam petit com alijiona
cla: fed ecia vt pars perſead torum, quatenus prædicati cum fubic &to , eſ incampolibilis
Cubertiocencioni termini dge partis.Sed nul . Vnde incompoớibilitas inceptionis termini
la propofitio eltordinabilis ya pars perſe ad cumiorenuonetotius in illo fubftracto quod
alierā,quia nulla eftcapax intentionis cermi eit propofário ,con ex façionibuspariis & cu
Di cópofitivi per ſe propofitioniscathegori: ,
julibec totius,ſed ex racionibus parcis & 1010 .
cæ : ergo nulla propofitio eft dabilıs in fimpli cius perfe & i & vltimari, a gau
ciã apprehélione,acper conſequenshæcilli compofitione, oricur,ficut in exemplis ordi
elt cótrapolita , & cūcaeft incompoſibilis. Si nis nacuræ adductis patet. Aliud quoque exé
auté inquirat Letior,qua ratione in hoc ſub , plum appotiſsima habemusin rationibusne
fracto mentali,animalrationale ,inceario ser . dij,& finis apud Philoſophos morales : licet
mini fiue partis perte & spiétio diffinitionis enio medion & finis dicánc rationes veluti.
fiue cuiufdá totius copacnuncur: & in hoc ſub oppofitas,& incompefibiles in eodem mzee
{ tracto, homo eft animalracionale,intécio termia riali,cameo hzcincom polibilitas non reperi
ni, & inrétio propofitionis no cópacientur?Si curio termedium & quemcique fnem , fed
quidê hæc repugndDuanon oritur ex rationi folum inter medium , & finem vleimacum fi
bos totius, ac parcis , ambæ enim ſunr in pri- ueremocra qui ad alium in tali ordine non
mo ſubitratto cópolibiles , Refpódeo diſpari: eli ordinabilis . Nam eadem res que eltme.
sace ex diu erio dwuo totius ac compoſicionis dium ad fpem vlimatū ,poteftefe finis proa
elle ſumendam ,cópofitioeceoim totius perfe ximus & non vlcimacus reſpectu alteriusmea
Cti, & qu.a viowaccincenu a natura intelle dij prioris haut difimiliter concingic in ordi
tuali, qualis el profoutis contidens yerira de Logicali operacionum intelleétualium .
sem velfallcare , seguit companicũ ratione Sed inltabit adhuc Ledor.Namex nae
partisin eodem lubiccio : bene autc cum hac doctrina ſequitur quod eadeia natura langu
compofuo focius in perfetti, & nô vltimate nisquz ett parsrespectuanimalis , & iubea.
intéri , cuiuſmodi elt ordtio nó lignificaos ve dem formalitare eii cocum quoddam iuporte
run velfalfum , comparietur. Sicut enim in ctum , & ficoccadem reselt redium & finis
corporibus organicis viuenriam ,natura qual reſpectu diuertorum per anden bonicareizi
dam parces ordinauic,qux-nullatenus inclu- formaliter : ica hæc oracio métalis animal ratia
duntrationem totius, vi capue & manusia nale per eāde formalitaté , & ex natura rei por
homine : quaſdam veroiafticuit, in quibus fic ac debeat exequi muous partis , & coties
ycraggeratio ,tam partis,quam totius impero imperfe &ti,fiquidé veráque munus eidé nátu
fecti,& non vleimace intencia natura reperia Iz realiter, & fub eadéformalitate ,porelt con
tur,velanguis, arra bilis, & cereri humores in uenire & defacto conucnit. Igiturfallum eft
quibusracio paruiseli , co quod ad hominis; illud cóplexūmentale diuerlis intencionibus
V.g.compofitionem ordipancur:& eciamira . (abelle debere. Parei cófequécia, náracio par
tio totius ,quia ſunt naturæ quædam totales tis, & rario rocius imperfecti in genere eatis
in ſuo genere, habenres ſe ad inſtar elemento realis pofTunt corrabipercadēdifferentā ,igi
rum in vaiuerfo ,quorum funt quædam par- cur in genere salationis rationis poterude
ticipaciones,præcipue hæc ratio totius in eis etiam concrabi per eandem differentia, Refa
apparet & Philofophorum ſententiam difpu pondeoneoterici
ſatisfacien do duobus quæexiguntura
Lectoris
in argue
fationis , & exépli gratiafuppona allere mento
mus anobis
cũ bumoresin homine animis fideformis fub Nempe quare ille conceptus animalis radio
Santialibus proprijs informari. Sicut igicar nalis,per paura ſua præuenien
B
tem omnem
tasun .
 6 Liber ſextus Quaft.I.Art. II.
fecundam inuentionem non eft pars ,&& rcia
rota
idcrituradius: & oratio.Huius ratio eli, quia
per narural m fuani repreſentacionéell qui
uero Imago iliusobiecti, & eft quodain to
túto quatenuseſ qualitas quædato complera
de zedere qualitatis.Munusautem sermioiti
ce partis non-habér formaliter à parterei, fed
ex parsiva ordinatione intelectus illum ad
propofitionis compofitioné ordinansis , mua
nos quoque orationisnon compétitei,Didier
mieliectus acceptione quiaccipiendo illos
doos conceptos,viper modum vnius coordi
Datoseis inrenrionem arriburt orationis,cum
igiturtatio partis & totius imperfe&ti ,fine
diñeremiæ non naturæ ,fed refpectus eiuídē,
yet diverſe nature ,don faciune diuerstaren
realem fed rarionis -tantum in natoris rcali
bos; in artificialibus auté rationisquærelació
nibusſéu reſpectibus ipls conftruuntur ar-
güant enticatiuam diuerbratem ,qualis poteft
interddas formas racionis interuenire.
ARTICVLVS II,
An fecunda operatio intellectus fit beni
reueraagregántúr.
turtD.ThomPrinceps-huius ſententia
compofita qualitas
$ N hoc articulo tres Terfantur fcnten .
Opinio riz.Pribaalterit propolitionem apfre
Duranda benduam eile fimpi.cem qualitateni fi
Gregor.
Fonjta . cur indicatiuam , ac proinde nolirum intelle
Etusio fecuada operatione cognofcere enun
ciabilia yoica fimplici qualitate compofitio .
ais formalis expetic , babente ramen virtude
len conpoitionem præcedentium concep-
ruum ,vein hac propoGricne bomoeft animal,
quz formalitereli voica qualitas fimplex tres
illos conceçtus quibus intellectus feorfoni
conceperat in fimpliciam apprehex.loncho
.idem ,elle , & apimal , Yirtualiter conrinens
ad eum modum quo qualitares ſecundæ , v .
s - Molle, dorum , & fimiles dicuntur mixe
iz ſeu compofitz exprimis fciliceres humi-
do , & calido, frigido, & Gco, quia continent
silas virtualiter cum formalifimplicitare. 112
Durandusio 1.d.z8. quæft... Ferrara 1.con .
tra gen . cap.55. Gregoriusin prologo qozit,
is alios . quibus fubcribit Fontecalib.4. Me.
napbi.cap.z. quzil.Gelèct:0.6. & 'exprofefe
fonanciueturfententiam tom ,} , Methaphi.
dc lib.6.cap.i. qoli. 3. fect ... & 2.'Autho
Tesaurem przdicoon cadem fed duplici di
uzuia via luam defendunt fententiam . Alj
enis ,quia putant in omni fecuada operacio.
raia contingere exifimantes omnem ſecon
can operatione u ellelimplex iudicium aur
ati...lu.naj admila diſtinctione iudicij , &&
atfenfus ab appichéliuaprbpalicione adhuc
inompi ſecunda operatione nollam formálé
compolitionem agnofcunt, fecundam viam
fequuntur Durandus, & Ferrarienfis , quos
etiam fequitur Soto lib . 2.minoris Dialectio
cæ cap.5.circa vltimum argumentuni,prima
#ero fequunturGregorius,& Fonſeca un
Secunda fententia veluti media ,eft quorü Opinie
dam neotericorum Diui Thomæ diſcipulos D. Tho.
Tum allurentium propofitiones , quarumexe
tema eadem fpecie intelligibili repreſen .
canrur elle implices qualicates fecus vero
illas,quarum extremaper vnicamipeciem re
preſencari non poffunt.Horun -pociſsimum
fundamentum habetur in D. Thoma, & Cal
ierano 1.p. quæft. 14. are,14. biex pluralita
te (pecierum colliguorin nobis indigentiae
componendi : & ex identitate diuinæ fpes
ciei, colligone compoſicionein efſe à diuino
intellectu excludendam . Tertia omnino op
polica prima affirmarin omne apprehen:
fua propoſitioneveram , & formalem com
pofitionem seperiri, quatenus plures concep
tus fiue rermini mencales ad illius conftitutio
.I.p.quæftis8.art.4.&
quzit. 85. art. 5. quem ſequuntor Caietanus
ibidem ex nominalibus10 prologo ſenren
tiaruar,Gabriel,quzft.1 .artoz. ochamus ibie
dem ,Maior quält. 2. ad 7. & Bafolis quælt.z .
afte2.quibus in hac parte fubfcribit Vazquez
1. p.dilputa. 213. cap. 2. & 3. Licet non iatis
Gbiconltáns fordifp. 223:6.3.& 3. & 1.2. dife
Put. I 2. Cap.In
Sprentia
o Refpondeo dicendum primo,prepo Aushee
fitionem apprehendiuam ,qua aliquid affirmat ris.
aut negat intelle&tus de aliquo,ad fecundam
operationem intelleéiuspertinere. Hzc con
cloco communiter ab omcibus , & à prædi
Ćtis authoribus acceptatur.Et probatur , nam
propotiones apprehenſive mercales funt
ite quibus intellectus fimpliciter prædicar
vnum de alio aut affirmando , hocen , media
copula affirmata,darnegando :hocell,media
copula aff: & ta negatione : fiue in illis facim
iudicer , que non debocenim ftatim propria
proferam fententiain , ve quando intellectus
proponit mentaliter. Homo est animal , Deus
eft aus,bomonon est lapis , Deus non est compo :
TEH5,6 6. Sed huiuſmodi pertineat ad aliqua
operationem intellectus : igitur cum neque
ad tertiam ,cum ant experies diſcurſus : ne .
quead primam ,cum nonline limplicium ap .
prehenſiones,percineant, ad ſecuodam pertie
nebunt . Confirmatur n3m enunciationes im
perfeciæ , vt diffinitiones ſubiunctiuljac opra
tiui modi porius pertinent ad primam , quam
ab ſecundam operationem intellectus, rear
ticulo
 In ahurrfam Atiſoi:Metaph .
aicalopiæcedenti auerfis obfecanproba Hvićauribuit modumcognofcendiicum.com
tumreithiquirur. Hoclutém docuinas pro politecnejdå eundem
modum ills denegacie
venire excăruit imperfectione qui corpo . Poteftéranyformarifie idem argunrarum ,
Lionēmterminorum coinplexorum Honex Namvet D.Thom.inteligie noiride cóm
ceduntigituriliz enanciaciones quevouin pofitions,quâatributtihamino intellecter ,
dealiodftirmáns,aurregantkeverümque a comgbutionem abiedriani;ideft jreneprem
falfüm fignificant,nequeunad primamöpe fe ex partedbię tifelidadabilissätt cettpofi
Fatjonéinipercinere: acpericohlé quens adfes Scionen formalemgliemenitem fe espartein
cundam pertinebuni. Stellectus cognofcentis primuniñolomer
7 Lico Tecundo;-hüiufmodipropôlčió ferafsignacum diftriété inter humanonyE &
nes;quas apprefienfiuas appellauim us qüha Angél rcunhatquediuinum intellectusa oni
iners vöum dealio'ſimpliciper negatur , ut demcompofitio expafieidbiecti antiabis
afhiénátüt füñ [realitercompolica ex pluris Quetian:Polecerih otinj & Angeliciupelle
bus qualitatibus:I dell'extőtferninismenta *cus- cogfitionc Stfecurèümuhabeorintenira.
libus, quorfaérint vocáles termini non tyho. Nerropa quêdi cognitidte humana dan :
Dimi illos exprimétes.Hæc conclufioPatinat "Clabilitat interuenit actų ibis,& non folám
für aduerfus Aachores prio2 lententiæ obiettiva compofitio . Confirmaçárex talijs
probarur quo ad primampartem .Pititties duobustelimonijs DoctorisSanêtiç que ha
testimonio Philoſophilib.3.de animatex. borurin 14:24. quaharcantil. & 27 2.qort.
žti afferentis operatiónef nolui intellectus 1:are..bi-inquireasgan obiettü primaria
duplicé, fcilicetfimplicium apprehenGone; fidequad clis veritas pereffentiam ,liricom
& compotitionem : at nomine compofitido plexun :Refpondererequidem in fefaeex
nts nequit accipifinplex
m qualiças': ergo a:Mid párte obietti us
incomplexum reaquoddeitas
s
0 9 Philofophus ve ,a m m i
e olr neft lect nti
l i tamen ea , quia vilic ,
hor,9quia appeļlarcompouco-
d qua pri iorea part Gimiplex
inſe r i ce , mèffe ecerdr complexmex
2 ur m rs
t a n ponien n ntellee xfoe oeonpos uodquedeo fubin
d i n a iepr u æ x r i x o m
a,liv us ', & q m e pple a c rat i-
t efti i pl &t c
m i mq , & i nuirm æ rt
Eur aétueermin . Cum taelniis lim e aopnppiosfit dui o
co mod u m v õ
iuse rtio obatájq
e u-e
fio lic inde doineuns us,eet vmeproltciom a in anlei ad o tiolrle Tćeto purempt -fa
uab:eatc proiquan vet naucet ni co ullanc n , imlli tioelt ex iipuſci Doc nc Sanrmlāémadbſeqf ta cion
de èanltia coctuin :Fqruam euci por igenrded audodha ifaebi
c to ra po
q m
n pri rieduica : l
r o u
t
éſ ipgio tc u z
, q aati
u d ao u n e e telións aleipitod en minis c i ecro r
corr io & loipteerr ,qreufèlepro ofidriac Sc el pl lë ,& ſp é pe
polit actua debe comp quali tettio proptereaenim
35. Secundo probaturexternonijs Docto btequod
hicllectusinprima
apprehenfi quid eft fubiecti,pene.
fis Sanéti: quorum primumtiabituri.p.9.14. trat velorifimpliciintuitu ,prædicara que a
ari.i4. vbi docet intellectunt diuinum coge rali ſubiecto poflunt remoueri; aut illicoue.
nofcere enunciabilia ex parte rei cognice : nire , vt fic proporcio feruetur inter luminis
fed non ex parte cognoiceoris , hoc elt,non & fpeciei repreſencapfis perfectionem : Ted
fecundum modum enunciabiluin , quia non hæcráciodefficit in humano intelle & u prop
facit diuinus intellectus compolitionem , qua terdebilitateinlaminis spilus, & liquidatio
ticic humanus. Secundum habetur ibidem, nem fpecierum quasà fenfibilibus abArabil,
quælt,16.art.2 . & s . vbihaber quod vericas quotenim füntnacuræ fenfibiles , corabftra
noftri intellectus confạitie incompofitione. ad cognofce
bitfpecies odum fubi,sMiniſterio indiget
:ynde
Tertium habecor quæli,58. art . 4. vbi affyric &
de intellecta Angelico idem quod dediuino enunciationis ergo enanciando, reuerscom
prædicauerat quæſt.14, arr.14 . Quartum ha. ponit . Quarco pröbatut ab inconvenienti;
berur quæ8.8; art.s. vbi aſſerit humanum in nam ſequeretur,modum cognoſceodi enun.
cellectum cognoſcere enunciabilia permo. Ciabilia noflri intellectus effe æque pertecta
dum enunciabilium , & componendo : quia ac fimplicem cum modo cogrolcendi eade
cognoicit illa vhum apprehenfum afresh co- enunciabilia intellectus Angelici,confequés
iungendo. Ex quibuslocis pale deducitur are eft falfum & conrra Dociorem Sanctum vbi
gumienium.D . Thom.idquod tribuit noftro ſupra:ergo & antecedens:fequela patet quia
intellectuiin cognitione veritatis , negatin- vterque eff'cumcom politionsex parte obie
tellectui diuino & Angelico,deconrra : fed Eti, & expers actualis compofitionisexparte
diuino & Angelico intellectui atribuit mua cognofcentis. Etex hac zquali fimplicitate
dum cognoſcendi enunciabitia ,abfque conre orituræqualisperfećtio , & in'inaterialitaşın
positione ex parte cognofcentis.'Ergo hunt * troque Dicesin modo cognofcendi oltri
niodum denegat noſtro inceffećtai : & ficat Intellectus licecesperte actualis compolino
nis,
 Leber fextusQuat.1. Art.Il.
aisiesvirtsalem compofitionem explarii dum compofitionis fát eſe ad faldtatem : do
bas concepribus nece# ario prærpequiſiris, quod porest in illo vium alteri inordinate
goosex indigeatis desecformarc fubieéti,co attribui,vff difâditio obiectiua: bominis at :
pula ,& prædicari , antequan ad cognitioné tribuatur Leonijvele contra. Nan hecobie.
perueniac enunciabilis.dagelica yero cogội & iva compoGdo eciam inuenicur in Angeli,
tio cnunciabilis eft expers ,tam actualis, quá coiarelle & u , & tamen defe &tu pluralicaces sa
Virroaliscompolationis:quia pluresconcepe ceprionum , quarum rhaaltera coordinetur:
us partium enunciabilis,autnullatenus , aut nequc in illo fuſcipi tallicascurea naturalia:
{ alte ex indigériano præfupponicus. Sed có ergo eadem ratione neque in noitro intelle
fra hanc folatioach arguitur tripliciter.Pri aupetret lufcipi lielſerexpershanuſcemodi
mo quidem , quoniam ceian Angeluspræfer actualis compolitiqnis. Deinde quoad fecun
tim interior , adenunciandum dc homineté dam partem .Probaturconcludoratione,qua
aicansgeneris. . quod fit albus:vel quod geitur D.Thom . in quarto teftimonio alle.
te
noatAngelus: cutandigecduabus fpecies gato, [cilicet quæ4.85. art.5, in argumente
busad ytrzu (quoextremirepreſentationem : ſed contra, quia vocesſuni lignaconcepcuum
na pgreft,ac deberplores ſimples concep- elte Philoſopho primo perhiar mensas capi .
kus formare , quivirtualiterin enunciatione te primo:ſed voces, quibus exprimtur hæc
congineuçur: ergoatian talis caunciatio erit propoficio bome eftanimal , fan tes,ſcilicet
compoúra virtualiter: &quidem præbabet in lihomo,lief, & lianimal: esgotot concepa
Virueplures concepeus :horom coin plura sus ilk correſpondentin mence loqgentis ,&
Ikas-virtualiterin enunciatione præhabitacé corformantur inmente audieritis.Coſequen
kiraicinilla vindalona compoblionen : Gue tia,pater,quiäeo ordineconcipimus,quo ag.
faiiscóceptuam præuia ellicienria , ex indi dimus,ac proinde auditisiHis tribusvocibusy
gentiaequali,aut inzqualsdue exſola intel. intelleâuseodem ördincformattres concep
lectus tæecunditate proueniat, prin Angelis rus.Deinde probatur,nā hæcorationanimal
fuperioribus conringir.Secundo,nam de obie rationale ,elt compoGica ex duobus conceptie
Co umpliciſsimo, y.go de Deoporeft noller bus,quiain yoceconfiat ex daobusterminis,
inceliečiusenanciacioseformare , igcellige . aon ſinonimis :ergo cadeau racione hzc mê.
reque illud per compofitionem :fed tuncnes falisotatio,bonest animalserit compolita ex
que pezrrequiritur præuia Concepcuum plu . etibus.Confirmatur:nam , ex eo quod illz vo
Fum ellicientie. Nequecompofitio tenet (a ces,bomo est apiwil,lunt prolatæordine quo
ex parte obiedi: ſed ex parte cognoſceotis: dam ,refultat in eis intentio propolîtions:
+
. ergo . Tertio sam diuerfimodeactualis com . ſed etiam con'ceptas eis correſpondentes pof
poltio fue complexio ad noftrum , atque ad func formari ordine quodam, quia ficut audi
Angelicum intellectue debet comparari:fed mus dcconcipimus:ergo in illis fic formaris
ad Angelicum comparatur ſolum , tres cog« reſultabit incentio propofitionis.
sita:ergo ad aoftrum debet comparari, nedu & Dicoterrio in propofitionibus, quára
vi cognita,ſed yt modus cognofcendi, cones exaéta funtfynonima,hocet identicis ,etiá
le ex parce iphus intellectus . Confirmatur, faluatur. compofita qualitas :non quideri ex
aam alias in lecunda operationenoftriintele pluralitare excremorum ,fed proper concep
ledus neque per accidens pollesfalütas sepe tum copulæ,& vnius cxcremi.HecconcluGo
siri: quod eli omaino falſum :ergolequela probatur,nara in hac propofitione identicag
probatur, quia propterea nofter intellectus homo efthoner & dimilibus) Caluari debet mo
en capaxdeceptionis, atque fufcepciuus tale dus naturalis counciandinoflri intellectus:
Gratis,quia inordinate componic vnum cum fed hic modus eſt enunciare componendo:
alio tefte D.Thom.i.p. qozit.17.Arbiz.rnde in hoc enim deficitamodo enunciandi incele
quali.58 . 11.5 . cxco probat Angelicum in . le&us Angelici ,( vtdictum en :)ergo Yure 10
telleâum non parifalütatem , quod hæcnee huiuſmodi propolrionibus componit. Sed
quir recipi , oid vbihaber locum inordinaca corpofitionem hanc non cilcex concepto
com pontio: Angelicus aurem intelle&us 4. Cubiecti, & prædicati,ſed ex yaico conceptu
quidem nulio pacto componit , ncque inordi gèrente vicem ſubiecti, & prædicari , ex
Date componit : ergo faoiler intelleâus non alecro copulæ probatur :nam velconceptus
componit vaum cum alio , neque inordinae hominis,voeft id de quo , & conceptus homi
tam facic compofitionem , ac proinde no erir al is,vrcft id quod de alio dicitur , diftiogude
capax faltiracis,ac decepcionis , ücut neque curſpecie ,vel folo numerojled neutrum po .
Angelicus.Neque coadas vim huius argome teft dici;ergo.voicus fimplex conceptus ho .
1 , ã dicas nofirum intelle&um componere Drinis eft, qai ſubijcirur,& prædicatur . Pro .
Yaun cum alio ex parte obiecti, & hunc moc barus minor,quod nun primum ,quiadiſine
ciio
 In eniuerfalle Ariflot, Metaph. . na 6
Ĉio ſpecifica in illisconceptibus progeniret ita explicar ilſu D.The lectione siSeconda
ex eo quod modus fobiecti, fu illiusde quo, arguitur.Properta diuinust Angelicusin
& modus prædicati ſeu illius quod de alio , telleétus fine copoliione cauncianryu1292
retiaderencuria obieéton , & in rem " 000 . Xnicã dimplicélpicie extreza propaticionis
cepcim ;aliasenim es repreſentazione folius cognofcütur,hac enimacione voiturD.Th .
naturæ humanzoon diuerfificarea cur ill .có Tap.9.14aå, 12.fed humacus intellečias quádo
cepius : fed hoc fiare non poreit , quia alias que extrema Yous propoliionis cognita
Hzc propoficio efietfalfa , bomo2st bomo, fic- pernică pecié,veextrema huiasonTreePNT
recozmque in illa iſte ſentus , homo quate- -Fitzrminlaris ambulat,vel bujusamāsandt , vir
nus eſt id de quo est homo , quacenus eit id binão participj cóceptus percance lpe
quod de alio,qui fenfus eft fallus,quia lo aciu ciéclliciūrur : ergo lalié in huiofo gdiplupo
fignato przdicaz modum prædicari de modo fit on bus nề coponic inteleftus.Colii: Tạ
fubiecti:erge & quod nó pofsitſublineci.se tur primojnáin backomo eſt bemo, non forma
cuadū patet , obaliasduo accidenciaſolo nu- tur diftiocricóceptus:fubiectis & prædicati,
mero diftinéta aliquádo eilene limulin eode quia (unisialdéobjeca & vnicus,alias cöce
intellectu , népe illi duo concepius honinis, prus homiois pocell cxequi fiunus fubiecti
quia torailla propofcio cū omnibusfuis par & prædicati, & vt diuerfimode accepiustur
tibus porefteile fimulio intellectu , quodta . dacfubieéti acpizdicaricamengo umili
héja (chola Dottoris Sāciinõeladmittédī .
a Sedcoacra arguitur,primo argumento iecii , & copnix ,& virtuig intencioné funda
Durandi vbilaprai, Lian îcutiotellectus ne. re,ac proinde propofirionéconſitystengias
guicačicari limul duabus fpeciebus , itanes fertiminiliis, quarő exifensa vividinius lidé
que poteli informari úmoſ ploribus concepe fignificác, & copola e it yfum redkuip.Co.
tibus,fignificālibus plura ve plura : fedli hec firmatur fecüdo , ti di- aliquisetiduos cego,
propoution/ubftantia non eft accidens,compori ter multiplicare côceptesTabiretigendi
osremur expluribus concerobus: timulintor: cari in hachemaeft houdenciais1
marerar intellectuspluribusconceptibus ig. far, quia côceptes fubiecu peretrdzibaiac
Dificancibus plata, vc:plura , quia lobizétum , fupponere dirtibatiuemanenoconfule.com
& prædicarum lignificantur , ut digerfayac ceprü prædicatis vc quágb dicitur omnibus
proinde fi plura : ergo non eft compofita ex 16 ejt bomo; omnis carrersdurniracenin mul
pluribus conceptibus, Oonficae hocargus LOS CENUDIE , fed reuora incitaz tatio in
meatum Durandus es quodam tellimodia quia ficur ide cóceptuspufall fubeffe duplici
Philofophiin tertiodeaan2 cap.z.vbrafica miétiozi ſubieciicilcti & prædican 12 &
sit Philofophus quodconparatio exteam. dupliciluppofitionis en diverſa intellectus
rum tisperaliqudrou . ,& indiuifibiie adie acceprione prouenienna Ergo in -gebid it
ma: crgo feculi huiuſmodi comparationem . guuluplicano concogtuun
fieriper fimplicem qualitatin) . Ad hocare 12 Ad arguineiiichpondezur daplicirers
gumenian relyoodetusaegando minorening prima d'ocedédo :Damarguasi u :folucnjar
quia ficut fpccies iepræicntantes cxpreía in disproportisonibusin : ubuscopala to.
iilius prapoluonishabanemoda valus ni: joc dico przdicato almasprædicatum eft
tare ordinis, pregrergcápoluariimulitur ejulde Gjinticationis cūtab:ecp, 1 pronta
marciarellecio :ita & conceptushabent vne: cureadé fpecie cainos partespropolisonis &
tatem ordinis ; & fignificanrplura ,uonntplu idco inillisrocóponii igie kciusto alij **
Ta ,fed vt libline Totaliordinis ; & conspira ro diuerſç inreru :niuefpecies::Aliachiwa
tinais vous ad alterum ;Brico porluncelie cie lubiectü ,& alia prædicari , līusigi eiteach
{xnotitolitelleclu .Ad confisationer refe dos comuot ;line propriü,fime geaus Bordo
ponderur, quoc Philclochus folum valicom, Tētia illipsreprælentapur , YUpsnualD) Ihe
parationen iudicij;velaffenfus tieriperalio in loco citato Quádo aire propofitio eline.com
quid individbile,nempeper amplicem quz- tica,falte ipfaconueniétitiepæleneztucba .
batarem.Secundo poteit dici quoi cancūrvuto ſpecie diſtinctaabilla perquaubiscoideus
difusecioneroi, & comparationem interdue dicatorspaeniatue Korodci orleando a
exirena perrinere ad candem numero porena meliųsquad dulmusunelielus cog rógen. Ti
tiam :aicedim :deo ad fenfum cogeninėm partiti incoucrationibus ,qniackis ipecie nedot
nere dicctriere.albume dubois:& exhoc.calligt protla,lèd etiam exprella um14,gia conic
Yritatem fenfus communisz quia feparansit wöclubucstosaur dricoqueque reprerurica
hocell.dilindis potencijs;no cortiogledila turibd.Esdecetrano, qua:D Thaasuttu !
cererealbu-a dulci,fed quod oporteranbo :
in loco chegato , ad exciuddha disse
extrema cugaisa clic alicujusvarporéia ,& Lettersangelicosistuntzak

Liberſextus Quieft. I. Art. III:
nein . Et licet homanus voica ſpecie imprcila repræſentationem . Tercio arguitur,nam com
ad extrema illarum propofitionum cugoof.
cenda víatur,non vnicaſpecie exprela,fed
pluribus,pro fingulisenim partibus eiufdem
verbi fingulos format cóceptus , ficut & pro
fingulis calibus eiuſdem nominis. Vade licus
Caro,& Cacopis, ira currens , & currit,diuer
lisconceptibus ſubordinantur. Hanc autem
eſſe veram, aut magis confentaneam inrelli-
genriam teſtimonij D. Thomæ paret, cum ex
contextu ,aic enim noftrum intellectum com
ponere enunciando ,quiade voo in aliud dif-
currit: & quia fpeciesintelligibilis fic repræſex-
fat ya ** ,quodnon repreſentat aliud.Idelt quod
noa Gimul, & in diuitibili,ac fimultanea repre
ſentacione repræſentat aliud , & ideo fubdit.
Vnde intelligendo quid eft homo non ex boc ipfo
aliaque ex infunt intelligimas,feddiuifimſecum
森dum quandam fuccefsionem.Diuinum aurem no
componere , quia intelligendo eßentiam ſuami
cogübftit effentias omnino, quacunque eis acci
dere pollins: loquitur ergo D. Thom. de voie
.face lpeciei , in qua fie intellectio actualis,
quz elt ſpecies expreſſa.Tum etiam, quia pro
babiliaselt ens reale, & rationis , geaus,diffe $
rêtiam ,naturam ſpecificam , & eius proprias
pafsiones eadem fpecie impreffa reprzſene
tari,perfe , & regulariter loquendo,& tamen
nalius dubitar quod in horum enunciationi-
bus componat intellectus. Iuxta hanc igicur
folationen diftinguenda eft maior argumede
ri, & fimiliter inigor , & neganda elt confe
quentia. Ad primam confirmationem nego
confequétiam.Ratio diſcriminis,quodſubie .
cum , & copula , licetejufdem Logicalis figa
Dificationis fint;tamen ſemper differunt mu.
Osre , & officio , & ex parte obiecti aliquis mo
dus diverſus perf: aut exercetur , aut reprze
fentatur, verbi gratia currés repræſea cat ſeni
per modum actionis , & furme ,currit euude
curfum repræleprat cum modo vnionis , &
conuenicotiz . Abſque hoc autem neque fala
Vator enunciatio , neque côpoſirio ,bene 20 .
ism faluatur virgioque , lante ideantate rea .
Li copulz, & przdicati,aut prædicari,& fubie
ai. Ad fecundum negcmaiorem , quamuis
enim propter illam rationem non nullis neo
tericis videarur muliplicandos eſſe concep-
tus fubiecti,& prædicači in illis propoGrioni-
busire tamen vera ratio ineficax eft,in prima
Dāçue non multiplicaator , quia idem nome-
to conceptus howinis ab Ibrelleétu repeti .
fus, & dupliciter acceptus poteft diuerfisin
tentionibus, & fuppoutionibus ſub effe. In ſe
cuoda vero multiplicantür no propter diuer
ſam acceptioné ;aut fuppofitionem ,fed prop
ser diucrlum modū retufum in obiectum die
uetáficãteni ſpeciei exprelle ,que conceptus
.
pofitio propofitionis non porelt fieri excon .
ceptibus quosintellectus forma in prima
operacione fimplicium apprehen
; nepe in
fione, & nulli alij ſuntatsignabiles : ergo :ma.
jor pater, quia ilti tres conceptus, V. g.home
eft,es animal, non poflunt coordinaria mo .
dun ſubiecti, copulæ ; & prædicáti , eo quod
aduenirer eis noua repræfentacio naturalisa
quan jo ſimplicium apprehenſione nonha.
berent . Etenim in fimplicium apprebenlio .
nenon repræſentant verum , neque concepe
fus hominis , aut animalis repräsentai fuum
obiectum ,vtid , de quo , velur quod dealio , &
samen in ſecunda operatione fubinduūc hos
Irodos , & repræſentationem veri : ergo alie
quid repræſentarent, quod antea non reprz ,
fenrabant, ac per confequens noua eller corú
repræſentatio , quæ taniea nouitas repugnac
inuariabilitati repræſeuracionis naturalis.co
firmatur primo,nam intelligens hanc verica:
tem, fcilicet, bominem eße animal ; formatdi.
fiicctum verbum à tribus præ exiltenubus , &
illudeft fimplex qualicas : ergo in fimplici qua
licare cognolcic verum . Maior parec,nam các
intelligienouă obie & um diſtinctum'abobica
& tis fimplicium concepruun præcedentium ;
ſed intellectio noui,& diftincti obiecti pene
nouum, & diftinctum verbum , vbi aliâs non
eſtá quo fupleatur,ficutluplecurin beautica
viſione:ergo. Confirmacur fecundogan los
la diſtinctio rationis conceptuuni non facit
realem compofitionem ; licurceque plurali
fatem :fed conceptusſubiecti,& prædicati in
chaociationibus noftriintellectus folaration
ne ditunguntur :ergo:Minor eli Dottoris An
gelici i. parte , quæftione 1 ;. articulo.2, vbi
afferit:quod fubieétum ,& prædicată in imnipro
pofitione affirmatiua vers , ſüni idem fecundem
rem ,ce differunt ſolaratione.Ad hoc argumen
tum deganda eit major ,ad cuius probarioné
dicendum elt , quod conceprusilti ties , ( &
idem di&um puta de alijs ) ſeorlum ,& fuccef
fjue poflunt formari in Gmplicium apprehea
Lone :fed quando formantur fimul , & voite
iam funt in fecunda operatione intellectus
quæ ex ipfis vniris relulrat . Nequc ideo varia
tur eorum naturalis repræſentatio : fed hæc
eade inuariata per hoc,quod lubell nouo mo
do rationis ,népe intentioni ſubiecti, copuiz
volentis ,aut prædicati, & intétioni propoſe
tionis prouenienui ex acceprione ,& vfu incet
lectus ad hæc muniaaccipiécis prædictos con
ceprus, fiabet repræſentare verū , quod antea
no repräſentabat; quæ repræſentatio elinova
quoadmodû rationis ,à quo pendectanquam :
ab intrinfeca cöditione,a ſubrancijs vero ip
ipforü conceptuum ,tanquã â ratione formali
reprae
 In z niuerſam Arifiot, Metaph ... 11 1

repræſentandi:ficut virtuscaufandiaffenfum diuerſas copcepriones ipfus cognofciteo ,

fcientificum repercalnaffenlības principio- quod non poteli silam , vt in ſeiproeſ , vi
Fumistegracur ex duobus:ex affenfibusqui . dere. Quarto arguitur propofitio apprehens
den tanquam ex ratione formalı : es diſpođi qua non ditegurusà iudicatua , fed hæc
£ 10ne vero Logicali accidentalirer illis ; & elttimplex qualitas :ergo & illa .Maior purei ,
exacceprione intellecrus fupărueniente ,tan quis in voce eadem oratio , quz ett expreſsię
quain ex intrinfeca conditione.Ad primam ua affirmationis , yckacgarioais , aliexpreſ
confirmationen diſtinguo majorem : format fua iudicii:ergo, & in mente affirmatio , vel
novum verbum , quo ad modum concedo:: negario , iudicium funciden . Pro folutio .
Douum , quo ad fubitantiao nego maloreid , ge hoius argumunti iequens ioliitusiur de .
quia ficut tosa propofitio fupra escitales criū bian appeudis .
conceptuunn folam addit nouum modum
tationis,ita verbum , quod furmat intelle: Dubium appendix ,an in ſecundaope
Ctos in ſecunda operacione 1.90 in illo intel .
lugar veritatem , non additfupra criplex ver. rationebumani intellectuspropofi ,
bum trium (impliciun cogaitionum , Difi tio apprehëfiua à indicatiua diſtin
modum racionis , ſcilicer, poſsiciuam ordi.
Daiionem ex actiua ordinagone intellectus guatur ?
prouclientem , per quam complecur triplex UN bac dabio doz yerſaotur fententiæ . Opinio
illud verbum in ratione verbipropolītiona: Prima afferit omnem propolinonem Fifecha
lis,ia qua ioielle & tus intelligic verum , quod -apprehenſiva , quæ in accu excresco , &
etiam á lignificacis triom lasplicium : con- perfecte enunciat vaup.dc alio ,ella realiter
cepruum folum modaliter diftinguicur , YE ipfum iudicium loteilectus. Primus. Author
Qc feruetur proporcio inter obiectum pro- huius ſentenciæ fit Gregorius , quællione
politionis , verbum ipfius, & ipfam propof . prima prologi, articulo ICI E10
110 , cuifabfcrip
tionem . Ad fecundam negominorein ad ca. Ierunt Fonteca ybi ſupr37. & Gabriel:Vaz .
jus probatiocē ieſpondeo quodD. Tho.ng quez priina Secundx , dilputatione62. & 79.
mine ſubiecti , & prædicari jocelligitres ipo capite edicio ,& prima parte , diſputatione
Las úgnificatas , quæ fubiecta , & prædicata: 2:13. capite tertio , $ . ex di& is Secunda fen
obiectiva nācopaotor, & ideo an exépligra- rencias & comunis etallereotium propoli
tia quod homo, & albus, & hono , & animal tionem apprehenfiuam , Bedumin actu lige
ſuntide fubiecto , & differunt fecundü rario , nato, & veluti in eile cognico , & intentiona.
né, ideoque 111z propoſiciones affirmatiuz laureciam quando est imperfecta, yo in his
homo eft albus,& homo eft animal,funcveræ.Po fi difputares, e viiaz:difputarem , C. ( quod
tea vero fubdit D. Ino.quod in propojitioni fatetur. Prima ſeotenila ) ſed etiam quando
bus,in quibus idem prædicatkr defeipfo ,boc ali- pertecte , & in exercitio enunciar ynom de
quo modo 19! enitar.in quantum intellectus ponit alio: diftingui realiter a iudicio : quam tuen.
aliquid ex parte fubie£tz trabendo illud ad para cur omnes Authores ( exceptis his cribus)
tem fuppofiti, aliquid ex parte predicati , quod quos in acuculo proprima & tertia lenses .
concipit ad moduin forme in fuppoſito exiſten . tia ferulius
tis. buic diuerfitati rationisreſponder plurali . Refpondeo dicendan , primo, aéceſſario Sentene
tas ſubiecti , & prædicati identitatem vero rei dittinguendam effe propofitionem appre . tia Aru
fignificai intellettus peripſam campofitionem , in henGuam à iudicio , reali diſtinctione. Hæc tboriss,
quibus verbis non intenditD.Thom . quod concluſio prouarur aduerſus Authores prie
Lubiectum , & prædicatum propofitionisom . mæ feptenciæ.Primo,nam multories inuenia
Dino identicæ , qualis eftitta bomo eft homo cur propolrio apprebeofiua abſque iudicio
fioc plures conceptus : fed folum incendio intellettas,fed hæcfeparatio eit ägnum red.
pluralicacem concepcuum reperiri, nedum lis diſtincticois :ergo: rialur paret:nam quan -
ja illis propofitionibus affirmatiuis , quarum do intellectus permodum quxílienis format
excrema fignificata gaudent diverfis ratio . duas propofitiones contradictorias , Verbi
nibus:fed etiam in illis quarum extrema func gratia , quando inquiric , !! 444mtitas diſtin
omaino eiufdem rationis formalis espera guatur are quanta ,vil non diſtinguatur ab illa ?
cia cotius compofitionis, cam phiſicz , quam dancur hullmodi propoficiones 18. men.
metaphilicæ , cuiufmodi func enunciation tes ficuc & voce exprimuncur abfque iodi .
nes , quas nofter intellectus pro hac ftatu cio , vceliam Fonſeca videtur concedere :fi
format de Dco.Vnde fubditD.Thom . quod muliter aliqua propoliciones abloiure pro .
licec Deus in fe conlideracus vnus , & lim . Jaræ , de quarun veritate idrellectus eitdu .
plex fic,sämnen intellecius nolier , fecundam bius, verbi gratia , aliralintparit, vei aita
C6 z ſunt
 12
Liber ſextus Oilæf. I. Art.III.
ſunt imparia , vel Sol eſt maior terra cene qualitatem ficut& enunciationem ,cum qua
tan fexaginta ſex vicibus, ſuot in igrelle . identificatur. Ec aduerfus Fonſecam vbilu .
a abſque iudicio, quia intellectus illis pro- pra ailerentem judicium de ümplici enun:
podtis,& præcoaceptis maner circaeaspen ciabili aliquando cire com policam qualita
dulus, & anceps,tīmiliter quando diſputatio tem ,fcilicet quando affirmatio , vel negatio
nis gratia quis iaitat conſequentias , & reſu- fit cum expreſsione fubic &ti, copuiæ , & pre .
mic argudatis filogiſmos, formacillora pro- dicati : aliquando vero efle fimplicem quia
pofitionesabſque affenfu , vel iudicio : ergo. Jitatem , vt quando fit medio vnico verbo
Secuado ;nam judiciâ haber proobiecto ip- aprobatiuo ,adt reprobatiuo , .v.ge Fiat, vel
ſam veritátem apprehenſam in propofitione non fiat,ita eft, vel.non ita eft. Et probatur,nam
apprehenųua, ſupra quam veluti reflectitur, iudicium de veritate buius enunciationis,
Toiudicet intellectus ita efTe, vel no elleobie homo est animal,non confiitit in ipſa exprel
élumapprehepfum ,ficut per profriopem ap fione fubie &ti , copulæ , & prædicaci ; fed
prehenfuia repreleotatur, quia ad eum mo inillo vnico aćtu approbatino , quo dicitits
dum quo ſponſaliorum contractus eſt promi eft : fed hica &tus eitfimplex ,ve fatetur Fon .
fio farurarum nuptiarum habeas pro obiecto fecarelarosſećtione cercia : ergo abſolute ju .
iplas nuptias,& votum fimplex religionis eſt dicium de fimplici enunciabili eft fimplex
promifio habens pro obiecto actualem pro. qualitas. Maior patet;quia iudicium efleo
feſsionem ,ita iudicium habet proobie & oip tentia prolata ab mtellectu de propofita enū
lam propofitionem apprehenfuam , & rem ciarione. Seatentia autem inačiu approbatia
apprehenfam: ſed omnis actus diſtinguitur à uo ,vel reprobatiuo conditit . Secundo , nain
luo obrecio realiter ,quia tefte D. Thom.i.2. cum teſte Diogilio capitefeptimo, de diui .
qozttis articolo primo , ad ſecundum , ideo nis nominibus , fupræmum infim conueniat
neque vitio poteft elle primum vilbile , ue. cum infimo fupræmı,debet in noutro intel
que volitio poteft effe primum apetibile: er- lećtu cogooſcence enunciabilidaliquis actus
go aeque iudicium poteſt com propofitio . fimplex dari , qui attingar modum , quo in
ne apprehentiaa identificari. Confirmatur: tellectus Angelicus.blque côposicione coge
nam iudicion de fimplici enunciabilieft fim nofcit enunciabilia ; fed hic actus neque in
plex qualitas ,y£ftatim oftendetar , & in illo difcurſa , neque in enunciations ſaluatur,
faluatur fubie & iue formalis veritas; fed pro qosa lunc compofitæ qualitates : ergo debes
pouco apprehenfiua etiam fimplicis cnun faluari in iudicio , Vnde Vazquez dicens
ciabilisaeque eft Gmplex qualitas, vt in cor- onunciationem efle compoficam qualitatem ,
pore articuli oftendimus , ncceft fubic um debuifſec illam diſtinguere aiudicio , ſupo
seritatis formalis, vt libro quarto docuimus: Gita tamen ignorantia huius diftinétionis, co
ergo .Tertio ,Daniſti tres conceptus, bomeeft fequenter loquutus fuit dicčas, iudiciumeffe
kel,habent rationem propofitionis,& no compofitam qualitatem.AtFonieca minuscon
Judicatuz :ergo apprehenfiuz, Maior pro. fequcnter fuic loquutus , fiquidem lectione
baror,ron çala ticotiriduo concepcus,bene prima , & fecunda, lubftagis enunciationem
Albasieiptis vaianrurin modum orationis in effe ür: plicem qualitatem , & cum judicio
Parreaz ,ita iſti tres , bomo eji albus , poflunt . identificatam , & fiatim ſectione serija iubiti
feiptis adunari ad conftiturionem volas ora- neriudiciga de limplici enunciabili ,
tionis perteciz.Tum etia , quia feipfis figoi. doque elle compolitam qualicatem , new quan pe
ficado domiaem elle animal, ac proinde men quando fit cum expreſsione ſubiecti, copu .
Turancar a veritate tranfcendétali husos obie læ , & prædicati. Secunda pars declaracur:
a , Tttgaum illias , & ficut iftz tresvoces, nam propolita hac hypothetica enunciatio
homo est animal, eo quod hoc ordine profes be,Deus eft trinus,& bomo non eft animal , quia
Initur fubindaunt inrenfionem propolitica obie &um eius coraleeit vnom vnitace ordi .
Dis Tocalis: ita illi tres conceptus per illas ex nis , & abſolute falſum propter valus partis
pielší fobiaduunt inseationem propofitio . fabitarem poteft intellectus, ynico verbo re
Dis menralis. Minor vero conilat , quia in probariuonon ita effe dicere : & quoniam in
ordinatione illorum concepruum nihiliudi- illa hypothetica ſuor duo enunciara partia .
cacintellectus.Dico ſecüdo iudiciú de limpli lia , ynum verum , & falſum alterum ,negatiua
cienīciabili debet eilo limples qualitas , ſe- vaam , & affirmatiuum alterum.Porericena
cusautem de multiplici , auc de compofito intellectus duo iudicia formare , veluti pare
counciabili: tuncenim , & fimplex , & com . tialia , quorum vno approbec ynam partem ,
polita qualitas poterit effe iudicium . & alt reprob alte par enuncia
12. Priba pars cócluſionis ftatuitur adaer quero
od fi pluresetfueriutrampartestem
enücia ti,che
fas Vazquez alference iediciū elle cópolisani gruentior modus iudicandierit angulisaćti
bus
 In znivérfan Ariſtot, Metaph.
busiudicatiuis de illarum fingulis ferre fen-
teoriam.Cófirmatur , nam idem aflenſustive
iudicium fimplex aliquando fertur in primi
fas, fimul & conclugoncm. Huic quidem vi 0
Buod,& illis veracioniformali affentiendi,fi-
cui & voluntas eodê actu volicionis aliquádo
ferrurin media, & in finē, & aliquandodiuer
lis,quándo fcilicet media, & finis proponun.
tur,viappetenda fecüdūla, & ambo veequada
& limiliterpræmißis:fecundū ſealiquãdo in-
tellectusaffenticarfingulis affengbus diſtin .
Etis ab allenſu conclulionis. Quinino & hic
eſt conuenicncior modus affentiendi noftro
intellectui, quoniá illo faluacur diſcurſus , &
cautalicas vnius affenfus refpectu alteriusier
go idem dicendum eft de iudicandi modo,
quem feruat,circa aliaenunciabilia.
13 Sed aduerfus didia arguitur. Primo ar
gumento quarto facto á principio , ad quod
reſpondetur negando conſequentia,quia ro .
ces illæ quæ esprimuatenunciatione prima.
rio ,ſecundario exprimuot iudiciü.Cuius fig
Dûeft ipfa enunciacio . Vnde illud dictü Ari.
ftotelis, quod eo ordineconcipimus,quo audi
mus,deconcepcibus , & noticijs apprehen fin
uis , ex quibus fiunt enunciationes , verifica .
tur;fecus auté de iudicaciuis,quia hará vnica
firuplex multis vocibus exprimicur.Poreft ſe
cundo dici ,quod huic propofitioni apprehê
Guæ ,hemoeft animal,alia vocalis oratio ſubor
dinacur,arque iudicio illius ( & idem de alijs
dictü puca)nam apprehenfiuæ refpõdec hæc
vocalis , bomo eft animal, iudicarioz auté ref.
pendet hæc,ita eſt, ficutperhac fignificatury
velalia huic limiiis, quæ nuo apprehenfioné,
fed aprobationé reiapprehélz exprimat.Vn
de iuxta bác ſolucione negari poteft antece
deos.Secundo arguicur, quia Philofophus c .
de fubftantia , & lib. 2. de interpretatione c .
vlcimo, appellac iplas opiniones enunciatio
nes:fed opinio eft iudiciü quodda actuale cũ
formidine admixta ,quehabitus iadicaciuus,
&c. ergo. Coofirmatur ,nā telte eodé Philo .
fophoq .Metaph.C.3 .nullus incellectuspo .
relt,a fa bene diſpoſirus,negare hocomnium
notiſsimú pripciplī , ſcilicet impoſibileeft ali
..
quid fimuleßec non eße, ſed di negarioa pro .
polino poſsit haberi line fudicio , aur aſſenſu ,
nihil obftat quo minus iorellectus bcnediſ.
pofitus abſque iudicio erroneo illud neget,
ergo .Adhocargumentū relponderur , quod
nomine enunciationis accepit Philofophus
in illis locis enunciationem iadicaciuã,quan-
do quidé ipfum judiciü rarioné enunciario .
nis, & propoficiodis affirmatiuæ , auc negacia
væ non ſubtertugic,quia hæccomunis , & fae
perior eft ad apprehéliua ,& indicatiua: & in
hoc fenfu recte dixit opinioné elle councia :
33
tione. Adconnrmationé reíponderur ecdem
modo ,quod negario alia eft apprehenfiua, &
hæc poreli cadere ſupra dičiū principium ,vo
quando quis in diſputatione ab arguenters -
lumichocantecedens: Noneft impoſsibiles de
fe fimul, & non effe , quæ eſt propofitio cótra
dictoria illius principil. Tiiccaim iniellectus
abfque iudicio apprehendit prædi &ā negalio
né. Våde diftinguenda eit natoriuxta hancdi
ſtinctionem :negatione ecznim iudicariua,fa
teornellum inrellectui bene dilpofitum il .
lud nocifsiroī principu Dure . Secus autem
apprehenfiua dãraxatnegatione , quæ quilo
allenſu ,aut iudicio firmatur. Tertio aguiler,
nam omnispropofitio iudicatiua eliapprené
fua:ergonon dillioguitur iudiciữ â propoſi.
tione appreheclina.Aprecedensprobatur,tű
quia notitia apprehendiua eft genus ad iudica
ciuā,omnis coim iudicatiuacu apprebeolua
fotitialicec non è contra . Ta ttia , quiaom .
nis propolítio iudicaciua eft affirmatio , aut
Degacio ,at affirmare , vel negare eit allentirea
Eo quod eft attribuere, & coniügere you alte
si , nõ à parte rei Phiớca voione, led menta .
li iudicio . Todeniq ; quis in omnipropoſitio
ne cognofcitur cöucnięcia , vel diſconuenie
tia excremorú ,fed in hoc collit ratio atſen .
ſus:ergo. Cóarmatur: nā aflenſus in intellectu
eſt idé,quod proſequutioia velütate , & dife
ſenſus eitidem ,quodfuga: fed albirracio eit
quædá profequutio,& negatio eit quædā fa
ga intellectasteiie Philofopho 6. ccbicorü ca
2. ergo aríirniacio eft affeoias , & negatio eft
difſenfus. Ad hoc arzumétü refpódeturnegá
do antecedés,ad cuiusprimā probatione ne
go antecedés:iudicaciua egin nouitia eti ſpe.
Cies codified ab appreneiua, viraque có
tinetur exxquo fub genere notific intelletti
ux. Ad fecundā diftinguenda ett minor 1011a
aſsignatâ dillinćtione, quadiftinximus afir .
marioné in illa, quæ citaprobatio , & in illâ,
quæ eft fimplex equaciatio,& umilirer dega .
tio : alia eft reprobacio ,ſeu dilenlus, & alia est
fimplex negatio vnius de alio . Afirmareigia
tur, feu negare,primomodo eft affentire, vel
diflencire :fecus auté, ſecüdo modo. Ad tertia
refpódetur dillinguendo rinoréeodé modo:
Ad cófirmationé nego Dinoré ,vel diſtinguo
illä ſub eadé diſtinctiope. Porfulopbas nam
que appellaos affirmationem profequuiio .
tioné,& negationéfugālorellectus aut nomi
nibusaffirmationis , & negativois intellexie
aprobadoné, vel reprobatione obic etiapprée
héli:aut noaudibus profequucionis , & fuga
intellexit proſequationé , & fugă obiective,
quia ipſz propolisiones apprchenfiuæ funt :
abiectum profequutionis,rel fogx allenfuss,
vel dullealus.
C ÅR .

14 Liber ſextus Qu.2.1. Art . III.
RIICVLVS III.
Jät jlo confiftat difcurfus- quieli tera
ita fpeculatiui intellectus opera. cilitudo cognitiorum, & ordo cualalitatis, e
fios
Dexactam huiusarticuli decia
Tari0sem ja examinanda Tunc
A Pinum elt an dicuriusia piuri-
boscoastat operatoribus,ita vtincludatin
ti: nice targon pariem lui confequens, li -
ve conciolo . :Secuadum eit ,an vaico indi .
ulüb :li alleniu polsio intellectus ferri fupra
pranilas, & conclufionem ? Tertium eft:ad
Gicuriosat operatio neceilaria , & condale-
ralis humano intellectui?
Circa primi quzötù duplex verfatur fene
téziz. Psima aferit corã racionē diſcorſus pere
fici, & contuniera in præmiſsis, fiue io antece
Gan: vtab it iiiá : 09: & confequentic, có
clationen vero , due copiequens effe effectu
cool courues difcurla . Huius fententiævi .
ceturete Aucior opolcul: 43. irattaru deli.
log:imo capit: 4, sbiallerit, quod diſcurios
fue satis til 119 minori extremitare . Secon .
da aflorit difcurfum non conſumari , nifi ex
antecedente, & confequeute , ex quibus tan-
games partibus necetlarijs , & integralibus
con discrquia bactenrentia veritatis & D :
ision.conrormior eſt ; ideo eft à nobisau.
pieciend:, & proprimaconclufione hujus ar
ticuli ftatuenda, Refpondeo igitur primo in
omnidicurto includi plures propofitiones,
guaron vna deberelle coſequens, alia veroj,
Sve vnica.bus duplexo beteile antecedens.
Hzcco : ciuliopicb.tur primo ex difinito .
8.5.5.194 0 -atationis, & dilogilii. Argumé
ratio enimen osat1o , in qua sno dato , altera
leadir.iije ,vt habet piedicius Author oput
cal : 45.20 . Teolt oratio tigaiticatiua difcure
les rarionis ab 120 COSOIO adalad iacogni .
tum ,velä magiscognito ai minos cognitum,
Silozilaus aurem difinitur in eoden capite,
quodfit oratioin ea cuibufdsm politis, OCOME
artis; necelje el aliud esenireper es que poſie.
tanto concej4.gaan definitionem ample .
ctantur Petrus Hiſpanos, & Soro libro 5.mj.
noris ,Dialecticelectione prima: rurſasin ca.
pite quario ,opuſculi 15. principio habet
przdícias Author in hæc verba , /tienda quod
cis filosilmes constat ex tribus orktionibus
CAT** & Formar premija , pliiins vero dici
iuris cikls . Ex quibus tate deduciturarzu .
Tituat , Giords it media ios mo , Yel
árgomeacationsmjarali, fed filogiinus , &
Grynaeltario includunc antecedens, & con-
**
fequens tanquam partes integrales ( ui: 2759
& diicurfus. Sucundo probatur , nam tölt :
D.Tho.i. part : 9.14.art. 7. duore jairuntii
adrationédit : urfus, fcilicertuccelsio , & -
cundum quem vnum cognofcatur puruko
rum ex parte cognofcuntis, idelt ,quod vna
cognicio urcatifs alterius , & vtroque capito
probar D. Thon ,diſcurium elle acunoin :
telieçu remouendum , & idem habet porno
contra gentes capire 57.fed ſucceſso , & ! a .
ciocaure, & cognitionis caufaiz non faluarur
in folo antecedenti,autin folis præmilisdile
policis ; cum illatione :ergo,Tercio diſcurtiis
el morus rationis à cognitione anc: cedentis
adcognitionem conſequentis procedens ; ſed
motus , nequepræciſe in termino à quo, nes
que in folo terminoad quem faluatur;ied quia
comobile partim ettin termino à fuo, & pár
cim in termino ed quem : ergo difcurios , qui
et motus rationis , neque in fola anteceden .
ris , neque in ſola conlequentis cognitione
faluatui ,fed Thu Faque.Coirmatur , ham mo.
jusdiſcretusin dapiicicontaćin ad minusco
Giftit,nempe in contacta ternunià quo, & in
contactu terminred 14em qualiseli motusio
calis Aogeli,qui virumque mutaron uileia -
triclice, includie:nani, vt aduertit Caietanus
prima parte , quællesz . articulo 1.circa fine;
moras diſcretus habet levi aumerusiaccelsi
Dus , qui conftat ex vnitatibus s tanquam er
partibus Gbi ſuccedentibus , ſed in moru id =
cionis contactus termini à qaoeli cognitio an
tecedentis , & confacius termini ad quem alt
cognitio conſequeocis: ergo visaque includi
cur intrinfece in cali moru . Ec ex histacilsex
plicantor, & foloantur telumonia ; & aigu .
mienta quæ in contrarium adduci folent,quo
jom primum delanitur loco citato vuur
call 8. Secoadore vero ex primo posti10a
rum capire 2. vbide... onitruilo anilisnurper
cautam finalem , quod eri ticgito.us tacizlis
fcire, ieaicire iupponit pro concludone:igi
turconcilio non eli pars, led effectus connus
denonitrazionis ,ac llogiſmi.Tertion duide
muur ex diffinitione modifciendi , tradita i
Petro Hiipano, & Soto lib.z. capit.queto
habct , modus fciendieft oracio Ignotimánia
feitafiua ,vt ditānitio diffinit, & guarni
to conſequentis :cum igitur conlequensto
ignotum ,& manifeltabile per argumentano
nem ,eric citra elientiam illas. Cescontopat
iplaaiinofilogifmi iupra tradiis, quæ ex
quibüldám podcis, & cócefsisindicacinterti
allod a litog faso, hoceit;confequens.( luara
tum delom forex diffinitionibus modi , &
gure traditis ab eiſdem auctoribus libros:
capézialer eribus; quod modaseil diſposicio
duarani
 In rừniuerſam Ariſtot:Metaph ,
durum propofitionum fecundum debita mi
qurilitatem , & qualitatem : figura autem dif.
pofitio crium terminorum ſecundūdebican
Lubiectiónem , & prædicationem . Cum ergo
forma artificialis filogiſmiac difpofitio cum
modo, & figura,ficut hæcin duabuspræmifa
Jis faluacur,ita & illé .Ad primam enim relpo
dacur verum eſſe quodin minori extremita •
feliitic ratio , fed quiaminor extremitasin .
gredirur conclufionem , idem eft, Glere dir
curſum in minori excrémiräte , atque fiilere
in coocluſione. Ad Tecündum , quod cum in
noftrafenrentia affenfus diftinguarur â pro-
pofitione apprehcntiua,ſcire eli alienſus con
clufionis realiter ab illadiſtinctus , & ideo ab
illa ,& â forademonſtratione ex tribus propo
fitionibus apprehenfiuis cöpofita poteft caii
fari. Ad tertiü refpödeur argumétatione elſe
manifeftatiuam ignori, ideft,conſequentis;
non ex fe cora, fed quo ad vnā partem nempe
quo ad antecedens,vtiubeitillationirarione
cuius icra ergumentatio cathegoreniacice do
Citur maniftitatiua. Vnde & 'relativua illud
aliecatis folitum in diffinicióne filogiſmide
nocar conclufionem elle aliam à cotofilogif
,fed parcialiiér,idell,quoa
præmifas conſideraco.Ad quartum dicanu
ett,modum & figuram ells formunsartificia
lem cotilis filogumi;quamuisnon nilan ordi
ne ad duas pramilas, & tres illarust'rermie
nos,tanquam ino. dine ad partes principalio
resežplicencut:
Opinio Circasecundant quæfitumstres furie
Fonſecæ modi diccnit. quorü primosel Gregois in T:
distinci ... 9:10 ?rt.2. áildrenes nunqua poffe
eundemallenfum forri in conclufioncm , &
præmtas liarul. Eo quod aliénins premiffaru
tia citatur apud prädicunt Fonſecant in mar
gine Gerbafiusde noticisdubiofecundo. Ex
huis autem modisdicendi nuilusell, quipes.
fecte accingar veritateniPrintas nam quelle :
ficie,quia,veftatim cilendemus,codem alien
ſu porentintellectus.allentici præmilis & co.
clulionilcut'voluntas eodé ačtu portrelle
medium , finem , eodem.onun modo leta.
bercócluiio ad principa :in inreligibilibes ,
ficucle habermedium ad tincm inag bilibus,
ve teltatas Philofophis ſecondo lebiticoru
capire vicino; & ethicorum cap.5 . & fple
Gregoriustaretur.Secüdub.Vuro aciale,quid
non star com fententia lui Aarhorls seres
nini; fipropofitiones apprehe: dium :pizmita
rum , & coiiclulionis filmacena comarleotia
buscarundem ,fingulis propouth bus tio .
giſui correſpondene tinguli alicnius ergo
nequit vnius ferri fupradawieszallas Labidun
fusdiftrnguerecurà propofitionibus apprena
fiuis,quodnon llaccusi korenšia praticAU
thoris . Deinde duficiequia non lemperailun
ſus concluſionis tercuminpemilanapuaines
quando adæquire fiitiëın conclutions.com
quod aliquandofoli conclufio atsariturin
tele&tus;nampe quində non recordatur prices
miflaruni, & quandouri vircure atenfus plieno
mularum elscheidutin & um :attanlum bonoti.
fionisiquiert illiuseffectas.Quod tamoune
garprædictes Author. Deniquw ,yonarionex
plicáczanillo äilenfu conc.qions dansle
præmirtifarüladeccur forrialds.din cult& sginu ort.
cảmen debebat explicades '
10. Vode pro'chplicatione veritatis:dice Senetica
duni ell ,quodinuis vcpugnar eunde ! ly ziveo . Thai
fum timetiteiri in preilis, & cosciutionie : us* til a
licet id non fit necelle netlemported quatie !

eli cauta aflenfus conclufionis , & alias ettcér do intellectus luo affectu terturmuni
tior, & euidentiorillo, tequje autê idē 'allen- fas;canquam in medium , & rationemittens
ſus cliećaifa lutiplius, velerre certior feip- ciendi concluſioni , & tuncnou lalualundita
fo.Secundus modus eit Fonſeca hic quifi4 . curlus rationisfornaliter in cali aileniu :Hec,
lectione z allerentis omnem altenſutri Con elt vera tentencia: D. Thom t.za Biare.
clulionis cadereſupra antác denis,
virile tt fiue præ 3. quam loquuntur Capreolus in a- djuncito
milas,non folum , quarenus D04 - qu.e ilito art.3 : Duranduşin zelünüilo
virtualiter continentur la conclufione , fed ne 38. quællo 5o Argemius quält. rien &
eciauiformaliter ,ideft , affentiendo illisexa Soncinas in hoc libro quello Doneguan
præle quatenus luneformalisrácio'afteötiens inlinuatiirutis füprahbroraqabeliyi aniq.a
di conciulieni. Tertius alférikquodfärgüñê: primüna-Sit igitur hædſégtöriadeclandacon
Catio,liuelilogiſmus ſumatur in vi vnius pro clatio huius articulie Qux ptobatur primo;
politionis-Calafaiis,liueracionális tuneivorcus nad duobus drodis potatingcliedtusan untu:
ailenſes totalis reſultansex pluribusparciali ripremiígis:in lilogilimo , vno moddabiolu
nem
bus fercur in totam propoliţio faticna. te,& perforatione fplarum ,quodfit:alte có
lem , ac proinde in prentífas ; & conclufio : clufiónem cum quældrearum proponitur;
nem . Secuis vero, i ſtogaſmus co'ladiéfunze & condod dicurialceto anodo refpectius;ideft,
quando collficiturin exercitio ab iritellectu , tangaätu -medio per quod ferturata conclue
& nuni infarcüresalio acque allen (as con : fiónem ,veltanquam objecto ; quo, & racioni.
clulionis fumiturvtilimplex tunceurin addesi fordialialfentiédi cócluſioni. Sirilibus calai.
quate attigit conclülichen Prohácfchten duobus modisporelliferri voluatus in fineni
& medii
 響16 Liber fextusOulct. I. Ari III;
& media fed in primo cafu aſſenſus premiſa cluſionis probatæ per diuerfa media non di.
Sun istés in præmi&is,tanquain obiecto quod, finguerepcurſpecio : fiquidem alienſus iHius
eit cauia alienfus conclufionis fiitentisin illa: in ſe,non ſpectata diuerfitate a cdiorú, eiufe
infecondo autem cala idem afinlusad con. dem rationis formaliseft: quod tamen en fala
clufionem , & ad præmilas Ainul serminatur, fum . Ad primum iraque refpondetur negan"
idemque proportionabilitercontingit infia do fequelama eo, quod licet allen!us concu
Dis iniētione, & inediorā electione,& hocdo fionis & c diftin & us ab aſſenfibus præmilarūs
cet poftra fecunda conclude : ergo.Secunde tamen neceſſario caufatur,ſequitur, & notifi
probacur quod in boc {ecundo cafu fit idem catur ex illis . Ad fecundum negatur fimiliter
aſſenſus przmiarum , & conclufionis. Nam fequela, quia licetintellectus inueniat in con
quando ex ducbasobiectis youn fe habet, vt clutione veritaren , ratione cuius proxime
fatio formalisqut , vel fub qua liue yo mediá aſſenciacor illi,hoc tamen non sollic , quomi
in quo,velper quod:& alterum fe habet ft rae aus habeas raciones , & caufas veloci excrina
tio que fica ri obiectum quod , & vltimatum: ſecas, & remotas , propterquas Gc demonitra
cuncidem adtasterminaturad verumque :fed bilis, Ad tertium neganda cit-major,li iotelli
ID caſa pofico przmifa le habent reſpectu cé garor de præmiſis in ordine ad conclufionem
clufionis, fice mecium refpeétu obie &ti vltie in primocafu ,quando abfolure fecundū les
mati, & ficut obiectum eo, refpectu obiecti & ve quod accinguntur ab.iocellectu : dicenim
quod : ergo codem alleniu poſunt, & debent diſtincto a &tu atraguntur abſque conclufio .
accingi.Maior parec,nā ideo eadē intellectio ne,eo quodhabent rationem obiettiquod, &
terminaus ad verbü , & abieétum extrinfeca, vlimati : at lui medij, Ita eft ratio formalis
& idem motusfertur in imaginem , & arche Lubb -que in ordine ad colores , vt non fit ratio
tipun ,liue motus fit apeticiuæ , fiue cogaofci 046 vltimata , in qualiftae viſus, niâ quando
tiuz poczaciz , & eadem viſio atingit lume, terminatur ad corpuspure lacidum ,yceſtcoe
medium , & colores obiectos. Quod autemin deſte. Ad quartum refpondetur quod præmia
hoc raico.adeníu non [ aluerur formalis dira { z concident præcipuam partea argumenti,
curfus pater:nam iicaon faluatur,nik vbieft quatenus continencrationem formalem exo
viciatudo,fubiectio , & crdo caufalicasis plus trinfecam afſenciendi concluſioni , & fine
rium cogniciodum , fecundum quem ynacog hac bene poteft faluari aſſenſus terminasus
nisio citcaaſa alterius , & vnum cognofcitur ad folam formalem rationem intrinfecam co
propteraliud ex parte cognofcentis: io vnie clufionis. Vndeoeganda eft minor ad formá
co autem illo aflcnlu yoũ cognoſcitor propa argumenti . Ad quintum negatur fequela :ex
ter aliud foiū ex parte rei cognitæ , & neque caufas enim extrialecis efficientibes, & fora
ſubceísio ,nequepluralica dacur cognitionu . malibas , & ex ordine ad illas ſufficienter die
Exhis aurea abſque difficili negotio aduer . finguntar afſenfus ſpecie :& quia affenfus hu
fariorum argumétis poffumus ſatisfacere :cte iusconclufionis , v.g.terraefttotunda , olici
nim his, quæ Gregorius adducit pro fualenté tus ex præmilis Aſtrologiæ , & alter aſſenſus
cia, vaico verbo fic fatis , ti dicamusilla proce cialde concluſionisclicicus ex præmifs Phi .
dere in prireo calu , quando fcilicet præmifa lofophiæ ,dicunt ordinem intrinfecū ad luas
abloluce , & recuudumie diitieco actu artin- caulas,principia ,& media , ideo ditlinguaruh
gantur . His vero , quaFonſeca pro fua facic ipécio .
lentencia , uigilatim reſpondédüeſt. Obijcit 17 Circa tertium quzficum duplex verë
Danique primo,quia cum conclulio ui igao. fatur fentétia. Prima afferit diſcurſum proue
t2, alleolus fuper eas cadens nos relpice- aire ex ordine obiectorum cognitorun rel
settimul premilas.eller temerarius, aullaque pe&u intelle&us finiti,ac per confequens tā
ratione fatfultas, ac proinde non polletdoia humano , quá Angelico intellectui poffe , ac
facere conclufionem.Secundo ,quiacum có. debere conucaire canqoáconnaturalē vīriuſ
clufiol : demonitrabilis , & non ex ſuis termi que opetationem.Ita scolusin 2. diftinct.7 .
Dis nota nihil in ea inuenit intellectus , caius quzd.1 . & in prologo primi, quzſtio . & Gre
caufa illi alfenciatur , altas eliec principium gorius in eadem diſtinct.z. quzít.s . Secunda
indemonftrabile . Tercio arguit , quia ira ſe vero aſſerit diſcurſum prouenire ex imperte
habeat priaciplaadcoacluciones, acut lume étione intellectus humani, quifuam perfectia
medijad colores: íed hæcduodecete eft eo . nem non ftatim à priacipio , ſed per quenda
dem aju attingi:ergo & illa.Quarto ,ná præ- motum eft aprus adipiſci,ac proinde effe ro .
milz cobtidens argumentum , quod eft ratio, lias intellectus humani operatione propria,
formalisallentieadı copcluioni: fed non
& connaturalem.Hæc eftfencentia D. Thos
cur allealus fine ratione formali ailegtiendi:. lep . quæito 58. art. . & quætt. 8. de veritare
esgo . Quinto,quia alias all aſuseiuſdemcon Art , 13 & 24. arta 2 & fortio confsa gedies
cap .
 ..
In vniuerſam Ariſtot. Metaph.
cap.44. quam fequuntur cómuniter eius dic-
cipali, interquos præcipue iudicancer Caie .
canus,& Banelius circa articulum citatū prio
mæ partis ,quibus ſubſcribunt Conimbricen
ſes in tractatu de Anima ſeparata diſpucatio .
ne quarta, arciculo fecundo,pro cuius decla-
racione.
18 Dico tercio,diſcurſus eftopératio tei
tia noftri intellectus,ſoliusque eius propria,
& connaturalis,ex imperfectione luninis, &
fpecierurn proveniens. Prima parshuius con
clufionis ab vorioſque fententir Authoribus
acceptatur.Et patetprimo , quia diſcurſus eſt
quædam operatio noftri intellectus, & non
prima,neque fecunda ,ve dictum eſt (nilao .
mine fecuodæ accipiamus conspoſicionem ,
vreft genus ad omnen propofitionem , fiue
ümplicem ,fiue compofitain .,five cathegori-
cam,que hypotheticam :) ergo elt certia : lqui
dem nomine compoſicionis dūcaxatillas pro
propoficiones accipimus, quæ argumentatio
nis, ſeu diſcurtus formam non habent , velua
pra aduertimus.Secundo nā Gcut prima opea
ratio, ideft , fimplex apprehenfio ordinatur
ad ſecundam operationem , ideft, ad compo-
fitionem diſcurſus expercem , tanquam pars
ad totum ,medium ad finem ,& minus perfe .
&tum ad magis perfectum : jra hæc ordina
tur ad tercian operationem ,ideft,ad compo ..
ficionem difcurGuam , Gcutmedium ad fine,
& Gcut extremum componens, ( nulla enim
propotitio eſt parsperfe, & proprie alcerius )
& fcat minus perfectum ad magis perfectüge
licerenin dilcurlasſecundum lenon fic mae
gis perfectus quain judicium ,autſimplex co-
poticio ,quæ in Angelis reperitur: elt tamen
magis perfectus reipettu jsitellectus, qui eſt
potéria rationalis : ergo habec locī in noſtri
incelle &tustercia operátione . Secunda pars
probatur aduerſus Authores primę ſeptēciæ .
Primo,nam folushumanusiatellectus eit po
tentia rationalis, vt docet D.Tho. 1. Parten
quæ [ 1.79. articulo 8.& de veritare, quæltors.
da operacio intellectus pertinet adhabicum
art. i . & quæſt.16.art... quia folus ille eft ap
cus natus adquirere per motum veritatis cognobiliorèm ,quain diſcurius,bic enim ad fcié
Dicionem : fed diſcurſus eltopératio propria
pocentiæ racionalis :ergoelt propria folius in
tellectus humanı . Secüdo,Dam Angelicusin .
tellectus ſuapeenatura eſt potens adquirere
intelligibilem perfectionem abſque motu,
ue progreſſo ab vnoad aliud cognitum: vode
coalparatur corpori cæleiti , quod à princi-
pio accepitabique motu onunem ſuain Phili
cam perfectionem :fed huiufmodiiotellectui
repugnat motus rationis fiquidem poſsidet,
& adipiſcitur ſuum finem līne moto ;ergore-
pugoat illi diſcurſus, qui eft motus rationis,
36 proinde foli intellectui humano eſconda
17
ruralis . Tercio , o am giarde in intellectus eſt
diſcurrere, cuius eft intelligere veritatem co
ponendo :ſed loliusintellettus humanieſ in
telligere componendo ,diuinus enim , & An
gelicus incellectus non componunt,vcfupra
dictum eft: ergo ſolius intellectus humanieft
diſcurrere.Tertia pars probatur aduerſuseoſ
dem Auchurcs . Primo,quia ex eodem capice
probenit diſcurlus,atque compofitio :fedco .
policio prouenit eximperfectione luminis,&
fpeciei:ergo & diſcurſus.Maiorel Dotto .
Tis Sancti la parte , quæft:58.371.4. vbi docet,
quodficutin diſcurſu comparatur conclusio
ad principium , ita in compozitione compara
cur prædicacum ,& ſubiectum , ex quo infers
in hæc verba.Sic igitur patet ,quod ex eodē pro
uenit ,quodintelle &tus noſter jutelligit difcuriene
do, cõponédo, c diuidedo,ex hoclcilicet , quod
non ftatim in primaupprehenfione alicuius primi
apprehenſi poteſt inſpicere quidquid in eo virtute
continetur . Quod cõringit ex debilitate lumi .
nis intellectualis in nobis ,& cætera . Et ex his
vlcimis verbis relinquitur minor fufficienter
comprobata. Secundo,nam difcurfus,quan
tum adoeceſsitatum diſcurrendi ad adquirê 4
dam certam veritatis cognitionem proacnić
exindigentia phantafmatum , nempe ex eo ,
quod intellectos indiget conuerti ad phan
taſmata , & voi fpeciebusab illis abilractis , vc
docet D. Thom.in 3. diftinctione ; l. quæft .
2. art.4. & i. parce quæft.89. 317.6. Sed ex hü
iuſmodi phantafmatum indigentia progenir,
vel faltem indicatur imperfectio luminis , &
ſpecierumaphantaſmatibus dependencium :
ergo ad hanc reducenda eft neceſsitas diſcur.
rondi.Sed contra hanc conclufionem nondul
la militantarguinenča.
19 Primonamque arguirur , ex eo quod
diſcurſus telte D. Thom. in articulo citato
quæſtione79.comparacur imotui;iudicio vc
fo , fiue fimplexcognicio veri cóparatur quie
ti: ſed quies eft perfectiormotu , & finis illius,
vode & cognitio principiorum , quæ eſt ſeca
tiam , illa vero ad habitum principiorum per
tinet.Ergo vltra fecundam operationem non
dacurfercia, quæfichnisillius.Ad hoc reſpo
decur quod fecunda operacio noftri intelle .
Etus poteft contideraridupliciter, vel quo ad
ſubſtantiam ,velquoadmodum fimplicicacis:
Rurſus quoad fubitanciam confiderara , vel
pocelt lumi ſecundum fe , vel cum ordine ad
Tübiectum , boc eft , in ratione connaturalis
Operationis.Igirur ſi congderctur quoadmo:
dum Gmplicitaris , vellecendű le perfcctior
eft fecunda operacio fi autem conöderetur
alijs modis perfectioreft difcurſus , quia no :
bis
18 Liberfextus Oilæft.I.Art.III.
bis magis proprius, & connaturalis , & veluti
es vítimahominisdifférenta , ideft racionali .
fare orius.Pocelt etiam dici , quod corus dil-
ca ſus includit fecundam operationem in
frænulis, & concluſione vlora illacionen , &
ideo elt pesti Etior illà , ficutcorum fingulas
excedit partes:vnde à pluribus babicibus re .
gulacur diſcurſus, quoad præmiſas quidem
ab habitu principiorum , quo ad illarionem à
fcientia rationali , & quoad conclufionem à
propria ſcientia illius,velopinione. Ideoque
iuxta has diſtinciiones diſtinguenda eft nii-
nor argumenti,præfertim quod iudicium , in
quo quieſcic intellectus,püsticitur; & accipio
cornicudinem perdiſcuriam , tete D. Thom .
in loco citato, ux certio feacenciarum . Secun
da arguitur,nam fequicur animam ſeparata
diſcurrere in adquircnda veritate , liguiden
diſcurſuseliconnaturalis operatio noftriin-
gellectus , ex naturali ejus in perfectione pro
omni itaru ipſum comittanti proueniens.Có
fequens alten eli fallum : ergo & antecedése
Minor pacec , primo quia D. Thom . tertio
contra gentes capitc 48. & quæít.24.de verla
gure articulo u . alferit animam feparatam in
telligere ad modum Angelorum . Secundo
quij , yo dicitur Matchži 22. animç beacoruni
conformabuncur Angelis: ſed in Angelis na
eft difcurfus, teile D. Thom . vbi ( upra , &
Diopitio capire y.de diuinis nominibus. Cô
firmarur , nam in animabus beatorum non
manebit actus ( cienciæ hic adquifita quan-
tum ad diſcurſum , fed folum quantum ad ter
Erinum diſcurſus quieft certitudo de conclu
fionibus ,licet in animibusdamnatorum vert
que remanebit fimul cum nccefsitate diſcur.
tendi,ita enim plane docet D. Thom . in ter-
tio ,articaio citato in corpore, & ad tertium :
ergolaisen in animabus beatorum non reasa
nebitdifcurfus: Propter hoc argumentum tri
plexeft modus dicendi,quorum primus aile .
sit in animabus feparauisnullaienlis dari dil-
curſu , aur compofitionem etiam in viu iciē
riarum , & içeciorum ex hac vita delatarum ,
ita tener Ricardus in tertio diſtinctionezlias
ticulo 3. quæitione 1. & Bañezi.p.quzito 89.
arciculo o. Secundus alert animas feparatas
poire diſcurrere in vſu fpecierum , & habituí
hincdelarorum ,nő tamen ex neceísicasc diſ-
currere ,quia licuc neque phantafmatibus , ita
Dec diſcurſo indigeni. Hunc modun ſequun
tur Egidius quodlibero 4. qual1.16. & ten .
ricus quodlibero .6. quæ11100e8. Tertius prie
719 , è diametro oppotirus aliericomnes anie
mas i - parras in vfu fpecierum , feu habisun
huoc delaccam indigere diſcurſu , fecus vero
in vluípecierum , vel habituum indirorī ,ica
Abulcolis fuper Matthæi 25. quxli. $80. &
Ocamus in quarto , quæſtione' 12. articulo la
quibus ſubscripterunc Conimbricenfes cra
Itacu de animafeparata diſpunazione arti .
culo fecundo.lx quibus modis secundus eft
nobis eligendus;fem quiaeft conformior D.
Thom.qui in tertio vbi fupra atlerit neceister
tatem difcurfus non remanere in animabus
beatis , non autem ab illiscxclufit voluntariü
diſcurfum ; quinimo ibidem aic pof refurre .
étionem animas reunitas corporibus potie
prolibico ,licet non exindigcocia diſcurrere,
& ab hoc priuilegio excluſic damnatorom
animas non fepararas,lud corporibus rcuni .
ta.Et primaparte , quaii. 89 articulos. & .
docer ſciencias hic adquiſicas remanere in
anima 1èparata quoad Iubilantiam habirus,
& actus,non camen quo ad modû , quieli per
conuertionem ad phancalmacı:vbifolum ma
dum conuerlionis ad phantafmarad , üc noi
modum diſcurſus. dencgat animal parat:2 ,
eo vel maxime, quod raciodilcurlus adlubilä
viam ačius(ciencificiſcienciarum adquiliarū
videtur quodammodo percinere.Rurfus **
ta parte , quæitione itaurciculo z . ad tertia
aic in hæc verbaa Beati conformantur Angeli.s
quantum ad dona gratiaruit : manee samen dife
rentia,‫ ܕ‬quc cftfecundum 11& thr# 19 : ideo piccol
latione,o difcurfu ejk connaturale animabus beim
forum ,1109 Gutenz Angelis:igicusdence D.Tho.
dilcurtum poffe repeririin animabus depara
tis , vtpote cis connacuralem . Tum ctiam ,
racio fulfi azacur. Nam propterea Angulus no
poteſt prolibito diſcurrere, quia oius volon
tas non potell:vii propriointellectu , mili wux
ta'modum ipfi connaturalem , quieftincellem ,
gere fine difcurlu , virecte probac Bañezla
parte quaiiione gdearticulo zadubio fecundo :
led modus connaturalis apina ( uparata ett
intelligere per diſcurfum , vr ex loco prosim
mecitaco D. Thomæ conilat , & intelligere
per convertionem ad phantafmata , & vno
ad corpusíunt modi conacurales anima : fta
195.autem ſeparationis, & intelligere line orn
dine ad phantaſmata conueniunt animale .
paracze prætarnacuran , vi docec D. Thom.in.
parce , quæll.89. articulo primo, & Banctius
ibidem dubio fecundo : ergo intelligere fine
difcurfu conucniet animæ feparata prætcr
Daruram , ficut intelligercline phansalinati
bus , Diſcurſus vero couchieriuxta naturam ,
ficut & ordo ad phantafmata , ac proinde ex
libera aplicatione voluntatis poterie intelle
čtus difcurrere . Vnde ad argumentum negã
duelt minor , ad cuius probaciones paret folu
sio ex dictis . Ad confirmationem vero negan
dum ell antecedens, fi non folum neceſsitace ,
ſed cuiam permiſionem diſcurſus excludac
à ſeparatis animabuse
mot AR,
 In runiuerſam Ariftot. Metaph. 19
ARTICVLVS IIII.. nc,ficactusintellectusmoti, & inclinatiavo
luntare, & propterea parit , & inducitquan.
dam obligationem ad aliquid faciendum ,vel
Deimperio, o alijs operationibuspra non faciendum ;quia velcaufatur exactuvo
ctici intellectus ; quæ ſinto in quo luntatis,aut habecillum annexum, ratione cu
conſiſtant? iusprouenie dicta obligatio. Minor aurenija
quaett vis huius rationis probatur quia, ad ſo
lü intellectu pertinet ordinare vnúad aliud;
N hocarsiculo omnes conucniunt da erenim ordinare eft coierre vaum cum alio,
ruininreliectu practico iudicium praa conferre autem vnum cum alio eft propria
Sticũ de couenientia, vel diſcooucoien munus intellectus. Vnderečte Caiet. 1. 2.9.
tia obiecti moués voluntaté ad amplectendő, 17. art.1. ait elte hanc fere communem anii
vel recufandum obiectum propofitum , fimia mi concepcionem.Sed hancrationé D. Tho.
liter dari diſcurſum , medio quo concludatur intendit labefactare Suarez ,hac obiectiune,
dictamen , & iudicium illud practicum : bu . quani prius Scotus aduerſus D. Thom . exco
jufmodi enim diſcurſibus, & iudicijs vtuntur gicauerat ,nempe quia ordinare conuenirine
fcientiæ qorales, que perficiunt practicuni tellcctui non ex proprijs potentiæ intellectie
intellectum . Circa alia vero duo operaciona uæ,fed ex ratione immaterialitatis, quæ eftco
genera el diſenfio , videlicet circa promila munis intelleétui ; & voluncaci , ac proinde
tonemi, & imperium aliqui enim neganteffe ctiam ordinare erit actus communis volunta .
aćtus intellectus practici , alijatfirmane. De fi, & intellectui, & quia referre eltordare
promifsione
de Religione quidem
lib.i. de negat id Suarez
voto cap.13. tom.z:
acerrime eriam voluntas
direalceri,ſe ordinar,vedum
alceri quis vulcobe
fubordinate fidiuirobe

deferidens votumn ,quod elt promiſsio de ne-
liori bono efTe actu volūcátis, fequütus in hac
parte Maiorem in 4. diftinct; 38. quælti: &
Scotum ibidem quæitor. Sedquod votum , &
quzuis alia promiſsio fic actus practici incel
lectus affirmar D.Thom.zozo quæft. 88, artido
cui Caietanusibidem , & Torre com.i. dere
ligione ſuper art.1. quæít. 88. difp.3 . & om .
nes alij diſcipuli ſubſcripfereiDeimperio au
rem circa proprios actus ac garuar efle aciuni
practici intellectus Almajous tractatu 3: ma
ralium ,cap. 2 ; & Angellus ciilorum mora.
llum ,Bonauentura ,Ochamus, & alijnomida
les in 3.0.17o atque Henricus quodlibec.9. &
Scorusin z.dift.6.q.1 .& quodlibec.17.quorü
fententiam iam funefcentem his temporibus
Luſcitarane Suarez libii de prædestinacione :
cap. 16. 1. tom . Methaphif. difput.19. le&tisi
& 6 . Bellarminus lib.lede gratia, & libero ,
danı denüciationis, queištinationis. Ex quo
biirtocap.8 . & Conimbricenſes lib.z.deanimi lcarguitur ordinare conlliruendo ordinem ,
ma cap.13. quæít: 4. art.1.Molina 1.p.9.2j;
difpur, 2. Vazquez ibidem difpuc. 87. cap. 3;
& 1, 2. difpec.49. cap.j.& 4. qui omnes exi
ftimant imporum circa proprios aćtus elle
aćtum ſuperfluum , & inutilem intelleEtui,
atque nociuum libertatis innatæ volunraci.
Sed pro veritatis explicatione fequentes la
tuoconcluliones .
Sentētia 21 Reſporideo dicenduin primo promiſ nunciare aliquid agendom ,ell ačtus sationis,
Authe . Lonem effeactum intellectus präčtıci: Hæc
rise conclulio probatur primo,nam promiſsio eſt
ordinario vnius ad alterum : fed ordinatio eft
actus foliusracionis :ergo promiſsio eftactus
proprius intellectus, ſeu racionis , & cū alias '
hæcordinacio ; queexercetur in promifsio
cas per charitatem refert ſuaopera in vltimü
finem , illa ad hunc ordinar , & dum quis por
matrimonium fe alieri traddit , ſuum corpus
alteraſubijcic,quæ cit quædam ordinatio :cr
go voluntaris ctiam elt ordinare . Sed hæc
obiectio nullius eſtmomenti , aliud coim eſt
ordinare conftituendo ordinem in re ordina
ta ;& aliud exequi ordinem Narutum , ideft op
dinare procedere,feu ordinate ferriin plura
obiecta partialia , primum elt ſolius rationis ,
iccundum autem eit commune voluntari, &
cuilibec potentiæ fequenti ductum rarionis,
Quando igitur volüras is exemplis adductis
ordinat , ordinate vult vnuin proprer aliud
juxca ordinem prius faćtum ab intellectu ; ac
iniclleétus promittendo , vel in voto , velin
fponlalibus ordinar conititäendo ordinem ,
& faciendo ordinarionem per modum cuiuſ
& incipiando quid ſit faciendum , vel nonfa .
ciendum , elt proprius actus intellectus & hu
iufmodi ordinatio eli promiſsio : ergo pro
miſsio ell'aciusfoliusrationis:Sicutoratio, 85
depræcatio hac de caufa effeocactus rationis
exiſtentes in intellectu , licer regulati à vice
curereligionis exiſente in voluntate . Secun
do probatur conclufioniam intimare , & de.
quia elt quædam loquutio talis inuimatio , &
denunciatio,loquutio autem elt actus intelia
Etus,cuius ſigäum eftloquutio vocalis, & ex
terior :fed promiſsio facta alteri el quædain
colloquutio cum illo, fue mentalis sanium ,
o cam fit foliDeo , fide verbis exprella; ve
έμη
 ao Liber fextus Qieji, Ir Art.III:
cim promiſsio fit hominibus :ergo. Tercio, ceffarium : fed imperium erga alios eft fupe
ou terse legem eli actus rationis... teſte D. Iazpiushabensvim legis, vei præcepti fuper
Thom . 1.2.4,90 .art.in & 9 , art. z . fed pro . rioris ,crgo. Denique quia manus prudentiæ
mifsio eit quedam lex, qua propiciés ſa suloyo preceptiux et valde necellarium : fed an
ebligare ad aliquid faciendum ,velnon facie hoc munus pertisec piecipere alijs , quodeit
siunbergo. Minor palet; quia vorum , quod aliis imperare : ergo hoc imperium elláttus
el quzdana ſpeciespromisionis;lex:particil- ncceliarius .
däriselt,quam yuuens übi imponit a Vidicic Dicotertio , imperium erga proprios
D. Thom.2. 2. q.88.art.1o. & non alla racion aćtusiplashpcrancis et alius practici in,
ng, oil quia el promiſsio induceos obligario selleétus , neque libcrcacislūliuus, fed potius
nen . Huic argumenro refpondet Suarez ſe ad-luauites, & etficaciter mouétā voluntaté,
6 .
dubinare de maioris veritate , atque eciam oli & alias,pocentias jofurioresneceffarius.Hæc
Dorem tancum eile reram metaphorice , & à cóclufio , quoad primam partein ,probaturpri
mécaphord son (ami elficaxarguinentum , mo,nam licuti imperium intcllectus poteft
Sad contizargpicur,nan D. Thom.illam na deferri, & incimarialijs, ita proportionabilir
jorem defumpfit ex Philofophos , Ethicora ter potelt dctersiz iqumars proprijs poren.
Cap.i.crgo de illius veritate non eit dubitan tijs iplius iniperants in ordine ad ſuos actus,
but Aid deveritate fententie Ariſtoielisin fed hac de cauta adnutgitur imperium erga
morali Philofopbia dubitetur .Rurfusin mi. alios actos in practicoiarellectu : ergo tilan
non prætaridilogiiminóeft metaphora, ſed debec admixti erga proprias porcollas , &c
propertio : denim imperare alijs præcipue actus.Confirmatur,nam aétus,quo quis libi,
fit perlegem ;quæfubditis decretum fuperio aucſuz animą,velvolūcati11.10 -rec,fachocy
Tisinimas obſervadam ,elt actusrationis, ita eft imperium , & actus ordinariuus sacionis
Promiſsio , qua voluntatem promittentis al. practicæ, & ile el poſsibilis.Dauid enim fue
teri jacimdi ,eriam eft quædau lex priuata ,ac animæ imperabat , vc Deuna benedicererdi
proinde actus rationis igitur ratio noftra ma- cens:Benedic animamea Dumina ,Pfal. 102. &
Det laconcolto Magnus Antonius Ægipuusdum acroi apru
22 Dico ſecundo,impcriom reſpe@ mal pinquabat animæ fuæ imperabas,et ciro à car
terlus ab imperantoet actus intellectus pramo cere mortaliscorporisegrederetur: crgo cam
ČiIci, & valde necellarius.Primapars admirci lisa &tus non ell denegandus. Probatur iecus
turab omnibus,eriam illis, qui ecgantimpe do:multis placerin diuinointellectu dari in
sjum erga propriosactusimpásogis, ye faces perjum non folum ad creaturas, fed etiam ad
terVazquez vbi fypru cap - 2 . & probacurta- ejus exequtiuas goiencias diſtincidsvircuali
tionibus factis pro prima conclusone, quia ter abintellectu tərminatum , quia virtualis
huiufmociimperiun ef ordinatio, & intima cdiſtinctio
b& fufficit : ergo à fortiori fufficio
to voluntatis fuperioris & queda loquutio , realis diſtinctio , quæ iacér nofteua intellia
atqueles:igitur eſt actusintellectus, & alias ĉgm , & volungstena , atque reliquas polen .
cum ordincter ad aliquid agendum ,velnon sias vortului.Antecedensprobatur , nã acius ,
agendum ,hoc efi,24 haem prasis , & operis 490 produxit xaluerſun ve Tatione formali
Cubusscgula elmandatum , & lcx fuperioris agendi fule imperium ad creaturas termina
aique cum drastas prudentiæ , vt precepti. tum.Vnde & cexplicatur com ordine ad ipfas ;:
42 sitientis in practicoinielletto,cumque, fiat lux,fiat firmaansentom ;& c. fimiliter præ .
Grat in : ellectu noin voluptate ,eric actus delinatio eft imperipas, quo Deus efficacia
montescularuled practici intellectus.Secu ter traolmi cei crcaturas, rationales ad beatitit:
ca pars probatur,quia impertečijon ;bus inte ), diseño , vt decene diſcipuli DoctorisSaniti,
lettusidemeli cife ,acque eſte necellarium , cum fuo Authore npq.2 ;.ari.l. fed quia hy
cumomnis perfectioconueniens intellectus modiaćtusdun ad creaturas ad extra im .
neceliaria licilli juxra eius naturam , quo pat mediate termuatur, fed etiam mediaotspo
Eo quzlibet icieotia poſsibilis haberi à no tència exequutiua , quæ mouet ethcaciterad
$

Also incelieđu diciturilli ad eius perfectiones effectusoperandumiad extia,elisnim in Lena

& vitam contemplatiuam perfecte degenda 'tenta iftorum imperiuh rasiomouendipoo
osceltariam :fed tale imperium eft aétus nie tentias excquariuas , Et illa defert diuinum
rus ijaberi a practico inţellectu ;ergo est illi imperium ad creaturas, & licethzc fcoten .
Decellarius , argue adeo intellectus practi. tianen admittatur , neque ( vr verum fatcar),
cosao prolempor , fed pro tempore debec mibi placeat;camen in omnia aj Theologoraty:
1902 isbure . Kurſus imperium legis art con egiam adueriariorum ſententia noitra volun :
reniesisreliečiui, & ad cuiuleanis Reipublicae cas,mouet intellectum anultam gd operane
lius connoisis modcrame forusopere nos du mguoadcxcrcitum, & ecā diuina volürasi
mouet
 In vniuerſam Ariftot. Metaph.
mnouet virtuali motione diuinā iniciiegū , aur
ideas diuinasad libere creaturas ad extra produ
cendü:ergo ,ficuti monio voluntatis canai Do
quã in nobis poteſ ferri adiritelle &twipfiu's vo-
lootis,pari ratione imperiü poterit terri in vain
luntatē, & aliâs potentias eibidé iniperáncis.So
cunda pars quod nôlit lähous libentis relin
quitur clara ex probationibus.certjæ parcis , fi
enim in omni aétu libero , volītas indiget mo.
ucri ab intellectu per imperiñ ,maniteltūrelin
querur talcimperiü son ello læliuä hunaoali
bertatis. Probatur igicur sertia pars primo. Na
tale imperiñellacius prouidérik ,etenim ačtus
prudenci , qua eſtparsprovidentiæ : fed actus
prudentiæ,& prouidēcize eft neceffarius ad fuam
birer mouendā voluntate , neque coliiceras li .
bertaté.Secundo má oinnis clectio dober impo .
mere aliqué adlü in intellc & u practico , a quore
gulecur, & efficaciter moncarur,hoc pequircf
Le folü iudicii de conuenicocia , aut diſconuc .
Diētia :ergo erit imperiū. Maior pater,quia om
nuis actus voluntaris fercur in obicctum apprehe
Cum per intellectü , & fic dependenter ab illo in
cut ipfa volwasın tiro eile depender ellencia-
liter ab intellectu. Midor vero probacur , quia
Atanrc iudiciodecouenieria elcctionis circa de
ambulatione caufa recreâdianimum eciāli iudi
cium aprouceur à yoluntare. Adhuc voluntas
ananer indifferens ad tale electionc & poreſt in
fenfu cópofico illa non cilicere. Vade ctiam in
Deo vitraiudicium aprobaci à volőrate , quod
Lignificatur in illis verbis, vidit lucë, requiritur
mperiü cx quo efficaciter fequatur effectus pro
ductio quudioginoacrinillis verbis.Dixit De
fiaclar esa fattis efflux .Torrionātchie Caicoledo
9.1Warta simplex old babicudo o tendoua volú
ticis in fun obiectü , cliccain finc ac bonü :pri.
inacit randoria in addad úr odibile feu amabile
abfolute , ve præueniés cxequutione , & ratione
operabilis , & hæccontiarur & fillic in cle .
ctione incipicg; in intencione quæ oft amor fi.
bis ex qua fequicurcloctio mcdiorü . Secãda eft
habitudo in line , vc ateqo bilē per media cxo-
quutioni mädāda , & hæc incipain imperio &
conſumatur in cxequutione leu operacione ne
diorü clectorii ad quã imperiü efficaciter mon
uet :crgo vlcraiudiciü & apiobationë volūcaris
acque cleétioné requiricur imperiti. Vlcimo na
vbi funt diſtinct.c,dulicultates , & didntti actus
& habreus illorü regulariui seguiruntur cum ex
ditticolacibus diuerfis habicus & communiter
actusdiuerlificencur',fed in iudicando conue:
nientiâ nicdiorü , & in illora aprobatione atque
electivoeelt dixeria difficoltas ab illa quærepe
titur ibi præcipiendo & exequacioni mandado
mediaelecta & aprobara : ergo diſtinctes actus
requiricur à iudicio & electione qui fit impe-
riū Minorprobatur, quia poftquã aliquis aua.
éus indicac conucnics elle dare elemolinā pau-
peri & aprobat ralá Telemofinæ fentit novas
difficulcares in ipſapuunle exhibitione.Con
firmatur,nam ačtus ad quos diuería difpofitio
nes naturales arg ; diacríæ virtutes requiruntur
funt diuerfi fod adiudiciu , com:libû & imperiū
requirea diuerfie difpofitione's naturales & di
verfæ viftutes:ergolunt actusdiuetli & cecelia
rij liquidē neq; naturalis dilpofitio,neque vis
'suis dacur ad actus midine necellarios. Miñor,
quia ad bene iudicandū & contilianitū requiri
Turexparte nature perfectio lentus comunis,
ad bene avić præcipiendâ requiritur naturalis
inclinació adbonú,celle D. Tho.2, 2.9.51 . arc.
3; & hac de'caufa dicitD.Tho.1.2.9.17.art. Ia
polle contingere,quod aliquis recte iudicet, &
uni ale præcipiar. Rurdiis in quafione citata cx
2.2. alt.z. ait D. Tho.exalia uireuru chlehoni.
nem bello precepciugnis , fcilicet ex prunenta,
cuius 2das citimperiü , & ex alia cic bene iudia
cariuſ,fcilicet ex liveli, & gnomi cxilla quida
juxca regulas ordinarias,ex hacvero juxcalegu
las alciores, & fupra comunes,& cxalta elle62.
neconfialitiua ,fcilicet ex eubulia.Vndecisop
ponuncar vicindiuerta.Nátelie D. Tho.2.2. 90
szniudicio opponiturinconfideradio ; imperio
aucē inconſtantia, &negligencia . Dicenciiigi
inreltimperin omnino elle poncndâ,non foli
erga alios, fed etiã erga proprios actus imperata
tisablquc lætione libertaris. Que fentenciavit
proculdubio Doctoris Sanéti in locis allegatis ,
præfertim 1.2.9.17 .arc. 1. cui fubfcribunt, idet
de Caier.Conrradus Medina, ac Sorolib, la vie
iufticia, Sciurc q.a.art.1 . & lib.7.4.2.C.7 . & 10
focalıb.9. Mccaph.c.7.9.7.10ct.2 , & fa
24. Sed contra dictylaxcatalcaoc argumcia
ta primo,quia promifio non eft implex appre
hobo,capotitio aut ratiocinatio , & nulla alia dia
xur operario in noftro intellectü : ergo. Dices
hanc diuifioncaccuum intellectus cancum fieri
de actibus inrellectus fpeculatiui. Scd conira
bad D : Tho. tonnageusdo actibus intellectus
practicinullá incntionein fecie de promiiione;
BE 1614.17.vlcimam ačtum practici intellecius
pofuit imperiü ,quodcertum eit non eflc prom
mufioné:ergo promitio nequc in actibus practis
ci iocelkeäus et alinumeranda . Contiinatur
primo ham promiſio habet vim obligandi ex
fuaeſentia , & nacurailed obligatio oritur ex
a &tu voluntatis,quo quis ſa vult obligare ,vude
& obligatio vori coiuluis promiſionis ex inten
tione voluntatis vouéntismenduratur ,li enim
quis profert mence , & voco hanc oracionem ,
ego promito recitareſeptem P [alinos Poenitentialés,
& alias eius intentio ad lolos quatuor Plälu05
ferrur;ille qui fic vocietad Tolos quacuor recicza
dos mianerobligaris :ergo promtio elenciali ..
icret acius voluntatis. Quod fi dicas proanto
nem obligata: cx actudnik so voluntatis, qirci
conorat, & fecumiceiper altare . Codra dam
duque
 Liber ſextus, Qulajt. I. Art. III.
Dégustalisaſiusvolu" , is obligacionéprođu do quod obligatio oritur ex promiſsione pros
ceas;fubfequitur ieport ačin intelletius, quifit
promiſsio ,neque natura , illum przcedit: er-
go eliysicus & implex ačtuspromiſsio ,& vo
Juotaste obligandi salioquin ordo aliquis inter
ipios deberet verlari. Confirmatur ſecondo na
omnis aétus intellectus esā practici ett fcquu .
tio mentalis;fed promilsio nó eſt loquutio : era
gu. Minor patet quia mulcopies promiſsio fit
D : 0 ,qoinon indiget noftra loquutione,cúcos
gitationes cordis ei fiat pacefacta , & finis lo-
quarionis eit manifeſtare occultas animicona
cepriones, & quia hac de caufa dicit D. Tho.id
P.4.107. art. z. loquutiones Angoioia ad Den
Don eſſe actusintellectus, led voluasaris,eoque
teile D.Tho. loquuntur Dcoordinado per vo-
. lantate conceptionéad illum , non viei aliquid
cómunicent,ſed vc ab eo aliquid accipiant: er •
go idē efi de loquutionehominis ad Deüexers
cita in promisione,qaia in hac moda loquendi
Angelorü imitacur. Reſponderurad argumen-
1a,quo cono !ncicurSuarez iuxta folurioné in-
ter arguendir atignatā. Ad replica dicendüeſt
com Caierand in art. citaro ex 2. 2. quod impe
siū att vltimusadus rationis practicæ refpaciu
electionis abloluca , qua elligit homofibiipli
pszcipere aliquid agendū ,velpon agendum ;ac
Fero refpectu aliorü funt plures ačtus inţelle
& us practici, vi præcipere depræcari,promito
IC&C. Quibus homoad alterü ordinatur, & fi
prxcipere fumator reſpećio aliorum , quatenus
quis præcipit,v.golubdicis fuis non elt vitimus
actusrationis practicæ ,fed condiftinguiturcon
ara depræcari, & promitere ad omnes. Aduere
ti torfus Caiet. qood omnes illi tres aétus dio
itinguunrur à præcipere primo modo per hocu
quodpræcipere primo modo ad cuius rectifica
1100 € ponitur prudentia , eft caufà electionis.
Illantem tres actusfuar materia,& effectus ele
ćtionis ; aan poltquam homo abfolute elegit
gruperandum alijs ,aur orandum , aut promiten.
00 :1) imperatorat,auc pronto.Vnde neque in
I. infatticiens D. Thom . dum hos actus
con aumerauit quia folosillos,quos homo ha-
bezin ordine ad le ,numerabat. Ad primam con
firmationem refpondetur iuxta folutionen in.
ter argusndum alignasan negando maiorem,
non enim voca,atq; promiſsio inducit obliga-
tionen ezelieniia lua,& ratione fui, fed cs 18 .
tione acius voluntatis concomitaniis. Adim .
fugnationem dico , quod ille actus voluptatis
fe obiigandi ante ceditDarura,ipfam promiſsio
Dopore
aso,ell
€ 2310 tamen cunilla ti tit ofti
023 yoluatas , qua homo vellit,& proponatitas
Elm manere obligacum ad aliquid agendum , ti
aucem inútacas prepoficum eilet auc folum de
eblizando le ia tururum ,etiam tempore polles
qizcederepromißionem.Refpondetur lecun.
wine, vrá formali,& proxima cauſa obligandi,
& ficabilka debet proxiineregulari vociebliga
cio , ſed samien remore , & vt à caufa mouenre, &
veluri primaria procedit, & regulatorá propo
ſito ,voluarisquod de le non habet obligatio
nênia media gromiísione,vnde rusca hancfom
lutionem neganda eſt minor,neque in cafu po .
fro obligario ad recitandū quatuor Pfalmos å
fola intentione,fed etiã a promiſsione debetre
gulari, quæ ftante propofito , & intentione effi
caci derecirādotanti quacuorPſalmos,no poi
tuit ferri ad ſeptē,debec enim promiſsio etficara
ci intentioni, & propofiro comenfurari.Au ſem
(cundá ocgo minorē; ad primäprobatione dico ,
quod promiſsio Deo facta et mentalis loquus
110 ,non quidem ordinata , vr Deu manifelterut
occultiled folüordinata ad hoc,voper illá how
no ordineturadDen permodū cuiuſdäintina
zionis,ſicut etiädepræcatio,veloracio ex narver
ralua haber ordinare homine ad Den ,quâ de+
præcatur per modū cuiufdá intimarionis, vel
denüciationis ,neq;omnis loquuio ordinatur
detacto admanifeitādā verbū occulcum einad
que fit,nifialiàs illülaceat verba,& cogitatio lo
quéris: Ad fecīda probationē nego antecedes,
neq; snit vult D.Tho. loquutionė Angeloru
eſte actā voluntatistormaliter ,ſedtantum ello
actú intellectusmotiâ volütate , quatežus iden
actus loquutionis,v . g. Gabrielis,per quãordi.
naturad Michaelēper modăcuiufdājprimario
nis,feu denüciationismanifeſtatiuæ fui cöcepe
tus,vel rei conceptæ , quieit elicitiuè ab intelle
Etu impératiae, & veluti à mouéte eft â volunca
te & pari ratione promifsio , & depræcacio, &
imperium funt attasellicitiue ab intellcctu , &
imperaciueà voluntate , quinimo buc de caufa
funt actus practici intellectus. Secundo argui
tur:ad actus olećtionis in voluntare ſufficit apo
prebefu, & reprçfendatio obiecti ex parte intel
lectus,ncq; enim adominē attī apetitiui ,aut vo
lūtatis requiricuraliquodiudiciūde conuenien
tiæ obiecti repræfentationé & licet aliqaando
præcedat taleiudiciü ,non tamen requiriturtão
quam quidneceffariumomnino : ergo mulco
magis ſuperfluum erit imperium fi ipium iudin ‫܊ܜ‬
cium quando que ſuperfluum inuenitur. Refpo
decur negando antecedens, quia D.Thom . ie .
pe fepius dicit tale iudicium prærequiri ad omn
nem electione,præſertim lib .z . de animaleciio
De 3.1.2.9.9.art. 1.ad 2.& in 2.did :24.9.2.art.ie
Vnde falfo Coniimbricenſesloco cicato are:)
putant probabile effe dictum antecedens, & vc
probabile,& veritaticonſonum illud admitūce
Tertio arguicur: nam altus imperij videturſu .
perfluus:ergonullatenus admitendus in practar
co inrellectu , antecedens probatur tripliciter
I. quia relie Philoſopho 3. deanima tex. 16,
actus
 111.2 fliuerfait Ariſtot, Metaph.
arius cimoris, et triſticiz mulcoties habentur
25lay przuio imperio , & lunc aétus appeci . cui neq; fuperior,etenim vtraq; ratio alicia
tes:ergo.Secūlo, quia reite D.Thili 2.9.170 te uppoficosū importat. Ad huc argumentu
2.j.electio , & intétio , quælunt actus volūta-
tis, & liberi eliciñtur fine imperio,alias fi ad il
las placederes imperii,daretur procefius in
intinitü ,quinon eit admircēdus nā ante illud
impeniū ,quo quis ,v.g, inperar libi fludenda
els ,præcedit volixio ſtudij:ergoliante iftam
eit alıudimperiīgante illud, eflet alia volitio,
ani : quá eller aliud imperium , & fic daretur
procellusiniofinicī , & anquã ad primü ali-
qué ačtī volūcacis eilec deueniédū, quod eft
incóueniés:ergo.Tertio,ná fi requireretur im
periī ilud ,vel effet ad mouēdas potêtias,vel
ad efficaciter mādaadí media electa exeque
tioni:ſed ad neuerű requiritur : ergo eſt ſuper
tlou. Minor pro r . parte paret, quoniã neque
mouet quoad excrcitiä сaistas potencias , ca
hoc propriū Gr volütatis,teiic D. Th . 1. 2. q.
Detel neq; quoad ſpecificationé , quia iudicin
de cóueniétia boni fufficiéter dirigit yolūra-
tê quoad ſpecificationé.Profecüda etiã parte
Probatur, quia noucre ad spádacū media exe
quutionieftmouere quoad exequutioi.ē , id-
cit, quoad exercitiü quod diximus elle munus
folius vulūtaris.Deinde quia , fuppofito iudi
cio de coueniéria medij, v . g. liudij ve fi meus
intelleétas formet hociudiciū.expedit mihi fiu
dere,bice nic, & luppofito , quod volütashoc
media accepter, & elligathocaćłu ,polo bic,
núc ftudera.nihil deficiecad exequéda acta
Hudij hic, & núc :ergo. Refpódeturnegādoan
tecedés. Ad prima probatione dico Philoío .
philoqui de actibus cimoris , & triſticiz nara
talibus ex paſsione,velex aliqua llacurali cor
poris dilpolponc proueniëtibus , & præue .
aiēribus vfum rationis, no vero deactibuslim
beris timoris, & miutiæ , ad hos enia, requiri
Our iudiciū . & inpečiū. Ad faciīdā patebit ex
dicendis ad 4.Adj . concefla inaiori , nego mi
zore proyrag; parte, quia imperiun mouer
porétias ad exequcione , & quoad exerciciu
inija ādo,& ordinado, idelt , mocione quada
incimaciua , arq; ordinatiua , que requiritur
vitra motioné volütatis. Quarto arguitur ad
electionéſufficit iudiciū medij repreſentati,
209; Propofiii yolubari: ergo ia imperiú non
requiricur ad omnē actú liberū vola :acis. An-
tecedés patet , tū quia fi imperiū præcederet
ele&tioné , admitiédus eſſec procellus ille in
Icfinitū, in 2. colirmacione 3. argoneri intia
nuatus. Tū cca quia D.Th.a.3.9.17.ad 3. ait,
quod electio przcedicimperia , & imperiun
pizcödit v101 . Cöfirmacar na coeiufdem
ad Teiplum nequic effe depræc£ 110 , quia de
przcatio eft ad iuperiores& nullus refpečiu
furch ſuperior,fed etiã imperiūelt ad inferio
ré:ergo nulluspoteftfibiimperare ,cófequen
23
cia patet nā nullus poteft effe fibi inferior, fie
duplesef modusdicédiincar difcipulos D.
Th. Primus:eft M.Soto vbi fupra efferentis,
quod eledio præcedit imperi ūgad illá ramen
fufficit iudiciū ,ne detur prædıčius procellus
in infinit.Secundus eit Medina : 2.8.17.2.t .
1. allorentis, quod ficut imperitim pizodic
vſum ,ita præcedic elettione, quia elect: oeit
quidá vſus volūratis , quib'fales Augatilho
8. cófeſsiona c.9. dicēs,quodinper at fibi ati
mus ve velit.6 6.Sed rreio; inodus dicédipo
teſt meo iudicio côciliari , lupponédo exeos
de Caietol.2.4.16.ar.4.quod duplexeltordo
volūcatis , fcilicec directus, quo directe acius
feruntur in ſua obie &ta , Yi volo pænitert,ad
quod elligit yolūcas ieiunii , v.g. & poitcaim
perar fibiialis gæsités à cibo abitinentia ,
Tandé vcicur mébris exterioribus , ad modera
tā cibifumptioné, & in hoc ordine elt prior
electio imperio ,quod eft prius vfu. Alcer of
doeltreflexus,quoactus intellectus,& volun
taris ſuprafeiplosreflectatur, v.g.ille a Crus
Yolo iladere,ci electio ipfius amosis ftudija
& eil cófunius in ipfum , &c eſt actus, quo apli
caiur volūras adamandū ſtudiu ,& quidem in
hoc ordụne Prius elf imperiu ,quá clectio ,
vlus. Vade quãdo D. Th . & Soro dicãt ele
ctioné elle priore inperio , loquütur fecundu
primü ordiné,alij vero dicût cile polteriorē
inxta ſecüdū ordine.Pocetque d: ci , quod D.
Th. & Soco loquütur formalicer de electio .
De,vreleâio eli ,quia vt ficeli prior imperio
Eadē camé, quæpizitat munuselectionis, etia
pralia alunos volúratis yeus, viticeit po.
Iterior inperio ,in quo ſenſu loquucor Caicta
& Medita.Procuiusmaioridcclaratione ad
versendüell, quod alio ačku imperatmelle
ctus voluntati,vt vellit ludere, & eligat lu
diſ , & alio imperat fibi, vt ftudear, & aplicet
libros ad Audendü , quæ imperia adeo diftini
guatur,veprimūtinc fecīdo pofsic effe, & il
lud præcedere,imperiu igiturillud primum,
quo imperat elećtione ftudij,elt veluci media
inter atin clećtionis,veelectio eli, & inter ea
de a &tū ,vovſas eft volutaris:prius eniro ratio
ne incelligitur rolūraselligere iiudiu , & ille
actus egredi à volürare , fub ratione election
nis , poitea 10 alio ligno rationis intelligitur
imperium incellettus, caderis ſuper cundeni
actum lubratione vſes, cuac in tertio figo
no rationis inicelligitur exercitiüillius actue
electionis in ratione v lus applicantis volua .
tacenad Rudium. Ad confirmacionem rela
poidecur ; acgando conſequentiam , ratio
difcriminis ell , quia depræcano , ſiueoracie
elt actusad fuperioré fimpliciter, & quia no
efi aliqua potsatia ia eadcm natura ſuperior
D ad
 ‫ܗܢܝ‬
‫ܘ‬
‫܀‬
24 Liber ſextus, Olleft. I. Art.IlI.
ad intelle & ú;ideo intellectus nequit orare ad
feipfum ,aut ad aliquod fuperius in eodélupe
polico ,fed imperiüeft ad interius , & quia in
eadé natura ſuntpotentiæ muliz interiores
ad intellectiī,ideo poteft dari imperium ter-
minacum ad illas,imoporefteriā ipfe intelle-
ctus imperare libi, quia intellectus, vt appre-
hendensaliquid,eltſuperiorad ſe ipſum quo
dámodo, & ideo porentibi imperare alium fupra,eft quçdā motio permodū incimacionis
actum ,ficut voluntas vtintendens finem , elt
ſuperior quodammodo ad ſe ipſam , vtelecti
gam , & ficpoteftfe ipfam ad electionem no
uere,vt dicit D.Tho.1.2.9.17.210.6.ad i ,
35 Quinto arguitur , uá omnis operatio
etiam practici intellectus ad vnam ex tribus
(upra recéliris debet percinere,fed imperiumi
ad nullá illarū pertinet,neq;enim el diſcuri
ſus,neque fimpliciñ apprehenfio ,nequecô.
politio ,ergonullatenuseftponenda. Confir
macor primo,quiapoſsito huiuſmodiimpe-
sio ,ſequütur duo incóueniétia . Primūquod
tollatur libertas volūtacis,quia ex imperio ef
ficaci tollitur indifferentia ad vtramque pare
tem elligendi ſcilicet,vel non elligendi, quæ dū
jadifferentia elt deracione libertatis. Secun- neq; verū,aut fallum ſignificat ,neq; per mo
dūeit quod ad actus virtutú particulariū ,v.g . dū indicatiai ;ſed per modū imperatiuienī.
téperáciæ ,iuftitiæ ,& fimiliū elliciédos nó ree
quirātor virrures ſpeciales,quia ex 11,& effi .
Cacia talis imperij huiuſmodi actusſufficien .
ter ellicerentur,haceaim ratione , ad motus
mea:brorum exteriorum exercendos non po
nitur in eis virtusfpecialis , quia morus illi
neceffario ſequuntur ex efficacia aocus inte
rioris,fcilicet imperij,& fimulirer hac de cau
fa ad ačtus gaudij,vel frutionis non ponitur
fpécialis virtus à charitate diſtincta, quia gau
diu,& c fruitio ncceffariò confequacur ad aćtű
primasiū charitatis : ergo idé dicendû eliin
nofiro caiu . Confirmatur ſecundo , nam pro
ingulisaćtibus neceffarijs ad perfectioneſpe
culatiuam , & practica fideidantur dona Spi-
Situs Sancti, celte D. Tho.i. 2. q.8.art.6. led
son datur aliquod donum ad perficiendum
acium imperij : ergo lignum elt talem ačtumi
non pertinere ad perfectionem intellectus
practici in ordine ſuperqaturali, ac proinde
neque in ordine naturali ; minor pater diſcor
rendo per úrgula dona ab Iſaia cap. 7. annum
merata .Confirmatur tertio , velimpcriõhu-
ipfisodi eſt actus liber, vel neceſſarius , filie
bat:ergo fupponit in voluptate aliqué actum
liberú: quia voluptas eſi formaliter libera , a
qua actus intellectus participantlibertaté .Si
neceſſarius:ergo tollic libertate ; quia omnis
IDepoftio efficax , & neceffaria collit liberta
té:quodeft incóueniens.Cófirmatur quarto,
quia extra intellectu potelt reperiri operatio
ordinaciga ynius ad alrcrū :ergo nulla elt ra .
glo colisoendi imperiü in intellectu:antece.
dens probatur,quia cogitatiuahaber ordinaa
re,& cóferre vnī cī altero vnde telte Caiet.
2.2.9.47.art.z. participar quédā actu prudea
tiæ ,qui in ordinationecontiſtic , voluntas etiã
ordinat media ad finē :ergo.Ad hoc argumen
tū quadruplex eftmodusdicédi:primus alle
sit,quod imperiū pertinet, ad fecundā opera
cionē,quæ eſt cópolitio,quia tefte D.Th.vbi
io fmū
cnüciatiuæ , & quia eft cóclul per Glogi
practicãdeducta ,ex lege veluti ex principio ,
vc docetD.Th.9.5.de veritate arc, d , ad Gila
videtur fentire Medina 9.17.art.load 1. & ad
2. dicēs imperiū porēciæ reduci adiudiciü , id
eft ad propofitioneiudicaciuā , veladdifcur .
fum ,vccóclufionéillius.Secüdus modus dicé
dielt , quod intellectus praćticus habet alios
aćtus præter illos cres,qui pro ſolo intellectu
ſpeculatiuo recēſen cur,cuiufmodifunt , ora
tio ,promiſsio , & imperia, ica Soco vbi fupra
in ſolutione ad prinū,quod probar hac ratio
ne, quiafecüda operaciojad quâ videturredu
ci imperiū ,figoificat verī, veltálſum permo
indicatiui:atin perma ,v.g.hicačtus,fachoc
ciar.Tertius modus afferit quod imperiü for
maliter nulla ex illis operationibus eit , came
eft quidcóſticurūextecüda operations , iſte
modus colligitur ex D.Th.1.2.9.90.11.1.ad 2.
allerente,quod licet intellečius tantü habeat
illas tres operationes ,poteft tamé habereali
quid perillas ,aut ex illis có! titucū , & ficiex ,
prouidēria ,& imperiü cöliliunt in quibuſda
rarionibus ordinādi рег illas operaciones com
fitutas.Porelt eriã quarto dici facisprobabili
ter,quod pertinet ad prima operationeni, ad
illam enim docuimus fupra pertinere omnes
orationes imperfectas,illas fcilicet, quæ vera
vel falfum no ſignificat, & quia on nesilti di
cēdi modi probabiles ſunt, iuxta illos dicédū
eft ad argumétü : mibitame, fecüdus & quart
magis probātur. Ad prima contirmacione ne
go maiorējad primü inconueniens Bellarmio
Suarez,& alij qui negat actum imperij circa
propriæ volütatis actusimperantis eaſ oriſsi
me ratione ducatur, quia tollat libertate.Sed
dicendü eft dupliciter primo cũ Capreolo in
3. dift.36.9.1 . ad arguméta Scoti contra l . &
Med 1.2.9.9.a.1.& 9.17.3.3 . quod licerinte
fatactā imperatūneceſſario exſuppofitione,
vel in ſenſu cópofito ,neceſsicas camēexlupa
pofitione,aut fenfu copofito no collit liberta
tem ad merédú requiſitā ,ve pacct in decermi
natione ajıxılij efficacis ,quæ peceſsitat ex
ſuppoſitione voluntate abfqueleſione liber.
tatis.Vnde Arift.lib.x. Politicorum ait, quod
ratio regaliter imperat appeutui, ideft Tua.
uiter ſeruando illæíum proprium modum
орегаn •
 ‫܊ܘ‬

In zninerja # Ariftot, Metapb:

operandi , & eodem tendit folucio M. Soco
lib.i. citato, quæll.isart. r. ad 2.Secundo po« QV ÆSTIO 11:51
celt dici, quos imperium eft duplex, aliud in De cncc per accidens & ciuseau his
efficax , & in perfectum , quod non decermi. in cres Articulos diuiſa.
1120 voluptatem : led relinquit illam indiffe .
rencem pendulam adhuc, & fluétoãtem , alle .
rom vero ell perfectum , abloiurum , & effi - E ente per accidéspergicagere Phi
Cax ,primum quidem non determinat voiva lofophus à cap...Ve illud e cooldes
catem ,neque infallibiliter infert actum impe
rarum . Vode da hoc imperio intelligendus
D ratione ſciésificarepellar ,mažiſque.
nacuram , & exceilentiam eocis pertescirea cu
eft D. Thom . quando in 1. 2.9.16. arc. 3. & iusſcieacificam cognitionem Méchaphiſica
art.q. ad lecandum, alferit potenciæ dari im , tota verfatur,explicaram ,ac cómendatam ce.
periam ,ad quod actusnon ſequatur ftatim in linquar; veque nos in hoc puncto Philoſophi
volascare , quia illipoceſt relilere voluntas mentem declaremus,neotericumqueMécha
propter eius inefficaciam ; & impertacione. philicæ auditorë luficienter de entibusper
Secundum vero infallibiliter infers actü im- accidensindiramas,hanc quæftionem fecue
Conhoingi
perarum ,fed libere iuxta naturam spus yo dā inftituimusin tres articulos,
tria ſcitu digniora , quæ diuiſam juxţa
hica
lantarislibere ,quonian ſolusintellectus id }

perat,vi fiacactus ,fed vt tar libere iuxta na. nuntur, & Methaphiſicis,tuin Medicine ,cu
curam voluntatis, & ideo ad eius efficaciam Theologie Scholas obearibus apprimene
percinecvc electio libere fequacur. Ad fecua ceffaria,hoc eli ande ente per accideaspor:
dam nego minoreninam proactu imperij da. fichaberi ſcientificacognitio , & quas cauſas
tur donum confilij,ve dicit D. Thom. 2.2.9. habeat , atque inter illas cauſas an debeat fa
$2. art.2.ad primum.Dicitur autem hoc do com que fortuna annumerari? qucrun lingue
num porius confilij, quam imperij,quia dona: la úngulis articulisiam pergamus explanare.
daptor ad actus in quibus anima mouetur ab
ARTICVLVS I.
Spiritu Sancto, & veluri fe habecvt moca ,li.
cet actiue illos eliciat , & hxc paisivanorio ,
magisfignificaturperconfilium , quam per Andeente per accidensſcientifica
-cognitio ab humano intellectu babe
przceptum.co ,quod confilium ſignificatmo
cionem mentis ab externo conſiliante , præ
ceprum aurem ſeu præcipere fignificacidem riqueat.
quod mouere alium . Ad terciam refponderur . N hoc articulo opere preciü duxitere
przceptum elle acium liberum ,quia eft abin minosticuli declarare, vees ecrã decla Status
zeilećtu moto à voluntare , & quod præcedit ratione dicédorū via aperiatur,& tādēnis
question
e
electio in racione electropis , vriam diciú eft vericas pacefiai.Nomineigicur chuis per acci
pode fuppoficioillius non collic libertatem li dēsgait Föſeca q ... Ceci z. Lumibicà Philolo
ceteticaxlii. Ad quartam diſtinguo antece. pho aggregatū ex duobus, quorü alteru
dens,poteit reperifi ordinatio extra incelle. ieroita dicitur, vt neque alrerum alteri perle
cium per parcicipationem ab intellectu con- coacniat,neque varúque erdé tertio , vt humo
cedo , perte prumo , bego:quia igicur intelle , albus, que albumufica , qua acceptionê encis
&us effentialiter& per eflentiam haberordio per accidés ſtrictiocēeffe aic ilid quâlib.2.c.
nare, idco eft potentia capax babendi impee 7.docuerat,vbientia per accidesappellanlee
sium;voluntas veroordinat per quadam pare fatilla aggregata, quæ non erantvnius nátu .
ticipationem ab intellectu & exequuciue vé ræſeparacım ,ex quo fiebat,vi hæcaggrega
ſupra docaimus , idelt ordinate soiendo ea tag4nı mal binibils , homo diſciplinabilis ,ellent
quæ proponuntur ordinata ab intellectu ,dimi coloco enciaper accidens,qui fafnenhoc lo
liter propter participationem quandam ra coton cenfendafunt entia peraccidens,led
tionis porest cogitatiua ordinare ſicur & dile perfe, quia vel alterum ex coniuc &tis dicitur
currere , fedfolius intellectus eltimperare, perle de altero,yol veruque de codenitertio,
quia eft illius potentiæ ſolius.quæ eftordinar Sed aliter dicendum eft cum Flacdrcali q.3.
fiua per effentiam :hæc enim eft quæ ordinac a!6.!. 9.confiderandum eft fecüdo,quod ensper
ftatuendo ordinem rebus cuius attaselle de qoo cérector accipicure Philofopho, &
porelt ratio formalis ordinandi cuior à
modi eli actus promiſionis,de cludédi ,elleiillud,quod ex equo includitna
præcationis & im. turas diuerforūgeneru,lueſubalternosa,fue
perija generaliſsimorü vt album dolce , es bouton
bus, & hanc le primam acceptionen entis ***
D ) per
 Liber fextus, Oxf4. 11. Art .1.
por accidens hic ab Ariſtorelo plurpatam :
probat primo,quia huiufmodi aggregatum
cu sondiſtinctio ab cote perle, ideit v, nius
geacrisPhilofophusaufeni loquirur de ence
per accidens , prour condiſtinguicur ab ense
perfe. Secado ,quia Philofophus loquitur de
alloente per accidens,quod ait tripliciter có
tingere , fcilicet vno modo quando accideos
przdicarur de ſubiecto, & ſecido modo quá .
do ſubiectus prædicatur de accidente, & ter
tio quando accidens de alio accidente prædio
caturiſed hæc tria genera prædicarionum ſo
lamexillo enre per accidens quad concernis
niaturas diuerſorum generum poffunt effici,
& per hzcillius lacirudo , & multiplicitas ex-
plicatur,& exhauricur.Tertio,nam hoc aggre
gatum ,homo rifibilis, aut hoc, animal binibile,
Proutex zquo important naturas diuerforu
generum ,fcilicet ſubftáriæ, & qualitatis func
entia per accidens,de quibus negar ells fcien
riá , & tamen non comprehenduntur fub ente
per accidens diftinito a Fonſeca hic , vtipfe
fatetur:ergo ftandum eft huic Flandrenſis.co
ceprioni,idemque argumentum fii de his age
gregatis,bumanitas rifibilisas,animalitasbinibi
Litas,quz ſunrentia omnino peraccidens , &
Camén primum conuenitperſe voi cercio ( ci.
licet homini, & fecundum canuenit equo.
Seconda acceptio entis per accideas , prout
hic excluditur à ſcientifica cognitione , eft
illius enris,quod non habet caufam perſe, ad
quam perſe ſequatur, quo pacto effc & us ca-
(calesie fortuiti encia per accidensnuncupa
tur, & hancacceprionem merito admircit Fo
feca, fed cum huiuſmodi effectus pofsinrcom
pararı ad caufas vniuerfales, ad quas dicuno
necedariam habicudinem , reſpectu quarum
luot effectus perfe, & ad caufas veras , fiuefi.
Etas particulares ,refpe & u quárum ſunt calua
les, & fortuiti , quia autnullatenus , aut non
peste cauſantur: nomine enris per accidens,
in hac ſecunda acceprione ſolum intelligi-
fur effectus huiuſmodi comparatus cum illa
cao la particulari , ad quam non dicir habitu.
dineni effectus perle , voinucntio Thefauri
refpe& u fodientis , & cafus fulminis incon-
tem ad vineam excolendam collatugi cum
maturino illius exitu e domofua. Rurfusno .
mine ſcientificæ cognitionis accipimus illā,
quæ adeo certa,& ex principijs cerris elicisa
elt per demonſtrationem , vt omnem exclu-
dat dubieratem , atque formidinem : nam for
midolofam , atque conie & uralem cognitio.
nem non eſt inconueniens ab humano intel.
lectu baberi deentibusper accidens præſen-.
tibus,Que futuris,quatenus poreit nofter in.
telle&us , aut futuros effectus contingentes ,
& peraccidens,ex aliquibus caulis conieétu
rari ,auteffectus iam præfentes ad caufaspor
accidens incercas, & non nuceffarias probabi
liter reducere, De curca iraque arque intalıbı
li cognitione eit fermo,fiue illa lit euiden:,
vi cogancio fcicntia naturalis, fiuc oblcurica
ti obnoxia, vt eft cognicio Theologia nostra
pro hochlacu , & cancun de cognuione cerca
hunani intellectus ell qurfio , quia de illa
tantumficut Philofophus fermonem , & quia
de efficacia diuini , aut Angelici intellectus
in cncibusper accidens , & conningensibus
cognoſcendis ,negorium Theologicum ett , à
quo Mechaphiſico eftabftinendum ,ncialise
nam meffem falcem mitrar, & materias â ſuis
proprijs lociscxtrahere, à mzo ingenio val
de alienum temper fuit, & in hoc opere luur
mopere vitare hoc virium Curaui , & cona .
bor ,licer obiter aliqua dicam ad noſtri inftia
tuti cognitionem magis neceffaria.Vnde fer
fusticuli articuliecit. An humanus intellectus
pofsic babere certam , & infallibilem cogoje
rionem de ente per accidens, quodeft aggre
gatum es naroris diuerforum generum , aut
eli effe & us caſualis, vc cafualiselt. His ſuppo Opinis
firis duæ verfanturfententiæ oppolicæ inhoc Fojece.
articulo.Prima eft Fonſeca loco citaco affe .
sencis de ente per accidens primo modo für
propofle , & de ficto haberi ſcientificam cog
nitionem ,non tamen ex cadem ( ciencia ,fed
comparatamm ,, de entc autem per
pluribuscomparata
ex pluribus
accidens, fecundo modo, idell, proco, quod
caſuale,poſſe haberi ſcienuficam cognicione
ab eadem ſcientia orta fecundum quid ,ideile
quoad priuationem ipiam ,& declinationem
ab ente perſe : ſecus vero quoad res ipfas,
quod eft fimpliciter , de illo fciétiam haberi
non pofle, quam ſententiam his verbis expli
Car. De entibns per accidens quatenxs fuo modo
fuwlentina prima operatione incelleftus apprze
henduntur, polle haberi fcientiam compofitans , &
de fubieclis,eaque tanc diffinitiua,14 07 demonllrs
tiuã aliquarum paſsions : at quatenus funt effecia
per accidens , o lecüda operatione intelle&tus, 06
insaciabilia quedarfumuntur,non poffe de illis
baberi fcientiam ,vt de obie &tis demonftrabilibus,
niſi quodammodo nempe quatenus de illis demon .
frari non poßuns, hæc ille fectionelecunda, g.
poteſt etiam vis. Secunda ſententia hucoppo
uca quoad primum dictum afferie, nullatenus
de ente per accidens etiam primo modofum .
pro pofſe haberi ſcientificam , aue diftin sua
cognitionem ,nifiquoad hoc, quod indemon
Rrabile fit,& deticicns ab vnitate , & perfeita
te cntis fcibilis.Hæceft plane lenrentia Phi
lofophi hic , quiabſolute negac de ente per
accidens poffe haberi(cicoriam , & D. Tho.
lectione 2.quo . Fiādelis 4.8. art.1. & alı; Tho
milz Methaph :lici ſequũcur in hususlocico
mencaria . 2 Rere
 In vniuerſam Ariſtot. Metaph:
Sentētie ä Refpondeo dicendum , primode ence
Antho- per accidens in prima acceptione nullatenus
ris . icientiñca,aur diffinitiua cognitio haberi po
coft. Probatur primoduplici ratione Philoſo
phi, quarum altera à pofteriori , altera vero à
priori procedit, àpofteriori quidem , na om
Aisfcientia,aut ſpeculatiua ,aut practica eft:
fed neque ſpeculatiua conſiderat de enribus
per accidens, geomecria enim non ſpecula-
tur , quæ accidere pofunt figuris : fed folum
conſiderat earum accidentia perfe . Neque
practicaconſiderar de accidentibus, quæ per
accidens inſunt rei factæ ,ficut domificatoria
ars non conliderat ca , quæ per accidens con-
uenigar domoi,cum illi infinita accidere pof
fint:ergo. A priori auteni fic ,nam fciéntia có
fiderarde co , quodeſt ens ſecundum rem ( fic
namque fermode ſcientijsrealibus , quże cir :
ca realia cotia verfantur :) fedéns per accidés
folo nomine eſtens , & non ſecundum rem :
ergo deillo non all ſciencia . Maior probatur
Philofòpho , quià vnumquodque eft fcibia
le , in quancum efteos , & minorem probar,
quia vnumquodque eft cns , in quanrum elt
vnum : led ensper accidens in prima accep-
tione no alt vpūnig folo nomine ' : exduobus
enim ,quorum ynā accidic alteri, non fit vnü
nifi fecundum nomen , ideft, prout vnum de
alio pràdicatur, vt cum dicitur muficum effe
album , in qua prædicatione non ſignifica-
tur fieri ynum aliquod ex mulica j & albedi-
ne,fed vtramque eidem conuenire, quod eft
elle vnum nomine tenus.Rurfus probat Phim
lofophusminorem eandem ,quia corum quae
funt entia eft generatio , & corruptio:fed eos
per accidens,neque vna generatione fitjne.
que van corruprione corrumpicur , alia enim
cft generacio , & corruprio albi à generatio.
ne, & corrupcione mulīci:ergo.Secundo prô
baturnam principium cognoſcendi ſcientifi
ce paſsiones in ſcieocijs humanis elt ellenria,
cutii qua paſsiones habenc neceffariani conne
xionem :fcdcns per accidens ;ve bicfumitur
giullius eft eflencie , ex qua paſsiones certa
dimanent : ergo nulla deco,aur de eius paſsia
nibus poreſt haberi ſcientifica cognicio .Ma-
jor patet ex differentia , qux verſacur incer
ſcientias humanas ; & fupernacurales ; quia
principium cognoſcendi in ſcicoria diuinag
vel fupernaturali e libera decerminacio dio
uinæ voluntatis , & quia hæc eft caufa fuffie
cie ,& infa iilis effm uum um ,;
contin aritiữ
l beroruect
catunsalium , &llib , atque ſingulgen
ideo ſcientia ſuperäaturalis potelt agere de
us
contiögentib ,præteritisib;aspräſentibuūs,lue
futuri atqu de fingular :principi auté
s e
cognofcendi in ſcieocijs humanis eſt eſſencia
Gue diffinitio , quæ cft mcdiutz in demonftra
13
tione , & quia hæc folura habet neceffariam
connexionem fecundum propria eſſenzialià
cum paſsionibus perſe ei conuenientibas, &
non cum accidentibus libere ,vel contingerie
ter ei ſuperuenientibus,idco ſcientiæ huma
næ per ellentias obiectorum ſolunt poffunt
cognoſcere paſsiones habentes cum cisne.
cemariam 'Connexionem , & eadem ratione ne
queunt agere de fingularibus. Minor vero
quod'ens per accidens,neque vnius eſſencia ;
neque vnius diffinirionis fit , pater,quianon
haber vnitatem , & claudit exæquo naturas
diuerforum generum , & eifdem rationibus
pater, quod de illo, vede fubieâo apprehen
ſo ,nequeat haberi diffinitiua cognitio , quia
vnumquodque eſt diffinibile in quantū ens;
& vnuni,atque vnius eflentiz , Tercio probao
tur ,nam de hocente per accidens muficumalo
bum,vel de hoc homo albus,habetur diffinitio
vnica ynico genere , & differentia terminata;
aut duplex,altera bominis, & altera albi, & fi
militer cognitio ſcientifica huius complexz
pafsionis riſibile diſgregatixsiti viſus, quæ de
illo poteft demonſtrari, aut ell vna, autdu.
plex,neutrī poteft dici ,nô primû, vi facerui
prædi&us Author,non ſecundum ,nam tunc
jam non diffinitor,nequefcitur ens per accia
dens,vt fic:fed partesillius ſunt,quz diffinin
tur;& fciuntur;illæ autemſuntduo encia per
ſe, fcilicet homo, & albedo, riſibile, & diſgrega.
siui viſus,nullatenusigicur entis per accidēsg.
ve tale en formaliter condiftinctum abeote
perfe darur ſciencia aut diffinitio .
į Dico fecundo de ente peraccidensin ſë
cunda acceptione, proucet effectus caſualis ;
nequit dariſcierificacognicio.Hec probatur
â Philofopho ,primo eodem argumenrod po
Hicriori, quo víuseft pro prima conclofiono:
Secundo , quia effectus caſualıs;vt fic,non da
tur caufæ ccriæ, & determinarz ( ecüdum fe;
aut quoad nos: ſed ſciétifica cognitio haberi
debetper denfalrinonem , cuius principia
ſuni caufæ , vel faltim quoad nos priores , ac
nociores, quia omnis demonftratio ex cercis,
notioribus, & verioribus debet procederea
Tertio ,quia nihil demonftratur,aut ſcicur ,ni
ti quod oftenditur femper , auc in plurimuni
euenire ,ishomines elle rifibiles ; & in omnivea
reeßetonitrsa , quorum primum temper ;fècū
dum vero vt in plurimum ica contingit : fed
effectus per accideds , & caſuales,neque fema
um
perjae vrin plurimit , fed raocro contin .
n t que
gu :crg de illi neq effe fcie ia.Maior
o s u
pacet ;quia ſciétia eft de peccffarijs, & de his;
quz aliter eucoire non pofunt , quæ necelsie
Las folum in illis ,quæ femper aue ninisplurima
c
conueniuo ſubiecto demonſtrati o
, poteft
inäeruri. Dico tescio de ebre per accidens itt
D gtraque
 29 Liber fextus,Queſt. II. Art. 1 .
vtraque acceptionefumpro poteft dari ſcien
sia ſecundum quid ,ideít,quoad aliquas ratio .
nes cemmanes , & quoad eius detectum , &
accidentalitarem.Hec eliconclufo exprella
Doctoris Angelici bic lectione ſecunda:quá
nullus hucuſque negadir.Explicaturque prie
mo à D. Thom. exemplo infioiel , Dani Gcur
infinium, quod de le non el (cibile,poceſtca
men fciriâ nobis quoad cios infinitatem ,quæ
eii negatio finitatis,dequa negacione poilue
mus aliqua demonitrare, vt quod eft quid ra.
fionis,quod eius lubfractum eſt impoſibile,
fieri à Deo, quo pacto,D.Thom.l.p.2.7.de.
monftrat infinitum ſecunduar quancirarem
non pote fieri à Deo , ita ens per accidenspa
tefticinquoad eius defectum ,& declinario ,
ne ab eace pesſe,de illoque pollumusdewóz
Itrare aliquas paſsiones negatiuas , videlicet
quod non habcac voicatem , quodaon ac dife
mobile,quod oon habeat caulas cercas, quod
non fic ens perſe ,&c. Secundo probatur con
clufio ,oamcifećtus caſuales que per accidės.
eucnite raro, & exeo quod caufæ aliquando
feimpediant eft prædicatum quoddan de
mooitrabile de ente per accidens , limiliter
ens per accidens effe vnum fecundum quid ,
& multafimpliciter,elt prædicatum demon-
krabile decote per accideos, & à nobis denió
ftratum eft in prima concluſion : ex eo, qaod
claudic naturas plurium generuna : ergo ali-
qua de illo poffunt ( ciri: fed quoniá hæc, auc
communia , aut negaciga fugt, non obftani,
quo mings ipſum eos peraccidensiole, & di
secte incapaxlicrecminaudi diffiniciuam ,ac
que fcieciicam cognitionem . Sicut quod de
Chimera demonſtrecurelle fictam , effe impo .
fibilem , & monſtruum quoddam implicans
contradictionem , non collit quo minus deip
fa directe, & ſecuodon fe acqueat dari ſcien
sia; quialmoex eo conuincitur deea non pof gata. Ad primam confirm.cionem nego ante
fe dar: ſcientiam , quia hæcdeilla demonſtrā
tur,quia ſcientia circa vera encia , poſsibilia,
& necellaria debent verſari . Sed contra argui
ter : omne quoi elt, aliqua certa cognitione
cognofci poreft , quia omne ens dum eft, ne-
cellario elt;ſed ensper accideos eQ in rerum
sixtura vi bemo albis , &c. Ergo de illo porelt
haberi curta nonnia euidens , ac per conſe .
qu :ns, aut ſcientifica,aut diffinitiua. Confira
matur diuerforum multa funt naturis
primo:nam generum accie
eoria peraggres
gata,de quibus daorur ſciencia : ergo.Antece
densprobatur indu & iue,nam linea vifitalis,&
*** Hs ſonorus,fuateptia per accidens ,& ta-
mun deillis dzatur fcientiæ ſubalteraaræ , fci
licet perſpeciiua, & mufica, Rurſus Chriſtus
en cas peraccidens, ſcilicet Deushomo , & de bus complexis linea vijualis, & numer45 [ano
idio datur Theologia, obiectum enim tracta resin quo decepruseft Ebieca, vbifupraexi
Etus de Incarnatione et leſus Chriſtus con .
poficusex diuia itate , & humanitare , yrina .
nuant D. Thom . & Caietanus in prologo reg
tiæ partis:crgo. Cófirmaturfecundo ,de quo
cumque poteit eſſe demonftratio de eodem
potelt elle ſcientia: fud de ente per accidens
poteft effe demonttrario : ergo & ſciencia . Mi
por pacer , quia de illo demontirac Philofo .
phus hic, quod non eli vnum , quod de eo no
eft fcientia , arque quod de co neguit elle
deruoattrario , Dices quod demonſtrare de
eo , quod non darur demonliratio de illo , el
dari fcientiam de illo fecundâ quid , & quoad
communia, & negatiua prædicata, vt docuia
mus in cercia conclusione. Sed contraargui.
tur,nam actus qui napus eft habere fuum ope
polirum fimpliciter, & denotetur cranlire lue
per illud oppoſirum, per bocminuitur; ſed
Icire nacum ed habere pro obiecto fimplicia
ter hoc ,quod elt ens per accidens aon Icire,
Licut & quodcumque aliud, quia jotellectus
elt reflexiuus : ergo potefthabere quemcune
que açtū proobiecto fimpliciter , ac proinde
poieii cadere fub hoc ,quod eft ens per acci.
deas fciti.Confirmatur tertio , ná id, quod ve
re ac proprie in o pai demóftratione, & per
ea fcicur, ett ens per accidés , va demoſtratur
bominem eße viſibilem ,corpusesſemobile , & li .
milia : ergo enti per accidensnon repugnas
fciri,aut demõllari. Antecedens pater , quia
illa ſunr compofita ex naturis diuerforum ga.
Derum,ac per conſequens funt encia per acci
deos . Ad hoc argumentum refpondetur;dia
finguendo maiorem decore,quod eft vnum,
&perle sac de ente , quod eſtexpers volca«
t1s ,illud quidem fateorpolle certam cogoi .
tionem diffinitiuam , aut ſcientifican terinis
aare , fecus vero iftud , quod ſolo nomine eit
ens, & lecundum rem lunt plura entia aggre .
cedens.Ad primam probationem , quod obie
Eta illarum ſcientiarum , quas ſubalternatas
nuncupamus ,non luncentia per accidés , quia
non funt hæccomplexa linea viſualis , numer
TESS ſonoris,vt exęquo diuerfashas naçarasim
portant , etfic enim nullas fcientias pofTunc
terminare,fed lont viſualicas ia concreto , &
sonoreicas ,vellinea ſub racione viſualis , &
numerus ſub racione ſonori , quz vilic func
edua perſe,eo,quod importantdiuerfasnatu
, vnam quidem de mare
ras ordine quodamform
riali ,& alteram de ali,quo pacto album ,
quantum , & quale enda perle ſunt, vi ficage
nificata ,quia camen nominibus incomplexis
perf musad fign
carepe&tiuæ ,circific
unloandu m obie
quum ur illa muti
ctahis czini
nom ,&
ftimans
 In vniuerſam Ariſtot,Métapha ..
flima!is obiccta illarum fcientiarum efle age
gr - gila ex linea, & viſualicace , atque ex nu
ceptionibus fumptum habeat ali
mero , & fonoreicate; ideo ad diuerfas fciens
das vnumquodque eorum pertinere ,fed re
uera vnumquodque illorum eſt eos perſe cir
cumloquciue complexe explicarum , & ad
vnam tantuni ſcientiam pertinet ycoius obic
ctii,quæ camen principijsdemõllraris in alia ,
Villur ad demonitrandas ſuas conclufiones .
Ad fecundam probationem reſponderur no-
gido majoren ,aan vbi diuerfæ naturæ habec
idem effe,ficutin Chrilto , nõ fit ens per acci
dens. Ad fecundam confirmationem refpon
decur iuxta folutionem ibi aſsignatam.Adre
plicam dicendum eft,quod quando actus in-
tellectus tranfit ad fuum oppofitum , quod ha
bec quidditarem , & vnitatem , tunc vera eit
maior ,fecus vero quando eius oppofitum eſt
expers voicatis ,atque quiddicatis , vtinence
Per accidens contingit. Poteft eciam dici fem
cundo quod concludit cercia conclufioné,
fcilicet quod actus ſcientiæ poteft cadere fu
pra ens per accidens fibi oppoficum quoad
eiusdefectum , & carēciam perfeitatis , & alia
fimilia accribuca negaciua demontiranda , na
vero quoad demonftrandum rem ſubltrada,
quæ eft accidentalis coniunétio . In quo fen-
fu eft verum hic illud axioma lib . I. Priority
quod oppoſiroram eft eadem ſcientia ,acdila
ciplina,nam fcientia , quæatringit ensperfe
directe , & quoad rem ſubitraćtam perfeitaris
artingit eciam ens per accidensilli oppofiti,
indirecte , & fecundum quid quoad defccti ,
& non quoad rem ſubltractam defectui per-
feitatis.Ad tertiam refpondetur negando ao
recedens , nam quando Philofophia demon .
strar de homine,quod fienfibilis ,v.g.non de
monftrat totum hocconplexum , hominem er
ſe rifibilem ,neque terminatur ex æquo ad ho-
minem , & riſibilitatem , neque enim homoci
fibilis ve lic habec aliquam caufam fui perle ,
quia nulla cauſacaufat ex æquo hominem , &
rilibile:ſed peiſe ,primo hominem , & fecun-
do mlibile ordine quoddam demonftrat ,icam
que ve de ſubiecto de homine rigibilitatem
in concreto , vtid , quod denion tracur.Vnde
obie &tum fcientiæ eft ens perfe , quia eft ho.
mo, v.g. fimiliter id,quod demonflratur ,elt
ens perſe, quia eft riſibilitas , & eciam totum
hoc enüciabile hominem eßeriſibilem , vt accin
gitur à fcientia , eft eos perſe , quia importar
vc fic dumtaxar connexionem rilibilitatis cū
homine , quæ connexio eft perſe.
ARTICVLVS II.
Anensper accidens in prædictis ac. teruna duo collorarià,alterum eli veram dari
29
quas per fe caufas fui?
N hoc articulo de ente per accidens Opinie
I in vcraqueacceptione pariter eft nobis
diſputandum , atque quæftioni latista. o Corea
ciendum ,haudque facilinagotio, cum resdiffusila
ficillimalit ,magnamque ingerens peritiori
bus Theologis difficulralem . Tres igitur yer
Santurſententiæ ,dux extremid , & alia veluri
media.Primam affirmantem , & tribuentem
abſolute effectibus, tum per accidensin elle
naturæ ,tum calualıbus , & forcuitis , caufam
perle fequuti fuere Auicena Meraph.lib.10 .
cap.1 . & Cicero lib.2. de diuinatione,exiſte
mances omnium effectuum dari cauſas perle,
quia ad caufam perfe fequitur neceſſario
effectus,inferebant omnes effectus neceffario
euenire abſque vlla caſualitace,ac contingen
tia,ad horum fententiam poteſt reduciſentē
ria Democrisi , & aliorum Philoſophorum ,
quos refert & refutat Ariſtoteleslib.z.Philie
corum textu 44.allorencium fortunã effe cau
fam perfe omnium effectuum huius vniuerli ,
acproindeomnes à cafu , & fortuico euenire ,
quia licec illæ duæ fententiæ pugucne inter
ſe quoad fortunæ pofirionem, conueniuntta
men in hoc , quod ambæ cribuunt effectibus
per accidens aliquam cauſamu perle ,illa quia
dem neceſſariam , & infallibilem auferentem
ab omnibus effectibus contingenciam ; hxc
vero caſualem ,& fortuicam pofcentem ,in
omnibus contingenciami, Secunda concentia
aflerii effectus per accidens pofle ,acdebcre
ad cautas perle ,non quidem voas,fed ad plur
res cauſas cælelles,quarum quæliber ſuu ette
Etuin perſa producit , & vtraque totum efte
étum per accidens veg.huiuscffectus, quod
el exicato herbæ prati ,datur cauſa cæleftis
in Marie ,& huius quod elt calus tulguris,da
turcauia io loue :vtriufque duten fimul, ſci
licet fulgure.combuftam fuifle herbam exli.
Catans , dacur caufa cæleftis , fcilicer aſpectus
arque concurſus louis ,& Martis.Hanclentē
diam ſequuncur Aſtrologiquam pluriini ,quo
rum PrincipesſuniProlonieus , Albumazar,
& Halij Abengazel, Arabes, hos tanquam du
ces ſequuntur ex Neotericis Leonicius lundi
nus, loannes Stalius , & alij,qui exaftrorum
folo concurſu ,acpoſsicione fucuros cffcctus
contingentes,ac per accidensaudentprono,
flicari , quali omnes hurufinodi effectus per
accidens, que à libero arbitrio , fiuei folis cau
fis corporeis, & naturalibusdependences has
beanr cum cauiarum cælellium.concurfu con
nexionem neceffariam .Ex quo principioin :
de
 Liber LeziuszOleft. II. Art,II.
de huiuſmodi eff Etrupor accidens pronoſti
Catione ſcientiam sere Altrologia :alterum
poile lucuros huiufmodi effectus,antequam
flane, abioseilcctu crearg , gue humano,Guc
Angelico certo fciri;arque prædici , quia po-
celt creatus(nedum dielous)intellectus 011-
nium caufarurn concurfus, cum quibus tales
eitacius habent neceilariam connexionem ,
peacciare.His ex parte ſubſcribuni aliqui ex
Catholicis,nempe Bañes 1.p.4.57 . art.j. du.
bio vaico ,ç.subist4m2u ncque , & q.115.art.c.
9.hactenusex Caietens , Vazquez in eadem i .
p. difp ,207. cap.z. & 3. Molina , 4.57.arbeta
& Dorandusin 2.diflinct.7.4.3 . & dift.3.4.
7.20 Nouifsime Fonſeca vbi fupra qiie leći.
2. & 9.3.fect. !, dum ailerit huiufmodi ette .
ctus pole terminare ceiran cognitionem ,ac
fcienuficam ,ac proinde habere aliquas cau-
fas perfe. Dixi hos Aothores ex parte folur
fubfcribere prædictis Aſtrologis ,quia illi no
negant effectas liberos quouis modo a libero
arbitrio dependentes no habere cautam perm
Le in cceleſtibus corporibus, ac per confequés
Iubterfugere certam omnis inrellectuscreaci
cognitione, antequam fiant , fed folum affir-
mant effcctus naturales à folis caufis naturali-
bus dependentes,in quibus nullatenus caufa
libera admiſcetur, auc libera cias aplicacio ha
bere caulamper fe ia cæleftibus corporibus
naturalem ,ac proinde pofl'e talein effectum ,
etiam antequam fiat, certo pracognoſci ab
intelle &tu creato, fiue humano, que Angeli .
co,quitalem caufum , & eius habitudineni ad
cilactum comprehenderit.Er quoad hāc para
rem fabfcribuntiftiAuthoresAſtrologis rec
cenfitis.Vnde coram fententia, & fi falla now
bis videtur, non tamen temcraria ,fuperftia
ciola fidei,acreligionicontraria,licucfoncéan
cia Alurologorum cenfetur.Etliec ſententia
præſertim dicà Catholicis modificata ;eſt me
dia inter primann & serciam , que prorſus ne-
garçoria peraccidens habere caufanz perſe,
ex qua a creato intellectu , antequam fiant,
pofsint pronoſticarı,aur certo piæ ciri.Hæc
eſt proculdubio fententia Angelici Doctoris
1. p.qužít.115 . art.6.& 3.corra gentes capo
85. & 86. & lib.i . Perhiarmenias ieäione 14.
atque in hoc lib.c.lectiones. queos ſequan-
tur Caieianus, & Ferrarienfis in locis citatis
eki.p. & 3.contra gentes.Flandreolis hicą.
18. art.1. & 2. & Torre com.2 . de religione ,
quzft.95, art.swia annotatione illius Articu.
li $. hæc ratio,eandem fententiam fequuntur
illi Theologi, quicum D.Tho.l.p. qux11.57
art, 3. negant Angelem polle cognofcere ef.
facius per accidens ,que contingentes, ante
qu.im fiant,etiam in a fülis caufis naturalibus
eueniant,de quorum numero el Valéria bl.
dem difp.o.q.8.pandos, quan fententiam
lar: proíèquitur:& erornat D.Thom.1.p.9.
86.art.4. & 2.2 . quæftis,a!Col.de veritate
8,211,12 . & de malo 4.6.0rc.7. & prino con
tra gentes cap.67. & 96, lecundi concaged --
ces,& ibrdem capo 100. & tercio codira 3 11
tescap.154. quibus in locis videndusel Foro
rara, & Caiet. pro eaciemtencencia.
Ś Sed pro veritatis declaratione nolan« versler
dum dixiprimo quot lint genera effectuum tentie
per accidens, yo eisexplicatis de iingulis vé. D. Ibe.
ram proferam ſententiam , & D. Thoni.con- és tite
fentaneam . Duplex igitureftens,tiuc effe . thoris.
Ctus per accidens,aliud ineffendo , quodicili
ceuincludit cnija pluriuo prædicamencoiū,
aui generum ,& hoc,vi docuinus,duplexu
aliud claudens exæquo , & line ordin : plura
entia diuerla ,vc homo albus,acerbuslapidum &
fimilia, aliud vero claudens plura uiueria per
modū ynius, & cutii ordine quodam ,le vajica
le , album , 6t. Alsud rurſus ens per accideus
dicitur in eueniendo , quod fcilicec licet te
ens, & youm , ram @ per reſpectum ad cautan
cuenic per accidens, & huiuimodiens, fiueef
fećtus per accidens eft quoddam genuseffe .
&us contingentis; qui adhuc diuiditur ineffa
ćtus per accideosin ordincad caufam liberág
& poteft dici effectus per accidens moralim
ter, quatenuselt præter intencionem agentis
liberi,stinuentio thefauri reſpectu todien
tis cerrâ , & hîcelteifećtus forcuitus proprie
loquendo , & in eifactam per accidens , ideft
impcdibilem à cauſa libera , vt quod domus
cada a labefactance illam ,velquod ciuitas ca
piarurab inimicisihanı obūdencibus, & hic
proprie eſt effectus liberà caulis liberis aéti
ua pafsiuis applicancbus dependens, & in
effectum conudzencem pure natgralem , qui
fcilicet ex inipedimento naturali , atqu : luick
naforalis cauſa applicatione ſequitur
quod ¡n hoc vere annimilletimilescenreise
m fexci deciminulla fine contrus , vel quod
Agmidalus hoc anno menſe Martij non tilo,
ruerit,quodconringit ,vtin paucioribus,ac
perconfequens , ex aliquo impedimento ſum
perueniente , & cum hoc impedimento non
apponatur ab aliquo homine , ve! Angelo,
fed ex aliqua naturali caufa calis effeétus crie
contagens,non moralıoer auc libere, fed me
se nacuraliter.Deinde aduertendum eft cum
Caietano 1.p. quxh.22, art. 2. $. 34 raſponjio
ne adprimum ,hujuſmodieffectus, fiue come
genres, fiue forcuitos,Que calgales reípectu
vnius caule , pofle ac debere refpectu alles
riuscite peric,& nullam caſualitatcm ,aucco
tirigentiam ,velaccidentalicarem habere ,to
quodcôringens,culuale ,& forcoitum funtre
laddua , querelgettlaalulain fecunduo dicia
& prop
 In vniuerſam Ariftot, Metaph.
& propterca non oportet , quod id ,quod in
je, & limplicitereſ fortuicum ; fiue per acci.
dens , līt torquicum ,vel per accidens , reípe-
Ćid ominis agencis , hæc eſt enim differencia
incer abſoluta ,& reſpectiua,quod quando ali
quid eft infe , & fimpliciter tale , fecundum
aliquod prædicatutn abfolutuin non definit
effe,aur dicitale , ex comparatione ad quod-
cumque: quando vero et cale ,fecundumali.
quod prædicatum reſpectiuon , folum habet
tale prædicatum in ordine ad correlaciuum ,
ira vt oppoficum prædicatum reſpectivuin ja
ordine ad aliud correlatiuum Tortiri pofsica
Vc pacer de albo, quod cum abſolute fit albūg
reſpectu autem alcerius eft dimile, ad nigrum
autem cöparatom éſ difimile . Ex quo infert
*gregie Caietanus , quod cum effiöctuscone
fingentes fint caſuales ,& per accidens in or-
dine adnaturam , & incentionem creatanı nő
inconuenit, quod fint perſe intenti ; & non
fortuici in ordine ad primam cauſam , & diui«
nam intentionem ita tamen quod fecunduin
fe, & abfolate ſumpci,limplicitercaſuales, &
per accidens fint, & dicantur,quia vnaquxqs
Ieselt,& iudicatur fecundùproprias, & pro-
ximas cauſas : quo pacto Philofopus in loc
Texco iudicat effectus conciligentes.caluales
& per accidens, nempe in ordine ad caufas
proximas , velparticulares ,& licat effectus
per accidens, vel caſualis reipectu cauſale
cundæ eft perle intentus reſpectu cauta prie
mæ,& intencionisdiuina, ita effettuscaulua
listiue per accidensreſpectu cauſæ ſecunda
particularis,potefelle per fe intcnrusrelje.
cu caufa fecundae voiuerfalis. Ponie D. Tho
exépla ibi ad primī, & q.176.art.i.in cócur-
ſu duorum ,quiliccirelpectu illorum lirca «
ſualis jeli prácuilus,& per fe intenrusà Domi
no ,eos (cicoter ad vnum locum iniciendo, lic
quod vnus,de álièrò nofcia&.llis fuppoliesla
quentes ftatuo conclufioncs. Refpondco dia
cendum primo ens per accidens vin ellendo
primo modo nullam habet caufam per fejbe
ne tamen , ſecundo modo. Hic conclutio
quoad primam partem probatur rationibus
Ariflotelisin hunc modum ;primo quia om-
ne enshabens caufam perle el vium , quia
i
tale aggre gatun per
ellvere eus,cum quoaccide huertitur,fed
vnumn conuerctur,fed
Va
vt probatumeft :ergo dion habei caufam fui
Secundo quia omneenseſtſcibile, ſeucerco
cognoſcibile ,fed de taliente dictum eft nul-
lam poſſe dari certain cognitionem , nili tan-
tum directe quoad ipfam perſeicatis,& volta
tis negationem ,& quoad detectuni entis.per
corpus ſublinare ad cælellerccipicosei
fe ergo. Quoad fecundam partem probatur paratur,fcilicet
eiſdem rationibus ab oppofico factis quia ra .
le ens, quod eft concrerum accidentales eft
31
vnum ,& ellfcibile:ergo cft vnum ens perle,
ac proinde habetcaufam per ſe.
Ö Dice focundo aliquieffectus per acci
dens in eucniendo habent cautam per lein
Deo folo ,& nullusillorum in quacunqueex
illis tribus acceptionibus prænocacis , vc per
accidens eit habec caulam perſe, Prima pars
heus conclufionis ltaquitur aduerlus Auice
nam , & fequaces, quiprimam funtencamin
coléniſu defendebant,viomnibuseffectibus
peraccidensaliquam cäoſam perfe , & ne
ceffariam älsignaient. Etfecunda mudicar ad
berſus Democritum , & alios, qui efectibus
per accidens ;ve fic fub hac ratione, cautam
per ( cin faco, & fortuna contituebant. Pro .
batur itaque prima parsinamelfcctus codon
gentes, fiue per accidens in tertia acccptio
ne,quifunt effectus dependentes à caulispu.
re naturalibus, pofluntello per accidensiel
pectu omnis caufa creacæ , & præter intentio
nem illius ergo ittiin folo Deo debent habe
re caulain per fe, antecedensprobatur ,quia
cum omnis caufa creata naturalis j & corpo
rea , quantumuisvniucrlàlis vt cæleftis vir
tus,fic limiçáca,& defcctibilis, arque impediu
bilis ab alia,eoque eius efficacia dequeintinį
ta , nequefupra omnes alias caufasclt. Hinc
fit, Vequa ndo eius effectus, quem in plurroru
efficiezionpediacur, & fiatoppofitum eius, ad
quem ipfa inclinat , V.g. Saturnivirtus eft
frigida,& ficca;veinplurimum caulat iicci.
facem,&frigiditatemin his inferioribus pod
teft impediri áb álra virtute,quæ cautat calo
rem , & humiditatem , & virtusalla celé tis ;
quxin vereintluir, vt in pluriman contri
" porelt impediri ab alia caula ác.proina
de per accidens enila ſoles, vt in aliquo ve
re nulla lingtonitrwa:ergo. Cófirmatur quin
quc raciobilius, quibusDoctor Sánctus ter
tio concragentes cap.86.probar mulcoseffe.
cius naturales nullam habere caufam per fe
in corporibuscæleltibus,quorü ſumma hæc
eft,actio cuiulliber agentis corpore ,& natu
ralis,veerfecta ,ad quem inclines fortiatur,in
digermateria aptá,,,& difpolita ſub certis di
politionibus
Ev
er quarum aliqua deficièvre cifer
luC ant etiam corpuscæles
Gusttupadiotur,indiges
rpo
r er
ior
is is pedagh vo
ſubiecto recipiente, federiam .vt agente te
cundo,ſubordinaco ;& veluti i dirumcago ,I
quo cæleſtisin Auxus recipidebecadmodum
iplius recipientistergo defectu debici concur
fusmateria ,vel inſtrumenti, velagentis te.
cundi fubordinaci porerit impediri affectus
corporisſuperioris,antecedens patet : nam
cripliciter coma
naturavt us citus 2
cum, & vc agens fecundum , & venitumia
 32 Liber fextus,Olali. II. Art.II.
com motam ab illo , & modificans cius con-
curium ,ex quo fit, vt effectus cæleftis corpo
sis poſsitimpediri , quia non eſt immediace
abilio ,fed fola vi caufa remota, & quia à plus dicicur caſualis , neque fortuitus, mutire per
ribus depender , quam à cæleſti corpore. Ser ' tu cufx per accidens prætercujus intencio
cunda pars concluſionisprobacur rarioribus
Philofophi in hunc modum primo quia ete-
teus per accidens , Vi gic ſub hac ratione for
mouli,nó eft vnum per fe , quia vtrede arguit
D. Thom.inillo art.5. quæft.116.omne,quod
eft de nouo , habet caufas perte : fed eosper
accidens vt fic non eft vereens, ficut nec ved
se vnum , quod explicat duobusexemplis in
hæc verba. Albuisenim caufam babctfimilitary
& muficum , fed albam muficum non babet cas-
fam , quia non est pere ensynoque yere Y914 193, 1988-
113feftum ejt attein,quod caufa impediens afionë
flicuits cáxfce ordinate adfuum effectum , vt
pluribus concarrit ei per accidens,vnde taliscona
curfius non habet caufism in quantum eft per arce•
senses propter hoc id,quodex tali concurſo fe-
quitur,nonreducitur ix aliquam caufam preexi.
Štentem ,ex qu& exneceſsisatéſequatur:ficut quod
sliquodcorpes terrestre ignitum in fuperiere para
te aeris gereretur,& deorfum cedat , babost Cala
fam , sliquam virtutë celoten , &fimiliter etia,
quod in fuperficieterre fit aliqua materia combo
Jtibilis,poteft reduciin aliquod cæleſte principiis
Jedquodigniscedens huic 10 OCCHYTAC , # 84
habet caulam cæleſte corpus; fed eft per accidens,
O G. Confirmatur,nam fiomnis eifattus natu
saiis haberetcaufam per fe in cælefticorpo.
Te,cum cælum agaruniformirer, & codena
· modo ,atqueex neceſsicace narora ,fi alias efe
f- átushorum inferiorum deberentſequi con
dicionem illius in impedibiliter , anneselfe * effectus per accidens : ergo caufa per fe eit
étus fierentfemper & codem modo , ac pei
confequens cæleftia corpora imprimerent
neceſsitatem ijs quæ eorum aâioni fubduo .
tur,cujus oppofitum demonftrat D. Thom .
ibi & in cap.citato 86. Tèrti contra gentes ra.
tionibus faétis ; etenim la vrroquc loco pofte
quam eripit actus humanos , si effectus libes
sosì neceſsitate corporum cæleftium , vindi
Cateriais effeétus rijerenaturales, & corpo.
Itos coeleftibuscorporibusfubditos à necelsi
care ipforuin corporumcæleitium . Secundo
probatur nascauſa perfect illa , quapolin
ta,de neceſsitace ponicur effectus,& non fue .
Fit impedita;ac proinde omnis effe & us cau .
fæ per le contingic , vtin pluribus , & deficit
in paucioribus,quia vt ia paucioribus impe-
dicur :ergo fi omnis effectus haberec caolam
per fe ,nullus effectus effet vt in paucioribus,
ac per confequens nullus ellerper accidens,
quodzumen oft fälfur , & contra quotidiarā
experientiam , crenim vc in paucioribus ho's
2afcitur cum lex digitis ,& ia vere define
ciunt topirrus,Conarmatur,tram cffc & us citiem
fualis , & fortuirus:diuc.præterintentionem
eft per accidens in prima acceprionc, & non
nem ,qucirclinationem euenit : ergo vt fic
non dicitur solpočtu caufæ per ſe, neque ha
Bordlain ,&c cadem eft ratio proporcionabi.
licer de alijs . Pro cuius declaracione notana
dowca valde,quod cauſa per accidens, & (i
milinor effectusper accidens poflunt contido
tari dupliciter , vno modo materialiter pro
fe,quæ cftcaula; vel effectus peraccidés, alio
modo formaliter, veſublunt accidentalitati,
velcaſualitari, & priino nodo bene poſſunt
habero cauſam perſe , ſecus autem fecundo
snodo ,v.g. quando aliquisfodiendo rerram ,
inuenit chefaurum , foſsio ipſa, quæ ett ettes
cos por ſe hominis,eacauſa per accidensin
wencionis choſauri, & fiquidem folsio contī.
dererur , vt caufa per accidens inuentionis
cherauri, yeficnon reducitur ad aliquam caus
fánu priorem ,ſed eſtomnium primain illo go
nere caufae per accidens , Gi aucem conlidere 基
tut kreft effectus per fe hominis fodiencis ,fic
reducitur ad aliquam caufam perie , non yo
caufa per accidens ſed vt caufa perle, & ram
ipſa foſsio ,quam incentio thefauri poceltha
bere caufam per ſè in aliqua virtute fuperio
Ti,non folum in Deo, fed etiam io aliquo Do
mino,qui mitere ſciencer feruum ad fodien
dem ccrrain gratia inueniendi theſaurust, es
quando dicitur quodeft caula caufa y el cau .
da caufari , fed caula perfe eft caufa effcctus
per fc, & cfectus per ſe eft cauſa per accidés,
caula caufæ peraccidens.Dicendúeft, quod
illa maior verificatur , quádo id ,quod eft cau .
fa cauſe ,elt caufa illius; vt cauleid. 1,60
dum quod illa ſeconda caula cit caufa fui cau
faci,fccusantem quando primacaufa noncit
caufa fecundz cauf& so quantum caufæ ,vico
tingit in noſtro caſo ,homoenim non eft cau
fa per ſe foſsionis , ve fofsio eft caula per acci
densinuentionis theſauri , fed vt eft effccius
perſe intentus ab homine: vtautem ſubter
fugir ordincm,& intentionem pritiž cauia,
Schilcer hominis caulariogenrioncnichefaua
ri , & ideo non debet reduci in primam caula
fam ,ufe D.Thom. 1. 2. quælt.79. art.i.ad 3
Sony Dico tertio , omnes effectus per accia
dens in eucniendo habent caufam perfeiri
diuiua yoluntare , ſed non omnes habent cau
Cam per fe in fola diuina voluntate , Priata
pars conclufionisprobatur; ex fecundo nocas
bili ,vbi fuppofuimus effe& us omnescalude
les, & fortuitos effe tales ſolum refpectu cau
farum fecundarum ,non vero refpectu prin
 * In vniuerfam iAriſtös. Metaph.
caufæ,quæ eft diuina volūtas,reſpectu cuius care ,ex ſuis caufis, verole oriri cras;aliud,
omnes.ſunt per ſe intenci& ordinati . Con . quod côtingit vc in pluribus,& aliud , quod
firmaturnam propterea D. Tho.i.p.4.100 fequicur ex caulis vi in paucioribus , cuius
art.6.dicit diuinam voluntaten femperim . exepli ponit in caſualibus , & fortuisis tucus
pleri , quia ficut nullumens Tobterfugiera. rū primi generis , & ſecüdi inquit ab Angelo
tionem enciscómuniſsimam in producedo, cognofci ,& tāto magis certius , qua à nobis
ita nullus effectus ſubterfugit ordincm , & in quãtorerü cauſas vniuerfalius, & perfe tio
rencionem diuina voluntatis , qux cilvni . cognofcar,ſicut medici, quiacutius vidend
uerfaliſsima in caufando , & eadem ratione cauſass melius de fucuro Natu agritudinis
probat q.22 . art.2 . & 9 : 107.art.7. onnes ef- pronosticãtur : fucura vero cötingës air eile
fectus vniuerti cadere Tubordine divine pro omnino incognitli Angelis.Ex hocficargui
uidenciæ , & nihilefle à cafu refpectu Dei. tus,nā futura,veldebércognofci in fe iplis,
Vnde merito Ferrarienſis cande partem no & sic coliuseft Deuilla cognofcare,cui cog
Nræconclufionis affirmansca. 89. Tertijcó pitió meſurafur æternitate ,vel in fuis caufis,
cra gentes , f.conſiderandñ tertio , concludit & ficcognitio Angelinô excēditur ad turum
omné effectum per accidens habere cauſarta ra tercij generis.Sed hxc funt effectus påbum
per ſein Dco, excepto malo culpæ ,quod fit ralın cauſarü côringensii :alias D. Th.nullü
a voluntate creaca ,ve exceditordinēdiuina futurü excluderet in illis locisábAngeli cog
voluntatise Secunda pars patet,quia ex di- nione quod nó eft admittendã :ergo. Paret
ctis conftacmulcos efle effectüsper accidēsy fequela, quia actus liberos, & euétus penden
fiuecaſuales refpectu vnius ageocis particu tes à libero arbitrio excladit in alijs locsa
laris, quiramen tünt per ſe relpectu alccrius cogonionc pafirovatur,ná D.Tho.could .Pcs
agentis prioris ; & magis vniuerfalis, vt con
curſus duora feruorü refpectu Domini,illos hiarmen , lett, 14. & 4.11 $ . art.so diſtinguid
Inittéris, & choſauri inuentio reſpectu illius reshumanas à rebus nacuralib ° , & tã in ope!
qufcicntermifir feruñad fodiendū terrani tibushomini ,quam in rebus nacuralibussait
gratia inuenicndi theſaurum. Dico quarto dari futura côcingëria ,& cffectus cauales, &
illi cffectus per accidens , goi velja fola diui per accidés, & in.cout artes, ferit diuina .
na volūcare ,velab aliqua cauſa liberadepan fioné cifećtuh cálualiſh ;aut ctiä focuroiū one
dent,a nullo intellectu creaco poilunc,2ote. rūhumanoiſielle variá ,& fuperintioſsã : eie
quam fiant,certo pracognofcigautprædici. go funtit D.Tho.dari verá conringenrain
Hæc cóclufio ftatuituradgerfus omnes Au. rebus purenaturalibus,istono curustumust
thores fecundæ fontesiæ . Er primaeius pars euétus tint homiiibus,& Angelitignuti .So
probatur primo:nā futuri econtus vcrecon- ciida parscticeitakenda tiae , ficui cert0171
tiogenics nequeat cognofci certo , nilia com eltatius liberi asbijfuiaros pafo fold
lo Deo ,auc per reuelatione abipso factam . Déo , vel ex illius rcuclatione cognolci. E €
vc docet D.Thom . in locis cicatis: co quod quia corü pronollicatio, & illa pars ludicia
corä сilo non ci determinatu in caufis feci ļix Altologie , quæ verlator circa ačtus 1
dis,nifi in ærernirato prælens,velinducre . bicri arbirrs, & futuros euétus à calda liberá
to -diuinæ volütatis dccerminatū ; fed effe . pēdētes pronoſicādos,est canaca vi vana, &
& us per accidensmere naturales , & à folis fuperficiona, irretragabiliū Scripturæ $ 1 .
caulis naturalibus pendesicos ,antequã fiano, cræ ,Cóciliorü telimonijs, & Simmorá Pood
ſünt verc futura cocingenua: ergo. Minora rificum decretis ,qux late expendit Torte lo
negant Authores: ſecunda clalis. Sed probo co citato,4.Secundaaßeriio, & ratio natura
illā,tum quia D. Tho.reducit contingencia lis Luffragatur:quia effcctus in cauſa omnino
ve in primāradicé in efficaciam diuina vow indifferenti ad ioie , & non idic non poceli
luntatis, & vt in cauſans proximi in cauſani liaboro decornicatum fore , Ted liberumn
fecúda defectibiléica dicit ip..14. artik3** arbitrium eft omnino indifferens ad fuos
& q.19.art.8.& 115 årtio.vbinullatenusilla actus , & 'effe& us åbillis dependentes : era
reducit ad libertaté caufa fecundæ , imone go antequär fianc ,nequeunt habere in
que caufæ prima:ergo in caufispure natura liberoarbirlo decusmuinaium fore , ex vicu
libus , licor faluator defeatibilitas , faluatut jus pofsint ab inrelleclo creato precognola
cótingentia iuxta menté Doctoris Saai. To 01. Sed contra dieta arguitur , ficut olfactus
quia nulla exiftere caufa'libera ;faluari pos fimplexhabetcauſam per feGimplicem , id
soft adhuc in rebus cornigērša,vr quæft.feq. quam fequatur ,ita concurfus duarum cau
art. z.dicit :ergo.Secñdo,ná D.Tho.in illis farom próximarum habebitduplice cautamu
locis adduétisintertia fentéria diſtinguirtri per fe,ad quarun policionem nocent violem
plex tueurūsaliud ,quod fequiturcx nécelsta grasür, verbi gratia, quod ignis gekipedia
E in parte
 34 Liber ſextus, Quæft. II. Art. III.
in parte fuppericri, & cadac in terram ha.
bètcaulam .A. & quod herua ſiccafic in par
te illa , fupra quam cadit ,habut caufani. B.
igicur quod cadens comburat herbam has
bebis vtramque caufam , fcilicet , A. & B.
& cófequéter effectus per accidés ve licha-
bebic caufam per fe.Cófirmatur primo: nã
D. Th.in huco.lectione ; , facecur conrcu .
ſus duarī caufajú proximarum habere cau-.
ſam per fe in celo, vefloritiones duasá plás
taru, & 1.p.9.19.art.6. ait , quod oportet re
ducere quécūque effeciữ in rebus corpora-
libus ex caula impediéte,proueniērē,in vni
uerfalé virtuté , fcilicet cæli per aliquas me
dias : ergo omnis effectus peraccidens ſecun
dū D.Tho . habet cauíam per fe ,ac per cóle
queascũ talis cauſa , que lit vna liueinuici .
plex, pofsit ab Angelo , qui omnes caufas nia
turales cóprehédir, cognofci, poreric eciam
futurus eifectus certo precognofci.Confira
matur ſecâio ,nā quod domus aliqua cralti .
nadie ruat ,&quod ex mutua lapidū colligio
ne
mus,ut cur ignis
accédaetteütu , quigens
s corio coou
, & aclatisc s do. .
vicinaa fualis
& tamepoteit ab Angelo præicuci; ergo ha .
ber caufis perta , & determinatas. Minor
probaret , ná omnes partes huı cuentus pof-
ſunt præ! ciri ab Angelo , quia in primis ex
dilpolicionelapidū un edificio poterit cog .
nofcere,quod ruci polt vnữ , vel duos dies,
hocenim habetcaulani per fe ia difpofitio
ne lapidit.Rurfus ex fucuiæ ruinæ cogaitio .
ne porerit cognofcere colitioné lapidum , &
igné ex tali coligonegeneradū . Denique ex
propenfione domus verſusvicinam poterit
præicire ab igne generando fore viciná do .
mū fucedendā; omnes enim ilti effectus fun
turi habent luas cauſas perte decerminacasa
Refpódetur ad argumetū quod cócurfus ille
daarū caufarum no prouant à caulis ex pare
te , qua neceſariæ funt,ſed qua polluntdefi
cere,& altera illa : ū per accidés deficit,idea
eft per accidés, & adoullā cauſam per le in
cæleito corpore exifētē, eo quod ralis cöcur,
ſus no prouenitex cauſa fubdita cæleftivace
tuii,cûenim corpora interiora lint de ince-
gritate prima voluerli,v. g. elemêta ,de qua
non eft motus datinfluxus cæli ,vel corpora
--
inferiora præfupponant corpus cæleftenon
tamê præluppoque eius morü ,fed præfuppo
nūrurad illud: Tueria quia omne agens per homo aliquis impediat illă căbuitioue, ruim
motü ,uue per mucacionepræſupponit mace
riā, circa qua opererur. Vnde potefi corpos
inferius impedire effectu coporis cæleltis
modificando aliter eius influxun in genere
Cauſa materialis, in quo cælefti corpori,
quod tātu eft primain agêdo,no ſubordina
Tuszaliquando exclectione animz poreficee
Jeſtis corporis influxus impediri , quia anima
rationalis ei directeno ſubordinatur, & etiá
ex altcrius agétis fecüdiactivo impedimeco
porerit impediri, & ficri effectus por accidés
refpectu cceli,Quare D. Th . huiuſmodieft :
Etus per accidês quãdo ad materiale ,quãdo
que ad aétiuü impedimentūreducit vcinfra
videbimus. Ad primă călirmacione negatur
confequenria ,fed explicandü eft antecedês
quoad verãque tellimoniü , in primo enim
folú voluit indefinite loqués aliqué effećtī,
five concurfum , qui ell per accidens refpe
tu alterius poréciæ habere cũ illo vná cau
ſain cimune in cælo ,& ponit exéplü in flori
tionibus duarū plantarī , quod florcac enim .
Agmidalusiflorence Cerato ,per accidésett
relpectu illiustamen veriuſque floricio por
telt elle ab vnacula . Hoc camē non obitad,
quo minus alijeffactas line , qui in nulla vic
cute cæielli,neq; incerlo adunencur ; & ideo
in alijs locis,fcilicec.Tercio cócra geni. cap.
86. & 1.p.q.115 . art.6.deſtruit hac vniucrla
lé,omnis
fam perje , quæſus
concur per accidēs
opcin cduitracolo cat
, yora
vna indefisica . In ſucãdo vero loquicur D.
Tho.de ilio effectu ,& impedimento, cuius
caufarü cota feries mullam ad auicer cautam
per accidens, calis enim cócurfus,& elfectus
reducetur in caufam perlecolelle. C.ziera .
nus ibi airD.Thom . loqui dormpedimento
caufæ impediétis actiue, velic,intraordinam
caule effectiv.z, cócurſus eoima caufa effa
ctiua proueniés debet reduci in caulamicas
lefté, co quodomnecorpusagis virtute ces
lisfecus voroliproueniat tale impedimentu
à cauſa materiali :ſed quia (včipſeCaietanus
poltea docuit ) ne dum materiale , fed etiam
actiuü impedimentú potefteffe prima radıx;
effectus per accidēsrefpectu cæii , ideo:hic
ſolucio obiter dicta dūcaxat putacur.Ideoita
dum eft in primafolutione quodD.Thola
quitur indefinite de aliqu bus effectibusex
impediméto ſubſequucis, qui ex inclinario
ne cæleſti poflunc prudenie.Ad fecundamn
quadruplex eft folusio, primael Banctijala
allerécis illius domus cöbustione ( & idéelle
dicedū de alijs fimilibus euēribus ) futurā la .
tere Angelū, quatenus alicer poreileuenire
per cócurfum alicuiuscaufæ libera aplica
cis actiua paliuis , ignorat unin Angelus an
nā domus præueniédo Benc tamen illa cog
noſcerei cerco in ordine ad caufas naturales,
& exearû meritis. Cæreru hæc folucio de
ftruit cótingenriâ effectuì per ordinead cau
ſas naturales,quod pucoelle córraD.Tho. &
cótra veritarē,vt quæſtione fcquéci ollende
cur . Secunda Magiftri Torre vbi fupra
alieren
 In runiuerfant Ariftot. Metaph. 35
ancrentis illam combuſtionem vicina do- Caiec. ibidē,$.ex'tamen ijs, Primo negando
mus;& fimilem quemcunque cuentan elle anrecedês,quia D. Tho.folâ vuli cödiciona
vere contingentes in ordine ad caufas nacii. liter, & permiſiue quod ſi ica eſt adhuc con
Tales,fed tamelatêre Angelum , quia nequic curſus eller per accidens.Secundo quod lo .
Angelus cognoſcere omoes 'caulas tam acii quitur de effectibus duarú caufarū agentiú
uas,quim materiales, à quibus dependet, & lçorlum cumpris,nó vero de illo ,qui eft ef
defectu cuiuſcumque earum poreltimpedi. fectus veriuſque raro cocingés . Tertio quod
ri.Cæterum hæc folutio defficiens videtur loquitur de effectibus Tubditis per fe cauſa
dum enim explicae, qualiter aliqua ex illis cælefti,non vero de codirione mareriæ præ
caufis laceat Angelum , quitorum ordinem fuppolitæ caufalicati corporis cæleſtis.
cauſarum naturalium
tertia folutio comprehendit.
fit proexplicatione Vnde
fecundæ ARTICVLVS III.
quod ficutcogitatio cordismei,licet natura Anponi debeat fatum fiue fortuna.
lis fit , prour naturale condiſtinguitur à ſu
pernacurali ordine gratia , latet Angelum pro effectibus cauſandis
propt ereaquod excedit libertas 'ordinem per aceidens .
rum
caula naturalium ;& cadem ratione in
differentia effectus illius,quiâ mareriali ,vel N hoc articulo priusexplicandifunt Status
actiuo impedimento pocelt impediri , redit cermini quællionis , & ea, in quibus queflio.
ipfam combuſtionem domus ignotam An- omnes tá Catholici, qua Philoſophi niso
gelo,quia modus ille cauſandi indifferenter Gétiles côueniūc.Cauſa igitur per accidēs;
eſt ſupra ordinem,vel extra ordinem caula- vi codiftinguitur â caula per fe in omnige
Tuo pure naturalium , & ficur ačtusliber,an . here caulà poreſt aſsigoari, quialicec ( vere
tequam fiat, non haber determinatum fore Ete traddic Soto lib.z.Phyficoru 9.5.9.efficie
propter indifferentiam ſui principij liberij tes auté exépla caulæ períe, & per accidensà
Dili in diuina voluntate,ita ille effectus ante Philofopho appofita ex folo genere caufæ
quam fiat,non haber determinarī fore prop eficientis fine, eo quod in hoc genere ditta
ter indifferentiam caula luz contingentis; diuiſio manifeftior fiat;camein omni alio ge
nifi in diuina volantare ; & hcet vicinado- nere cauſx ,locũ habuc. Corpus enim quod
mus dicapra,& difpofica ad fufcipiendum ig eft caufa per fe materialis albedinis , reſpe
nem non eft decerminata , auc inclinaca ad ciu cuiusmagnü,velparuü eft caufa materia
illum efficaciter recipiendum ,nifi â Deode lis peraccidens, & anima ellcauta formalis
terminentur, quo pacto multi motus puero per fe hominis Sapiécia vero , & polcricudo
runs, brucorum , & etianı viuentium aliqui cit cauſa per accidens.Finis ecrã duplex elt,
effectus a Deo determinantur, quos quæſio alius per ſo,quod in iciéejs dicitur finis fcië
ne legenci art.3 . recenſemus, Quarta Toluja tiæ, alius per accidens,quod dicitur in ſcien
tio huic annexa eft, quod cum talis combu tijs finis ſcientis.Ditelcere eninyell finis per
fio , v.g. egredi debeat à cauta contingenci accidens telipettu niedicina , poteft camen
præmota à Dco concurſu eficaci iuxca natu eile finis ipfius medici volétis medédo diteſ
ram ipfius, & hunc concurſum determina- cere, Sūpca iraq; cauſa per accidens nó in to
tum ad cóbaltionem , colligonem lapidum , ta lua latitudine, ſed veeſt differēcia cäufx et
& ipfam domum vicinam , no debeat Deus ficiétis,duashabut ſpecies,ſcilicer cafum , &
lapidibus;necdomui, cum effectas non pro fortunâ,& fatū.Quarū prima definitur ,ele
prius lapidis auc domus fic, vel Angelus cogcaufam efficiente per accidens in his ,quæ aguni
nofcat lapidum ,& domus difpofitionem , & préter finë,raro contingunt, cuius lenluselt ca
remotam inclinationem ad combuftionem , tum elle caufam illa , quædã intenderer vnữ
non tamen cognofcir diuinam determinatio fine,qué ve in plurimâ confequitur,alıūra.
nem ,fed ignorac an Deus tali concurſu illas ro,& per accidens allequitur, vc equus gene
průmouebit ,eo quod concurſus non el de- saus aliū equũcum vnotantü oculo , velca
bitus â Deo lapidibus ad comburendam do- vno tanti pede eft caufa illius cufualis.For.
mū,ficut eft debicus aquæ ad frigidadū, & ig cuna vero ,eft caufa efficiens per accidens in his,
ni ad calefaciédū . Secundo arguitur, ná D. qucé aguntſecundum propofitum , préterfindini
Thocondiftinguit effećtī à concurſu, & om raroque contingunt , ideft, eltcaulailla, quæ
ne effetta dicic habere caufam perfe , itaage dum libere, & à propólico vnum finem in
115.ar.6.in corpore,& ad primâ & folacon têderer mouens fe ad illü alia præieringen
curium pluriūcioſarī aicefle per accideos: tione operatur, velallequicur,ve bomo, qui
sigo effectus códiflinctusâ cócurfu ſemper inredens agriculturā lodiendo agri, inuenit
habes cauſam perfe, Reſponder cripliciter thefaurum, & quia omne agens liberum , &
à propos
 96 Liber ſextus, Qu « f. II. Art. III.
à proposto operatur propter finem , fed
non omne operans proprer finem ottagens
liberum , & fecundam propoucum , ideo ad
plura fe extendit caufa caſualis , quam fore
rona, Hectamen folum hominuinelt , vila
vero hominun) ,& brdcorum , imo , & om
aiun agentium naturalium , quæ vi mota
aguae propter finem , Et quia eadem cauta
que intendit per la vnum fo :m , reſpectu
culas eſt caula per le, eft , quæ à fequitur
alium præter latentionem , relpectu cuius
caſualis,vel fortuoa eli,ideo calus, & fortua
Da à caufa per ſe ,non realicer , fed fola ratio
Dediltinguucur.Fatum vero , non cauta per
accidens , fed caufæ per ſe etficiencis fpe.
cids et , dicitur autem facum à faido , titta
Auguftino lib.5 . d: Ciuicare cap. 2. Exeo
quod eft aliqua caula, quæ lua ordinacione
fatur, & proloquitur sesfacicodas , vel quia
ett aliquis cauſa un ſecundarum ordo a iné
te ſuperiori præfatus, præloquutus , uue præ
ordinarus.Porek namque facunt, & caulali.
ter, & formaliter accipi ,hoceity actiue pro-
yi pertinet ad aliquam primam caufam , &
pallue prout tenet ( ex parte caufarumie .
cundarum ordicaturum ,ficut tette D. Tho.
Das 1. p. quæſt.23.211.2 Exequutio proule
deatizdihliæ , fiue prædeli safionis actiue ,
& pañue accipitület, & active eftinguucre
,¥¢ in cauti , patiuc canien altin rebus
guuernadis. Vado his fuppofitis , in quibus
omacscoaveninius fenfus articuli , & pune
ctuscontrouerlix eít , an huiufmodi faralis
caula fit caufa per accides , licui fortuna, vel
antit caufa perfe, & àtorcuna diltında,
Errer C. In hac autem concronerfiacres fuere feo .
erosise tenciz, prima fuit Ciceronis in libris de na.
fura Deorum , & lib.z.de diumurione , qui ve
retert Auguftinus quinio ,de Trinitatscap .
9. Vincceísitarem tati aduerfus Stoicosne.
garar, abitulit à Deo proudenciam ,præfcie
Tida , & fàcum exitimads fururos cffcctus,a
eilenc præſcici , aut præuidi , fiue prætatis
Deo , etfici prorfus necesiarios. Vnde ye fam
cerer homines liberos , decit eos facriligos,
Virecte Auguftinus argumentatur; itaque
josta illius fentcriâ, auitatú quilatenuseid
ponendum, quia effe cauld , & confequen-
ter neque ex parte effecius erat aliquid faca-
le, caula facailcorreſpondens ; veilolūerar
Caula per accidens â qua effectus oinnes per
accidens, & a catu prouenirent. Huic fence
fiz atinis eft altera illo : ū, quiielte D. Tho.
1. p. quzit , 116 , art.1 . afferebant tacum , elle
caufam omnium effectuâ calualium , & fora
fuitorum huius yniuerG ,fecundum quosta .
tom erat cauía taralis, & caſualis , liueforreo
Da,quoniam in lola liderüm dilpolitione, &
afpeétu conſtitue bancdeffinientes farü ,, effe
diſpostionem fider *m,in qua qualque natus,vel.
conceptus eft. Secunda fententia huic e dia: Error El
metro oppoftatait Stoicorum ,quorû Prin- toicorão
ceps , fuit Crily pus , celte AuloGelio lib.6.
cap.2. aflerentum fatum actiue efle ordinē,
& teriem cauſarum naturalium , quz ineuita
bili neceſsaie affectus fuos operācur . Hos
fequutus fuit Seneca Scoice Scholę diſcipu
lus lobozinaturalium quæftionum cap.360fa
tum vero pafiue dicebans eſſenccelsiaceni
omnium rerum , & actionum cauſa fatali
fubordinatarum , quibus alluſic Virgilius, dū
de Paride cecinit, te tua fata trabunt ne cepte
relinquere poſsis.Sed in explicanda hac caula
fatali diuiúfuere Authores huius fententiæ
in duosmodosdiceodi,alijdixere hanc cau
fans fatalem collebrem ab omnibus rebuscó
cingentiam elle innatam , & virture cæld
Itiuns corporum fitan ), & Liclolam conftella
froncin ,in qua vnaquæque res efficitur elle
fatalem cauſam ,buncmodum dicédilequū .
tur illi,quos refert Philoſophus 3. de anima
cap.3.quia incellectum afteoſu non diftine
gucbani.Avicena lib .10. Metaph . cap.i. &
alij ex Stoicis,quibusſublcripleruntHære .
tici Pricilianillæ , vt refert Auguft. lib.de
Hæredibus cap.70. Alij vesoecium cx S101
Ciscimo hæc tuit omnium Scoicoium més )
dixare hanc caufum fatalem effe in diuina
præfciencia,ac prouidentia conftituendam ,
eo quod putabancdiuinam præicientiam ,ac
prouidenciam tollcre à robuslibcrarcm ,ac
que convingenciaa , & illas incurcabili ettia
cere necesitacc.Horum blasfemum dicen .
di modum ſuſcitauit poft Chriitun datum
in terris Simon Magus , ve refert Clemcas
lib.z.recogai, & fequuti fuurür Minichi,
reſte Hieronimo in prologo aducrſus Pela.
gianos,Vuicleph ,&alij Lutheri Pexcurlu
ies. Tersia ſentencia, quæmedia incedie via,
afferit facum palive fumptum etio , ordinem
caufarum naturalium fuauiter & iuxta naru
sam cuiufcumque cauſæ præſcitum , & ordi
Darum à Deo , actiue aur: melle ipfam dius
nam prouidentiam contingentem a fioc ve
que ad finem forciter, & omnia fuauirer dine
ponencem ,atque gouernantem ,quæ in qui .
bufdá caulas neccffarias præparauit, & iico
in illis facum paljue ſumptum elt dilpolitie
neceffaria expers contingenciz,in alijs vero
cauſas liberas , & in alijs caulas confingeres
adapcauit ,in quibus exequutio , & difpofitio
fatalis cii libera,ve contingens. Hancicas
centiam nos docuerunt Aristoteles natura
laminedu & us lib.z.Philic . capit.4 . & 3. de
anima c.3 . Auguſt, lib. s . de Ciuicace à c. 1o
vfqucado. & lib.7.cófefsionu 6.7 . Hieroni
mus ,
 13
In vniuerfam Ariftot. Metaph.
pilu's, & Clemes Persi diſcipulus ,& ſuceſſor
vbi fupra , Euſebius lib.6. de præparatione
Euangclicas Concilium Bracarenſe primum
cap.9. 10. Damafcenus lib . 1.fidei cap.
7. Leo 1. Epiſtola 91. cap. 11. Bozrius 4.de
confolatione proffa 4. prædictos Gentilium
errorcs confucando :Eandem fcotentiam ve
figijs ſanctorum primum inhærens Dious
Thomas profequitur , & exornat , atque col .
der errores confulac mulris in locis , prz .
cipue in opuſculo 28. & 3. contra gente's
..‫ܪܪ‬
cap.02 . 1.part.qugft. 116.per totam ,præ-
{ eccim arc.le & 3. & in boc . lectione 3. qui
bus in locis vi dendi Cunt Caietanus, & Fere
Tarienas.Fla ndrenſis in hoco . quæft.12.art.
1. & quælt .11.art.2.Soto lib.z.Phylicorum
ó
quælt. 5.artes : Fonſeca capit.quäcil.z.lecti
ne 5. qui voanimiter non minus , quam Ca.
tholicæ 3.adhzrent ſententie acque Catho
rinxexplicationc fequentes itacao
dic docton
conclufi es .
étentia
bera. 10 Reſpondeo dicendum primo facum
quoad primæuãeiüs acceptione , vel quoad
primam nominis impofitionem ,feu quoad
á quo nomen & Gentilibus;tuic impolitum
nullatenus ede ponendum.Hæc primo pro.
bacur ,ve certa fecüdum fident'; quia antiqui
Gentiles hoc nomen ad virtutem Gderum
vel ad prouidentiam rollentem libertaceni,
& contingenciam rebus fignificandá vſur-
parunt:fed in hac acceptione non eli ponen
dumieigo. Confirmatur , quia in hoc fenfu
Sancti Patres fatum deceitahtar, Gregorius
enını Magnus homiliä 10. in Euangelia die
CIC , abfit à fidelibus cordibus vt fatum eßealše
quid dic ant,fimiliter negat fatum Gregorius
Niſenus lib.6. cagói, & Auguft:5. de Ciuita
te cap.roaic,fipropterea quifquam res humanas
fato Dei tribuit , quin ipjamDei volustaten
vel poteftatem fari nomine appellat,fententiam
teneat, & linguam corrigat , ne fcilicer du pé.
cto nomine vtamur,quádoque a nominibus
Lufpectis eft nobis abftinendum.Hieronimo
acteriante ex verbis laordinare piolacis He-
selim cótrahi,cuius teftimonium rutert.Mi.
Djor in 4. diflinct.13. circa finĉ , & D. Tho.
3.p.quæli. 16.äre. 8. Dico ſecondo fatura
quoad scos dignificatam á Sanctis Patribus,
& Thcologis hoc nomine,formaliterpert ,
netadgenius caufæ ,& quidem ad genus caù.
fæ efficientis perfe.Prima pars ftatuiturad.
derfus Fonſecam quiloco citato afferie i de
tum proprie fummi ex parte caufarum , &
ficelle diuinam providentiam ; & ex parte
cffcctuum , & ficeffediuinä prouidétiæ exe-
quutionem ,fubditque verı fati vocabulam
à Theologispotiusex parte effe Etoan , quá Diva Thoma dicicurtatum caufaliter , &
ex parte cautaram vfurpari,pro qua ſenten difpputio caulai û secundara formarcipta
;
37
ti : citat in nargine D. Thom ,fed falla elt
eius opinario , quod probatur nan: D. Tho.
in illa quælt,116. arc.le tantuni afferis,quod
fatumielt ordin2010 - caularum ſecundarum
ad eifećtusdiuinitus præuilos , & eandem
definitionem fari repetit articulo ſecondo,
& per coram quæ lionem ,fed præfertim ac .
ticulo fecundo;atque hæc ordinario caufa .
rum ſecundarun poteft accipi actiue , &
proutin Deo elt, velpaliue , & prout eftir
caulis fecundis ordinatis ad aliquos effectus
producendos , & primo modo prouidentia
debere dici , fecundo autem habere rarioné
fari :ergo ſentit D.Thomas quod facum fora
malicer pertinet ad genus caufæ , & quod
prout eſt iu Deo,non facụm , ſed prouiden
Mia appellatur . Deinde ibi in folutione ad
primum ait ,quod feries ,linc ordinatio.cau .
farum ſecundarum non habet racionea ta .
ti,nių ſecundum quod dependerà Deo , SC
ideo quod diuina voluntas, vel poceſtas po.
teft dicifatum cauialiter , formaliter vero ง
eft ipla difpoficio ,feu ſeries caularum fecü .
daruni.ergo fenac farum formaliter, & pro-.
prie in caulis fecundis. Conlrmacur , nam
idemiolinuatur in alijs faci definitionibus,
quas adducit, & aprobat D. Thom.vt indef
finicione Boæcij vbi fupra afferentis façam
effe difpoâtionem rebusmobilibusinhæré.
Eco perquam prouidentia fuis quæque nea
Etic ordinibus. Eccedillinguit faium à pro:
uidentia,de qua aix, quod per fatum , tanquã
per caulam , resordinat in luos fines . Huic
conlonat definitio , quantes Doctore San
&o 3. contra geolus cap. 92. & Auguftino
vbifupra colligit Sorodicens,dacum elle or
dinem caufarum naruralium praordinara ,
& præloquuruma Deo ; quz ita is fuust in
hæc interiora; vcex ſua narura deficcre por
fini, & à diwalibertate dependeanf influe
re autem eſt proprium caufa eflicientis
Sed contra hoc poteft obijci pro Fonſeca
ex D. Thoma qui quælt, 110, arciculopria
mogait Fatum poffe poni a Catholicis,qua
tenasomnia , quæ hic aguntur,dipir:& pre
uidentiæ ſubduntur , Tedca ., quz aguneuf
{unt cffectus. L quod ipfeordo caufarum
Cécundarum ' eit effectus ordinacionis diui.
fiæ prouidentiæ. Ecquia in hor selectione
3.deffinit quod facum ell difpoligo ila
rens corporibusinferioribus ex actionecos
‫܀‬
poris cæleftis,ideft caufataå corporum casa
leftium influxu : Sedhæc non obljane , nam
in prine teſlimonio D. Thomas atoribus
execatibusfatumcrabaciuc , & veluti fecun
dario,ficut enim diuina prouidentia ab ipio
in
 38 Liber ſextus, Quaft. II. Art:III.
in rebus citatis ponit fatuniexequutiue , fi-
ue confequutiue,vel tárum vult D.Thom .
facun podi ad effe &tus illos cauſandos, non
vero faluari in illis formaliter : ordo vero
cauſarum fecundarū licet fic effectus refpce
ciu diuinæ volun tacis,eft tamen caufa reipe
ciu effectuum ſublequutorum , & liceitfa .
tum . In ſecondo aurem ceítimonio D.Thom
mas loquebatur fecundum opinionem illos
rum ,quiin corporam cælenium virtuce po
Dabanc fauo , & caufam omnium effe &tua
interiorum , & cicit ,quod talis pofitio farig
gecrollit contingenciam , nec imponit re
bus neceſsitaren -Ac in alijs locis laciusex.
tendit rationem fari , fcilicet ad ( eriemon .
giam caufarum ſecundarum , quæ diuioa
prouidentiz fubduntur. Parelt.euiam dici
quod ibi per difpoltronem carporum inte
tiorum intellesit difpottionem caufarnm
ſecundarum ,fimulcum cauſa celelti , ye mo
tá , & ordinata à Deo , & licidem eft fenfus
illius definitionis,acque aliarum ,quas ex eo
dem D.Thom.adduximus. Vnde relinquin
tur prima pars poftræ conclufionis inconcu
fa. Secunda autem probatur aduerſus prime
fententiæ fectacores. Primo nam fàtur ell
cauſa etüciens,vt probatum eft, & non efl
Cauſa per accidens:ergoeft caufa perſe.Mi.
nor probatur, quiaeft difpofitio caufarum
fecundarum à Deo facta, & ordinatajſod nix
hilordinácun à D oeſt per accidens,vcluz
beſt ordinationi diunx , & ficleries cauda .
tum ſecundarő elitarum ,vt diximus: ergo:
Secundo fatum caufaliter eft divina proui . 雞
dentia , formalirer vero ſumptum eit feries
caulárom ſecundarom quatenus divinæ pro
uidentiæ correſponder, fed nihil correfpon
densdiume.prouidebnizs Notic ,elt calua.
le, aut per aucidens, ficut enin exequutio
diuinæ prouidentiæ actiué sita neque pa:
fiue lumpra porelt elle per accidens. Terrio ;
ná ſequeretulomoiafieria calu ,& peraccia
dens liquidem omnia, quæ fiuncin'hisinte,
Tioribus sfato lubdãtur,quodetiam illi Au-
thores admittebant;confequens autem citfi
dei,& rationinaturali contrariū : fidei,quæ
docet nihil à cafu fieri reípectu primæ cau- $
fæ in quanili caufam ponebunt fatalem :ra .
tioni vero naturali , quzoliendit multosef
ſe effectus neceflarios acaufis determinaris
ad vnum prouenienres . Experientiz denig ;
qua illos experimur.Dica:tertio caufa faras
lis diltinguitura furtuna effentialiter ; & for
maliter.Probatur primo: quia fortunareve
raeft caufaper accidés folüque relpiciis.vc
lic, effecã , queproducit præter intētione,
arfaćtum eftcaofa per faz & nó folum refpe
citerfcčtum ,fed diuinam prouidétiam ; quia
eft ordo caufarum ſecundarum , vi fubeftdi
uinæ prouidentiæ ordinanti illas ad eifcctus
prauiſos; quæ differentia effentialis, & fois
maiis eft licetmaterialiter,& ex parte coia
替
cidat fortuna cum faro , quatenus eadë ces ,
& fortunæ refpectu effectas non intenti , &
caufæ fatalis refpeétu effectus per ſe incendi,
& præordinati racionem induere pofsit. Sun
condo fortuna ſolum extenditur ad caulis,
quæ operantur ex deliberatione ,& lecune
dum propoficum , & confequenter folum ,et
feétus humani inhis inferioribus fortune
華
fubduntur.Fatalis vero caufa in omnibus,ac
Angulis caofis divinæ prouidentiæ fubordi .
natis faluacur, & omnia, quæ ſubduntur diui
næ prouidentiæ ſubdūrur & faro ,cette enim
D. Thom . quæft.116.aft.4i omnes effectus,
quosDeusproducit medijs cauitis fecundus
lubduntur fico cuius rationem alignac, d'!
cens ,fatumcil ordinatio cautaruar fecun
darum ad effuctus diuinitus præuiſos : ergo
quæcumque caufis fecundis fubduntur,fub .
duntur & tao, fiqua vero luot ;quæ image
diacs à Deo fiunt,cum non fubdáiitur caulis
fecundis , non ſubduntur taso , ſicur creatio
rerum glorificatio fpiritualium fubitandise
rum ,& alia nuiuimodi , &C. Vade quando
Solo vbi lõpra art.z.go.conueniunt ergo,ant ta
tum , & fortunam conucnise in hoc quod fi
cut fortuna non cinili in habentibus intol
lectum ,ita pectacuni eſt proprie, nili inha .
minibus,aur in alsisrebus,quatenusad forcu
bam hominis peraneni, non enim datur fit
cum arboris , auc bruticumtulmine pensais
loquitur de faco , prouc,valgus accipittas
cum in ordine ad caſuales elhetasrefpectu
caufæ peraccidens; alioquin non el tuiti
nendusà nobis,quiin contrarium habemus
Do & oris Sancti teſtimonum ,in quibutan
que caulis fecundis ordinansaDuocllgfa .
tum , & omnes effcctus caufarum fecanchas
rum ſubdi fato ,exceptisoperibusà Deo dūs
taxac immodiate productis, quæ excepcio
cum fit fingularis,firmat regulam in contra
riuni;yt:omnes alios effectus caufarum focit
darum credamus tato eile fubiectos CFTVE
bruci,& arboris perculionem, quæliçetrefę
peétu brusigaut arboris cafualis fit ,tamósef
pectu fuiniinis ; & eius; caqlarum à diüina
prouidentia ordinatarum eſt effectus facia
1. Dico quarto fataliscaufa , ticercerca
infa
& llibilistic,non tamen colliçà rebus.co
cingentiem ;neque eis im ponit neceſsitate :
Hæc.conclufio -itacullelke;aduerfus Authored
fecundæ lenteariz , 8 pröbatur primapats.
Id fatum
eftdiſpolicio caviarum ſecunda
rum â diuina propidentia ordinara ;feddiüi,
az providence ordinacioielt efficax ceste
& in
 In eniuer fait Ariftot, Metapbi :
& nifallibilis nullam paciens reüftenciani,
qo ! nullus eſt,qui diuinæ pofsit rcliftere yo
ergo . Cófirmatur ratione
luntari:ergo: Dottoris
Sancti,qua probat in hoc6,lett.z.nihil fie-
si à cafu refpectu Dei , quia reſpectu agen :
Us inducentis effectum femper,& impedibi
liter , & -cuius caufalitas ſe'extendicad om :
112, & à curuscaufalitate , lige ordinenulla
Cauſa exiji , oihn lit â cafu, fed Deuseft hun
iufmodi agens:ergo nihilà cafu fic reſpectu
illius , ac proinde ejuscauſaliras, & difpofie
to certa, & infallibilis eft.Exeadé enim ra
dice fcilicec ex efficacia, & inimpedibilita-
re prouegir eias infallibilitas in cauſando,
& exclužio caſualitatis. Secúda pars proba .
eur pomo, quia diuina prouidetrá no collic
periuäordinatione contingerja á rebus ,.ve
dicitur quæft. fequétı: ergo neq; fatū, quod
cltdiuinæ prouidenciæ ordinatio . Secundo
ad etficaciam diuinæ prouidentiæ percineis
ve effettus producar quoad fubiiantiam , &
quoad modum neceſsitaris, vel contingerin
tæ ordinando ad neceſſarios caulas necesia
rias , & ad contingentes caufas contingen-
tes, vi læpèdictum eft. Tertio prouidentiá
diuina,auc eiusordivario non imponion
Dibusrebus necesitaté :ergo neq; tacū .Ance
cedens probatur late ab Auguitino
os
lib.5ode
sa
Ciuitate cap.9. predict Spolco
& deffinitur iņ Concilio Conſtancienifor
tiro damnatur ye hærécica , nempe omaia
ex necefsitace euenire abſoluta . Probaroc
etiá a Gratiano in decreto 23. quæít.4.capi
2
Nabucodonofor, & ratione oítendieus ident
o, quia aliasnon eskueliberam ara
bitriuti;neque ellent confequenter ,leges;
coofilia,præmia, & ſuplicia ad hominésara
cendos a malo , velad bonum excicándos,
quod eft impium . Dvades quia teft: Da
Thoni. quæltilitiartăş. Ordinacio cauſarü
relata ad Deum eft iíi mobilis;ideft , infalli
bilis , & cauſärisneceſsitatem ex ſuppolipidä
he,quæ non obftar contingentiæ ,aut liberta
ti,led abfolurè prout in plis caufis eft reb
cepra ofimobilis,ideft:fallibilis , & ad
detectibilis ioxta naturam $ 10b
23. ipfaruni Caufarum
fecunda ..
TOID ,
that
39
QVÆSTIO III.
De effectibus contingentibus , &
& corum concingentiæ modis,
ac radice in tres Articulos di
uila ;
FFECTVS contingens'eſt quid in
feriusad ens per accidens in tota lua
E laticudine, eo quod omne coringens
propriè fumptum veleftper accidens vivel
admiſcer aliquid eniis peraccidens,non ca-
meb e contra :quia aggregata ex duobesen
tibus per fe, vt homo, co equies' liue quasie
viſibile,lunt entia per accidens, & nihilade
miſcent effectus conuingentis.Vnde ordine
doctrinæ po {cente,præmila qualioue deeri
te per accidens quæftioner'deeffectibus.co
tingentibus aggredimur à communioribus
adparticularia deſcendenccs. In qua cria , ne
pean lint effectushuiuſmodiconungentes?
& quocuplex fit contingêtiæ titodus? acque
firčius prima radix ?- fingulis arciculisluni
examinanda
ARTICVLVS I.
Andengar effectus.aliquicontinge
stes il vniuerfo.?
TN hocarticulo, exceptis illis Gedilibus,
& Hæreticis , qui fatum in quadã cauſa
fanponente neceſsicateſ rebus con :
tiebant,quosproxime,profecundálenten
tia átte vleirtiquzit.præcedencis'trecelimus
omnium Philofophorum , & Théologorum
el concors fententia dari in hóc muerto
aliquos efectus contingentes ?To hisautem
effettibusàfignandisi terä сoidiwġentia
tacitte explicanda diuiduntur in tres'mo*
dos dicendi. Alij chitrale in versi contifi
gentiam cohadtere it willfindifferentia ad
pofe deficere, & DohaeAdele å foo effetta ,
quz indifereñua debet extoitere a toca col
léttione caufarum fecundáfoni talis
étus inclinationem perte fi virtutem per
fernchnuntem ad talis effe & usproductioné,
fi enimfcauſa vniuerfalis, f . cæleftis,quæ
elt primadiëtæ collections per fe, & natura
liceiinclinat in talerneittičtum , iam effectus
non cötigens, fed neceſarios erit,vienini
licabdiürè coringéns, déburet éſſe për-atči
denis & 'potensdelicere non folum refpectu
alterias caule particularis,fed etàndretpe
Éta caufæ cæleſtis, & quia nullusellectusmal
E 4 curalis ,
 q Liber:fextus, Olajt, III. Artil.
coralis , & mere corporeuseft, qui non ha- mecitatis,in quibus folum eiseff & ibustria
bear cauſam perle in cæleft corpore , idco buir contingentiam , qui ſunt impedibiles å
pullos elt contingens in ſerie caufarum na- Isburo arbitrio , & quatenus impedíbilus
turalium leclogscaufis liberis. IcaScorus in funt. Tercius modus eltiplus Fontecæ in lo
primo dilt.z.quæli.z. & dift.8.quælt.5. & dio coproxime cicato,& quält.2. fcctione 4.af.
ſtinct. 39. quællezó Gabriel ibidem ditt. 38. ſerentis in rebuspure naturalibus dari cons
Opinio art.i. Ochamus quodlibero r: quæft. 17. & tingenciam , in eueniendo ſecundum quid,
HOHIM41
Durandusi o 2. dift.z.quzft.7. & 1.1.7.9.30 ideit compaiarione caufarum particularia ?
意 。 & in 1. dift.38. quæltes.Ex quo intent Dutás feorfum fumpcarum,eo quodeueniunt præ
dus huiufmodiforura à folis cauſis narurali . Carillarun intentionem ,non vero dars con
busdependentacerco poffe ab Angelo piče tingenriam ampliciter,& abfoluce eo, quod
cognolci,co quod ,licut a cauſa neceffaria tc polto generali ordine omnium caulaj ullir
quitur effectus neceffario ita à caufa parura. naturalium à Deo initituro : omnesccffectus
di impedibili non impedica ſequitur cffe . naturales abſolute neceſsicace naturalı ele .
Ctus infallibiliter.Hos fequunturex Neoce- niunt,idelt,comparatione cotius collection
sicisMolina,& Gabriel Vazquezfupra a no Distuarum cautarum.Ethincinterthic Au
bis iacu relati quzſtione præcedentiUdines thor fec.6.9.quod igiturhuiufinuaseffcctus,
itaque illi cóueniunt in effictibus â folis edu anrequam fiant, cognofci potle abttractiue
Gas naturalibus dependentibus non faluari ab Angelisintellectum ad eosin foris Cauls
proprie contingentiam , led cūraxat in ijs, inteligendum applicanţibus. His ſuppoti.
quæ libero ſubcūrur arbitrio. Secundus mo cis,vt veram Philofophi,ac Doctoris Anec
dus huic affinisellBañešij aflereñicis in effe liciapersain ſentencia,duas iacuo concluſio
cuibus naruralibus ſaluaraveram , & riguroi DCS
can contingencia quatenus impedibiles !2. Refpondeo dicendum primo in hoc Sentétia
Sunt per concasſum liberia: bicrijapplicán, vniuerfo dari veram contingentram . Hxc Ausbes
sis activa patiuis , & ideo vefic ab Angelo conclulio ftaruitor adue ſus prædictos Scoin,
cerco cognofci nó polle , 4 tamé aliqui lunt & Auicenam ,qui faco colli contingenting
effectus,quiâ libero arbario impediri non & omnia neceffario eucnire à prouidentia
pållanc, velil effectus naturales, qui aliàs diuina,vel caufis cæleftibus affeuerabánt.Es
iunta libero arbitrio impedibiles , conude probatur ve certa fecundum fidem , & cui.
THiex proprijs mèrit:s in ordine ad caufis dens luminc naturali , primo quia teite D.
naturaleshuiuſmodi, vtfic, contingenciam Thom. rip. quiält: 86.ait. z. cuouingentia
propriedictam non habent acproindepola & necefsitasiune moui leu differcocx sca
( e ab Angelo pizcognofci, antequam fiant, les entis velutioppoliti, qui propterea ha
proprerdererminari nenı, quam habent in bent diverſas rationes formales . & radices,
iuis caufis.Cubuenit itaque hic author com Ratio enimi formalis contingentiæ confiitus
authoribus relatis in eo ,quodadenie contini in defectibilitate , ideft, in hoc , quod tantes
gentia proprie dietan in bnlis rebus libero &at effectus, quod pofsit non fieri , vellida
arbitrio fubie & is,aurab illo dependentibus ' cauſa contingentiz loquainur, quod talleer
湖

seperni. Diſcriminatur autem ab eis in co, operetur effe đum ,quod polsit naturalisée
quod ait huiuimodi contingenciam eucoirs impediri cius operatio ,& quia radix onnis
elfectibus naturalibus impliciter, &ablolu potentialitatisad noneffe eft materia , qux
19, quatenus impedibiles aliquomodoalio eft primapotentia;ideoradix contingentix
bero arbitrio ,quod cámuun illi videntur ne elt materia prima. Neceſsitas ve: o cit mo.
gare , quia arcbuspure naturalibus proprii duseſlendi,defectibilitate,leu potentiam ad
omnino adimunt contingentiam .Irahabet acn cfle , ſiue ad impediri naturalirer non
Bantfius 1. p.9.57. art. obhlia
3. & latiusquæli. admittens, & quia prima radox a&tualisaris,
20.6.9.kafenuse% Elienne; vbijetert & effendielt forma, & primus ačtuscópolis
Caletanum in causou , 01, ideo'sadix necefsitatis clt forma ica ve ti
fed huius maneatadesapud Authoré.Colli aliqua neceſsitas oriatur à materia, oriatur
go tamen obiter fallo Foñfecum in hoc c. ab illa, quaparte includic aliquid actualitas
quæft, z: fect.2. fuprentiam altercöremiffi . tis. Ex hoc ac arguitur ad complementum
étus, quiper la fiunt caolis nacuralibus mul voluerfi pertinent omnes differentz entis
1
1o. modo impeditis, ùecom equus juerger, réalis ſed huiufmodi ſunt necefsitas & con
& non mutilusab equo generacui efle yere tingentia: ergo de faco deifur in vniuerfo
contingentes attribuifle Bañclio 1.p.qualia alioquim diminutum ctice vniuerſum & cu
19 art.8. cum ibipropriam circa conuegen aa quz dominus fecit Gmul ſumpta nonele
vam non explicet fententiam , ſed ju locisa fent valde bona,quod eft contra fcripruram
Gene .
 In runiuerſam Ariſtot, Metapb,
Geneſeos I. Confirmatur, nam in vniuerfo
ficutelt radix necefsitaris fcilicet formaira
datur radix contingeoriæ fcilicet materia:
ergo. Secundo Dam facû veleit diuina pro-
uidencia , vel ordo caufarum fecundarum
ab illa diſpoGrus, fed diuina prouidencia nó
rollit á rebus contingentiá : quia omnes cau-
fas diſponitſuauiter & iuxta ipſaivai naiu-
sas,vcdictum eft:ergo. Quod fi dicant Stoi
ci & Auicena fatum effe uiderum difpofitio
nem , & quia bæc eft caula neceifaria ,etiam
effectus omnes debent efle neceſſarij.Com .
tra arguitur dupliciter : primo cauta taralis
extenditur directe ad fuos effectus, & conſe
quenter etiam ad actiones humanas , fed ad
has nequit extendi directe vircus ceelellisa
ſed canrum occafionaliter, & indirecte,qua.
tenus influendo directe in corpora quodam
modo inclinat animam ,vtprobat D.Thom .
contra Auicebam primo Mctaphyl. cap.l.
& Albumaſar in primo [ui introductorij , io
p. quæft. 116. art.i. & se contra genies cap .
87. ergo . Secundo quia cauſa fatalis debte
extendiad effectus per fe , & ad effectus cais
ſuales, & per accidens qui fiunc in hoc văj.
berlo , ſed Viriuscælellis cum lit determinaa
ta ad vnum nequic effectus per accidés pron
ducere : alias ad viuum , & eodem modo non
produceret: ergo. Tertio,quia licer cæleſtis
Virtus Go neceffaria , & cius motus Gc necefla
rius, danien non ſemper producii luos effe
Etus,quia quandoque impeditur propter ma
teriæ indiipofitionem ,velpropter agentis ,
fecundi à quo modificatur, defectum ,quem
ex alteriusimpedimento paicus, vel prop-
ter animæ rationalis elli ctionem , quæ dire.
Ete ipfluxui cælefti non lubditur , & ideo ne
que ab eius inclinatione constür , quia ceite
Tholomco ſapiensdominabitur allris idelt
relifter effectui, & inclinacioni ab aftris cau .
faco in corpore, Denique al gostur,nam de
fidcelt dari liberum arbicrit ,& liberas ope.
rationes ad humanos actus, & effectus ab eis
dependentes in quibus elt contingencis,
indifferentia,ad eile & non eles Rurfus eile
futuros cuétus quos folus Deus cognoſcais
& nullus alius inrellectus id ex Dei reuela
tione ;arreliancellaia Propheta capild. Aija
Bunciate nobis que ventura funtin futurum ,
fciemus quod dij eſtisvos, fed huiufmodicué.
cus tururifunt contingentes, & iodetermin
nati in luis cautis alioquim ab Angelo , auc
homine cognoſcentecauſam pollene coga
nofci, & annunciari.ergo.
13. Dico fecúdo in effe & ibusà folis cau
fis naturalibusdependentibus, & impedibi.
libus dacur vora contingencia ſecluio omni
Jeſpectu ad concurfum uberiaibutrij apple
cantis a& iua pafuis. Hæc couclufio faruia
suryaduerſus tres modos dicendi retencitos.
Etprobatur primo, quia ita céfeor D. Tho .
1. p . q. 14. air, 13. & 4.115.211.6 . & 2.2.4 .
95. art.9 . Et tertio contra gent.cap . 86. &
quæft.2o. de malo art.7 . ad 17. & de verita .
té , quælt.2. art.14. quem ſequuntur Caiet.
& Ferrara in locis citaris, & Egidius quodlin
beto 4. Atque Aleoſis pes. quælt . 26. mema
bro 3. art.2. & Flandria hîc quæft.8.art. 2. &
quæft.12, art. 1. & 2. Ex quibus teftimonijs
arguitur in huncmodum . D.Thom .diftio
guic res humanas à rebus naturalibus, & effe
tus liberos ab effectibus baturalibus . Vode
in illo teflimonjo 2. 2. dicit actionum huma
Darum , & rerum naturalium pronoiticacio .
né ex caufis cæleftibus elle ſuperfticioſam ,
atquein ea inmiſcen dçmoois operacionē,
& puitquam tertio contra gent.cap.85.exe
cluferat effectus libero arbitrio fubdirosab
influxu cæleitium corporum cap.86, exclu
die effectus mere corporeos a neceſsitateta .
lis influxus, idemque habet quæft. 115. art.
6. ergo lentie dari proprie contingentiana
in effectibus naturalibus prout ditunguun .
tur á lubiettis libero arbitrio, aliâs efler inte
iilis distinctio,& inganis repecitio verborue
Secundo probatur , nam contingebria pro
prie dicta confilio indefectibilitate caufz
veleffectus, fecundum quod poreſt produ
cere caufa fuum effectum , & nacuralicer im
pediri ab illo , & effc & us lid egredia caufa
quod naturaliter potuiffet non egredi , C.
ius contingentia radicens dicit D. Thom.
quæ /1.86.art.3. eſſe materiæ potentialicate ;
complementum vero traddit Carer. quælla
115. art.6. 4. ſcito tamen eflc caulæ adueria
appogtum impedimentum : quo luppofito
argumentum tic procedit:contingentia com
pleia eli potentia verficiédi nacuraliter per
appofitionem impedimenti, Sed de taco in
folo ordine caufarum naturaliom darur hæc
potentia deficiendi reducta ad actum per
appofitionem impediment :ergodatur vera
contingentid.Condimafür, nam ficucactus
liber egredi dicitur cum indifferentia ad
virumlibccâ lüi principio, & ideo eſt liber,
ita effectus naturalis égiedicura lua cduſa cũ
hac indiiferenria , vt polsic cgredi; & non
egredi,exmerinis fuæ caufæ , quæ nacurali .
ter eft impedibuis, & antcqua fac nó haber
effe determinatum in sila , led in differens
quodammodo: ergo etiam erit contingensi
Cófequendia parei quia licui indifferentia
agentis per intellectum coniticuic libertate,
ita indifferentia agentis per naturami conſi
cuit contiogeocian . Tercio :omnis effectus
nigeri, aur cft neceffarius, aut contingens
accepto
 Liber fextirs,01.cft.III.Art,I.
accepto hoc nomine, prout comprehendit
effecus liberos, ſed effectus caufarum natu.
talium defect :bilium pateraliser non ſunt
alceilarij,nequoliberi: crgo ſunt omnino ralibus, tamen non admittit eam nifi in ordi
contingentes, Quarto , quia omniseffectus ne ad concurſum liberi arbitrij applicantis
per accidens, & calualis eit Gimpliciter con-
tingens,ſed in rebus pure pacuralibus dan-
cur plureseffe &tus peraccidens ,& caſuales, yoluncacis,fuppofitoramen hocordine voie
yomonitra, & porcenta,qux tametfi raro,ve
supramun in rebus pure naturalibus cuenie
reconſpicimus: ergo. Ad hæc argumenca appofitionem . Et quia prædi&tus author ade
relponder Fonſeca vbi fupra lect.z. quod
tantum probāc dari in huiufmodi rebuseffe,
ctos conciogentes in effendo ,ideft,calis natu
fæ,qcod pofsint corrumpi,aut contingen-
ces tecundum quid ideft, caſuales reſpectų
agentium naturalium particularium , ticus
dancac aliqui etiam forcuici reſpectu agen
bium particolarium liberorum. Sed contra
argu -sur,non multiex huiufmodi eit : &tibus
ſunt caſuales , & per accidens reſpectu prie
mi mubilis, & virrutiscæleſtium corporu :
ergo abſolute ſunt contingentes , & caſua .
les;quia librerfugiuni omniuoi caufarum f :
cuodarum incentionem ; antecedens patei,
quia quanuis virtus primi mobilis in re lic
yniuerfalis, & vna, tarpen yaconcurritad et's
fecus , medijs corporibusinferioribus , eft
multiplex , & modificata in illis , eſt contin ,
gens.Vndeafectus,quie. præter intentio-
Dem capíz particularis, & per accidenspo .
teft effe præter intentionem icle is virtu .
tis,velic modificata ,& ita D. Thom.z. con-
tragentes cape85, reducit contingentiam ,
& calaalicarem effectus per accidens ad def
fecta magenus fecundi. Rurfus poreſt pro .
Denire es mareriz indiſpotitione , & îc D.
Tnom , rodaxit contingentia in hoct. lecté
3. & primo Perhiarm.lect.14.2d materizia
diſpofitionum , quz cūinhocgenere di pri .
ma , cælo nun iubordinatur,vtdictum el.Ar
ipficundo Phyficor, cap.4.19x . ; 9 . reducie
cam ad calum ,& fortunam ideilad impeds .
mentum achoum . Ex quo fic arguitur , vira
tus, & iofluxus cæleius, quamtumaisin felis
acceffaria , ia per vi deriderur ad hos effe .
Älsfublunaresmedijs corporibus inferiori
bus , poteit intpediu ſiue pcr impedimentū
materiale, duc per impedimentum aciijum
Gue per moniticationen agentis ſecundi:
ergo debilis eit eff: ttus , qui reſpecto vira
tutis celellis , vtfic modificaiæ ,lio per acci-
dens. Denique probatur impugnando pre .
dicos dic-odi modos . Prsinus enim deti-
cir,quia coilit contingentianı rebus pure na
turalibus , & ex bac parte coincidit cum ſen
tensia Auicena , qmoqn scifactus habere
cauſam per fe ,ad cuius politionem acceifa .
Tiofequantur,afferebat, quod fupra impug.
nauimus. Secundus eriam deficic , quotenus
licec admittat contingenciam in rebusnacu
attivapaſsiuis,quod tamen eſtfalſu m ,quia
ſeclufo omnilibero arbitrio , cuiam diuinæ
uesli,adhuccauſæ ſecundæ operarentur co
tingentes per impedimenti proprijeffecius
mittit,quod li daretur appetitus,vel appre .
henlio moueos ad aliquos effe & us natura .
les ,quæ à cælo non haberent determinatio ..
nem ,darecur contingentia in huiufmodiet
fectibus,feddanrur aliqua principia moué 剧
cia virtuti cæleſli non ſubordiriata, vi modi
ficatz, in inferioribus , fcilicet in difpofitio
materiz , & concurſos per accidens agentis
fecundi apponentis impedimentum effcctui
intenso ,& qui ſequitur, vtin pluribas : ergo.
Tertius denique modus Fonſecueildenisa
tionibus impugnatur,& quia quando alferis
huiuſinodi effectus in eueniendo fecundum
quid ( vtipfe ait)effeneceffarios, & per le in
tentosrefpc u celeſtis virtutis cum omni .
bus fuis caufis, intelligit Fonſeca cæluni cu
fuo moru,& virtute operatiua ,& cautis ipti
inferioribus, & ſubordinatis, aut etiam intel
ligit ipſum Deum mouenten corpora cca
leftia . Siprimum iam en ollenſum eifecus
per accidens, & caſuales eſſe præter inten
fionem caufarum fecundarun ), fi fecundum
( fatis enim obfcure loquitur , & quando ini
illam quandoque in hanc partem vertitur)
tihil dicit,nam neque D. Thom.quemiple
teftatur le deferere in hac parte negat , ref
peétu Dei omnes effe &tus eile per le intens
tos,fed esatua alferit,quod dancur eifcctus
omoino contingentes ,quiafunt prærer in 2
tentionem omniuni cauſarum fecundarum ,
huicenim non obftat,quod Ginc per le incea
ti à diuinaprouidentia . Dicit fortafe fe ina
telligere etiam in collectione illarum caufa
rum ipfum Deuin non abſolute, yt prouide
bem coli vniuerfo libere; ſed vt ad inflar age
tis naturalis mouet ccelum intelligenriæ mo
tricis miniſterio . Sed contra hoceft , quod
effectus per accidens,qui fuerit præter itite
tionem cæli , & intelligencia morricis non
inconuenit ; quod fit præter iocentioneai
Dei,vi mouenis ccelum more agencis naru
salis adhunc effectum , quia hocnon eft cffe
przterinteprionem Dei voiuerfalem , ſed
præter integrionem parsicularem illius, &
velutifecundü quid ,manercnim talis effe .
& tus exalia parte fubditusintencioni Dei , vo
prouiforis vaiuerfalis, lub cuius prouidêtia
cadunt,
}
 In vniuerfam Ariftot, Metapb. 43
cadunt , monftra, mala naturæ ; imo & mala & impedibilitatis tiega illud; Vndeinmeri
calpë vt permiſa ,tefte D.Thom.t.p.quæft: to Fonſeca ſect3. irridetihanc.brutorum ,
22. art. 20 ad 2 . amentium,& puerorum contingenriæ indif
14 Sed contra poteft obijci primo quia ferenciam, it

Deum decetfaceremelius in vniuerlo ; fed Adquartam duplex eft folutio primaCa

melius cſt'effectus eſſe expertes contingen-
tiæ, & defcctibilitatis , quàm eſſe contingen
tes : ergo debuic tollere contiogentiam à re*
bus.
Secüdo quia omnis effectus nacuralis pro
ueniens à caufa nó impedita cft neceffarios;
& etiam ille,qui prouenit â caufa impedica:
ergo nulla eftcontingencia in effectibus pu-
re naturalibus,antecedens pro prima parte
eft certum , & pro ſecunda probatur;quia ef
fectus proueniens à caufa impedica ſimul cã
impediente ſequitur inclinationem impe .
dientis , quæ fuit pofterior; fed eius virtus
etiam cautat naturaliter:ergo non minus fe- nem huiufinodi diuinæ prouidentiæ abfolü
quetur effectus naturaliter, quia neceflaria ic,& io ſenfa diuifo exmeritis cauſarum fe
fequela ex caufa potentiori naturali , veleste cundarum defectibilium effe euitabilem ,ex
caufaimpedita limulcum potentiori impe . fuppofitione tamen , & in fenfu compotico
dienti fequitur effectus,ſicut quando ex.ele
mentorum pugna,& comixtione fir aliquod
mixtum .
Tertio quiain brutis animalibus; & cin püe
ris amentibus , & à fortiori in non viuentis
bus nulla eftindifferencia : ergo morus eorü
funt omnino neceffarij , antecedezns pacet:
quia eft omnimoda determination in eisad
fuos motus. 1:
Quarto nam horum effe &tuum diſpoſitio
à diuina prouidétia ordinata nullarcnus eft
euitabilis : ergo eft ineuitabilis ; ac proinde
neceflaria .
Ad primam obiectionem refpondetur du
pliciter primoquod Deum decerſacereme
lius coti vniuerlo, non autem melius rei part
riculari,rotiautení vniuerfo melius eltbabe
diftindo
je contingentiam , quam folatii necefsitate;
quia in ferum o bobom
& vniuerfi pulcricuo'o:Secundo quod agerra
11 g & prouifori parcieulari conuenic facere
melius, & excludere ozune malum à ſuiseffe
Etibus, in quantum poteft;fecusvero agencis
& prouifori vniuerſali, qualiseft Deus,vt
tradit D. Thom .lop . quæ( tazzsarti2.ad zo
Ad fecúrdam negatur antecedens pro fe
conda parte,ad cuius probationem patetex
dittis neganda efleminorem , quia licetvit-
lis caufæ impedientisſeorſum , & fecundü
fe caufetnaturaliter proprium effectu , at
quatenus'impediens eftoccurrendoalceri,
per accidēs, caufat, quia:occurſusille eft per
accidens, & caſualisa
Ad tertiam diftinguitur antecedeosnule
la elt indifferentia dibercacis concedo apte
cedens,nuliweft indifferencia contingéties raacis iörentionem ; & hunc refpectu dedi
ierani quæftr22.proxime citata art.4:$ in
reſponfione ad ſecundum afferencis diuinæpro
uidentiæ difpofitionem , neque euitabilen ,
neque ineuitabileen eſſe, ſed aliquidemine
tius,cuiſubſcripſit Fonſeca fećtione 5. di
cens fatum effe difpofitionem cauſarum ſe .
cundarum à diuina prouidenciapræordina
tam , & infallibilem ;fed nonelle ap
certata
pellandam ineuicabilem , quia ineuitabile
denotat neceſsitatem . Sed quia quæftio eft
de nomine, fuftineri poteft folutio Ferraræ
primo contra gentescape 85. & certio con
traagene. cap.74. & 94.aflerents diſpofitio
efle ineuitabilem , quod infinuauit D. Tho .
quæft. 1ro. art. 3. dicensillan primomodo
fumpram effemobilem ,immobilem vero in
fecupdo fenfu.
ÁRTICVLVS II.
Quotuplexfitcontingentie, ocoit
tingentium effe&tuum modus ?
is ARII , acdiuerfi funt diuiden :
di contingentiam mudi.Fonſer
V ca enim loco citato pempe fedt.
2.dilinguit tria concingénteiumgenera; VHii
calualiúm , ideft , præter incontrotiemetienos
nientium ,aliud inė ſiendo,ideft;eoranh , qité
poiluns efle ; & non effe,tertium in eueniéitio
do,ideft,corum ,qui ita eueniant, vtábeis
caufissa quibus eueniunc potent noneuëtii
re:fed hanc diuifionem prius, & fubalijs có
gruentioribus cérniinis expofuic Bañeffus
nofter s.p.quxſt.sg.drf.876. denique notation
dum eft,dicens contingens effe triplex ;alíud
concingensDialectice,quedfoludicit polši
biliter aliquid elle , & poſsibilitetDomeffe,
& nullam ponit imperfettiönem incaufá,
& ita Deus contingentercreauit sundüm ,
& cælum contingenter exiftit.Aliud'pkiyliu
cejfiue naturaliter, quod fupra poſsibilitate
ad effe, & non effe addit refpectum ad cauta
ſapr,quæ fubeft imperfectionidefectibilita
tis fiueimpedibilitacis,quo patto Deusit
hit contingenrer operacúr. E ¢allid ceticini
gens moraliter, quodpecc fieri præférope
fup:
 导*

Libër fextus,Quæf III. Art. II.

fupra contingensnaturale,fiuephyfice - Sed
D. Thom . fæpe ſæpius præfertimin l.p.q.
57.311.3. quzfi. 80.art. 4. & 2.2. quæft.9so
art. 1, & in l.dift.38. art.1. aliam affertdiui:
fionem ,dicens contingentium alia euenire,
#cin pluribus,alia vero vopaucioribus;quà
funt raro evenientia,& hunc modum diui.
dendi contingees in futuris euentibusfequú
Tor Caiec,1. p. quæft. 115. art.6. Durandus
• 10 6.difto38. quzfline & Flandrenlis hic q.8.
-art.2. & qezit: 11. arg.l.fubolans his duobus
contingentiæ generibus:certo. corü , quæ
fuoc indifferentia ad vtrumlibet , fcilicet ad
efle & non eile .Ex his modis divide adiccn-
singens primus diſplicer proprer duo:pri
mo quia in nullo membrorum diuidearium
faluat coaciogeocians iimpliciter; quod alle
falfumoltendimus fupra. Secundo quia nel
dum afsigaat congingantiæ modus,qui in
caufa ponat imperfectionem impedibilita
tiszquiramen eit a imittendus,vcconftat ex humanigliueliberi,& alijnaturales ad virūs
qui hanc diuifionem ftatui contingentut
inlocis cicatis duo membrá . Secundum (ci.
licet,& certium exprimit, & primuni fuppo
nit ,in alijs vero per bæc tria mébra expret
fe diuidic coptiogeoriæ modain , ita cnim
haber primo Purhiarmolect.13.Secüdo Phy
ficor.led.8. & in hoc o . lect.2. Neque 02
men propriam ,fed Ariſtocelişin cilden lo .
cis declarauic ſententiam : Secundo proba .
cur,nam contingens proprie ſumptum fupe
ponit pro effectu impedibiliter evenience,
quod nomine contingentis in cqeniendo no
ineple Fonfeca explicauit , fed hoc contin
gensadæquateperilla tria membra exhauri
tur,adæquate diuiditur, atque de illisprædi.
catur,inter quæ formalisdilinctio sfeuopa
.
policio inuenitur, ergo nulla conditio bona
diuilionis in hac delideratur: Maior luppo .
niturex diétis, & Minor probatur : quia ſub
primo membro comprehenduntur effectus
婚

dicus.Facile cameo omnes diuitiones nedű libus indifferences , Yc equirm currere , vel
fecunda, & tertia, ſuderiam primabenigne equam non correre,amecém aabularo , qui
Aceediz poduntad vnam reduci , & inter hu etřectus licetnaturales ,Luneindifferentes, ti
jusmembrorum ſubdiuifionen coaptaciala militer quod vas rorundam , & obturarung
hunc modum : contingens velic, aliud dici: æqualis vndique craGrudinis ,aqua conten
tur large , quod habetpotentiam ad effe , & ta congelata per partem dexteram caula vim
non cile,Gent,homo,cælum , &cætera entia fandi vacuum rumpatur,cft cffectus indiffe
extraDeum qioadeile exiſtentiæ ipforum , rens,quia poteft rumpi per finiftrā , & quod
ia quibus eit iatitude :nam corruptibilia ha« belluas propoſito vadig; pabulo ,xque pro.com
bent potentiam veluèinaturale.n
naturalem ,,&& intri
intrine
n: pinquo, & æque appetibili ad hocaccurrag
ſecamad non eſſes incorruptibila veto ſo magis,quán ) ad illud :& fub fechado mem
low per potentiam obedienualem , & extrin bro compreſenduntur omnes effectus,vein
fecam Deipoluntnon eile, & hoccongrue plurimumeuenicntes obnoxij came deffecti
for contingaasDialectice nuncupauit Ba . bilitati: & candem fubterrio comprehenda
nes Alinieli conjugés pagis flricts , quod tur affectus càluales, & per accidens quira
dividitur jo indulfercasad verumliber, fcili, ro contingunos & . quodliber membrorun
ceradelle,& non elle, velpotiusad tieri, & fufçipit predicationca djuilisgauderque di
non fieri,xiPetrum Gurrere , & hoclubdiui ttinata deffinicioneà deffinizione alterius ;er
w
in liberum fideft , cuius indifferentia go. Tercionam cum contingens tit idein ,
non ex imperfectione caula , (ad exión ta quod poſsibile non effe,opponicur necella
liberfate prouegit,& illud,cuius indiffereq . rio ,yodeneceffario, & poſsibilirer non ſung
tia ex imperfectione ,ſeu impedibilitate modi contradictorij:quot modis dicituref
capſz prouenines id,folis caulisnaturalibus fectus:neceffariusztotmodisdebecdici effe :
inuenitur, & contrahoc foletcondifingui Etus:contingens;quia in hoc oppofita pariti
liberum Vade in primoſenſu.Deus consin Cantur,fed effectuspeceſſariusefl triplex;le
genter creatin lecendo vcro Deusno creat liceratiuseft neceflariuszquia fie abſque vila
contingenter, quia creatlįbere, & in impedi indifferencia y falemilluminarezaljus;quia
biliter:aliud ell cobrogeas yr in plaribusli fiecaro;fed inimpedibiliter , vtfolem debia
cerrafo impedlagur,vchominem naſcibipe to temporeecliplarisquando ſcilicec occur
dem ,& aliud eltraro contingens , quod fe rerit Lunæ in code punctoeclipticæ Imex ,
Pius impeditgrayt hominem nafcivnius tā, & alius per fe intepcusa vtquod homogenu
wum pedis Exhis reípondco adquæfitő hac ret.bominem , quibútulcemodus necelsica
vacacenclugonesmodum contingentia, & risppponitur primomodocontingencia,&
eiudom codtingenciæ , proprie fumiptaia ſecundus, fecundo,& tertiustertio . Sed co
zione conungenuiæ ,effe triplicem aliuminis radices,fub-primo membro non comprehe
deberentium alium ycin plurimum , & ahū duntur.inghifferentes ad vtramlibeesquia nó
1400 conuggériam patet primo ex D. Tho, ganigruli enia tecónfiti determinantur á
Dco,
 T' R vniuerf Ariftot. Metaph .
am ceps huius fententiæ fuit Scotas in primo
Dco,quier prima cauſaomnes alias prede
cermmans. Deinde quia contingealt; de
qua elt (ermo,dicic imperfectionem , fcilio
Cempedibilitatem , & materiaiit in fubica
& o , quia eius radix eft materiæ potentiali-
tas vc dictum eft : ergo libertas non debet
comprehendi in hac diuisione , denique
quia folem ecliplarielt effectus raro contin
gens ,& tamen non clauditur fub certio mē .
bro,quia eft effectusneceffarius:ergo . Primo
mæ obicctioni, quæ eft Fonſecx lectione ;
vegancis illos effectus elle indiferentes ,las
tis fit , fi dicamus Dei determinationem
per concurfum efficacem non tollere etfa -
Etusindifferentiam ,quam habet , vr egredi-
tura caufa fecunda .
Secundt reſpondetur liberrarem crea-
tam ,etiam effe imperfectam propter indif
fercntiam , ex parte fubiccti , essa merito
comprehend :, fecus diuinam , l autem firi .
čte famatur consingens , vc condiitinguin
Eur á libero ,porelt primuin membrum acció
pi proindifferencinaturali. Terciæ occur-
sicur, quia eclipfis cít effectus contingens
raro quantum ad campus , non vero quan-
qua ad caulam , ad quam neceflario lequi-
tur , & ideo eit inter cluctus nec llarlos COM
pucandus.
ARTICVLVS III.
Allradix contingentiæ fit in diui.
næ voluntatis efficacia
conji turnius
Opinio 10 N hoc arciculo cres verántur fciitcai
dutiquo
VERM , Iciæ , prima fuitfocuquorundam anciquo-
cum ailerentium radicem contingeti-
impe
张
tix in ipfis caulis ndis dibilibos,
hoccfl, in carunt impedibilitate, cilc con .
iliruendam , hos refert D. Thom . hiclecta
3. & l . part.quailor9.artic.8. qui ex co pra
cipuc moucbancur ad luun afertionem ,
quod Deum pucarenc ex” neceſsitare age.
Te nacuræ , vt fentit plane Philofophus
lıb.9. huius capit.9 . & lib : 12. cap.6. & 1 .
cundo do colo capic.3 , qua admifla hiypo .
theíi , & fimulicrum contingencia,eius ra .
dicem in diuisa voluntate indefectibili po-
nere impoſsibile iudicabant; & ideo ad cau
fastecundas de carbites recorrebant.
Oponio . Secunda atlerit.ponendam efle in diving
Scoriſta : voluntaris libertate asco , velilec ex lica
colsitate natuiz opcrerur omnia rcrum
contingente de mediocollenda fit ;Peion
diilincuone 2. quæft.2 .& diftinctione fiq.76
& diftinct . 39. quzft. 1. & in z . diflinct. i.
quæ ft. 3.quem pauciex Neotericis ſequätut
nowilsinicauem omnium Fonſeca hiccapo
2. quältizo lect.2. & 3. quia tamen aliquanin
tuühicauthorlihunimis confidens ab Sco :
Mi , & D. Thomæ fententia diuertit,eius tria
dicta placer proponere , vc es eis propria
elus fcilicona patctia : ailerit enim ' primo
quod contingentiuminellendo ; fue poisie
biljum deficere nulla alia radix eliquære11 *
da nii eorum naturæ , ita haber conclufio .
sie prima. Secundo afferit quod convingen
Diumini cueniendo ; ideit , ctfectuan inipe .
dibilium prima radixcil diurna voluntas,ve
libera ;ita liber concludune fecunda ailesic
tertio ,proximam radicem contingentiref
tectua calualium ,& immediate à D : opio .
uenicntium ,obiecandero diuinam voluntas
tom ,ve liberam & cfficacem . Tertia fentcntines
ciaallurit primum contingentiæ radicem in
diuina voluptate, vr efficaci elle conflicuen
dam :hacenfententia Doctoris Angelic ill
hocfexcolcctionc 3. & i.part.qut..bara
010 , S. ve veritate quxſt. 23. artic.'s prima
cuaca 2110> capir. 85.quem fequuntur Ca
preolus in primo , datinétione 38. quætta
printa,Ferrara cürcio contra genres67.C . -
stano ... part.qox 1.14.artic. 13 $ . ad 614
ius difficultatisenidentiam ,& quxli.19. 11 .
8. . circa iftam difficultatem , Baneliusibida
dub . VAICO concio1.7 . Flandrenſis
quæfull. di1.1 . & quæft.& 12.
8. hio
ait . 2.& Suarez
1. tom . Meraph.dpur, 15. 100t. 3. Aucha .
res tamen huius fententia divit lunt in cres
nodos dicend:,aiij dicuno ctdicacian diuna
næ voluntatis ells adicco : primar conté
genox permodum rationis formalis, liberta
Icon vcro alle condicioncu tine qua non elin
fecin rebus crearis contingencia dehoroni
numero videtur elle Flandiculis, quale path
Dan Cufam contingenciæ cfle divinanipa
uidenpain ,quæ includie , vel conocut actina
liberum diuina voluntans, alojauté, de quo
rum numero fum Capreolus, * Calciantes
& Suarez volunt efficaciam diam volunca
tis effe primam radicem contingentiæ , ita
libertas nullatenus ad illan laluandadı , vel
adcins reduction in in Deumi icquiratury
Alij deniquc dc.quortitioumoto eit Buna :
fius allerunt;quod cfficacia diuina voluta
fatis eu radix primis contingente , libertas
cius nihilominus requirique , vi conungen
tia reducacur in iilam , eaquam in primani
Fadicenr, non tamen , ye lirin bu
inferuntifta, quodli volontis diuina operar
returex necelsicace D2CL2sdarengur ellar
CIUS
 Liberſextüs; Quaft. III. Art. III.
Ĝus contingentes, fed eorum contingentia
non reduceretur in diuinam voluntatem ,
vc in primam radicem . Sed pro explica110-
ne veritatis fuppofita illa diſtinctione ef-
fecuum contingentium , idelt, poſsibilium
non efle; & naturaliter impedibilium , & mo
saliun , hoceft, præter intentionem caufa
liberæ creata .
Sentetid 17 Reſpondeo dicendum primo radice
D.Tho. primacmontingentiæ quouis modo ſumprā
astbo non posſeeffe cauſas fecundas.Hæc conciu-
rise fio ftacuicur contra Authores priinæ fenten
riz ; & probatur duplici ratione D. Thom .
quarum prima reducitur ad hanc formam;
tunc aliquis effectus caufæ vniuerſalis eft
contingens , quando eft impedibilis per con
curfum alterius caufz :Sud effećtus Doi ne .
qaitimpediri per concurſum alicorus cau.
Izlecunda :ergo nequis prouenire contin
genta effectus cauſatia Deo,à cauſis ſecun
dis alias pofTer impediri per concurſum illa-
sun , Secunda procedit ab inconuenienti,
quia fequitur effe & um contingentem fieri bus operarur effectus contingentes.Secun
przter inteotionem Dei , fiquidem Deus da pars conclufionis ftatuitur,aperto Mare
eli cauſa libera,& effeétus contingentes fie. te aduerſus Fonſecam , & probatur impuge
renta caufis ſecundis præter cócurſum Dei gando fingula eius dicta: Primum namque
liberum , ac proinde præter eius intentio- defficit à veritare , quia diuina voluntas
Dem ,hoc autem eſt impoſsibile, quia nullus
effettus poteft Dei intentionem ſubrestige
Feiergo. Dico fecundo diuina libertas non
eitradıx prima contingentiæ quouis modo
23
Cumptæ ,fed efficacia diuinæ voluntatis. Vn-
de fentencia Fonſecæ quoad eius tria dicta
deficis à veritate. Hæc conclufio quoad pri
mam partem ftatuitur adverſus Scotum , &
ſequaces ſecundæ fententiæ , & probatur pri
mo quia prima radix contingenciæ et illa,
quæett in Deo ratio agendi cum caufis fecū
dis iuxta modum ipfarum prællando eis ſuũ
concurfum ad effećtus contingentes , fed
hæc ca fficacia , & non libertas , Deus
enim mouet cauſas fecundas contingen
fes ad effectus contingentes, & neceffarias
ad efetus neceſſarios , & liberas ad effectus
liberos per ſuam voluntatem vt efficacer ,
& non vt liberam ;ergo. Confirmarur nam
prima radix contingenciæ eft prima cauſa
productiua illius , liquidem conringentia
eft modus quidam caufatus â Deo Gicut
neceſsitas, & libertas,fed Deus cauſatom ,
Des fuos effectus , & modos eorum proxie
me per ſuum intellectum , & per volunta-
tem ,vt mouencem intelleétum : ergo yo.
luntas eftprima radix contingentia :
Secundo probatur rationeDoctoris An-
gelici , quæ ad hanc formam eft reducen-
da ,ad efficaciam diuinæ voluntatis perti .
per la preparare , & mouere caufas de .
cundas , ad proprios effectus , vt faciat eas
operanı tales effectus,non folum quoad Luba
Stanriam , fed etiam quoadmodum concin ,
genux , vel neceſsicaris , fiuelibertaris , fed
ex hoc haber diuina voluntas effe primaliz
radicem contingentiæ i ergo ex efficacia ,
& non ex libertate id habet. Maior pater ,
quia ad efiicaciam caufæ pertinet produ
cere cffeétus fimiles fibi , non folum fie
cundum fubftantiam , fed etiam in acciden .
tibus , & fi agens est liberum , quod effe
Etus producator talis , & cum tali modo,
quo ipfum vult producere , eft maximæ ip
lius efficaciæ : Minorautem probatus quo .
niam ficut diuina voluntas ex eo eft prima
radix neceſsitatis, atque libertatis creatæ ,
quia eft prima cauſa, quæ medijs caufis fer
cundis neceſſarijs operatur effectus necef
farios , & medijs caulis liberis operarur efa
fećtus liberos , & ita proporcionabiliter
eſt prima radix contingentie , quia eft pri
ma cauſa , quæ medijs caulis contingenci
eft prima caufa , ac proinde prima radix
omnis enticatis creatæ & cuiuslibet moe
di conditionis, & proprietatis realis illius :
fed illa contingentia , quam ipſe appellac
in eſſendo , & nos appellamus poſsibili.
catem ad non eflendum , vel abſolute, vel
de lege ordinaria , eft modus, conditio vel
proprietas rerum creatarum , verbi gratia
cæli,elementorum & aliarum rerum , quz
poſſunr fiue anihilari,qiue corrumpi : ergo
diuina voluntas eſt prima radix huiuimodi
contingentiæ ,que poſsibilitatis , ac per con
fequens,licet proxima radix fit in iptis re
cum naturis, primatamen vlcerius elt quæ.
renda in diuina voluntate . Secundum ex
piima parte concludonis manet labefacta .
sum . Tercium dicum falliſsimum eft,& tal
ſum fupponit,elt faldſsimum quidem , quia
proxima cauſa contingentiæ,& caſualitaris
eftilla in ordine ,ad quam effe & useft con
tingens,hoce impedibilis, & caſualis, hoc
eft præter intentionem , fed in ordine ad vo
luntatem Dei , ac diuinam prouidentiarn
nullus effectus eſt impedibilis , aut calus
lis , cum omnis effectus per ordinem ad
diuinam prouidentiam , & voluntarem fic
infallibilis inimpedibilis , ac intentus ;er
go.Maior paret quia deffinitio effectus ca
fualis , & naturalirer contingeaus darur
formaliter
ord cau pro
ineimp edibilſam
m ad xi
mam defc & рег
ibilem , & em , aut no
inten
 In runiuerfan Atiffor. Metaph.
iprendentem talem effeétum ,ve dičtum eſte
Rurſus fequitur Deum opcràrialiquos effe
&tus contingenter ,coofequenseit abfürdü:
ergo ſequela probatur quia cauſa , quż 6
proximaradix côtingenuz ſuieffectus, ope
satur contingenter : ergo a Deus eft proxi
ma radix controgériæ in illis effe & ibus,quos
ſe folo , & immediate producic ( ve adavictie
hîc author :) operaretur illos contingenter.
Denique quia hoc verſatur diſcrimem iater
effe &tum ,liberrarem ,atque contingenciam
proprie dičtani, & caſualitateas, quodlibero
tas,cum fit conditio dicens perfectionem ,có
venit actibus liberis creacis formaliter ;non
fantā per ordinem ad proximam caufam lia
beram , fcilicer liberum arbitrium 'creatum,
fed etiam per ordinem ad primam caufam ,
& radicem libertaris,quæ el diuina volun .
tas , & cffectus, vt liber,pocelt prouenire à
Deo,qui libere operatur. Atcontingentia;
cum fic conditio dicens imperfectionem ,ne
quit conuenite effecibus formaliter per or
dinem ad primam caulam ; fed tantum per
ordinem ad caufam fecundam pedibile;
fimiliter caſualicas folam porzít conuenire
efectibusperordinem adcaufam cafualiter
operanten ,hacautem elicanfa fccunda &
non Deus ,qui neccontigater neccaſuali
ter operatur. Súproost autem failum ,quia
fupponireffettus productosa lolo Dco por
fe elle contingebites quod quidé el falſum ,
aan efficus contingens proprie dicie 10-
trinfece ordinem ,acdependentiam ad cau-
lam impedibilem ; fed Deus nö eltcaufa inn
Fedibilis : ergo ſe folo nequis producere
effectum contingentem , & licet efficius Firo
uenicns à folo Deopolšielieprzteriatin 1
tionem cauſa ſecunde ,vtmonſtrua,v.g.ni
saculofagacfofcitacio â folo Deo,patrata ta .
men non effes cöſualis refpeciu Dci;fedrel
peciu caufæ ſecundz. Neque valct dicere,
3
quod poteft Deus facere ſe folo , quidquid
facie cum caufis fecundis igitur le folopo ,
teftacere effectus contingentes , & caluar
les ,quos cam caufis fecundis operacurilllud
enim axioma intelligendum elt quando effe
& tus non dicit intriniece, & foimaliter ordia
nemadcautam fecundan efficientem , vel
quando abilla nondepender, etiam in gene
re cautęformalisin fuplebilisà Dco, qua de
caula vitalis actus pequit fieri à Deo line po quid accidcrestergo.Antecedens pater nam
tencia vitali creata,neque contingeoria abla
que cauſa ſecunda impedibili , quia ficut
aétus Vitalis dicie intrinfecum ordinem ad
potentiam vitalea ; & ab illa depender , yo
caufa formaliexminfeca ; ita concogentia
dicit incrinlecum ordinern ad caufam im .
pedibilem , à qua vo à caufa quodammodo
每 47
formali , ideit, vtacermino Tua habitudinis
dependei.
18 Dico tertio libertas in prima mundi
productione requidcatur, vc conditio ne
ceſſarja ad faluandam rerum conungenciá;
& huius réductionein in diuinam voluntas
tem ,vtin primata cauſam.lecus vero lup
polica illa primamūdi productione.Hæcco
clalio ilargitur pro authoribus tertiæ lenten
tiz proillis inquain ,quifecundum modum
dicendi fequuntut,& probatur prima pars,
nam fi Deus opereretur abſque liburtate ,no
ltatuiflet in viuerſo hunc ordinem , & dim
ſtinctionem caufarum contingencium , nes
ceflarioganit libere operantium , quia aut infi
nitum ;aut nihiloperaretur, eo quod ageret
{ ecunduni vitimum potenciæ : ergo.cum po
centia dius fit intita , produceret infinitū
Rurfus cum natura iden ,& femper,accode
modo agas,quia eft ad vouit, & eodem no :
do determinacd;non produceret diuina vo.
luntastáncam rerum variecatē, atque diftin
dionem ,in qua vnluerfi huius polchrituda
confiitiezfedidem , & eodem modu abecerá
do produxiffet , aur ceria nihil produceretz
quia nó pofleteligere exin finitisrebus pro
ducibilibus,quas produceret,aut quasrelid
queret.Vodenon eller in rebus contingenca
tia,aut libertas,ſed ſummavnitas;{umma ta
celsitas & ſumma indefectibilitas, autcerte
dikhil . Ac proinde ad primā nūdi,& eius par
tiú coolitutioné requiritur libertas diuinæ
volütatis, & rccte Scorusin hoc lealu ,abla .
talibertatea diuina voluniate dixit Philofo
phos , qui cum Antocele Deú operası finë
libertate, & alias effcctus coatingentes por
Lucru cõcradicioria admitsife . Secâda pars
probicui primo nam fuppofita primahuius
vniuerti conſtitutione libere producta;laber
tas primá caufæ necrequiritur , vt labuecut
coringēria in rebus,ncq; vt reducatur in
uina volūcatējve in prima cauſam.ergonól.
laicinus eit requilica. Antecedenspro prima
parseprobatur, quia etiã fi Deus modo dilo
poneret, & moueret caulas ſecundas ex né .
ceſsitato natura , ellenicaufa fecunda im
pedibiles , ſicucmodo funt, Deoliberemo
uente , effant etiam caufæ liberæ , fcilicer
homines, in quibus forruna ,& cafus pofa
fer elle , wc præter corum intentionem alia
corfus equi,v. g.poffet fieri per viam alia
quam , in qua fouca aut lapis aliquis ellers
ybiequusoffenderei, & à fuo curſuceifarer :
fimili de caufa pollet lapidis morus naturae
lisimpediri ,& fructus arboris rigoreæilos
aut hyemis(eo modo quo nuclinpediretur,
quid fadeeller vis in gitu, & frigors,fruttib *
F Contra
 Liber ſextus, Oul&ff. III. Art. III.
contraria,atque modo . Secunda pars pro- mum in ſuplebile , hæc effet vera effectus
batur , gan in Deo maneret eadem ethicair eft contingens, quia procedit à caufa fecun
cia , & virtus cauſandi omnes effectus , & da contingenti. Sicuchæc eft vera ,effectus
modos eorum per modum primæ cauiz , ell contingens,quiadiuina voluncas vulcip
eo quod adem pra libertate ab illo,non au- { um fieri contingenter , ſed illa propolito
fertur per locuin ab intrinfeco eius vita prima:eft falfa: ergo falfum eft contingen .
ius , & efficacia aue raris primæ caufæ , lie ciam effectuum à caufis fecundi, debere pro
cet materialiter , & rarione ſubiecti , in quo xime prouenire : Minor probatur,nam D.
libertas , &efficacia identificantur ,fequa . Thom . 1. p .quæft.19. arc.8.in fineita con
tur ad destrucționem vnius deſtructio ale cludit , non igitur propterea effe &tus policid
terius : ergo adhuc in ipfum contagena Deo euenientcontingenter, qu14 cauf & proxime
f!a & neceſsitasreducerenturveio primana ſint contingentes.fed propterea quod Deus por
caulam , & radiceme Confirmatur dam dece Iuit eos contingenter euenire, contingentes calls
fectus libercatis non collit, quominus diuia Sasad eos præparauit.Igcur non requiriturcó
nz proçelsiones ad intrareducantur in Paa tingentia in caufa proxima,ac proinde effer
tren ve in primum ac fontale princie Ctus proxime productusaDeo porerit con .
pium , qoi eſtprimum principiuni produ « ingeps effe. Reſpondetur ad hoc argument
cendi Verbum per intellectum ; & Spia tum negando ſequelam ,ad cuius probation
ritun Sanctum per voluncate :crgo.Nee pem dico,quod licet efficacia diuinæ volun
que detectus libercasis obitaret , quominus tatis fit eadem circa illos effyclus, tamen eft
diueríz potenciæ creatæ motæ à Deo dio diuerfimode applicata,nam ad effectuscog ,
uerſos effectus, & diuertimode producerét, tingentes applicacur media caula fecunda
&inhoc fenfu,& non in primo voluerunt impedibili,& ideo effectus proceduncaffe
Anthcres huiuimodi dicendi non requiri (timodo concingentæ ,quia adh clutlicic,
libertatem Dei ad laluandam contingen- quod.caufa proximadcconciogous, Yucarus
tiam , aut eius in Deum , vtin primam caur ellectus contingenter eueniatz 60 quudilte
{am redactionem , In quod Fonſeca cæcu modus conringentiæ defumitus per ordine
ſiue fectus, in ſalucione ad primum.Ex his nem ad cauía proximamimpudibilang &
fauonibusmanent impugnaci duo alij moc non per ordinem ad caufam primamticus
di detendendi tertiam fententiam , Proxie modus caſualitatis , & forcuitieffectibus ca.
mam utem radicem contingentiæ, & ne- faalibus, & fortuitisnon conucniune peror
neceſsscaris efle in caufis fecundis fatis cone dinem ad omnes eorum cauſas , fed folum
ftat ex dictis, per ordinéad naturā, & intencioné-creatā ,
19 Sed contra arguicur primo ,nam ſe. Yo docet D. Thom.1. p. q.22. attit. ad.pria
quicus omnes effectus efle contingentes,con mum & ibidem aduersit Caieran..ia fupra
fequens eft falfum : ergo.Sequela probatur citato.Ad effectusautē neceffarois, & à Deo
quia duo gerora effectuum contingenriam immediate productos applicaror efficacia
poiieot tubterfugere , ſcilicet eorum , qui diuinz yoluntatis vel midijs caugs fecun .
ſunt neceffarij,vel à ſolo Deo producti, fed dis neceffarijs,vel abſque contingencibus fe
Ostinos irjuos ad eadem efficacia diunda lola, & ideoçales effectus non habenr, ynda .
yoluotatis , aqua ſcilicet proueniunt illi, fumantmodum contingencia . Ad privat
qui tiuni medijs cautis inipedibilibus: ergo . confirmationem duplexeft folucio , & vicra ,
Confirmatur primo , aam G Deus fe folo quejnſinuaca à Caiccano 1.p.qux't.14, art,
produceret flores arborum ,illi fores eſſene 15.4. quoad ſecundum igitur. Primaquolilli
effects eiufdem rationis cum tonibus prom effectus quoadmodum non eſſenc elufdem
ductis medijs arboribus , fed illis fing contin racionis cum illis,quosmedijs caufis fucun .
genres :ergo & illi. Dices effe eiufdem raa dis Deus producit,eo quod illi non coatian
tionis.quoad lubftantiam : fecus auré quoad- gences,nec oeceffarij proprie , fed eilencie
modum . Sed contra nain Dias , & eftica . beri, & neceffarijneceſsitate immutabilita .
cia diuinæ voluntatis eminenter præhabentis, ficurdiqina voluntas formalitari, neque
contingentiam caufarum ſecundarum ;er eft neceffariá,neque contingens in caulana
go poflunt ſuplere vicem illarum quoad do ;fed libera, & neceffaria neceſsitate intate!
illum modû çontingentiæ fuis effectibus có libilitaciszteu sinmutabilitanis neque modus
municandam . Confimatur ſecundo, li effe ille contingentiæ eft àDeo fuplabilisi,fump .
Ctus quoadmodum contingentic reducere- quia inuoluiçimperfectionem ,tum quia ia
tur in etficaciam diuinæ voluntatis , vë -in trinfece dependet à caufa fecunda, non for
in primam radicem , & in cauſam fecuna lotn vteffectiua, fed etiam veformali, & fpe.
dam impedibilem ve in principiun proxie cificariaa illius,ac per cófequésin fuplebili,
Secunda
 In iuniuerſam Ariſtot.Metaph.
Secuada eft quod illi effectus eſſent con-
tingentes propterefiicaciani diuinz yolun
tauis, & propter füplemeprun tüplensvin
con caufæ contingents , quàm poten fü-
piere diuina voluntas eminencer præla-
bens modum operandi omnium caularum
Lecondarum . Sed hæc folutio eft fällt ; &
contra mentem D. Thom. in primodiſlin .
Etione 38. & ideo (tandum nobis eft in pri .
ma . Ad fecundam concedo ſequelam , &
nego minorem.Vnde D. Thom 1. p. quæſt.
14.articulo 13. ad primuni afferie quod lie
cec caufa füpremalic neceffarii, tamen effem
ctus porcit eſſe contingens propter cau.
Lam proximam contingentam , in quibus
verbis fatetur illam caufalem ; ſed quia poe
Itea in arciculo 8. quæftionis 19. de caufà
contingentiæ , non quomodocumque, led
per modum primæ radicis, ideo dixit effe
ctus non effe contingentes,quia fuprà cau-
fis contingentibus, &c. Cuius propofitio-
ais fenfus non effe contingentes effectus
primordialiter , & radicaliter à caufis le .
cundis,non camen negauit habere contin.
gentiam â caufis fecundis proxime;quinimo
hocibi faretur dum ſubdir ; contingentes cas
Jasadeospreparanit.
Secundo arguitur , quia contingentianc
gait reduci 10 diuinam voluntatem : ergo
que reducide antecedens probatur . Nem
fallo
que reduci poteft in illam , ve in principium
proximum , quia divina voluntas non é
formaliter conungens , aur impedibilis,
auč agens præter intentionem ,quibuscon-
ditionibus afficitur principium proximum
contingentiæ , nccve in primani radiccm,
quod parec . Tum quia diuina fcientia eft
prima caula rerum ve ratio operandi e-
fte D. Thoni. quæſt . 14. artic. 8. Tum quia
quæ
diuina fcientia , cit caufa reru'm cltne.
ceffaria teftc codem Diuo Thoma artic. 13 ,
ad primum fednecefsitas eft condicio op-
poſita contingentiæ : ergo. Tum deniques géntiam ,& caſualitatem : ergo Deuspoeelt
quia omnis effectus, proutprocedit &Deo , effeproxima caufa Cont
non eft contingens,fedineuitabilis , & in-
fallibilis,divina enim voluntas femper im
plecur , & nullus eft qui eipoſsię regiſtere;
te docet D. Thom. quæft.19. artic.6. Rel*
pondetur negando antecedens ; ad proba«
tionem negatur ſecunda pars anteceden-
tis, ad primami probationem dico dïuinaria
ſcientiam eſſe rationem formalcm agendi,
fed voluntatem diuinam effe primun prin .
cipium mouens, & applicans, quoad exère
citium , & ideò effe ,primam radicemicons
tingencia . Ad fecundam quod eft necer.
faria neceſsitace immutabilitaris , quæ non
Ópponitur contingencia . Adtertiam quod
49
effectus ille eft ex fuppofitione incuitabia
lis, & ideo contingens.Tertio arguitur sem
quitur,quod etia ,fi Deus cum eadem effi .
cacia agerec esneceſsitate naturæ,adhùc ef
ſet concagentia in rebus,confequenseft fal
fum :ergo& aniecedens,minorpacer, quia
omnes cauſæ ſecunde mouenturneceffario
à prima caufa . Refponderur segando mie
а
norem , quia, fuppofito eodem ordine ynia
uerli , mouerentur juxta fuas naturas, vel
dicendum eft , quod vtrumque requirur,
quia ex impoſsibili ſequitur quodlibet.
Quarto arguitur ab Scoto, gam caufáopea
rans,in quantum mota , li neceffario moved
tur , necellario moueri fod caufa fecunda
operatur in quancum mota à prima: ergof
ab hac neceſario mouetur , & ipfa neceffar
rio operabitur , ac per conſequens ſecluſa
libertate diuina , etiam in fecunda rerum
difpofitione deſtructur earum contingen
tia,& libercas. Omiſa duplici folutione Can
jecani, de qua fuit ſermolibus, quæftet.Die
co maioreni veram effe , quandomotiomo
uentis neceffarijeit neceffaria non ſolum vi
égredituramouente primo, fed etiam ytre
cepta inmouente ( ecundo jinpedibiliter,
vel defc & ibiliter iuxta naturam, & modum
ipfius moucntisfecundi in noftro autem ca«
fu molio diuina reciperetur jo caulis fecun
dis iuxta ipfarun Daruras, iuxta quasmo
dificaretur ad operatiduni neceffario cum
neceffarijs ; & contingenter cum contin .
gentibus, & libere cum liberis, neque hæc
modificació obftarec diuinä efficace : fed
potiusexilla prouenirei,ficutmodo de fà se
proucnit cx eflicacia fuiauxilijMedie
rialiterque duiñsaxač cáulæ fecundæ cupe
currerent ad talém modificationem , ideft,
præbentibus aprum ſuceptibile.Quinco ar
guitur, aliqua futura conditionarafunt COR
singentia ,& prout ſciuntur à Deo,atque
prour ab illo facienda funt ,habent concin
pa
ter in his conditionalibus, v.g,Genefis 3.de
Adamo dicitDeusneferré mittat manum fua
Matthæi n . de Sodomitis , forte permäfijent
vſque adbuc, & Exodi4. finon audierint fere
mones figni prioris credent verbofigni fegaex
tis. Deus ipfe teltafor fö huiulmodi tutura
fcirefub contingentia,& probabilitate : er.
go fub eadem pollunt, & debcnc habere
füüa fore ab ipſo Dco. Vchocfol
uamusargumentum , len
gucos ftatuitur
dubiuma
Dabini
 48 Liber ſextus, Ollaſt. iII. Art. III.
Dubium appendix , an detur alqua fcientia Deiart.3.ad
rengia nihil
ominus vera,
propofitio conditionalis cotingês, in propolitionibus conditionalibus (li taa tarum.
ac proindecuius obiectum babeat
exfeperitutem , Deo cognofei .
bilem
Oponie 10 N hoc duplex verſacur fengêtia prie
Zanierão
I ma afirmans elt Fontecælib.z.inftia
tution um Dialecarim cap qua
etiam repetir , & fequitur com 3. Mctaph.
lib.6.diſpucacion :, & quæftione citata ficte
I du, ens nuiuimodi condicionales, de quia
bus eit iei mo, & controuertia apud Theolo-
gus , anà Deo cognoscanrur ante decermij .
Ilacionem diuinæ volubcatis non perere ad
fui veritatem ne eilariam cóliquutionem,
aut probabilem ,hæc enim requiritur ad con
ditionales, quz vu goà Dialecticis in quo .
tidianis diiputationibus vſurpantur;in qui
bus verbis ſupponit condicionales propo .
Gtiones , de quibusdiſputant Dialecticier
fe in duplici coff-rencia, aliasneceflarias, &
alias probabili conocxionc gaudentes ad
fui veritacem :Id ipſuai videcur fenfiffe Sua
sez lib.z. opufculorum cap.s. Dum afferie
h juſmodi condicionalium obiecta non in
Cula, fed quatenus earum obicctiuam (quæ
in ifliselt ).veritatem incueror , aequc ca.
Tum veritatem in viillationis , aur nexu ne
ceifario coniequentiscum antecedenu coa
filtereled in hoc folum quod effectus tuite
Set de tacto cum illa cauia , & conditioni.
bus coniungendus,fi excucitlent . Sed nihi.
lominus dicunt ifti Authores , & alij,qui ip-
fos in hac parte fequuntar,vt faluencillam
Certama
& infallibilem cognitionem , qua
Deo tribuunt de futuris contingenribustub
conditions , hæc conditionata non ſunmi
in viilationis, & conditionalium pure, fed
fummia vi promifloriarum , & coniunction
nem ,li,accipi in Yıpromiſionis ; rode licus
hæc pri miforia , li difputabis dabo tibi libri,
in foi veritatu pon pender exillacune , fed
ex ſuceliu adimplere promiſionis , & ex
cuenru rerum fignificatarum per vtramque
propofirionem ,ita veritas huiuſinodi con .
diționalis Matchzi 11. fi in Tiro , & Sidone
fa&ta fuiffent vir!#tes que falte june inteelim
In cilicio , & cinere penstentiam egiffenet , &
fimilium , non ex illatione,autneceffaria ,
aut probabili opinione,fud ipfarum rerum
euentu .& qmultanea rei Ggnificata per an 聯
recedens , atque rei ſignificare per coolea
qu.as policione del mucur,ac ma furatur, fi Deusvellet peccare , peccaret , in quo fenfu
& fauet huic parci Vazquez 1. p.diſput. 67.
Sapo 4. QU . 24. & Carel Gungrouerfia de
vlifmum
.Secundafen
& ccnen Opinig
da nullam homil.
mén conditio in vi illationis fummacui)
etle veritatem contingenteina ſed qualea.
cunque carum vcritatcm debere elle nccelo
fariam illamquc ex coonexione conſequen
FIS CUM antecedenti defumnii, acteftatur:80
fanden condicionales propofitiones , de
quibus et controuertia , an à Deo cognofa
cantur non nifi in vi conditionalium tuna
datam in præfata connexionc polle har
bere veritatem ,recte concludic prima & fe
conda pars huius fententiæ , quam pro vita
aflorrione ftatuimus,eit fere omnium Diale
dicorum , qui minoris Dialecticæ commen
faria ediderunt , præfercim illam lace doces 1
Soto lib.2 . capit. 8. lectione i . & probatur
vtraque pars dimul, Primo , namad ventare
condicionalisrequiritur , quod conſequen
ils fir bona , ideft, vt antecedens non poísic
eile verua fine conſequenti, quæ conditio
ex bonæ cófequéciæ exigéria prouenit, ſed
omnis cólequenţia bona eft neceſſaria : ergo
veritas cooditionalis fundatur in bonitace
conſequentiæ ,ac proinde in neceffaria con,
pexione antecedentis cum confequentia
maroc patet, quia in hoc diſcriminatur pro .
pofirio códicionalisa reliquis hypothsticis
quod illa ad fui veritatem lola bunitate coa
fequeatizeſ concenta , fecus aurem aliæ.
Vnde folum enunciat confequens fequi be
na exantecedenti. Confirmacor nan pro
pria veruin , & communiter recepram ont
illud axioma , quod condicionalis nihil po .
nit in elle,quia ncque perit ad fui veritatem
quod ita eucniac res tignificata per antecca
dens,aut per conſequens ficut per ipfam ſig
nificatur, fed folum exigie vnum ſequi ex
alio , que ita eueniat,fiuenon ,viquando en .
nunciar.fi bomo vulas babet alas , non ennun.
clachominem volare, aut habere alas , f: d be
ne fequi ex hoc , quod volec ipſum habere
alas::rgo omoiş vericas conditionalis fun
micur,& regulatur ex bonitate confequens
tia,quam ennunciat. Secundo nam fi veri.
cas condicionalis ex mero rerú fu ellu ſüm
mererur ennunciatio conditionalis,cuius an 鄉
accedens eft impoſsibile, ellerfalra , conte
quenseft tallum : ergo,fequela patet , quia
impoſsibilis eflet cuecas rei fignificare per
antecedens, minor autem oftendicur indum
& ionein omnibus conditionalibus, quæ con
ftant antecedenti impoſsibili; & tamen ſunr
veræ,verbi gratia , ſi bomopolat haberet alas,
dixit Ariftotel. 4« Topic. cap. 2. pole Desmi
prausagere fub incellecta côditions impolo
libili,
 In z niuerfam Ariftot, Metaph.
Sbili,ideft,fi veliet me explicar D. Thom.i.
p.quæft.25.416.z. ad fecundum , qui hac de
caula ,ibidem , & lib.lacoutra geni , cap.13 .
quodlibeco 9.28.4. & alıbı fepèdocetpropo
titionem condicionalem poite effe veram,
nó obftante impoſsibilitate ſui antecedêtise
21 Tertia pars probaror primo, nam ſe .
clula ab huiufmodi conditionalibus, bonica
te confequentiæ , aut veritas prouenit ex eo
good lummuntur in vi Cachegoricarum , vi
hæc , fi Petrus efTet Rome videret Pontificem ,
æquiualet huic, Petras exiſtens Romæ videred
Pontificem ,vt aliquibus placer,velin viteij .
poralium , & quali promiſoriarum ,ve voluni
Fonſeca, & Curiel, atque suarez vbi ſupra;
ita vi ſeriſus huius , v.g. lieqiitauero crafts •
Na die,tonabit,fi iſte craniinidie , quailo equi
tauero, conabit , vel folum in vi consequen-
tiæ materialis , in qua veluti marerialiter die
mul ponitur veritas conſéquenris , & antece
dentis non ex coonexione illius cum isto,
fed ex fubordinatione ad Dei præſciejciam
infallibilē,vevult Vazquez loco citato , led
nullo ex his modis poiett faluari veritas uri
his conditionalibuspræterillani, quæ ex for
mali , & necellaria fumitur ill.icione . Non
quidem primomodo , quia cales cond.ciona :
les funt hypotecicæ compofitæ ex duabus cà
thegoriciójac per confequensípecie diſtin-
& xã cachegorieis :ergoedium obie &ta,& fig
nificata formalirer diffciunta ligoificatis, &
obiectiscathegoricarum ficgulari . Eoquia
etiam ſumptæ in Vicathegoricarum funttal
{ æ eo, quodfunt afirmativa de ſubsecond
ſupposente :ergo adhuc vi licnon ſciuntur
à Deo.Neque fecundo modo cum quia ,& li
aliqu æ illarum habeaniforman promiſoria lignificatum per confequens ,quia nulla,auč
tum , quam pluria de tamer talem formami contingens dumtaxat eit connexio inter ca.
non habet; v.gailla Geneſis 3. Ne forte mittai
mauum , comedat de ligno vite ,e vinat , &C.
Er illa Deuteronomi;33.Propter iraminimi.
corum diftuli ,ne forte ſuperbirent, & c .Rurſus
Sapientiæ 4. Rapovsejt në malitia mutaretleri
fum illius , quibus dimiliselt illa s . Regū 23 :
Quod fi Daxidmanëřet apud Zeilam traderetur
insmicis ,in hisnan que nulla et forma pro-
miliuz propofitionis pinilenim Deus pro-
mittit ,aliispromiccerei fuperbiam , & muca
tionem in malum ,quod sit abſurdomiergo.
Tum etiam quia ad veritatem proniifiuž ſe
itiaAdicione , impleatur
quitifio
Prom , fed
ur, quo condta
d pofi
barum , & amilium
nunquam fuitpoſita ,neque erat ponenda in
efle :ergo femper fuerunt falſä jac proinde
Deus furura illa nunqoam [ciuit. Tum denso
que,quia promiſio ; vi di& um eltjest actus or
dinatiuus intellectus practici , ideft,moció
Talugtaie la ordine ad alterum ;ad aliquid
si
faciendum vel non faciendum , fed tales pro
pofitiones non proceſerunrex actu ordina .
fiuo diuiniinrellectus moti à voluntate : er
go. Minor quia actus ac ordinatiuus , Gue
promiſiuus preſupponis propofitum in vo
luniare ,de faciendo aliquid ; fedDeus nol .
lum propofitum habuic circa obiecta dičia
rum conduionálium ,non enim habuit pro.
pofituni ad faciendum , quod Adamusfums
rec de ligao vire,aut quod malitia mutarec
ſenſum Enoc ; aut quod Dauid traderetur,
& c. Neque tercio poreft faluari modo verle
tas dictarum propofitionum conditionaliū ,
nam in conſequentia materiali cum verita
ie ánceceden:isporeftfare confequens fal.
fum in Gmbili forma; variata m.teria propo .
Lirionum ,quia formaliter non ſequitur :er
go conditionalis,quæ folum inititur confe
quenciæ materialı bonæ ,falfa eft, ac per con
fequens non fcitur Deo . Quod li dicat præ
dictus Author huiufmodi dicendi Cumi veri
catem ex concoinmicantia , & fimulcanea po
Gcione rerum fignificatar din per antecedês ,
& per conſequensilam ad ſucoſſum , & euen
cum rerum recurrit , & cum Aurhoribus fe .
cundi modi dicendi conicidir . Præterea in
quiro, vel talis euentus rei fignificatæ per
conſequeñis ponitür fimul cum euenru ante
cedentis;quia veritas aprecedentis polita in
ella exigii poniveritatem conſequentis , &
hic eileuentusillationis, & bonitatis conie .
quenciæ , quem tales propotitiones in noltra
fententii d: Lideranr ad fui veritarë , vel po
nendus eft limul ex mera concomitantia
conditionis antecedentis , & lc nequit cere
to cognofci futurum illud conditionatumi
le füturum cum condicione ; ac proinde con
dicio adhuc poſirain effe indifferens ell ad
vtramque ,fcilicct ad forë, & con tore calis
obiecti :fed ex vi caufæ vel conditionis in
differentis nequir certo cognoſci futurum :
ergo vel non cognofcitur certo à Deo vel li
cognoſcitur, hoc erit exvidecreti conditio
Dati,quo illud decreuit facere,polira talica
ditione,hæc enim fola poteft cite cauſa ſuza
decerminiatæ fucuritionis. Dehactanea ma
deria fuſe dicendum nobis eſt dom Theolo.
gica commentaria cùulgemus, quæ jāproa
pero divino fauente fuqine euuigase Hic
enim es profeſio hæc agere eller extra cho .
tüm cantare,licüt revera Fonleca in fuo ter
iio tomoMerapkilicæ per totum fere hund
librum ſextom cxcrachorum canrauit.Quot
fumenim hic diſputat an præſcientia Dei
imponat rebus omnibus peceſsicaté ? Aöres
omnes;quæ fugisfuerunt,aceruni, cogaofa
canton
 Libér fextus,Qucft.III. Art, III.
Cancur a Deo intuitiue in æternitate , fecun-
dumnearum reales exiſtentias ?An futura co
tingenria cognoſcantur etiam abſtractive
in actudiuinæ voluntatis aprobatiuo , vel
permifuo tantum , vel eciam voluntatuni
Creaturara determinariyo ?Quorñ omnia fu
tura prius noftro modo intelligendi veſtiri
duplici ftatu condicionaro, fcilicet & abſo .
luto , & prius à Deo noftro modo intelligen
di cognoſci in lacu ,condicionato , quam ia
abfoluto ,dicit ? Quorium etiam fcientiam
mediam futurorum conditionatorum con.
tingentinm hic intcrmifcet ? Et de diuina
prouidentia omnes quæſtiones, quæ 1. p.4.
22. diſpurari ſolent,inter ferit ? Quæ ratio
fuit hic diſputandidediuinis prædiffinitio-
nibus:nü actusnoftriliberi arbitrijſincabæ.
terno prædiffinito?Nãomnia Chriſtiopera
fuerintánra corum præfcientiâ quoad om-
Des circunſtantias prædeffinita ? Ipfe vide-
gir mea non interelt , nifi commentato .
sis Philofophi , & Metaphiſici Doctoris
partes gerere, atque ab hijs , vt pore extram
nieis, Metaphilce conſiderationc ,Mecha
phiſicam ipſam vindicare? Qua propter ijs
libenter omilis , & in ſuum locum referuam
f1sgad argumenra quædam fecunda ſenten
tiæ placer deuenire.
2ż Primo arguitur niam fecüda pårs hun
ius copulatiue, aliquod animal eft, fi tu eſt
illud is est equus,eitconditionalis, & eftcon
kingens:ergo datur condicionalis ,continges
minor pater,quia rebus; vt nunc,eitvera,be
ne enim fequitur hoc animal en ſcilicet Bru
pellus , &Gueſt illud tuelt equus , vel hoc
Arimal eft , [cilicet Fabellus,& licu eftillud,
&c. Ergo aliquod animalelt, & c . cantece-
dens elt verum , quia facichanc fenfum Brum
nellus elt , vel fäuellos , & ltu eli hoc ani.
mal , nempe Brunellus , vel Fabellas tu eſt
ca,ideo in illa fecunda propofitione condis
cionaliponineguijt relatiuum reciprocum ,
non reciprocum autem , non refoluitur ad
refolutionem fui antecedétis vt di &tuin edi :
Vnde facit prædicta conditionalis huncien
fum , poſt factam refolutionem anteceden
tis rclariui;Brunellus eft, & fi eft illud ,fcili.
cer animal , tu ef equus. Secundo arguitur;
na ni tette D.Thomaquet. 58. art4. Licur in
intelle&u ratiocinante comparatur conclu
fio ad principium : ira in intellectu compos
nence comparatur prædicatum ad ſubiečti :
fed babicado praedicaii ad ſubiectum eft tria
plex ,necellaria, remora,fiuc diſparara : & co.
ringens. Vnde criplex est, propoficionami
materia naroralis remota , & concingens:es
goetiam habicudo conſequentis ad antece
dens poreſt eſſe triplex neceffaria ,diſparaca,
& conringens , ac proinde dabitur neceffa
ria, & mala, & probabilis conſequétia ,â qua
nuenfurari debeat vericas condijonalis con
tingentis . Refpondetur maiorem tenere
quoad aliquid ,fed non quoad cotam, afimi.
lacur aucem habicudo confequentis ad ante .
cedens,habitudini prædicati ad ſubiectum ,
quod ficut illa pecic compoſitionem in intel
lectu ratiocinantegica ifta petir compofitio
nem in intellectu componente , & viraque
compoficiostam diſcurſus quam ennuncia
tionis prouenit ex imperfe &tioneluminis, &
fpeciei, & in hoc fenfu, naior eft D. Thom.
in loco allegato.Secusvero quoadmodum ,
& multiplicitarem habitudinis, quinimo fic
cur funt quædam propofitiones , in quibus
duplex tantum habitudo prædicati ad fubie
ati poreft effe, fcilicet pecellaria, aut remos
tafiucimpofsibilis cuiufmodi ſunt modales
cum enim earum vericas, & falfitas ex præia
centibus , & ſuis de ineſſe regulerur li præ
iacens eſt poſsibile vel contingês ficur per 1 .

equus : ergo etiam cófequens eft verom er- modalem fignificatur ipla modalis de poſsé
fecaurens falla,linullus equus eſſec in non- a
bile yel de contingenter eit neceſſaria : fi all
do ,quia tunc nullus equuspollecdemoaſtra tem præiacens non eft pofsibilis vel concin
si fub ly animal. gens licut per modalem horum modorant
Ad hoc argumentum re&te reſponder So ſignificatoripſa modalis eft impoſsibilis,ita
to vbi fupra dicens, quodpropofitio hæce conditionalis propoficio elt huius generis,
falla , & impofsibilis,eo quod eft mala conſe vt non g'ili neceffaria , aut impoſsibilis pofc
quentia, li tu eft animal,tu eft equus, neque ficeffe,quia regolatur ab illatione confequé
in di& o aſcenfu refoluitur relatiuum gillud, clæ ,quz aut eftbona,& neceffaria, aut mala
ad refolutionem fui antecedentis , nempe fimpliciter,& tunc condicionalis eſt impoſa
animal.Sed adhoc facto illo aſcepſu manec fibilis. Tertio arguicur conditionalis menſe
relatinun ſupponens cómuniter, ficut fup- rarur ab illatione,fiue ab habitudine confe .
ponebat ſuum antecedens,in ipfa propoli- quentis ad antecedens vc di&tum eft,fed lyga
Lione reſolubili,antequam fierec ſubillores bitudo illationis eft triplex neceffaria, fcili.
folutio,folius namque relatiui reciprocieſt cec qualis eſt formalis conſequencia , mala
fupponere ügillatim ,ficurfuum antecedés, fimpliciter qualis eft confequentiæ malæ, &
ac proinde reſolui ad eius reſolutioné, fed probabilis,quales et conſequenciæ Topicæ ,
goia non habet locum in altera cathegoria veeſt inductio ,v.g. hîc ignis calefacit, & fic
de fin
 In vniuerfam Ariftot. Metapb.. 33
de lingulis ,quos experimur: ergo omnis ig . clufiones, ſubintelle&to modo probabilita.
niis calefacio,surfushæcmarer diligit filium cis in actu esercito ,& huius generislunepię
fuum , & fic de fingulis , quos experinar: er- 制

facæ inductiones . Ex dictis pater folurio ad

goomnis macer , & c. Hoc genus inferendi fecundum argumentum ,cuiusoccalione ex
eft conſequentiarum topicarum ; in quibus citacum fuit hoc dubium , neganda enim eit
confequens intercur probabiliter ex antece minor . Neque illa probabilitas infinuata in
dentitá vi quandoque fec cuin veritate an dictis propoiitionibus ienet fe ex parce Dei,
tecedentis fallitasconſequencis, camen pro ſed ex parte ipforum fucurotī,fic enim cer
babiliter inferatur: crgo fimilicer dabitur tri to, & euidenter illa futura juxta merita fuæ
plex genus condicionaliun, vitra enim con cognoſcibilitatis, & quia nó lunt ex fuis me
disionales neceſſarias, & impoſsibiles erunt ricis cognoſcibilia , nili ve probabiliter , &
condicionales probabiles, & contingentes, forte futura Deus illa cognouit,vtprobabia
ab huiuſmodi ſcilicer confequentis copicis liter , & forte futura. Quod fi dicas illa habe.
regulatæ ,cuiufmodierunt iltä , ſi hic ignis re fuum determinatum fore , medium inter
caleticit , & fic de ſingulis,omnis igniscale- fore abfolurum contingencium abfoluic fu
facit,li hæc marer diligit filium ſuum , & li- curorum, & inter more poſsibile,quodnulla
miles . Quod li dicas has condicionales elle gaudet fucuritione, fcilicec fore fub condie
necellarias , quia earum veritas dulumicur tione, fi ralis opponeretur conditio ,acpro.
ex illatione cupica,quæ in luo genere eit bo inde cercú , & determinarī effe hubere,quod
na,eo quod licut in contequentatoi malico certo, & infallibiliter ex parte obie &ti pofsic
fequens neceſſario fequitur ex antecedenti, cognoici. Refpondetir effe futura condia
in topica fequitur probabiliter , & ficut nee tionibagic proinde propoſiciones condicio.
ceffarium eft confequens fequi ex antecede salesilia ennunciantes in criplici differen
ti infallibiliter in co: fequentia tolmalı? Ira tia,alta,qux cum condicione habet ncceffa
neceffariñell fequi probabiliter in copica. rian connexionem , ut fi homo currit mode
Contra arguitur,nan ), vel quando intertur tur, alia vero eſſe,quæ nullam connexioner
conſequensin contequencia topica,infertur hibentcum condicione fuppofica , voli pe
in actu fagnato modus probabilitatis , ita ve truseſſetrex occideret Pontificem ,& alia deni
fenfus fichicignis calefacit, & c.Ergo proba que, quæ habent probabilem connexionem
bile ell omnes ignes calefacere,velſolum in cum conditione ,in quibus adhuc eit l'acity
actu'exercito , fi primum confequentia topi. do iuxta dručrlos gradus maioris , ac inino
Caerle neceffaria; ficur formalis , & omnino ris probabilitatis ,vetiegoellem Romæ,vi
indefectibilis,& fecundum iam confequens derem Pontificem , fi Adamus manfiifctia
infertur abfolute, abfquc vlla niouificauond Pavadilo ,lunerer de ligno virx , li Chutlus
& fic manec failificabile, Itante veritate an . Sodomnis prædicarct,aocNiniuitis conuer
tecedents,ac proinde confequentia topica terentur , & c. Condicionira igitur primi ge
fimpliciter eric in :10 ; & conditionalis abilla teristicoccellana ; & cignolconcurâ Deo
regulara eric impoſsibilis , vel contingen's . fcientia fimplicis intelligentiæ :conditiona.
Refpondetur luiinc dam elle folutionem ta verc cundigeneris ſunc impoſsibilia,&
aſsignaram ,ad cuius impugnationem dico, nullum fure habent,vnde non cognoſcun.
quod ficut in propofitionibus neceffariis, & Gurga Deo,nifi vefalla, & impoſsibilia, iux*
( cibilibus'eft latitudo,aliæ enim lunt necut. ta modum enunciandı.Conditionata tamen
ſariæ , quia perdullam potentiam poilunt tertij generis habent elle fucusum continge
derficere ,vthominem effe racionalemgalia ter, &probabiliter, & fic probabilzer, vifu
vero funt neceffariæ , quia per potentia Dei tura cugnoicuntur abfque in perfectione
ordinarianinon.pollunttalfificare ,bene raai diuinxfcientiæ, ficut homineniello equum
men de potentia abfolürayve hominem effe pon poite tieri à Deo,non ex Dermporene
riſibilem ,velmortuuni reſurgere , aliæ càn- tia,auc imperfictione,ſed ex obietniproce :
dem ſunt neceffariæ , quia voin plurimum nit imposibilitate. Vndead hæc conditio .
00
10 , vt in vere eile conitrua, cuius. tratu cognofcenda fufficit cadem feientia
vericas demonftratur a Philoſopho naturae limplicisintelligencia. Quando aute Deus
li non quidem interendo in actu ſignato in de facto aliquem effectum producıcillum ex
vere effe conitrua,vtin plurimum ;ted abſo ficaciter ,& inimpedibilicer ponit in effe
luce in vere efle tonitrua , fubimcellccta illa & ideo ineius concurlu nulla admife
modificatione,vt in plurimum , in actu exerm cetur contingencia , etiam obic,
ctiua ficut admifcerur
cirozita in genere bonæ confequentiæ ſunt: in obiecto cius
aliæ formales,ideft , Bunquam detectibiless.
aliæ topicæ, ideft,probabrlacerinferencesca ( cicntiæ .
PRIMVM
 Liber feptimus,Quæft. 1. Art.).
PRIMVM ARGVMENTVM
M.
LIBRI SEPTIMI.
IBER hîc diuidituràPhilo .
fopho in 17.capira , & à Do.
dore Angelico congruenter
jocoridem lectiones. Hocordi
DO
ne autem cocas verſatur inex
plicanda natura pouiſsimæ partis ſubiectie
uæ cntis,videlicet,fubliancie , de qua tefla
tiir iple Pariofophus ad calcem capitis prie
he
Au le maxime , præcipue ac plene ſolum
in hocupere tractacorum.Subhis verbis; co
cludens. Qua propter dig' xobis,tum maxime : 17
esiam Jolum ( pene dicam) de eo , quod hoc paéto
eltens quidnam fit ſpeculandumeft. Quia igi-
tur ensdupliciter diuiditur. Primo indece
lifedicamenta, velutiin pa res fubie&iuas,
0.31 1: porifsima elt ſubllantia , cx cuius
nitione accidentium: genera, vc potuil .
clius alleiciones fatis innotefcunr. Secundo
Dioclivi in actum , & potentiam , veluti in
quoidan nodos; remitia conſideratione en
Dis quoad hanc fecundam diu fionem in se
bium nonun de ente,vtſubert primæ diuia
Jioni proponicPhiloſophus his duobus lia
eris lepamo, fcilicet & octauo diſpatare.
Vnde cum iibijs ſuperioribus videlicet 4. &
Seartsin decem predicamenta diuifionem
& lib.6. entia rationis , & c per
accidens à confiderations huius fcicntia
Teiecifler ; in hoc ftatuit ſe tractacurus de
entibuspet ſe realibus,& ex bijs vocat lub .
fanciam ad huius fcientiæ confideratione.
Non quidemiolan veullam ſolam contem.
plcruc, iad accidentibus affociatam :vtexil.
11us cum hi : comparationo, horum quoque
naturlig proptjecares abiter patefiane,
Quoniam aurum fubftantia creata elt du .
Flexilenlibiiis, & materialis ac fei:libusper
daliera : & altera materia expers , 2010-
bis ignora . Hanciñ libros vicimos fcilicet
decimum vndecimum & duodecimum sem
liggast contea plandam . Er illam ia przſea
tkom agrediturcontemplari. Qvod yces
actius exequatur: primo comparacillam c
accidenubus, oftendeos ello illis excelline recenfusdecundum vulgares fui temporis
siorem ,priorem tempore & cognitione ; in opioiones , ait elle primum quo fub tancia
hoeverlacur per primum & ſecundum cae dicicur quidirai , & eſſentia rei . Secundam .
pat.Quod quidem är ſubítancia prior digni
paie, probat capite priino duabus rationie
bus.Prima habeturab illis verbis . Nam qkan
as dicimus, quale quid boc , antborum dicimus,
6 :Q_z reducitur ad hancformam , quod
eit ferli & impliciter in yna quoque gene
reeft priuseo ,quod eft per aliud & ſecun
dum quid : ſed ſubſtantia eſtensfimpliciter
& per fe ipfam : accidentia vero ſunt entia
fecundum quid : & per ſubſtantiam : & fola
fubftantia eft per quam facisfacimus que .
stioni,in qua quæritur quid eit hoc , acpro.com
inde et prior. Secunda qua:n ſubdit ibi .
dem Philoſophus, Gchaber : illudert prius
quod eft cos ratione ſui: fed fola ſubltancia
eft ensrarioneſui: accidentia autem funten
sia in quantum ſunt modi & affectiones fub
ftantiæ :ac perconlequens ſubítancia eltuig
nitate prior.Quodvurem tis prior tempore ,
ratione,fou ditannione & cognitione : oftes
dit ab illisverbis eiufdem capitis primi. Mub
tis igiturmodis primum dicitur d 411amen juba
Jätia TA10Me, cognissone w tempore , to
Hac ratione prius tempore cit ulud quod
crià :eliquis feparabile , reliqua autem non
( unt abitio feparabilia: & prius ditfinnsione
eltillud quod in aliorā ditfiniciones ingrea
dicur , kurſus id eit prius cognitione quod
nobis magisnotum ,& magi: rei naturano
nifeftat. Scd fubitancia el tepaldvilis about
nibusaccidentibus: Nullum autem accidés
elt feparabije a ſubiiantia , quia vs explicae
fub Thom uiluun accidensinuinitur abros
D.
ſubi tanıla , aliqua auteni fubftantia inueni
tur fuc vllo accidente.Rurfus fubftantia eit
de difinitionecoiustibee accidedtis, & eſt
magis nota eo quod perillam magisijaos
teſcie eflentia cuiuslibet reii . tenim vnaquæ
que its.( Ideft fuppuutū ) quá lo ſcirureius
ſubſtancia: quam quando ſcitur cias quancie
(as vel qualitas, &c. Deinde ex his conGILE
dic poliisime agendumeſſe de fubftantiain
hoc opere , Kurtus diuifàlubitancia in diale
rialea & materiæ expercea capire z . & •
[If in cipic agere defubftantia materiali
more Logicali ſeu Meraphyficali : primo
comparando illam ad fua membra ab illis
verbis , dicitur autem ſubſtantia fiton pluribus
faltem quatuor modis, & c Hos aute d'mados
eile vniuerfalia iuxca opioione : ponenusi .
idcas cilo rerum fubitancias ; & ſpecies , quz
de fingularib:15 prædicantur. Tertiuiti ette
primum genus , quatenus vnom & ens pone
bantur ab antiquisrerum fubilantiæ. Qar
tum vero mogulubitantia faluai ia pino"
fubie .
 In uniuerſam Ariflot, Metapb.
fubiecto. Hoc eft in prima fubftantia,quæ
alijsfubftat line eſſentialibus, que accidenta
libusprædicatis .Deinde cap.3. ltatuit age
re de fubftantijs fendibilibus in ordine ad
earum Logicasſeu communes rationes , &
prædicara ſuperiora dicens . At primodice"
08548e dam deeo Logice , quod eft quod quid
erat effe & c. Ab hoc capite vſque ad quinta
incluſive comparar fubitantiam ſenſibilem
ad eſſentialia prædicata olendens tria . Prie
mo quid fic quod quid eſtrei. Ideit eflentia
ſubſtancia. Secundo quorum fit huiufmodi
quod quid eft,ideftin quibus compofitis in-
ueniatur. Tercio quomodo fe habeat quod
quid eft ad illud cuius elt quidicas , decermia
DI2C , concludens indi&tis fecundum fe idelt bit. Sicque tractatus de fubftantia fentibili
in fubitantialibus concrecis iden eſe quod
quid eft cum eo cuiuseft:fecus aurerii in ac-
cidentalibus. Poftea à capite 6. vſque ad
octauum inclufiue comparar ſubſtätiam fen-
fibilem ad principia excrinſeca à quibusge.
neratur : vbi excludic ideas Platonicas à ra .
tione principii generacionis ſubſtantiarunt
ſenabilium .Multaque de illarum generatio
Decongerit Philofophus:dicens generatio
nem liinpliciter folum efle ſubllantia : accie
dentis autem non nifi fecundum quid. Tria
que ad cuiuſvis rei generationem concurre
re:Ageos,materiam , & generationis termin
num ad quem : tradic cap.6. ia illis verbis.Id.
autem ex quo fit resymateria dicitur,dec.Omit
cicque teiminum à quo ,qui eſt priuacio. No
Voillum excludat : led vr indicet non effe
intrinsecum rei in facto eſſe.Iam paulo infra
fubillis verbis,vniuer ſe autem id ex quo, id
quo res fit,naturaeft, & c. Oltendie quo pacto
fola materia, & fortha ſunt oatura : Agens au
rem & id quod fit,fcilicer genitum ſunt ha-
bencia naturam . Podlea à capite 9. vſque ad
duodecimum comparat fubitantiani fenfibi
lem ad fuas partes:oftendens quo pacto par
tes habeac formales & mareriales , diffiniti-
uas, & veluti Mechaphificas,abſquelæhone
fuæ veritatis. Deniqueà capite iz. vſquead * ad accidentia diuini, ac fupernaturalis ordi,
vlcimum agit de ſubltantia in fecüda accep
tione,nempe quarenus vniuerfalia diceban
tur rerum fubitantiæ : oftendens vniuerfalia
non elle ſubſtancias à materia ſeparatas aut a
fingularibus. ( Vniuerſalia in quam qux de ARTICVLVS I.
Tebus fenfibilibus prædicancary) neque fide
tur poffe ditâniri:nequeeſſe actu fed poten Anſubſtantiatempore,diffinitid
cia cancūſubflantias.Igitur omnium yazin
hoc libro Philofophusagie , verba colligen 繼
do,quaruortant comparationes quas Philo
cophus de ſubſtancia confiderat acmedita .
cur.Primo namque comparat illam cū accia
dentibus. Secüdo cóparar eam in ordine ad
id cuius quiditaselt. Tercio in ordine ad ge .
‫܀‬
nerarionem & principia generationis narua
salis.Quarto inordine ad partes , ex quibus
conftat,hoceft ad ea quæ ačtu vel potétia in
ea concinétur . Quæ quacuor cóparationes,
vt pro dignicate declarétur omnes. Quæſtio
nibus quinque funt examinandæ. Quarum
primaprioritatem ac præſtantiam ſubſtan
tiæ refpectu accidentium examininabis. Secü
da aurem diſtinctioncoo quidiratis à ſupoſic
10 & ab exiſtentia. Tertia quoque & quarta
generationis naturalisprincipia,acconditio
nem creationisoftendent. Quarta candem ,
de partibus actu ,velpotentia inclufis in ſub
ftantia tractabit , & quo pacto torum ad ſuas
partes fimul fumpras comparecur;declara
more Logico ,que Methaphiſico perficie .
tur;vt ingreſus ad tractacum de cadem ; mo
re Philico agrediendum in ſequeoclibro re
linquatur patefactus.
Explicit libri ſeptimi argumentu 17).
QV ÆSTIO I.
De prioricate , & præftantia , qu?
ſubſtantia præcedic accidcocia,
in quatuor articulosdiuiſa .
bu s dignitate,tc
Vbftantiam creatarti
mporeffe accidentie
e Acc identia
& cogneid
S ne priorem teilatur Ariftoteles cap .
1.vc præmiffum eft.Ad quas prioritares exk
minandes hæc quæftio in quatuor articulos
à nobis congruenter diuiditur.In quorüpri
mo da cemporis,diffinitionis, atque cogoi
cionisanteceſsione dicendumeft.Io fecun
do de accidencium inhærentia, as que ſepara
bilicate à fubftantia . In certio vero de antem
cefsione fubſtantiæ fecundü dignitaté facta
ad accidentia naturalis ordinis cóparatione.
In quarto denique de ciufdem fubftantiæ,
nis comparatæ præftantia; erit difputandū .
Vt lic cogaitis excremis veritascomparatio
nis a Philofopho faciæ prorfus innoteſcat.
ne,co cognitione fit Prior acci.
dentibus?
RIA in hocarticulo videnda funt.
T Nempe cemporis,diffinitionis , arq ;
cognitionis antecefsion Et quoniam
onnes
55 Liber feptimus ,Qual.I, Art, I.
omnes Meinaphifici concluſionem Philo . nino â Philofopho alicnus.ſed loquitur inte
ſophide hac criplici antecelioneampiecta- cundo feolu.Quia illud dicitur lcprius,te
tur.quoad fubitanciam : quoadmodum auté pore ,alio ,quod pocelt haberc exiftentuoti
illā explicandi , diſcriminantur. Ideo circa neillo , os quod non repugnar übielle tine
youmquodque ex: cribus quæcis Melior di illo à quo non dependet, & quia tubllania
ccndi modus inueſtigandusett, a que ellia nondependecab accidentibus ,cciamundera
geadus , quod fieri non poreſt oiſi omnes rabilibus non repugnacei effe fine illis. Er
recenſeantur , & examinencun.Circa tempo ideo dicicureNeprior illis tempore ,ideft, in
sis auteceſsionem quatuor verfantur modi cura, & caufalirace , vt explicac ipfo Anton
dicendi.. Quorum primus elt commentato nius Andreas.Quarcus & vltimus modus old
fis hic commento. 4. Allerenris propofitio. quorumdam Muthaphilicorum quos ſuper
nem Pillulophiincelligi de fubitancia cor- fo nominerefert Flandria vbifupra alleren
suptibili , & eius accidentibus, verificarique bium . Accidens in dicta propoſicione Ariz
deilla ratione folius materiæ primæ,quæ,cũ forelis aut fupponcrc indettinic. Aur Cola
Cubilancia parcialısfit , ſemper cadem perle diſtribui pro.gencribus tingulorum . la ve
vetar, ſuccedentibus ia ea alijs , atque alijs fenfus fit,quælibor ſub :lanta creant prece
accidentibusquemadmodü alijs atque aliis dietempore aliquod accidens, vel præcede
toumus fubftantialibus. Eundem nodam , 10 accidens aliquod cuiuslibet prædicanicaci,
Yerum ,fequiturlandanus hic quæft.s. & .vc &whocianlu dicunt ati Poslatophipre
prüsabilem approban : Flandrenſis quælioz. pofitionem elle vecam , quia quæc labec daba
art.10 .Ægidius quæit, 1. & Soncinas quælt. ' Itancia creacı; v.g. Correspræcedir ajiques
1. & Soncinas quæft. 10. Secundus eft Ale . quancacateinicilicet perfectam . Et aliquant
Xandri Alealis hic quælio 4, efferentis pro . qualkacem videlicctalbedine.Ecaliquando
pofirionum Philolophı incelligi de onini relacioné nempe pacernitate & tic dealijst
fubftantia creara, quæ eft accidentū capax, 2. Refpondeo dicendum primo omnes Secuétio
& de omnibus accidentibus can inſeparabi hos modos dicondidetticerca veritate .L & G Aschon
libus, quain ſeparabilibus, & abextruteco conclufio non aliter probatur , quamdingu . risa
dublianiiz iani preexiftenti aduenicntibus los alodos laborachando.Primus nãque det
diucrfimode tamen verificari . Nam serpe. ficita vertaic.carenci Ariftotels & Tu Au
Ćtu accidenī fecundi generis quæliberiub , thoris,non el contorinis. A veritud quide
ftantia,etiani particularisvilic, el prior té, defficit, quia materia fecundum fjs lvca
porc polfiue; refpectu aurem accidencium la forma lubltantiali noafubelt coipori, cü
primi generis quælibet:fubftantia creata eli fit ingenerabilis , & ia corrupcibilis,vedoce
prior tempore, aur per non repugnantian , musprimo Philicorum cap.8. & hac pro
aut folum fub concepto Analogo lubiian- pofitio materia prima cliprior tempore om
tiæ : quiaoulli fübílaouia capaci accidentiat , nibus accidentibus. Perit has exponentes ,
repugnatone omni
accident teres materia prima c ! in tempuro , & omncacci
(cilicet dens elt in tempore, & materia prrana eft
diurna Gneomuiexifticaccidence.Hunc dio prius prodacta un oeinpore ,qua omncaccia
dugiſequccor voprobabilem & conforme dens.Ita enim docentPetrus Hitpanus , &
piene Dioi Thomx Ferrarierilis 2. conira Sotolib.r . Minoris Dialectica cap.6.expo .
gen. cap. 28. & 19. Socinas voi fupráquzit. ncndas ullo propofitiones comparuituas co
Icevtuerunrautem fequitur ex pretelio fő pulæ aflicæ Sed 2010radecirtdurio tim
ſeca hoc libro capit. t.gozlis. febriono i . ue ſolitarie non tuis producta prius compon
Tertius eft Scori hic.quælte à Antonij An- re,quam omne accidens. Quia fust prode .
dreas. & aliorum eiuidé Scholæ iactatori , Sta ſub formafubitantiali , vel concreata ad
quiafferunt ,quod prius tempore fiat dupli productionem coclus compoſici ,quod ratione
citer. Voo modo pro hoc , quod piæcedit car Auerrois noin preceísito comporc omos
aliud tempore,ſecüdo racione quæ eft accia ne accidēs . Igitur,nequede materia debiie
dins illud difinitum ab Ariliocele quarto hocipfum admittere Contirmapurnamma
Prifico, fcilicetnumerus motus , & c. Alio teria prima corporus cæleilirien au larre
modo pro hocquod el vaumpoſſe elle fi- celsitaccidenti . Non ergo verum eli avm <*
bealio:& nonaliudfine illo ;& quando Phi nem ſubſtantiarra
nem ſubi accidentsumi ra .
lofophus hicfubftantiam priorem tempore tionciux tant rixcapa
mareáru acciccii
dentia tempore præ
accidentibus eſſe teilatur , non loquiturin célsiſe. Ancocedens patet. Nam cun cor
primo lenta . Nam cumtenipasillud dic arci poscælella fic incorruptibile , & maforix
dens,etiam ſubliantia præcederet illud tein Srus:faciata litſua forma aunquam maceria
pore & uc darëror proceſas infigicus, om prinja illas fuic fub alia forma,aut fub alijs
acciden .
 •In izniyerfam Ariftot.Metaph.
accidentibus fub quibus corpusipfum cæle
ite non fuerit.Quod autem lit hic modus di
cendi alienus a mente Philoſophi, probatur :
hac vnica ratione. Nam Philolophusde ea.. ell,vo prædictiauthores fatentur, ac proia .
dem fubftantia probar temporis priorita
tem ,de qua probatantecefsionem diffinitio
nis & cognitionis & digniraris, ve pacec ex
contexcu . Sed hanc probac de ſubſtantia : acper conſequens non poteft ei CODUCala
compofita & non de materia : ergo & illam ,
Minor pacer , quia mareria prima non cadit
in diffinicione accidencis . Neque eitcognof
cibilisper fe ,fed peranalogiam ad formamgi
Viconllat ex dictis.lib.z. Neque eft primum
ens,quod dicaturdicanr
ctu cuius cætera :fimplici ter quid aur!!...pe
ur enga relpe
a uerlæ prioriçares , velbes. quæli. vlinadi.
dencia non dicuntur enria,quia fiicentiaip
Husmareriæ ,in quanequeunt ſubiectariiera
go. Denique good hæc policio fic conira
mentem fus authoris . Probatur argumento
ad hominen ). Namn illa ſubſtancia ,cui coæuu
eft aliquod accidens , sequit clſe tempore
prior omni accidence. Hoe enim eli manje
fellaimplicatio:ſed materiæ primæ eft coa-
qum aliquod accidens fecondam ſententia
ipfius començaroris.Nempe quantitas in ter
minata,quam iple ſtaruit libro de ſubſtantia
orbis cap. io & 1. Phyficorum comento o
coæuam materiæ primæ , & ab illa inſepara.
bilem adeo,vt negee fieri in corrupţione cô
poſiti refolutionem yfque in nudam , & fo
Jam materiam primam : ergo poſitio hæc me
ei lui authoriseft contraria . Secundus mor
des Alexandri, & Fonſecx deficir :tuna mę.
te Philofophi,cum eriam à veritares Abilla
quidem , quia de eadem fubiiantia probae
Philolophus, quod fic primam ens fecunda
digoitaten ) ; & quod fia priar dithionione,
de
qua probac ceapuris prioritatem ; feddu
qualibet fubliantia creaca verificat Philofo .
phus nedum lub conceptu Lubliantiæ ; fed
asian tubconceptu telis , V. g.yiucntis, a ! [
ſeolibilis , quod fic poficjue primú ens inter
cætera prædicamentalia. quod ponatur in
diffioitione accidentiumEripli proprioruni;
igitur de eadem fubilancia fub cöcepco par-
ticulari, ač politiue debet verificari, quod fit
prior temporc accidentibus iuxtamentem
Aristotelis . Rurfus deficir à veritate . Nam
quod alicui ſubſtantia rcpugnat ſecundum
genus ,& differentiam eius, abfoluge illire.
pugnac , & ideo ablolute repugnacſubitane
tiæ creatæ elle accidens : quia ex propria
satione generica, & fpecifica repugnarci,
& licec in cuta lapigodine analoga lublian.
qizút aliqua independens,fcilicet Deus ,tam
men quia ingra geousfubfancip nulla dacur
independens; ideò abſolute repugnat ſub-
Nantiæ creatæ cffe independens; fed etiam
57
intra genus ſubltantiæ creatæ nulla darur
tempore piæcedcos omoja fuaaccidentia.
Nifi folusDeus, qui excra genus ſubltantiæ
de omni lubftantiæ crearæ ex proprio ge .
nere , & differentia repugnat hectempo.
ris anteceſso: ergo abſolute illi repugnac;
reper non repugnannan ). Tértius deficit,
quia coafundic prioritatem temporis cum
prioricare naturæ , afferit enim fubitancian
effe priorem cempore , quatenus eft prior
Bacurd , veipie Antonius Aodizas faretur;
ſed hoc eit inconveniens , cum iſiz Gordim
ctum eli:ergo Erquoniam pugnare videtur
cum fententia lui auchoris :6 enim non re
pugnatiubitantiam eſſe independencea ab
omniaccidente ,poterit exillere ſine onini
accidente, ac proinde tine propriis paſsioni
bus,poisıbılıcoim polico in elie, nullumle .
quicur inconuenigns, fed calem fuparacio
pemſubſlančią a proprijspaisionibus Sco.
cus non admicit :ergo. Præfertim quia volla
Tubilaotia creaça elt , yuæ abfque relacione
creaturæ ad Creatorem exifiere poſsit. Der
nique quartus deficiç ;quia non est ad men
cert Philofophi. Cujus propofitio eft vnis
uerfalis, & abfoluto, in diſcriminacinque de
ſubſlançia omnicapaciaccidentium , & da
omni accidcoti loquiçur , & ficut vbilexno
diftinguitaeque nos diſtinguere debemus:
iça , vbi Philofophus , ( cuius propoſirio
nes apud Merbaphylicos pro lepibus ham
bcfui) non diflinguit , neque vlli diſtingues
re licet
3 Dico fecüdo ſubſtátia creata eatenus
dicicur prior tepore ,accidentibus, quacenus
præcedit illa generacionc;ideft, quia genera
cur peric , & accidentia ad ensgeneracio .
nem producuntur . Hæc conclufio eft Do.
Etoris Angelici in hoc infra lectione 13. &
Flandrentis art, jam cirato , vbi hunc dicêdi
modum poft alios plures recengcos, Vi ve
siqari, & Authori Saoçto amplectitur; magis
conſeocancum . Pro cuius declaratione ad
uertit , dupliciter poffe vnum effe card
prius tempore,vno modo accipiendo tem
pus proprie , icilicer accipiendo cumpus
pro aliqua duracione , & fic nulla fubftans
tia crcata præcedic tempore quodliber ac.
cidens, led folüilla accidēcia ,quæ ſubieco
ab extriofecuadueniüt poft eius generation
né ,alio modo dicitur aliquid prius répore in
proprie,ideft,generatione, & hoc adhuc po
teft dupliciter intelligi, vel quia generacio
illius, quod dicitur prius, fuit prius in alio
tempore , quam generacio alterius, ve Pater
Socracis
 b e r p t i m i us efa rt
18 Li fe , Qu I. A . Ia
Socratis eft prius generatione Socrate fi- crcdue diffinjatur : fi autem abftrariuės
lio fuo . Er hoc modo nulla fubitancia en tunc fubie &tum ponitur in obliquo loco
prior quolibet accidente generatione , &:. d fferenciæ , & vtroque modo diffinicio
tempore.Quia ſubiectum , & propria pal- non abſolute quiditatiua , & formalis , ſed
fio in eodeni tempore generantur, & cora per additamentum nuncupatur. Ex qnotic
sumpuntur , vel quia vnum generatur per argumentor . Effe aliquid pofterius alcero,
fe , & nonad generationem alterius.E con- difinitione eft. dependere ab illo in ſui
frá alterum generatur non perle , ſed ad diffinitione , & non é conuerſo : led om
illius generacionem , & fic vnium dicicus ne accidens depender à ſubiecto , ideft , à
alcero prius tempore , idest generatione. ſubſtancia in fui diffinitione quidicativa,
Et hac parte allerimus in concluſione ſub- quæ debet efle per additamentum , & non
ftantiam efle priorem omnibus acciden « conuerfo:ergo quodlibet accidens ell poa
tibus , etiam propriustempore ideft ge- ſterius diffinitione reſpectu ſubſtantiæ.Di.
neracione. Quo fuppofito probatur con co quarto fubftantia, eaceous dicitur à Phi .
clufio . Nam fubftantiam præcedure teme loſopho prior accidentibus cognitione, qua
pore omnia accidentia , elt'illam elle prio- tenus & fecundum fe , & nobis eft prius
fem his generacione fecundo modo VE cognofcibilis cognicione incollectiua.Hæc
exponit Diuus Thomas , fed hæc prioritas conclufio ftatuitur aduerfus duos modos
confiftic in eo , quod fola ſubltancia per ſe dicendi quorum alger fuit Antonij Andra
primo generetur, accidens vero quodlibet in hoc 7. quæ lte 4. & Scoti in 1. diftinct.z.
quæll.
fecundario , & dependenter à fubflantia : quæfo 1.allcrentium accidens prius à no
ergo hoc pacto verificatur fubftantiam cfm firo intellectu cognofci, quia imperfectius,
fecempore priorem accidennbus. & fenfibus norius: ſubſtantiam vero effe in .
Dico tertio abitantiani efie priorem ac fe, & prioritate perfectionisprius cognof
cideqribus diffinitione nihil eft aliud, quam cibilem , fed non nobis , & ideo dici a Pbia
ſubltanriam ingredi quidicaciuam cuidicun lofopho, priorem accideocibus cognicione,
que diftioitionem accidents. In hac con- Huicmodo dicendi ſubſcribic Fonſeca hic
clufione nullus diſentie , quia eft exprel quxſt.z.fe & .2. & dicendum igitur. Alrer au
Ca Philofophi mens in hac parte. Vnde tem afferic ſubftantiam dici priorem accie
illam fic probac Doctor Sanctos racionem dentibus cognitione , quacenus pertectior
Philofophi expendens. Illud elt prius fale eſt cognitio , qua vnaquæque res cognof
tero diffinitione , quod in alterius diti , cleur perluam eflenciam ,quam illa, quacog
niçione ponicur, & non e' conuerto , quo nofcitur per accidentalia prædicata , ita ve
pacto animal en prius homine datiinirios nomine Lubliantiæ ellentiam , & nomine
De,quia ponicur in diffinitione illius : fed prioris , perfectius accipiar Philoſophuse
non è conuerfo : fed fubftantia ponitur in Sed noſtra conclalio eli Flandrenſis vbiiy.
ditiinitione eiſenziali cujuslibec acciden- pra art.3 . Soncinacis hic quzit. 13. & la
qis ;ficut enim in diffinitione fimi imponis geli quæft. 3. & probatur primo nam racio
gur nafus, fic in diffinitione cuiufuis accion Philoſophi non procedit ex fola priori,
deneis oportec poni proprium tubiectum : tato ſecundum fe, fed etiam de prioritate
ergo hac lege , & ratione fubltancia præ . cognoſcibiliçacis fubitanciæ quoad nos, imo
cedit quodlibee accidens diffinitione. Con- de hac potiſsime proccdie , & verifica
firmatur nam telte Doctore Sancto quæft, tur . Erenim racio eius hæc eft, illud eft
8. de potentia articulo vicino ad quintã in primum fecuộdum cogaltionem incellee
hoc difcriminator quidiraciuadiffinițio (ub Qiuam ,quod eft magis nocum ,magiſque ré,
ftantiæ ab accidencis quidicatiua diffinitio . ideft, primam fubitantiam manifeftat : fed
ne , quod illa eſt adeo perfecta , vefolum fubſtancia elt huiufmodi reſpectu acciden
derar per principia lui generis. Etideoile tis : quia tunc quæuis prima lubftantia ma.
ipfumprimo
nusquod
lud loco ponitur dem
:hæc vero eft qui
in ex ett
per ge gis cognofcicur , quando fcitur eius ellen .
tia,ideft, fubftantiali prædicata,quam quan
fecta admifcens vltra principia effentialia do {citur eius quantiatas,aut qualitas , igi
fui generis aliquod alterius generis , quod tur ſubſtancia maxime manifeſtar rem , ide
eft extra effcntiam diffiniti, a quo tamen fe- eſt , primam fubitantiam , ac proinde eſt
candum efle , & cognoſci depender . Vna norius prædicatunmi de genere l'ubitantiz ,
de illud , quod poniturprimo loco ponet quam prædicatu de genero accidentis ,
genus , fed fubie &tum poficum loco gense Vnde rationem aliam fubdit Diuus Thos
Tis, quod eft intelligendum , liaccidens cong mas,quæ id ipſum ſuader in hunc modum.
Sicut
 Tnt vniuerſali Ariftot. Metaph.
aicur (e laabenres ad eile , ita ad cognofi
GI :fed accidenti non babcat eile niliper cunsur ipecies tenabiles ad fenfus , medijs
ordinem ad lubliancia , & dependences
ab illa : igicur non cognofcuntur , nili per
ordineas ad tubliancians,& dependencecah
illa , quod eft dubliantiam cile accidencibus
Priorca cognitione.
Secundo probatur,nam illud cognoſcie
a onis ft fecundaomnisordinem
qur primo à potenaticum, quod eft cius obie .
Gom prmo porciona r ,
u m& n iorinum : fed
i o n
obicctu plreoporc ,& maguum huim"
ma p i int &us pro ill latu eft quid
e l o 12. Maior licerreijciatura, & parui pen
cas fubitatic matcrialis : usgohaceli , quæ
primo cognofcicur ab humano intelle .
Cu. Ac proinde abſolute dicendum citfubd
Nantiæ genus eo , quod fuble claudit man
tcrialis ac (enlibilis fubflantu quidıracena
effe priorem cognitionc,quam genus acm
cidenris , in quo nullius fubliantiæ quidio
cas comprehenditur , & cum hxc ratio ra.
tionis Philofophi declaraciua dic : Idement
yeriuſqne intentum ,
Tertionary ſubilanciæ feparacxlvotno .
tiores ordine nacuræ, & fecund.1 : 1 ) de , quam
accidentia naturalia co ,quod voonquod ,
que graduatur in ordin : cognofcibilita ,
tis fecunduin gradum actualitatis , ar per:
fectionis , cum actualitas , & perfectio liç
jadix duc ratio cognofcibilitatis , actualis
€ 25 auten1 & perfectio viges in fubftan .
dijs fepararis priecæteris fubitanrijs, 86 ac-
cuencibus. Qua ratione docuit Philofon
phus priono phylico. capit. primo, non ef-
Accadena nobis , & naturæ liue in fe nod
TiONs ; quando quidem fubitanud perform
Etiorem fecundun ieraudlinata , quam
confufa cognitae funt WORCS , Cita
men intellectui comunio Linaronus 10 .
4
Quo fuppedito , ijo arguedtir, deboliantie
feparatx Tunc fecundum fc prius norą ;
quam accidentia , & tamen non verifin
cankac do illis trec prioritas legmodumcoe-
nicionem > de qua hic loquitur Philolo
plus : crgo potius loquitur de prioritare
cognitionis quoad nos . Mmor probaturn
quia Philofophus loquitur de prioritice
cognitionis , licue de prioritate diffinicio .
this , veramque enim parificatcodem mo .
do , fed priorjaas dittomonis ,de qua lo-
gurur ouin Lalura ett illa fecundum
quata fubilantis eft in fe prius diftinibin
lis , fed etiam iila , fecundum quam prius
quitad nos diffinitur , quia de illa prius in-
teiledras aflequitur diffinitiuam cognitio .
nem crgo idem modo accipie priorica -
сепn crykgnitionis.
Quando a licee lubilantiz materiales
penlaut inn $ 50tionem noftram medijs
59
accidentibus, quia ex accidereibus immic .
quibus incelleus agons ellicic {peciem
fibflantiæ : tamen incellcctus posibilis
prius informacur per fpeciem quidicacis
lubltinez & prius Mcducitur ad aćturn
illius,cquim infurm
c reduc
atuótur
r per fpeciem acci .
ad actum illius : fed
Cer
ordo mcaotginoinciis e encari
infor & repreſ fpecie
i a
++
fun : crgo ſubſtanc elt prior , &cxrom
darur à Fontccid , elt Thomillarum: quos
fupra terulimus pro noita concluſione :
illain ex lujo Anchors colligentium : apud
q11004 verilsimra eitmaior: nam apad Do.
čtorem Sanctum illa fpecies prius actuat
intellectum , que repreſencat illius obic
atum proporcionatum , quod eft primo
cogmiruny 1900cc obiecta parcicularia . Pro.
portionatum autem noitrincellcctus obie .
étain eit quiditas ſubſtancia materialisa
Mimor autem patet . Nam idco cx grade
bus quidicatis in prima fubftantia repec
Iis pris cognofcitur gradus cocis : deine
de gradus fubſtance , & fic vique adipe
ciem ſpecialiſsimam : quia hic ordo term
marur in reprefenratione fpeciei intelligim
bilis , & phantalmacis refpectu finguli
rium . Cui ordo cognitions debecpro .
porcionaria ergo. Confirmarur : namo Lub
ftantia ordine cognitionis confulæ eit prior
accidente ; fi quidem prius via originis
ropræfentatur , & coram ordine cognitio 6
mis diſtinciæ , $ i quidem priu's diffinitur,
k independ upiter ab illo : c contra Jurc /
accidens inornſeca depender à ſubitan .
113 in lui ditfinitione . Et hoc eft elle ſub
(tantiam abfolute priorem accidente , cog .
Dicione : crgon
Quinto nam fi eſſer aliqua fubfancia,
時
ad cu us cognitionem propriam poller ho .
ART nianus intellectus pro illo latu perueni.
re : illa eller i B ( docundum fe , & quoad
nus per prius cognofcibilis : fed ad lubi
Nancie macorialis pocelt nolier intellectus
pro hoc facu propriam cognitionem pera
uenire : crgo incontum . Maior admittitur
EX
exprefle ab Scoto vbifupra, seab Anro
010 Andrea , & minor relinquitur probar
ta cx dictis conii, prino, lib.z. confequens
tia aurem en formalis . Ex his facile refu .
inqur duo nodi dicendi oppofici : Pré
muus manique deficit ; quia de fola prioris
tat nature intelligit Propolitioncm Phis
Lofophi : cum tamen de veraque, & potilst
mede prioritate quoad nosloquatur,vipro
batum relinquitur. Secundus delficit,cum
De
quia
 Liber ſeptimuus, Quafl. 1. Art. II.
quia Philofophos de eadem ſubitantiap!0 .
bat eile priorem accidentibus cognicio .
De , de qua probauerar effe priorem a : ci
denubus campo re , & dilnascione . Illam
rempore
autem conftat efle fubitantiam prædica .
menralem , & non quiditateni folam , quæ
etiam reperitur in accidentibus. Tum etia,
quia extiema haram comparationum apud
Philofophum funt ( abſtantia & acci
deos primo diuerfa , & res diuerforum præ-
dicamentorum , Sublicotia autem fumpta
pro quiditace neque el primo diuerta ,ne
que digerti prædicament ab accidente , qui
nimo eſt przdicatum ſuperius ad illud :ere
go non eft extremum comparationis factæ
ab Ariftotele .
4 Sed contra prædictas concluſiones
arguitur primo . Nam ſubltantia muilate
nus poteft etre prior tempore policuson-
nibus accidentibus : igitur per folam non
repugnantiam juxta fccundum dicendi mo
dum debe: hæc prioritas verificari . Ana
tecedens probatus. Nam veiliquitur Phie
lofophus de ſubſtantia, quz ſubditur teme
pori , aut de vniuería ſubiiantiarum cole
lectione . Neutro modo verificatur prio .
ritas poüriga justa Philosophi mentem,
Nam li primo modo , Tunc ſubftantia eft
poſterior ipfo tempore , quod eft acci-
dens ; ac proinde non eft prior omniaccia
deore . Si aurem fecundo modo , cum iux .
ta Philoſophul toca ſubltanciarum ſeries
ab zteroo fuerit fimul cum accidentibus ,
nequit fare quod ſubſtantiz geous dure .
tione præcellerit accidentia ,
Confirmatur ban vel in hac compara.
tione comparatur fubftantia ad accidene
na fibi inhærentia aut ad accidentia ale
reri tobſtanciz inhærencia : DoD primum ;
quia pollz ſubilantia pizcedic tempore
omnia fua accidenca. Neque fecundum ,
quia reſpeczu accidencium alterius potent
cile aliqua labitantia pofterios , & prior
Tapore : ergo nequar elle vera Philolo .
phi propofitio,
Kelponderur ad argumentum ,quodAria
Noteles de lub £ antia abloluce loquitur fi
響
Dita , & accidentium capaci . Neque ta .
man libi eft contrarius.Vifallo pucat Fon-
ieca dicens Acifiorelem fi ei lümen fidei
aifuillet , acilo modo hac in re fibi re-
pugnalle . Quinimo abſque fidei lumine
hac in re bibi non repugnabit , quia licet
fubitantiz , & accidentia earum coæterna
line in eius ſentencia : nihilominus fump-
to ordine temporis pro ordine generatio
DIS poreit verificari fubftantiam acciden-
sia izmpore przcedere : quatenus hæc ad
illius generationem conſequuntur , & non
è conuerfo . Ex coxbis enim alterum po
teſt per le gencrari , & alterum depen
den ter abillo comproduci. Vnde concora
maiori pro ſecunda parte , neganda eft mim
nor . Præterquam quod etiam prima pars
minoris defficit in eo, quod reſpectu acci
dentis , quod eft tempus non admittit piz
cedentiani. Nam eciam tempus , quod est
duracio motus cæli ad ipfius ſubítandæcæ.
leltis generationem conſequucum ,atque ab
illa dependenter fuit productus, quod li inc
quisas li Deus aliquam fubftantiam , verbi
gracia , caeli empyrei , vel Angelicam anie
tempus creauit : Quo pacto illa forei policie
ue , & proprie prior tempore fecundanı
durationem , cum prius , & pofterius in ſolo
rempore reperiancur : Reſponder Fonſeca
fećtione prima ad fecundani, quod calis fub .
itantia effet prior tempore prioritato tem
poris imaginarij, quod intor æternitatem ,
& tempus reale fluxit,ſed quia hic fluxus
temporis imaginarij ficticiuseſt , vc ſuolo
co Oliendicur : Ideo alicer dicendum eft,
quod nomine temporis non accipitur hic
( adhuc fumpto tempore pro doracione )
produracione condiltinda ab æternitare , &
zui teroitare:ſed communicer prout feexe
tendit ad omnes realem duraționem , Vade
ficut diuina fubliancia przceſsit tempus ipa
ſum æternitate : Ica ſubfiantia coeli empye
rei cef
, &iuuliniquco fuire
e nc alia cre
c at ata ant tempus
fuc um cum primeo mobie
li , tule prior illo prioritate durant sea.
e
; nempe confinego
. Ad parte
æu1prima rmati onem
lis
coceff a maiorilui, pro mino
quæl
rem,qui iumdićt
accideoraur capaum eſt,prio
x eft r ibet fubident
ſuis acci tancin
ia
bus tempore.Idelt generacione , quorum ali
qua etiam quandoque ſecundum proprijiem
poris durationem præcedit .
Secundo arguitur: fubftantiaai elle price
Tem diffinitione accidente ; vel el fubilan
flam poni in diffinitione accidencis ,& loc
accide pon
ntia untur in dit
fin , qui
nonizi a etiam
one ſubſtançiæ , cum per accidentia inoo
toſcant nobis fubftantiæ , licur caufæ per effe
ctus, vel eft fubitantiam efle cauſam ellen .
tiæ ,& diffinitionis accidencis , & hoc non ,
quia aliqua accidentia no cauſantur ex prin
cipis ( ubftantiæ ,aot ſubiecti: ſed ab extrinſe
co, ficutlumēin aere à fole :ergo. Refpódeá
tur vtroq; modo , & vtraq;de caufa verifia
cari ſubliantiam cfTe priorem deffinition
ne accideocibus . Ad primam improbao
fiolic
dup dicAli
nemem. endanum qui , dif
eftdic finitionem elle
atiuam ,quæ datur
per priora diffinito, &poni in tali difinisa
nej
 In vniuerfam Ariſtot. Metapb:
ne , arguit effe aliquid prius diffinitione,
alian vero defcripiiuam vel circunloqu.
tigam , in qua eflenrialia prædicaca diflinia
11 per accidentia à poſteriori, & quoad nos
declarantur , & in tali diffopone vnius,
vel alterius fubftantiæ ſæpe fæpius ponun-
tur accidentia ; fed poni in huiuſmodi difo
finicione non arguit illa effe priora deffie
Dito
Ad fecundam dico cum Doctore Sancto
1. part. quæft.97. art.7. quod licet fola accia
dencia propria , qux diajanani ex princi-
piis fubie &ti , labeanc caufam aétiuam in
ſubie & o . Tamen omnia habent caufam pal-
fuam , fiue ſuſceptiuam . Omnium namque
accidentium cauia paſsiua, & materialiselt
ipſum eorum ſubiectum . Vnde quodliber
accidens dependecâ lubiecto in ſuo elle &
in fua diffioitione .
Testiw arguicur: Nam ex di&is fequitur
idem effe,quod ſubltancia fir prior acciden-
tibus diftinitiono; atque cognitione:ac pro
inde confundi fecundam cum tertia com
paratione : elleque ipanem & fuperfluan
repecitionem eiuſdem prioritatis. Conſe-
quens derogar authoritam Philofophi, &
commun intcrprecuni calculo : crgo quarca
conclufio defficit . Sequela parer : Nam vel
in certia conparatione cognicio accipitur
pro cognitione perfecta, qualis eſt cognitio
diltıncta,ac diffiniciua, quæ habetur per difer
finitionem quiditatiuam: & cuncidem effer
fubilanciam effe priorem cognitione atque
effe priorem diffinitione : velaccipitur cog-
nitio pro confufa cognitione , quæ eft prior
ordine generationis ,& fecundum hanc prio
sa func accidentia ; per ilia enim inueitiga .
aus , & defcribimusefTentiales fubftantia .
rum differcncias , & in hoc fenfu falla erit
quarta conclufio. Hoc argumento conui
&tus Fonſeca vbi fupra recedit a noſtra con
clufione, lud debili quidem innicicur funda-
mento. Reſponderur namque, quod Philo-
fophus in fecunda comparacione loquitur
deprioritate in ordine cognitionis diffiniti-
uæ,& potius de ordine cognoſcibilitatis ex
parre rerum ipfarum quam de ordine cogni
tionis ex parte noſtri eatenusenim ſubſtan-
tia eft prior ditfinicione, quatenus per fe , &
independenter ab accidentibus eft diffinibi-
lis.Arcamé in tescia loquitur de ordinc cog
nicionis, cam confulæ ,quam diftin &tæ , & po-
tius de ordine vcriuſque cognitionis ex par
te cognofcentis,quam ex parte rerum cog
nitarú.Vtroque enim modo fabftantia prius
à nobis cognofcicur, & cognicione confufa :
Ec diſtincta , ac diffinitiua : quia prius per
1
illius fpecicm informacur intellectus , lo.
9
668
quendo de ſubliancia mareriali. Substancia
autem in macerialis,licet refpectu ineelle .
ctus coniuncti non fit prius cognofcibilis;
tamen refpe &tu intellectus feparari , cu .
iuselt obiectum proportionatum , etiam eft
priüs cognofcibilis,quam accidentia . Prius
enim intellectus Angelicus lupun obiectuni
primarium , quod en ſubſtanca Angeli .
cæ quidicas , quàm aceidentia cognofcit.
Vnde ad formann argumenti nego ſegue
lam ): ad probationem , conceſſa inaiori po
Veraque parte , nego minorem : ctenim fe
cundum vtramque ordinem ſubſtancia crea
ta eſt prius cognoſcibilis reſpectu intelle .
&us fibi proporcionati.
ARTICVLVS II.
Aninhærentia
dentis ?
ſit de eflentia acció
5 N hocarticulo ,vc accidenris deperi, +
dentiam a ſubſtancia , & naruralemad
exiltendum fine illa impoſsibilitate;
ex qua dependentia in cognitione fai, & po
ferioritas eius reſpectu fubftantia , oritur;
explicemus. Examinandum proponimus,
quo pacto inhærentia ad ipſum accidens com
paretur;& quoniam hæcduplex eſt , Mcca .
philicis lumine fideifuffuliis : altera actua .
iis ,quaaccidens a&u in elt ſubiecto : alter ag
apricudinalis, qua accidens apttm , & pro .
penſum eſt ad inhærendum ſubiecto : do
Veraque incelligatur arriculi ritulus ; cuius
fenfus eft ; an accidensitadependeat in fi: o
elle à ſubiecto , ve vtraque inhærentia , vel
ſola apritudinalis fit de illius cilancia . Ini
quorres fuere fententiæ;duæ extremx, &
alia media. Prima fuit omnium eroicoruri
Philoſophorum , quilumine fidei delticuci
exiftimarunt nullatenus accidens polleille
fubicco cxiftere, ac proinde veianque in
hærentiam elle deelleicia accidencis , qui.
nimoactualem ab apticudinalı ; haue qua
quam diftinguebant. Vnde & Philofophus
in hac perfiitens fencentia fæpius diftinse
accidens effe illud, cuiusel-,idelt cuius ad
tura eft in elle : ve videre eitapud ipfum in
hoc 7. capit. I. diceniem accidintia effceno
tia,quia entis encia,
Secunda afferit neutraminhærenciam ele
le deeltentia accidentis.Hancteqountur ad
uerfus & in cos Cacholici Metaphilici, de
quorum numero fiereScotus in d. deiz. q.
1. & in hoc 7. quæli.i.qutita fcquirur Ånco
nius Andreas ibidé quälei. Zimara Theo
G }
 62 Liberſeptimuus, Quell. 1. Art. II.
sica tertia Flandrenſis hic quæft. 1. art.2. &
Soncinas quzil. 1. Qui tamen diuerfimode
procedunt. Scutus enim & fequaces volunc
aptitudinale inherenciam eſſe quandam re-
lacionem conſequatam ad paruram acciden
tis ad instar propriecaris illius . Flandrenús
vero,& Soncinas contendunt elle modum
quendam ablolurum , qui eſt de eſſencia acci
dentis , non ve prædicarum quiddiratiuum :
ſed vt modus intrinfecus, & compleciuus,
ficu : fubfiitentia , & effe perle eit de eflen .
tia íubitandæ ,vt modus illius compleciouse
Ita enim ſe explicant verbis expreſs. Vn .
de eorum fententia non eft prorfus eadem
cum fententia Scori ; fed potiusabilla lacis
diuerſa : yo falſo putauit Fonſeca vbi fupra
ſectio.. Dum fic aic.Scotum ſequitur non mo
do,eius do &trine alumni , ſed etiam alij quidam
yullins diſcipline addifti , atque adeo ex Scholas
Dini Thome Paulus Soncinas credens ſe Sante
Eti Doltoris opinionem ſequi , c. Eun mar-
gine poit Zimaran ictertur Flandrentis:
.
ſed aullaianus aegandom ell hos Divi Tho
ma diſcipulosre , & verbis ab Scoto differ- A
Tezneque licet illos addittos diſciplina lui
Authoris cum alijs nullius diſciplinæ addi-
ctis annumerare pro fententia Scoti abíque
vlla diſtinctione. Licet verun lit quod lan
Authorem in hac parte minus bene intele
prerentur ,vian videbimus .
Vera ſen Tertia fententia, mediauia procedens,ait
tētis D. in hæreatiam actualem non efle de ellentia
Tho, e accidentis,beau cànea aptitudinalem . Ica dendi fecundam fententiam . Et probatur
Antho .
D. Thom . in 4. diftinct. 12. quælt.i . art. l .
quæft.1. Capreolus in l . diſtinct. 42. quælt.
1.art.3.Ad primum contra 5. & 6.Caiciano
7. de ente quatt, 15. Herueas quodlib.4. q .
9. Ægidius in hoc libro quzſi. 2. lauellus
quæli... Iandunus quæft.y . & Gabriel ſuper
Canon lectione 44. Quos ſequitar Fonſeca
quæſt.1 , lectione 3,
6 Refpondeo dicendum primo inha,
rentiam aétualem non eite de ellentia acci .
dentis,fed eſſe quemdam illius modum acci
dentalem . Hæc concludo quoad primam
partem elt ceria eadem certitudine, quacer
tumelt quantitatē in Euchariſtia fine actua-
li in hærencia conſeruari, Et probatur prio
mo. Nam quidquid potell deelle alceri, illo
in rerum naturarun emanente , oon eſt de
ellentia illius,fi quidem nihil fine ſua eſſen
tia poteft remanure :ſed accidenti in rerum
Datura emanenti poteft deelle a &ualis in .
hærentia ;& de facto de clt quantitati in Sa-
cramento altaris : ergo non eit de illius el.
fentia . Secundo lic comparatur actualisin
hærentia ad accidens,licut exiftentia ad ens ,
& ücut actualis ynio cum corpore ad ania
mam ,verbigratia,rationalem , & licut actua.
lis informatio ad formam ſubſtantialem , cu
ipfa hælio actualis fit quidam modus ellen
din alio ,& quidam modus vnionis , atque
informacionis : ſed neque exiſtentia ei de
elltaria enris creati,neque vnio animæ , ne
que informatio formæ effentiam ingredi
tur:ergo. Ex hac ratione colligitur fecun
dæ partis fundamentum . Nam exillentia,
ad ens creatum ,vnio ad animam , & infor
tatio actualis ad formam comparantur, vç
modi accidentales : ſed pariformiter actua
lis in hærentia ad accidens comparaturiere
go eriam eſt modus quidam iplius acciden
talis. Vnde ficur exiſtencia de cnte creato,
& actualis vnio , atque informatio de fora
ma præ :licantur prædicatione quinti præs
dicabilis , ita actualis in hæreoria de acciden
re eodem genere prædicationis prædicatur ,
Er fi verun: fasear , actualem'in hærentiam
ad proprium reductiue pertinere : quia con .
uenit omni , & foliaccidenci : fed non fem
per ,ac proinde efle proprium tertio mo
do,ficut canoſcere , & ridere fe habent rele
pečtu hominis: hoc tamen nonobitar quo
minus fimpliciter , & abſolute ad quincum
prædicabile pertineat , Sıcque prima fea ,
cencia, & minorum funditus labefactata re
linquitur. Dico fecundo aptitudinalis in hæ
sencia en de intrinfeca ratione accidentis,
tanquam prædicatum eſſenciale, Hec con ,
cluſio ftatuitur ad verumque modum defen,
primo , nam fic fe habet aptitudinalis inhæ
renuia ad accidens , ficut ad fubftantialem
enticatem le habet eſſe per fe ,ideít , modus
eflendi çalis vi non egcar ſubiecto ; ſed hiç
modus eſt ipſa natura ſubſtantiæ , quæram
tione lui eſt incapax in hærendialteri: ergo,
& aptitudinalis in hæretia eft de natura accı
dentis,quæ eft eſſe in aptitudinale :ſicutſub .
Atanız , elle perſe. Secundo modus ille,
per quem accidens contrahit noſtro modo
intelligendi ens ad naturam accidentis, &
per quem per fe primo diftinguitur à fub .
fancia,eft illi eſſentialis, & cum illo identia
ficatus formaliter :fed hic modus eft apticu .
dinalis in hærentia ,ergo.Maior påret , quia
eiuſdem eft conftituere , atque diltinguere
ellentialiter , & contrahere rationem ſupe
riorem . Et quia modusille eſtens reale , &
non ſubítantiale :ergo accidentale , & non
eft modus diſtinctus, & fuperueniens enti
tati accidenris ,de illo enim redirec eadem
quælio ,per quem modum contrahit eos vo
Gic . Et daretur proceſſus infinitus , quod
non eſt admittendum :igicur dicendum eft,
eſſe idécū entitate accidensis,in qua folara .
tione
*

In vniuerfam Ariſtot, Metaphi
țione diſtinguimus id , quod eft accidens , &
id ,quo elt tale ad inftar differencx , Minor
probatur:quiamodus proprius , & diltin .
cuiuus accidentis eilin , & non actuale : igi .
tur apricudinale . Secundo aptitudinalis in
hærentia eft id, per quod accidens, v.g. albe
do proxime pocelt inhærere , ut chimid ,
quoclc proxime apta nata in hærere : fed al-
bedo per fuani timplicem eocitate abſque
alterius mediationeetapta inhærere : ergo
ipfa eli lua aptitudinalis ip hæretia. Maior
ett diffinitio , & parec minor, quia inter albe
dinem , & actualem iphærenciain nibil me-
diar :ſed ipla entitas albedinis eii per ſe ip-
fan reducibilis ad actum in hærendi . Quod
parec, turi quia aliás, fi inter calorem , v.g.
& actualeni inhærécianin : diarec apritudo
dillincta , ficutinter ſubiiantian igois , & ca.
letactionem mediac porentia actiua,fcilicet
calor ipſe:tcut fubftantia ignis non cu pes
ſe operatiua,fed medio calore : Ita calornó
effet per fe inhæfiuus, fed media aprirudine
illa: & confequenter per fe ipfum non effet
accidtos:quodeft ablurdū.Tum quia aćtude
lis in hærentia eft veluti actusprimus ,ticut
exillentia; ad operacionem accidenuis open
Taciui, prerequiſitus : vnde lieux exiltentia
immediate vnicureffenţiæ : ita & actualis in
hærentia immediate poteft , & debetconue
nire entitati accidentis: ideft abſque aliqua
media potencia, aut aptitudine, per quam in
digeac reduci ad actum in hærendi. Tercio
nam fequitur quod pofsit ipſum accidensco
picca diilisitione abſque ordinc ad ſubſtan-
tiam , ac proinde abſque idditamento pofler
diffiniri.cuiusop polium fupra docui mus:
ergo & falſum citid ,exquisquitur, Seque
la patet : quia fi apritudinalis inhærentia,
quæ eft ordo tranſcendencalis ad ſubiecta est
excra eſſenciain accidentis, & cucporeft ditti
Diri aut concipi eflentia accidenus abfque
actuali in hærencia,ita porerit concipi diffi
nite abſque apritudinali: & conſequenter
abſync ordine ad fubiectum .
7 Dico tertio aptitudinalis in hærentia
non eft ordo relationis prædicamentalis,ni .
fi in folo genere ad aliquid prout cum iplog
ad identificatur.Hecconclufio elt Scotilia .
tum niodo dicendi contraria. Et probatur
primo,nam aptitudinalis in hærentia conſti
tuit accidens vt lic , & elt de eſſentia illius;
vedictam eft: fed rac10 accidentis velic non
eit relaciua:led abftrahens à relariuo , & ab .
foluto ; & in folo genere ad aliquid elt relaci
uz perideocitatem :quia idem cit in paterni
tare zn arque ipſum ad:ergo.Quod autem ap
titudinalisin bæreotia vilicoon fii relatiua,
patetiSecundo;nam forma relativa degene
A
63
re ad aliquid eft illa , quæ refpicit terminun
vrac piæciffe fub ratione termini: fedaprie
tudinalis in lixrentia licèt reſpiciat ſubiews
ctum inhælionis : refpicit illud non ſubsá
tione præciſſa termini;fed fub ratione fubie
¢ ti, & caufæ materialis atque fufientantis :
igitur erit ratio abſoluta:reſpectiva quidem
tranſcendentali ordine , qui eft abfolutus à
termino : licet non à ſubiecto, vel à cauſa ma
teriali . Tcrtio ,nam omois relatio prædica
mentalis corrumpitur corrupro ſuo termi
no : quia intrinfece pecic termini exiftentiâ,
ad fui realem exiſtenciain ,neque oppodium
poteft per Dei porentiam fieri, vt fuo loco
ollenſum elt : ſed aptitudinalis in hærentia
non corrumpitur in quantitate Eucharitie:
eriam fi ſubiectum , quod ell terminus eius
habitudinis , corrumpatur : ergo fignum eit
manifeftum non eſſe relacionem prædicamē
talem . Confirmatur , nam apritudinalis in
hærentia in accidente habct,fe ficut apricu
do receptui il materia,& ficut ordo apticu
dinalis ad vnionem in anima : [edifiordin
şes licecreſpectiui ſecundum dici fint,quia
penuria nominum appellamus illos relpeo
aus ,eo quod abſqueordine ad aliud non va
lemus eos diffinire:tamen reuera func abfo.
luci à termino,& non degenere ad aliquid:
ergo idem de aprirudinali in hærentia dicen
dum elt. Maior pater à paricate fæpius facta
Minor autem probatur :quia materia, & ani
ma lunc res abſolutæ , de genere ſubſtantiæ :
& quodel de elfentia alicuius , veprædica
cum effentiale , nequit elle alterius generis
abillo : igione cũ prædictæ habitudines fisc
prædicarzellentialia materia, & animæ ,nee
queuntele de genere ad aliquid . Polluntia
men ellereſpectus tranſcendentales: quia hu
iufmodirelpectus non obftat quo minus dic
deellencia abfolusi.
Sedcontradicta. Arguitur primo. Relatio Satis fit
efaccidens,de cuius ellentia eft in hærents or guine#
actualis: ergo ruit prima conclufio.Aotecoin tis.
dens patet ,nam ex eo colligimus actualen
in hæredtiam non efle de eflentia accidencis
quia poreftaccidés fine illa faluari: fed hæc
rasio deficit in relatione , v.g.in paternita
te : quia nequit paternitas,autalia raiatio ſal
waria parte rei , quin habeat fuum exercitiâ
ellenciale , hoc eft , quin referat actualiter
ſubiectum , & ei communicet , fuum effećtű
formalem,quod debet fieri media actuali in
hærentia:ergo. Confirmatur primo modus
effendi per le a & ualiter eft de cifentia fubi
ftantiæ ,imo eltipla entitas ſubítantiz ': non
enim ponicis tilimero cun entitate fübliani
tie , effe ens perſe , iseit , fubefle carentiæ
actualisin hærentiæ : ergo cum contrariorü
G 4 lit eadem
8 Liber feptimus, Queff.I. Art, 1.
Gecadem ratio,de eflentia accidentis deber
elle aciual: sinhærentia . Antecedensdecla .
Tatur:quælibet ſubſtancia,etiam partialis, fe
clala lubüntentia , & exiftentia ,cii ens per ſe
primo diuerſum ab accidére , per hoc quod
elt incapax actualis inbærentiæ , quæ inca-
pacitas excluiua inhærentiæ eft modus ef-
Tendi per fe actualiter : & hæc incapacitas
eli eadem entitas rei fubftantialis , quæ per
fe ipſam elt incapax inhzrencia actualis.
Etenim incapacitas excludens actualem in-
hæicotian :atiualis debet efle,ficut illa ,quz
exclud:e apritudinalem inbarentiam, apti-
fudinalis eit : cum youmquodque contrariâ
Fervi proportionarum contrarium exclu .
dioporteat. Confirmatur fecundo & acci-
deus abſque actuaii inhzrencia poller reo
perui:fubindueret modum edendi propriu
per le ſubſtantialis naturæ non fubtilencis;
qui in eo folum conlilit,quod exiſtat inde
pendenter à fubie & o inhzlonis : Conſee
quens eft fallum : ergo. Minor paret tum,
quia propriusmodusvnius generis entis,ne
quiràlteri conuenire : tum etiam quia ſubs
Itantiæ nequit modus accidentis conueni.
Te : igitur neque accidenci poreſt modus
fubitantix conuenire , cum eadem fit racio
sepugnantia. Ad argumentum refpondea
tur negando aprecedens;ad cujus probario .
nem nezo minorem : polies enim Deuspa
Leroitatem , aut fimilitudinem ,ficut,& quão
sitaten abique fubiecto conſeruere, maxi.
me abſque lubllantia ſeu ſubiecto quod. Rur
ſus refpondetur , quod licet relaciones hu-
jufmodi abſque vilo ſubiecto præfertim abf
que fuodamento , in quo innyediate luície
fruntur,nequeantconfervari, propter rea.
lem identitatem , quam habent cum ſuis fua
damentis , & debilem ipfarum enficarem :
tamen exquo accideos cuiuſmodi
Eli quant'tas,velqualitas , inuenitur fepara-
ium à ſubiecto , & alásomne accidens etiã
selatiuum poteft in abliraćto concipi une
actuals inhærentia :oprime infertur hanc de
pullius accidentis rarione reperiri . Ad prie
mam confirmationem duplex eft modus die
cendi . Primus eit Caietani z . part.quxf.4 .
art.2. $. fimpliciter hitem, afferentis, quod fi-
curlubriantia accipitur dupliciter, ſcilicet
proeflentia , aut eocitare ſubſtanciali: vel
pro prima ſubſtantia ſubſiſtenre :ita duplex
eft modos eſfendi per ſe diflinctus à ſubitan
tia:alter eft efle çerfe , hoceft ,non in alio ,
ficutaccidens in ſubieéto ,& alter que circle
loquimur per effe perſe , ideſt acnelle in
alio, vt in ſuppolito , atque vt pars in foro .
Vode Gcut ſubſtantia fumpta pro ellencia
non ex modo primo eflendi per ſeconſtitui
tur , fed ex intrinſeca realitate cuidebetur
talis ojodas: ita ſub ! ancia fumpta pro hypo
ſtali ,non acin ellendi fecundo modo: fedex
realitate intrinſeca videbatur aétu effe tali
modo, conftituitur. Secundus modus diced
di & mihi verioraſſerit, quod modus effen .
di per ſe prout accipitur primo modo , ideft
quatenusexcluſiuus modi eflendi in alio ve
in ſuiecto inhæfionis :eft de eflentia ſubſtan
tiæſumptæ pro effentia ,aut entitare ſubftan
ciali,non ponens in numero cum illa , licet
hypoftafis ipfa,ſiue ſubliflentia , quæcouſti
tuic modum effendi fecundum ac perfectiſsi
mum ,diftinguaturrealiter ab effentia lubllá
tie ,culuseft modus. Ratio autem diſcrimin
nis inter actualem modum efiendi in alio, &
actualem niodum eſſendi per ſeeasſt, quod
actgalis inhærentia dicit actualem raciones
cun ſubiecto , & inexiſtentiam accidencis
in illo .Vndeficut neque actualis vnio ,!le
que exiſtencia ſunt de offentia accidentis.Ita
neque actualis inhærencia. At modus cten .
di perſeconueniens eſſenciæ ſubſtancia ent
perfeEtio illa , per quam ſubſtantialis enti
cas eſtincapax inhærentiæ , & hæc non po.
nic in numero cum ipfa encitare ſubſtantix ,
neque concerat actualem exiftentiam : fed
præuenit illam , ficutipfa entisas, quià lub11
報
Itancia per fuam entitatem eft incapaxinhx
'pentiæ , & dependentiæ â ſubiecto inhæſio.
nis. Atque adeo modus ellendiper le apricu
dinaliinhærentiæ accidentis , actualicerali
tem exiltere per ſe actuali inhærenciæ eft
parificandum . Ad fecundam duplexelt ſom
lucio prima concedit ſequelam . Ad proba.
tiones minoris peſponder accidenci per po
tentiam obedientialem pofle communicari
modum effendi ſubſtanciæ licet non é con
tra. Cujus rationem aſsignat Capreolusin
4. diſtinct.10. quæft.z. ad leprimum Duran
dicontra ſecundam , & diſtinct 12.quæll.io
ad fecundum Scotifecundo loco contra pri
mam dicens minus repugnare imperfecto
trahi admodü perfecti , quam è concra.Vn
de cum accidens fitminus perfectum quam
ſubſtancia: Nam repugnabit illi aſcendere
ad modum fubllantiæ , licet fubftantiare .
puguee ad modii accidentis defcendere . Et
adhuc huios fundamentum poceit effe : quia
accidens depender à ſubitácia in genere cau
ſæ materialis ſuſtentantis , quam Deus po
ceft fupiere , & de facto lupler in accidentie
bus Sacramenti alcaris : ſubſtantiaautem a
inhærerec ,efficeretur forma intrinfeca ſub .
iedi ,& cum hoc non habeat ex narura fua,
haberet iliad munusinformandi ex vircuca
Dei ſuplentis vicem caufæ furmalis , quod
eft impoſsibile. Sed reuera hæc folurio dc
ścies
 In uniter fam Ariflot. Metaph.
ficit : Nam cum effentiæ fint ficut numeri:
nonminusrepergii reundiori modus ef-
lencix ſuperior ,quam è corra ,& quia acci
dercibus feparaus à ſubiecto non conuenir
el per feabiyushabitudine ad fubicctum ,
quictpropriis modus fubllaniæ . imo li
illc cis conuenirer eciam ſupieret Deuscau
fata furnalenr:eilec enim accidens racio for
qalıseſlendi per fe , & calis modi lufcep .
ciuum : & cum hoc non haberet ex natura
fuagbabcrct illud ex viriure diuina ſuplente
caulam formalem.Vnde vera ( olucio elt ale
cera eiufdem Capreoli ibidem : quod acci-
dens nãquam haber proprium modum el
fendi lubltaniæ ,quiconfiftit sa independe .
tia excludenre non folum actuala ſed cus
apuirudinalem inhælioncm : ficut neque fub
tancia poteſtaccipere proprium modnacci
deonis . Sed iicut accidens participarc po-
Eclt quendan modum fimilem modo iubita
tiæ , fcilicet quantum ad in dependentiam
actualis inhæfionis :vt de facto creac fubic .
Eto actu ſuflécance, ficut fubitanda ačtuecia
care : fubiecto inhxlionis. Ita fubftantia po .
teſt participare quendam modism , fimileni
ad modū proprium effendi accidecu , quá .
tum ad hoc,quod ficut accidens actu depen
det â fubiecto furtuntance illud , Qc matura
ſubſtancialis poteft dependere ab alieno fup
polito ſuíteneante illam ; quod probat Ca-
preolus in humanitate Chrifti,quæ , licerie
ſubllaccia;camep dependetà fuppofitodrui
no ,in quo aliquo modo asimilacur accident
ti pendenu à lubltancia excrinſeca : non 12-
men babct proprium modum accidécis , qui .
cóliſlitindependencia a liviecto per mbiz.
fionem . Secundu a guitar , nama le habed
effe in alio ad accidens,iicue e j]e per fe ad lub-
brangiamyldelt, non in ſubiecco , fed elle per
feelt modus infeparabilis a fubitantia , & 18
printecus illi: ergo fimiliterellein alio , liue
actualis inhærentia erit modus intrinfccus
accideris , ac percolequesde ellentia iiliusa
Confirmatur,nam propterea Philofophus
in hoclibro cap. 1. diffiniens accidens ;ali,
clle illud ,cuiuselleeftijhæle ,ynde & illius
eflentia nequic indefinitione explicari ablog
ſubftária : ideoquc lubdit mox Philoloplus
tex.4.Naceßieji enim in china:(fcilicec accia
denuis) pulzone ejjcrationem jubilantia . Rur-
fus idein tente Prulofophus dum libei; cap.
jo ait , quod di accidentia vniuurfalia juxta
Piaronis tententiam ellens ſeparara a lubie-
ctis,iam non etientaccid :oria , fed fubitantes
112. Eitiminier duin prinio Phyficorü cap .
4. inquit , quod intellectus nitens reparare
paisiones , lineactionts â lubiectis,impor
fibilia coisarul Non aucoin hac feparacio do
6
ítruerer naturam accidentis , nequeeſetina
tellectui impossibilis , niſi actualis inhælio
eller de eflencia accidencis:ergo.Adhocar 潮
gumentum reſpondetur iuxta iam fuperius
dicta dilimguendo , vel negando maiorem .
Ad confirmationem quoad primam parteni
dicendum eft ,per verbum illud inhæſe , 1n
redligia Philoſopho apritudinalem inhe.
rentiam ; verba enim in detoncionibus non
dicunt actum ,fed apritudincm : Et hæc apri
tudinalis inhærentia ,quia eft ordo , & habi
sudo ad fubicctum fufficit , vt accidens ne
qucatdehoir abfque fubitantia , 90x cū lic
terminus illius habitudinis debeo digredi
illius detinuioncm,de cuius eflentia elt ca
lis habitudo.Quoad fecundum vero parceni
refpondecur Philofopho in illis locis loquu
tum fuille tuxtalum , & aliorum ſententia ,
qulomine fidei deſtituci exiftimabantapsie
tudinalcanharcntiam ab actualınó dictio
gui:li' com confequenter concludebant to
re ,viſi accidentia tepararentur a tubltancijs ,
amvilla natura accidencium , in naturam fuba
Atantiæ crantirent: Ac proinde impoisibile
efic feparationem accidencis à ſubilantia,
etiam factam ab intellectu ,
8 Tercio arguitur racionibus , quibus
Scorus vbi fupra nicitur probare apricudi
Dalem inhærenciam etle relationem , que
omnes poflunt reduci ad hanc fornam
Nulla relatio elt de effentia abſoluti , aliàs
omnia accidentia effene formaliter de præ
dicamento ad aliquid , quod proin conue
Dienti concludic Philofophus lib. huius
capir.s. ſed vtraque inhærentia estrelatio :
ergo non est de eilenci accidentis , quod
cli abfolutum ,vel talten abltrahit , vilic, ab
abfiskis, & relpečtiuo . Minor probatur ab
Score.pmo quia inhærentia accidentselt
habitudo illius ad ſubiectum ; & verfatur in
cer duo extrema realia, quorum vnum depe
decabaliero : ſed rakshabitudo eft relap :0 ;
ergo secundo,quia inhærencia, eriam apel
tadinalistundatur in accidente, & nihiltun
Klucur in ſe ipfo igitur inhærencia diſtinguis
turrealiter ab accidence; canquam refpectus
fundacus à fuo fundamento.Tertionam ap.
citudinalis indercoua eft eiufdem rationis
in quanciac; & qualitare,cum ab illis abitra
hib :listic vnicus concupausioherentiæ :fed
nihil ablolycum poteft eflentialiter, & vni
uoce dici de quanritare ; & qualitate ; alias
quanciras, & qualicas neque generalitsima,
neque primodiverſa efl'enr:igitur dicenda
ett husmodi ioliærentiam relationem
fe, & excra effericias dictorum accidencium .
Cinfirmari poté it hoc argunentum Scori;
esco,quod aliqua iunt accidencia,quæline
v dlo
 64 Liber feptimus,Olaf.I. Art.l.
iloodina od ſubiectum concipiantur , y
faut aplica 2.149/11,4uciine ordinead lob
ita Coacipiuar Giorneira , & Arimithia #
cquiline snumeros, & fuperacies abfque
diećtisiniaginancur. Rurfus alla consaccia
dentia,çorbas repugnac inhærere iebretto,
V . ? . Pūcius, & linea ia quásitale , hacenim
actu neguejar ele in ſubiecto : fed folum in
Potentli quadā,quenequiçreduci ad acta.
S militer ipfa actualis iphærenija, prour die
Anazad a deare,aequis inhærere ſubic-
Co,vel enim innuteretperfeipfam , & hoc
no quia ci accidés,de cunuisellentia diximus,
001: elle actuaiem inhærentiam :velper alia,
& tuocdarecer proç- flusia infinituin : igio
iurde harun accidențium conceptu,& deti
bitione , non cił agritudinalis quatrennide
Sed nihilominus facile delpondecor ad ar-
gumedium Scoil ditlingucudu inaior.nam
peccatiecundam fallaciam qu!140cationis,
quaisies ia vero ‫ ܝ‬:relacio lucielpectus.Va
dili maror intelligatur de relacione iranſe
condenseli,ent faila, Hæc enim bene poreſ
cia do cliencia alicuias a : foluci: vera autem
cil logcutur derelatione prædicamentalis
terübocientu falla ett minor, quia apaitge
dioalisioherencia cittiaaſcendentalisordo
ad fubiectum , & non præjicam oralis reas
ço.2te boa parer ſolutio ,aitprimam pro-
bationem minoris, Ad facundam negardą
si maior,51m egnapoinedintelisinhzrers
riadcidon formaliter cum aceljena , ne
guir fundari in illo , quianihil funludur in le
ipfo , Ad tertiâ refpoadetur dupliciter prie
mo,fcüdum eius dosiminim , negando mi
Dorem , & inconueniensdeductum ;namie .
cundum ipfen Scc !ŪCAS Y as rationis en
in omnibusprædicamentis , qe quibus voi .
oc , & in gaid prædicatur , vt ab.4. vidio
& Camen hoc non obilai , quo minus ip
e iacearur prædicamenta dile generalilsie
, & puno divertit. Sccundo repender
tur siègeo 3210 ; 2: n ticus eniin .cclicos
non cita !ulgencions 18 mušno ücr16
generibusaccidenciaio ;lou neque apordi-
nalie inhzrentia ,que citellentia illius,
imo neque actualis, goa adarudinalein
fequitur,& illiproportionatui. Au confirs
inationem refpondetur negando antecedés
quo adomusspartes. Ad probationem pria
ſolisin 3. diftinctione 2. quælt , isartoz. & Pa
mz dico , quod Maclier anielja, oon coacia
plantur omnino abluyuşordinéad Cubieling lacios ibidcm quxs. 1 , ſed oppofita ſentiam
led concipioncus can gidine implicit0,1 faeit vera & procoldubio anobis regenda,
泰
quo etiam in concepce imperrecto non pofquam fequunu Meama3.parte , quzli.4
funt pozicindere , vt tallo pniagii Fosicca
bifupra feciione 4:Ad prarum vxiſtians
conceptam illum quanditutis , quela forma
Geometra slīe przcilium omnino ab ordia
ne ad lubiectum ,quia imperfeâus ei. Cum
ramen implicarorion lit conceptum qu6 :
congue accidentis fubterfugere ordinem ,i:2
ideft,apcitudinalisinhærente .Ad ſecunda
dicendum eft punkta, lintas , & fuperficies,
dicere ordinem ad lubiectum eo modo, quo
ſunt accideniia atque capacia actuare lubata
fiam , & illi inhzrere , & quia per fe ipfa fee
Paraca â nolle corporea non poſſunt inhrre
refubftantiæ ,non dicunt ordinem ad icinu
hærendum : quia tamen funr apta inhzrere
fubiecto tanquam modi, & cermini quantia
facis ,ideo viac dicunt ordinem ad inhæren
dum ſubſtantia media quantitate , anc iimuk
cumilla ranquam modi, & cermini illius.i'o
relt eciam dici ,quod licet per canſas natura .
les punctus,linea ,aut ſuperficies, ilon pof
dir fecundum le inhærere fubitantiæ , pocent
tamen per potentiam Dei abfoluta , ucpro .
inde quia hæc indglio actualis eil abfoluce
poſsibilis in ordine ad illan ,darur in huiul.
podi accidentibus apritudinalis inhæren .
fia ,& imoediacusordo ad fubilantiam . Ad
tertiam refpondetur modum illum actualis
inbzlionisſe ipfo inhærere ſubiecto, quia
eltiscio formalis inhærendiaccidenti , & l .
bi, & ideo non indigec alio modo inberen
12:ledipfe fibi ett lufticiensad inhzrenda
vi quo vei yg modes: Quarto & vlçino are
guitur di aplicudinalis inhærécia cilit de che
Iencia accidentis non pofletacciduasimme
diace aflumsà Verbo divino : confequés eſt
fallum : ergo & antecedens:fequela patet,
quia forma dupeodoas elleogialiter à lubien
tto inligfionisait incarax ſubullonpiæ pers
fon3lıs, & modi perfećtifsimiefiendiperte:
minor vero pares: quia in perſona Verbi eft
infinita pertearo bmpliciter in ratione term
minandi :ergo poterit tørrninare omne nde
turam criam accidentalem ſecluſisimperte.
Ćtrombus,V.g .feciulaimperfectione lubiü .
ctiinhæfionis quod informatur ab acciden
te.Propter hoc argumentum negant aliqui
accidencia quevnita fubiecto fue afillole .
parata poſto immediate aflumia Verbo, quia
putant actualons l'abtiitenriam alienam curri
aprirodicali in haarestia pugnare ,de quoriru
posuro Suarez primo come } . partis dila
puratione 14. lectione 4. & com .3. difputa
tionc 47. lectione 3. fequütus fententia Va
art.1.Valencia ibidem punctor, & exanii .
quis Almain in zn dilcipit. 2. quxit... Maior
Marfil. & Gabriel ibidê diftinct.i . quizlinze
alg, 2. & probatur primo argunicato facto
pro
 In vniuerſam Ariſtot,Metapbo
pro minoris probatione. Secundo quia ſuflé
care accidens immediateper modum luppo
liti,nullam ponit imperfectionem in verbo
diuino : ergo. Tertio ;quia accidcas feparata
habec modum exiliendi fimilem modo exi
lendi lublāriæ ,vtiam docuimus : ergo etiã
porerit ſubfiitere per ſubtitlesiâ verbi.Cóle
guetia probatur quia licer accidēs ex natura
lua non pofcat illum modum exiftendi per
ſe,tamen perpotentiam obediencialem po.
teft illum recipere :ergo fimiliter licec ex na
cura fua non pofcat modum ſubliltendi,po .
ierit tamen per Dei omnipotentiam illum
recipereâ perſonalitate verbi Gibicommu•
Dicata in ratione lubGltentiz. Deinde acci-
dens vnicum ſubiecto etiam poteft affumi
à verbo : co quod aćtualis vnio fiue inhælio
eft diftincta ab ejus exiftentia:ergo poteft de
pendere quoad effentiam -vnicam à ſubica
co & non quoadexiſtentiam , acper conſe
quenspoterit exifiere indepedenter ab illo,
& fubliftere per ſubſiſtenciam , ac per conſe
quens poterit exiitere independecer abillo,
& lubtiliere per fubGfientiam yerbi.Confir
matur hoc : nam animaequi vnita materiali
cet fecundum eſſentiam dependear abilla,
poteft camen de potentia Dei abſoluta exi-
ftere per exiftentiam diainam abi commu.
nicarám , ita vtanihilatamateria remaneres
anima illa ex vi talis exiftétiæ :ergofimiliter
licec accidens fit vnicum ſubiecto , & depen
dens abillo ſecundam effentiam & natura
lem exiitenriam : tamen pocerisſecundum
exiliearian Sibiſupernaturaliter communi.
catam effe independês à ſubiecto .Vndesuxe
ta hanc fententian reſpondecor ad formā
argumenci negando ſequelam :quia cum ap :
titudinali inherentia, imo neque cum 20143
li pugnaundependencia & nodus ille ellen
di,quê tribuerețaccideci ſubäitientia verbi .
ARTICVLVS III.
Anfubftantia intota fua latitudi-
ne fitomniaccidenteprior ordine liscunque alia fubftantia incompletapotent
,fiueactualis,luemodalis éli generisperia
dignitatis?
N hoc articulo fex poffunt fieri com
:1 paraciones , inter hæc quatuorcxcre.
ma, hoceft,lubſtanciam completam,,
& incomplecam & accidens complecum ac
que incompletua ad ſe inuicem compara-
ça. Nimirum ſubftantiæ complecæ ad acci.
dens complecum primaeſt comparatio : ſe .
cunda eft fubftantiæ incompletæ ad accidés
incomplecum : certia fit inter fubftantian
complecam adaccidens incomplecum :quas go & in illa principaliusanalogacumdebet
69
tavero inter fubftantian incompletam &
accidens complecum : quinca autem compas
ratio fit inter ſubltanriam completam & in
complecan ,ac tandem lesca inter accideos
completum & incompletum . Exbis autem
ſex comparacionibus, omittendaeft ſexca,
& quinta
da eſt , cunhzc
totquidem quia
um ſubl infraexplicado
tanc játaxplicado
tes comparemus,Et præterea quja indubita .
cum elt lübitaptiamcompleram elle jacoma
pleta lui ordinisperfectiorem , & eadem ra.
tione omiccitur fexra comparatio : Dealijs
vero communis fententia afferit fubftantia
compleram atque incompleram attualem ;
nempe tornam effe omniaccidente natura
lis ordinisperfectiorem :iimiliter aurem 10 %
quicur demateria prima , quæ eft fubflantia
incompleta potentialis : alierit enim illam
effe accidentibus completis imperfectiore
fimpliciter , ita docet Soton. Phylicórum
quæit.6. dub.6 . & idén inſinuat Fonſeca în
boc7. quæft.z. ſect.z. & fupponit aiqte ex
parte probat hocipfum Flandrenfis quæft.
citata art. 3. & 4 .
Reſpondeo dicendum primo ſubſtantia Sentens
ti4
completo perfe tboriseAu .
completam efle accidente
ctiorem , & hocipfum fentienduãn elle de
fubftantia incompleca i &tuáli.Hæc conclu
fio probatur, quia maior perfeâio defum
turex maiori entis actualirare, led maiorcft
actualitas ſubſtantiæ completa , & forma
ſubſtantialis,quam forma accidentalis,illa
enim eftens fimpliciter, & primumanaloga
tum in rationecommuni entiszhzcvero eft
ens fecundum quid, & fecunäarium analo
gatum ab ailo , nempe à lubltancia depen
dens, & exemplatú : ergo illa eltperfectior,
Dico fecundo fubilancia incompleta porer
tialis eit perfectior quàm accidens incom
plerum eiuſdem ordinis probatur,quia incó
pletio entis generis perfectioris mausim
perfecta cft, quam incompletio entis gene
ris imperfectioris,fed materia prima, & qug
fe&tioris, quanilii genus accidētisjincomple
ti:ergominor patet,quià genus ſubſtantia,
perfectius elt defe, quâm genus accidencis,
maior vero declaraçur,nam inter eotia inco
pleca diuerſorum generum ex parte incom
pletioris eſtqualitas,& exparie generisper
fectioris eftexcellus: ergo illuderit perfe
Etrus,quod fuerit generis perfectioris.Con
firmatur , nam ab accidente , & â fubftantia
complecis abſtrahitur quandoque vöica ra
010 analogaentis completi:fed in hac prima
rium analogarum effubftantia completa;er
efle
 Liber feptimus,Queft. I. Art.ro
eile fubftantia incompleta . Dico tertio
juxta quartam comparationcm accidenseſt
perfećtius Impliciter , quam ſubſtantia
incom pleca potentialis,cuiuſmodi el ma .
teria prima. Hæc conclufio probaturprimo
qu14 D.Auguft.lib.12.confeſsionum cap.7.
aſferir materiam primam effe infimam om .
nium entium , vtporead ipfum nihil magis
apropinquante,ait,enim , DuoGelm , & ter
ram fecifliDomise,vnum propete,quo ſuperior
tufet,inejesalind propenihil, quo inferiusnibil eſ- lib.de
quo collimonionomine ccelliorellexic
cæleſtes ſpiritus , nominevero terræ mare.
tiam primam , vtipfefeexplicat fuper Ge-
nel. ad litteram cap. 1.co quod telieD. Tho
ma 1, p . quæft.66.art.1. ficut terra omnibus
elementis fublīderita materia primaeft pri
mun ſubiectum ,quod omnibus formis ſūb-
Nernitur : ergomateriaeft omnium entium
imperfectiſsima', quanullum ens eciam de
genere accidentis,faltem completi ,elimia
perfectius. Secundo probacur:nam illud eft
perfeétiús ens , quod magis participaç de
actualitate, & in quo perçicipatio , & timili-
tudo diuini ačtus mazis relucci;fed quçlıbeo
formaaccidentalis elthüiufmodi; eo quod
ellactys dansſibiecto aliquod efle actuale
macei iaautem primacum lit pura potentia.
ell experscordsPhyliceactualitatis :ergo.
TO Sed contra argitur primo, nain
illud eltperfectius,per quod yngmquodque
Tubýcctum habethonitacem fimpliciter , fa ,
[fa comparacione ad illud , per quod habet
bonirarem ſecundum quid;fèd ab accidentia
bus babastabftantiabonitatem fimpliciter,
abentitate autem fubftantiali ſeorſum fum-
pia habet bonita:em fecundum quid feſte
D. Thom..pique! .5.art. l . ad primum :er
gofalfa el puna conclufio. Ad hoc argu-
menium refpondetur cum D.Tho.in loco
allegaro negando maiorem , cuius racios
nem alignac dicens, quodlicet bonum &
ens fint idein fecundum sem , quia tamco
differunt fecundum rationem , non eodem
modo dicituraliquod ens fimpliciter , & bo-
num fimpliciter:nam cum ens dicat aliquid
conlliturum in acto , & actus habear ordine
ad porenriam , ſecundum hoc dicitur alio
quidens fimpliciter,fecundum quod primo
diftinguitur ab ente in potcnria : hoc autem
eit effe fobilaasjale vniufcuiufquerci ,vnde
vnumquo'qué per lüum effelubſtanciale di
citoreộs limplicitei:per accidentia vero, &
actus ſuperadditos dicitur ell : fecundü quid
ſciliceretealbum ,fignificat effe fecundum
quid, eo quod aduenit enti ian conſtruco in
a & u ,& non aufert elus potentialitatem fini
plicite ,bonum dicit ratione perfecti, quod
eft appetibile , & perconſequens dicit ratio
nem viumi.Vndeid ,quod eft vlcimo perta
cum dicitur bonum fimpliciter, ideft, quod
habec vltimam perfectionem .Erideofccun
dumente primum quodeliubilantiale , dici
tur aliquid ens ſimplicitcr, & bonü fecundi
quid ,ideft,in quantum ellens:fecundum ve
ro vlcimum actum dicitur aliquid ens fecun
dum quid , & boniū limpliciter, & ex his col.
ligit D.Thom. propierea dixifle Boesia in
Hebdomadibus , quod in rebus aliud
quod funt bonæ, & aliud quodfupridelt
quod funt ensia timplicirer. Secundo aigui
turexillolepius repetito rellimonio Philo
ſophilib.2: de coelo cap . ;. atlercoris voam ™%
quanquerem eſſepropterluam operacione:
fed fubftantiæ operatio eft accidens:crgo di
ſubstancia eſt propter fuam operacionc111,
tãquam propter finem ,perfectior erit actus
accidentalis,quam ſubftária ligeidem finis,
proprer quem perfectiorelt quam rcs , qux
eli propter ipfum ,non coin natura ordinak
id , quodelt perfectiusad minus perfećtuin .
Reſpondetur tellimonium Pliiloſophilic
eſte intelligendum ,vevnaquæque ses crea-
ta fit proprer operationem ,non in abftratto
fumpfam ,ậcenim operatiopotius ordinaa
tur ad perficienda no ſubſtancam , cujus city
operatio,canquam ad finem : lèd eft propecua
operacionem in concreco , idciis proper lo
ipfam operantem ,fic enim vnaquæquolub
ftantia creața eftin dažu parfocitors, quam
cum carer operatione, quia includiraon fo
lumluam entitatem fubitandalem :fed ceia
attualemoperationem . Perçio arguiturad
uerſus tertiam conclufioncm ,nam difpolia
riones naturales, quæ difponune mareriam
ad introductioncm formæ fubilanrialis funt
accidentia ,& ordinantur â natura ad mare .
riam diſponendam ,tanquam ad finem : igi
tur materia eſt illorum linis,ac proinde illis
perfectior. Ad hocargımçiçum relpõdetur
duplicitcr primo diſtinguendo minoremde
fine proximo, & cui,vel de fiac vlcimo, &
propter que» , materia igitur eli finis proxi
mus,& cui diſpoſitionum , forma autem lub
fancialis en finis vltimus , & propter quomi,
& ideo hæc,& non illa debet eile perfectior
diſpoñcionibus , folus enim finis propter
quem debet eſſe perfectior his , quæ funt ad
finen , vr como primo lib.5 . quæſt.g.docuia
mus. Reſponderur fecundo diſtinguédo
fequens:vel eoim materia difpofita accipi
tur materialiter, & pro lubftracto diſpoſizio
num difeorfum fumpto , & ficnon eft perte .
fpofitio
& nibus,nequcfini illarum ; &
s
ideo negãda eft, quia vel ſummitur matrix
Yt includensiplas difpofitiones , & effe &tum
ill
 In vniuerſam Ariſtot, Metaph.
dlarum , & vt fic eſ perfectior diſpolirio-
ninus feorfum fumptis , & poreti effetiois
zilaruni licuc diximus de fubitantis operan .
creípectu tolius operacionis.Vnde in hoc
femíu cócedenda eft, confequétia abfquc lz-
diono veritatis 10111 tertiæ conclutionis,
ARTICVLVS IIII.
An facta comparatione ad acci
dentia ordinis fupernaturalis,
fubft
ctior Secundpartic
go.maior
antia creata fitillis perfe &
N hoc arciculo tres verfantur ſenren .
Senfc # tiæ ,duæ extremæ ,& alia media via pro-
tin Cam cedens.Prima atlerie gratiam , & quam
preoli. cunique formam accid -ocalem , liue habi.
Corradi, tum , fiue aétum fupernacuralis ordinis efa
Galioa fe fimpliciter imperfectiorem fubilaccia
rum lk naturali , lecundum quid vero fie illano .
Hiora17 . biliorem , ideft , quatenus comparatur ad
illam , vtperfectioad perfectibile, & qui-
teuus eft fupra naturam illius.Hanc fenten
riam ſequuci ſunt Capreolus in fecunda dim
{ tinctione 26. quællione vnica ad 6. Aureo-
li contra primam & Congradus.12. quæſt.
110. articulo fecundo,quibus nouiſsime lub
fcribit Fonſeca in hoc7.quæft. 2. fe &tione
quarga. Secunda exdiameiro huic oppolio
ta ,afferic ne dum gratiam , fed etiam omno
accidens lupernaturale excedere fimplici-
ter ſubltantiam naturalem , excedi camen
ab illa , fecundum quid , ideft , quoadmo
dum eiTendi per actualca inhærencam in
alio , Hanctuentur quidam ex Neothericis
diſcipulis D. Thom. Tergja eit Caierani
allerentis duo , nempe ex accidentibusfue
pernacuralibus gratiam iuftificantem effe
fimpliciter perfectiorem omni fubflantia
naturali ; imo oni bono naturæ focius
vniuerli ; reliqua veso accidencia ſuper-
naturalia elle limpliciter imperfectiora fub .
Nantia .Horum primuin dictum habec 1.1 .
quæſtione 113. articulo nono :Secundum ve
rohabat i.parce quæ itionc 12. articulo quin
10 in principio & : 2. 2. quxſtione 23. 21.
ticulo tertio , 8c terra parte quæftione 7.ax
riculo 12.ad fecundung,
Refpondeo dicendum primo gratiam iuo
tēsix ftificantem eſſa ſimplicirer perfeziorem
setani su omoi ſubtlantia creata. Haec concludo ila
Awibu . tuitur aducrius Authores prima Lancea .
tiæ , & probarue primo : nam sunc alique
firma eli nobilior fimpliciter alia , quan
do ſecunduni fpecificain , & dilencistant
rationen , elt perfectior il !azlei gratia fe .
cunduin luan ipecifican ', $ .cilencialem
rationem elt nobilior omni fubft.qiijcied
02 : ergo : minor probatur , quia gracia fue
cunduin ſuam ſpecificam rationen ett for . $
malis fimilitudo , & participacio natu
sæ diuinæ prælans nobis divinam filmó
rionem , sc limilitudinem cum Deo,qua
len nulla fubftantia naturalis poceſt pries
ftare : led maior perfectio effentialis 19 .
mitur ex maiori alsimilationc ad Deum ,
o probipatio n:naturæ
atur:nam ipfius:er
proptere a ap .
pellacur gracia in ſcriptura mclior, & prve.
ticlior codeeris rcbus , etenim lub 28. di .
citur , meſcit homo pretium eius , non dabi .
THT ANT# 193 obriz 14.195 pro es , Sapient'E 76
prepoſui illam regnis , o jedibus, c . 52 ,
picntia S. de eadem fub nomine Sapien*
tiæ dicitur , melior eft sapientia cunétis opia
bus pretioſis , sc. Ergo cum in his locis
abfque addiru appellecus gratia perfectior:
abſolate , & fimpliciter cenfenda elt pera
fectios omnibus rcbus ordinis naturalis ,
yerba enim ablolota Sacrae Scriptura 10
fuolu abſoluto debent explicari . Tertio pro
batur teſtimonijs Diui Trom. nam in 1.2ja
quæſt.11z, articulo nono ,ad fecundum aíle .
sit quod bonum gratiæ vaius hominis eft
maius , quam borum natura cotius voi.
uerfi , & ideo opusiuftificationis eile person
fe tiſsimum omnium operum Dei fimpli
Cites & ex parte termini , licor fccun .
dum quid , & ex parco modi cxcedatur .
Creatione , & 1o parte quæll. 25. arc. je ad
3. alt ominicoconilam Dermaxime manis
feltari remisione peccarorum
in , quz fic
per gratiam , & quilt.27. de veritate arcio
culo primo,ad ſexcamale , poftquam obi .
for dixerat gratiam ella nobildren ania
ma fecundum quid, quod grania , licet, VÉ
creacura , idült,quo ad modum eflendiacció
doncs non tit nobilior anima Chrifti , t2 .
Hien cft nobilior nila in quantum eft filio
lirudo bonitatis diuinæ malo expreſsions
quam finilitudo naturalis , qux 911 in ani.
mia , & idem habet 1 , 2 , quættione 110. ar .
ticulo fecundo, adiecundum in quibus 28 .
limonijs exprelle Dious Toomas attribuit
gracia ſupra labitəniiam maiorem per te
ctionem eflendalen : (od lizc malor
perfectio limpliciter : ergo. Tertio probatur
nani cotus ordo naturx ordinatur, caquam ad
萨 finem , ad oidineni gracz :ergo ordusrat
eli perfectior fimpliciter ordine diluta :2010
H cedens
 Liberſeptimus, Qulaft. I.Art. IIII.
cedens patet , quia vel Deus produxic or
dinem naturæ proprer ordinum gratia,
vel poft decretum illum producendi per
ſuperueniens decretum veluci accidenta
leipfum ordinauit : at dona gracia , quem
admodum , & ordinem graciz ordinauid
ad ordinem hypoftaticum : vnde omnes
parres vajuerli dicuntur effectus prædeſti-
Dationis electorum , non conftituti , &
quoad fubftantantiam , fed folum quoad
ordinationem ; & propterea omnia dicun-
rur tätta propter electos , & diligentibus
Deum omoia cooperari inbonum , vc ex-
Plicae Diuus Thomas Roman , 8. lectione 6.
ſed imperfectiora femper ordinantur ad
perfe& iora: ergo. Confirmarur quia a &tio
productiua gratiæ eft fimpliciter præſtan
cios , quàm actio productiua fubftantiæ Nia
turalis , quz vel eit generatio , vel crea .
cio naturalis , illa auram eſt ſupernaturalis
quzdam generatio :ſed maior perfectio fim
pliciter actionis, & motus Lammirar a tere
mino formali:ergo gracia , qux e:i terminus
formalis illius ačtionis eſt perfectior fimpli
citer fubftantia naturali. Vnde eius przſtan
cia lignificatur ſecüdæ Petri cap.z. ab Apo
Nolo in illis verbis . Maxima , e pretiofa 10-
bis promifs 6 donasit, vtper hæc efficiamini diui
ne confortes sistura . Ad hanc rationem cum
ſua confirmatione conacur reſpondere Fon
ſeca vbi fupra ſectione quarta , dicens of.
dinem natura & ipfam productionem
gratiæ non ordinari , aut terminari ad loc
Jam gratiam , fed ad naturam perfectam , &
eleuacam per gratiam , ordo aucem data-
sæ perfectas per gratiam excellentior eft;
quàmfola natura, & quam ſola gracia. Sed
contra arguitur ; quia licet verum fit natu-
Jam elle proprer gracian in dicto ſenſu ,imo
& gratiam elle proprer compofitum exip-
fa, & natura licut partes íunt propter com-
polium , hoc tamen non obſiat, quominus
natora lit propter ipſam gratiam , tanquam
propter finem , & formato excellentiorem ,
Gicut ordinario materiæ primæ & formæ ſub
tancialis non collit, quo minus ipſa materia
ordinetur ad formam ,ficut ad fincm , & pare
rem excellentiorem . Deinde quia corus or-
do gratiæ ordinatur tanquam ad Snem ,
non folum ad humanitarem aflumptam :fed
etiam ad ipfam vnionem hypoftaticam :
ergo iimiliter ordo naturæ ad ipfam gra-
riam ,canquam ad finem ordinatur , eadem
113mque eit ratio proportionabiliter in vtro
que ordine reſpectu fui fuperioris. Deni-
que quia nulla ſubliancia poreit produ.
cere gratiam idaquam caufa efficiensprin-
cipalis , cuius fallo nequit eſſe nili mam
jor excellentia fimpliciter ipfius gratiæ fue
pra ſubſtantiam : ergo. Maior eft Do.
cioris Angelici Prima ſecundæ , quælt . 12
arcić, I. Minor autem probatur ; quia cx
cellus fecundum quid non obilat caulabia
licari huiufmodi . Anrecedens: intcllectio ,
& volitio funt quoad actualitatem , & c le
cundum quid nobiliores ſubstantia homie
nis , & habitibus ſcientiarum , ac virru .
cum.Ettamen ab illis effective principali
ter eliciuntur. Confirmatur, Nani ex gra .
cia veluti ex radice , & natura dimanand
proprietares , & actus nobiliores omnibus
propriecacibus , & actionibus omnium lub
Hantiarum naturalium : fcilicer lumen glo
Tie , & vifio beata , charitas , & dilectio:
fed maior excellencia propriccacum &
actionum ,maiorem excellentiam radicis , &
naturæ , quæ eft dimanationis principium
arguit : ergo.
Dico fecundo charitas , & quiza
cumque ſupernacuralis forma , fiue habia
cualis , fiue actualis eſt ſimpliciter peste
Etios fubftantia naturali . Hæc conclulio
時
ſtaruitur aduerſus tertiam fententiam , quo
Caiecano attribuitur & probatur prima
pars :nam teste Diuo Thom. Secunda fecü ..
dx , quxſt. 23. ad z , licec charitas qu - -
tum ad modum eflendi fic impertectior,
fubftantia camen quatenus elt pancicipa
cio naturæ ſuperioris, et nobilior : ied cha
ritas fecundum ſuam ſpecificam , & clea
cialem rationem , eft participacio naruix
fuperioris , fcilicet diuinæ bonitatis ſecun
dun gradus fupernaturalitatis : crgo elt ofa
ſencialirer,ac proinde fimpliciter nobiliorg
quan ſubſtancia . Deinde probatur primo
quoad veramque partem, quia id iplumdi
cit Diuus Thon , ibi de quocunque accia
dente ſupernaturais : & quia omne acci .
dens eſſencialiter , & fecundum íuam el ,
ſentialen , acque ipecificam racionem cik
perfectius coco ordine naturæ , & hoc eit
illud effe perfectiuslimplicicer :ito : ergo .
inaior probatur : naa omic accidens lu .
pernaturale ellontialiter pertinet ad genus
perfectius ordino naturæ , fcilicec ad gün
fius formz ſupernaturalis : ergo debec pafe
ticipare eius effentialem perfcctionem ,
quia omne inferius participar effentialem
perfectionem fui generis - Tercio , quia
quodcumque accidens fupernarurale eld
parţicipatio formalis alicuius perfectio .
nis diuinæ , fecundum gradum perfectio
rem , fcilicet fecundum gradū ſupermacura
licatis & per illud aſsimilamur Deo fecun
dumid,quodeft ipfi magis proprium , atque
nequit cife& iue principaliter caufari ab ali
qua
 In vniuer am Ariſtot. Metaph:
quafabftantia naturali agr ellu i si conatuid
lis , fed propter has rationes gratia eft oobi .
lior linspliciter omnilubltantia naturali : er-
goidem de quolibet accidenre lupernatura
li dicendum eft , cum hoc tamen itat, quod
non luas dicêda omnia accidétia fupernatu
ralia entia pertectiora, eo quod aliqua ſunt
in ſuo gencre imperfectiſsima volunt moius
actricionistimoris feruilis,spei,& Fideiin-
formis , fed iudiciú de vnaque re debet ſim-
mi , punes libi intrinfeca, & aun penes com
parationem ad extrinfeca licut ernbryo licet
comparatiue li viuens imperfectum , tamé
abſolute , & eilencailter propter gradui vie
tä сit perfectiot cæielli corpore. Confirma
tur :nam vnio hypoftaucalicer fir modas , &
eus imperfectum io luo genere , camen quia
el eflencialiter ordinis superioris ad gra-
tiã , ett limpliciter pertectior, quâu totus or
do gratiæ : ergo licetaliquod acidens iuper
naturale fic in fuo genere selectu aliorum
imperfcctum ;tatile :1,quia ellentialiter eſt or
dinisfupcrionis ad nafuram , dibercilu îim .
pliciter perfect!U5 1000 ordine naturz.Dico
3. gratia, & quod Vis accidens fupernaturaa
le fecundum quid , & quoadmodum eſlendi
exceditur à fubftantia natural Hxc conclu
fiu itacuncur pro Auctoribus, lecüdæ fenten
rix & prebacus prino:nan D. Thom . 2. 2.
qu.23.211.z.ad 3. & 3.p.quæ ft.l.art.s.ad 3 .
ale omne accidens & iptan gratiam fecun
dum duūdfic , vei modu exiliandielle imper
fuctius, quan lablaritia i acuralem : eo quod
Lubliancia fubdit, & habetclluperfe, & in
dependens a deosecolo haisionis, accidens
autem etiam Oidinis tugrein : turalis elt in
alioperindalsionerid ,nobilior autem mo .
duseileodiell fubtiliere infe , quim in alio
cultore.Vaade Deus, qui habet omien (1a-
lorem perfectionem , habec 111 odum eilendi
rei lubaitzons. Secundo nam cfle aliquid
alio imperfectius fecundum quid ,& quoad-
modurnellonidi, eft habere imperfectionem
in aliquo modo accidentali extra effcorian,
oc folum pertinente ad modum effendi actu
extra caufas licoreſſe perfectius aliquid alio
diapliciter ett tabure iraiorein perfectio-
rcmellencialem ,fed modus efendi acciden
cis fupernaturaliseli extra eflentian illius:
ergo cum fecunduni tum modum accines
fupernaturale dir in perfectius,maior hæc
Satissit
imperfectio eric tantum fucundum quid .
Sed contra argumentor Primo :04m D.
Brgement Thom.i.p. quzdioil,arc,5.ad 3. loquens de
Izso
ſcientia infula animæ Coriluait , amelie
pertuctiorem canrum fecundum quid anima
Chrilti , & ablolufe elle imperfectiorem, &
iden habct in z . distinct . ita quello d . 310,1
:
quxl . 1. ad z. & quæft. z . ad z.& de verife
guxit.zo.artato ad 1. & canden perfectione
2 maiorem fecundum quid cancum tribuingia
uæ de veritate quæit.27. art. leadó. & in 2.
diftinct , 26. quæiliti alc. 2. ad os eigo juil .
mencem D.Thom.gratia nonelt postéttroc
fimpliciter,quam fubiiantia naturalis. Con
firmarur : nam illudens ell perfectios timpii
cicer,quod habet perfectiorem exiſtenciam :
fed fubftantia haber perfectiorem exitien
tiam ,quia dacillieffe fimplicieer ,exilentii
autem accidentis dacilli eile fccundīguid :
ergo:maiorparer, quia cum exilieoria fic via
tima rel actualitas debetellentia proportio
Dali,tette D. Thom.s. p. quæſt. 4. art. I. ad
3. Refponderur ad hoc arganicntū negando
antzeedens.Nam D.Thom. in illis locis, in
quibus loquitur de l'cicncia Cbriti rolü alle
sic animani Christiquoadmodum ellendiet
fu perfictiorem :non cameo negatícienciam
intulan che fubitandid animx nobiliorem
eflentialiter,fimiliter in alijs testimonijs, s11
quibus verba fecide gratid , Veran que lo
lurionem adhibet, & illam , quæ folum trima
buir gracix maiorem perfictionem fecun
dum quid:& illam,quæ tribuit gratiæ ma10a
rem perfectionem elfencialem ; & dicalicure
bi primam ponit folutionem : non tanen
fecundam poſsitiue exclulir: Adconfirmado
tionē refpondetur negando minoren) , liceć
enim modus ellendi io alio per innafitoen
fir imperfectior , quàm fubliitere , tamen
ipfa actualis exiſtencia accidentis fupernati
ralis , eſtperfe& ior fimpliciter, quafi © X16
fentia ſubftantiæ creacæ, & fic diluata pro
porcione eflentiæ accidents Supernatura .
115 perfectior cit cifeaca iubitantia , Seculo
do arguitur , graca effcocialiter eit quals
tas eiufdem generisy & prædicamenti cum
alijs qualitatibus naturaibus:fed eorum ye .
nos qualitatis eil imperfectius ellsocialitet
quàm genus fubftantiæ :ergo gracia elliniai
liter , 20 perconfequens: limpliciter cltiga
nobilior,quàm ſabltanta : maior patet; quia
011101s qualitas dit accidens,ac proinde 10
dus fubitancia : modus aurem eft impestea
ctiorre , cuius elt modus:maior probatur,
quia ab omnibus qualıracibus ſupernaturalia
bus & naturalibus abftrabibilis elt vnica ra .
tio qualicatis,in qua vniuoce, aceflentialiter
conueniunt:ergo. Propter hoc argun :ëruar
couincitur Fólicavbi lupra , ied nos facile
Ifpondemusiuxia diēta lib.s. comd: pie *
dicamento qualitatis ageremus , ihi syan) -
q; oftendimus qual! cares fuperiores
aliud prædicamentuin pertin -teretilcen:
ad aliam ſerien ,quæ in prædicaiesto apicide
ligatis naturalis locuin habere ayuita l'il«
06 20
72 Liber ſeptimys, Quæft. 1. Art. TII:
de neganda et maior , ad cuius probatio . lubitantia ipsa , quæ debet fuæ exiftentiz
ņem pacei illum conceptum abitractum ,nó proporcionari , & fi gratia exiftenram Sub 基

vniuocum ,fedi analoguin debere elle: liceo Gantiæ non excedit , neque ipſam tublian
ergo genus fubftantiæ tit eilentialiter per- tiam excedet, cum vtraque fit eiuidem or
fectius , quàm genus qualitatis naturalis; ca. dinis , & rationis quantum ad hoc. Anrace .
men non iequitur. debere elle perfectius dens probatur, quia exiſtencia (ubitantialis
illo genere qualitatum fupernaturalium , eft vltima actualicas experscocius porencia
quodef ordinis ſuperioris. Tertio sam eas licatis , cuiusnon eft expers gralla , que ft
fimpliciter cale , eli eliensialiter perfectius in potentia ad fuam exiftentiam : fed actus
egte fecundum quid , fed ſubſtantia elt ens expers cotius potencialitatis eft nobilior el
umpliciter, & accidens ſupernarurale eſt ſentialiter , quam forma admiſcens aliquid
ens ſecundum quid ; ergo: maior probatur; de potentialitare:ergo :minor parec, quia tri
quia bonum , & ensfunt idem realiter : fed plex entordorerā :primus rerum purè actua
bonum Umpliciter eſt melius bono ſecun- lium , fecundus pure potentialium , cerinus
dum quid: ergo ens fimpliciter eft nobilius Verumque admifcens, & aliquid actus , & c
ente fecundum quid.Confirmatur hacratio aliquid potentiæ :interhosaucē primus ex
ne,ſubſtancia dinobilior accidente natura . cedit fecundū, & tertium , & tercius excedie
li, quia accidens naturale ab.illa dependet; ſecãda: ergo.Refpondecur negādo ancoce,
& non è contra , & eadem racione caufa voi . dens. All probarionem concefla maior dia
uerfalis eft nobilior particulari,etenim ideft finguenda eſt minor:li ačiusexpers pocsd
altero elleat aliterperfectius, quod ab illo cizliceiufdem ordiniscum forma permis
minus dependet;fed gracia mragis depender porenriz , veraett minor,falla autem ,li actus
à fub.lanria aniaz, quam ècontra , quia ſu . expers potenciæ fueris ordinis inferioris,
Atentatur in illa, & educitur de potentia ila quam ſicforma permixta pocentiæ , Vicons
Jius : ergo. Refpongecac diiliaguendo maio tingic in präſentiarum . Quinto arguitur.no
sem .quando cas , & bonum limpiiciter el implicar dari,autfieri à Deo lubitansiā cieš
eiuídem ordinis cum cate , & bono fecun- tani,cui connaturalis lit gracia : tedilla crit
dum quid , concedomaloren ; nego tamen perfective timplicior , quan grada: urgos
illam ,quando ens,& boaum fecundum quid gratis non excedic tmpnicitercolumuddin
eft fuperioris ordinis ad ens, & bonumlim . num lubftantiæ crcacx , & creabilis.i12100
pliciter,cautmodi eft accidens ſuperbacue probatur,quia neque implicat ex natura iib
zale.quod quidem eit imperrectius ente , & ſtanciæ , quie creabilis eft , neque ex rationc
bono fimplicite: eiuſdem ordinis , fcilicet fupernaturalizacis , quæ etiã participacur að
Deo,qui eſt ſubitantia ſupernaturalis: de- accidentibus,neque ex vtrogie Omul , cuar
bet autem effe perfectius ence , & bono fim- huc non conllec:ergo ex nullo capite proue
pliciter ordinisinferioris cuiufmodi cittub nit huiuſmodi repugnantia. Propter hocar
tancia creata . Ad confirmacionem nego gumenru duo dubia brebiter ſunt examinan
maiorem ;quia multories maior depeoderie da: primü quide eotendet,vt radice Saper
tia , non argoit maiorem imperiacionet naturalitatis in formiscreatis declared Secü
in re,quz dependet , nam homodepender dā veco hacradicu inusitigata , planä tacier
i cælelii corpore , & non é contra & fcien . repugnantiam creabilitatis ſublianuizlupec
siæ omnes humanæ dependent in fiöri , & naturalise
conferuari i Logicà Yience , & non è con
verſo , & tamen negua homo eit imper . Dubium Appendix primum An radix js
fectior cælo , neque fcientia reales lune pernaturalitatis que creaturis poteſi ca
imperfectiores Logica: fed è coacra . Ref municari fit Deitas vi præintellecta
põderur z. negando minoren ,quia licetgra perfonis
tia dependeatà fubſtantia animæ quoadao. Nhoc dubiodaplex verfatur fentétid. Sexies
dum ellendi, vipicbat argumentum : tameri Prima negás ,eo quod purat prima fu « ******
quoat effentiam , & fimplicitermagisde- pernaturalitatisradice elle ipfäm diui
pendet anima à gratia, quàméconera: nam natâ perfonaru Trinitaté ,vel Deiratê,ve co
dependet ab illa quantum ad parcicipiuni, municatã perfonis.Hanc fequuntur quidam
& conſortium naturæ diuinæ , & elle prin . ex nobioribus Thomsitis noitritéporis, qui
cipium conaatuiala oper ationu in fupe
operacio
Daturalium , quos effectas à gratnum.
fuperr prunam ranicem , racionéq; formalem con .
ia , & non fticutiuam fupernaturalicatis diuinæ élie T i
abalia forma poteſt anima habere. Quare nitatem perfonarum in vnicate effentiæ ia
to arguitur: exiilentia fubitanblæ eft nobi- diuilæ in perfonis,ac proindeprimná el : tt
lior dimpliciter , quäm gratia ; ergo eciara diceni in ordine,ad quam ſupernaturalitas
grails
 In ruinier ſam Áriffoi. Metaph.
gratiæ häbituum , aliorun accidencium
Tapernaturalium defumatur ,exiltimarunt,
quos refurat , & impugnar Vincentius re .
lectione de graria Chriſti, Itarim à prind
cipio.Secunda fentencia eft affirmans, quá
Jequicur Caiecan. 1. p. quæft.x2. artic. 5. &
ientaculo 2 , quzli.z. & idem Magiſter Viq-
cent. loco citato , & Scotus, quxit. i.prolo-
gi & in 4. diltiactio. quæft.8. cum quo con
fentic Abulenf.z. Reg. 24.quulta 28. Aucho
res tamen huius fencentiæ diuidütur in dues
mmodos dicendi . Scotus cnini , & Abulen .
tis conucniunt quidem cum reliquis in hoc,
quod prima radix ſupernaturalitatis in Deo
el racio , & perfectio quædain abſoluta
pråintellecta perfonis : fed dicuncillameſ-
fe rationem Authoris ſupernaturalis,ideft,
agencis præter regulas debitæ productio .
nis rerum , ex quo inferuot ſupernaturali.
catem creatam elle modum , & conditio .
ncm accidentalem entis creari , & t nullam
effe differentiam ellentialem encis crca-
ti , quia vifus cæco restiturus ele effectus
fupernacuralis , & encit: fiue eft res natura-
‫ܐ܂‬
lis . Reliqui vero primary radicem fuper-
nacuraltaris conftituunc in primordiali Dei
abfoluca perfection , quæ ultipfum cffein .
dependeos via'ns vita intellectualià le fub
filiens, & habeos omnem effendi pleoiru
dinem : 18 ordine , quanı ad rationem de
fumendam fore accidentium ſupernatura
licacë , & ex hoc principiemo inferant hij Au-
chores fupernaturalitat efle indiiboſusecam ,
& eliconialem rebus iupernatural
quia fic pr oc ul du bi o fe nt en ti a lic ex ia
Cata eli vera ; ide vainill040 pro infallibi .
li concluſionesucbis tenenda . Que pro-
bacur quoad primiam parcern primo autho .
Verior ritate Auguft. Angelici Dactoris ; quo-
ſententia rum alterâ uib.8, vſque ad quintum de Iria
Autho- nicare : Alter vero 1. p. quælt. 27. art. 3. fu-
ris. premam Deiexcellentiam ingradu jocelle .
ctualitaris conftituunt, fecundum quemdie
cancpræccisiones ad intra diuinarum per-
fonarum Deo cóuenire ,ex eo fcilicet, quod
eft in fummo intellectualitatis;fcd fuperna .
curalica: Dei in fumma eius excellentia,que
.
noftro modo concipiendi eft radix attribu-
corum , atquc præceſsionuni debet confia
flere : ergo non in Trincare ipfa, fed in ip-
(a lumima inrellectualitate , & effundi pie .
nitudine ponunda eit Dei fupernaturalitas.
Sccundo nam illa eit radix “lupernaturaliſa-
tis , qe primordialiter conditure Deumi
infupremoelle , quodhabet , per quod ex-
cedit ordinem naturæ , & cognitionen 02-
turalem ; ica nec elt ratio fummæ intelle-
ctualicaristit ellendiâ le iplog bæceamente
effentialis racio Dai , radix omniüm rolão
& arcrīburorun diuinorudi non
fionum , &
Iro modo intelligendi:crgo :ngajorpacet,
quia füpernaturalitas crcara debec elle pare
ticipatio illius ſupremz'increacæ fuperna.
turalicacis,quæ conftituit Dcuin elle ſuper
necuralis entis porellenciā, quod ordine, &
cognitione fupernaturalé fupperat. Tertio
accidétia lupernaturalia nó aſsimilācur Deo
vitrine: ergo Dei ſupernaturalitas non con
fiftis in ipla Trinitate conſequentiapatet,
quia omnis ſuperriaruralicas creata debec efá
fe fimulicudo , & participacio priaz & in
creatæ : antecedens autem probatur , quia
Deus vecrious nullum effectum operatur ad
extra,& effectus folum afsimilacur fuæ cau
fa ,fiue rationi agendi:ergo nullum accidés
fupernacurals aſsimlliathir Deo voerino.Ro
pondent Authores contrariæ fententiæ om.
nia accidêtia iupernacuralia alsimiları Deo
vetrino , & cerminari ad illum ve erinum ;
quia actus fidei , quo credimus Trinitatem,
terminatur ad Deum vetrinum , & aliàs cū
cognitio fiacper alšimilationem eam aſsia
miları (ao obiccto ,fcilicet Dco vetrino , &
conſequencer habitus fidei producens calem
aćtum, & fimiliter dicendum eile porant de
actu , & habitu charitacis, & cæteris acciden
tibus fupernaturalibus, ſed contra, nam in
17 aliquaima
80 , & fimilicudo Trinitatis 多 Vi ex Sanctis
Patribus oftendić D. Thom . 1.p.quii.9 }
artic.5 . & ramen non ideoluntres ſupernda
, & trales:ergo. Confirmatur nam ficognitio
pl義
fic per aſs !milationem , fequitur cognition
nein , quam Hæreticus haberde Trinita
te , elle fupernaturalem ,quia eft fimilis Trim
nicati , & terminatur ad illam, vc obiectám ,
confequens eltfillum : ergo calisamilicum
do non ſuflicit ad tuperoacuralitatem ,imo
non rcquiritur ; quoniam amor Dzi elli .
cirus à charicato eit ſupernaturalis , & ca .
Dico non fic per aſsimilationem , quia non
terminatur ad obiectum,prout ad intra; ſed
prout eit ad extra. Rurfus actus fidei, quo
Cacholicus crediс Deum cffe vnum , & elle
incorporeuni ; eft fupernacuralis , & camen
neque habet pro obiecto Deum , vetria
num,nequcet illius fimilitudo:ergo.Quare
10 probatur principaliter prima pars con .
clulionis deftruendo modua illum Sco .
ti , Si Abulenûs , ex illo namque fequi
cur iudificationem peccatoris , quæ fic
per facramentum , & contritionem ,actus
Fidei , & Charicacis aon elle entia fuper
naturalia ; quia non fiunt à Deo operana
te præter regulas communes 9 & ordinaire
rias operandiformas ſupernaturales solem
H & Begras
1
 14!
Liberſeptimus, Quaft I. Art.III.
gegratie ; confequens derogat faoz do&tra-
nz ,iicecillud non formidei concedere Sco-
tusde actu tijes :ergo & antecedens. Rurfus
G Deus modo crearet heminé,ille produce .
setur á lolo Deo , & præter regulas comunes
producendi hoamnes, & tamen cſſet easna-
turale,& eiufdem fpeciei cuni cæieris : ergo
hæc non eſt ſufficiens ratio fupernaturalita «
hratis. Denique quia radix ſupernaturalita
sis debec elleilla ,per quam.primo Deus in
ſe conftituitur in elle primi entis fupernatge
salis, quo cajera ſupernaturalia debét exé.
ari:fed hæc non eli ratio Authoris operan
Tis 100,autillo jodo ; quia ratio Authoris
eft confequca ad rationem entis per effentiâ
ſunimeintellectualis: ergo per hanc , & non
per illam conftituiturDeusin efſe primien
cis ſupernacuralis, & primi exemplaris alio
rum ſupernaturalium entium ,ac per conſeo
quens,non in ratione Authoris : led in alia
priori ratione , fcilicet entis à fe fubliſen .
cis, & fumme intelle &tualis debut poniprie
Na radix {upernaturalitatis . Secunda pars
concluſionis probacurinam ens iupernacu-
sale effentialiter , & en itaciue ditinguitur
abente naturali, velace oftendunt Capreo .
Jusin 4. diltiact. 10. quæli. 4. ad 3. contra
quartam & Caiet.i.pe vbi fupra; ergo ſuper
naturalitas differentia eil ellenrialis enuis.
Confirmatur quia ve dictum eſt, conſonat fa
næ doctrine atium fidei,actum charitatis, &
{pei, Theologica que virtutes etc enticates
fupernaturales:quod cainen negac illa lenté
tia:ergo falſa ell,& nullatenus tecēja.Quod
a lupernaturalitas vilus cxco reitițuri can-
com el modalis,& accidentalis,hoceftquia
vilus ſic relutucus eltopus miraculoſum, &
fupernacurale non quoad fubitantiam , fed
duqcaxat quoadmodum :funttamen alia en
tia iupernaturalia quo ad enticatem & fub .
ftantiam ,eiufmodi iunt gratia,virtutes intu
fæ , & actus illarum .
Satisi Sedi prio ſentenţi validiſs
arg#me-។ pro15 hab llaargu
r
ment a
a
quor pri
ima,
mum
tis le :c , um
es parte noſtra intellectus defumitur , qui
cum poſsit ex naturalibus effectibus Deum
quosdobioluta ,vevaum , ve ens per eſſentia
a lemeriplo lubuítuns, independenterque
viueas vita intellectuali demontirare, fulam
perfonaruin Trinicaiem in vnitate ellentiz
inusliigare non valec : hoc autem nô nifi ex
ipiius triadis excellentiſsima racione poreſt
prouenire: ergo in illa ratio ſupernacuralin
talisdebetcileſira; cófequétia vipore fyllo .
giltiga, & minore certa omuita, accedo ad
probationémaioris,quásamé orácula fidei, rom primo licolendo :Deos producit effu .
Sacra Concilia,& Sancti Patres palsimipro Etuslupernaturales, ve trinus , & vetrinus
bant, ac proclamani fides Elai.24. Secretum
meum mihi , Secretum meum mihi , qual hoc
myfterium reconditum libi foli Deus velles
referuare ,quia neino nouit Filium , nili Pa .
ter,aeque Patrem quis nouit, nifi Filius ? &
cui volueru Filius reuelare ? March.ri. Ex
Patribus Sacri Concilij Niceni, Alexander
AlexandrixEpiſcopus inquit ſuo iudicio ,ne
in pijs hominibus numerandos effe , qui
in iltarum rerum inquiſitioné, quas, vemaze
nus ille præfatur Paulusex Elaiz vacicinio,
Neque oculusvidit ,neque auris au deuit , neque
in corhominis aſcenderlint,proprijs viribus in
gredītur. Hoc enim Trinitatis Sacramétu
(ait Alex. Jelle Stellas,quas Genet.ns. Dous
denegauii Abrahæ cælum fufpicienci por.
ſe numerari ,necnon,& illa tria , de quibus
Eclef.selapientia fic alloquitor . Arenas man
ris,& plurie gaitas, & dies feculi quis dinume
rabit?& D.Thom. de potentia quæ11.9. 211 .
s . & 1 . p.quæft .; 2.art.z.Refponder impor
fibile elle rationem naturalem ad agoitioné
Trinitatis diuinarum perfonarum peruenia
re,nec Philofophosantiquos , eclinaturali.
lumine prædiros, ac munitos , vllam leuem
ſuſpicionem , nedum probabilem opinione
fuiile de proprijs perſonarum conſequutos:
ergo intentum . Confirmarur :illi Tunt et
ctu quoad ſabitátia ſupernatural
Desum attingupt ſecmundum illam ratesion
, qui
en,
fecüdü quam ex creaturis nullatunus cfi cog
nofcibilis: fed peſpicuñelt huiufmodiello:
Ctusideo ſupernaturales effe , quia ſuprzmā
lubilantiæ increatæ ſupernaturalitatem ref .
piciunt : ergo hæc diuinæ ſubſtanciæ ſuper
naturalitas præcipuein eo , quod per crearu
ram non eit cognoſcibile ,à nobis conſiderá .
curiat hoc, fane eft Trinitas perſonalum om
Dium diuinarum perfectionum abdisilsina:
ergo in illa Dei ſupernaturalıcas elt potiisi
me collocanda Secondum argumenrum die
Lumitur ex fupernaturalibus cifactibus adeo
estra productis, oamradio Authoris fupere
naturalis in Deo nostro modo intelligendi
ett illa formaliter,per quá le explicar in eta
Aus fupernaturales ordinis diuini,cutam la
titudinem ordinis naturalis excedentes: fed
hæcnõelt alla a ratione Tunicacis: ergo per
hanc continuitur Deusin elle Authoris, &
fubliantiæ fupernaturalis:maioré relinquo ,
vipore nulla indigentem probatione , licus
enim effe &tus naturalis ordinis prodeunt
Dco voab Authore naturali , ita effectus or.
dinis diuini ab eodem ſub ratione Authoris
fupernaturalis dimanan , eiuſque ſuperna.
curalitatem participant,& declaranc.Mino
participatur ab illis : vidio erenim beatinca
inne
 In vniuerſam Ariftot. Metaph.
immediate ad Deum vttrinam terminatur
job 2015 ,& fides in viatoribus: funtquc par-
Licipationes quædam formalesiplius Dei,vo
crini in cribus exiftentisperfonis, aliàs quo
pacto ordinem effectuum naturalium proce
dentrum a Deo , vevous eftin cffentia dum-
Taxat,excederent,aut fuperarent.Quod am .
Plius confirmatur:nam ex his , quæ Deus ma
xima , & pretiofa nobis promifl'a donauit,
gratiæfcilicet habitualis fupremum , & cx-
cellentius dunum diuinæ nobis cribuenscó
fortiü naturæ , e formalis participatio per
le prima diuinæ intelleciualitaris fecundu
illam perfectionem ,quæ eft Deo magis inti-
17.2, & propria, & fccundum gradum ſupre .
aum , & perfectiſsimum omnium eorum ,
qux illo pollauf inueniri: fed liquido cô
Ilaz huiuſmodi gratiam eiloformalem quan
dam participationem per fe primo Trimica-
tis: ergo hceli omnium præcipua radica
lior, & lublimior ſupernacuralicacis increa »
tº rat: Mia!or fuppono ex cõmuili Theo
logorum doctrina 1. 1. quæft.110. art.2. mi
nor probatur, gratia deriuatur Detelina Dubiumfecundam Apendix. A 1
tla ,quatcnus est actu in cribus cominunicaca
perionis, in ipfumque Deum clare videne
dum ,vs in fuum finem conaturalem natora
licerinclinat,& terminatur ,in hoc'namque
differe productio Angeli å gratiæ productio,
ne, quod illa infioicã in Deo perfectione or
dinis naturalis folópoftulat, hæc autem cx IG Nueſligaca radice fupernaturalitatis,
fuis meritisintinitain perfectionem ordinis
fupernaturalis in Deo proculdubio prære.
guiris. Accedac tertiü argumentum ex ip . flantia nobilior eflentialiter accidétibus tu
lius Deinaus,vcexilientis in cribus perfonis pernaturalibus, in quodubio duz verfantur
excellentiaacceptum.Deiras, vepræıncelle
tacribus perfonis non intelligitur fubftan-
uafupernaturalis : ergoprioaradix fupora
naturaliturisericipiaDias,Viin cribus per
funis intelletta. Antecedens probatur Dei-
tas ,ve præiricellućta tribus pertonis nullum
gradum ctlendı iorticur præscriiios tres en-
IIS,VIEX,& intellectualitatis,quorü nullus eft
idbe præcipua,aucDco magis propria cun)
omnes de facto lint cómunicacıvniuerfo :er
go , cõieq. Probajur, quia emincrciſsima rada
no fupernatural : tatis, & prima Darratisex-
collconia contiiicrc debecin aliquo gradu,
qucmouc detacto comunicauerit , imonec
Cumronun :wrecreatæ ſubliancia de porco .
Waabtoluc: Deuspocuerit,fed huncnonelo
le alium ab via dienria in cribus communi. **
cca perfonis dicisconilat:ergo eadem ratio
De hanccilersiicein føpernaturalıcatis in-
creatiublianna plane rclinquitur manitë
Huma Hiza bizne pouſsima argumenta, qui-
busconacti Authores illius Icocentiæ pri-
$120 sudicem fupernauralıcakis in perfona equallede art. 7o Suarez tome se Meraphia
73
rum Trinitate conflituebant,in quam opina
tlonem.cosinduxic Trialcatis nylterijcelſi
tudo, fublimitas,& profundidas.Ad pripūta
mé patec ex dictis ſolutio negãdo cófequen
tiã .Ad confirmationé dute.neganda elt alam
ior.Adfecundum nego minorom s primariu
enim obiectum fidei ,& vifionis beatæ , &
quod à gratia primo participarur , eſt id
quod in Deo habet rationem naturæ præin .
relleétæ perfonis ,quia tamen Trinitas.per
fonalıratum prouenit ex fæcunditate iplius
naturx ,obiectum fecundario viſum , credi
tum , & participatum elt Trinitas , & eitra
tio ſecundaria ſupernaturalicaris , non tame
prima illius eadıx , & hoc probat fecundum
argumentum . Ad tertia vero negatur ance
cedens.Ad cuius probationem neganda eſt
minor ; neque enim eft contra racioncm ſuç
pernaturalitatis increacæ elle communica
bilem per parricipationem ;quinimo nullus
gradus incommunicabilislaget in chefauris
dinini efie per eſſenciam .
creabilis ſit aliqua ſubſtantia cui
accidentia diuini ordinis connatu
ralia fint:
Opinia
videndum eftan pofsic fubftante cor Gabrie
municari excra Deữ , ve fit aliqua lub lis affire
mensa
lentérix . Prima eit affirm 205,qux profovni
cī dütaxat laaber G bricē ,qui dū ait in fecúa
do dill . 25. quæli.vnica poſle dari de porem
cia abfoluta lubftantiam crcatam impecca
bilem,confequéter affirmatiuufmodi fube
Aanciam fupernaturalem , acdiuini ordinis,
debere elle,cui gratia fanétificans connatur
Talisfir. Secunda feocencia ,quz ncgat calemi
ſubtiantians creacam eram de abloluța Dei
potentia dari pollo , eit ab omnibus Thco .
logisreceptiſsima quâ præfertim fequuntur
D.Tho.l.p.quæitas. art.1. & in . Cultincta
23. quxit. 1.art.x. de verit. quält. 24. art.7.
& 3. contra gene, cap.109. Scotusin 2. dift .
23. quæft, vnica Capreolusıbıdem diſtinct.
27. quæft. voica art... Ricardas, de Durana .
ibidem, dum omnes vnanimiter defendunt
Colam Deum effe luapee liatura impecca
bileni , ita vtnulla fubilancia intellectualis
fuapte natura impeccauilis creari pofsit,
eandem ( eoren113m amplificani, & exornác
alijs rarionibusLcdulaude diuina perfectio
Perhe difcus
 亨95 Liber ſeptimus,Quaft.l. Art,III.
diſpue. 35. lect.z. $. atque idem , & tractaru narum diuinaruni Trinitate , aue es gracia;
primo de eſſencia Dei lib.2 . cap.9. adm. 14. ac donorum fupernaturaliuin excellentia ,
Vazquez , com. I. prima parris dilpur.44. aut ex vniuerfi complemento , & perfectio .
capot . num.3 . & 4. & Fonſeca hicquait.c.- ne:acradix fupernaturalitatis , neque in Dei
cara fect.z.g.communis vero Schola . Quiom- impeccabilitate,Trinicare,autgraciæ excel
nes conueniunt in hoc , quod exiſtin anein lentia,neque in vniuerfi integritate cond
productione ſupernaturalis ſubſtanciæ in- aliquo
ſtic,vt di umeft,ncque in ex his na .
uolui ex parte facti repugnantianaveaytem tura fubftantiæ explicatur :ergo nulla ex inti
hancrepugnantia ollendāc, nāeadé ratione nuatis rationibus procedit à priori. Secunda
Yiuntur;fed diuerfis alij coim nulla rationé pars ollenditur in huncmodum ;nam etfi ali
à priori inuenientes viuntur rationibus ab quæ eorum à poileriori,& ab incozuenienti
inconuenieori, & à poſtoriori peritis : Sua- rette oftendant repugnapriam , quas inuol .
Tez namque in loco citato Metaph .aſsignatuis fubllantiæ ſupernaturalis productio , vė
haac repugnantiam ex eo, quod de facto no funt illæ,quæ aut ex impeccab :litare , auces
dator , 6 enim effet poſsibilis,pertineretad congaturalicare donorum gratiæ imposibi
perfe &tionem ,atque complementum totius li communicari Cubftantiæ creatæ , Proce .
vniuerfi,ac proinde de facto daretur, ficut dunt :erli huiuſwodi impeccabilitatis , & ców
recte probar D.Thom . 1. p. quzft.50. art.1 , naruralitatis graciæ in creacura impossibilia
& 2. contra gent, cap. 46, dari de facto in rarem non obftendant , alix tamen reuera
vniuerſo ſubitemias inrellectuales, quia per inefficaces funt,nā satio illa,qua Suarez voi
tinenc ad illius pertectionem ,cū igirur hæc tur in Metaph . claudicac in maiori , & in
fubftantia de facto non decur,fignum eſt non eius probatione ,nempe quod fi eller poſsibi
elle polsibile ; Vazquez vero potiſsimum fu lis,darecur de facto calis ſubſtantia ,quia perm
nitargumentum ex peccabilitate , quia fucu tinct ad integritarem vniuerli , nam maior
süeller, vitalis ſubítancia eller peccabilis, eli falſa,eo, quod omne ,quod pertinet ad in
quia eilec rationalis . Ledeſma vero plures tegritacem vniuerfi decur de facto , Velane
alias non magni momenti congerit rationes clemenca ,cæleftia corpora, & naturæ intele
quia ſcilicet effet illi ſubſantiæ gratia con- lectuales , tamen ſubftantia fupernaturalis ,
naturalis , & quia eflet trina ia perfon ,ücut etiamli eſet poſsibilis ,non pertinere ad in
is
Deus eo,quod deracione ſubſtantiæ ſuper . egrirarem vniuerfi, quia nullum ens ſuper
naturalis eft ,quod fit increasa , & quod fie naturale pertinet ad illius integritatem , &
D205, ac proinde eller creata , & increaca, cum perfectio vniuerli fic duplex,alcerade
quod eit implicacorium . Tandem Suarez in bica , & connaturalis , & altera accidentalicer
loco citaro primæ partis fuper art.4 . quält. ciluperueniens , fcilicet ſupernaturalis , auc
12. & Fonſeca,co videntur reducere repug præterillios naturam ; quid quid autem per
nanitiam quod calisfubftantia per affentiam cioec ad primam pertectionem deberdaride
fuam ellerapta videre Deum ,& vifio beati facto ,fecus aucem id,quod pertinet ad fecun
focaelier illi proportionata ,ita vt eaexpro. dam;entia autem fupernacuralia cantū perri
prijsmeritis, & inoaca virtute ellicere pofa nent ad ſecundam , & ideo non fequitur de
ſet,exquo amplius fieret ipfam etie fuapte bere duri de facio ,quia pertinent ad vniuer
Bacura impeccabilem ;quia à Cum ma bonita . fi perfectionam . Rurſus illa ratio, qua Vicur
te vifa , & poflella ad bonum commutabile Ledelna,de rationc fcilicet fubllanciæ lu
deficcture bon poffer. Vcauteni quod in hac pernaturalis effe,quod licinfinita , acincreas
parte fentio , patefaciam , duas Itatuo con. ta,manifellan principii peticionen comunic
clufiones.
uralisvelit
, fi enim ia conce ptu lublia
concepcumi ntininciæ
ti ,&fuæ
Opinis 17 Refpondeo dicendum primo nullam tit
pernat inbibi in
megans ex his rationibus,à priori oftendere repug creati falfum dicic,nam conceptusCuporna .
Tbomiſ. Dantiam, quæ in productione fubftantialism turalis fubitanvix alius eft à conceptu infini
$ & um pernaturalis reperitur, & aliquasıllarü elle ti,& increati, vnde Author contrariæ fences
futbo inefficaces ad illam oftendendas.Prima pais ciæ cum fequacibus oprime concipic ſubitã .
probatur , quia omnes fupponunt aliquod tiam ſupernaturalem creacam abfque con
probanduns, & eo fuppofito inconueniens ceptu infinicija ur increaci, & pater quia ada
aliquod deducunt.Rurfusrepugnantia lub huc fi calis fubftantia crearetur,per locumab
ſtaatiz ſupernaturalis non debet probari à intrinfeco non eſſer intinita ,non enim eius
priori ,niſi ex prima ſupernaturalitatis radi facisfactio pro peccaris alienis effet adæqua
ce,ec Darura ipfius fubftantiæ : fed prædicta litatem , & de toto rigorciuiticiz , non enim
taciones non proceduncex hoc duplici capi à pura creatura , aur à quocunque fuppofi
te,fed ex impeccabilicare Dei,vel experfo : o inferiori ad Deum , qualis effe fubiiantia
illa

In z niuerſam Ariftot. Metaph.
illa,poteit elliciſacisfactio zoudlis offenlæ,
quæ habec intinitam grauitatem ex obie .
Éto offento,quód ell Deus, vel cantum per
identicacem , de ratione talis fubftantia on
effe infinitdin , & increaranı,quia dubet elle
Deus , & ens per clientiam ,in quo ſuperna-
turalitasinfinitatem libiidentificar, & tunc
ralio perit principium ,oam oppofita fenten
tia afleric fublianciam fupernaturalem pof
fe rcperiri excra Deum in pura creatura ,
& huius repugnantiam non deftruit dicta
racio . Denique illa ratio Vazquez videlicet
quod talisfubitaria effet peccabilis eo,quod
gauderet naturaracionali,male infért: vnde
neganda eftillius fequela;quinimo cflestub
ftantia impecabilis , vt vice verſa inferunt rc
liqui Theologi , eo quod connaturalis eller
elgraria iuftificans,ctiam confumata ,ac pro
inde namiſsibilis graria , & vilio beara ip-
ſam in bono confiraacam redderer, & ſuap .
te natura impeccabilem , neque racionalitas
elt capas peccati,nifi vbicom ſupernaturali
tate effentiali non alt coniuncta . Dico ſecu
do à priori demonllrarı pocell repugnantia
fuótlantix ſup - naruralis cicatæ . Hxc con
cluſo non alicer probatur ,quam adduc @do
hanc rationem demonftratiuam , & a priori;
hoc eft,ex natura fubitantiæ , & radice iuper
Daruralicacis procedenceni, quæ ad hanc for
mam reducitur ;cum radix prima ſupernatu
salitaris Deum in efle primi entis lupermaru
Talis conftituensprimordialiter,a qua proin
deoninis alia fupernaturalicas deriuari , &
deleon deber , ficipfum ella independens,ac
viuens uita intellectuali habens a ſeipſo om
nem clicndı pienitudinenig vedubio præce.
donci demonllracun elt:omne eni ſuperna .
turale au débet elle ipfum ons à l'emetipſo
fubGlens,& ab omni alio independens, auc
debut effe easdıceasordinem ad illud , can.
quam ad primam radicem ſupernaturalica-
tiszied ſubltancia creara neutro modo pocelt
elle lupernaturale ens;eiga nullo modo cft
tactibilis,maior pater, cum â fufficienti diuis
fione , tum etiam ex natura ſupernaturalita :
tisradicalis , per quam'auc debet formaliter ,
aut faltem adicaliter conſtitui omne coslu
peinaturale, Difor veroprobajur , nain de
satione fubllinuæ completa el fpecificari
à fe ,& ablui ab omni termino, & pecifica
tiuo cxtrioloco in luaelleolia : crgo nequio
dicere ordincm , & habitudiniai adextrinſe
Cam Derfupernaturalitatcm , alias ab ordine
adiliam fpecificaretur eflentialiter , quod
eii contra racionem iubſtancia complecx ;
vnde quia accidensfalua lua cilencia pocelt
Ipecificaciab extrinfeco , vipore quia poteſt
cilenciali habloudine relpicere aliquid ex
I
77
trinſecum , vi tcrminum , fiue vr obiectum ,
caufam ,vel principium ſui,ideo in acciden
uibus poteftfaluari ſupernaturalicas, quare
nuspoflunt dicere ordinem ad primam radi
cem fupernaturalitatis . Hæc ratio optime
confirmarus, alijs â pofteriori procedétibus
præferam illa,quæ ex impeccabilitate pro A
cedit, & alia, quæ ex connaruralitate vilio .
nis beacæ defumicur,quæ poceft ex 1.p.9.12.
art.4 . in hunc modum fundari , habere.Deu
clare vifum pro obietto proporcionaco eft
proprium folius Dei , qui eſtpurus actus in
ſuan moimmaterialitaris couliitens;fed fi da .
recur fubftantia ſupernaturalis , Deus clare
vifus effec obiectum illius proporcionarum ,
ira ve proprijs viribus pofferDeum intuerin
quod tamen ibi negat D.Thom . Ergo im
pofsibilis elt talislubitandai
18 Sed primo arguitur:nam Deus po. Satisfie
teft facere voluntatem impeccabilcm : fed argumen
hæ: voluntaseflet fubftantiæ intellectualis tiso
ſupernaturalis : ergo :maior probatur à Ga
briele dupliciter paino , quia potelt Deus
facere, vealiqua voluncas l'equatur ductum :
intellectus voluncari diuinæ conformis , li AD
cuc appeticus Lenlicious fequitur fenfum ;fed
illa voluntascílec impeccabilis:ergolecun
do quoniam nihil repugnar fieri a Dco incel
le (tū , qui folum iudicarepoſsit de variibus;
& iucundis ita vo nihil de iultis live hone
Nis iudicare poflecat voluntas quæ illum ſe
queretur peccare non pofler:ergo :minor på
técquia nihil contra honellatemfacere ,co
fra quan camcadebet efic omne peccacumi
Köfpondururoihilominus pegandomaioré
Ad protinásio probationen icerum neganda
et -108,901. cün de ratione voluntatis tic
fürsi in op . cum , quod nec eli lummum bo
num ,ncqueliabet cun'illo neceffariam că
pexionem , indifferércr , & libere,non ofler
volonias illa ,quæ ita loqueretur in omnibus
inoilccius proposirionem , Gicut appetitus
lentinues to quiiurdeníum ,nameliei volan
tas expersomnisingilforentiæ , & libertatis
quod repugnat naturæ voluntatis . Ad fecun
dam nego maiorem ,nam intellectus , quide
ratione boni, & nonelti nun iudicaret, non
eller intellectus , eo quod de ratione intelle
ctus elt clio pocentiam cranſcendentem , &
attingentē raciones vniuerfales præfertim
raciones conformitatis , ac difformitatis ad
regulam rationis,& rationes conocnienciæ ,
fiue diſconuenientiæ , ac proportionis me .
diorum ad finem : vnde nequit eum ſubterfu
gere iudicium huneitaiis, quæ in conformi
Date ad rationis regular conditio . Secundo
arguicur:nam potelt Dcus creare inrelleciā ,
quifuis viribus line aliquo fuperaddioinuluna.
* Liberfeptimus,Quæft. I. Ari,IIII.
mine Deum viderer : fed hic effet proprius
fubftardizintellectualis fupernaturalis : er-
go mao probatur dupliciter primo , quia,
90129nque virtute finita data , poceli Dei
Onnipotencia aliam creare perfecuorem ,
eo quodin nullias vircucis finitæ creatione
exhaeritur; led coniunétum illud,quecon-
Aasum exmcellectu baari,& lumine gloriæ ,
fcilicet,iatellectus Michaelis, vt eleuatus lu
mine gloriz ,el quædam virtus finita ad vie
dandum Deum ordinis ſupernaturalis: ergo
poierii Deus aliam virtutem perfectiorem
creare , quæ poisie ſeipſa videre Deum , ac
per conſequens poierii creare intellectum ,
qui Gmplex cumlit, & torus intra ordinem
fupernaturalem pofsit per ſuas vires videre
Deum , & præhabere virtutem illius coniü.
Ćti,quod eft virtas , qua modo beati Deam
intuentur.Secundo quia omnis forma acci-
dentalis,quæ reſpectu vnius ſubiecti cafu .
porgaturalis ,velpræternaturalis,reſpectu al
ieriusdeberellenaruralis;ſed gracia conſum
mana,liueluden glorix el forma accidenta
lis, & fupernaturalis reſpectu intellectus na
turalis:ergo debet elle naturialis refpe& u
alcerius intellectus as perconfequens crea- 關
bilisait incellectus ſupernaturalis , cui talis
forma fit connaturalis,& in quo veluti ia co
nacuralı fufceptivo recipiatur, Maior pacco
indudiue ,lux enim ,quæ eft præternaturam
aeris slit foliconnaturalis, & mulus diurnus
ab oriente in occidens , qui eſt præ er natua
Tam ,vellupra naturam cælorum inferiorů ,
eſt conatutalis primo mobili.Et rationeſut.
fragatur, eo quod omnis forma accidentalis
debet diceredeterminarum ordinem , & ha.
bitudinem granicendentalem ad determina
tumfubiectum idhaſsionis:fcd boc eft habe
re fubittium connarurale : ergo. Confirma
for: nam poceſt creari ſubtantia ,cuiconna-
curalis fit viſiobeat::e go ctians ſuperijalu .
Talisfubliansacre.bilis eft.Antecedensfa.
ter:nam vidio beata eft actus connaturalis lu
mini gloriæ, & intelleciui per illud elena .
wato : ergo iam poteſt viĝo beata creacura
ellecoonaturalis ,ac proinde nulla eritre .
Pughaetia,quod illa cietura Gt fubftantia,
Reipoederur ad argumentum negando ma.
lorem . Ad primam probationem concedo
maiorem ,id hanc fenten , quod dato quo.
cumque inceliecto ,& lumine gloriæ poteft
Deus producere aliud coniunctum perfe-
Etius, iderlexintellectu perfictiori , & lumi .
se glorie inteplori , nego tamen quoad
fenfum arguentis , quia talis intellectus,
çorivis tribus habet videre Deum repug :
Dancaminuolui cx parietecti ,vt iam expli
cornus.Ad fecuadan pego maiorem , licet
enim vera Git in formis accidcralibus natura
libus , quia omnes aut dimaranı à proprijs
ſubiectis,autad illorum conferuationem ,tie
ue productionem necetiariæ funt,in quora.
tio connaturalitatis confilit,camen in iuper
naturalibus formis non o : i vera, quia neque
ab vllo ſubic &to demanant, neque ad eius có
feruationem ,autproductionem lunc necefo
ſariæ ,vnde folum dicunoordincm adiub.c
Eum inhefsionis,in quo poflunc,ac debent
ſuſtentari; & fine quo nequelint(nili miracu
lofe )exiltere.Poreit diciávcundo quodom
nisforma accidencalis dicir ordinéad iubie.
Gum ,velprincipium connäluol , & ciure
dem ordinis,& idco accidenca lupernatura
lia dicunt ordinem ad Dc01),100 viad lubos
jcctum cunoscurale inhxis10nis , Ica viad
principium connarurale dinanasonis : quia
ab illo connaturalicer oriuntur, & dimanár,
fcilicet ,tanquam à princip.o proportiona .
60,& ciuidé ordinis. Ad coolirudi 10 : ë ncm
go antecedens propter racionem alsignacão
18 Tercio arguitur:nam habucudo adian
dicē fupei naturalicacis , népe ad fuperaaru
ralitatein increatam conftituit accidentia
ordinisdiuini,ſed eriam ſubiiantia poteltha
bere huiufmodihabitudinem ad excurfecā
ſupernaturalitatem : ergo poreii io illall
uuriſupernacuralitas, maior collar exquitra
demontratione,minor vero probatur , quia
fubftantia effentialiter eltcas creatum , &
crearura ,fed hæc prædicata diconcordmem
tranſcendentalus ad Deun , vt primūens,
& increata ,cū quo ens creacut analogaror :
ergo. Con maturprimo:nam liceo graeix
non dicat ordinem ad Deuin ſecunduzi gia
dum qualitatis , quia vilic cantum relpicie
ſubiectum , tamen quia ficunduin gradu
ſpecificum dicis holico :dinem , eo quod ett
passicipatiuduinz 14uw , hoc iudic!e , vc
fitfupernaturalis.ergo fimiluar,licer lubila
ela fecundum gradum fpecificum non dice
recordinum ad Dcum ,yid caine sillancia
cerci fecundurn conceprum entis creani, &
participaci,ellettupernaturalis proprerilla
ordinem. Confirnarui ( ecundo, muiri lune
accidentia fupernaturalia , que samen 11011
dicunt ordincm elencialcm ad essrinfecan
Dei fupernaturalitatem , mufmodi fuss
virtuces morales infulz , temperant:3,iufl.
cia , & fimiles, quæ negacin ele qualitatis ,
neque in elle talis qualicarisrefpiciunt Dcā.
ergo licec fubftan2 detaciac ordo ad Dei
ſupernaturalitatem ,nihilominus poreutico
uenire participata lupernaturalitas. Confie
mator tertio , fubikaosiadaturalis ulteilung
licer pariicipatio diuinæ ſubſtantia, & tanke
nondicis ordinem adillain ,« !mlic ens ablis
htuar
 In vniuerſam Ariſtot, Metapb.
lorum â nullo extrinfeco ſpecificacum : er®
go Gimiliterpolles ſupernacuralis ſubſtancia
participare diuinani fubitantiam abfque eo,
quod ab extrinſeco ſpecificaretur termino.
Adargum : cum refponderur negando mi-
norem.Ad probarionem nego maioré, quia
formalis racio entis creati, & creaturæ dicũc
ordinem ,& relationem ſuperaddicam enti-
tatilubftantiæ ,qua dependet â Deo, & refer
turadillum ,ellencia autem ſubſtantiæ in fe ,
vepræuenicilluni modum , eftomnino abfo
lutafecundum omnia prædicata fibi effentia
lia, vnde generalil'simum ſubſtanciæ prædi-
camentalis non eſt ſubſtancia creata , alias
Chriſtus, qui eft indiuidyoin ſubftantiæ ef« . neque ex illo coniuncto fubftantiæ ſuper
ſet fubitantia creata,cuius oppoficum lib.5. nacuralis proucnicdiéta repugnantia.Quod
docuimus, et tefte D. Thom . in z. diftinct.
11. quæſtekoart.l , ado , creacum ,& creatura
dicunt modum fuperaddicum effentiæ entis
creati , qui modus,licec ficilliannexus , & ab
eo inſeparabilis , ell ramen extra effentiam
illius. Ad primam confirmationein negovi
timam partem conſequencis , quia ſubitan-
cla ſecundum nullum prædicatum fibi effen
tiale poteft dicere ordinem adexcrinfecum ,
cumiècunduin omnia effentialia prædicata
licens ſubſtanciale ,& abfolucum .Ad fecun .
dam negoninorem.Ad probationem dico,
quod vircutes infufæ morales,licer ſecunda
gradum ſpecificum non refpiciant Doom,
tamen reſpiciune illum dupliciter.Primo in
Sua radice,quæ eſt gratia à qua dimananc, &
cuius naturam ſequuntur, quia acceſſorium
fui principalis naturam fequitur. Secundo
in rationeaccidentisſupernaturalis, quæ ra
tio elt prædicacumeſleoriale ad omnia acci- 脚
denciaſupernaturalia,vel in ratione doni ſu
pernaturalis, que etiam eit ellentialis ratio
omnium accidentium fupernaturalium , &
hoclafficit ,vtcuiuſlibet accidentis fuperna
turalitas ſumarur per ordinem ad diuinam ,
& radicalem fupernaturalicacem . Ad tertin
nego maiorem , am fubftantia naturalis nő
eli ellentialiter participatio ſubſtanciæ in-
creare , ticut neque eit eſſentialiter creaca,
que creatura,quiamodus creati , & creaturæ ,
& parcicipatientis formaliter ſumptus non
cildecilencia entis, quod eſt participarum ,
effentia cnim huius elt entitasilla , quæ præ .
intelligicur tali modo , & cum qua modus
ille ett annexus. Vnde ſubſtantia naturalis
per ſuam efſentiam abfoluram coniticuitur
1.
“ 79
nantia hæc autproueniret ex parte ſuperna .
turalitatisyaur ex parte fubftantiæ , non prix
mum ,quia fupernaturalitati,velic ,non ree
pugnat creari, & reperiri exira Deum , alias
Beque in accidentibus reperiretur; non ſeca
dum , quia neque ſubſtantiæ ,velic, repugnas
produci,& eſſe excra Deum,aliàs non daren
tur ſubſtanciæ naturales:ergoexnullo capi.
te repugnatproduci ſubfanciam fupernatu
ralem. Dices repugnantiam prouenire ex
vtroque fimul, ſcilicec ex ſubltancia ſupere
naturali.Sed contra, nam ynio hypoftatica
eft modus ſubſtantialis, & fimulſupernatu
ralis,& eft aliquid productum à Deo : ergo
li dicas repugnantiam prouenire ex con
iuncto ſubltantiæ complece lupernaturalis,
non autem ex coniuncto fubftantiæ moda
lis,& incompletæ ,qualis et voio hypoſtací
ca. Contra arguitur, nam vel repugnantia
prouenit ex ratione fubſtancia complecæ , &
illiusperfectione,& hoc non , quia aliàs ſuba
Itantia naturalis ordinis non pofſec elle com
pleca, & quia modus ille voionis hypoftaria
cæ perfectior eft omni ſubſtantia completa,
& quia alias poflet produci à Deoforma
fabitantialis ſupernaturalis , 8c materia pri
ma, quia ſubſtanciæ incompletæ tunc,exquo
rurfus fequeretur pofleficricompotīrumla .
!
pernacurale ex illis reluitans, liquidem , &
modusvnionisfubotácialis producibiliseſti
Vel folum prouenit illa repugnantia ex lux
pernaturalieace: & hociam exclufum eft:era
go ex nulla capire proucnit. Refpondecuir
ad hoc argumentum iuxra folationem inter
arguendum aſsignatam .Ad cuius improba
tionem rccte dictum eft. Ad cuius ſolucio
nis impugnacionem dico repugnantia pro
uenire ex coniuncto fubſtantiæ ſupernatu
ralis,ſubllanciæ,in quam , non cuialcunque,
fed ſubſtanciæ compleix ,non vt dillingui
qur contra parcialem ,fed vediftinguitur con
fra modulem. Vnde non ſequitur ex noftra
folutione materiarti, au formam fubftantia
lem produci pofle in ordine ſupernaturali,
eo quod materia deber dicere effentialemor
dinem ad formam , & é contra forma ad mia.
teriam ,& fic neutra reſpicerer elloncali oro
dine radicem ſupernaturalitaris exiftentem
in Deo, ex fubfiantia igitor lige totali, live
partiali,vt diſtinguiturcontra modalemor

ineflecalis , ſubltantia auterü fupernaturaa dinisſupernaturalis,fiue hęcillis perfectior,

Iisdebere conſtirui perellencàm reſpecti. fiue imperfectior forer, prouenit repugnan
dan ad primani radicem ſupernaturalitatis tia ,quia illæ Carere debent effentiali ordine
exiftentem in Deo, cuius propria eit ſuper. ad Deum,hæc vero, quæ modalis eit, calon
Daturalitas, & eminentia fupra ordinem na. ordinem habere poteft, acdebec, cum voi
tura . Quarto arguitur principaliter repuge adexcrema vnita habitudinem eflennalem
femper
 Liber feptimus,Oileft. I. Art.I.
ſemper habcat,akesū aut extremosū vnio .
Dishypollaiicæcit Deus, à quo proinde ca.
lis vnio ſpecificatur. Quinto arguitur ſub-
ftantia ordinis fupernaturalis poiler conlli-
cui habitudine oppofita habitudini acciden
EIS , nam poliet conftitui non per habirdies
nem fui ad fubiectum,licue accidens,fed per
habitudinem accidenus ad illam , tanquam
ad labiećtum connaturale , & priacipium di
manationis,ideft,per hoc , quod terminarec
tale accidensis habicudinem : ergo non re
puzoat ipran dari ex defectu ordinis ad
Deum ,cumhicordo non fit neceffarius. Se
cundo probatur idem antecedens,quiapofa
ſerialis fubftantia conſtitui per modum ope
rändi,quatenus fcilicet , participaretperſe
ipfam modum artiogendi Deüclare viſum ,
quem de facto participac fubftantia intelle
Eiualis nataralis , mediante lumine gloriæ.
Coofirmatur nam adhuc talis fubilancia fi
daretur , non effec crina , ac per confequens
non elletDeus :ergo nibil obftat,quo minus
dabilis fit, antecedens pater, quia producere
tarà Deo, veyous, & non ye crinus : ergo ca-
tom aſsimilaretur Deo, vt eft vnus in effen .
tia , & non ve erinus. Ad hoc argumentum
nego antecedens . Ad cuius primam proba.
tionen dico , quod accidens ſupernaturale
nequit elle condaturale alicui ſubftátiz crca
tæ ;fed de ratione eiuselt , quod fic fupra na
turam omniscatis creaci, & non folumſu .
pranaturam alicuius, aliàs accidentia Ange.
lieflent ſupra nacuralia, quia ſunt ſupra na.
coram hominis, v. g. licur eaim miraculum
en lupra omnem virturem naturalem , & fo
līus Dei proprius cff: & us ita acidens ſuper-
naturale efle debėt ſupra omnem crestam
fubftantiam , & foli Deo proprium , & con-
naturale cognatione diuina , vediciunieft.
Ad fecundam nago antecedens, quod enim
tribaltmodo lumen glorie , nequic tribui à
Iubſtantia creata,quæ perfe ipfam ( voolten-
dimus) nequit efle fupernaturalis,licutnulla
enotas credea poreít per fe ipfam cribuere
effectum formalem , quem tribuic exiſten
112., quæ fibi, & fubie & o eli ratio exiftendi,
nulla quoque ſubitantia poteft per fi ipſam
elle operatsua proxime , quia hic eft effe & us
Piretisnaturalis fupraddictæ ,quæ eft pro in
Xima ratio oparādi . Ad cófirmationë côcef .
in omn
cft,fit
ſoaptecedenti ,nego cófequenciā licet enim
nõeílet Deusneq; crina,ex alio capite haber
ex defectu ordinis era
repugnátiam ,nempefupe
ſentralisad radicem rnaturalitatis. Po
relt eriam dici, quod radicaliter eflet trina
quatenus effetnatura talis,ex qua nata eſſec
lei prorijere Trinitas quia produceretur à voica fa &t. z. fecundum dictum Philoſophi
Dwv , vi vno formaliter , & vt trino ,radie abſolute verum elle, quia ablolus elicotia
calicer , radixenin ſupernaturalitatis, qux
effecratio producendi illam fubftantiament
natura diuina,ye radix Trinitatis, & vcillam
eminenter præhaber , & hoc ipſum in illa
fubitantia reperiretur, quod tamen inuoluit
repugnantiam .
QVÆSTIO II.
De cóparatione ſubſtantiæ ad ſup:
pofitum in tres Articulos
diuiſa .
Vadruplicem ſubſtantiæ compara
tionem Philofophus in hoc libro
declarat, in quarum prima ( vo
vidimus ) comparat lubitáciam
ad accidentia,ja ſecunda comparar ſubſtan
tiam ad ſuppolirum ,fiue quidditacem ad id
cuiusel quidditas, in tercio comparat lub
Lantian ad caufas extriníccas , & in quarco
ad parres,ex quibus intiintece côponitur, &
licer in hoc ordins hasfecerit cuniparation
nes, etenim cap.2. & 3. prius quartam quam
fecúdam videtur attigiffe, & quarto, & quin
to fecundam adducit : tercian Vuio à cap.7.
vſque in finem per tractauit , caménobiscas
libet hocordioeexaminare, qui & doctrina
niodo procedendi confor 1:01, & cyronibus
Yuilior elt,dum iliosa facadoribus ad diffici
lioia deducimus; unde explicura prima com
paratione,opuscllin hac quæitione ,ad fe
cundam procedere,in qua tila tribus articua
Jis luntexaminanda.Pilimaniquo paétogaus
in quolenio ficacopiand. propolito Phi.
loſophiaflercotishic textoteconcoinenti.
bus per fe,idem ello quidditare.n , & id , cu
juscit quidditas ; fecus veroinentibus pes
accidens, Secundarian Coppelium , vellub
agentia i natura realitër didinguatur, & tce
tium ,quo pačio exiftentia âfubültentia , &
natura diliinguatur ?
ARTICVLVS I.
fubftant
idemi,cum eo,cuius d quid
ia quoeft?
N hocdubio cres verfanturmodidicen iStATHS
di juxca criplicem modü explicandi hos questio
terminos, quodquid eft: & cuins eft,quibus nis.
in præfata propofitione vfus fuit Philofo .
phus.Primus eit Forfecæ hic cap.6 . qazít.
entis
 在
Int uniuerfa Arifloi. Metapb:
entis per accidens, ideft, accidentis in cons
creto ,vtalbi,nigri, & c. Diſtinguitur realie
rer à ſubiecto ,pro quo fupponit,quod fcilio
cet, eft corpus , velfubftractum formæ accio
dentalis. Primum vero dictum in folo Deo
quo ad realem fubfiftentiam , & in fubftan
tijs vniuerfalibus quoad obiectiuam , eſſe ve
sum , in alijs vero lubltaodijs ſeparatis ;Vogo
Michaelis, & Gabrielis falſum elle , non fo .
lum quia in eis Båtura ſpecifice , & ſuppoli
tum diftinguuntur realiter , ſed etiam quia
Darura ſpecifica non eft idem omnino com
nacura indiuiduali : putat itaque prædictus
opinator , nomine quod quideft , a Philofo .
pho in primo di&o accipi, quiddicacem ſub
Nanciarum, ſeparacàrum ſecundum ratione,
jdeſt, vniuerfalium ,& fecundum rem , â na.
tura individualizidell ,lingularium Angelie
cæ naturæ , & nomine cuiuseß , sccipipo
fum concretum naturæ, uue Luppoficum ha
bens naturam , & ideo defectu luminis tidei
Philofophus ablolute docuille identicari
naturam , & fuppofitum in oninibus lubltan
cijs vniuerfalibus, & feparatis , cum in lolo
Deo , & vniuerfalibus id vcrumbs . Secuno
dus módusdicendi et Soncinatis hicquäella
20. (quem etiam refert, & ex parte approbat
Flandrenasquxl.jo . art, )Jafferentis ,nomi
ne quidditatis,accipià Philopho deffinitio..
pem fubftantia in concreto , nomine 0
jus eft accipi deffinitum , & ira fenfum eius
efſeinentibusperleidem effe definiciones
arque deftinituin . Terriuseft eiufdem Flan .
drenſis ibidem afferent is nominequidditatis
accipia Philuſopho naturani (pécificam , &
non 1necuiuseli, accipi individuā ,noPhyfi
cefumptum ,idell, cum omnibus conditio .
aibus indiuiduantibus , cum quibus à parce
reu inuenitur ,fed Logice, idelt , conlideratū
ſecundum fe, & quoad fibi eſſencialia,& ica
fenfum dictä propoficionis elle, in omnibus
entibus perle natura ſpecifica , fiue definja
troio concreto elt idem cuni ſuo individuo
Logicè coiiliderato , eunden inodum ſequi .
tur Bun -Gus 1.p. Qöj.art.3.dub.2.9.quo circay
Verden 2
Reipondeo dicendum primo filluan
tëtia fidielle primum modum dicendi quo ad fecun ,
意taitute dain partem.Hæ probatut
c eodlucio prition
nam in č . parte adierii modus ille dicendi ,di
ctum illud Philoſophi;quod in ſubſtantijs,
& entibus perfe quiddicas eſt idem cum co
cuius eltyeffe falfum in fublandijs lingulati-
bus , & non extendi ad fubftantias materia .
los fingulares;quia nó funt entia perſegidelis
feparata a materia lingulari; fed hoćelt fald
fum.ergo minor patet;qaia propofitio illa
Philofophi approbatur à D. Thom . hicle.
Ezione si si lectione 11. & 1.8. queſt.g,arta
3. Vevera in oninibus ,& per omnia. Rüfías
nam etiam Cobftantiætingulares materiales,
Ve Petrus, Paulus,fuárentia perſe ; & 10
eisgaiddirás& eft idem cum ipfo iñdiuiduo
quo adef[catialia conſiderato: brcenim eft
formaiis , & Yera y Petruseft homo,Paulus eft
snimal razionale,& cit quidditariua prædicar
tio:ergo quod quid elt vere affirinatur de cor
cuius eft. Secundo nam Philofophus hicCar
Ili te *.4!. dicitin fubilantijs materialibus
diflingui realiter quidditatem à fuppofiros
fecus vero infeperatiså materia ,vbi fepeDo
Thom . comparauit naturam in abſtracto ad
Toppoſitum ipſum ,quod habe naturam ere
go hicin dillincte loquicur de omnibus fube
Jancijs , quando ant quidditatem effe ide cu
Co cuius eit, & nomint caiúselt, indiuiduu ,
& nomine quidditatis,daturam in concrete
accepit proculdubio.Telio ,nam prædictus
opinator ait, quod.solubiläntijs vniuerfali
bus vc homo , animal,viueris:& c.Quä сan
tum habeni obicctiuam fubfiftentiam idea
elle quidditatem in abltracto cümipfo con
creto habente naturam ; & tolom differa
re fecunduu modum fignificandi , ficucia
Duo ; Deus, & Deiras afferunt penes low
lum modum tignandi, fedhoc dictõest plüſs
quam fallom ,nam hæc et Falſa, bomoc by
manitas,& bxo animal eft animalitas, licui hæc
ont falla ,bic bawo oft bumanitas,quia licuihic
homo tecladic Cupra humanitatem hanc
ſubliftentia ,ita homo fupra humanitatcio
includit fubaftentiam communiter lumptá:
ergo nequit Piulosophus hic accipere no
mine quidditatis , haturan in abitracto ,
nominc cuiuseli gluppofitum habens haru
Tam .
Dico fecundo , neque di& um Philolo
phi accipi in lenſu ,quein afsignat, lecuni
dus modus dicéndiaProbatur primo i güía
alias nullum ellei diſcrimen inter enita
per accidens,&
cretis entia
accidentali perfeinameftcuam
bus definitio idem loco
cum
d : finitoshšceñimelt veta,& ellentialis.A file
bumelt qualè diſgregatiuum Viſus.confe
quens autem eft contra peacema Philolo
phi, qui diferimen manifestum afsignar :er
go.Secundo bám Philalophus hic intándé
bai deftruere fententiam Placonis ; fed Plüb
to non ponebat definiciones ſeparatas à des
finitis; feder :ntias feparabu abindiuiduis:
ergo vt Philofophus hanc politionem de.
Ntueret ; foladebuit adftruere ellentias effe
idem cürüt indiuiduisi :
Dico tertio Philofophi propoficioneri
in tertio fenfu accipiendam effe, & ficäteep
tam yetano effe', quo ad viratique parterug
probatür höc concluſio ; pró Authoribus
teci
ဝိ Liber feptinus,QuelliNjArt:1.
tartijmodidicendi.Primo à ſufficienti di elle guidditarem fubftantiæ carnis ab eo,
uilipgu., & exclulione aliorum modorum . cuius eft,& in hoc libro 7. cap.rn. dicit in
Segun do rarionibus Philo ſophi quatu folis fubftantijs immatcriahbus ello qaod
or, quid'est idem cum eo,cuius eft ;in alijs vero
a busyaiçar, quarum primahæceft , fine
gyluni, delt, youmquodque eft idem cum compoſitis ex materia, & forma minime,
fuardubitantia , fed quod quideft,en ſubſtan- & cap. 10 . ait quidditatem efle formam ;fod
tij te i fubftantialis:ergovnumquodque el forma non eſt idem cum coro compoſito:
idem cu 1).[us quiddiote. Secundá addit ergo neque quidditas eft idem cum toto có
etiam contraPlacore, fequeretur ipfam ſub polico. Confirmatur,nanietiam in acciden
Nantiam que
idealemà ,lua eit për le exiſtens falibus formisin abftracto fumptis quiddin
etiam diſtingui quidditate , quod eit tas eftidem cum indiuiduo , citentia enim
albedinis eft idem cum hac albedine , &
coutra ipfum atoncm . Tertia , & quarta,
procedanc ab inconuenienti; nam ipfum hæc en effentialis prædicario , bacalbedo est
quod quid eft;Vigo elles alia res ab eo , cuius Albedo:eryo etiain in entibusper accidens,
ellydaretur procellus in infinitum , nani ip. quod quid eſt , eſt idem cum eo cuius eft. Ad
tum quod quid eff,haberetaliud -940d quideft hoc argumençum refpondetur fupponen
afe didinctum , & o.Sedin his rebus non pro doquod indiuiduum Tubilancit poteftacci
cedit Philoſophusad probandun identita. pidupliciter. Primo Phylice proutettâ par
tam definitionis cum definito ; fed eſſentiz te rei affociatum conditionibus indiuiduan
cun individuo,cuiuselteflentia, & hocfig- tibus , quæ funtillæ leprem ;hoc contence
nificat,per lyfinguluwycyrumquodque: er verficulo, forma,figuralocus tempus,cum no
go. Denique, quiahac admilla explicacio mine ſanguis,Patris,chc.Ec dictumpcuni in .
ne,abſq ;difficultate faluarur vericas vtriuf. diurduum diſtinguifur : quidditate ,quia ada
que dicu Philoſophi , .primi quidem ratio- dit aliquas conditiones rcalcs ſupra illani,
neien dicta,ſecundi autem ,quia efTentia al Secundo modo poteft accipi fecundum.com
bij & cuiuslibet.concreciaccidentalis lumnis fentialia fibi, ideft , prout dicit naturan
suna ſola forma, quiave Philofophus ait in fpecificam contractam percules differen
prædicamcoris album folam qualitatem lig Bias individuales, & ficidem eftquod quideft
Miličar , & ſubiectum concernit quidem :fed cum indiuiduo. Vode Philofophus in primo
man ſignificat, ac proinde eflentiaalbinon mo teſtimonio accipit carnai pro carne in
claudiç fubiectum indiuiduum autem albi diuiduali includcore conditiones indiuis
nagurialiter famptum includit fubicctum , duantes , & fic illain dillinguit â quidditame
quod eil excra efeptiam albi , & fic verifi. te carnis , fimiliter in fecundo tallinonio'
Gafur , quod aliudelt ellentia albi,abiodia
***
loquitur de indiuiduis Phylice Yunyptis ,
viduo materiali , ficut albedo etiam in con proueincluduntmateriales conditionesde
creto ellaliuda corpore albo ergo in boc fumptas.â materia', & qutabiriAngelis inson
fenfu el ſaloanda , & accipienda dičta pro druidoa nihithabent d materia , fedcocurn
politio. Confirmatur;nam tette Flandrens habent â forma; idco in illisdixit quodquid
£ ;quæll. citata art. 4. duplicaret accipitur eft elle idem cum quiddicadu; etiam Phyli
ens per accidenshicà Philofophio : primo ce conſideracis iste iuiduis , quia nullas cxd
proipfo accidenti Colo concretiuc ſumpro, trinſecas conditivnos materiales includune,
quod dicitur ens per accidens ,idett, accio at vero io hoc loco luguutus eſt Philofo
dentale, quia non eſt per ſe kubfiftens ;fed
045 in alio , & de hoc veram » elt e!Teotiam
phusdeindiuiduis Logice,ideft quoad fob
ilancian conlideratis , & ideo athirmanic in
druiagui abindiuiduo leo fuppoäro , ve omnibus ſubſtantijs quod quid eft idenelle
deben eſ . Secundo poteft accipiipro aga cunico cuius eft.facerrio d'enricus refrio
piegato ex fubiecus & accidenti , ve eft nio nomine formx ;non parcialen , fød 10
07

bomo älbus & de hoc eciam verificatur
dictum Philofophis vt docet D. Thom.le.
bione s: audiboiliceteffuneia accidentisg denti , naga cui conlequcnteixquia nomine
vog albizi digne den cum toco aggrega-
#stylampe cuochoaxine albo , & in hoceria
stefuis Fonſeca quino.dine oris per accia
den folum concretem accideris dicit a Phili
lufopho fulwiniecdoétum
galudcogienaugustuinnam .Philofophus
16.3 . de anneContattarur:expnolle , aliud
talem intellexit Philofophus,hec autem er
quiddicas. Adcófirmacionsconcolo antcco
leatis per accidens non accipituraccia
dans abatractice , fudcoccrerie
aut pro aggregato tumia
prum
ART,
#

cila caigen , aliud carnisaffaidettgaliud

 !

In vniuerſam Ariftot, Metaph . 83

ARTICVLVS II. ptam a Divina perſona potramosappellaré.
Ioannes de Neapoligaodlib.9.aic,elle inca
Anfuppofitum fiuefubfiftentia è pacititeiu exirendi in alienofuopstico,feu
រ
natura realiter diftinguatur? polito , & ad hos facile alij modi rddoculis
tur, ita vt his confurdiis cæceri cildéu funde
E huius articuli argumento , & maa inentis labeficentur , inter quos recenſene
Maria
Theolo . D quodlib.
(cria non femei,aucitura ,fed fepius
egit D.Thom . ' c videreelt apudip
quæft.z.art.4 .& quodlib.9.
dus eftmodus dicendi Capreoliin.3.diflina
5.qužít.;. allerencis ,lupposium diſtinggi á
goril
cita .
pla fum , 2. natura peračtum exifendi ëxtrinfece co
cona
quall.ro arti lain 2.diflinct.z. quætter, & in notatum ;qui bon claudicurintácione fàlux
3.4.5.9.33 7. P : q.3. artiz,cap.5. de cote , & rà connotatur tamen per fuppofitum , gwa,
ellentiaz . p.q.12.art. 1. & quæft . 4.art.2.85 exiſtentia eft proprius aétus fuppofiti,quem
3. & in hoc . lectione 5. & 1. & 4. contra ex parte,nempe quoad fubitantias imajare .
gent. cap.43 . in quibus locis cius diſcipuli riales ſequucus fuit Caietanus 1.p.quillize.
Capreolus,Caietanus,Ferrarient:Flandria, art.z. & cap.s. ente ,& effentia , gualt.8.
& Banelius de eodein argumento difputa licetpoftca feipfodo &tior, & lui Authoris fi
funt, in variaſque opinationes de mente lui delior factusinterprés,hanc fententiam re
Authoris inciderunt,ex quibus,ve verá fena tractauit , & tertiam elegis. Secunda afferit,
centiam eligamus, & fallas confuterias, Au diſtingui ſuppofitum à natura realiter
thorun placita in hac parce miore folitare . Desaliquem modum realem , & incrinte :
cenſebimus , præmillaque terminorum dis cum ; quem addit ſuppofitam ſupranacua
uerforum ,quibusfuppoficum nuncuparilo . ram in fubftantijsconpoficis ex materia, &
let,explicacione ad affertiones , quibus vera forma, ſecus vero in fubftantijs feparatis,
fententia pandetur , progretfum faciemus. in quibus folü dilinguitoi foppofitum & ne
Tres igitor verfantur fententiæ ,de extrem tura Ecunduni racionem tantum intcinle .
mæ, & aliamedia,quarum prima complecie ce,extrinfece vero diflinguitur realitcépe
tur feptem fententias , Caiet.z. p. quæft.4 . nes hoc , quod fuppofitüin connorat exi.
art.ż. $.fimpliciter autem recensitás ,eo quod Atentiain , & accidencia ,quæ necluatdera
omnes illæ conueniunciuloc;quod ſuppo tione natura , neque ab illaconnotantur :
fitum ſiue ſubliftentia nihil poftiaum intrin hanc fententiam fequuti fuere aliqui ex non
fecum addicfupra nacuram fingularem ,dif- contemnendis diſcipulis D.Thom. quibufe
ferunt tamen in afsignando connotain ex- dam eius (yettatim videbimus) teltimonijs
trinfecum rcale,velindrinfecam modum ra prima facie inſpectis dumtaxat ,de quorum
tionis ,quo fiai diſlınttio fuppofiri à natura numero füer: Carecanusybilupra , & Flane
in lepoon modos dicendi . Alijenii dicunt dreaf. in hoc7. çæit:az.art...Üzo guifi.
dillingui naturam à fuppofito in rebus nam cut - tres ordines lubilantiarum diſtingue
turalibus ,licut partem a roro, quia putant for bant , ita vonumquemque illorum pecatile
inam elle tocam naturam , azerian; vero cra ri titais diſtinguebant : in fubftantijs quia
de extra compofiti naturalis elſenriam ;hơi dem materialıbus vorhapur ( aiebantiſti Aisa
Tumi moduin dicendi impugnat D. Thom . thor's ) dillinctio realis internaturam &
quodlib . i. quæft.z.art.z.Alijautem ſuppo' fupponicom penes inclufionem : cuiuſdagi
Lituin oile compoficum ex natura, & exitten modi realis hirinlice inclui un fuppofico
112. Exilimantes nacuran ipſam à fuppofico Datura complctiui ; & penes extrinfecom
iapunaexistencia incluſa realiter diftingue connotacam cxiftentianii in ſubſtantia res,
balit. Alij vero de quorum numero fucre to divina, & increáta , quia eft omniune
Dui, in a diſtinct.; 4. quæltira & Gandabo limpliciſsima ; lola diftinctio rationis iala
quodlibeto quätaz.colum penes modum watur penes modum figniñcandi concretin
lignificandıilla diftingucntes, naruram alle uc , & abltractiue:in fubilantijs denique le
ranell: effentiam in abſtracto, & vt quo,lup pårátis creacis; quæ medium intermateria
politurii vcro ella ipfum in concreto vt quod les compofitas, & diuinam fimplicifsima
& per moduni habentis fignificacam ,Scorus jedenc,media quoquediſtinctio verſariden
huanon affentiensaicina zidiltin t.i.quältet.' bet,nempe rationis diftin &tio,ac penes moa
ſuppolitun a natura diftingui penesnon durimfignificándi , &t realis extrinfeca penct Vera Leone
intrinfecum tacionis , & negailuuiin natura cxcrinſece connotatum . maria Di
Luperadditu 112,ſcilicct negationem aptitudi Tertia fententia, qui prima es diametro " T6.Caie
rialitis exiftendrin perfona Diuina,quod in opponicur afferit in oniniſubſtantia creata ta.Seti
aliumptibilicas žeu incapacitasad ellcallum diſtingui ſuppolicama narurarie dum reatie
ker
84 Liber ſeptimus, Quæft. 11.Art-II.
cer extrinſece,fed realiter intrinfece penes
modum realem , quam fappolitum addicfu-
pra pacara, quicum fit maturæ cerminus, at-
que complementum ,elt limuliplios ſuppo
Cici cóftitutious, & fola diuinam naturam à
Luppolicis fuisreali diſtinctione non gaude.
Tepropter fummam eius fimplicitatem ,quæ
omnem ab ea excludit compofirionê.Hæc
eAproculdubio fententia D. Thom . in lo.
cis adductis,quam etiain fequuntur Caier.
3. p . quzli.4. art. 2. Soco in lib. prædicabi-
lium quæſt.3. art.2.Vaneſius 1.p.9.3 . art.3.
Fonſeca com. 2. Metaphyficæ cap . 8. quæ
idē quodhypoftafis, ficut fubnātia eli vna,
jea hypoftafis viderur ello vna ; fed occurrcn
dő elt,quod Paulusibi nomine ſubtlāvia no
fignificat vfiä,feu effentiâ, quæ rätü eft voa,
fed fubfiltētiâ,ligeperſona cóplerü quæ eft
Chriſtus, & ideo non obftat locus Pauli,led
pociuscófirmarnoſtrādoctrina , & c Cacholi
cá verrfate quzcresrelaciyasiubliltoprias fa
retur in diuinis,verü auta præter has, fic aſsim
gnanda alia cómunis, & abfoluca tublilien.
tiacóueniensDco ,vt præ incollccto perto
nis poltea decerminandum elt, & quia omne
ſuppoſitãeft fingulure fubftantiæ , & quod

met
6. fe & ione 4. & tom .3.in hoc 7. quæft vni. in alijs naturisfubftantialibus elt fuppofica,
Cafe& ione2.& alij Neocharici,quos omice in natura rationali.livc intellectuali eltper
to recenſero , interquosduplex eft modus fona ,ideohxcoria,lingularelippolicum ,ti
defeodendi kancſententiam , primus Fon- ochypofcalis ,8cperfona, habentfeticuria
fecæ , & aliorum eiuſdem contubermij afere perius & inferius , ná onino luppoficumcit
tium hoc intrinfecum ſuppoſiti à natura di- fingulare ;fed non econtra ,ncquc omnclup
ſtinctiuum effe modum qucadam realem polirīlue hypoſtalis eſt perfona , bencia
Larencem fub exiſtentia , diſtinctum moda. mē è contra ,omnisperſona oft fuppoficum ,
Liter ,& formaliterdumtaxatà natura ipfae fiuehypoſtaſis, quia eftrationalis naturæ in
Secundus communicer receprus inter difci- diuidua ſubſtácia,ideft, incömunicabilis fub
pulos Angelici Do& oris afferithociatrin . Liftétia.Habes ergº,ex hoc nocabilascia,né
fecum , & reale eſte modum entitatiuum ſub pe ſubliftentiæ nomine lignificari modum
ftantialem , qui realiter enticaciue encica . illa qui latetſub'exiſtēcia ,vel Vencliusdicá
temodaliâ natura diſtinguatur. Circacere quod eſt ſuſceptiuâ exiſtëtiæ ,ex quo natu
minos autem rituli quæftionis aduertere ra, hoc eſt efsēcia côpletur, & cöliicucur pri
opus eſt aeothericis Metaphyficæ aulcul ma fabſcātia,fiue fuppofitu,liue res naturæ,
coribus, quod docet D. Thom.1 . p. quæft. aut hypoftafis.Rurſus nomine nacura v lianti .

29. articulo 2. quacuor fcilicet nominibus ue cilentia per prædi&tā nodü cóplebilem , វit

fignificari ſuppolitum ex quatuor modis quæ quidditas dicifolet, denocari, denique

Lubftandi , ſeu ex quatuor munijs., quz exc«2 modüillâ ſubfiftēcix , fiuc hypoftafis coiti
quitur ſuppoQrum deſumptis , quatenus tuere fingularecöpleca in genere lublácie ,
enim ſuppofitum perfe exiftit independen- velic,in ſubſtätia vero rationali cõilirucro
ter ab alio,dicitur fubfiftentia , & quatenus perſonagac proindein diuinis , licur trosper
fubſtácaccidentibus;dicitur hypoftafis, vel fonalitates,ita ties ſubliſtēciasrelaciuas,ácq;
prima ſubſtantia ,quatenus vero ſubitat na- hypoftafes fecüdū fide forecócedendas.Voir
turæ cómuni ,ac prædicacis fupperioribusdi decibulí arciculifacile intelliges, taliscaii 1

cicur res naturæ , & licec id, à quo nonen hy
poſtaſis, & primæ fubftantiæ fuerit ſuppoca
tū fubftans accidentibus,nempe creatum (fi
cut & alia nomina à creacuris deſumpta fue
te) tamen quoad rem fignificaram doDim
vinis perfonis dicitur , quod fine ſuppoli.
ta hypoſtaſes , & fubGftentiæ. Vndein Deo
dari vnam cancum vſiam ,ideft, effentiam ,
& tres hypoliales,eft adeo certum , vtoppo 4. Refpódvodicedū primo tippolitūli. Expendi
mani
frum fic feftus error in fide : qua prop-. uehy poftatim coniticus in elle calis per alt Eur vera
ter diminutum fuiffe exiftimo Cardinalem
Bellarminum dum tom.i.lib.2, de Chriſto
cap.4. de certitudine huius propolicionis,
quz deDeo tres hypoftaſes prædicar, verba
facicns,ait effe partem afirmantē rucioré;ne
que noftrz céfuræ obftar dicta Pauli ad Hc-
bræos 1. appellantis Chrillú figurā ſubſtan . 毒
tiæ Patris,fcilicet hypoftafis,quod taméob
Hare prima facie viderur , ná li ſubitátia ,et
eius eftfenfus. An modus illo , quin genere
ſubltáciæ ſuppoGrūcólticuic & in naturara .
tionali perſonā,ficab ipfaelicurialiud naru
Ta,cã in fubflācijs macerialibus, qui in fepara
tis, realiter diftinctus, & ipfum Luppoliumi,
ſeu hypoftafis habês naturãracionc hausin
clufi modi,a natura feorfum fumpta , VEIDI
cludeas ab inclufo realiter diliinguatur.
quid intrinfecum ,& reale:Hæccöclulio ita fentēsia.
tuitur aduerfusAuthores primæ lentēciæ, &
probarur primo,na licut cif,perle comuni.
ter ſumpra proco , quod eft indepēdēcur ab
alio ,vea ſubiecto inhælionis ,de habcc ad ſub
fantācommunicer acceptam ,ața ellu peste
Te excludic dependenciam parţis ä сcto, &
totius naturæ
haber ad ſuppoab alio , vc à
lirum , live
ſoppof
iro , fe
hypoilalim , aut
Prinjam
 In uniterfan Ariftot. Metaph.
prima fubftãtia;fed modus ille primus elen
diperſeellinerinlecua, policious fubliana
tiæ primo modo cumpræ :ergo & modus iile
facundus ellendi perle debut etre intrinfo.
cus, & pofitiuus reipectu fubftantiæ hoclo .
cundo modo confiderata . Confirmatur, &
explicatur vis huius argumenti :modus cfm
ſendi perlu ell nuodusrealis, & intrinfecus
fabitantiæ circunfcriptus per negationem
edendi in alio inhæfiue per modum accia
dencis, eiique perfectio realis,ficuc elle lub .
ſtanciam : ergo eciam , imo à fortiori effe per
fe,ideft, non elle in alio ,vt pars in toto , Y.
Va coralis Dacura in ſuppoſiro , elt perfectio
realis per pegationem ellendi in alio , vtin
poro ,velvrin luppoſiro circunſcripta,liqui
dem modos iite ellendi perfe nobilior eft,
quâm primus , vtpote qui folis fubftantijs
completis competit , ille reperitur inlub.
Nancijs incompletis.Secundo nam negacio
illa elleridi in alio , vt in fuppofito , in qua
Scotus, Luquaces conídicounc modum fub .
linlentiz , vel hypoltafis habet fundamcn-
cum aliquod,in quo fundatur in ipla prima
fubftantia , aut hypoſtali; ſed in tali funda .
méto prxintellecio huic oegacioni , & volu
tilacétiſubilla cófiilitmodus hypoftaticus:
ergo maior patet,quia nulla negario abfque
fundamento , aut ſubiecto capacipoteft da.
Il , prætertim fi negatio lapiatnaturam pri-
uarionis , vera vera fapis nøgatioeffendi in
alio , vt in fuppofico , qux excludit å fup-
poſito modum illum ,qui conuenic abſtan-
tijs incomplete, qux lunt eiuſdem ordinis
cum íubriancijs completis ,minor vero pro-
badur:nam modus ille condilic in co , quod
cognofcreur percalem negationem :fed hoc
eft aliquid aliud á negatione. Propterea
esin limplicia conlucuerunt deftiniri per
negationem , quia mclius per ncgationcm ,
quam feipfis cognoſcãtur,vecx Boerio crad
dir.D.Thom . 1. p . quæſt. 10.art . 1. ad prie
mumzat, li modushypoſtaſis non diflingue-
rccor à negarionc ,fcipro cognoſceretur, &
non mclius per negarionem , quam feipro ,
quodeli contra modum , quo nofter intel-
lectus cognolcie fimplicia pro hoc daru : er .
go . Tertio , quia ſequerceur Verbum diui-
17am allumpfifle hominem ; confequens en
pluſquam fallumergo & antecedens,feque
la probatur:oam homo fecluta omninega .
tione , rcfpecta rationis eft homo ; ſed Ver
bumdunum aflumpfit corum poftiuum , 86
intrinfocum fecundum adueria foneertiz
Anchores,quod reperitur in homine : crgo
affumpfifici hominem . Quarco perlopalım
tas in homincefi modusintrinfecas, & redo
lis.orgo & fubfiitentia incommunicabilis ,
8 i
fiue hypollaſis inquauis natura fubftantiali
elle debcr quid intrinfeca , 8zreale ,coleg.pa
fel ex notabili,in quo docuimus perfonalem
tacem cfle ad hypoilalim quid clencialiser
infariuszantecedens autē probatur triplici.
ter,primo:nã quod amicicur perrealē muca
tioné,fiue corruprioné oft quid reale , & in
trinfecũreicorruptægſed li humanitas Perrig
V.8. amiiceretpropriam perſonalitatem , &
conferuarctur fine illa faltem in Verbo illa
alummence ,corrūperetur propria Peoriper
fonalinas per reale mutationé,imo & ilieho
no qui antea erat Petrus realier delinerer
elTe & tranfirecdonon efTe calis hominis ad
elle alterius hominis: ergo. Secüdo, nācunc
Vurbī (upleretviceperſonalizacis Peni, &
non fupleret vicem alicuius negacionis,aue
modi rationis:ergo fupleretvicē , & munus
alicuius modi realis,ficur modo de facto ſu -
plerdŪexequitur munus, quod et propria
creatæ perfonalicacis , qua cerminanda diled
humanitasallampta ,aiti a perſonalitate v:02
bifuiffe præucata. Tercio probacur idéanas
Bucedes ,nā ſi natura humana , qua modo has
ber Verbñ ab iptodinuttererur, & conferuar
retur in retī parusa ,eſlent duæ perfoncjalcem
a vcrbi , & ulceracemilins huinaniratë dim ?
millam , & ambæ perreales differencias cou
fituræ :ergo antecedespro fecüda parte pro
batur,quia binariasharū dunia perfonarum
efter realis, squidé parte rei inuenircorur
dux perſona realiter dillincia föd quie Cum
que ponunt realiter in numero,jaudene tiin
itinctiuis realibus, quiarcalis diferencia o Agu
qux caufatnamerü :crgo.Confi.matur ,ftatim
effectus perſonaliсaus acquelublianciæ crea
xluntreales, & mirinſeci ,lebitaucis com
pleræ : ergo a forma reali , & incrinfici debce
prouenire , etcelessprobscus , nccctur.
formales inypoſtalis funt terminare ,copie .
ranaturā reddere alla capace exilions ,
potens operari,autpati,vi.quod.conjod lub
lilētia ,live hypoftafiselt proxima fuſceptis
uum exitiécie ,& operaciones, atque paſsion .
Døs no l'uotoili jappolirorú.Rurfus reddere
fubilāciã in allumpribile ab infinica perſo
na, & in depédëse ab alio, veâ fuppofito , e !
effcctus inypoſtalis, oinnes auté elfucius clie
resles; quis non videar ? cecus protece emics
quiillor realicategaraj perfectione nó PCI -
fpiciar.Exhis maner omnes modi detencil
di primā ſentréalabefactail, & Tutticicontir .
dedo ve falli,verű vo periculofi cöfuracieri
mas nãgsdeficit, quia materia fuppomano ,
elle decocopcu naiuri farerialis , quod cft.
fillum ,& cótra verâ Philofophia ,vt D.TW
in loco allegato lacis onedia kerfindu
ex eo verbú folam anima allumpatic, ca vor
Ii bus
 2
86 Liber ſeptimus, Quaff. 1 1. & rt, II.
in
dem caro di faétum . Secundusdeficit, quia turá Petri,velGabriel isaſummeret , & quia
ponic exiftentiam ele partem eſſentialem
Daturæ creatz ,quod camen eft falfum ,quia
exiftentia du etlencia illius dumtaxateit, qui
potuit dicere , ego fim quoſum, quia folus ille
elt ens per elluntia. Rurfus fequirur ex illo
exiftentiam nó dilingui à lübältentia, quod
eile falſum africulo ſequenci olenditur , &
tandem fequitur Verbum Diuinum afump-
Gre humanam esiſtentiam ; fiquidem afuma
par partes eflencialeshumanæ naturæ ,quod
tamen vera Theologia nõ admittic.Tertius
vero , quartus, & quintusdetficiunt,nó enia
fubterfugiuc,quia Verbú alumpferic yerüq;
cũ nó diltinguatantecedenter admodum ra-
tionis ,fiue negationem ,hominem ab huma
nicate.6 .Capreolidefficit, quia non diſia-
guit per aliquid intrinfecum hominem ab
humanitate, & & fateatur illud elle politiuú,
defficit rurfus,quoniam illud diſtinctiuum
dicit effe exiftentiam , cum tanien ſubäſten- 9
tia ab illa diftinguatur , eo quod fabliltentia
el fufceptraum proximum exiſtentiæ ,vnde
eft de fide,quod humanitas alumpca non re-
tinet creatam fubfiflentiam , non tamen eft
de fide , quod non retineat creatam esiltene
tiam , licerat certum , vt docet D. Thom.za
p. quxit.17. a[1,2. Denique iropugnacur ide
modus dicendi,tiam effectus formales ſubli .
{tenuz, & perſonalitatis ,ficutfunt pofitiui,
ita etiam funt iotrioſeci ;ergo a forma intuin
feca debentprouenire , antecedês probatur ,
quia effe& usiliirecenfiti,v.g. reddert lub-
ftantiam capacem exiftentiz operandi , dut
patiendint quod, & ſuſcipiendi relationem
filiationis, qui eit eciam effectus ſübliftin .
tiæ ,teſte D. Thom.z.p. quæit.35. art.5.funt
incrinſeci,cum ab intrinfeco fuppofirum Gt
capax exiftentiæ operandi,selpaciendi , pt
quod,& recipiendi filiationem , & defe &tu
creatz ſubällentiæ docer.D.Thoin , in locis
proxime addu &tis humanitaci Chiiiis , tum
propriam esiſtenciam ,cum realem ad Virgi
Dem matrem defeciffe filiacionem .
5 Dico ſecüdo in omnibus fubftárijs( ex
cepta increata ca ſpiritoslibus quá materia-
libus ,modus ille intrinfecus, & pofitiuus ſub
Glteptiæ , fiue fuppofici eſtà natura realiter
diſiactus, faltem diltinctione formaliex na
tura rei . Hæc conclufio ftatuitur aduerfus
Authores ſecundæ fentēriæ , & probatur pri
ma eius pars primo :nam in omnibus ſubltan
tijs creatis , lubliſteria que ſuppoliti modus
e!t,qeid intrinfecum , & reale , ve probatum
eft, & alias haber fe ex additione ad najurā:
ergo realiter diſtinguitur ab illa, minor pro
batur,quia poreltcorrompi , & deftrui ma-
ntale natura,vtpatet in cafu, quo Deus na-
afumpfi: humanitatem , & so
ficut Verbum
hominem,ita aliquam Angelicam asatura
afurimeret,non alummeret fuppoliquin An
gelicum : ergo fignum cft , in omarbus tublia
tijs creatis natura i fuppolito diſtingui. Con
fiimatur :nam quaciesaliqua duo ira lahi
bent,quod ad vnum pofsit terminali realis,
& phyica actio productiua , quin cermine
tur adaliud :illa duo gaudent reali actuali di
finctione; ſed natura , & fubliſtencia italo
habent, nam in homine ad naturam termina
tafuit actio aſumptiua, & non ad fuppoficīts
fimiliter poceft in quacunque fubltātia crca
ca cerminari ad naturam , & non ad ſuppoli .
tum ,imo 6 Deus Angeli,aut alterius fubila
ciæ veller nacuram alummere, fic debererea
alummere ,vcnullatenus fuppolitõ alumore
rec,quod non eft alumpribile: ergo. Neque
valer dicere mulcories ex his , quæ realiter
identificatur, actionem realem ad vnum , & c
no ad alterum termiqari,quodpacec inder
bus exemplis,v .g. in elleniia diuina , prout
elt in Filioidenciticara ,quæ non fuic produ
cta à Patre,& tamen Filius fuit productus ab
illo per actionem realem generatiuam , qua
Pasar diuinus fæcuodo fuo intellectu Vera
bum ab æterno genuit,Rurſusactio genera
rua hoarinis terminatur ad fcorum lubra .
tionehujus hominis , & non berminatur ad
rationem entis,cun tanca in Perrealitcr
ratio enns, & huius hominis identificeorura
Non inquam valet hæc folurio, neq; adduci
turipilanria contra nos.Primum enim exom
plum defficit,quia inter ellentiam diuinam ,
& filiationem ,licetfit identicas actualis , clt
tamen diflin &tio eminens , que equivalec di
ftinčtioni actualirationum crcatalans, vado
propter tantä сmincnciam diſtinctionis po
cott Filius,& non eflentia produci; quinimo
etiam effentia terminardićtam generatione,
son ve terminus qui, fed vr terminus quo , &c
formalis,licut eni ellencia prout Pantalo
ciata eſt principium formale generandı, ica
eadem prour aſſociaca biliarioniciliatio for
malis terminandi generationem.Secundum
autem exemplum eltpro nobis ;quoniamlin
cerad rationem entis,veperte primo inten
cam ,cerminerur creacio ,ramen ad illam fem
cundario producendamiulficit eadem actio
productius rationis particularis, cū qua illa
identificatur,vnde in productione hoarinis,
etiam sagio entis cum illo ideacificata, pro
ducitur;led tamen generatio , quæ perte pri.
no ad hunc hominem , fecundario ad gra
dus ſuperiores in illo concracios , cermina
tur,cum igitur in alumptione fubiläuæ cica
tæ ,calicerad naturam , quod nullatenus ad
pein
 In vniuerſam Ariftot, Metaph,
perſonalitatem creatam , aut fuppofitū actio
afumptiua terminerur.confequésefl, villa dencia prædicantur,& effe perle independe
inicrie realiter actualiter diltinignantur pro
pier quod eminentialis diftinctio in eslo-
cum habere non pofsit,ac proinde argume-
cuni t: ctum non infringitur. Secundo pra-
batur , Dametforctus {ubtitlenrir line reales,
& rcaliter fuperaddici markiz feorfum con-
lideratz : ergo proueniunta formareali, &
realicer ſuperaddita,antecedens patet, quia
sulla natura creata ( ecuadum fe en fubfi-
dens,independens ab alio ,veà fuppofito ,19
aſumptibiiis , & immediate capaxexiſten-
tiæ ,veloperandi,piquod,autfufcipiendire-
Jacionemfiliationis;ſeu onnia hæc fe habet
adallimi ex addicione:ergo.Tercio probaiur
12tione 902 vcicur Doerr Sanctus quodlib.
2. quæſt.ar artez. & 3. p. quælt. 3. art.i. quæ
ad hanc formam eit reducenda.Vbicumque
recipiuntus aliqua accidencia præeer effene
tialja prædicata nacuræ, vrgec neccſsicas di-
ftinguendi realiter fuppofitum à natura , led
in quilibet fubftantia creaca , criam Angeli-
ca,inueniuntur aliqua extra prædicata cfien
cialia :ergo diflinguendum eitio illa fuppo-
ficuin à natura , minorem probat D. Thom .
quia etiana in Angelo inueniuntur exiſtene
tia , & operaciones intellectus, ac voluntain
tis,quæ lunt extra eius effentiam ,in ſubſtan-
tijs corporeis inueniuncur ,faltem conditio .
nes indiuiduantes , que non ſunt de earum
effencia,maiorem vero ex eo deducit , quod
natura,fiue eſſentia folum dicit quod quideft,
& principia eflentialia , quibus res contra
Tulptur in lpecie , & genere , ex vizuteri quod
quid eſt non eft habens aliqua accidentia,
neque por ft as ſubftare , aliàs,liex vifolius
quidditaris fecundum ſe conſideratæiublia .
retaccidentibus , effentiale eller eifubftare
accidentibus atque habereilla ,ac per conſe
quens accidentia eilentde ciencia illius,cui
acciderent,quod manitenam inuoluit con-
tradictionen ; vi igitur in natura Gabriëlis,
aut alterius fubitantiæ create , detur aptuni
fubicctum accidentium ſubſtans eis , de quo
illa poſsint,ac debeant prædicari, requiritur
modus aliquis realis fubfiitendi,ex quo cum
nacura ipfa fiatfuppofitum habens, arque lu
flentuais accidencia ,cum munus hocfubitan
di,nē quidditatis,autnaturæ ,led pritæ fub-
f
fianciæ ,atque fufpofiti eſt proprium ,& quã
uis idem argumentum poſſet D. Thom.co.
firmare proporcionabilirer ex muneribus
aliis tribusfubftantiæ proprijs,in notabilire
ccntis:effe enim rem naturæ :lublare , vr
quod, & vt fubftantia completa prædicacis
ellencialibus ſuperioribus, & ſubijci in pro.
portionibus, ianquam fubiectum , de quo
i
87
operationes exiiiétis,filiatio ,& fimilia accia
ter ab alio,vea fufposto , funt propria nu
nid tubllanc12 & hypoflulis , que prowde
naturæ fecundum fe nequcuni conucnire, ca
men ex uffećtu . & inugera prima lubítanie
in fubljando accidentibus extraneis natura
voluit argumunium Angelicus Doctor de
funimere, quiazuidentius erat naturam per
fesplam hoc munus præftare non pollo ,{im
CUC, & clarius eft accidentia elic excra quide
diatem ,ac naturam.Secunda aurem paisco
clufionis,fcarpe quod ab hac vniuertalire .
gula , divina, arque inçcala Deifubitancia
tisexcipienda,probarur ,cum in eius funina
fimplicitate quæ nullam compofitioné rea
lem admisit;ſed ,li ſuppolirumà natura rea
lirer diſtinguerecur , in Deo ellit compofitü
ex natura, & ſuppolicis relatinis composito
ne realicum his,brucenim fi : ex ſuppolito ,
& natura ,vt lateprobat Caler . in finide
compofitione ex ellentia , & exiftentiucap .
s.de ence,& cfencia,quä11.9 .VndeD.Tho.
To poque iaze art.3 . excludit huiufmodico
politionem à Deo , ficut & compoſicionem
ex eflentia,& exiitentia, quia @cut Deusper
fuam eflunc exiflens
iamiamellSecớio probatur ellant
, ica per ex eiusia
infinitace,ex qua prodedit, vt concrecum de
abliračio prædicetur,& Deitasde Deus , at
que natura ipſa tiidemcum habenre natu
rám, & tolo differantmodo fignacandi, qui
non obftac vericati propofitionis in qua vna
de alio ataicinatur.Tertio could do exclus
ſumare calitate , juiz 11. ipdi nulla accide
Clai: X01- ciientian pacicur luitinere ,ac pro .
inde deficit n :opus fubitando propior quod
potiſsinie addicosadoitin ! a fallistenciziers
golufiiciifubultantia, qux cum ipla natura
idensiticécur,quia ad lola prædicara quiddi
tatiua lutricic natura perfeiplan lubGliens.
Dico tertio nadus hicrcalis , aciniolecus
ſublitto : ta ,tive hypoftatis eft realitercocia
radiaca sacura fublaotilicreara dilunctus.
Hæc' adlertio lacuicur aduerfus Foolecam ,
& alios,qui primenimoduridefendēditore
tiam fenentiam fequitur, ä probarui pri
mo, ndo poceltnatüralüb:lanria'steper ri
line propria fubllitentia,& detacrolidesfan
terur humanicacém Cornil propria carere
fubiiltentia :ergo ligaumelt,quod nego for
maliter;ſed realiter entitative dinlegancur
fubfidtentia a natura , eo quod licet ex hacie
paracione non niutua non interatur dißin .
Giointitatitia ,tamen ex mutta separation
optime colligitur enticatiua diſtinctio ,qua
do enim duo ita fe habent , vo vnom fio al .
tero conferuari pofsır; & è conuerfo débant
I 4 gaude
 4

11
Liber feptimus,OHæft. 11. Art.II.
gaudere res ientitatiua diſtinctione;fed hu- cura dicitur conſtituerefuppofitum ,etiaminton
manitas, & hypottaſis ita fe habent , ficut pofitis ex materia , forms, non quia natura ſit
enim ipſa humanitas potuit manere line pro 2#6 res dofuppofitum alis,hoc enim eßet fecune
pria ſubliftentia , & .perſonalitate , a qua táo dum opinionem dicentium , quod natura ſpeciei
inien dependce,vrd termine ,acquecomplc fitformsconſtituensjuppofitum ,ficut pars totis
nienio,poterisipfalubfillentia exiftere linc fed quia ſectisiduos 200Nm fignificundi naturas
humanitate, cum ab illa minus dependeat, fignificatur, vt pars,fuppofitüvero,vttotü , ideo
vade fidusdum primiam ſeparationem facta matura ſignificacur, vepars conſtituens,fuppor
olleadit , fecundam Factibilem demonlirat. tum vero,viconstitutem .Hæcille , tun cham
Secundo probatur:nam verbum fuple vice quiaia prædicamentisaccidenciun , vbi eft
creaiz perſonalicacis ;ſed 6 perſonalıcasero minor voitas inter abftraétum , & concreta ,
fer formalitas humanitatis cum eiusena. nihilominus idem fignificatur per vtrüque ,
se identificata,non pofferſupplesià verbo, ficut enim albedo,ita & album folam quali
eller cnim de rationcperſonalitatis ,ac prox tatem ſignificat : ergo eciam in prædicamcn
inde fubfiientiz , effe enticatiuc naturam to fubftantiæ abfra & um , & concrecem , eag
Lubftantialem ,ac proinde hæc identitas non dem rem fignificant,licer modusögnifican
polletſupplerià verbo,quod alterius cft en- di fit diuerlus, ac per conſequens hichomo,
Thätis ab antitate naturæ allumptæ : ergo. & hæchumanitas folum differune in modo
Tertio ab inconuenietinam fequitur, quod fignificadi.Ad hocargumentūreſponderur
hæc tir verabome est res quæ eft humanitas, . negādo coloquériã quia cít modustubítatla
cut hzc, propter eptitajiuam , identitacem lis reductiue percinens ad prædicamcatuma
motuseft res queest a£tio,eft vera, conſequés fubftantia ,vtmodus, & cerminusilliuscom
eit talfum :ergo & antecedens,migor pater, plecigas. Ad primain confirmation'm quæ
quia tunc fequeretur Verbum diuinum af el potiſsimum primæ feniconiæ fundamen
fumplille toram enticatem ,quæ eftio homia tum ,patetex arciculo præcedenti,quodno
ne, quod tamen non eft admiceenduni,nam mine illius,cuius eft quidditas,non fuppofi
f10fa enutas hominiseftin Chrifo , & in tum ,ſed indiuiduum intellexic.Sed dicesztő
Putro ,quare in Chriſto illa entitas hominis fequi nullam afsignalſu differentiam mer
pon ellleprofitum , & in Pero est ſuppoſe ſubſtancias materiales, & immateriales, quia
tum ?Ex di&tis quoque colligitur fuppofitü in vtrifque quod quid eft,efidem cum indi
integ!um à fola cacuradillingui realiter, Li- uiduo ,vt hoino cum Petro, & Angelus cum
cut includ ens ab incluſo, quia vlera natura
Scoringua Gabriele, confequens eft contra Philoſophi
ixcludit modum ſabonenciæ . contextum
6
primo : nam mo- quelam ,nam:ergo. Refpondetur
in ſubſtantijs negando fe
matcrialibusling
dus ille realis fubäilentia , neque et acci. condiciones accideotales indiuiduates ,quæ
deos,liqaidem el fübitantiæ completiuos, cum ipfo ſuppouto , fiue indiuiduo , quod
neque eft fubllancia focalis , velcompofitlig illis fubfternitur , faciunt voum peraccidés
neque mareria,aut forma, neque exiilentia, concerneris ies diuerforiam prædicamento .
quia confiitusi naturam fufcepciuam exifien rum ,in Arigelis vero defticione huiufmodi
tiæ , & nullum aliud ens deber ad uirtiin na. condiciones,& ab eijldem principiis indiui
tura fubftantiali:ergonoacii quid pofitiua. duatur,à quibus ſpecificatur , vndo in illis
Coofirmatur primo ex authoricacs Philoſo qood quid eft, pion oli omninoidem cumco
phi hic cap.5. & l.qui hanc quæfionem cuius eft,fumpro Philics & prout elt i pasa
verſans,ait,quod in his,qux [unt perſe, ide te rei , benc autem in illis , & hoc difcrimem
ell good quideft, & id.cuinseft , fcilicerijalu- voluit Philoſophus afsignare inter materia
12,& fuppofitum, de genere autem entium les & lepararas ſubstantias , cun quo itas in
perde ſuntſubſtancia :ergo.Confirmaturſem hoc conucnire quod ram in illis quam in his
cando:nā ipſa'natura perle poteltimmedia- fuppoficum à patura dillingvatar rualliera
te dicere tranſcendentaler ordinem adexi Adiccundani ncgo maiorem , quia non ni.
itentiam , & per illan actuari : fed perhunc fi media ſubliltentia eſt app nata fufci .
ordiscm conitituiturfuppofitum : crgoni- pere exiſtentian) quod fi admittanus naru
hil realcadde ſuprinaruram . Confirmatur raciantccedenterad exiftentiain dicercor
tertio :Nam homo,& humanitas, folum diffe didem ad illam , jam præinrelligitur conſti
runspenismodum fignificandi, & non pia tutun diappolicum 2ncecedenrer ad exitten
Des rem fignificatá :ergo ini cum .Antecedés tiam & non periplain exiitencian cxtrioſe
probatur cum quia D. Tho.art.4 . quodlibe- ce congoracam vt quidam ex'Anchoribus
1: adduct.circa finem.art, ſolūdifferre in mo prina loncenriz intendebane. Ad tertium
do fignificandi,eius auré hæcfunt verba:Na : refpondetur negandoantecedés. Ad priná
probas
 :
In vniuerfam Ariftot. Metapb,
probacionem reſpondent Flandrenf. vbifu
pra quält. 25. art. 2. & Caiet.I . p. quæft.3.
art.3 . & 3.p . quxli. 2.art. 10. quid D.Tho.
non pegac incer ſuppolitum ,& naturam ,di-
ftinétionem realem includenris ab incluſo
per inclusionem modi in fuppofito , quem
non includitgatura , ſed ſolum negat inter
illa diſtinctionem realem endicatiuam dua-
rum rerum exæquo, & adæquare å leinuicé
diſtinctarum , & adæquatefe excludentium .
Ad fecundam negatur coofequentia ,nam ex
niaiori vnitate concreri fubliancialis fequio
tur fieri vnum ens perſe ex natura cum ſubli
stencia ,quod nomine concreto,& nó abſtra-
cto ſignificatur, & ex minori vnitare concre
ci accidentalis ,fequitur folam formam ,quæ
eltdegenere accidentis , & non materiale,
quod eft alterius prædicamēci ,nomine con-
creto ſignificárizvnde nomé concrecij acci .
dentalis plusconnotat,quàm fignificat,quia
connotat ſubltractum , fed non plus lignifi- à
cat, quam nomen abftraéti,at nomen concre
tiſubſtantialis idem fignificar,quod conno-
Cat, & plusiignificat , quàm nomen abſtracti,
quod eft noméfolius naturæ.Secundo argui
tur,in fubftantijs ſeparatis fuppoficum ,& na
turalunt omnino idem fecundum rem :ergo
falfa eftfecunda afſercio , antecedens proba .
tur,tum teſtimonio Philofophi, cap.11. &
lib.z. de animac.9. tum authorirace Sancti
Doctoris ,qui in 2. diſtinct. 3. quæft. 1. art.de
& quodlib. 9. quæít. 10. art.1.aflerit , quod
quidditas fimplex, quæ ex partibus nec depe
dec,necreſulcat , ſubiſcit in elle , & eft id,
quod fubfiſcit in ſuo elle,quod eft excra ejus
quiddicarem .Rurfus quodlib.2.quæſt.2.art.
4. exaccidentibus, quæ nó funt in ſuppoliro
inculit diſrinctioné,ſuppofiti nacura , quæ
diſtinctio penes aliquid extrinfecum eſ dū .
Taxar.Deinde cap.5. de ente,& eflenciag.in
hoc ergo differt:aſsignat tres differentias in-
terſubſtancias materiales,& ſeparatas,pri
maearum ,quod materialis ſubſtancia,neque
citforma,neque eſc materia compofitum ex
.
viraque ,ai ſubſtãtia ſeparata ett fola forma:
fecunda quod illa poceltagnificari,verotā,
& ve pass;fed hæc cum fir ſimplex forma,ne
quit lignificari ve cocum cum nihil fit ibi
prxter formam ,qualiformam recipiens. Ter
[idcli,quod de fubfiantia materiali ( gnifica
ta per modum focius,ideft ,in concreto, non
prædicatur eileotia ſumpta,vtpars, ideft ,in
abieračto ,ar de fubftantia ſpiricuali quomo.
documque conliderata elus eilentia vere pre
dicacur.Denique 1. p. quæft. ;. arc.3 . collie
gir diſtinctiouem internacuram,& ſuppolie
cum ex conditionibus indiuiduanribusindi .
uidui materialis , cum igitur iadiuidua fub .
89
ftantiarum iematerialium , pullis conditio.
nibus materialibus afficiantur, in eisnon di .
ftinguecur fuppofitum à natura . Ex quibus
teſtimonijstale deducitur argumentum , vbi
nulla eſt ratio,aut radix realis dilinétionis,
non eft aſsignanda talis diſtinctio , fed in fub
stancijs Angelicis non eft ratio aut radix dia
ftinctionis realis inter fuppolicum &naturā :
ergo neque talis diſtinctio potelt aſsignari,
minor patet,nam radıx huiufmodi diſtinctio
niseft compoſitio ex materia, & for da , sa .
tio rotius, & parcis, & addicio conditionum
indigidualiu fopsa naturain , ad prima enim
radicem reducit D. Thom, kancdifrinctio .
nem in quodlibetis,ad fecüdam in cap.s.de
ence & eflencia, & ad terciam in 1.p.9.3.vbi
ex defectu harum conditionum materialium
negacin Deo realem diſtinctionem incer oa
turam & fuppofitum :ergo. Confirmaturinā
ficut negacio eft caufa negationis, ita affir
macio eit cauſa affirmationis , quod axioma
verum habet potiſsine in caufis & rationi
bus adæquatis, fed affirmatio harum condi
tionum infert in fubftãtijs materialibus , (up
pofiti a pacura realem diſtinctionem : ergo
illarum negatio inferer in Angelis negario
nem'ralis diſtinctionis. Ad hoc argumentum
dicenda funtduo:primum eft ,quod reuera
Sanétus Doctor foiçin hac fententia ,veſup
pofitum à natura in folis fubftantijs mareria
libus diftingui realiter ,exiſtimaret, in quam
opipationemporuit eum inducere reftimo.
nium Philofophi afferencisin ſeparatis íub .
fancijs , idem quod quid eit & id culuselt,
vbiluo viceri indiſtincte de indiuiduo & de
fuppofito loquebarur , neque mirum fi vi
fum fuit Arilcorelen hanc diſtinctioncm in
folis fubftancijs materialibus agnouille cum
ex myilerijs Incarnationis & Trinicanis quæ
ipſe ignorauit, inuitiſsimus ad indagandam
diſtinctionem fuppofiti â naturamaxime in
ſeparatis â materia,acque ad illam cognoſce
dam intellectus humanus fidei luniine fuerit
adiurus,fed potrea,re meliusà D. Thom. in
(pecta ,fentcnciam mutault 3.piquzſl.z.art.
1, vbi videns radicem adæquatam diſtinctio
nishuiufmodi,non elle folam compoſinone
ex materia & tornja ,au ,incluGonem condio
cionum indiuiduantium , ſed incluſionem
aliquorum accidentium aduenientium oa .
turæ extra eficaciam illius , collegit in omoi
ſubſtantia creata exaccidenciom Tultenracio
ne debere diſtingui fuppofitum fubßans, à
natura , qux munus fubitandi accidentibus
exequi minime poteft.Secundü & mihi pro
babiliuse D.Thom.ſemperin eadem pera
manfiffe fententia , vidensenim radicemdi .
ſtinctionis realis incer fuppoficum efledu .
plicem
 SO Liber ſéptimus,Oueſt, 11. Art.II.
plicom ; tum ,accidentium ſuſtenrationem ,
cum.com politionem ex materia , & forma
Cum allociacione conditionum indiuiduan .
cium es hacradice procedens in ill : 5 locis
inrele identitatem inter ſuppolirum & na-
201!2m Angeli non abfolutè, fed'fecundum
quid & refpective, idell , quantum eft ex vi
.
talis radicis , reliquit tamen examinandum
an ex ſecuada radice ſcilicer accidentium
fultentatione , eller in eis diſtinguendū ſup- prædifta eft conftituenda. Tertio arguitury
poficum - nacura: & tandem 3.p.quæl.zara nam inter fuppoficum & naturam ſufficit di
1. Vidensaatoran Angelicanimultis acci»
denubus fubefie,& actuari proprio actu el .
ſendieiesoratllentiam conucnicati,intulit
ex nacradice dillir ctum ellc fuppofitü fub »
Dans actui effendi & alijs accidentibus a na
cura iplailtaquenon affirmac ibi,quod nega
uerar antea,fedatūrma: abfolurequod nega
uerat quantum eliex vi vnius radicis , hæc
enim optime compatiustur, ficut qui de ho
Blae negauerit elie album ſecundum feaut
ex parte anime porerit affirmare de eodem
homine elle albem abſolute,vel ex parte cor
poris, vnde in locis adductis non folum po-
Dit D. Thom. identitatem inter quod quid
eli Ang = li & eiusnaturam indiuiduam qua :
fi hoc difcrimien tantum veller afsignare ,
quodin lpiritualibus fubftantijs eflentia &
lingularis eflentia à parte rei idem funt , fed
cus vero in fubftantijs materialibus, in quiə
bus indiuidua natura addit ſupra principia
fpecifica conditiones indiuiduanies à qui
bas {umit indiuiduationem vi aliqui ex difa
cipulis Doctoris Sarici interpretantur, lia
cet enim hoc diſcrigé verű fic & ab Ariftore
le inrenrum et vidimus; tamen aliquid am-
plius D. Thom , conceſilie ex contextu eoa
In locorum pates,vbipariter intere identi
tatem concreri & abſtracti in Deo atque in
Angelis ex defectu materiæ indiuidualis,có
crerum aucem non eft hæc natura , fed fup .
policia naturæ ,dicendum igicur eſt concer
Gle non abiolure ſed ex viillius radicis hu .
iufmodi identitatem :quoniam ex vi alrerius
præuidit negandam & luo loco negauirzne .
que quod ifti addunt nempe Sanctum Doo
ciorem concélsife exprefle difingui rcali.
ter uppoficum anarura in Angelis in 1.p.q.
$0.art.z. ad 3. & qu2 !1075. art:5i ad 4. & 2.
contra Gentas cap.52.11a confians res eſt,
quia in his locis ſoluni docet Angelum com
policum elle,exquo eft, & quod eit, hoc eſt;
ex cilencia & exiltentia ,con policionem au-
femei ellentia & fubfiftentia ,ncque conce-
dit , neque negat vſque ad plafarum ter .
tæpartis articulum . Hoc fuppofito ad fora
mam arguméti begadaeli minorylicet enim
in Angelis non liigeplex radixdicæ diftin . quantuin el yöus aliquis fubfiflens in carne
ctionis,et tamen vnica , ſcilicet,accidentiíí
ſubllentario ,quae fufficit calem fundare di
ftinctionem . Ad confirmationen dilinguen
daelt minor affirmacio baruos conditionů
Lola intere'diftinctionem fuppofiti anatura ,
nego : athrmario harom conditionum non
excluſa accidentiu m fuftentatione, trăſeat,
& licer alsz radices deficiant in Angelis,
hæctamcn man t : propter quam diflinctio
Nin&tio formalis ex natura rei :ergo non eft
poncnda maior diftinctio, fcilicet realisen
ficativa antecedenspatet , quia formalis di
diſtinctio fufficit ad faluandum ea , qux de
nacura & fuppofiro fides & Theologia do .
cent, nempeVerbum diuinum aflugi.phifle
naturam & non afumpfiffe pertonan crear
tam,& quod fuppofitum en lulcepriuúexis
fentiæ & relationis Filij quia hæc diftinctio
ex Datura reifufficit , ve dicamus ſecundas
ſubſtancias ,fcilicet, fpecies & generanon
effe fubiecta primofubftantia, cu folas prim
mas fubflantias :ergo. Confirmatur , nāhac
eft vera :humanitas eftres quæ eft homozled
ab eo quod eft vel rionell; propofitio dici
eur vera vel falfa : ergo ita eft à parte rci
qucd humanitas & fuppoficum funt eadedi
entitas . Maior paret,exillo fyn :boli Acha.
nalij,licutanimarationalis & caro vnus eft
homozanima auten , & caro fimul fumptae
folam naturam conftituunt. Ad hoc argu
mentum ,quo Fonſeca conuincitur rcfpon
deturillanı dillinctionem ſufficere quidemy
fed non ita ſufficere nequc ica facile redde
rc intelligentiani myfterij Incarnationis, at
que ex conditione ipſius perfonalitatis de .
duxitausdebere in aliquo modo cntitative
diſtincto agatura contutui,Nequc verü eft
quod addit Fonſeca,definitionem ex nate
Taredariinier genera & fpecics; cui aisurik
lat dillundlicneluppolicia natura , quia illa
tantumelt difrinčtio rationis , niti rariona
modi primo fubftantis includin primus , &
non in ſecundis fubftantijs, yt luo loco do.
cuimus.Adconfirmationem :Soro vbifupra
concedit majorem , & limuulnega diiiuclia
oem incer ſuppcftum , & naturam elle fora
malén es naturarei ;in quo non videtur ſi .
bicobftans cfle nifi folam formalea da. 11)
Etionem concedat inrer fuppoutua ,& natu
sam ; & neger illan, quain penebat Scopus
ſed vera ſolutiocli,qucd maioreft falla ,
idco neganda,nequeAmanafius valt oppo.
ficum , veenim explicat D. Thom . 3. p. q . 2•
art.riad 2. ſouminrendic, quod ficut vnitas
perfonæ conftituitur ex anima, & carne in
& ani .
 In univerſam Ariſtot.Metap . 91

& anima , ita vnus Chrifius Lubliitit in die diusibidemdift. 2. quille 4.art.l. Soncinas
uina natura , & humana , vnde lubdidii fide lib.4.huius quæſt. 12.& Flandrénlis lib.8ifu
tim,ita Deus,& bomo 9145 eft Chriftus. ius quæft. Te art, 2.Vincentius in relectione
de gratia Chrifti quæft: 7 & Cabrera tomo
ARTICVLVS III. 1.3.part.quxit.z.art.8: & q :17.diſp. l.
Reſpondeo dicendum primo exiſtentiam
non identificari realicefr ormalitercomela Veritas
in actus effentive ab effentia in ſencia entis créati.Hæcconclufio ftatuitur expendio
creaturis realiter diſtinguaturs aduerſus authores primæ fenteatiæ . & pro: ****
batur,primo quia Philofophus lib.8. Metha
Nhocarticulo tres verfantur femten * philicæ c. 1. & Comentator ibidé, & quod
ciæ,duz extrema, & alia media,prima libero 2.cap.3 . & 3. Philicorim comé:0 12 .
I afferit nullatenus diſtingui ex nacura
rei exiſtentiá abeffentia fed effe omnino ide
exprefe docentexiſtenciam diftingui abe
ſentia.Secundo quia celte D.Thom . z.p.ge
cum illa anteoperationem intellectus, Toc 17. art. 2. ( cuiin hac parte melior ſchola
lamque rationisdiſtinctionem inter yoram- Theologorum fufragacar)humanicasChris
que verſari,huius fententiæ principes fue- fti non habet propria, & connaturalem exi
re Durandus in 1.diſt.3.quæli.z. & in z.dift. ftentiam , fed exiſtit per exiſtentiam diuini
1.9.1.quamque in 3.d.6.9.1. dabius maaſe . Verbi:iam ergoellentia humanitatis inueni
ric, & Gabrielin eodem z.dic.q.6. & Ganda fur line propria, & connaturali exiftentia:
bo quodlibero 9. & 10. quos fequitur Vaz . quod abſque diltin &tione reali fieri non pof
quius 3.part. difp. 37. cap.z. Suarez 2.tom ) ſec. Tercio probator nam exiitentia eit viia
Opinio Metaph.diſp.31.fectið , 10 . & 11. & comor, miactualitasendisſe peruenienseniicreata
Vazque: 3.pare,difp.8.fe&tio.1. & habens fe ex additiona reáli Caltani forma
Suer . 6
1.& quiain vnoquoque &compofito 35.feâ
4. &difp. lunt plu. li ddillud ;fed quidquid fe habérex additio
Rominar
lisme res partiales entitates , & quælibet entiras ne reali ad alcerum dillinguicur ex darura
identificat bbi exiftentiam infert bicauthor rei ab illo : ergo;maior pacer sam vlama
veiligijs antiquorum inherens totpartiales a & ualitas entis crear eltexera çius effentia,
quot in co effe
exiftentias in vno quoque compoſito
inueñitinrurpartiales entitares, *foli
te , enim Deocreatens
eo quod conueniteffentialiter éxiitee;
per clientiam
Secunda afferit diftingui effentiam abexi- fed quid quid eft extraelenciam alicuius rei
ftentia formaliter exnatura rei ficut diſtin fingularis haber ſe ex additione ad illam , lie
guitur Alodus intrinfecusà re ,cuius eft mo . cerenim de eflentia anidalis non fic ratio.
dus; ita de cuere Scorus' tertio phyficorūg. nale,non fequitur rationale diſtingui reali .
2. & in 4.dift.1o.quæft.z. & Herueus quodliterab animali, quia animalelt prædicatum
beco 7.quxſt. 9. quibus fubfcribit Fonſeca comune extra cuius effenciam funt infer10*
lib.4.huius cap.z.quxit.4.fetti0.2.& 4.fate ra quæ tamencum illoidentificátur; at quid
torque ſe contrariariAngelico Doctori, &c quid eftexcra elfenciam Perrivoginecellario
doctrinxipfius fectatoribus, in qua conféle debet elle quid diſtinctum realiter ab alto ,
fionemagisplacermihiFonſeca qua fi pro quiaPerros includiceflencialiter omnia pre
Sentētis pria figmenta , & a mente SanctiDoctoris dicara, quæ cum ipfo identificarur Confirma
Thomi. alienasfentencias ipfi imponerei.Tertia Tên tur primo:nam alias de eilentia enos credii
Starwit . " tentia quæ eft Aogelici Doctorisaſſerit exia efter exiftentia, & tunc ho tio ab zjatno ai
fentiam'efl:modum five actü entitaciuun Nerer, qula homini ab æferno cóueniuc on
realrrerentitacrue ab vnius cuiuſq; reicrea. nia prædicata eflèncialia:confequens eittal
in cæ effentia diftin &tam ac per confequens in fum,& fidei contrarium ergo fallim elif
vno quoque compolito vnicam duntaxac ſerere exiftétiá idenriticari formaliter chos
exiitentiamente per quant rötum ipfum,& ellentia endis créati; & cum ex hoc liqualur
omnes eias partes actuentur , & ant exira vlceriusquod lic de eflentia illius, non cilt
caufas. Hanc docet D. Thoin.lib .2. contra ſatis coolonafidei ſentențiaalleretsexilieri
gentesc.53 ; & c.5.de ante,& effentia,& in zo tiam rerum creatarum ideocificari cum ca
d . 12. q. si art:4.& 8.huidslectione 1. & lib . Tum eflentijs.Confirmaturfecundo maioria
i.phylic.lea. 14.quodlibeto jiar.i. & da po eſt quædam entitaş parmalisexitenssinte
tência 9.art.t.Eande fenteātiam legiiana rum natura , & tamen non eft idem comu:1
før, & pluribusrationibusexornani Caiera . exiflentia, quia exini per exilięciam forna
.)

Dus 1.pärt.quält.5Cart.1. & dicto capos, de veintradocemuis ex profeſſo:ergo . Vio

ente & cffentia qux ! i5.& 17.Ferrarienfis di próbátor, dáexilledtia eſtactus fondas
Cetu capice sjiCapreolusin idin.Saqir.Egis ceprusin eflentia fubilantiè non inte

.
 1

91
.He

Liber feptimus,Oleji.li.Artic .III.

re;fedmediantelubáſtentia:Sicutenim ope de animarationali,aut ex primo fequi fecü
sari , ita & effe efta & usfappofici:exiſtentia dum . Declaraturhoc ampliusnam articulo
enim accidectis eit in ellealteri porius,quá. fequenti ad fecüdum ait D.Tho.in hæc ver
elle abſolute : fed Iubiftentia eft modus line bt. Ad fecundumdicendum quod non qualibet
termibus diflinctus à narura, & effentia cred fubftantia particulariseſt hypoftafis velperſonas
ta realiter:ergo & exifentia ,quæ mediante fed quæbsbet completam naturam fpeciei,vnde
illa forcipitur manus vel pesnon poteft dics hypoftalis vel per
ſecondoin vnoquoque compoli fornita fimiliter necanima, cum fitpars Speciei
8 Dico bumand.Exquibus verbis habemuspartes in
to vaica dumtaxatdatur exiftentia.Hæcfen
tentia faruirur aducrſu's cofdein authores tegrales nő effc hypoltafes,& aliâsc'x9:29.
primæ fententiæ , & probatur primo : nain conftar hypoftafis, & ſubgftantialunt idem
fondamenta oppolož Tententia erat idea & quod ſubliſtens in nacurarationali creatas
titas formalis inter elentiam : & exeftentia : eftperſona: fencit ergoD.Tho.eurinam Tam
fed hocfundamentum maneriam labe facto tionalem effe fubüftentemfecundum quid,
tum:ergo ruireriam policio plurium exiſten id eft quoadeffc & um independenuæâ maté
riarum partialium. Secondo nam exiſteoria ria , quia ſeparara à corpore poteft eflc,&
eita & us fuppofici:ſed in vno quoque com- operari:ſednon efle ſubliſtcntem proprieid
polico non datur DiG vnica lubalantia,de ellterminäram propria; & 'connaturali lub
voicam fuppofirum.ergo,& vnica exiſtea. GAétia diſtincta à ſubfillontia cocius compo
tia:vnde quia adeo fubaftentia ,& exigena liti : vnde maner noftrum argumentum in
tia proportionantur vt connacuralis exiften concofam .Torcio probatur quia materia pri
tia connaturalem pétat labüftentiam tana maeftenticas parciális, & non haber parciale
quam fui debitum ſulcepriuum ,& hæcdefe cxiftentiam vt infra probatur: ergo nofunt
cic in Chriſto Domigo ,idco in illo dotecit multiplicandæ exiftentiæ iuxta numerum
connaturalis humanitatis exiſtentia. Hanc partialium críticatum ,Denique poceit:often
rationem conantur aduerfarij infringere ex di conclufio ex intomposibilitate exiltent'
quodam Do&oris fan & iteftimonio quod ha riarum plurium in codem compatiro : nam
betur 1.7.9.75. art. 2 , vbi docet animam'rae implicat ex pluribus cnnbus in acto partiali
tionalem effe fubGllentē non obftance quod bus effici vnum perſe:ſed ex encitatibus par
fit pars:& in ſolutione adprimú diftinguit tialibus materiæ ,& forn:2 ;& partium inte.
Lubaftens complerum á ſúbüftente incom- gralium fit vnum perſe :ergo.nequeunt hu
pleto in hæc verba." Adprimum dicendü quod jufmodi partes eile éncia actualia proprijs
bor aliquid poteftaccipi dupliciter , vno mode gaudentia exiſtentijs.Major probatur quid
PrOqrochimque ſubfiftente , alio modoprofubfie ens per leperit ad fui conſtitutioncin (fi com
Jtente completo innatura alicuiusſpecies:primo polirum ac plura quorum vnum le tabaat
modoexcluditin berentiamaccidents, & forma vtmateria fiue ve potentia aut determinabi
materialis:fecundomodo excludit imperfe&tioe je , & alcrum lc habeat ve forina , & actus
nem partit; 66. Ex quibus verbiscale poteft fue determinans:fedens actuale ctiam par
deduci argumentum ;lublifteps ftacduplici. tiale figeripſe sotusexiftendi liuc concre
ser: vnomodo pro quocumque lubatientes tun illius,vilicnequit fubire rationen más
& alio modo pro ſublilteore completo.ergo terix ,porentike, auf dererminabilis, quia cũ
latius patetlubaftens vc-lic,quama fubfiftens ::exiftenria Gr vltimus actus , & actuslicas oru
completum ,ac per confequens datur fübdi- bium octualitacuin telto D. Thom . la paria
Nens incomplecum . Rurfus fubfiftens pri• quæf.z.art.f.nequit ſubira rationeña poren
momodo tantumexcludit inherentiam acci tiz aut decerminabilis rcfpectu alterius;
dentis , & forma materialis : ergo materia aliás pollet Tubire rationton no vltimaactua
prima, & quælibet pars integralis en Cablim Jitatis,liquidem eller actuabilis, & decermi.
fleos incompletum , quia neque inheret , vt nabilis per aliam vlteriorem , quod implio
accidens , nequevt forma materialis. Sed cat ; Gcutenim vltima vnitas ternarij in co
koc argumentam nő obftaiinam ibiD.Tho. quod vltimalicer partialis nequit ſubire ra
nomen fubfiftentis accipit non proluppoa riové determinabilisreſpećtu alterius ; quia
to feu pro concreto fuppofitalicacis fiue hy höcefferipſám elenon vltimám , & vlti
poftafis,fed tanrunr pro exiſtenteper fe , & mam :ita repugnat exiſtentiam etiam partia
independeorer #wateria;vnde intülit in fis Jem , & exiftensperillám vt fic, effe actuabia
ne corporisarticuli anifoam fuisoam effe le, & determinabile per aliam exiſtenciant;
aliquid incorporeum , & fubfiftens; deto. quia hoceſet illam ,quaeeft vltima actuali:
tans fe pro eodem accipere io articulo in tas non effe vltimam ; & id quod eft virimo
corporeum ,& ſublikenis, quod prädiçatug actuarua noneda vlcimo attuacum . Dico
tertio
 In uniuerfam Ariſtoc Metaph. 9$ 1

tertio exiſtentia eſt actus realiter cocitacije
diftin &tusab ellentis entis creari. Hæc dia-
tuitur pro D.Thom . & eius fectacoribus, &
probatur primo à fuficienti dimilionc :nam
omnis diltinétio ad dilindtronom rationis,
aut formalem ,autrealen enticaciuam eſtre
ducenda:cum igicar diſtinctio quæ interef.
ſentiara creaam , & existenciam nofiliera .
nionis folum ,neque formalisex naturarei,
erit realis cogitatiua. Secundo.namexiften
tia ſubſtancia collucnic eficacia inedia lab .
diftentia , qux entitas modalis ell diftin.
:
an eft , & quidefi non contincre plura ficuc
corinec quattio propter quid, & quiach ?fen
tijergo philofophus exiliēria ,& quidicatë
buceileaciãno elle plura ſu to ponere.in
núinero ac proinde non diſtinguicx natura
rei, vbienim nõeli pluralitas neq; distinctio
realis poteft reperiri, Relpoderur quod in
quulean.eit,non quæritur cxiliétia actualis
teilçez , quia ſcientiæ ,ad quas hæc quæfo
pertinet, abftrabatabexiftétia ,fed quæriter
poſibilitas exilięcia ,& quia hæc potétia feu
poſibilitas no diftinguiturab eisetia rei crea

éta realicer antiratiae : crgo à fortioriexi- bilis diltinctione reali,præfertim a potentia

Acacia debec diftingui realiter entitative
ab eflentiaialias quo pacto identificari por
fet , & CL101 eflentia id : quod conuenit illi
mediame ſubtiitentia , quæ cum effentia no
identificatur : 400 quomodo cxtrema ſunt
idcm , ſi mediom cum illis non cit iden ?
Contirmatur : ex cflentia , & exifensia fit
Jealis compolinio vc/uc?ex cou , & pocen-
led ve
tla, probaealis
latelitor t Calen dausevbi fupra
execnq.ia
) omnic onotaoVef
compo propri petis
hxcludaturradicaliter,idco dixit,philolo
phosin queſtione anelli,& quid eft,non co .
tineri plura ,quia continetur idelub diuerfis
reſpeftibuszna in quæftione anul concine .
cureſſentia veforenis exiftereideiicum con
notatione exiftéria ;in quæitione auté quid
ch continetur cflentia vt conitituésre in da
Jilpecie cx calı gecerc,& diurétia , leclelik
tioneexill , Socãd
eotixti argui
ooargu
tur:Hom aci

Tealiter ene datiue distincta exexprenis nãm Cata elencialia nhıl addit policinu seanter
que realicer identificatis cum diſtinctione diltınétam , & camen haber contenciam ye
formali licet aliqualis fiat compoficio , 14 . fupponimus:ergo exiſtencia no distinguicur
suen ett potius iucnticas quam.compobtio. ab eflentia ,niaior probucusuna quádo hood
ergv. Tercio quia exiitentia materia prima crittit ſolū additur quod illuprzdicara efica
nequit cuiuitlaidemuficaricum lircommu . sialıa , qua antea non éradtextia iuas cautas
nicata à forma, quæ eft dutincta enticatiue modo line extra illas:ſed hac quod ett extra
amateriasverbietam diuini exiſtencia com caufas,nó eft aliquid rcale diluintit à prædi
municata humanisaci alluinptc vicem alicu Catis effentialibus,aut illisfuperacdıū ; quia
ausentitatis topicais : ciguillcentum.Deni- pereadé met prædicara per quæ erar ancea
que j robuiar exJUS CF.aions formalibus: in caufis, & in potentia ,nodo el catracada
nan exitentia citacius quo res ponitur ex- fas, & in adu : ergo. Dices quod aliadolid
tia caul . & collituitur in actu fecüdo etien quod ett extra cautas , & aliud id per quod
diatq; ratione cuius teminat generationé fi homoolt extra cauías,nam homocizni luis
ue productionë lui, & fic porésoperari aut pa prædicatis eflentialibuscit ,quod exiliat ex
tiline alterius operatione cerquinare ,licet tracaufas.scamen id per quedesidueno lune
enim exivienda rõde rario formalis agendi prædicataeflantialia ,fed quædam actualitas
aut cerminandi agéris productioné lige alla realiter ſuper addıca,quæ dichur cxiftentia :
operationen ,cft camon conditio intrinfeca , Sed contra nam eflentia homeis que eu
& complementum in ſuplubile ine quo' ne ante hominis productionem in potétia pout
9; agere neq; terminare operationé aut pro quam homo producitur elt 19 actu. & eli of
duccionépotol vnü quodq; osarili cffc- tencia actualis, verunquc olt be minim de
Etus formales Lunr dittındiabeittu forma Porétia ad actum trálilla, quia habeteilcntiá
liellente no dū formalirer fodecjā eotica- jam aqualē : ergo nedīcileotia hemisis elt
tine, quia aduvnine illi accidéralirer , & funt id quod exiſtit,iedeltid per quod homocxi
extra cllcntārei collicurę ia in fuo elle ellen Atir.Reſpondetur iuxtafolurioné aſsignatí.
ciali , & cóueniñi illimediāte fubáfétia qug Ad cuius impugnationedico eſsédaca actua
elicotieas ab cſs @ cia ſubltātæ diftincta : ergo le dicere duo alrera de materiali fciliceele
facedű elt cü D.Tho.exiflentiã entitar:ue ab fentia ,quæ eſtactualis ,& alterü deformali
ellentia dillingui : & eifdem argumencis con ſcilicet actualitarem qua fit actualis, {icur ho
uincitur ſubliftentiam ab exiftentia pan mo mo albus vel album , quia conotacioù efl duo 1

do diltiagurio creacurisrealiter enticatius , dicie , corpus , & albidinem ‫܀‬: vnde licuc
Satisfic Sed hæcfequuntur aduerfariorum ars homo albus non eſt albus per huspanita
A754997091 gu24011...Primú defumitur ex philofopho rem , ſed per albedinem adueniente na hue
fecīdo polteriorūca, afferenti quellioue manitati, itahomoexiftensoon exileper
ellen
92 feptimus, Olaf. 11. TArt,III.
Liber
effentiam bominis,fed per actualitatem ada
uenientem eiientia : lxc autem actualitas
el exilienria ,ad quamomois datura , & for
ma live elicotia haberle in potentia. Tertio
arguit Fonſeca : nam fequitur Deuin pol-
fe feparare effentiam ab exiſtentia , & ê
concra , atque aliarán line altera confer.
bare ;hzcenim nucualeparabilicas el debi .
ta excenais diſtinctionis realis entitatiuæ :
conſequens eft fallum , quia implicat exi .
ſteorian ſine aliqua eſſencia aut nacura, cue
juseft aáus conferuari,ergo, & aptecedense
confirmachoc argumentum tripliciter:pri-
mo,ex eo quod fruftranea eft diltin &io enti ' druplex quadruplicem videtur exigere exi
datiua,vbimodalis ſeu formalis fufficit : fed
hæc fufficit ad faluandum omnia quæ de eſ .
ſencia, & exiftentia prædicari ſolent: propo
ter umilem enim diftin&ionem qualitas die
citur perfici per modum intentionis atque
intendo non eftilli eilenciális, & fubitantia
diciturreferriper relationem fimilitadinis Dubium primum appendix , an den
aur identitatis ſpecificæ vel per relatio.
aem creationis paſsiuæ, & quod huiufmodi
relationes fint extra etſentias illius:ergo.Se
condo quia fequitur exiſtentiam elle vacura
completam acponibilem io recta linda poæ
dicamentali.Tertio authoritate philoſophi
eſſercacisio quæſtione ad eil,& quid elt , nó
contineri plura.Reſponderui ad argumen-
tum negando fequelam :neq; enim adæqua-
faratio mutuz ſeparabilitatis duorum extre
morum eft eocitatiua diſtinctio: poteft nam
que coram ſeparacio impediri,& defacto ex
multiplici capire impeditur : vnde materia
nequit fine forma ſubſtantiali conſeruari,eo
quod eft pura potentia,quænequit actualita
tem'exiſtentiæ ſuſcipere nia media forma
fubflantiali : & relatio filij abfque parentis
relatione nequit faluariâ parte reipropter
mutuam dependenciam auc connexionem
veriafque relatiui; &c fimilirer neque eflen-
tia fine cxiſtencia poteft exiflere ,quia exiite
re elettrcos formalis exiitentiæ , neque exi
ſtencia tine eſſentia cófiltere poteft, quia eft
a&us,& modus intrinfece ſupponens effen
tian yt fabie & um , principium formale ac-
que fuadameacum .Ad primam confirmatio
Dem bezo minorem , nam licer eadem eoti.
tas ſecundum diuerfas formalitates,& abfo .
luca, & relatiua poſsit effe, tamen nequirea
dem entitas potentiæ , & vltima actualitatis
mania exequi:neque côueniens eſt ens crea
tum per fuam enticscem exiflere, & effe vlti . probatur minor quia cres perſonæ diuinæ
mo aâuaram .Ad lecundam pegaada eſtſe- vc fublítences , ſunt realiter diſtinctæ : er
quela.Adtertiam fuficientem iam adhibui-
mas ſolutionem . Vltimo arguitur : 1a Deo
cuius eflentia cft fimpliciſsima, dantur plus
tes exiſtentie :ergo in eodécompolice crear
::
to,cuius eſſentia nonen fimplex,ſedex plu
ribus partialibus entitaribus compofita, plu
rusetiam exiftentiæ poffunt, & dibencings
nirigantecedisprobatur, zam nou obllance
quod lubị llentiafit vltimus cerminus , præ *
terfubGllentiam abfolucam ,quæ conuenic
Deo vepræintellectu perfonis, dantur cres
ſubliftentiæ relatiuæ , quibus tres perſona
conftituuntur:ergo non obftante quod exi
fencia fic vltima actualitas poterunt dari
præter exiſtenciam abfoluram cresaliæ relam
tluæ ,imòcum exilenciæ ſuſcepicuum proxi
sigue ſit ſubfiftentia, & hæc in Deo fit qua
dientiam fibi proporcionacam . Proprer hoc
argumentum componendanobis eit voitas
cxiftentiæ diuinæ cumpluralitace ſubliften
tiarum , quod induobus dubijs fequentibus
exacte præſtatur.
turin Deo tres ſubſiſtentix relati
uæ , &alia abſoluta , & cõmunis
Nhoc dubio circa primam cius papa
tem de fubfiliencijs relatiuis , duæ ver
Sapcur fenceria Prima Durādi Paludo
& Capreo.in 3.d.1.4.1.& Ferrariėlis 4.com
tragêtes c. 26.negātiū dariio Deo treslubli .
Nérias relaciuas vltra illá cómune , & abfolu
tá,qua dicũrcóftituero tres perſonas diuinas
provetribus earī relationibus aforiatur,&
in eis modificatur. Sccüda allerens dari tres
fubfiitêtiasrelaciuas præter illã cómuné , &
ablolutā:Gue hæc admitêda fit fiuc ncgáda
in Dcoret Caiec.1.p.4.39.48.4 . & q.3.i.se
& 3.p.9.3.ar.Medin.fibi. Bañelij i.p.9.40.
af.4.dubio z.Valent.difp.2.punto 3.Becani
C.3.de Perſonis diuinis 9.9. & aliorum rccē
tiorum :pro cuius fententiæ vc pote verloris
declaratione , Reſpondo dicendum primo
relationesdiuinas conflicuere perfonasle
cundum fibi proprias rationesid eftfecun
dum quodratione diſtinguuntur ab ellentia ,
& non fecundum quod ideacificantur cum
illa :hæc conclufio ftatuitur aduerfus aucho .
res primæ fentérix , & probatur primogna ſi
condituereēc perſonas ſecundü quod iden
cificátur cú eſsêtia,ipfa clientia efecratioco
ftituendi illas in effe fubfiſtēcis:at hoc eft fal
ſum :ergo:maior admititur ab aduerfarijs , &
go nequeunt conſticui , & diſtingui per id
quod eft iplis commune . Secundo nam
cum perſona duo dicat , & efla ſubliltans, &
eſſe incommunicabile vel fubaltencia abto
luca
 Tre runiuerfamAriſtor.Metaph.
luca, st eſtantialis cöfticuit perſonas quoad
primum ſcilicer quoad ſublittere vel quoad
ſecundum ſcilicec quoad incommunicabili
garem non fecundum ,quia quod eft commu
nicabile tribus perfonis; quo pact) poteft
reddere perfonam incommunicabilemine .
que primum ve voluntaduerfarij quia diuid
næ relaciones ſunc in ſe spûs fubultentes li*
ceccadix anodiſabliitendi iplaruin fit fublim
Atentia eſencialis : ergoſe ipſis porcrunt có
24
eadem fubfiftentia abſoluta dicitur triplex
non in ſe ſed vemodificaracribus relacionia
bus.Sed neucra folutio ſuſtineri pocelt non
quidem prima, quia ficut tres perſona funs
tres ſubli:tences; ita gaudenttribus fubüller
tijs quinimo nomen numerale infubftantia
uis numerac formas vode.cum nomen füb .
fi lentis fubftantsuum Gc numerando tres
fubfiftentes,numerantur etiam formæ fube
Gitencentës . Neq; fecunda quia liçeciá'exe X

{ticuere perfonas in ratione fubfiitentium , ftentia ve moddificata cribus relationibus di

Confirmacur, quia perſona non ſolū quoad ceretur triplex, & familicer poilec dician die
referri ,& quoad modum in comunicabilica. uinis dari cres intellectiones,quia intelle
tis diftinguantar, & opponuuntur fadecian & tio eſt triplex ex eo quod afociatur tribus
quoadlublittere:ſed in eoin quo oppoaun . perſonalibus propriecatibus,confequensau
turdebent conſtitui relationibus : argo reia . tem elt falſum , & nullatenus admicenduin
ciones ipfas conftituuntın ratione fubaften ergo antecedens.Quare cercia folucio pro
film acproinde funtores lubliftentiæ rela- babilior eft quod nominefublilierizaccipio
cux.Tertio nam forma conſtituens adæqua tur proprietas perſonalisica vilenlus fiidae
Te perfonam elt racio incommunicabiliser ritros Lubiférias id elt ores proprietates per
fabĞſtendı quia perſona est incommunicabi fonales: Sed neque hæc ſacistacie,nam verba
letuoliteos, fed forms adæquate costituens Conciliorum in proprio fenfu atque rigore
noftro more intelligendi diuinam perfonâ accipi debunt: ergonomen ſubgitencix pro
elt relacio fecundum propria relationis ve fubättendiratione fupponit neque ad graus.
conec communis Scola Tneologorum i.po tačem Cocilij pertinec venommain crāslace
9.40.41Cequergo relatio diuina fociidum pro tia ſignificatione , & impropria accipidoc
pria celacionis diuinæ id eft quatenus ab efe fuppofirione.Deinde quia in actionc vnde
Lencalı fubfiftentia diftinguitur eſt racio in cima Syaodi sadiſfinicurTriniratem effe au
communicabiliter fubfiftendi ac proinde merabilem tribus ſubliſtencijs vbifubáitene
non folum tribuir perfonæ diuinæ incômus halirasah Pro
cia accipitur pro perſonalitate, quia perſoa
nicabilitatem fed eciam ipium fubGlendi aliud pili fübältentia incom
modum non effentialem fed relatiuam. municabilis rarionálisnaturz :ergo . Denim
Dico fecuado præcer lubantenciam abſo : qu
e admiflo quod nomine fubaftená
lutam dancurindiuinis cres cationes fubfi- tiz accipiacur propriecus perſonalis hoceo
Atendi relatiuæ ,hæcitacuitur aduerſuseoſ. collis quominus codem nomine accipiacus
dem authores , & infercur ex prima : nam fubfiftentu :ergo io centum antecedens proc
Grelatio fecundum propria relationis con . batur,nam proprietas per fugalis in dicinis
Aticait perfonam in ratione lubattentiszipſa eſtrácio Lubaftendi, quod pacec eo quod ea
relatio fecundum fe eft racioiablillendi,& infinita interminando , & potens fupplera
non folum quacenus includie fubliitentiam Vice perſonalitatis , & fubalterix creacę ,&
abfoluram.Deinde probatur conclufio na.in gaia fecundum ſe ,& proue diſtinguiturra
dancur tresforma perſonales ideít tres.per- tione ab effentia cft diuina ac proinde cns
fonalicares,fed perſonalitas eft fubfiftentia diuinum , & non depen :dens ab alió :ergo na
incomunicabilis : crgo dantur tres (ubfi . dependens; & ſubfiftcns.Dico 3. perſonaia
Hentiæ incommunicabiles ac proinde cres diuinis importaealiquid pofitiuum formar
fubfilięcie relaciuæ. Rurſus darü conciliade liter ; in reéto quidem relationem veſub &
terminant dari in diuinis tres fubfiitentias fenteni Givehypoſtalim , & in obligao na.
iuxra nameruni perſonarum loquunrur age curam.Hæccóclufio itatuitur pro prima para
tün de relatiuis, ergo hic fubfiftentiarum pe aduerfus Scotum in Tadillo38. quæft, vnte
Cervarius non eft negandusimaiorpatetquia C2,Borricum quodlibcto 5. & in fumma arte
ica determinatur in quintaSynodo actione -57.2.1.Torres ſuper quæftioné 29.topovića
vndecima , & in feptima actione tertia , & . & Molinam , q. 26.arc. ig dilp. j. afferentes
in Concilio Lateraneng ſub Martino Vice. perfonani importasi de formali modurra.
lebrato. Ad hoc argumentum criplex ſolu . tionis que fecuadam intentionem indiuidus
tio adhiberi folec ab aduerfarijs prima eft vt vult Enrricus Que negationem commu .
quod concilia nomina fubliitanciæ acci- picabilicacis ve alijs placet, ftatuitur etiam
pions concrecum ſübliitentiæ ici Vileplus contra Laurentium Vallam effe rentem libe
lic dari tres fubältenees. Secunda olt quod 6.clegantiaruin capitulo 34. perfonam dice
@
 , .II. Artic.INY.
Oteſt
Liber ſeptimus
re de formali qualitatem etiam in diuinis le in natura rationali : ergo Gmiliter per .
& probatur,cum quia ex di&is coniłae per . fona Diuina eft habens naturam Diuinam
fonam diuinam formaliter conitrui per pof fiue ſubtiftens incommunicabile in natura
filluan perſonalitatem , & nomen ſubälten Diuina ac proinde natura Diona importa
didzaificare relationen d1010am vt fubie
fentem, fed hzcranio politiua, & rsalisiere
go . Tam ex difinicionibus perſone tra
dicis à Bpecio , & Ricardo: Boecius enim
lib, de duabus baruris capic, 23. diffinit
perfonam efle racionalis aacuræ indiui-
doam fubftantian , id eft ve diffinierunt
Ricardus de Sancto Vidtore libro quare
to de Trinitate capitulo. 22. & 2;. & Con
ciliam Florentinum fefsione 19. raciona-
lis naturz incommunicabilis exiſtentia: &
idem Boetius vbi fupra capice 22. pero
fonam didinam diffoierat dicens elle nie
turæ diuinæ incommunicabilem exiften-
tiam ,in quibus diffinitionibus explicacur
perfectio politiua perſona per negatio .
aem comunicabilitatis, & coinen indiuidui
fumitur primo intentionaliter pro fingula
ji nacura
racionalis queintelle & ualis : ergoa
Deinde quia perſona eſt quidicferiusad hy
poitaan , & primam ſubitanciam ve ſupra
docuimus,(ed hypottalis, & prima fubitan-
tia non dicunt qualitatem ,fed rem ſubliitea
tem neque hæc funt nomina qualitatisſed
fubftantiæ :argo. Denique quia alias, pro
poſsitio iita pater diuinuseit perſonageſlut
accidentalis,lquidem prædicaret de pacre
diuino fecundam intentionem aut negatio
ncm rationis aut qualitatem quandamaccia
dentalem ,confequeaselt pluſquamfallum :
ergo, & antecedens vade fententia allorum
Tacologoram non eſt laris Catholicæ dom
Crioz conſentanea: Lasrencij aurem Vala
opinio yr erronea iam eftâ libris ſuis expur
gata ,& à numero elegantiarum exploia , &
promaiore huius primæ partistoco
monfirmari
o-
De videantar Bellarminius 1.lib.z.de
Chriſto cape5.Suarez lib.i.de Trinitate cas
1.0.2 . & L.Toma ,mcthaphilicz diſp . 34. ſect .
1.& Fonſeca s, merhaphiicæ.c.9. 9.5 . le
& ione 10. qui difànitionem perſona a Boa
pio alsignacan detendunt , & explicant in
illa nihil racionis , aut qualitatis importaris
ſeconda pars coclulionis Icilicet quod per
fona dioina . importec in recto fubaltens in
concrete , & naruram inobliquo probatur
primbonam perfona Diuina eit inferior dis
rede ad perfonam yeticies perſona vt fic
dick in recto indiuiduam fubitantiam , &
naturam inobliquo vc patet ex præfacta dito
fiainoae Bostij eit enim racionalis natu-
sz indiaiaua lubitatia :ergo.Secundo quia
periona icem eft quod habens naturam ra-
tionalen uue íubliliens in communicable
cur inobliquo;fic enim fe habec nacura Dim
uina ad personam diuinam licuc narura sa
tionalis ad perfonam 'Vilic. Tartio perſo
nalicasüiaina lignitīcarformaliter , & dire 2
Ete diuinam fubtilentiam fed in diuinis con
cretum , & abftraétuwidem fignificant :ef
go perſona divina importabit lubüfens die
uivo'o incommuricabile , quod ell concre .
tum perſonalitatis , & quia hoc 'lubliliens
divinum incommunicabile non (aluator ni
fi in relatione concreciue'ſumpra :tola enim
relario fignificata in concreto eit perfo
na in diuinis ;ideo hoc nomen perfona din
uina ſignificat in retto relacionem ſuure
Jaciuum inaterialiter , & identice, forma
licer aurem fignificac ipfam relationem ve
ſubGiftentem , & ita docet Diuus Thomas
1. part. quæ4. 29. articulo 4. & ine, diftin
ctione 23. articulo 3. & quæl. 9. de po .
tentia articulo 4. ex his facile ad concor
diam duæ opiniones Thologorum facie
teaus fibi imuicem aduerſantes reducun
tur : alcera Capreoli in primo diliin
ctione : 5 , articolo porno concluſione za
& arculo 3. ad argumenra Aurcoli ,Gl
ueftri in coflaco quæstion . 29. articulo
5. & Vázquez 1. part. diſputatione 17.02
pit. z. aſſerertium non en diuinä periona
dire &te non relationem fed hypostalim im
portare :alrera Caict. 1.p.q.29.art.4 .& Sua
rez lib.7.de Trinicare c.8. allerentium atomi
ne Diuinæ perſonæ directe, & formaliterre
care.t obaturam liquo
vero inobvtr fignif i
*****
care .Eo quoddiuina relatio umque mu
nos exequiturfcilicet relationis,& fubfiften
tiæ ſiue referendi, & lubuitendi:nomincque
diuinæ perſonæ impos lutur formaliter , &
directe relacio con quoad primiomfeditantū
quoad ſecundum munus :quod quidem au
ctores prioris fententiæ nomine hypoftatis:
aućtores vero poſterioris non inc relationis
diuinæ inrellexerunt.
Cicri feant
cuur ameopalort
ndTh
riter diſ rcamin in dub
giem duas pans
ij ſe
tencias quarum prima admitrea's huius mo .
di abſolutam ſubfiltentiam in Deo fuitno
mipalium in 3. di'tinctione i , communia
terque recipitur à Thomiſtis , ve videre
eft in Capreolo in 1. diſtinctione 16. ad
argument contra tertiam , & in z. diflin
a e
Etione i. quæilion. 4. Caiecano l . part.
quæſtion. 3. articulo 3. & quælt. 39. arcia
culo 4. & 3. párt, quæft. 1. arciculo 2. & c
quzſt. 3 , articulo se ac Medina ibidem.
quam
 In runiuerſam Ariftor. Metap).
Quam Gibi perſuadere videntur ex pluri-
bus locis Angelici Doctoris, in quibus fa•
tetur Deum ve præintelleétum perfonis
effe fubfiftentem , vt in dictis locis primæ
partis , & quæft. 8. de potencia arciculo 3
ad 7. & quæſte 9. arciculo 5. ad 15. Kura
{us in eadem prima parce quæito 40. arti-
culo 2. ad, z. aic diuinas perſonas non die
Atingui in elle ,in quo lublillone : & 3.part.
quæ [c. 3. articulo 3. ſubdic deitatem abſtras
ctis perſonaliсatibus pollo affumare naru-
ram humanam : quod tamen noil poffeta
nili ve fic efluc lubailiens , vc pore poo
rens fupplere vicein lübüftentiæ creare's
deinde quia Deus ve pratintellc tus roo
licionibus concipirur vi lingularis fcilicet
ve hic Deus ; dc enim concipitur â (u-
dæis : & yc prima ſubſtancia , & exiliens
ve quod , & operansad cxcra : & intinia
te perfectus: quæ omnia verificari non pof
ſent de Deo , niti ve lic etler ſubfitions:
ou quod eſte fingularem , & primam fub .
fiantiam , & hoc aliquid , exiftentia , &
operatio funt propria fuppofiri vel lublin
scentis: & tubliſiere eſt perfectio fimpli-
citer >
ve pore quia els molius quam non
ſublilcere :ergo.
Sentëtia Secunda nihilominus , & vera fenten
periorne tia ac indubitare tenenda , negans eſt Bo-
gans inb nauenturæ in l. diſtinctione 1. articulo i .
fiftenciã quælc. 3. & diſtinctionc so arcic, 1. quæſt.
COMM3 . 4. Enrrici quodlibeto 5. quæft. 8. Alca-
ne 172
dis z . part. quæſt . 2. Oxembro 3. & quali.
7. membro 1. Valencia, & Bucani vbi lu-
Pra , quæluadetur primo quia Deus ve præ
intellectus perfonis nequir elle lubrifiens:
ergo tailo innititur fundamento contraria
fentencia : antecedens oftenditur triplici-
tur , tum quia Theodorctos relacus in ia
cono Conciliorü pole quintam Synodun
generalem in additionibus ait bicutar 1927
liberari , aic in Deo nullam ello commu-
nem íubfifientiam . Tum criam quiacon-
coplus ille lubliltentis. Deixaci ve pren-
telluéta perſonis nec tribuit elle per (ein-
dependenter à fubiecto , quid hoc haber
dercas â lè ipfa , cum fit natura ſubſian-
1 cialis nec cribuit cff : incommunicabile ,
quia vc lic elt communis tribus perſonis:
& nibil aliud porelt ei tribuere : ergo ele
ficticius , Tain deniqu : quia de ratione
fublilicnciæ vt lic cle quod ſic vlamus ter-
nonusnaturæ reddensillanu vlcimo termin
Data17.acut de ratione exiitenrix etc , quod
Lic vicimas actus:fed deitas vc ſic preæincel-
lefta , cle vlcerius terminabilis per rela :
tiuas perſonalicar:s : ergo ve ſic non iri-
selligiruc lublilceos, antà proui concipitus
- ..
97
in perſonis , que fuic ſentenria Athanalij
dialogo de Trinitate contra Anomeos di
centis,deitatem non nilive cxpcétatur in ia
diuiduishoceft in ſuppogris ;tubtiltere : c :
聯
go .Secāšo probarur extriplici incót:nie
ci quod fequitur ex contraria lencurigla, ir
doctrina Diu .Thomæ: primant eft' good
Deus , & deiras dillinguerentur rationerin
tiocinara , & cum fundamento in re dicurdis
Ainguitur perſona diuina,& relacio ; Se non
folur ex modo lignificandt auc ratione r.3mm
ciocioante :cuius oppoficum docet D. Tho .
masi.part.quæite 3,art.3. & qælt,40. aic.si
dicenshanc propofitionem , Deus eft deitas ,
effe veram in lenſu formali , foloque moi
do fignificandidiferre piædicatuni â ſubis,
co :fequela paret : quia corc Deus ſupradei
tarum ad :Jerer aliquod concepcum obie .
Cioumicilicet ſublitentiæ effentialis effective
que concretum natura , & huiufmodi fübfii
Binciæ . Secundus , ett dari quaternitatem
diuinarum perfonarun : co quod vltratres
perſonas relailtas dari tur fubliikun's etlen .
calcin natura intellectuali quod non po
relt non alle perſona fecundum Diui Tho .
man 3.part.q.z.ar . } . au primum , & ad z. &
quæit.g.de potencia art.z. ad 5. alioquinläb
fiftentia tingularis nonellecidem formaliter
indubitantijs cum fuppolito, & re naturæ :&
in racionalibus cum perfona: Cuius oppofte
tum ducet D.Thomas répart. quæft. 19.art.
2. dicens his quatuor numinibus : TubGllerie
tia ,ſuppoticum ,res naturæ ; & perfona earia
dem rein fignificarifecundum diuerfamu
nis :quodtam n inconueniens derogacific
dei Turcium cit , quod apuraciones Derad
excl've creato, & difliticario pollene atiri .
buihuic Deo ve prxinteliccto perfonis: fi .
quide:1) Yetic kit lubliétous ac proindsap .
tum operari ve qlod : hocautem aduertito
pur Diguo Thonz in cadem i.purt. quaeli.
33.256. 3.ad primum dicenti precatuco .
munta qux importanc refpectus ad crcaca
ras , Per polterius dici : 12c13 ua nút: tta •
lia, quis procctiones adintra ſunt principia
emanacionadestra. Vlumoprobatur lup
ponendo nomen fubtilicntiæ colere accipi
tripliciter,nimiruni vel prorarionc exilien
di pericidalt independenter à fubiecto in
hælionis, quo pacto conucnicſubiittere un .
mnibus partibus fubliandiz :vel pro ratione
exiftendi per fe hoc clt independenitorid
Lubiect ,& iluppulito : & lic conuenicani
Me racionali lepatite à corpora :velprora
tione exiftandi paria hocet , independia .
desecra fuppofito , & fubiecto , & in Coille
municabilicet : & ticcongenit lolistippuiten
tis : ex quibus accepsionibus lol certa ett
K ; propria
 98 Liberſeptimus,Quæft.II.Artic.III.
propria ſubliltuntia pro ve diſtinguicur ab fubliſrentia fecundaria , ſcilicet relatiua,
exiitentialubilanciali,cum quaconfundi. qux eſt ſecundarium ſubſcaprium exi taga
tur in duabus prioribus:ergo deratione fube siæ ,vnde fenſus illius teftimonij Angulici
fitientiz propie eſt,quod úr in communicae Doctoris potefteffe duplex,primus quod re
bilis, & conflituilualupprtin :ergo repug. laciones diuinæ abelleosia ve à radice ha
narin Deofubakien2 abloluca, & cominu bent ſubliſtere :ſecundus quod ab eflencia,
nis tribusperfonis, Ex hijs padecad tunda. & non ale iplis habent tabliſyere primaria
menta prioris ſeprendiz . Nam D , Thomas ſubfiftentia. Ad tercianego lequcların quia
in loccis præallegatis accipicfublilienciam licet relationes diuinæ luclublicores; gau
in primaducſecunda acceptione iuxta quá denttubliitērijs relatiuis,.quarux rorun of
parens Auguſtinus lib.7. de Trinicare dixe fe eft ad alterú, & ideo ficuc triplex ad cófti
rac :omnisre: ad leiplam lubafio,quanto ma tuit nomerum perfonarum abíque compo
gisDeus. Et ille modas ſubaltendi fufficit fitione ita triplex ſubfifiere relaciouin prop
vi Deus præintellectus perionis concipia. ter oppofitionem relaciuam confricuit ou .
tura ludzis.concepcu negatiuo , & à Cacho 1
merum lue pluralitatem perionarum abfm
licis concepun przciluoidelt, præfcinden- que compoſicione.Ad confirmationen coa
sia perſonis : vt iazularis , & exiftens,26 ceſa maiori nego minorem ,nain licuc re .
quod, & operans ad excra,acquy intiaitè per- lario prour ratione diſtincta ab ellencia ad
te@us.Reftat expendere quædain argumen- huc includic effentiam,ita includie cilen
ca,quæ aduerſus tres priores concluſiones çiæ perfectionem , & etc perfectio : lod
militant. Vnde ad verfus primam . quia perfectio eli quid eflenciale ; ſicurora
Seis fit 1 % Arguitur primo.Relatio prouciacla canon multiplicatur in perſonisica neque
umen dit eflentiam , & fubliftentiam abſolutam perfectio ,& .codémodo poceledici infinita
tis en labbitens,& non prout ratione diflingui quælibet relatio infinitationc ellentio ina
zur ab illa,ergo cota ratio ſubli tendi in Deo clufz : ſed quia infinicas in rerminando elt
Laluacur in cffeoria acque abſoluta fubaften modus proprius cuiuslibetperfonaliçaus di
dia,antecedens probatur, tum quia relatio winæ ideo poreft diciquod quælibec perla
non conſtituec perfonam quantum ad ſub- Dalicas relatiua ell infinita formaliter in ICC .
where aili prout includicis lid non dicit in minando,& ficut relaciua ſublilencia elleria
nit vt includiç eſſenciam : ergo ;tud etiam plexica prærer infinicaren edencialem da
quoniam reſte D. Thom.quæ i.9.de potena sur friplex infinitas in terminando , neque
tia arc.s.ad 15,1 ¢ laciones diuinæile non ha egim infinicasett modus folius elsécie ficuc
bent ſublihere,fed ab ellentia: cum denique perfectio . Secundo arguitur contra ſecun
quia aliàs dareturcópoitio in Dco , fi enim dani conclufionem , nam fubliilentia com
relatio å ſe proacdiinguitur ab effentia ,eit munis,& abfolutave adiancta lingulis per
fubfiftens ,faceret compofsicioné.cum aliis, fonis eft fufficiensratio caniticucndidias in
hacenim ratione probar D. Thom.i. part, elle labiillentium : ergo fuperflua vít multi
quæft.30.010.kead }, on facere compolšicio plicatio fubdillēciarum relatiuarum : antece
nem diuinas relaciones : quia folum dicuno dens probatur tripliciter , Primo.qua dicuc
#d: igitur fi ellcar ſubidences dicerenr elle omne elle eliad le ſcu abfolutūtiaomne lub
in, & confequenter facerēs compoſicionem fillere eft ad fugacproinde abfolurum , q011
quod non eſt admittendum . Confirmacur dicic modum perfectiſsimum cflends, qui ab
pam fubafters eſt perfectio infinita in Deo folutus deber elle,nequealiquid lubuitie ad
fed relario vc ratione diflinguicur ab eflen- aliud fedad ( e. Secundo nam pacccncs cft
tia nec elt perfectio neque etiam infinica , communicabilis ,& fubfiftentia abfoluta eit
alias daretur triples perfeâio , & triplex in- ratio fubfiftendi: ergo adiuncta paternirati
finitas relatiue a Deo contra communem erit satio ſubliſtendi in communicabiler,
fententiam Theologorom : ergo. Reſponde ac perconfequens tribuetpatri integrumet
.

tur ad argumentum aegando ancecedens fectum perſonalitatis qui cit ſublliere in co

pro ſecunda parte . Ad primam probationé
Dezomaiorem . Adleçundam quod relatio-
tesdiuinæ abellentia habent radicaliter fub
lidara ſed ex feiptis, & ex proprijs meritisha
buntlobSitare proxime,& firmaliier . Vel
pored dici quod ab ellencia habent lubliite .
Te primaria ſubillepali , fcilicet elleociali,
quzeli primarium ſulcepriuum exiſtenciæ :
Sed à fe ipiis formaliter habeat fubfiliere
municabiliter ,confequentia patet nam per
ſonalitas diuina eft ratio colticucndi diviná
perfonanſubliftentem cum modo incom
muricabilitacis ,ſed virumque præitaclublia
ſléria abſoluta affociata Paternican aur bija
tioni:ergo ipfa fubfiftentia abfoluta , vt fic
aſſociara erit perſonalitas.Tertio , na ad præ
ftandum alios cife &tus formales perſonales
fufficisforma, live perfectio abloluca ve mo
difica
 In viuerfait Ariftat: Metaph.
dificata perralarionete : ergo fimiliter ad
præitandum huncjquieft fubliftcre incom .
municabiliter fufficit fubditentia abfoluta
modificata per relationem , antecedenspatet
in diuinis:nam vt Paterexiltar incommuni
cabiliter , & fimiliter,vtFiliusexiftacfufficit
exiſtentia abfolgta allociata relacioniPatris
auc Filij, & vtPater fit potens gencrare ſut's
Çit intellectus communis, & effentialis ,vc
modificacus per paternitatem ,itavt porca .
tia:generaciua , quæ eſt propriecas Patris fit
intellectus commupis,vcapropriatus Pagin
& aſſociatus paternitati: igitur etiam fubnlā
tia cómunis ve aſociata Paternicaci eric per
Lonalitas-ſeu propriecas: perſonalis Pagris
conſtituens illum in ratione fubfiftentis in
communicabiliter, Refpondecur aegandỹ
anceceders ,ad eius primam probacionem
nego antecedens, nam lubaftentia eft quid
ſuperius ad abfolatum , & relaciuum fublic
Here.Vnde ficut præter fubfiftentiam abfo-
lutam datur in diuinis criplex relacio perfo
nalis; ita dacur triplex (ubfitencia celari4a,
dicitur tamen omne fubfiftere effe ad le,
guia ſub concepcu ſubliſteņcis non exercer
relacio munus referéndı, neque lub.nomine
fubiilteacis importatur explicite relatio ;-) !
racio referendı bene camen implicite , & ex
parte rei fignificaræ . Ad fecundam.nego.co.
fequentiam :quia fubfiitere incommunicabi
le eft effectus formalis vnius,& eiuſdem for
mæ perfonalis,que hypoftaticæ ,nempe per
fonalitatis quæ eft fpecies fubtftentiæ ;per .
ſon alıt enim per polcr m d
Tentia as incommu uum ocdounm iffé
sacio lem comm nicabfiubfif
l t
adtcroanhfetci
n e
tutio mhuiuf u n efm i t e n
aqt tdiæ p conuc
né modi ormæ ,v uiæs icicur er-
ſonali vnde patern , igili
munic tas e itas f cute r
abili ita per anderu ormalemflianccióo
pem eft ſubslit ,quia gradus veluti diffe.
rencia eoscom , & z.ſup con
tracto lubalibfſtque neqmuuint iilli conueerniori , ac
l ı s
proin non eandcdiiæt incom ire fa
de
ja fubqitentiæ ur ; fedmuaddicur
abſolucæ nicab ſubalten
tia ucommunicabilis ſubGftentiæ ilcommu-
itas
ni,quæ funt veluci duæ fpecies , vel quali
fpccies auc membra condiſtincta fubalten
tiæ, & ideo nequit ex eis vnica ratio perſo
nalitaris conſtitui . Adcerciam concefo ante
cedenti nego cófequériā. Ratio difcriminis
eit duplex. Primaquod illi effectus non funt
pure relatiui,fed adiniſcenr aliquid ablolu-
cum ,vt exiftere incommunicabiliter , quid
abſolutum ex ca parte , qua dicit exiltere , &
ideo poteft præftari ab exiſtencia abfoluta,
ve modificata perrelationem . Secunda eft
quod modificatio illa qua relatio modificat
exilenciam , antincelle & um fiue voluntate
in racione exiſçencix inconmunicabilis,po
contiæ generatūz ,vel fpicaciaz ,non diuer
fiticatrealteçí exiſtentiam , fiue potentiam ,
led lolum fecundum ration : m : ficurenim
cadea eflentia;Vefubeft diuerfisrefpe & ibus
idealibus eft multiplexidenj sta eadem res
quæ in Patre eltexiſtentia Patriazin Filio eft
exiſtencia Filij: & eadem res quæ in Parré
elt.porentia generaciua,in Filio , & Patreeft
potentia fpiratiua, quia realis diftioctiain
diuinisfolum datur vbi eftrelaava oppoſi
tiozar modificatio qua felagiones :redilicát
ſubſiſtencian ablolucam , ponit reale datin
& ionem , & oppoạtionem diuinarum per
fonarum ,& ad :0 oportet ,Nf modi ipd.Gns
in feipasdiuerfi in racione fubfiftendinavadi
Anctas perſonas conitituani oppoficis:re:
Jacionibus ubfiftentibus , Quarto arguitur
contra tertiani conclu @ oneni , nam vcl boc
pomen perfona liggificat directe, &formali:
ter illud.fubfiftens, seale , cui conuenit elle
perfogami,vel aliquid aliud:& primum feguí
tur quod fignificesconiticuron ex elleones
& proprictate perſonali acproude nonet
ſecresperfonas :quia concrerum ſubſtantia ,
le non multiplicatur nifi rouleiplicara fons
ma que natura,Sifecundum :habemus inter
tum , quia illud aliud ncqui eflequid seale
fed acceffario, debere forefpečius:liue aega
tioracionisergo.Cöfirmaturna:vltimacolti
tutiua, &difcin &tiua nequeunt conuenice in
D piædicato realiquod. Go formale fig
aliquo
inhui n Dini fed
us omi perſ
fubfif relisi nifesu celoanue . yneg.fub
fr tenftuiæ vi uæcon
e t
on,es& di la.
l t
& tinutaedsiuinntar impaerfonſatitu:tieurago nequcuin
in uamliquor ruac proind conyngc
n
piunc iinraeliquo refpeecali ration ,vele fecun ,
da incent ,voline tu ciosmmu
i g atinon indniiuciabi
licatis quæoniempor o mei ne
atque incomı tatur Adduagrie
same r . u
r i n ,c
ntum espcoanbdieltiusſrubioncella aiori
m
proprima paric negando r an iæ :ad pro .
bationem dicenduin eſt minorem
quod rfignificatur .
hocnonne concrecum fubfiftentiæ , & 98
duræ nonſicur hoc nominehic Deus quod
elinomen nacusæ ;fed magis fignificatur hy
poſtalis quam naturæ ,hæc enim importatur
in obliquo ,& illa in recto , vndetale nomen
fufcipit multiplicationem in fuo fignifica
ro ex fola multiplicatione perſonalitatis
quia eius formale ſignificacum eſi perſona
liras.Ad confirm . eſt triplexíolutio prima
Gabrielis Vazq.tom .2. 1. parc. difpur, 148.
cap.2. & 158.cap.7.5. vltimo afferit quod no
mine Didine perſonæ ſignificarineguirali
qua ratio realis cómunis quæ de illis ellens
cialicer prædicetor; fed folum modus fubl .
X 4 Atendi
 100 Liber feptimus, Olaft» II.Art,HII.
derdi incommunicabiliter , qui eſt niodes
maidrædicina ; & prædicatūdenominatiuī ,
Suivelazi ſecundaintentionis pertinensad
quartum !predicabile,videhæc prædicatio
Patdeft pcrfoneyFiliuse Aperfona eitquiar
aprædicabimo, denoniinariua liue accide " Titanis, & particularis diſtinclus communi
Itaasilicathopétruiselt rifibilisiSeconda ſo racione perlonu dinio ,fodillo modus qui
wid eil Caietani't. p. quritizo. art.4.alles ell velutidifferontialis ,elt porfonalitas , eſt
Jenisnamiñe diuine perionxlignificariáli
quid reale, &c ptiuocum ellcocialiter conue
riions tribusi perfonis,quod eft relatio fuollo
fieris leu realisitnodus incommunicabilier
.fubefandi : cui fubfcribic Svarez lib.r. de
Iriničili zaunk-3. & cap.g.fed vtraquefo
Autio deficita vëritáre. Primaquidem prop-
for Faciones quibus contra Scorum , & Moli
sim demonstrauimus terciarn conclufioné;
illa serenin in horum incidit fententiari.
Deinde,quia prædicationes quarri prædicá
bihs prædicant de ſubiecto id qoodilliacci
dit, & elt extra illius eiſentiam ,arque no eſt
idem realizer cum illa,fed Patri & Filio di
nino non accidit elfe perfonam , imo hoc
estaliis effentiale:ergo non elt prædicatum
quartiprædicabilis. Denique quia in crea.
taris nomen perſonæ ellentialiter de ſuis in
ferioribus præditacur : ergo à fortioriin dia
umns antecedensdeclaratur , hæc coimaſt
ellentialis prædicario, & fecundi præditabi
Jisvelprimi perſonaPetri eft perfona:quia
nimohæc:Petruseſt perſona humana , entre
dučtine , fecundi prædicabilis ficut hæc Pea
truseft aliquishomo,& licerillaPetrus en
joilona Giaccidentalis, & quare prædicabi
Lis;quia modus perſonalitaris eſt veluti con
fequutus ad gaturam humanam ,& abillares
liter dillinctus,tamen aliter fe habec'refpe
čtu Dei, & relationum diuinarum ,quia cum
illisidenckicatur formaliter,vnde prazdica .
tureliétialiter de Patre & Filio & Spiritu Sã
tokatio perfonz. Secunda etiã deficit,quia
diuinis perfonis nihil reale vniuocum pou
teft conuenire alias rationi perſone a vniuo
caellei, pihilobitaret quominus ſpeciesef.
fer:dareturque compolitio Metaphyſica in
perfonis diuinis ex ratione ſuperiori perſo .
nx, talis perfonz , iiquidem ratio commu
nis perfona preičindibilis eilee ab vlamis
modis diltineriuis,quæ omnia falfa ſunt: er
go & antecedeos. Deinde quia modi perſon
malictum diuinarum funt ferocis dillindi,
quia fuat primo diucıl :ergo dumtaxat con
uoniunt proportionali conuenientia. Cone
(49420tia pacec,nam à modis ferocis diltin-
this, pro diuerfis folum hoc racio con-
weitere poteftabili ahi.Denique quia ab vl
tims dibinctius non foluin Phyſice , & le-
cundum realed eram Metaphylice, & ftiam ,quc elt foſceptiua exiſtentiæ . Contra
cunduin rationcm nihil vninocom poret
abſtrahi,vedciam fateturCaier. fed diuina
perſonalitates (anc veroquemodo vlimadi
llinctiua,nam indiuina percontatšignabilis
citper incellcctur propriusnodiusperfona
ehit ons diuina; nó aliud nifiperſonalia
tas:ergo perſonalicates ipfæ fittie'vltimadin
Ninctuai Vndequo ad hāc partē magis pla
cer's corusin 1.4.23.q. vnica , & Molina r.
p.quxft:28.art.4.afferentes relacionis diuie
næ rationenicommunem non effc vniuoca,
fed analogam , ac proinde nicqacrationers
perſonx diuinæ cffentialiter dictam do dia
Ginis perfonis vniuocam eſo , difplicenc
tamen in eo,quodinferius dixerunt, vi vim
dimus nempe formale lignificatum perto ,
næ diuinæ viriuocum'elegaccidentalitcrdi
cfum de illis,Vera igitur folutio eft quod tā
delicionis quan diuina perſona communis
ratio hifce nominibus ſignificati non vni
uoca, fed analoga eft ad tres diuinas porfo 糊
nas,de quibuseffentialiter prædicarur.Vnde
ad-formã cófirmationis dilingas maiorein ,
Prima diſtinct :ui nequeunt conuenire in
aliquo prædicato reali, & ellenciali voiuoco
concedo;fecus vero fi analogum fit & con
cofa minori diſtinguo cófequens fub eadem
diftin & tione ,
Dubium ſecundum appendix an iux
ta numerum fubfimalti
ftentplice
tiuarum ittDeo
iarumturex
rela
ia
9
Stentia relatiua,
. Acio dubitandi defumitur ex du
bio præcedencun hunc moduni ,
"R
eft vlcimo nam
ficurderatione
termin
fubaftentia
are naturam , icada ratio
ne exiftentiæ eſ vlcimo actuare ,fed nonob
ftante ratione vitimi offentia terminata per
fubliltentiam asſolutam adhuceſt termina
bilis per tres relativas : ergo non obllance rat
tione vlrimi Doicas actuaca per exiſtentiam
abfolucā oxiſtic adhuc actuabilis per tres exi
ſtencias relatiuas. Vrgecur hæc ratio ex aſsig
nata diffinitione perfonæ à Ricardo de San
¿to Victore vbifupra, aferenti perfonam
ello realis naturæ incomingnicabilem exida
diam : ergo ficur dantur tres perſonalicates,
ita debeat dari tres incommunicabiles exi )
lentz. Quod fi dicas nomine exiſtenciæ nő
accipia Ricardo actum eflendi,fed fubälten
Valie
 In vniuerfant Ariftot.Metapř.
Validius infurgit argumentum , nam fubfi-
itënria Calcem dicit ordinem ad exiftentiam
vi fufceptiuum ad formam fubícepcibilem ,
ac proinde debenr proportionari , ergo ne-
quiè mulciplicari vnium fine aliojac percon-
fequens cum detur eriplex ſuſceptiuumexico
Atentie :debecdari triplexexiſtencia; Vc con
grua fic illiusmuliiplicacio .Vrgerur fecun-
do prædicta radio dubitandi ; nam exifoon *
tia debocproportionari dulceptiuo cuius eft
actualitas , véillud poſsió actuare iuxta eius
naruram ,fed relatio eft ad aliud,quia tocam
etis quiddicatiuum relationis eſt ad cermin
num :ergo exiſtentia illius nequit elle ad les
quomodo enim Paternicas quæ cft ad Filiūs
aétuari poſsat per exiſtenciani quæ non eft
ad Filium .Actuacur ergo per exiſtenciam re
laciuam, & c lic præcer exiſtentiam abſoluta
datur iriplex relatiua. Vrgecur certio , quia
ficuè diffinicio relatiuorú pctif, quod coru
elle effentiæ fit ad aliud ,ita pecit quod eciam
ell: exitcentiæ fit ad aliuditioc enim signifi-
caruif io diffinitionedum dicitur, cuius cota
eile , ideli tumeffentiæ quarn exiliétiälicad
aliud, aliâs non cotum eſſe relaciot cflet ad
aliud,fed folum fecundum partem , fcilicet
quoad ello effentiæ :quod camun olienditur
filium ex eo quod fallimelt Pacremi exilte.
read fe, & folum eflendiami Pateroitacis hic
bercad Filium , quiniñio hæcpropofitio Pa
ter diuinus exiſtitadſe videcur pluſjuam fal.
fa ,quæ tamen neceffario adoucienda olt fi
non gaudear exifecacia relatius Rurfus
prædicta propoſitio eit contra Auguſtinum
quilib . $ . de Trinitate cap. 6. & libano cape
4. aic aliud effe Deumelle , & aliud Patrem
eile,deorans aliam Deive fic, & c aliam Pa.
tis v : fic etc exiltencian ). Vrgecur quarcos
nam in concepça enticacis actualus Claudia
tar exiſtēca,led multiplicatur in cribus per
fonis entiras actualis fuuc cnimi in tribus
perfonis tresencitatus , fiue tres relationes
actualcs intesſe realiter, & ratione ab eflen-
014 dilincäicrgo debene gaudere tribus exi
tuncijs relaciuis; confequentia parec , quia
implicar quod multiplicacur aliquid , quin
dulciplicecur id,quod eftdecóceptu illius,
& in cius eflentia incloſum .Qua de caufa ne
quie multiplicari homo,quin multiplicetur
animal,& rationale , & quantum non poteft
muldplicarinili multiplicata quãtitate, quae
eſt de effentia quanci :maior autem probatur:
nam ſicut de cffentia quantieft quantitas ita
do elencia realitatis actualis cft cxillentia ,
formalecnim conſtitucieum rei actualis, ve
actualis; eit actualitas,fiue exiſtencia :formaa
leaucen confiicuciaum intrinfece claudi.
tur in confiicuto : org .
1ột
14. Propter hæc argumêta fequütur par
të affirmatiuam Scotusin i. d. 11.9.2 . Sua.
rez tomitä tertiæ partis diſpill. fect. I. & I.
p.lib.z. de Trinit. cap. si qui pro eadē fen ,
tentia adducis Auguſta vbiłupra & Ricardū
de Sancto Victore lib.4 .de Trinic, cap.i7.ei
BIBLIOTECA
dem parci lüffragatur Medina , qui confun
dens fubfiftentiæ , & exiftentiæ nomina 3.pa
quait.z.art.za ait in diuinis dari triplex effe
GYOI
refpectiuuni.Sed negativam partem tellan .
tur teftes omniacceptione maiores , quorü
SHNA
Princepselt D. Thom.qui in i , dinioci.3sa
quæltei , art. l . ad primum docei oniné exi.
N
Atcnciam etiam relationis elle abfoluca :huic
teltimonio atteſtatur Cajetanus i.p. quälta
38. art.z. Capreolus ini , diſtinct 26. quælti
to ad quartum Aureoli contrastertiam , & in
3.d.1.quællow.att.3. ad fecundum contra le
cundam.Bañelius tap.quæft . 40. art. 4. dub ..
2. Vazquez ibidem dilpur, 124. Fonteca sa
Metliaphyl. cap.8. quælt.s. lect.9.G.exiſten
tia , & Ledelina de diuina pertecijone 9.34
art.1 , Et quia hæc pars negatiua habecpro
1 tot teites non contemnendos, & raciones
maioris penderis , & maioris efficaciæ : ideo
à nobis iudicatur,utvera defenſanda, & op
pofica , vc falla prorfus explodenda. Illaque
primo probo ex teſtimonijs Angelici Do. Opinie
ctoris,nam præterquam quod in loco allega negans
to nicomnem exiftentiam etiam formæ sela Thomila
tiuxello abſolucam , coquod actus cffendi tarima
refpicic ſubicctum ,quod actuati expreffe af
ferit 1.p.qazit. 28, art. 2a & qužil. 40, art, ca
ad fecundum , & 3. p . quxit.i7.arc.2 ,adcore
tium.Diunas perfunds aondiltiagui in eff's
in quo lubüllunt & quælt. 39. art. ja lub
dic quod exiftens fubftantiuc dicitur lingu.
laricer in diuinis. Denique in eadem 1.p.gr
3. arc.4. & quæft . 2. de potentia , arc.o. 9.83
art. 2. ad 11. & g. arc. 5. ad 19. dicji eflentia
diuinam identificare fibifuum effe , & idco ,
licui effencia cit fimplex & volcasica cxiſten
tiani vniçani & fimplicem elle . Ex his reſti
monijs cale deducitur argumentum : vbi els
fentia cft vnja liue ſuppouca ant plura , fiue
vnum damiaxit , & vbi elfuntia vnica eſtſuu
elle identificata cum iplis fuppoficis i plund
eſlo neceffario eli vnicum , led diuina ellen
cia exiliensin cribus fuppofitis elt vna , &
eft fuum effe, & alias identificatur cum ſuis
fuppolicis:ergo vnica dumtaxat elit eius exi
fentia. Secundo nam omnis cxifcentia eſc
abſoluta ſed abſoluta in Deo non multiplie
cantur:ergo:maior parec,quia exiſtencia ini
ſuo concepcu nulluin reſpectum inuoluičad
alterum , Gam folüm confilio in hoc quod
fit aétus ſuppoſiti,fiue actualitas per quâ res
oft excra caulas, in q110 nullü ad includicur:
ſed
 102 Liber ſeptimus,Quæft.II.Artic.III.
fed folum iu fiuè ordo tranſcendentalis ad
fübiectum cuius elt adualitas ;ordo autem
alie ,quiin accidentibus atque exiſtērijs crea
turarum dicitur ,in,in Deo eftipfa fubftan-
tialiseeffentia Dei, vcprzdenit omnem ex-
preiluin conceptum relationis. Tertio nam
exiitentiæ ſutticit proporrionari dumtaxat
cum inmediaco & primario ſuſceptiuo quá
tam ad conucdiepriam io elſe abfoluto , led
immediatum , & primarion fufceptiuum di
uioz exifteetiæ noftro modo intelligendi
non ſont relationes , fed hic Deus ve fubli .
Neos per ablolucam fubGfientiam relationia
bus preintellc tus , ſuſcepriua { ecundaria
Luntrelationes fubflrenresrelatiuisfubäſté
lijs , cui non deber proporcionari ,aut ſaltim
licet proporcionecor quodammodo,non ta.
men hzc proportio confiltere debet in hoc
quod ficut fubftentiæ lint relatiua , ita exi .
ftentia illarum fe relatiua ; ſed in hoc quod
exiftentia atuet ipfas sulationes ficut pro»
portio Jarer habitum fidei exiftentem in
inrellectu , & eius exiſtentiam pon fac in
hoc quod ficut fides ordine tranſcendentali
refpicit Deum viobiectumz :ita cius exiftene
ria ordine cranſcendentali refpiciac Deom
yoobiectum.Hoc enim falfum eft, & imper
tigens ad neceffariam proportionem confti
tuendá:fed Hac proporcio in hoc quodexifte
Ela reſpiciat ſubiectü haoitus fidei, & ipfum
aitu & ac ponat excia cauſas in fubie
Ćto,nempe in intellectus cocus enim ille ha .
bitus qareft ordo tranſcendentalis ad Deü
pó exilti ad Deum , fed exiſtit in intellectue
Quarto abiaconuenienti oftenditurnoftra
fententia ,nam ti datur exiftantia relatiua ea.
dem ratione derecur omnipotentia, & fapie
tarelarija,immutabilitas, & æternitas rela .
Hoa,ac perconfequens ex eo perſone silent
tres Omaiporenres,eresSapientes, cresim-
mutabiles , & æternitas relatiua,ac perconſe
quens tresperſone e ſent tres Omoipotés,
tres Sapiétes cres Immutabiles, & tres Æter
ni lubliantive , & nonfolam adiectide,con-
fequens eft contra fidem , quam in fym
bolo Athanafj Ecclefia proficetur: ergo &
antecedens:ſequela probatur, nam esilden
cia ooneft magis intrinſeca diuinis perfo
Disquam omnipotentia,Sapientia,aut In-
mutabilitas,ac proinde ficutilla multiplica
tor in perfonis,ita hæc atributa multiplicantias à fe independenter ab alio vc à caula haa
daient.Quod autem æternitas fit multipli- bebunt tresrealitates increacas,ac perconſe
canda probaturfpecialitatione:ærernitas ni
bil aliud eft in fententia Suarez qui dicitda
fationemelle exiſtentiam vniufcuiufque rei
Ticontouatam :quam exiſtentia ve perma.
nens ablque principio & fine, & abſqueſuc
ceísione, veleftipiiusexiftentie permanen
tia,fed dantur tres exiſrentiæ relatiuæ : ergo
cresexiſtentiæ vepermanentes fiue crespør
maneotia relatiuæ, ac proinde tres duratio
nes æternitatis, liuetres æternitates.Hocar
gamento prefus Suarez relponder æternica
icm non ſupponere pro quauis duracione
scerna; fed folum pro duracione abfoluta &
bæc tantum eft voa. Sed contra vrgeoargu
mentum factum , eam præterqua quod hæc
folutio manifeſtam committit principijpen
titionem eo quod voluntaric diciturin ille
non omnem duracionemæternamelle ter
nitatem ,cüderatione æternitatisahilaliud
lit quam efle duracionem æternam abſque
vlla fuccefsione e Confirmatur Primo
quia Paternicatis diuinæ relatiua exſeen
tia vt permaneosfiue ipſa exiſtentia perma
nentia cft in aliqua fpecie ſeu modo duracio
nis, & noneft compus ,'13equeæuum , neque
æternitas participata: ergo eftærerastas por
oilentiam , quando quidem non ſantaliæ ipe
cies aut modi duracionis hscuſque inuenta ,
Secundo , quia durario exiftentiæ relacius ,
V.g.Paternitatis,neq; diſtinguicurà duratio
ne exiſtencie abſolatæ , quæ conueni Deira
ti, vipræinrellectæ perfonis , nifi quia illa
eft duratio entitatis relatiue :hæc vero enri..
tatis abfolutæ quæ diſtinctio materialiselt,
& exlabiedis deſumpta ,at durationes non
diſtinguuntur fpecifice ex fubicctis , ſed ex
differentijsimmutabilisatis:ergo cum durat
tio exiſtenciæ diuinæ relaciuæ fit in lumo
immutabilitatis vtpote in fuprema diuinæ
effentiæ immutabilitare fundara , ericcciam
fuprema daratio,ac per confequens æternia
tas. Confirmatar : nam eodem argumento
poteft probari tres perſonas Diuinas elle'
tres increacos , nedum adicctiue propter
multiplicationem fuppofitorum , ſed etiaru
ſubſtanriuc propter multiplicacionem caci
tatis increase , confeqneos eſt contra eande
fidem Athapalj:ergo & antecedens,Seque
la paret,nam tres relariones ,vc condiſtincte
ratione ab effentiaſunt tria entia,quæ habec
efle ad feindependebter ab alio , veà cauſa
efficienci:ergo funt cria encia incrcata,con
fequentia probacur,quia difinicio cocis in,
creari nihil aliud pecit, quam quod fit habês
eſe a ſe independenter ab alio,vt â caufa, li
ergotres perſona diuinæ habent tres exiſte
quens erunt tres increáti fubftantiue , Vitim
mo probatur,nam exifteria en actualitas oni
aiuni formarum in ordine ad quam omnis
forma, & actus eſt in potentia,vedocet. D,
Thom .1. p. quælt.4.art. 2. Ergo eftvltima
actualitas in vnoquoque ante , ſed vlcima
a & ualia
u

'In vniuerſam Ariſtót:Metapk;
actualitas fimpliciter' nequit compari cum
aina in eademi nacura ,quia altera illarum nõ
Gilletvlcima cum ellerper aliam actuabilis:in
910 valda differi fübfitientia ab exiflentia,
quod ſubaftentia nô femper eft vltimus ter
ibinus fimpliciterniſi quando eit fublilten-
tra incommunicabilis fexconſtirutiua fup-
pont :exilrentia vero fiue conplera līge in
compleca ,femper eit vlcimaattualisas , quia
omnegaliudab exiſtentia elt per illan actua
bile . Vnde infertur aliud diſcrimen quod
fubliſtenciæ poſlancin diuinis multiplicari
fecus vero exiltenciæ , Ex hac doctrina folui.
tur prima racio dubitandi , negãda eft enim
maior iuxta aſsignarum duplex inter fubfi
tenciam , & exiſtentiam difcrimea.
IS Ad fecundam vero refpondetur. Pri
29413071
mo quod Ricardus nomine abitratto exin
22
ftendiæ accipere concretum , vel exiſtens,
ira ve fenfus aſsignatæ diffinitionis ab ip-
fodc ;perſuna eitrationalis naturæ incom-
nuanscabilis exifienta,hoceft incok24u1C4-8
bile existens.Refpondetur fecundo iuxca low
lutionem inter arguendurti inſinuatam , vi-
delicus,nomine exiſtentiæ accepiſſe ſubis : folutam perfectionem ,in qua non obuiarre
itentiam crällacicie proplorea quod fubfilte
ila citiulcepriua exiſtentia , & dicit ordine
ad illam. Ad primam huius folutionis im
probationem negandaeft confequenriaiAd
ſecundam ſolutionis improbationem patet
ex dictis,in quo feruandaeſ proporcio inter
exiſtentiam ,& eius ſuſceptioun . Ad tertia
rationem dubitandi negandum eft antece
deos,neque enim exiſtegtia relacionis opor
tet effe ad aliud,neque id io eius ditfinitio .
ncexigitur , vbi lola quiddicas explicatur.
Quod autem Pacer diuinus exiliat ad lo ticut
de omnirelacione faretur D. Thom , nó eft
inconueniens, imo eft necellaria .Neranen
piæ fi& ta propofitio fcrupulum iogerar sdia
llinguendaelli enim eius fenfus fit exiſten .
tiam Parris efle ad fe vera elts & abfque vlla
formidioe concedenda ; û aurem eius fenfus
li: Parem quoad exiflentiam , & quoad pa..
termitate cu elle ad fe falfaeft , & perconte-
queós neganda . Augufto quoque afferens,
aliud elle Parer elle, & aliud , Deum elle
de alterare racionis, & de effe effentiæ citin .
solligendus ,ita vt menis eiusút, Paternitaris
quidditatem alian ; elſe, fecundam rationem
a quidditace effentiz, Illa enim et relatiua,
& hæceltabfoluta ; vel præhabens abfolu .
tum , & relatiuum .Ad quarcum nego conſda
quentiam ,veldetinguo minorem ,multiplie
cantorin tribusperfonis realitates actuales
quoad actualitatem nego , quoad realitates
concedo , & nego conſequenciam . Nam ti.
cut polita eadem quantitate in duobusſup-
!
1oz
politis eſſentduo quanta non dualitate quae
citatum ,fed qualitate ſuppóficorum ;quæ mi
racúlóſe lubíternerentur eidem quantitati:
ita tres perfonæ diuinæ funt tres realitares
actuales non pluralicare actualitatum , fed
pluralicate retacionā,queeidé actualitati do
Itro modo incelligendi labſunt, & â qua per
identitatem actuantur. Neque oporret ad
multiplicationem includentis, aut conſtitu
či multiplicati formam , aut partem iacla
ſam ſiue conflicutiuam ipfius', nifi quando
multiplicatur;ſecundum quod includiifa
lem formal , aut partem , quod non contin
gic in noſtro calu,in quo multiplicatio reali
raris a&ualis non fic fecundum rationem
actualis fiue vc actualiselt ; fed quoad reali
tarem ipfam ,quæ elt velurilubitratum rede
licatis. Vnde ficut funt tres perfonæ , & vna
tancum Deitas ,quæ eſt de eſſencia culollibee
perſonæ ; ica ſunttres realirates actuales, &
yna tanrum actualitas, quæ cum angulis ea
rum identificarur effentialiter: eo quod vero
bique Gis multiplicatioquoad relationes, in
quibus faluatur oppofitio ,& non quoad ab
faciopum oppcficio.
QV ÆSTIO III.
De comparatione ſubſtanciæ ad
priocipia excrinſeca ſuæ produ .
ctionis ia octo Articulos dia
bilan
Capite 6.vfque ad 12. pergūt Phia
loco hus , & D.Thom . comparare
A Cubftantiam ſenabilem ad principia
generarionis ipfius extrinfeca , nempe ad
agenciagcx quorum concurſu (ubftantiæ féo
fibiles producuntur , vbi coacurfus ipfe lige
actio ,ratio formalis agendi conditiones cam
ex parte agentium ,quim ex parcs rerü prou
ductarum , requilitæ'apprime declarantur,
præmiſſa' vnica diuitione quæ eft omnian
dicendorn folidumrerullo
fundameprom . Nempe
eorumque in Prodocürur , alia
fiūr a natura aliaab'arte, & alia à calu ,& om
dia bæc que a natura ,que abarce , que a ca
ſu producantur,fiuncex aliquo præſuppoli
to fubiecto ſcilicetex materia: rationem pri
mi dicti aſsignac Philofophus , quia quide'
quid producitur,aurá cauta perſe,aut & cau
la per accidens producicur, vc dictum eſt,
primo modo, vel taliscaufa ell principium
motus eius,in quo elit, & liceft natura ,veleſt
extraipſuni,cuius eft principium , & licet
ars
 10 Liber Septimus,OHæft.I. vArtic. I.
ars,fi ſecundo modo eſ cafus,Rationem vc fit concretum ſubltantialecae accidentale.
ro lacundi čtićti aſsignar exeo quod , quid . De illa vero in fecunda acceptione egitlib .
caid fit alturaliter fit per aliquam generas to de ortu , & intarito cap.3-84, vbi condi
tionem ,fed in 0 1101generatione lit aliquid flinguensgeneraticoemabaloocationcdefi
in actu ,quod prius erat in poteoria , & cum filiuit illam dicens elle mutationerndonon
mbil poſsit tranfrede pocentia in actum ,ni effoarce,ideftgadellefimplicisor:quod tä
lîper ensin actu , quod eſtagés, & ex'pote. tem fupponic prodle ſubltanciali;quam dif
tia quæ el materia,ex qua fit aliquid in actu finicionem aliis verbis explicuit dicarage
quod est terminus generacionis, fequitus , fieraciorom offe mutationem totius auto
quodin onni generatione dober interuenia fonſibili fubiecto iuanente co,quod in fola
reagees à queeſtgeneratio , & mareria ex geocratione fubitantiæ mulluni fubicctur :
qua, & forma fide acius, quiex roateria edu- quodficeas actu , & complexum manct fub
cicur,& terminatgenerationem.Exhoc vni veroquetermino mutationis. Sed deca , in
co fundamento plures quæftiones foluun- Certia acceprionc nempe prout eſt propria
Turapud Philofophum , & eius interpretem viucnribus egic Philofophus in hoc 7.C.SK
D. Thom . Angel,Dottorem.Circa deffinitx.28.& 8. Echicorn.c.iz.lib.sade generacio
tionem generacionis pateralis , edactionis ne animaliem Col. & lıb , düvita, morte ,
formarum de porcaria materiæ , rationem cap.i.ex quibus locis illa diffioigio vulga
agendi,& conditiones ad agendum , ex vtra ris colligicur videlicee,generatio eft origo vi.com
qna parte requititas;quasonines ad ſex arti- mentis à viuence cöiunéto in fimplitudine natis
culosreducemus ,in quorum primo genera- 98 , quam diffinitioné approbarD.Th.1.pe
tionis definitio esaminabitur in communi, q - 27.art.2. & 4. contra gent. capollo bbc .
in ſecundo de generatione vigenciam , & in mus igitur tres diffiniciones geocrationis ,
tertio de corraptionc agendum eft,in quara juxta criplicé eius acceprioné,ctenim gene
10 & quinto,an deficiente cauſa proxinia ali Tacio proutcômunis ſubitāte, & accideris
quorum animalium productio fiaimmedia productioni,eftmutatio denő elle ad calcio
ti per virtutem cæleftem ? & an animalia lic fubiecto , fiue mutatio dc ſubiecto in Cubic
producta Gioceluldem fpeciei cum illīs? quæ ĉtum :prour vero citcommunis ſolisfubilar
a virtute cæleft medijs caufisproximts Cau tijs generabilibus ,elt mutatio cotius in torü
faarur ? in lexio ab ſalrem infirumentali nullo fubiccto ſenübili manence, & tandem
ter accidens poisit fubftantialis forpa edas prout eſt propria viucntibus , dicitur origo
Gionem atingere declarabicur. viuentis à viuente in fimilitudino naturx .
Quofuppofico pro vcritaris declaracione le
ARTICVLVS I. quentes conftituo conclufiones,
Refpondeo dicendum , prinogeneracion,
Angeneratio 11aturalis fit mutatio nem naturalem ( prouthic agarMechaphyo
Gci)eile mutationem de non cfleadete limita
denoneſſe adeffefimpliciter: plicicor.Probacur,nā hicagic Philofophus
de generatione ſabſtantiæ ſenſibilis,vc ex af
gumenco corius libri , & cx præambulo ad
1 N hoc articulo aduertédum apre om-
1acceptione
nia eft quod de generatione poffumus
loqui. Tripliciter primo lecûdîi coma
queſtionem fecundam conftat,fed buiulioo
di generatio eft macatio de non cffe ad ctia
nen m prout eit productio cu . ſimpliciter :ergo. Confirmatur primo , nalik:
intiöet rei ex præſuppoſito fubiecto fiue mutacio de non eſſe ad elle fimpliciter folü
rasiliafit fubfiantia bus accidens, vel natu- reperitur in productione ſubitao riz ybiex
salo,velartificiale. Secundoproprie , [ cilie præfuppofto ſubiccto fit aliquod cas perſey
csi , fecundum propriani acceptioné , prout & timpliciter quale eft fubftantia , & Metha
eli prodectio fab.lanciæ ſeu eniis perfe.Ter phyfichicagürde generatione, quitell pro
tio itrite , ideitfecundum ſpecialiſsimam ductio entis perfe fue ſubſtancialis : ergode
acctptionen , & nimis riguroſam progt elt illa, quæ eil mutatio de non ello ad effelin .
productio viventis . Et fecundum has omnes pliciter.Cófirmatur ſecado , nam ex cap.6 .
acceptiones inuenitur diffinira à Philoſo . conitac Philofophum diuidere.generacions
pho ,nam ia prima acceptione egit Philolo in tres modos , fcilicet in generationé corī ,
phusdegeneratione in hoc 7.c.p.6 . & lib . quæ fiunc à natur2 , & in generationem corű
5. Phyficorum cap.1 , dicens generationen quæ fiūc ab arte , & in generationem corum ,
eils muracionem de non ſabiecto in labie . quæ fiune à cafu ,vbide generacione in com
ctem , ide it productionéni alicuius ex præ muni verba faciebat, ve generacionem , quæ
ſuppolito lubiecto; tiue id quod producicur terminatur ad eile fimpliciter radicitus ex
plica
 Intúliuerſam Ariflot. Metaphi Fos
plicatur, & ita propoſuic cap. s . le tracta- tam : crgo diuiſio, iyon eft recte aſsignará,
turum principaliterin hoc libro de fubftan aut non adæquata .Duplex eftfoluto, Ba
cijs fentibilibus per racioaes Logicas; &c co- ñetiusn vbi lupra q.1. conclul.z.rcigó
eninie o
munes, 8 in ſequenti libro de eiſdem per d o lecundo quid fub divide .
propria principia Phyfica ,ve ctiam aduer da es in mutacionéqua eſt generatio acci
tic D. Thom . lect . 2.& 3.atque fupponit dentis,& in muracionemque eft generatio
Flandrenſ. quzft. 5. arcicuit & qužít:0. It fubftantiæ partialis, Flandrenf, vero in arti
præambilo.quællionis. Cófirmarurceccio , culo fecundo,paulo enre allegato,aic dupli .
namin prædica deânicione esplicatur ge- cemelle diuifionem generacionis, altera ia
nus, & diferentia generationis fubftantialist generationem impliciter , & fecundam
ergo ell exacta.Antecedeas paret, quia no. quid eius membra funcgeneratio ad formā
minemurationis ,exprimitur genus,in quo Lubftantialem completam , & generacio ad
fubftantialis generatio conuenic cum omni accidens terminata , alteram vero diuio .
.

alia generatione, fiue anatura, lue à caſuslim,
uc ab arce fiat in eo auceni quod ſubdirur
ad eff ,úmplicirur,explicacurproprium {ub
ftantialis generationis diftinctiuâ quod elke dell,que cli ad partem , vel ad accidens
terminari non ad formara zeciden taloin ,
fed ad ſubſtancialé qaxdai eſte fimpliciter
Legiti-= Dico fecædageneratio proucitmuracia
me gene communiterdicta ,eft duplex,alteraeltgene
rationis ratioſimpliciter ,& altera fecundum quida
difinitio Hanc conclationem docentD. Tho:lett.C.
Elandrent, quætti . art.2-St Bañeclib.i.de enim
generacione cap.3. in exposicione textuss
duar,limpliciter
cam fecundocoincidunt , generacio
& cap.4. quæilot & Coniinbricenfesibidos
quælt.8. artililláque probantprimoexte
ftimonijs Philofophi ailerentis in eifdem lo
:
cis;generationem triplicem effe ,vt vidimus
aliam ab arte, & altāå natura, & c. Ex quibus
prima tormingurfemper ad formā accidēta
lé,fcilicer artificiofam figurá : Hæc vero feo
cada aliquádo cerminatur ad accidēs,ſed ge-
neratio , quæ terminatur ad accidéralé formā
elt generatio fecunda quid & illa quæ termi
nacur ad formā ſubſtáciaié eit talisfimplicia
ter:ergo Secado na eiufdé eftitieri cuius en
eſſe,& fieri decerninatur ad esſere produs
ax, fed rerü quæ tiuit ,alienabent efle focūs
dū quid , fcilicetaccidétia,& aliæ habent ef-
ſe ompliciter, fcilicet, lubltātiæ : drgo illaru
: .
fierielt figriſecado quid & harūfieri en fies
ri ſimpliciter. Tertio ,gāgeneracio (pocifi-
catur a termino ad quen , led terminas ad
quem generationis oft duplex ,alias eſtela
fe fublianciale fiue forma ſubſtancialis , &c
alius eft forma accidentalis fiue efle acci.
dentale , illa dar elle fimpliciter , & bæc dac
alle fimpliciter : ergo & generatioeft du-
plex,altera fimpli que termin
citerera fecundamatqu
olla fimpliciter , & alt urid abfqtioue exp
ad duc
.
není cíle generacionis ja illam quż eft gens
neratio perleidellyfocius cópofici fubílalle
cialis & in generationem per accidens,
compoliei terminatur , ſed vorague, poteft
conciliari fi dicamus duas efle diuifiones,
quoadmodum ,hocelt, divertimode excifr
den membris coordinacas , led fecundum
sem , candem efle,ca quod primum metu ,
brum vnuus.com primo altcrius , & fecun
eademecum geaèratio ,
ne perfe diuerdisnominibus explicara, ex
diuerſis nominibus terminiad quem dctum
pris , qui & ensperle , & ens fimpliciterap ,
pellatur,fimiliter generatio fecundum quid
veramque, & partialisſabſtantz; & accidē.
tis generacionenicomplectitur,
Dico tertio generatio fimpliciter di Error'ai
dapoſsibiliselt in rerü natura,Hæcconclu tiquorzi
Looftenditur a Philoſopho lib. 1.deostu. Pbiloso
& interitu c.i. & z.aduerſus Ėmpedociem , ciphors ared
rca ge
& alios antiquos Philofophos , quiia omni nerati
generationcmanere idé fubieétü cóplecati vicino o
lub veroque termino exiſtimates , omnége ,
nerationé efle dütaxat alteracionem radica
bát.Ec racio Philofophi li& cznali nulla eiles
generario fimpliciter nulla eller alteracion
cófequés eſt côtra experiencia eciäab aducks
farijs admillam :ergo & antecedens; fequila
probatur :Din cellante fine ceffare deisear
media ad illum ordinara ; fed alteracia or
dinator ad generationem ſubſtanciajem ,v
edium ad finem ; qaad quidam de aires
ratione que fic cum espallone contranj,
débec intelligi s sain illuminatiu quz to
ullion contrarij,&fimiliter pro
fpecierums intentionali ad nul .
um

quž ter iniaacur ad elle ſeconda quid . Quod lius fubftantiæ generationem ordinantur ;
fi dicas generationem quæ terminatur ad bene camcn omnis alia alteratio , co quod
eile párris fubftantialis Gue ſubſtantiæ par- vel fit inter qualitates immediate actiuas,
tialis(qualis eft nutricio fine gen
accerario
ennJeſie
ſe We ſunt calidicas , & frigidicas , & alia prin
generationein fead for mam
cundum idqa & ra nc
men - na qualitates : & quic ordinatur ad dilpo .
que terárioatar nendum materiaining iſlam â contrarijsdifa
neque ad formam fubftantialem couple policionibus expoliandü ne fornialdbliana
L tialis
 106 Liberſeptimus,Olaf.III. A rtic,I.
tialis in Oiateria n indiſpoſitam introduca. propterea omne agens apperit generare fio :
fur , vel fc inter fecundas qualitates;quæper bifimile, vr-in Gibiconfimili indiuidua con
fe non funt a&iua,& tunc licetnon ordine feruetur, ve babec Ariſtotel. 2. de Anima
tur ad tribuendum materiæ difpoficiones ad tex. 34. & proprerea ignis alcerac per disa
forroz introductionem necatarias, ordina- poficiones præuiaslignum tefte eodem Ari
tur samen ad introducendum difpofitio fotel. 1. de orcu ,& interitu (ex:51. Veaf
nes,quibusformalubilantialisexornerur, & Similer fibi paslum producendo in illo ale
debito modo cooleruetur , quo pa &to prom serum ignem iſībi limilem , quod de omni
ductio coloris , & ſaporis ad generationen agente naturali habet verul . Rurkus nain
fubftantiziem ordinatur.Contirmatur præ. hac ratione docec D. Thom.in 4. diltın ."
dicta ratio , Dam gencrationem fubllancia. Etione 26. quæft. prima,art. l . matrimonia
lem ſemper præcedit aliqua alteracio illam efle naturale hominicanquam terininum .
que ſemper hzc concomitatur , fed Datura appecirasnaturalis,quo honoappetitfuuin
non agit àcalu,fed propter finem , vtdoces effe , & cius perpetuam conferuacionem ,
marlıb.z , Philicorum cap. 5. &omnes 04- quia ordinatur ad debicam filiorum pro
satioacs naturales {untiarerſe ordinatz ,Y creationem per quam fpecies humana con
docer Philofophus lib.z.de oriu , & interi- ſergacur , & generans etfi non ſecundum
tu texcu 56. & 57. ergo cum generatio , & proprium indiuiduum , daliem fecundum
alteracio femper fe concomitentur , & voa fpeciem conferuar ſuum eſſe: ergo. Tercio
aliamprzcedat,aut illa ordinatur adbanc nam omnipotentiæ paſsiuæ correſpondec
-200brcadillam : & cum primum non fit,ad a & iua eiuſdem ordinis , qux illam polo
mittendumiſecundum eit rurfusconcmedia fit reducere de potencia ad acuas ne illa
fünt impoſsibilja quando finis,vbi, quando, fir fruflranea in natura ; Sed datur poren
& in qeo debuerat sequi eſt impoſsibilis, tia paſsiva ad recipicadam ynam form.im
YeleganterexplicarCaiet.3 p.quæftig.ar. fubitantialem , & aliam amittendamur
4.& Baneliussbi ſupra cap.z.dab.1.10 fola go datur actiua,quæ ad vrrius introductio
tione ad fecundum :qua rationenon el fru . nem , & alcerius expulfionem valcac con
ſtranea grauitas in grauibus,licet exiſtēcia in " correre , & conſequencer tam generatio ,
concreto nequeat omnibus Gmulconueniu quam lubltanglalis corrupcio funt poſsia
TC,quia hic fiais non eſt debitus eis Grau , biles. Minor pater , nam in his ſublunarim
fed fingulis fcorfum ,neque intellectusha bus darur materia prima,quæ eftpura po.
bee fruſtrantum appetitum ad ſcire , licet tentia 'omnium formarum receprua , &
adeptio omnium fcientiarum llmul Gt ci quia nulla inamıſsibiliter recipitur in ea,
impoſsibilis,quia non dacurilli huiuimodi quandoque vnam , quandoque alteram re
appericus ad omnes fimul , fed ad ſingulas cipit ,vnde vnius corruprionens ,8c alte
feorfum ( cienrias acquirendas ,ac frexiften- rius fubftantiæ generacionea quotidie cx
tima difpofitio ad forma fubl ឮ lan withel perimur. Confirmatur , nam in morce hos
iga
troductionem non eller poſsibilis illiusge. mini mare
s , fciliria ammitcit formam fubſtan.
dialem , cet anjaran, racionalem , & ne
Aeratio , eflat finisalterationis impoſsibilis ' quit manere une aliqua forma fubltantiali
quaado voi, & in quo debebat confequi & Yemifra docuinus : ergo alia forma ſub .
poai ineffe,ac perconfequensalteratio de- ftantialis de vouo introducitur , cuius ine
beret elle impoſsibilis alioquin fruftranea troductio eric noua Cubftantialis compo .
mediam omnino ellet. Secundo principas lici generatio. Virimo probatur conclutio
Jicar probatur conclulio; nam datür in rebus hac ratione quæ ex dictis colligitur , gene .
generabilibus, & corruptibilibus appetitus
fimpliciter eſt illa quam dificialmus
naturalis ad fui elle conferuationem , & cum fatiomut
ell ati onem de non eile ad efle an
illud non poffent perpetuo conferuare in plieciter , Gue pro ductionem cntis fubilan
feipūs, quia cor rop app
ribiles ecuntillud co , tialis ex præ ſup olico ſubiecto : fed hæc eft
feruare in produđione ibi limilium indivi. poſsibilis, vrex alteracione ad ipfam ordi .
daorum ,fed appetitus naturalis non eſt fa . nata , ex appeticu naturali ad fui ella con
Etus à narorafruitra , vedocet Philofophus feruationem ,& ex conditione materiæ pri .
tertio de anima tes . 60. & effet frufiraneas
fibil, quz'
Li generatio fubftantialis quádo & vbiopose mæ omne
iter reci pits form as appe
conſtar :ergo . & illas amiſ
tit,
tet,non eſſet poſsibilis , vt dictâ eft. Neque -} Sedarguitur contra primā:nam gene
terminatur ad impoſsibile, vt docemurpria facio de qüa Philofophus , hicagit elt act:o Satisfitm
mo de coelo tcx . 31. or probatur , nan quibusda
lab . per quã producitur aliquid cuiulcūqua præ arg
tinumé .
dicaméti Quelübſtentie, lae qalitacis, liuo
quan
 In tniuerfam Ariftot. Metaph.
quancitatis: ergo non eſ mutatio de nõelre
ad effe fubftantiale . Antecedensprobatur ex
co ,quod habet Philoſophuslic cap.6.dicés
ja hæc verba ; omnia vero quit fiunt ab alijua
f12727 , ex alaquo , aliquid , bocante aliquid
dico ſecondo xaqua mlibet cathegoriament enis
hoc aliquid,aut quantum;autquale il quando,
Relpondetur quod Philofophus pruus ver-
ba facie de generatione in coca fua Jacicudi
ne,illam que diuidit, veiam diximus, ve ma .
gis generacionem fimplicicar pacefaciac ex
operacione ad alias generationes fecun-
dun guid.Confirmacur Meclaaphyſicæ con
Liderado perfo primo de fubftantia , & de
accidentibusfecundario , atque in ordine ad
fubftantiam contemplacur , ita de gendra
rione fubilantiali perle primo, & proprer ſe
tractat hicliber de generacione vero accide
tali fecundario, obirer damcaxat , & propter
Lubltantialis generacionis naturam declaran
dam.Secuado arguicuraducrlusfecundam
conclulionem :alccratio nullatenus ell gena
iacio cum fic molus prorſus generacijo .
condifincius, quæ folu m mailo cit , fedfi
gencratio ad qualsracem terminata cſſer ge
neratio fecundum quid , iam alteratio eller
inferior ad geacrarioncns ,vehc: ergo non
eft,dicendum darigenerationem fecundum
quid , quæ ad formam acciden calen termi
natur.Minorparct,quia alcoracio nihilaliud
eft quan productio qualitatis ,etenimmo-
10Y
rios. Quod fi dicas vtriufque terminumad
quem cile câdem , liquideniclialbedo ,a cera
mino autem ad quem fumicur vnitas mura
rionis . Contra hocell ſecundaratio : ní vbi
cerminusà quo , & modus cendendi elldi .
uerſus eriam terminus ad quem formaliter
olt diuerſuslicet naterialiter , & entitat ue
ficidem ,eo quod modusipſecendendi diuer
fus, & habicudo ad terminum à quo refundi
rur in terminū ad quem , & illâ diuertificat ;
fedin noltro caſu terminusà quo generacio
nis, & alterationis,habitudo adıllü , & ino «
dusrendendt funt diuerſa: ergo & terminus
ad que formalicer , & in racione terminandi
elt diuerfus,quia elt eadem albedo, vc ſuber
diuerfo modo terminandiſui productionē.
Confic macur, nain ex hac diferencia primor
diali oriuntur aliæ duc , fcilicet, quod gene
ratio eft inftaricanea, & alçoratio efTucceſsi
va,co quod illa eſt mutario ;hæc vero eft co
rus. Rurſus illa fic in fine alccrarionis quan
doclt verūdicere ,nunc elt albedo produ
cta,alteratio vero incipic excrinfece per vle
timum fuinonelle; vode omnem generatio
nem præcedit alceratio,non vero alteracion
nêdebec præcedere alia alteratio : crgo quo
adoncitacés, & modos tendendiellencialiter
diſtinguuntur. Tercio arguiturcótra certiã,
nam implicat dari volī, & idē ſabiectum ma
nensfub vtroque cér mind generationis lub
ſtancialis;ergo inipolsibilis eft talis genera
網

tus ad qualicate cerminatus.Propter hoc arm rioyaptecedens probacur , quia fola materia
gumentum duplex éſ raodasdicendi: pri- manet ſub vtroquetermino: fed hæcnequit
mas fuic quorundam allerentium gcneratio. elle ſubiectü gençrationis , eo quod genera
sem fimpliciter diftingui ab alteratione: ge. sio eit accidensde prædicamêto attionis , ac
.
aerationen vero fecundum quidco incide. proinde pecic ſubiectum in actu , & quia eil
repolle cum illa,veg. in productione qu $- actus ſecīdus:fupponit actum primhlabſlā
liracis. Hunc fequuti fuere Majil. lib.i.de pialcm ,per quem res el cas in a00), & quid
generatione, & correptione quæfi . 3. & Ali fubicctüquod cranimacacur ab vna 11 altera
berius de Saxonia ibidem quællo 2. Secun- Forman ,debet concingi abagehec yedocec
dus affecit omnem generacionem diftingui Arillocel.7 . Phyficorum tex. 8. quod agens
efsécialiter ab alteracioneproprie dida : qué debec cocactu virturis tāgere nobile: igiour
quorrur D. Thom.quæft.28.de veritaro art, ' deber efle ens aétu conicouēcia vero prima
Capreolusiii z.diflinct.17. quzita si ad ar probarer , quia omnis rrënimucario debco
gumcnta contra fecundam & Baños y bilim habere vnum fubic & umsquaratione Phi .
pra capit... quæſt. 1. concluſione 2. quibus lofophosprimo de generatione cap. pri
dubicribunt Conimbriceng ibidem quæítat. 1110 , confutat antiquos, quiponebant plura
alt. 2. & horum funtcacia nobis probanda principia naturalia inferendo contra cos
eil:cum quia profo habet Angelicum Do- quod non eller poſsibilis generatio ex defes
Gorem ;tum quia rationibus fulcicor. Prim feétu vnius (ubiceti. Circa maceriam hu .
waelt , nam gencratio albedinis , v.g.elt Jus argumenti elt rriplex modus dicend!.
inter turminos diuerſos ab illis inter quos Primusį Abicembron! in lib . Foncilucan 1

cht motus ad albcdinem quod clt alteratio:
fedex diuerfitatc horum limitur diftinctio
anu tationum :ergo.Majorpatet , quia genom
Caciocítanod albo ad albuni,mocus vero eft
ä nigro ad album , illa inrer terminos priua-
ciuc oppolitos, &c hac inter terminos contra
& Auicenz in libro fue ſufficiencies ,
AlbertiMagoi lib.z.degeneracione tractaru
fecundo cap.fexco ,atque illorum omnium
qui ponune formam corporcicatis con
bani materiæ afferentium fubie &tum proxi *
mum ,cai inhærct generatio , & corrupcio
LA eko
 108 Liber Septimus, OHæft.I.Artic. I.
efle compoitum exmateria prima , & hu :
jufmodi forma corporeicatis , quod quis
deno licet non fitmateria primo prima,hæc
enim ell prima per carentiam omnis formæ ,
est materia fecundo prind , per carensian
forma lpecificæ introducenda.
4 Secüdos modusert Coimbriceol.lib.i .
de generacione cap.4.q.i.artic.z. & quælt.
4. artic.2. & Suarez com.l. Mechaphy.cz
difputatione 14. fect. 3. afferencium ſubie .
ctum proximum que quo , inhælionis ,on-
nium accidentium materialium , & prælera
tim generationis , atque corruptionis elle
materiam priipam le cola ; ſubiectum vero
quod que denomiaacionis elle ipfum ſuppo.
tilum : quia fuppofitum eft,quod denomi-
natur genitum , ac corruptun , ac proinde
quod mediante materia recipit in ſegene-
rationem ,atque corruptionem . Huic fen-
tenciæ fauet Caictan. in 3. p. quæft. 35. arfe
1. quinimo illam in hac fuille ſeptcntia rc-
ftatur Bañejos cap.q. de generacione, q.io
fed rcuera Caiet.meo videri , neque ex pro
pria fentétia,neque affertiue loquitur: nam
expliczosibi ſubiectum Datiuitatis efle da.
书
plex , alterum denominationis, & alterum
proximom fiueinhæfionis. Vcrumque diftin
&ionis mébrū exéplis manifeftacurus, pro
mani feſtacio
tus fuem uta netius ( ecundi, aic , ficut non
in mobili , & generario
in materia prima,ecce Caietanumobiter,&
exempli gracia afferenrem generationem
ſubiectari in materia prima, ac proinde non
affertiuc id afferentem , quienim viicur exée
plis qon tenctur yti exemplis cettis , & in-
dubitaris apud omnes Authores , fed cili-
cet falfa aliquando exempla incermifcere
veris fea cadentia ſub dubio ,co quod exem
plorum non requiritur veritas. Vnde licee
admittam Caietan, huic faucre fententiæ,
numquam tamen admittam ,ipfum illam af
ſeruiffc. Terciussanden modus dicendi alle
sit materiam primam non effefubiectam in
hęſionis,in quofubiectatur generatio ,fed hu
iufmodifabaftum effe compofitum ex ma-
teria, & forma quod generatur aut corrum .
pitur, materiam vero elle ſubiectum veluti
radicale , & remotum , atque in quo exer-
Cesur generatio. Hunc lequunturcommu-
niter diſcipuli Doctoris Angelici , incer
quos videodi ſunt Bañequs , quælt.citata,
& Flandrenſis in hoc 7. quxſt. 12. art.i.in
corpore, & in folusione, ad fecüdum.Et hic
à nobis,vt verus approbatur , fupponendo
dao. Primum eſt ſubiectum generationis,ac
que corruptionis eile triplex, aliud quodlive
denominationis,quia genitum vel corrupin
dcaominatur aliud elle Lubiectum inhzioa
..
nis, cuiſcilicet,inhæret generatio & corrup
tio,& aliud eile fubiecium , quod mucatur CA.
vigenerationis , & corruptionis , & crantic .
ab vno ad alsera cermiqum Mucationis , hoc
poffumus appellare ſubiectum in quo exer
cetur generatio,atque corrupcio, Secunda
eft materiam primam nullam quantitatem ,
aut formam corporeitauis cozuan habere,
{ed in corruptione ſubitancialı fieri refolu
tionem vfque ad ipfam materiam primo
primam ,hoc eſt,vfque ad illam nudeſuma
tam , & expertem corios Phyticæ actualita
ciszhoc ex dicendis vecercum fupponimus.
His ſuppoGris, dico mareriam primam nun
efle ſubiectum generacionis,& corruption
nis“primo, aut fecundo modo , bene tamen
tertio modo . Prima pars probatur , quia
fubiectum denominationiseftillud quod di
cicur genicum ,aut corruptam , fed neque
materia diciturgenica , neque dicicui core
Tupra , fed ipſum compoficum eftquod ge
Beratur; & corrumpitur : ergo ſuppolitum ,
& non materia eſt ſubiectuni denominato
nis. Secanda pars probatur primo: nana
nullum accidens fubic &tacur inimediaicin
materia , præfertim fi ficrealiter enticaciue
diftinctum abilla,fed generatio , & corrup
tio funt accidencia , & alias realiter diftin
guuncura materia pfima, quia identificans
turcum laotermino, fcilicergeneraciocum
genito, & corruptiocum compofito corrup
10,quod â materia diftinguitur realicerentie
gatiue ratione formæ: ergo neque generacio
neque corruptio immediatefubicctantur.o.
materia prima. Tertio velgeneratio fubie .
ctareturinfola mataria oude ſümpta, velin
mareria aſociata alicui formæ ſublātiali ,neu
trūdiciporeft,ció primū,quia materia nude
ſumpra eft pura porécia, & ideo incapax ad
recipienda actā accidencalé abſqueactu for
mz lubftacialis:non fecundü :nā in genera
tione vnius, & corrupcione alterius ficrelo .
lutio vfque ad materiā ipfam nude ſumpcā,
& ideo nulla forma manec fub vtroque cer
mino, yo in fecundo gorabili fuppofuimus:
ergo . Quarto , quia li generario inhærerec
maceriæ primæ,reuera illa denominaret ge
nitā, cólequés auté ettfallum , & córra prima
parté huius noſtræ affertionis fatis demöltra
tā : ergo & antecedens,ſequélaprobatur,nã
fabiectü morus, Gue mutationis eſt id quod
fufcipicejus denominacione ,ficut ſubiectū
alteracioniseftid , quod perfe alteratur, & ſu
biectü motus localis eſt locatum :ergoeciam
fubiectum generationis dicorur generatum.
Tercia pars probator , 'nam ſubiectum in
quo exercerur generatio , fiue corruptio
forma fubftárialis eſt illud, quodmarec fub
VEIO
 In vniuerfam Ariſtoi. Metaph.
vero que termino ,fed materia prima et qua
manet lub vcroquc terniino generationis,
& corruptionis : ergò ipfa eft fubie& um in
quo huiuſmodi murationes exetcentur, tija
jor pacco, quia illud el ſubiectum hoc terem
tio modo , quod mutatur de vna forma in
aliam , & hoc eſt quod maner fub vtroque
termino,alicer, & alitcr fe hábés, Minor ve
soprobatur,nam cum in corrupcione ſubită
ciali fiat reſolutio vfque ad materiam primā;
fola hæc manec ſub viroque termino.Con-
firmatur primo,ná telte Philofopho 5.Phy-
licorum rex . 8. & lib.t.de ortu , & interitu
cap.3 . cui D. Thom .ſuper eiſdem locis ſub
fcribit, hoc verfatur diſcrimen inter gere-
rarionem , & alios motus quod illiuslubie .
Etuo debeceffeensin pocencia, vel materia
prina, horum autem ſubiectum debet elle
casin attu ,ideft,compoücum ex materia , &
forma,quod Gc debet intelligi,quod alij no
tus fiunt in ſubiecto includence tormam :ge
neratiovero fisin ſubiecto nullam formam
includenci , quod eft materia prima , vel ra-
tione terminorūdobec verificari,illius enim
terminis immediate ſubſtar materia , fecus
vero terminis aliorum motuum .Confirmas
fur fecundo quoniã apud Philoſophūmulo
toties appellatur prima ſubiectum genera-
tionis ſubſtantialis, vt videri poteft,apud
illum primo Mechiaphyſicorum cex.71.& i.
de ortu , & interitu capij. & 4. fed nequit ve
rificari deſubiecto primo, & fecúdo modo:
ergo debci verificari de ſubiecto generatio-
ins,in hac tertiaacceptione adeun fenfum ,
quo alleries. Phyſicorum cap.i. ſubiectum
motus elleid,quod mouetur , idelt, in quo fic
motus ,nam materia eft,quæ mutatur, & in
qua fit generationis fiuc corruptionis mu
tacio. Quod li dicas pariter pollediciprop
terhanc rationer , iatcriam primam fübie
cum alterationis, augnientationis , & alio
runt motuum ,quia omnes fiuncinmobili,le
cundum quod eft in potentia, & in oninibus
criam mater mutat
ia ur de vno termino in
alium , ac perconſequens non eile ſpeciali gcoitain:ergo,ve murario inhæret illi ,quia
jureſubic ctum generacionis , & corruptio .
1:15 . Nuganda en lequela . Nam materia
prirna cit maxi s , & ſpecia
onime s e lubie ,
t i liſ
ionisim
u m
cr ge e n
t
e r a , & corrupt ,eolqiubuosd
tia
immedia ſnutbftat formis lnutbltan
u
que adueni , & recedu per genera
tionem , atque corruptioncm ſubſtantiale,
& cum quibus identificatur enticariúc. Alij
aurem morus terminanrur ad formas acci .
dentales,quibus materia prima ſubſiac mca
diate , & sadicaliter , quatenus eſt radix pou
tencialitatis compoliti, quodſubſtac medias
Le illis.Vnde quia materia prima eſt ſubie.
109
cium immediatum formarum fubftantialiū
ad quas terminaturgenerario , & corruptio ,
& forinarī accidentalium ,ad quas ſuntaliſ
motus,noneftimmediatum , Led mediatum
ſubiectum ideo ſpeciali razione,materia pri
ma ſubiectum generationis ,& cortuprionis
nuncuparur,quæ ne quis dici ſubiectum alio
rum moruum niſi minus proprie , & cum
addito, nempe ſubiectün mediatum , aut re
motuni, abſolutecamun , 8c limpliciter dicie
tur ſubiectum generationis ; & corrupcionis
fubftantialis , liquidem har û termini imme .
diate in mareria ſubiečiantur , imo nulloni
aliud fubiectum præfupponunt,vnde & tra
firus ab vno in alterum ,quielt mucatio iub .
Näntiális niediare exercörur in materia pri
ma, quæ priuationi antigua , & informacioni
nouæ fubeft immedijie .
5 Ex hucuſque dictis,manene ſufficien
ter alij doo modidicendi confucani de folo
cuin tertium argumentum : nam eius ante
cedens elle falſum conftačex dictis, fufticis
enim ad faluanda generationis , & corrupa
tionis mutationem manere (ub véroquetes
mino, vnum & idem ſubiectum non ioha .
fionis , ſed in quo fiac exerciciom muracio
nis, & quod denomioacur mutatum , & hoc
eſtmateria prima.Ad primam , & lècundam
probarionem dico quod folum conuincunc
materiam non elle fubiectuni inhagonis.
quod nos ingenue fatemur. Ad tertium fa
teor fübiectum ; ad quod terminatur con..
táctus agencis , ens debere elle in actu , &
idevad materiam nude fumptam non poffe
terminari contactum agentis nacuralis , ſed
ad compoticum ex materis, & torma, quod
iam existic in inſtanti generacionis ſubitan
tiguis , cuius terminus incipit per primusi
fui efle, fi aurea de contactu qui fic per al
teraiionem præuam ad generatione ſubſtan
cialoni fiat lermo : dico quod terni inacur
ad corruprum , quod totu illo tempore ad .
huc exiiiebac. Dices , generatio denomie
nat materiam primam muraram licet non
nequit tribuere, ve lic denominationem ,
oli ſubiecto ,cui lohæret, véomutat
edio , i .
A l n
cut nequit tribue ge
to re lece
nici nili aſruiboiec er
, cur intrio etuirnhær ,
, viigener .Se facile relpond
d , quod
denominacio mucati duplex eft . Alia pro .
ueniens à formali mutatione , & hocinge
'on
neratione deuominatio geniti . Alia
proueniens å formå aduenience permu
tacionem , & hzc denominacúr materia
prima nurata,quiaex vi formæ, cuide
uo ſubeſt,mutacur . Vnde falfo Coimbrie
cenilesvbi fupra quæft.9.arcic.primo, &
‫܃ ܝܠ ܐ‬ dicunr
 110
Liberſeptimus,Olč.III.Artic, I.
dicune materianı denominari muralam for-
maliier å generacione , ſecundum gradum
genericum ,nam generatio eſt mutacio car
lis ia califpecie confirota , & gradus ge-
Dericus mutationis eft in illa conititurus:er-
go nequic ſecundum illum tribuere denon
drinationem cum przcifione gradus fpe-
cifici . Rurfus fubiectum denominatum ab
albedine eft album,quia cum albedo acforo
maindiuifibilis,aut coram eius effentia , aut
nihil illius participatur à ſubiedo :crgo ea
dem rarione labiectemdenominatum á gee
neracione eric genitum , & fic materia prie
mu crit genita. Denique,vel illa denearina
tio mutationis quam gencrario tribuit ma-
seriz eſt communis abflracta ab omniſpe
cifica differentia mutationis , & hæc efter
chimära Platonis , vel eft ſpecifica facio
mutationis íeu mucatiefſc coatrahens grae
dam genericum , & tenc aſsignanda eft hæc
Ipecies, & qulla alia inuenietur niſi geoi-
tum effe : ergo materia prima erit genita
quod ipfi negaat. Dicédum igitur eil quod
Scotgeneracioformaliter,no denominat ana
teriam primam quoad ſpecificum gradum ,
ita neque quo ad genericum , quia quo ad
neutram illi inhzrets Quarto arguitur ad
uerfus definitiedem generationis à nobis
aſsignatam ,naiz exilla ſequuntur duo fci-
licec , vorlarilo terminos priuatiue oppo .
gitos,ele, & ponelle , & eius terminum for
malem adiquen ,elle exiſtentiam , quæ ambo
fancfalſa : cigo & definitio non eft exada,
minor oftenditur , nam generatio ignis ex
ligao verſacur inter formam ligni ,quam exe
cludit,& formamignisquam introducit, qui
ſunt termini pofitiui , quod adhuc manifefta
tar,nam omnis generatio eft conuerfo fora
marum ,led termini cenuerlionis ſunt pol .
tiui:ergo,Deindeterminus formalis ad que
en forma , dicente Philofopho lib.2 . Phiê .
corum capi & quod forma eſt finis gencra .
fionis , ideft, terminus ad quemiergo non eſ
actas efendi . Propter hoc argumentuni
Coimbricesſes fatentur duo quæ mihi fale
ſa videntur. Primum ſcilicet in omni ge.
neratione admiſceri concomitanter ratio .
bem conuerfionis formarum , qux vt ficpe
eit terminos policiuos, & terminum forma-
lem generationis elle exiſtentiam.Primum
O
cit ſefola producere fortuam : ergo & quid
aliàsinſufficieater Philofophus s. Phylico .
sum , & lt.huius fameraller fpeciesmorus
Liquidem numerans ſexípeciesnullam men
ciosem fecit naturalis co.Quertiouis , quod
tamen dicendum non ef. Quod autem dia
cudo Coimbricenſes in Onitv generacions
reperiri conditiones quinque conſtitucio
uas conuerfionis , fcilicec delicioncm rei
conuerfæ , & nouiserem falıcm quoadmo
dum illius,in quod ficconuertio , &z termin
nos pofitiuos , connexionem , & depen
dentiam imter delicionem vnius , & alterius.
foccefsionem , ac idem ſubiectu m manens
fub vtroque termino. Refpondetu'r has con
ditiones non conftituerc conuerfion zem pro
prie,ſed-large,quæ eit generatio . Nam con
werlio, fiue cocius, fue formarum vlera has
condiciones requirit , quod ex vi ciufdem
mutacionis fiue actionis, vrerque cerminus
acriogaiur ,ita vt deftructio vajus, & policia
alcerius ex vieiufdem aétionisfiat , ficuc ex
viciefdem cransfubftantiationis fit de tre
&iopanis , & pofitio corporis Chrifti fub
facramentalibus fpeciebus, & ex vieiufdem
actionis fuit facta à Chrillo Domino in Nu.
prijs Galileæ deſtructio aquæ , & produ
dio vini , at in generatione ignis, ex ligno,
& z firalibus , exclufio formaligni fit ex vi
corrupcionis , productio autem formæ ige
nis ficex vi.generacionis quæ diuerfæ mu
fationes ; & actiones funt. Aliud quoque in
uenitur diſcrimen quod conuerdonullasexi
gic difpofitiones ex ſua natura , quastamen
petitnacuralisgeneracio , vt fuauiter ancia
quam formam excludat, & nouam introdu.
sat,vnde exiſtimo ccouerfioncm propricdi
Cam ab agere naturali de lege ordinaria fie
sinó pofle, & fi omnis.generacio abutius có
uerfio forearum nuncupatur.Deinde quo
ad alterum didum probatur falticas duplici
ter:prinio abſolute;quia terminus formalis
ad quem generationis e{ tforma conitiquens
terninum cocalem ,qui, & c quo genituin al
ümilatur in natura generati , &qui est finis
generationis , fed huiufmodi terinings eft
forma fubftantialis : ergo . Secundo ad ho.
minem : nam ipli Coimbriceales quæft.13 .
artic.z . fatentur cum Caiecan . l.e quælt .
18. articul , 2. generacionem ellc actionem

dictum habent vbi fupra quæli . H. art.z.
Secundum autem quæſt.8 . 271.2 . horum fal
fitas probatur , sam aliâs in omni genera.
ticae includerentur duæ actiones productie
uæ formaliter dinincta . Altera generati-
pa, & altera converGua voiusformæ in ale
teram , confequens autem eft falſum , non
enis requiratur dezaciones, ybi yna Luffi
vniciuam attingentem vnionera animæ , i
forma ſubſtantialis ad corpos , ex quo
ue ar
fic gumentoricermi formalis a & tionis
vnitiuæ eft id,quod vnnu s
it, feu quod attingic
ma
ve vaiciua,fed generatio attingit primo, &
perle formam fubftantialem vo vnitam :era
go hæc eft eius terminus formalis , exi .
dentia vero criç termini formalis condia

cio,
 In vniuerlaint Ariſtot. Métaph.
tio , & complomenium , vr ex infra dicena
dis conftabit lib. 8. quzſtione prired. Ad
formam igitur argumenti concedo feque .
12 primam partem , led nego cius fe-
4
cundam partem, nain per elle ,quundo gene
raciodicicur toutatio denon elle , intelligi .
lis , 100
turelle radicale , quod cile
incelligitur ſubſtantia..
formalaCollantia
eft forma
quod eitidem cuen formafubftantiali .
ARTICVLVS II.
Anitt viuentibus generatio fit ori-
go viuentis å vitente cõiuncto in
fimilitudine nature .
quil Ar
Nhoc art, tres verfantur fentēcią prz
lij Jenles 6 imadegafhaocetle logitimam genera
Tin062704
io conis vigentium detånicionem hanc
diffinit
nem gene fucncur Durandas in 1.dift.4.quxta ti & de
tationis 6.qu2ſl.z. & maior ibidem dift. 15.quæfi.vni
pixentiña 3. quorum alter fic dithoit generationem
viuéncium . Generatio eft accipere efle, &
naturam ab alio modo natural . Alter vero
Lic.Göncratio eſt productio ,non de nihilo
alicujus viuentis cognofcentis ab aliquo
eiufdem nacuræ ,namero, velfpecie . Huic
definicioni Maioris ex parte confenriunt
Coimbricenfes vbifupra quxſt - 10. art. 7o
Molina r.part.quzſtaz.arc. 1. $.aduerterim ,
& Bazquez ibideosdiſponi :cap : 1.90 ..
quate afferu polica
nus nt m definitionem in
100 / articoli propoſitam effe communísi
mam viuentium omnium generationis , &
inepraus,ad explicandam diuini Verbi æter
Bam gencrarionem propriam autem , & ipe
cialem generationis vitalis deffinitionem
que generacioni diuini verbi conuenit , &
adaptacur,effe hanc aſignatam à Malore , &
ab Aimaino in 3.dift. 8. quæft.1. in qua ge .
Dusnon eſt origo viuentis vt fic ,fed origo
viuentis cognoſcentis ,& c.Secucda fenten-
tid eft aliorum afferentiam prædictam def
tinitionen a nobis aisignatam exactam effe ,
cumilla particula,ex vitalispreceſsionis , fe
cus verô line illa.Hinc tribuirVazquez vbi
Lupra cap.6. Caietano,ſed failum illiinpo.
nic teftimonium à quo manifeftiſsime Caje
ianus poteft vindicari: 0 am in tribus locis in
quibus de generationis definicione verba
fecit,hoceft, in quzſt: 27.arc.2. &artid . &
quei. 35. artic. 76 eoruminaullo docce 12-
icarparticulam rem vi talis proceſsionis, effe
deffinitioni generationis adijciendam , fed
folum excludit proceſsionem Spiricus San-
ctiâ ratione genogationis,quianon termina
. The A
sur ad fimile ex propria,& intranea diferen
tia licur procelsio verbi ex proprijs haber
terminari ad Omile ; falſa igicur eſt Gabrica
Jis Vazquez im poficio , communiter ( adien
hæc fententia Luftineri folet à neotericis
Theologis qui deffectu hurus particulæ fo
lum excludunt procefsionem Spiritus San
Etià racione generationis , illamque teneni
Coimbricentes quxſt.io.a11 :26
Tercia fententia afferit prædictam diffini Quild :
tionem vt iacet abſque aliquo alio addico Thom.ar
exactam efle , & per eam congruenter pine cius diſe
priam viuentium generationen explicari , cipalis ,
quæ non cognofcentibus, & cognoſcencia
bus communiseíc,& in diwini Verbiprocel
fione faluatur fecundum analogam quan .
damiconuenientiam,ita docent quicumque
prædi& am deftinitionem vi exactam admiin
tunt s ad diuinan generationem declaran
dam quorum Princeps fuit D.Tho. 1. pase.
quæfc.27.art . 2. & 4.contra geotes,cap. i'i.
& in hoc y. lect. 8. cui conſercions Gabrial
in 4 dift.iz.quzſt.wart, 1.Caietanus, & Ba
nefius ibidem Ferrarienf.cap.i.iam citato
每
conſiderandum fecundo , Torres in commen
tario dićtarr.z.quæ [f:27 .Aureolus in ridiic,
9.215.2.4.vltimo, & Suarez lib.z. de Trinita
Et cap.i.fiam.4.in explicacione tamen illius
Variant prædicti authores , yoex argumcnto
cum ſolutionibusconftabit.
7 Refpopdeo dicendum primo deffinie
cionesaſsignatasa Darando , & Maiore in
ſufficientes elle ad generationem propriam
viuentium declarandain. Hæc conclulio fra
fotur adaerſus authoris primus fencentiæ ,
:
& probator , aam per illas non fufficienter
excladuncuralis â definico : ergo in ſuffi
tloubus funt , antecedens patet de prima ,
quia conucrit omni generacioni barurali
etiani non viuenciun , ignis enim quin
do ab alio igne producitur,accipirabillo ela
fe , & naturam modsaaturali, Rurſus quan
dovermıs generatur ex carne équi accipit
abillo ella ,& naturam modo ndurali.ergo
pernullara particolai excluditui' , quæ ta
men productio excludenda erat , eo quod
defficit illi Grilitudo in natura ad veram vi
uenis generationem rcquiſita. De fecunda
vero probajargaam perrollam illius pafticu
lam excluditur procefsio Spiricus Sancti
quæ tamen nollatenus eſt dicenda genera
tio, etenim efc productio perfonz viues
tis , & cognofcentis ab alia perfona fiue ab
aliquo producente eialdem nacuræ nume.
to .kuriasperillä excluditur aliqua genera .
dio;non excludeoda,fcilicet,generatio mue
li exequo, & afina, quia non eft productio
vigsaris ciufde zature qumeso' aut fpecie,
212 Liber feptimus ,Olaft, III.Art, Il.
camen vera generacioeft :ergo etiam ex jurato in fimilitudire natura . Hicalurrio
hoc capire seddicur diffinicio maioris inluf ftatuiturpro authoribus caftiz teurent: , 65
ficieos. Dico fecundoabſque illa particula probatürprimam quidquid aliud adu !
ex vitalisproceſsionis, declaratur fufficiero tur buic deftinitioniiuper doc addirur, & C
ter propria viuenú generario .Hæc cóclufio contramenics Ariftotelis ac Doctoris AD
probaturaduerfusauthores fecundæ lenten gelici,voditiu cat in prima,& fecundaco
fiz primo, nam prædicta definicio quoad clulionc:ergo ada quale çora radiogeneratio
fuas necellariasparciculas colligitur ex teſti Dis in illa lacuitul,Secundo 20. comiat 80
monijs philofophi relaris articulo præce- aere , & differétia ,genere quidem quuidici
denti,& nollibi philofophuscalem partici tur productio liue origo ,in quu ( 11113 produ
lamintinuauit.Ruilus,D.Thom . qui noftra Etione in animatorum conuenit , difficila
definitionem approbat , & ea Yaicur in lo. vero quia per cæteras particulas explica
cis citatis,ad diuinam generacionem decla- tur eiusa reliquis dillinctilum ,nam jer nila
sandam talis parerculæ non meminit,meni. Viuentis excluditur generatio parriua , & ca
nillec autem ſi iilam ad declarandam genera pillorum atque humorum in animali 49.1
non ſunt viuencia cõplera,denotatur , enim
tionem diuini Verbi neceflariam judicares,
fignum igitur euidens eft neque Arilotes quod deber generacio verfari inter duo imp
lem ,neque Angelicam Doctoremdicta par poliraviuentia dum diciturorigo viucnus
ticulam neceffariam iudicafls.Secundo olla à viüëre. Per hoc quod diciturâ vinente con
dic s nam hæc particula ex vitalisproceſsio . iunéto , denoracür quod deberelle i prance •
siis nihiladdit ſupra alias,nitiquod ex ſua eſ pio aétiuo fimul, & paſsitio conjonco luda
ſeotia generatio producat fimilé, autquod tem in principio generacionis,deffctu cue
exfua efficacit, aut quod ſecundum fuam iusexcluduntur productio aniinaliga cxy!!
formalem rationem , & in ordinead ſuum trefactione vircetecæli facta , & product
terminum , fed hoc fatis in alijs particulis de planræ à terra,virtute folis, & tornacio Euce
claratur , nam cum in deffinitione ponantur ex colta Adami, productio quidem ama
ellentislia defhoiti ,duin dicicur in deffinie lium , & plantarum ex terre putrefactions
tione generationis quod eft productio limie quia licet fit â principio eifectiuo V13E000
lis ,hoc denotatur quod elleocialiter, & for- fcilicec ab inteligenciamerico acdi
malicer,aue ex ſua efficacia , & rarione fore corpore cæleiti,non tamen ett â p ! 1 ! cip !O .
mali cerminetur ad limile,ncqucoportet po prosimo , & coniuncto , productiu alcool
Dere in deftinicionibus in actu tignato odle Euz ex colia Adimiquialicuiuenc istinct
cffentiale ,aur formalifurconueniens diffini pio coniuncto actiuo : Adamus cauen in Bali
roid ,perquod definitur : ergo ablque tali formationc ,non præbuit cócurfum actioū ,
particula fotficiënterrelinquitur explicara denique perhocquod dicitur in dimilicudi
ellencia geüerationis. Tertio nam per iilam nem naruræ excluditur productio. vermis
particulam nihil de nouo excluditur quod ex carire animalis,quia licet fir viuenus . ve
ex vi aliarum non Gc exclufum , & fi aliqua uente coniurićtoactiue & palside concur .
productio excluderetur , eller fola produ . rente non tamcncit productio limilis in 11:32
aio Spiritus Sancti ad quam excludendam tura ( pecifica , excluditur Cum procefsio
Douiores Tacologi hanc particulam addide Spiritus Sancti, quia liceclic viuenus â vinca
runt.Sed hæclutħtienter excluditur per il- te coniuncio Cuo,non tamen ' elt piinaria .

lam ingrošlicudine naturx : ergo omnino eft communicatio natura redictisnetto

ſuperioa dicta particula, ex vi talis proceſsió 9. Sed ad maioren huies conclufionis Satisfit
nis,minorparet , nam dum dicitur quod ge . elucidationcm , arguic prim cont
ur o railwAlasfit
neratio eit productio fimilis in natura
denotatur quos debet ferminari ad natu- Jam
capo id: phil
tiamFlin icofop
gene libi
husrati dovici
onen viu, &osnort
ellee tis.
san , hoceft adid , quodbabetrationem nacú deriuationum animit veger200101s in calore,
la communicandum producto per quod ſa quæ definicio lóge diueria el ab iisignaldo
tis fuperque maner exclulla productio Spiri falfo igitur dicuius prædiciam definitio
tusSancti , eo quod illa non communicat nem colligi ex ipfo Aristotele . Rurius hec
id quod habet rationem naturæ fedid quod Dottra deffinicio non conuenit plan is in
habet rationen attribuii, & proprietaris, ve quibus cámien vera datur generacio, liqui
luci ad naturâdiuinā contequuez icilicetrà dem viuentia ſunt : ergo fuftinenda porius
tione volitui, & amoris , hoc eft põderis,& eftilla derfinitio que per communicatio .
inclinationis in rê amatā: ergo.Dico tertio nem vitæ vegecaciicis omnibus viucnribus
propria generatio viuentium adæquarê fale cómunis aſsignaler zmaior parec,nam gens.
vatur in productione viuentis â viuente cão ratio,cui conuenit noftra definicio citilla,
que
 In vniuerſam Ariftot. Metaph.
quæ fundat relationen patris, & filij hæc au
tem ,eft generacio cognofcencium , in his
enim dumtaxatſalueser nomen Patris, & Fi
lijceſte D. Thom . 3.part.quzſ.32. ast,3. &
cap . 3. ad Ephefios lect. quarta , & quia fo-
la cognoſcentium generatio eft quæ analo
gatur cum diuina generatione , eltque apta .
ad illam.explicandam :ergo.Ad primam par
ten huius argumenti reſpondetur philofo-
phun ibi tantumdefcripfiffe generacionero
viuentium excommuniſsimo ,& magis no-
to gradu vitæ ,quodnon abftat quominusin
alijs locis quidditatiuam deffinitionen aſig
naueric . Refpódetur ſecundo , quod illa defii
Ditio cũ noſtra facile poceitconciliari , & ad
illam reduci ve minus perfectam ad magis
perfectam,nam perderitationem animæ ve
getatricisidem denotatur arque per origie
aem viuentis à viuente,in calore, id est , mic.
diante calore vitaliquieft geaeracionis in.
frumentum , ac proinde fubintelligitur
quod debet à viuente activo principali , &
producente librumule quoad animam pro-
uenire ;fed quia hæc defcriptio explicat in
perfectionem generationis creatorum vi.
uentiuni propriam à qua abftrahit noſtra
deffinicio , ideo hac vcuntur Theologi cum
Doctors Sancta ad diuini verbi generacio-
nem declarandam. Ad fecundam partem ne
gomaio em ,eam generacio qua vna plana aut inrellectiua potentia ,neque anima ve
sa medio femrine aliam geoera , vere eſt cogaofcitius eft pribcipiam generandi ſed
origo viuentis a vidente coniun&o faltem , Yo vegetatiua,ad quâ vi tic conlequitur po.
in principio generationis, & Gmilisin natu
raſpecifica,etenim femen plantægeneran
ti fuit coniunctum , & ab illo polieadeciſ.
lumad generationem alterius piantz eiuf-
dem fpeciei concurrit.Ad probationem di.
co noitram definitionem conuenire gene.
rationi cuiuslibec viuentis Gae in creaci fiue
creati , vegetativæ tantum vel etiam fenfi-
tiuæ gradu vitæ gaudencis , quia explicae gra
dum vitæ vt fic omnibus comarunen . Adid
autem quod ſubdirur in probatione quod in
folis cognoſcentibus faluacurpaternitas, &
filiacio .Refpódeturid veramelle quia vt D.
Thom.in locis ibi allegatis aduerrit filiacio ,
& paternitas non fequantur ad quamcune
que generationem viuentium ,fed folum ad
illam quæ eit viuentium perfectorum , cons
notant enim illæ relaciones ex parte fubie .
cti cognkionem , & amorem geoerantis ad
gedicum , & ècôtraramor aurem , & cogniz
110 in ſoliscognofcentibus reperiuntur, fed
ex hoc non rccte inferunt Conimbricenfes
Molina, & Vazquez cum fuo Maiore , & Al
anaino vbi fupra , quod ſola generatio cog-
nofcentium debuic deffiniri , & quod huius
gencrationis deffinicio fuit intenta â D.
.
113
Thom.ac tandem quodaptior effet hzc d'ef
finitio,eſt origo vinentis cognofcentis , & c.ad
generationem diuinam declarandam , nam
cum omnium viuentium creatorum genera
ciones conueniant vniuoce in ratione gene
fationis , & analogentur cum generacione
diuina, definitio debait explicare id quod
comiauneell generationibus omnium viué
tium creatorum , & qund ajalogice conue
nir generationidiuini vorbi, hocautem ex
plicacur perorigiaem viucotis cognofcena
iis,quia licznon explicatur ratio. generários
nis conuenientis his quæ ſola vegetatiua vi
ta gaudent.Rurſusgeneratio illa cognoſce
tium quæ apra eit fundare celaciones-Pacris,
8.Filij non innotefcit nobis quoad fuum
gradum diferentialemnili â pofteriori per
fubiectum ,aut relaciones con fequutus, & co
Eotatas vnde fi definiretur per nomen cog
nofcentis ,amoris aut filij ve prædiétı autho
rescontendunt , deffinitio ,non efletquiddia
taciua ,ſed deſcriptiua, nam ratio cognoſce
tis,& amantis paternitas, & filiatio non ſunt
diferentice per ſe generationis neque ad il .
lam concurrune va principium , Virtus, aus
racio agédi , aut ve terminos fpecificatious,
fed duncatai funt accidentales raciones ex
parte fubie&i requifitæ ;&connotatæ ,ncqs
virtus generatiua in homine eſt cognitio
tentia generaciua,neque aomina patris, & fi
lijfignificant præcille accidentia , & relatio
nesproprias generantis , & geniii , fedpo*
tius Gignificanliaccidentia quædam conmu
nia,vt amorem ,Prælaturam , curam , domie
nium, & prouidentiam , quandoqueDomi
nus,Prælacus,Prouifos, & habebis curá lige
tutelam de alijs cum amore paires ouncu
pantur, apropiantur tanien hæc nomina gee
neranti , & genito in cognofcentibus , fi
cus nomen imaginis apropriatunzeltgenico
un cognofcentibusintellectualibus quod ta
mei luciorem habet fignificationem , cum
ergo generacio propria cognofçențium non
Ita quidditatiue poſsiedeffiniri ,per additio
nem parciculæ cognoſcentis autamantis , Gicus
generacio communis omnibus viuentibus
congruum fuit ve D.Thom.illam ommitte .
rec, & hand definiret. Secundo arguitur ,
nam fequuntur ex noftra definitione fere
omniainconuenientia,quæ ex aliorum defe
finitionibustequividebantur ,fequitur nam
que primo generationem non effe,molipro
ductioner , liquidem non eft in fimilitune
nacuræ,eft enim mulus elfactus caufzequiuo
cæ ,quz nó producit fimilc in natura dū non
produs
 174 Liber feptimus, Oil& .111.Art, Il.
predacit fimile in fpecie . Seguicor fecun ,
do formationem Euxelle generationen ,fi-
quidem fuit origo viuentis aviuente in limi
litudine naturz ,igitur neque noftra deffini
tio fubftinendaeit.Quodlı dicasprimum in
conueniens non ſeqer, quia fufficit fimilinu
do in genere proximo.Cótra,nap.D.Tho.
in locis citacis exi.part. qužit. 27. & ex 3 .
pare. quæft. 32.requirit ad generationé G-
militudinem fecunduin gradum fpecifica .
Rurfus fi dicas fecundú inconuenicosnő le
qui,eo quod Eua,non fuit formara ex Adam,
motanquamex principio coniun &o actius
communicantem ſuam ſubftantiam . Contra
hoceft,nam ſequereturquod productio qua
Beata Virgo Chriſtum Dominum genuit fe
cundon carnem ,non fuifſec vera generatio,
quia concurſus maternus folus et pafiuus
vedocer D.Thom.3.part.quællezi.arc.5.ad
& quællezzart. 4. ellquetentencia Ariſto
telis lib.1.de generacione animalium ca. 20,
conſequensautem eft contra Catholicam fi
dem :ergo,& aprecedens.Adhoc argumon,
tum refpódetur negando ancecedens. Ad
primum in conueniens Cogimbriconfes lo
co proxime cicato dicüt productionenmu-
li ex afina ,& cquo , vel cx equa ,& alino ,
nonele proprie generationem ,quia non eſt
fimilis in ipecie Achoma,veleſſe imperfe .
& am quandam generationem quia tendebac
quantum ex parte generantisad caulandanı
;
fpecificam dimilicudinem , & propter impe
dimentum diuerfi ſeminis per accidens reo
faltanit tertia fpecies diſincta ab vtroque
generante adducuntque pro fe Doctoram
Angelicum afferentem generationem muli
elle de ſecundaria intentione nature , identi
inccrtam â macura ypiuerfali , prærer inten
tione nature particularis , qui fcilicet
acque afinz generantis,Fateor equidem Do
dorem Sanctum id afferuille muliis in locis
porisisbe in bocy.lectione 7.quæft.j.de ve
Iitate are dead vltimum , & quæit. 3. de po-
caua art.8.ad 16.fed D.Thom.in bis locis,
non reddit pro racionc hanc fecundarian in
teationem ad afferendam illam muli produs
dionem non eſſe generationem ,nequeaffe.
Tirillas ideo elle generationem ,quia deffin
cit fimilicudo ſpecifica intenta tamen à na-
tura particulari , vnde melius dicit Bañelola
degenerations cap. 1. in folutione ad fem
cundum quod fimilicudo in natura ſpecifie
ca,non requiritur in omnibus generationi- pii coniuncti activi, co quod exfttimane abf
bus viuentium incrinſece, fed ponitur in der que huius modi act jui,& pabui principij có
finitioneve neceffaria in generationibus, no junctione, non polle faluari veram ratione
monliruotis quæ fiunt ex intentione natu-
sæ particularis, & vniuerfalis. Vel fecundo
ſubdit Bañelius quod per fimilitudinem in
natura debet accipifimilitudo fiuc in natu 2
sa ſpecifica ,liucin genere proximo , in quo
couoniunt mulus,alinus,& equos.Alioquin
generatio muli cx cis,non ioqueretur,diceni
dum,itaque ell cram , & perfectamelle anze L
ligeneracioneon,& 6 fimilicudo, nõuc adeci
perfecta,ell tanjen lufficiens ad laluandam
deffinitionem generacionis rigurofe , quod
mihiprobatur,nam cam philolophusin hoc
7.00x.28.quam D.Thom.lcctione 7. nobis at:
tefarcur ; du dicunt dari genus quoddania :
inferius ad animal, & prexime luperiusad:
prædi&las tresſpeciesfcilicet muli , cqui , &
alini, & hocnon alia rarioge niſi ve läluens :
tur productionem nuli, vere ella viuensis
genorationem . Deinde quia mulus vere, &
propricel filius alinx , & equi,fed gencra
tioquæ fundat filiationem , fi perte & a ve
pore in ſolis cogaofcentibus habens loca
tettante D.Tho # 3.part.quæf.32.31.3.quod
eciam ipli Conimbricentes aduircuk , ergo
non fibiconltant dum hocadondo
mulum elſe genitum vera, &c ciguroſanegant
yonce
ratione ,quod autem aeclufficiatintcntion
militudinis (pecificæ ,vtex hoccapito dicaaa
surgeneracio :patet,quam generacionon lus .
mit ſpecicmalimilicudine intenta fed
nilicudinerccenca ,& pofira parte rei,co s
quod gencratio a ſuo termino genito, & cun
dacelle , & formam ( pecificatur ,aliásquan :
do naſcicur ex fæmina inostru omois gr24
dus virxex pers eller generacio fua,quia 1a
Je monfirumexintentiono Darura partician
laris futurum cratfimile in natura ſpecifica ,
10c agtem eft falluni: crgo , & fallam id ci)
productionem mulihabere rationen gencia
Farionis,quia egreditnr malus limili., 112 na
ruralpecifica,non à parte sei fod gurunum
eft exceptione natura particularis» Adle
cundum inconueniens notanda eft fcqueliz
nam productio Eux nullatenus fuic genera
tio vnde infect D. Thom . I. part. quzlim
92iaft.2.ad 3. & indift.40.qux'ſt. vnica are
3. non fuifle exilla concractum inter Adam
mum , & Euam impedimentum confatiguint
fatis diremptiuum matrimonij quod ex fola
vera generatione contrahitur inte , paren
fes, & filios atquc conLanguineos. In alignan
务
da autem ratione propter qurm excludatur
â deffinitioue generationis ;d'ao- Aone modi
dicendi,primus eft Coniinbricentiâ vbi fum
praexcludentium illas.2cx deffe & tu princi
generationis.Secundus cſt Bañedijiloco pro
xime cicaco a' lcrencis ideo excludi â sacione
generationis ,quia Eua ex vi lux procefsio-.
nis,
 In vniuerfan Ariftot. Metaph.
nis,non babait similitudinem in natura hua tio alimilationis ad matrem debet effe feme
mana cum Adamo, quod contisma ceſtimo concurrens active . Confirmat Scorus ex
nio Doctoris Angelici in quarto contra gen co quod agentis , & non cauſæ materialis,
tés****
cap.24.afferentis quod li Deus cribucret ; eſt propriū alimilare libieffectuan .Tertia ra :
Virtutem producendi alterum bo rio en Theologica quam late profequitur,
minem per arcem ſicut conficie artificiaca, & exornatmaluis Caier.ż . quæſt. 154. arti •
ille homoproduc non eſſec filiusneque culo 12.9 .in eodem iz art.l.quæfichabet ,fe.
genitus, quia ex vitus
talis - produétionis , non minatio mulieris extra debitum concubitü
producitur fimilisin natura , & vterquemo elt peccatum molitiei ac proinds vnum ex
dus defendi poteft , primus quidem quia ad his quæ D. Thom . ibi ad 4 . recenfet inter
generacionem requiriturconcurfus actiuus peccat contra naturam , fed non poſseter
ve dictum est. Secundus vero quia concur. te peccatum contra naturam calis moliries
ſus actiuus quomodo cumque , non ſufficie in mulieribusniſi proprer effufionem lemi.
nifi ad fio vicalis,& primaria naturæ commu nis actiui, & per fe ad prolis generacionem
nicatin ,dummodo tamen illius author non ordinari, ergo,mninor patet quia peccatú có
velic in deffinitionem generis ingredidebe tra naturani , alt contra bonā humanæ ge .
te acquein ea exprimiquod proccdat limile berationis quia fcilicet collit debirum fine
ex vi calis proceſsionisghocenim excluſum : hunianæ ſeminationis ,hocelt,hominis ge
ex diétis relinquitur.Sed cunc reftat loluere nerationem quem tollie molicies viri , &
Varijcir ſub inductam replicã degeneratione Chria proptereaen contranaturam , fed molities
CaCONCHT. fi ſecundum carnem ex BeatiſsimaVirgine fæminea nifi effunderer fenjen per te re .
fumfæmi quamm facillimefoluuncilliqui putant con... quifitum ,& ordinatum ad bumanam gene
si& medi carfum fæminæ in conceptione effenedim rationein , non coileret debitum finempatu
corñ phi paliqum ,fed etiam a & iuum cui fentennalu ræ ,deffcctu enim corum quæ funt per acci
lofophos fragantur omnes medicinæ artis profellow densnon impeditur figis conſequutio: er
Taon dico
di modi.
res quorum principes fuere Galenus lib. ó go. Sed his non obſtantibus , pro adoerfa
de locis affectiscap.5.& lib.z.de femineca acie milicant aperco Marte Ariilot. primo
pit.4.& Hipocrateslib.de genitura quosfew degeneratione animalium cap.20 . Auicena .
quantorFerneliuslib.7.Philiologix , cap.Ge 9.degeneratione animalium cap. 3. & Ale
Valleflib. 2. controuerfiarum medicalium , bertus Magnus ibidem libi is. cap. vltinio,
& cxTheologis Scotus inz, diflig.4.quæfi. quibus fubfcribuor D.Thom.io duobus low
1.LicherusMaior, & Alij quos om mittore .. cis 3.pa pisianiaductis,& I. topicorum ca
1

cenfere in re å meo inſtituto aliena,acproin pic.ij.Caiet.in dicto arc. 12. quæft. 154. &
de obiter ac breui , compendiofo ramen ca -
lamo per cractanda ,candem fentétiamaflere
ciue cuentur Conimnbricéſes primo de gene
ratione, cap.4.quält.17 ,arc.2.& Fonteca ve
probabiliorem in s.huius cap.ij.quxſt.s.le
&ione ze bi omnes pro cerco habcnr,fæ
minarun ſeminationem per ſe requiri adge
nerationem eo quod elt emiſsio veri lenye
pronwovengraciones
ais , quod nedum
concuruit ad remote fed proximeactiue
pouifsimæ pro hac fententia ſunt pres, Prin
madeiuumicur ex natura feminis,quod tc-
fie philofopho.5.inetaphilicæ ,& fecundo
phyticorun cap.de caulis ſecundum fuige.
!
nens rationem , eft in genere caufæ effective
ve patet in feminibus vegetetabılıū in qui:
bus virtus actiua continecor , igitur fi dedic
natura feminis femen licec imperfe &tum ;ip
fun ad generationem ve inſtrumentum acti.
uum ordinauit.Secunda ratio Galeni,& ip
fius ſecticorum , hæceft. Proles quandoque
patri,quandoque matriagmilatus , ac proin
devnadeber effe in viroque parente alimi.
lationis ratio, icd ratio alimilacionis ad pa.
fremgeit ſemen concurrens actiue, ergora .
alij ex recentioribus diſcipulis AgeliciDoe
ctoris ,hi omnes in altero conueniunt, & dil
criminantur in alcero. Conueniuntquidem
in hoc,quod inareria quæ à fæmina fic,difpo
nitur, & miniftratur etre &tiue ,eftexpers cos
cúilus cffe &tiui relpectu actualis prolis con
ceptionis,id elt,quodmateria hæc à fæmi.
na fubminiftraia que verum femen , fiue
Linguis menftruus duntaxarút, non coeffi
citfeniini visili . Dilarminantur tamen in
hocquod Auicena, & Albercus purár ſemia
Darionem faininarunsollü veriſeminis em .
milionem , & per fe ad generaţionem ve ma
teriani requiliti. Ariliotiautem quein ſequi
cur D.Thom.poratlemen fæminarum , no
ella materiam ad generacionom neceffaria,
eo quod non elt yorusbumor feminulis fed
fanguis imparus,& luperfaus â quo vicrus
repurgatur, quod probat,quia temini virina
quic correſpondere duplex proporcionale
in fæmina,fed femini viri correlpondet in
femina fanguis niettruus : ergo non femen
miinore probat ex ( enlibilibus quia fcilicet
proportionabiliter incipiunt , & definunt le
inco viri , & menilrou o mulieris neiñpeisi
paber
 Liber Septinus, Oiejt.III. Artic .II.
paberrate : & fenectuto.Sed D.Thom . licet ybidiſcrecus eft fexus.Refpondetur ſecilia
conſenriac philofopho in hoc quod femea do iuxta métem Doctoris Angelici quod li *
non lit materia neceffaria generationi , ad- cer ſemé mulicris ſecundí Specié fuá ordin
mitrit tamen præter munitruer dari feole... netur ad recipiendam vircucem actiuägrame
imperfectum ,quod propter ſui imperfectio exindiuiduali imperfectione feses mulie
nem son ell perlead generacionero requiſi . bris ad illam non pofuenit', ficut fenen virë
tum , con quidem vt principium effectigū , frigidæ coplexiones cuidefficri virtusactiva
quia non paruenis ad tantam perfectionem peraccidensex dotteetunacure non inftitie
vt habeat virtutem effectiuam neque vema tis ita perfecte decoquere fanguinem vo
teria , quia nacuranon egerillo , fed pocius perducatipunan färuniféminis pertotta ,
vtfuperfuum emmireits & dumtaxat ſan ', Hæc com & a virtusnondeboruit famini
geinem puriorem ab illo , & à menſtruore in quocumque Itate ,autin quo cumque luw
purgatua , in materiā proximanı , & perle biecto ſed dummita maſculo , & cin ltacia
requificam ad generacioncm rcferuat, & in perfe& o , dcüc diidencia quellt propria
ycerum adducit . Caietaurem vbi fupra perfectio omesicicntiz ,acproindo debica
poft omnes.prædictos modos dicendi recen Lubalternatx : kondcbccur ili pro omnida .
firos, debica reuerentia aic in hæc verba. 012, autin omorfobiecto , fed folum 10 Hari
Egoautě , & fiinser tot illuftres viros fileredebe pertecto ; & In-Lubiecto habente fub alterna
yčproferã tamen ſermonem rationabilem Påto tem , valib..docuimus.Ad fecunda Galeni
ego ſeminationem mulieris elle emiſsionem nat# neganda eft fecunda coluqueria ratio afimiw
yalitertantum ad generationem neceſario requž lationis filij ad matrem ,non eit quia mace .
fiti, u proterea abnfus maliebris feminationis Sla qua:à macrc fit , coeficiae vinili letnini,
elle peccatuin mortale, 6 c. Sed remiffa huius fedeli cfficientia matris circamateriam pro
articoli ,de veritate fawinei feminis refolu lis,& itafaluacur in veroque parente rario
cione ad phyticorum ,& medicorum ſcho- voica afimilacionis , ſicer communis effi .
las alterius articuli de concurſu illius ad ge tientia , licet refpectu diucrforum , altera
nerationem prolis reſolutione noftro tribu . circa prolem , & altera circa marctiam prom
Dali releruata,aduerfus Galenuin , & medisin lis . Ex quo patet folurio ad confirmado
corum agmen defendimus eflo tantum con nem scoricani , concedimus enim omnem
curſum fácerialem , & palsiuum :quod prom alimilacionem effectus ad caufan confequi
bacur hac voica rationc ;nam femen , eft in aliquam aétioné calis caufm, fed negamus,
potentia tocum animatua ſicuc ſenien arbo actionen matriselle proxiac circa prolem .
tis elt arborin potentia , fed animacum com Ad tertiam plures seffort Caice. folutiones
ponicur ex anima,& corpore : ergo propora in loco fupra comemorato ,fcd pronunc du
Dionabiliter ſemea quod eftintegrum prin- plex luftimat.Prima fit admcare Sancti Do
cipium proximum generationis debetcom- cocis , quod ideo feminatia muliebris ,
poniex virtute attiua, & formativa arque peceatû córranaturās quádo firexcra Císcubi
ex porenria pafsiua, velutiex forma, & prim tī.quia eit abmus:femuissmperfox ti, licet
mo ſubiecto , ex anima, & corpore , led vir- non necellarajImpliciter , vulis tamen ,
tutem activan adducirſemen viri : crgo fe . neceflarijadmelius ella , ad Datuk alem gena
men fiue fanguis fæniinä prebec tantona po rationem ,velquia cftabulis fernicis quod
tencian palsigan , Confirmarur namin ic . fecundum tuam fpecacam kaci onem ordine
minibus vegetabilium , vbiin diſcretus eft nabacur ad naturalem generationen liceo
fexus condimetur principium activon ,& paf per accidens, & in caluindiuidugo illam non
toum ex quibus conficitur vnicum proxio attingac , licuc hac de cauta Lominacio viri
mum integrum generacionis principium : frigida complexionis, life extra concu
ergo in Icmide animalium , vbidifcrecus eft bitum peccatum oft arslinici , & contra
fexus debet elle ſemen quod fit actiunin , & naturai , Socanda follitia eft Caretan , ale
femen quod lic paſsiuum tantum principiū , ſerentis idooelle talem feminarionem pec
alioquin ticut ex duplici actu vnicum ens camincíam , quiacft Tabu ".113 lemas per 100
perle nonconficitur ,ita ex duplici femine duam principii palsiuiad generationeana.
aciiuo,aut ex duplici pafsiuo, voicum inte . turaliter acceſyrio requisiti. His fuppo .
grum generationis principiuni non confice ficis vt ad arguracntum factum propter
retur. Deinde probatur hæc noftra celolu- quod hæc nobis cum medicis orca eft cem
tio foluédoraciones aduerfariorum . Ad pri pellas , rolpondeamus ; triadicenda funt.
mam enim relpodecur primo quod femen primum eit quod Bearæ Virgini in Chria
ex parıc debet elle actiuum , non tamen fem Ti Domini purifsima Concepnone de NO

sunduin fc focum , & quoad onines partes fuit hæcp due perfecti, Luc iicperic & ite
minis
 In vniuerſam Ariftot. Metapi:
minis emißio , co quod , vel non eft ne .
cedario requiſita , vel fola neceísicace na .
curalı requiritur ,què virtuta Spiritus San-
ci poruit ſuppleri , illainque decart fup .
Riori Yi docet D.Thom.vorlupra : Dicea-
dum eit fecundo materiam ad prolis concep
tionem lub niniliracam uon præftallecite.
ctiuun concurfum circa ipfius prolis con
ceprionem , quod paterex dictis in vluaa
refolutione, quam aduerfus Galeni Scho-
lan (tatuiaus . Dicendum eft tertio ipo
ſam Beatam Virginem habuiſſe erga mare .
riam prolis concurfum effectiven , dumil .
Jam effeétiue conuertit ex nutrimento in
fubftantiam alici , eandem diſpoſuit atque
præparauit ,lupplente virrute Spiritus Sad
eti circa prolem concurfum effectiuum leo
minis virilis;vndc talis productio fuit genc .
tario non naturalis , fed miraculofa : quod
aurem generatio fiat â principio viuente cfa
feftiuo coniunéto :licctfe nacuraliter requi
Gcum ad generationem ,ton tamen eft adeo
intrinfecam ve con point â Deo lupplerie
Tercio arguitur principaliter nam origo
Tigeous à viuente eft vitalis ; ac proinde in
fuplebilis â Deocoocarſus principij vigen
tis , fed generatio non eli huiufmodi : ergo
non conuenit illi difinnio : minor proba.
for ypam generatio hoiuinis porcſt fieri
Deocadom pomero , quæ fit ab hominego .
aerante : fiquidem de lacto concurſum via
Ti fuppleuit in Chriſti generatione fecun-
dum carnunargo:Rufpondetur præ dotan
do quod actionis vitalis duplicirer poreft in
selligi iupplecio :primo modo quod ejusefe
étus fiat à caula luperiori idem fpecie , & nu
mero. Secundo modo quod non folum ef-
telius idem fiat tine cäala proxima vicalis
fed etiam idem modus , & a &tus exerceatur :
in primo fepſu verum cſt polla generatio-
nem homióis fuppleri â Deo , quia poreſt
fieri a folo Deo idem homo , qui gooeratur
ab altero homine. Secundum nequicfieri so
Dev oift Deus pofsirellicere actionem vi-
ralem gencrādi abſque concorfu capfe pro .
jmæ vidalis, quod ca ven effe impofsibile
*articu !04.0lteoditur, jarco arguitur , ſe
quicar productionem diuini verbiygoa ef
ſe generacionem , cuius ratio , & cilenei
in noftra definizione declaratur , coníe .
quens ell inconucniens , liqüidem dcfinie
tio generationis vịuentium , deber geoc-
rationi diorni Verbi coqueofre : orgo , &
antecedens, ſequela mulris olenditur,pri-
mo quia generatio prouc hic à nobis des
finitur ctt jaeriafico murario ', fed muca .
(10 non conuenit generacioni diuiniz : era
go.maior patet , quia eft murario de son
117.
effe ad eſſe : hæc enim eft ratio common
nis generationis ſubſtantialis quæ ett ge
aus ad generarionem viuentem creato
rum : Es quia sut muració de non cila ad
efle com paratur ad geocrationem vigen
cium vt ratio communis , & fuperior , aut
Yo ratio fpecialis : ti primu!n biabctur 111*
teneum li fecundum fequitur in viuen
cibus dari duplicem fpecico gener2010 "
his , alteran qua dit intrinfece mutario;
& alteram qux abltrahat à motu , & mo
tatione : quod tamen eit tulum . Tertio
nam Diuus Thomas 1. part , quællion . 23 .
articulo fecundo faecur penerctionem vi .
uentium procedentium deporencia ad aitų,
elle intriniece mutac :00 : m : at genera
tio à nobis definita eft viuentium creato
rum ac per contoquens de pocutia ad
actum procedencium : ergo. Quarco nam
generatio vcelt propria viuentium en person
fectio ; quia generare eit perfectoruni,
fed diuina 'non ull perfectio , co quod nos
eli melior ipfa , quam non iplain filio ,
Spiritu Santo , quia aliàs aliquíper:
fëctio eller in patre quæ non eller infi.
110 nam bene fequicur generatio efl per
fe & io , & conocnit Patri , & Filio : or
go aliqua perfectio Paris non eft in Fin
110. Conärmatur pain ad generacionem
hic definiram requiritur, quod dic á viuen
te actiuo , & paisiuo coniuncio , fed Fin
lius diuinus non ell å principio pafsioo
naro quando dicicur Filius naſci de Patre
diuino , illa dicio , de cette Diuo Thom
ma i . parce quzit . 41. afticulo 3. non dia
cis habitudinem materiæ aut principijpal
liui "quia hocinuoluit imperfectionen , fed
principij actiui confublianuais: crgo. Ad
hoc argumentum negadur lequelund pri
mam probacione ripundetur prænotan
do virainque racion o generationis ſcili.
cet non viuentium , & viucntium poffe d II
pliciter accipipomu niodo ya contracts ad
Cales fpecies , & fic generacio non vii
Denciam accepea ve contracta ad fpeciem
generationis propriæ , non viuentibus die
cir simperfectionem (cilicečexcluſiuneni vi
iii , generatio vero viucacium vt contracta
ad Diodum ,quem haber ini viuétibus creasis
criam claudis imperfectionem mucationis
ratione gradusgenerici adiun&ti diferentia
li prouteft in cali fubiecto , vnde neutrales
cuadura hanc acceptionem reperitur in
Deoaur analogacur că diuina generacione;
Secundo modo połunc accips vi abſtra .
cri& fecündoin luas saciones Formales ; &
fic generacio non viuentiu'm suc accipicor
pro gradu generationis vt fic qui abftratis
âgener
 118 Liber ſeptimus, Quæft.III.Artic. II.
á generatione viuentium , & non viuen.
riuin , & dicitur negative non viuentium ,
velc vitalitatem non includir aciu , aut
pro gradu diferenciali generationis determi
natæ non viuentium , qui contrahit generi-
cum gradū generationis ad calem fpeciem .
S. primo modo accipiatur , dicit mutatio.
nem in genere proginio quod eft mutario
denon eile ad esſe, fecundum quod nequit
annalogari cum diuina generatione,non ve
ro dicit illam in rationc communiſsima pro
du&tionis , & ſecundum hanc annalogatur
Cum generatione diuina: ab hacenim , & ab
omni creata generatione poteſt abftrahi an
naloga ratio productionis ſubltantialıs, ſed
buius definitio oop explicare propriam
perfectionem generationis vigentium , ſed
communem Deo , & omnibustā viuentibus
gaam non viuentibus creatis , fi vero ac-
cipiarer fecundo, eciam dicit imperfectio- bis ad aliquid in quid , quia negatio
nem , devi enim fpecies generationis non ne relacionis infertur negacio abſoluu .Ad
viuentium dicit vitæ exclufonem , ita ejus
diferentia effeptialis , vade talis diferen-
tia nequit cum diuina generatione apna-
logari . Generatio autem viuentium pro.
pria vt abſiraéta , dupliciter poteft acci-
pi vel abſtracta ab indiuiduis, & licetiam
dicit imperfectionem ſui generis,ficut how
mo abſtractus ab indigiduis includic anje
mal, quod eit ſuum genus , à quo non ab-
ftrahir ex vi talis abstractionis : vel abltra .
&a eius propria , & diferencialis ratio ab .
Atractione præciſsiua â ſuo genere , quod
eft mutacio de non eſſe ad effe , & ficaba
ftrahit à mutatione , & eius imperfectio .
De , ficut racionale quod eft propria fa-
tio hominis fumptum præciſsiue abftra.
his ab animali , & lcut rationale'hoc mo
do ſamprum annalogater cum Deo,& An-
gelis in gradu intellectualitatis , ita pro
prie ratio generationis viuentium crea-
foram iſto modo fumpta annalogatur cum
generatione viuentis increasi : abilla enim
diferenciali ratione , & ab hac poreſt ab .
Arabi ynica racio generationis omnium
viuentium non yoivoca ſed annaloga , quan
doq; à gradibus diferentialibus rationesan-
nalogæ ablirahi ſoleor , & hæc ratio cft
quæ deffinitur in noftra definitione ; ac
proinde illam oportet conuenire crearæge .
Derationi viuenţium , & diuini Verbi ge-
neracioni fecundum proporcioncm . Hoc
ſoppofsito ad primam probationem nega
tur maior , Ad fecundam diilinguenda eft
major iuxta afignatam diſtinctionem , ad
generationem quidem propriam viuen.
tium fumptam contracte comparatur mue
iario yo geous iaclufum • Ad illam ve .
so fumpram cum præciſsione comparatur
Vi gradus genericus præciſſus , qui ve lic
non obftat quominus gradus ditorencialis
annalogetur cum diuina generatione in sa
tione annaloga propriatsmen omoibus'via
uentibus , & condiſtincta à satione genera
tionis non viucntium . Ad cerdiam quod
Diuus Thomas loquebatur de generation
ne viucntium creatorun ve contracta. Ad
quartam nego minorem ; ad cuius pro
bationem dico quod non generatio fix
lio , & Spiricui Sancto fi excludac perfe.
&ionem generationis paternæ ,exclodie eſ
(enciam , & fic non elt melior , fi au .
tem non generario folum exclúdac rela .
tiocem patris generancis , non eft oppofie
tum generationis ve generacio elt perfee
Etio ; confequentia autem illa peccat de
fectu appellationis variacæ ieu variacio,
confirmationem reſpondecor dupliciters
primo quod licet generatio vigentium in a.
aalogatis minus principalibus pecar cünjun
ctionem ad principium palšiuum fecus ve
so in annalogato principaliori ſcilices in
Deo, cui conuenit generatio feclulisomni
bus imperfectionibus. Secundo refponde.
tur euam diuini Patris ſubſtanciani gere
se vices , & munia principii actiui , &
quoddammodo pafsiui feclufis imperten
étionibus , in quo fenfu vera eit fènten
tia Durandi in primo diſtinctione 5. quæ
Nion . 2. dicencis effentiam dividám exe.
qui munus principijpaſsiui ſeclulis imper
fe&tionibus , quod etiam affirmac Diuus'
Thomas in primo diſtinctions so quæft.za
articulo primo neque oppolcuni decuit po
fica in quæſt, 41. citata , fod ibi cantum
yoluit excludere à diuina cflentia munus
principij palsiui prour increatis viuenti .
bus reperitur. Vnde , & diuinus Pacer in
Sacra Scriptura virumquemunus fibi artria
buit : proprerea enim ait Pſalm . ſecondo
ad filium loquens , ega hodie gensi te“: &
Pfalm . 109. ex ptero ante Luciferum genus
te : quem locum Hebræi legunt lic, de
matrice , que , de vulxe aurore , vt. huic
confonat illud Efaiæ 49. & nunc dicit Do.
minus formansme ex vtero feruum fibi , &
66. nunquid ego qui alios parere facio , ipo
ſe ney pariam , dicit Dominus : fi ego per gems
nerationem fterilis ero , Ait Dominks Deus
Inns. Quinto arguitur per nullam partic
culån excluditur à noftra deffinitione pro
ceſsio Spiritus Sancti à ratione genera
tionis , ergo eft non exacta deffinicio : anis.
cedens probatar :fi per aliquani eflet perilla
infimi.
 . In vniuerfam Ariftot.Metapb .
infimilitudine nature : fed perhanc non fiue'non,fauo:fi filias,fiuefit geisitusábreira
quia etiam proceisio Spirit sancti
us filiat
com- compr
ione yaliisnon ehenderet vége
municar illidiuinam naturam : ergo. Quod ftabilietb :generationen sin que neque bla
fi dicas,communicare naturam diuinam 10- Tio,nequc imago reperitur:igitur li procent
cundario , & pon primario.Conrra namim- fio Spiritus Sancti ef ferilisin natura ,haa
plicar communicari peraliquam aétionen bet quidquid ad gencrantonenfidelideratura
alicui ſuppoſito proprietatem ,ciaturæ prius: quinino eciam procederetvi imago ', co
quam naturam , quia ficur ſe habec pro . quodimaganihil aliud oftquam limile 'oria
priecas ad cile , its ad communicari siled ginacam ab altero : ruledta ergo hacfolucions
racio. voliciu , ponderis, Sie voris : ne iuxta fecundam , & tertiaireíponderur
proprieras veluri confequuta ad naturan ad formam argumentinisgando antecedés
diuinam : crgo nequit communicana prue. Ad replicain fubinduct :3 dicendum eft
rio ex vi proceſsionis Spiritus Sancti , quin quod lice in narura finca qoz vnico duino
per prius communicetur narura diuina. taxat modo communicari pöceit,nequcatia
Ad hoc argumentum eriplex eft folucio ri communicatio ad proprietatem eius peris
corum , quinon requirunt additionem ile ſe prima cerróinata, taniei :in rarura in frai
Tius particulæinactulgnato a ex vitalis ta, quæ pluribus conimanicationibus poteft
proceſsionis.: primaeft Aurwoli in primo dar communicatijaltera pempe prima ad a&tu
Hinctione 9. art.z, & Torres i.part. quæfta; raj ) perle primo termisaelirjalcera verond
27. art. 4. afſprcncium requifi ad rationem pe ſecunda bene poteftacdeber ad propter
viuencis geniti quod procedat limilis-ip na carem ,& accributűperfe primo terminaris!
tạra ve imago , dilectu. cuius licee Spirió
cus Sanctus procedarlimulis in nacura , Galil ARTICVLVS IIRON
iamen non ve imago repræfentans , ex.
cluditur eius produđio a rauone generat Depoſsèbilitate
110nis
quos Tequuntur Banel quxll. 276
art.4.Bazquez difputationc 143. cap. 6. Ser tionis
, o efeitia corrupa
cunda elt Caietani ,, & Ferrarien tis vbifu
pra quod Spiritus Sanctus non procedit.l . VONIAM contrariorum ea
milis in natura per inſranca luæ proef dem eft fcientia , & difciplim
lionis fed veluci per accidens , & racio ..
ne fubiecii , & hæc perfeicas ſubintelligi .
4

theranno &na.Explicata poſsibilitare

dettinitionenaturaliged
tur in ipla duflinatione. Tergia elt , quod generacionis communiter acceptæ , & viué
ad racionom generatiouis denotatur in il- cium propriæ operepresiuni elt pofsibili
la particula ſimilis in natura , requiri primaa tecem ac deffinicionem corrupciortis ipfica
xiam communica ( 101 iti nacury Perquam trariam explanaic . Inquotcia videda fübrig.
natura formaliter vi natura , & non vi primuovan corruptio fubftantialistic pofm
.

propricias communicecur : per procele fibiiis . Secundum un tir naturalis hoe

Lionem autem Speritus Sancti communi-
Catur proprietas diuinæ natula 120 com .
municato filio perintellectus actum , quas
ett primaria naturæ intellectualis oporacios.
communicatur enim Spiricui Sancto,forma
liter ratio voliciui quæclareributum natu-
r& intellectualis , cuius eſſequalis , & pris
nordialis ratio cll intellcétiuum celte Do
Thom.1. parc. 93x11,80.ap.i.ex his ſolucio: corruptionem eile naturalem quatenus nátu
nibus fola prima difplicet propter duo:pri
mo quia in Verbodiaino ,ratio imaginis, 85
[2010 nilijlunc iden ,vedoçec D. Thom.q.. lis,appecitus ; & saclinacionis niateriæ pri
35286. 2. igicur dicire quod Spiricus Sans
aus non ell genicus, quia non procedit ve;
imago : oit dicere , quod ideo non cit ge.
nirus , quia non procedit ve filius , & yo
genitus , in quo viriola nligacio comm1015
tur. Secundo quia in detfinicione genera.
tioris nihilaliud defideratur niſi proceisio
fiinilis in natura , liue procedcastic inagon
eft de inocucione narare . Tuttiva antenie
tatio ,
& uctiorcajisja generatione realtter
dillincta ?circa primum tolain ancıqui Philo .
fophinegantes generacionie lubilantialérii .
poſsibilitatem fubftantialis corruptionisnes
gauerunc. Circa fecundum duplexeft mo .
dus dicendi:primus eit Conimbricentieni
vbifupra quæft. 16. arc. 3. & soalleren (ill ett
raleopponitur artificiulo ,& ve opponitur
ſupernaturali,& tercio vcterminas naduca...
mozi Quarto vt confequens paturam com
poliri naturalis , &c corruptibilis: 198 1a
men effe macaralem ideft , per ſe integrainz
a natura. Secundus modus allecie corrapé
tionen nedam elle nacuralem illis qua
tuor modis;fed etiam quinto modo quia
el de intentione naturæ vniucrfalis . Oir
Ga tereium duplex eft modus dicendi. ;
M2 price
 Liber ſeptimus,Otheft.III.Artic, ft I.
primuseſt Suarezcomo primo metaphy. totius cauſaritur , fequitur in rebuscorrupa
licæ diſpucarione 18. lectione ir, ailenren . cioticue ,n& geacrátio. Dico fecuiido cora
ó
tisfabftantialem corruptionem , efle rea. Faprio D .
naturalis,vt terminusnaturaa
lem , & veram papcarionem priuarruan , fed lis apperirusmaderia ,neque viconfequens
non veram aurrealem actionem diflinctam naturam formæ aut compoliri racione
ab actone genera 14a,tauciqueBanelius ca- formæ , fed eſt naturalis ve rörisinus in
pit. 3.de generacione pagină43. concluſion rencionis naturæ vniuerfalis , & Vi con
ne prima diceas generationem volus idens quens naturam fea naturalem condit10 .

tico eſſe correptionem alterius in ratione dein materia . Hxc conclufioltacuncurada

actionis . Secundusafferit ,quod tam inra. uerſüs Conimbricentes , qus plures modos
tione actionis,quâm in ratione mutatio . quam pareratznacurálicacis acorrbucntes,lo
ais diſtinguangur galiter generatio , 8c duin debitum illi denegarunt; probaturpri .
corruptio , & folum per concomitario ma pars, nam nullom ens particulare appc .
tiam verificariillud Philofophiaxioma , ge- titmaianiMlim velic formaiscer ,fed currap
#eratio vnius eftcorruptio alteriuso tio vt fic,eft malum maceria ; quia ell am
id
Ou de 10. Sed pro veritatis explicatione fee fio formæ eam'attöancis : ergo materia non
corrups quentes fatuo affertioncs . Refpondeo die apperir formaliter corrumprionom . Rur
sione ſem cenduin primo corraprionem fubftantia . fus mareriæ apperitus terminus auxquatus
tiendi. lem nedum poſsibilem efle , fed de facto of forma,fed corruprionon eft form. , icd
seperiri : hæc affertio probatur primo :nam , eft amilsio formæ : ergo corruprionon 10
poſsibilis eſt generario , & defactoreperia " greditur terminun formalem appeticus ma
tur in vpiuerfo : ergo poſsibiliselt corrup- teriæ , ac proinde non ett nacuralis ve cormi 1

tio , atque de facto reperitur. Antecedens nusappeticus dumtamen matc

ria
oftenfum eit art.z.& z. conſeq. autem pro- appetit formany, (ou formæ alicuius incro
barur : cum , quia quorum ell generatio, el da & tionem :fecundario , & per accidensapo
etiam corruprio , generabitra enim funt pericálcerius forais amifsioncin , nô ratio
corruptibilia : quia conſtant ex materia , ncfui,fed ratione fornæ aduercutis ,vnde
non faciata vnica forma , fed quæ pluri- formaliter non corruptio , fed bonnes nour
bus ſuccedit, & quia telte Philofopho.cape formæ atque generationis eft quæ rerminac
3. de generatione , & corruptione tcx.. materiæ appetiūnaturalem , Cabifirmatur
17.gencratio vnius elt corruptio ' alretius ; nam materia Primi hominis,idem fuit appo
quod axioma deber intelligiper concomi- ritus ante peccatum , & polt peccacum , led
tantiam , & in leofu cautali , quia ſemper ante peccatum , non appetebat corruption
ad raius compofiti nacuralis generatio . né fiue mortē , quia erat ei pro illo ftatu ian
nem ſequitur , & comitatur corruptio . poſibilis : ergo neque poftea illam appetijt.
Secunda parsznam corruptio fequitur prin
alierigs , de materia duas Gmul fubitana ." 附

tiales formas incompoſsibiles fuftineat.Seacipra corruptibilicaris , fed poréria proxima

cuado nam pulchritudo , ordo , & diſtia . corrupribilicacia fequitur folam mareriâ, &ć
Ctio vniuerfi , atque eius complementum . non forma:ergo non eft naturalis pro vicon
petit pedum incorruptibilia corpora ſad fequens formain : minor parec,naradix cor
etiam corruptibilia , & ipſam actualem ruptibilitacis eit maceria non fariata lua for
corruptionem efte,D.Thonn.diſtinctio . proprerea
ma,&dicuntur corruptibile; & incorrupti
ne 46. artic. 3. & 1. part. quæſt. 47. & bilo differre genere, qura differone
48. articulo 2. se contra gentes cap. 4. & ex parce materice , ex qua fumitur gradusge
in 2.dilinctione 34.quæft. yoica art.). Ter2
nericus,& potencialis raddicaliter . Confirm
tio idcopreſtatur fides Catholica , per quam
fcimus flatucum cffchomioibus femel mo- matur : nam ,nequis
pectu illius ripecmors dici natura
tu cuius lis refn
; eft viole
ri , quod etiam experientia , & rationarura. ta , fed mors ell violenca reſpectu forma ,
lis docetin alijs ſublunaribus; nam mate** guia eft cótra naturalem eius appetitū ,quo
Tia horum ſublanarium appetit omnes foto' appetit conſeruationem ; & perpetuitate Tui
mas að fimulfed ſucceſsive habere,eo quod effe:ergo :major paret : yuia violenrum , & na
per nullam fatiatur,& perpullam in defeâi curalcopponuntur,fed oppofita nequeunt
biliter actualur , fed appetitus natura- eidem refpectu ciufdem conuenire : ergom
Jis non eft.frultraneus : ergo huiuſmodi ma. Tercia pars probatur primo ex teſtimonijs
teriæ appetitus reducendus eft ad actum , Doctoris Angelici ,qui doceiniultis in locis
& cum nequeat reduci ad a & um niĝin re- corrupcionen cfle de intentione natura
ceprione vnius formæ , & alterius amiſsion voiaerialis ; fecus autem refpeétu nam
ne ,ex quo generatio vnius;& corruptio al. guræ parsicularis , quæ patitur corruptio
nem
 :
In aniverſam Ariftot.Metaph.
nem ; ita habct , 1.part.quæft.2 ., 2.ad 2. 12.
quält:94.aris. & 22.quqit.oscar. 1. Secundo
probacur ná quod eit omniria per accidens ,
& præter intentionem caulärű vaineriai
lium çoorngic vc in paucioribas, vc lib . 6.
docuimus , ſed mors , & corrupcio con:
tinguna ve in pluribus : ergo non ſubres
fugiani caufaruin vniuerfaliuni inceario .
nem . Tércio nan foc eit diſcrimen in .
for prouiforem vniuerſalem , & particu-
Jareni , quod buius prouidentia non in •
tundic mala parricularis naturæ , illius au-
rew prouidencia,bond , & måla particula .
ria incendie , quia incendio bonum com-
mune tocius yniucrfi ad quod pertinent
trala natuia ve defeétus atque corrup-
tiones. Quod lidicas D. Thomas appella-
re in ž . contra gentes capit. 4. & 5. & j .
pare. quælt. 19. artic. 9. & 49. articulo pri
mo corruptionem , & alios deficētus per
accideos , ac per confequens non efle ingen
to à natura yniuerfali .Kefpódetur quoi D.
Thom.comparatione factaad aiu! ani par- A
ticularem concedic i los jeffc cias elle per
.
accidens , vel etani facta comparatione ad
Prmaniam intencioneiji agentis vniuerfa.grilecu proueniens entonnint:per acon *
los poilunc corruptiones , & mala nutus
iz dici effectus per accidens , vel peraliud,
& non parle priano intenezco quod nonina
tendunsur propter le primo ,fed propter bo
num totius voluerl , & propter bonum alia
rum partium vniueri, quod abſque alia.
fum deffictu vequic confequi . Sed obijcies
ad huc , nullut elle ciicrineð inter iporté
conſequuta ex defectu caloris naturalis voi
ex Dumorum intemperantia , & morté cau.
Dalam 26 expriieco per violentiam qualitert
inors hominis , lutpendio , aut gladio oc .
ciſsi:confequens eit concra communem , &
vulgarem hominum omnium lentancia il
lami naturalem , & hanc violentam appellan
fium.ergo.Sequela paternam vtraque com
parata ad materia eit naturalis, & comparata
au formam ,ytraque el violenta.Rurfus ,cbu. bus fingulis , fed in lo:a caula yolueriali,
ijciesin tencmodum : quæijbet natura para
dicularis cum li pars vniuerſi, magis debet
appetere bonum totius quam proprium ;
qua rarione lapis oblicus lua particularis
inclinationis ,ne ducur Yacuum aſcendit fur
fum ;fed corruprio pertinet ad bonum ,& de
coronarque complementem vpigerG :ergo
quæiibergacura particularis faltim yt pars
is corrupilonem
Voiuerfi debec appeic
ra,quarnlui eile conleruationem ,ac percos. quos & à quibus: acproinde difiinguuncur:
fequeas corruptio eri bacuralis aeduci ve
terminus appetitusmiferiæ ,fed etiain yo ter trúa paret, nam termini cum quibusideas
m !onsappetitusforor , & compoſici natu- tificaocur ;fuor diſtincti entisacue , terbi gra
Talis.Sed primæ obiettioni,occurrendu en
quod diſcrimen inter illas mortes cantan
著拳 赛
eft penes naturale reſpecto forur , & com.
polici,lecandum quid,& violoncum fecun .
dam magis aut midas; mors enim ex deffe .
tu caloris proueniens, quia ab intrinfeco
quoddāmodo prouenit,dicitur naturalisad :
žali : omnis autem alia mors ab extrinfeco
proueniens liue excaulis naturalibus , lice
ex cauta libera,dicitur, & est violentfimpli
cicerzilla quidem minus , & liæc magis vio
lencs ,quia paffum in illanugisconfortvim :
eô quod ægritudo ipfi licor ab extripleco
caulaca violencerfuerit , iamen post gaan
ſemel producta eliex iplius animalis humo
sibus vires, & robur accipit , lunc cnim lju
mores veluti cibus infirmitatis , & İBC No
cundà mois ex percuüone , auc alio lg
fiuo caufata eſt omnino ab extrinſeco , &
fic quantum ad hunc modum magis de
violència habet . Rurſus elt aliud diſcrie
men quod mors Cauſata ab intrinfeco ca
loris difféctu est paife conueniens ani
mali, quia eit ačtusad compoficuin correp :
tibile ratione materia necedario pro ali
quo temporc conſequtuus :ac biors ab
& cafualis reſpecta občuntis ( nitfe ip
fua quis e conſulto occidat :) ac proinde
nagis violenta cft hæcquam ilta : & hoc
probarur ſolam ,ex vulgarı modo loquendia
Secundæ vero occureddament , per diltın
tionem maioris , de bono torius ydigera
si poligiuo , & pertinenti ad primarism 111 *
icarionem authoris Dacurz , & caularum
vniuerfa.juni , ac de bono cotius vniuers
fi priuatiuo , & pe tinenti ad intention
nem fecundariam vniuerfalis prouiden
tiæ , & naturx : ad illud quidem magisin
clinar quælibet pars voiuerli, quam ad pro
prion , & fic vai cit maior : faila da
maen , li da bono vniuerli lociiado mo.
do accipiatur : nanı inclinatio ad huiur
modibonum non debet raperiti in parcia
sicur, & illiusprouidencia coli authon coin
pecit yolucrfali,
Dico tertio corruptio fubfiantire
lis eft mutatio , & actio realiter diftie
& ta . itatui.
turcontra Suariú : & probatur prima pars:
nam , corruptio eftmutatio , de elle allgoiz
ellë , gencrario jutéeft niucacio de non elle
ad ello : ergo habeor diuerfas terminos ad
quod autem hæc diltiactio dicroulis entitae
tia corruptio hominis , & .generario cada
M a 智afrise
 了722 Liber feptimus, Quæft.111. Art, III.
veris illa quidem cum homine corrup. Trinſecisduarum reram coralponder vnia
10 , bæc vero com cadauere generaco iden cum inftans excriſecum temporisdicurduo
cificatur ; hono autem & cadauer rea- bus punctis duarum linearum conunguar ū
liter enticative diſtinguuutur : ergo , & ipe correſponder voum cancum extrinfecum in
12 mgcariones cum illis idencificatæ imà. Joco continenti , 31 juxta hanc ſolucionem
serialiter.Neque propterea ſequitur.corrup datur inilaosin quo fic verumdicere corrup
tionem hominis identificaricam termino à tionem hominis cxiltere realner , Sed hæc
quo,iqui ident
demeſt termifica
tinense qui
cum hom
à quoi eft ine
inustur enim
de ſolu
rur duas formas dubitanu
illa mfeqmaui.
cio luftineri nequic; quiainexeade
ales
corruptio hæc mutatio de effe hominis teria pro eodem inflaati compat: ac prom
ad non effe illiusi, nam homo vi -exillens jnde etiã earī vltimas difpofitiones quæ na
eſt terminus à quo' , homo vero vt ten- turaliter incompatibiles ſunt. Quare ali
dens ad non elle ., & vi fubeft negationi ter mihi dicendum occurrit , quod cofa
effendi elt terminus ad quem , & cum illo suprio licet realis fit , confummacur ta
Satisfit velicidenaficatur.Sed aduerſusbanc.con- men , & completur per priucionem , feu
quibuſdź cluſionem infurgesduplicites.Punonam ſe formæ ſubſtantialis Te notionom formato
obiettior quitur corrumprionem non eſſe murario- ter ſumptam in ratione eonis , ficut en
sibule nem realem iquidem nunquam verificatur tia luccelua ilicer realia fiec aliquo a .
ipfam exiltere pam can inſtantanea lit non isionis indigeno vriacsinfeco complemeile
eit verum dicere , quod ſit corruptio homie 10 ; vnde ficut motus , quieſt ens fuccf
nisnig in inſtanti qoo ett generatio cadaue. fiuum tunc cxiftit cumplete quando
jis ſed tunc non efthomo,cum quo ideocio - non en y dempe in vltino , mucaro cra
ficatur:ergo neque eritcorruprio .Secunda ſe ; & hoc minimo modo orcillendi cogi
quia D. Thom . quæft. 28.de veritate are.co tencus eſt , ita corruptio hoarios elt in .
sitgenerationem albi, & corruptionem non choaciue , & incomplete toro tempore an
albi effe idem , quia termini harum mu- toccdenti inſtans generationis cadaueris ,
tationum efle albi , & non efle non albin & exiitic complete quando non eft hu
ſunt realiter idem licet diuerfimode lige mo , & hoc aningio podo exulcorarea
nificentur . Proprer primum argumentu Jis contenta elt,propeeriui vzpeitectio
Bañedus non fatis ibi conftans cft - nam Dum , quia elt autácio priuatiua , leu de
loco citato , in folutione ad primum perdimuua , & licer in le non habe: para
bis tamen , non obftatibus. conulocicur aile- tiam fuccefsioncm ficut motus aut tem
Ters , generationem ,& corruptionen elle pus , habet dillinctionem rationis forma
idem negarige , quia corruprio eit priuatio lis , & cumplimitli ratione cuius imita 華

quædam ac remoțio formæ alicuiusin fie .
11 , & ideo non habet äliud efle , quam
ad modum cæcitatis , de qua decimus do eius entitas præterijt ,itailla non accia.
quod tunc exilic in aliquo fubic to quanto
do, non eſt.forma quam tollit, ficcorrup-
tio eft , quando non eft forma quam rei
mouet , poftea vero dubio fequenti par
gina 42. $. Secunda conclufio ait generation
nem vc mutationem , & corruprionem vi
mutationem eſſe duas entitates reales rea-
sss diſtinctas, quia illa cum forma intro .
duña , hæc vero cum forma expulla , iden-
rificatar , ac per conſequens reliquit af.
gumentum factam in folidü : reftabat enim
illi refpondere vbi , & quando cxiftit müt
zazio illa realis ,quæ dicitur corruptio yle
tra contradictionem quan in di&tis vide-
detur implicare . Quare Ægidius.ibidem
quæltion, 20.ait rem corruptam cum qua
:
corraprio identificator deligere intrinſe .
ce per vlcimum fui effe , & genitum lic
mul incipere per primum fui eſſe : non
quia in tépore cótinuo détur duo inftantia
immediata,fed quia duabus darationibus in
sur nodum exiflendi encis ( ucceſsiui , ve
licuchuc cuncaccipit complementū quam
pit complementum ,niſi quando eius cori
cas præterije : cua hoctamen difcrimine ;
quod entitas fuccelsiui entis non fuit to
ta fimul nec præterijt toca fimul , entitas
tamen corruprionis cora fimul fuis &C :
fóta fimul præterijt , eſt enim corrup
sio entitas forma aut compofiti ve con
juncta fiue allodiaca cum ſuo non eſle : vn*
de ad argumentum refpondetur negan
do ſequelam : nam tunc exiſtit comple
*teturquand termi quo identiquan
cumcaris
nuse non
exiftito in ration , id elt
fica
do ſubie &tum non eft , quæ negatio eft ip
fius corruprionis complementum ex cu
ius aduentu encicas ſubiecti præe
xilicos
Iubinduit rationem corruptionis . Ad fem
cundum refpondetur prænorando ex Conc
sado 1. 2. quæft. 113. artic. 6. circa folu
tionein ad fecundum . Quod oppofirio cer
minorum mutationis alicuius duplex est,
altera eft exiremoram realiū , vrincer alba ,
 In vniuerſam Ariſtot, Metaph. 4
123
& grim ,inter homin.m , & 'cadauer, & in . elle actiones deftrod :væ,vtfaluetur propor
.
ter grobiam & culpa , & altera eft incarter- tio quoadmodum agendi in vrroque ordi .
{ 0} / 1105 quorum vnus eitrcalis , & alter eli ra ne. Contra hoc obijcic Suarez , quia agere
Conis ,ve inter album ,& non album forma . eft producere ſeu efficere aliquid , led corsū
11578 fumptus, & inter lucidum , & tenebro pere non efefficere ,auc producere : ergo nő
tum . Incor extremaigicur primi generis ge- eltagere . Sed Reſponderur per aſsignaram
ncratio , & corruprio diſtinguütur, quiaalia diſtinctionem aciionisdeperditiuæ , & adqui
mucario eni sodio vnius , & alia eft expullo litiuæ , quod agere actione adquifitiua eft
alterius , in cxrramis autem fecundi generis producere ,agere aucem ačtione depercitiua
generatio elt realis , ſed corruptio non eft non eft producere led deliruere . Poteft ctia
realis extrinſece,ideft,con est deſtructio rei dici quod agere corrumpendo eft efficere,
scalis , fedelt quædam negatio rarionis , & non quidem ensreale , fed non ens ; ex vi
ideo fecundum sem idem generatio albi,& enim corruptionishominis efficitur , quod
corruptio non albi :fimiliceridemellgene. id quod erat homo iam non fit homo , fed
satio lucis, & corruptiorcnebrarum fèu no hæc eft abuiua , & metaphorica loquutio , &
lucis ,& amter idem eft creatio hominis , ideo formalior el prima folutio . Secundo
i deltructio nihil feu non hominis, quia hus i obijcit, quia nullum agens incendit malum ,
Tutmodi termini non album ,tenebræ , & no autnon effe fua operacione ; fed corruptio
homo,formaliter non funt encia realia , fed nisfimis eftnon eſſe : ergo.Sed huicoccurria
w folum ( untencia racionis : vnde D. Thom.in tur eadem facilitate , quod probat nullum
loco allegato,in hoc fecưndo ſenſu loquatus : agens natūrale primo & perle corrumpere ,
fuit,hocelidegineracions albi , & corrup , ac perconfequ re.Sed non
tionem exerceensnon polleproba
folam corrup,
tionenon alb ,formaliter, vencgatio eft,no t quod ages
vero de corruptione non albi quod eit con- idem,generationem primo, & perfe, & cun
Irarium pofiriue albo , cuius diflinctionis comitanter , & ſecundario , aćtionem cor
ellan ineminit Bañelius vbifupra , in quare sūpendinó excfceat,quia hocnoellincon
t3 conclufione ,quamuis præcedentem con- ueniens, ino eſt necellarium ,quiaficut eft
tradictionem ,ac dificultatem , de exiſtencia immurans duplicicer, ita eftagens duplici.
reali corruptionis deltructiuæ entis policier acquifitiua ac deftruétiua actionc,& mu
ui ,non enodauerir, Secunda pars probatur tation Terçio obijcit Baneg
e. us teliimonių
primo , nam actio franfiens pihil aliud eft
悲
Doctoris Angelici 12. quæft . 113. art.6 . ad
quam morus feu mutatio, veab alio ,fed cor- a fecundum allerentis, quod gratiæ intưlio ,&
reptiofubftátiæ eft rutatio ab alio, & aliâs culpæ remiſsio in ratione mutationis di in
elidiflincta realiter à generacione : ergo elt guuntur ,non vero in ratione actus fiue actio
diftincta actio,cófeq.patet,quia nequicelle nis , quia coden actu Duus , & largitur gra .
Hiltinctio in rationemutationisab alio egre diam , & remitit culpan). Coi obiectioni fic
diențis,quin is diſtinctio in ratione atrionis occurrendum elt,quod motus fiue moratio
tranſeuntis,tuli negemus identificari a&t10 . egrediens â Deo immediare non eſt actio
nem [ranfeuntem cum wotu , aut affirme- eius , quia Deus non operatur per aétiones
mus illam fubieciari in agentes quod falfum tranſeuntes formaliter , fed tantum habet
fuo loco oftendimus . Sccundo ,nam licutda reſpectu illius ragioneni effectus cauſati, &
ile duplex nzutatio ,altera acquificiua, & al- ita verum dixit D. Thom . gratiæ infuſsio . *
tera deperdiciua,ita datur duplex aćtio ,al- nem , & culpæ remiſsionem in eſſe actus no
Tera adquiſitilia , & hæc erit productiua , & diftigui , quia actus quo Deus has mura
alia deperditiua , & hæc erit deftructiua co- tiones caulac eit foi malicer immanens ,
[:srcalis proinde licut corruptio eft mere perconſequens tantum vous. Hoc tamen
fatio deperdiciua , ica eſta & io deftrućtiua. non obftat quo minus generatio , & corrup
Conärmacur, namin moralibusdācur actio tio refpectu agentis per motumn fine dux
nes deltructiuz,actus enim pænitentiæ ſunt actiones tranfeunces; ficur lunc duz mura .
defiruciiui , eo quod exļus racione formalı tationes , prælertim cum actio tranfiens re
cendunt ad deflructionem ofenfæ , quæ eft cipiacur in pallo vbi recipitur mutacio ,ina
malum morale, quod caufae peccatum fiue plicar multiplicari mutationem in gem
illud deftruátçænitériæ actuseffcciue Phy nito , & corrupto , quin actio in
lice,fiue effc Ecijemoraliter , ve perscioribus generatione, & corrup
Thumiltis placer;quocumque modo id fiac tionemultipli
verum ellaćtus pænitentiæ elle deſtructiuas plicetur.
acriones, quibusfactacopenfatione deflruim
tur ofenſa: ergo etiam in Phyſicis pofluns M 4 ART.
.
 Liber feptimus,Oshaft.III.Artic. IIII.
ARTICVLVS 1111. dicit, animalia produ&a ex fonvine dilferro
ſpocie ab illis, quæ fiune ex purrefactione,lo
athomeyinbocaurea lib : ſpecialiſsii
An eadem animalia ſecundum fpe- &genauerdediftinctionespecici na
quando fice.
ciem ;ex ſemine, o putrimateria , Lurelle eluſdein fpeciei loquacur de lpeciei
queant generaris ſubalternim proxima identice. Alij vero
de quorum numerofuic Soncinas ,Ferrarius
N hoc articulo tres verfantur fenten . tertio contra
identicate gent.
Specici Cap. 19.
athone & Footeca
dicunt de
incelligen
11.0,duzextremæ, & alia media via pro- doseffe Arifiorelem , & c. Sanctisi2017 DO .
cedens.Prima allert , omnia animalia ex doré ,quoriespræmilla illa diluctionsanim
tenia - genica polla ex putri mareria gene- malium cantum ex ſeminc,& non tantum ex
Tari,huiusfèntentia Princepsfüit Auicena femine productorum affirmant aliqua.ania
ja libro di diluvio ,quim Albertus Magnus malia veroque inodo generari, atque in hoc
relaces á sooginate bicquzıl.zi. fair fequu fenfu exiltimo veram ac tencndam cllc Ari
tus .
ſtocelidecl Doctoris foncoaile
Angelicifequ ntā :pro
Tais Secunda huic ex diametro opponicur di. cuiu s s, &aratione ences Stunno ncio
Pbilolos cens nulla animalia potle ex putri nateria ges
phoruna generariçx his,quæex femineprodacuacur , 1 ; Refpondeo dicendum primo ,quam Expedia
PICHA fedilla quæ vzroquemodo nafci videcured- plurimaeffe nacuralia quæ ex putri materia tur fenté
dem ſecundum ( peciem , diuerfaruna rcuera nequeunt gegerari , hxcconciatio flatusekas tia legiti
fpecierum effe: bulosſententiæ primusAu. aduerſus Authores primæ fententiæ ;& pro, 3114 Aria
thor fuit Auerrois 8. Philcorum com : 110 bacuc primo,lic accidstreruin productio in ftotel.ee
46. & i.de generatione capero.quem ſequu nacuralibus licut in artificialibus quancut D. Thor
ti fuere D. Thom . in 1. diftinct, 10 .quæli. ad hoc , quia arstling
vnicu art.$. Tbi aut quod unius rerefl rancun daem arrificiacaica fiunt per ar cenu ,,vefcd
lin
quear
xx
ynicus modus, quooriturex alia. Non enim cc con poſsinteffici ( licet quædamn'per arden
eli idem in ſpecieÀ natura, Arteghec eşiã per & line aris apta liucetfici)ví dopus,leaua ,
putrefactionem , per feminationem.Iden hem & fimilia.ergo fimiliter aliqua lunt alia12111
bez quæft. 10. de potentia artic.z.ad 12. & lia quæ femine, & nó abfq; illogenurari pof
quzit... att.9 .ad 23. landunus hic quælt.15. dar ve bomo, Equus,& Leo.coteques päler
& zidius Romanus 2.Hexam.cap.28 .Ter. nā ſicutin areificialibusfunt quidā 'nG o rā
tia media procedens via afferit aliqua eſte cum modo product onisſuiconcentagmdilla
animalia, quæ ex femine dumtaxat poffunt que dererminata ,ita io nacura debent'ellc ali
generari,ſcilicet, perfeâiora.Alia vero ela qua moico modo productionis feu emana
Denempe imperfectiora ;quæ cadem ſécune tionis ab agente contenca ad illas quedem
dum fpeciem ex ſemine, & ex putrimateria terminata alla enim artificialia delben : habe
nica modo generari pofuat,ſed eriam geoc rahufuiuumfmpr opor onal
tåntur . Cujos leprantiæ fuere Aristi in boc te nacu
inen
tion tur, odi auci oritipronopalose
cem p.oopcu
lib.cap.7 . & 9. atque in Problematibus cap. Luntanitmalia ex femine ,& non aliis genera
10.D.Thom . bic lect.7. Paulos Soncinas, bilia:ergo. Secundo,132m aliquafuot anima
quæſt. 21. Flaadrení.quæft. 13. art.3.& 4. fixadeo perfecta ; ve ad ecran productio
Nipbus diſputatione 8. Antonius Andreas nem non fufficiat virtus cæleftis abfquefa .
Suzít 3. & Fonſeca cap.7. quæll.1. lect.z. minis virtute : ergo antecedens prabacur,
candero cuentur Scorusin l.difunct.2.9.7 quia quanto aliquid elt peatećtius tarztoplu
Ocaam . io io quall.z3. & Ricardusdiſtinct. sa ad eius conplotionem requirunius , fcd
117.godi
guli s l. . qua ex Sanctis Patribus Au
gults . de Trinit. cap . 4. & 1; & Ambroſio plan tis , ac ia imnde
dantur animalproi perfectaquputr
ex lola
xfuoefac ciLed
c vitionnac .
üb.de Incarnatione Verbi videntur deprop quandoque generalilia propter fuimper fe
dile.Alijde quorü numero éft Fládrení.vbi & ionen :ergo oportet dari alia quapropter
fupra art.4. dicunt eadem animalia produci fuiperfectione ex fèmine, & non aliis qucác
ex femino,& parri mateab n quideni de
noam
riaon generari, Tertio,nara oppofica fententia no
dein lecogdun.c , led eade
fecundum ípeciem proximiin ſubalternam, fit sbme
poismaitxi ſque homa
in bu cain
nuism ini nusa indeiuferinſoſara,icina
geuri
& hanc elle menteni Ariftocelis arque San- iuriofum nem.que valde eſt humanæ naru +
ai Doétoris, fcquc conciliac adducta celti- sa ,afferere auijudicare in fola virtute cele
monia D. Thom. Gibi quoad aparientiam fieſſe ſufficientem caufam effe&tricem ho
adaerlantia ; yo io primo ſcatentiarum , vbi minisquem Deus omnium corporum Do

minunn
 In eniuerſam Ariſtot Metaph.
minum conftituit , & propter poem ecclefie in hocfenfu intelligiturdiuiio, quam Theo
& elementalem fphæram creauit : ergo elt fraftusfecie inicio librorum de plancis,nen .
prorſus reij.ienda . Dico fecundo , aliqua pe plantarum ,& animalium fimilear eſſe ori
funt animalia,quæ nedūex ſemine, fed etiá ginis modum quo ad hoc quod in vtroqus
ex parri maieria poffunc geaurari , & quan- genere quædam folo femine , & quædam
do quegenerantur. Hæc conclufio ftatuitur Sponce tanrum naturæ , quædam vero verde
aducrius, fecundæ fententiæ Authores , & que modo gigni reperiantur ; eandem diui
probatur primo,nam naturalibus aſsimilan . fionem approbant Arift. & D. Tho, in hoc
tur, & proporcioganturartificiaiia, vc dičtū libro dum fatentur le, médiam viamtenere
eft, fed in artificialibus aliqua ſunt folüper incer Auicenam , & Auerroim.Exquo ficara
arcem factibilia, alia vero quæ per artem , & gumentor,ſi non eßet idem ánimsi fecunda
fine arte fiunt vocirculus triangulus, & lini fpeciem ,quod ex ſemine, & ex putrimate
lja :ergo fimiliter in naturalibus ſunt aliqua ria generarur,non fequerentur viam media,
animalia quæ inefpernrate, ideft , modo no fed inciderentin vnum ex extremis , przſer
rezulari generantur. Conormatur , bam in rini in lenténsiam Commentaroris ; à qua că
arcificialibusquædam fiuntex intentione &
!
men proceftantur deuiare : ergo , antecedens
juxta regulas artis,& quædam a caſu ,& prx . patet,nam fententia Coméracoris; no nega
ter arcis inrenrionem :ergoljniliter in falde bat aliqua
aliqua animalia noa ger
animalianon generari ex fenuine,
talibus quædam fuotexiorentione, & viin com experientia iftefragabilis,Mures, & Ra
plurimum , coiülnodi line animalia exfper nas abſque-ſpermate genitas efle oitendê
male producta, quædam autem eronc veluti Tecyfed tantu il negábát aliqua animačia ex
a calu produits. A caſu quié dicuntur fieri fpermare poils exputri matèria generári
ingenere animalium illa,quæ fine fpermare ejufdem fpeciei cum illis, & in hoc fenſual
producuntur. Secondo . nam quando vite ferebat nulla animalia genita ex fèminepor
tus fuperior continet virtutem toiam infe . ſe ex putri inateria produci; V.g.esMuri
rioris poteft præilare effettum quem illa bas,aiebat,aliquosgenerari ex putrinmare
prællaret,fed coca virius aliquorum viden- ria,illos tamen non effe ciufdera fpeciei ca
cium etiam fenfitiuorum coprinecur in vist illis, qui per ſeminalemvirtutem generan
ture corporum cæleftium , & iorelligentiæ türzigitur G Ariito & D.Toom , negent ani
motricis : ergo quidquid poteſt producere malia genita ex patrimateria efle ciuidem
talis vircusſeminalispotericà vircuce cælo cum illis, qu £ per feminalem virtutem būt,
Ni,quæ eft ex corporalibus omnium ſupre- non decilhant åſententia Commentaoris,
m .,generari.Minor paier,tom ex corum im fed potius illam reijciendo;retinens,& in
perfectione quæ ſicuc planusvicinaſunt,ita pugnarido amplectuntur. Secüdo : nam mua
corum virtus generaciua pizhabetur in Y11- rés genit :ex pucri materia ; & ex vircute fe .
turecolelti,licut prænabetur virtusgenera minalınab ardaodein formam ( enlitivan :
tiua plåtarum,in quibus experimur aliquas fed follia dacípeciem i ergo ſunt ejuſdem
producı line femine, ex folo germin : alie- fpeciei . Refpódet Flandrenlis quod iicecea
Tļus,aut ex pueri materia dumiaru , quæ ca dem Gt anima in illis , quo ad fubiiantiamja
altera producta exíemine lunc eiufdem (pe muo gradiis fecundum quos participatur
ciei.Tum quia omois diſpoſicio mareriz ad funt diuerti, & diuerfitas pecificaaliquan
formam alicuius animalisrequiſica poteitin do extormarum diuerlicate,vtin homine &
viscute cærslti contineri, quia adeciimperfs equo,in Agelo, & homine; aliquando cas
Čta poteit eile , & alias in lola primarum qua nien ex fola graduuni divertitate caofarur,
litatum temperie conſidens,argee comixcio vt pater in Angelis,in quibus eadem eft na.
ne qez cælofubiecta eft ,fed eiuidem virtu. turz incellectualis, fed proper diuerſos gra
ciseli in naturalibus , materie tribuere vlisin dusípecie differuoc linguli Angeli, & in AG
mam diípoitionen, & rorman ( abftantiae na , & Mulo , in quibus eadem formaeft, &
lem introducere : crgo introductio form.e cadem fpecies fubalcorna proxima,alias pro
animalis ad quam talis difpofitio exigirut, ductio molex Atina generatio non effet, &
ac proinde eius generacio à fola celelti vita tamen differunt ipe le propter graduü di
ture poterit przitari. uerGracem ,quibuscadem anima diuerlimo.
14 Dico rercio eade'm animalia ſecun- de participatur. Sed contra vegec præcedes
dum achomam fpeciem ,, vrroque modo ,ex argumentuin :oam figura eft vnum ex potif
feinine,fcilicet,& fiseihlo gencrari poſsūt, fimis fignis ,quzcam in plantis quam in anie
& quandoquegensrantur. Hæc affertio ftae malibus,ne dum formam , iedetiam gradum
Duncur aduerfus priroud modum explicádi. fpecificum adteftantur. Rurfus organicatio
Turcjā ſercenciam , & probatur primo , tara Cadem ,eft eiufdem gradus fpecifici euidens
figaum ,
 116 Liber ſeptiņus ,Qucft, III. A r .IIII.
fiz : ī,& obom nanifeftiſsima eſ operacio ta,primum eft fundamentum primæ ſentena
Cumeni.poparationes ex principiis fpecific tiæ ,quod procedit inhuncinúdum: nā quida
cerur, * vnaquxq;narura tirpropter (ua mo quid poreitvistus inferior,poteft etiam vir
10 , 7 :15perationen , vieit vulgareAxioma tus ſuperior in cujus virrute in ferior côtine
Paulofophiſecüdo de cælo Coz.idcticasops. cur,ſed virtus generaliua agentium inferio .
1011q0is fiue inurus uliendit & arguit, nedá rum fiue perfectorum , fiue imperfectorum
ápoleriori,led ei à priori prioritatu.cat- continetur in virtutc cælelli,vemota & ap
12 finalis,naturz & gradusfpecificiidepiiga plicata âmotrice intelligentia :ergo quid
sem ,led in holulinodi animalibus imperfe: quid virtus ſominalis ,poturic virtus cæleftis
Etis,v.g. Murbus,Ranis,Pilcibus, & serpê- vtincelligencia instrumentum.Maior admi
tibus fiue ex lemine geniesi , fiue ex puri micitur à nobis in productionc plantaruling
marena, eadem figura scader organicatio, & animalium imperfectorum ex putri mate
atque exdeni operaciones reperiuntur ,illo.. 11a, & probatur minor cripliciter, primo.com
Tumedin tæminæ ex putri materia genitæ Ne D. Thom . in fecundo distinctione 15
grauidæ efficiuntur & fimiles fibiid ipecie quæft.i. art.2. cælum ex virtute intelligen 藝

generant , eandem geacrariogeni exercen ,
do , quan exercent temioz quæ ex virtute
feddaliſuntproducte , vc alias operacion loquitur de quauisforma ſubltaociali per cum
nesnociores omtäni secenſere:ergo. Ter. julliber,lige viuentis,fiue non viuentsgene
colhujuſmodi animalia , ex pocrimateria Tationem introducta. Secundo quia in cælo
& ex lemineproducta different ſpecie , vel wific affociato incelligentiæ & illi vnito eft
hoc eſte propter ageoriū ,velproprer pro-
duciionam diuerfitatem ,velpropter ípecifi
cam animarum diiloctionem , falrégradua-
lem ,nullum exhis poceffufieri : ergo ex
Bullo capite prouanicia eis fpecifica diſtin
Ĉtio . Minor probatur oſtendeodo fingulas
partes, & quod non poſsit tertiafuftineriiä
Osteoſuneit , quod autem nec prina,pateix
nam aliasprimus homo productus a Deo ex
limoxerræ, & alijhomines producti per ma-
ris ac fæmide cómixcionem ellene diuerli
fecundum fpecioni , & confequearer nos
non deſcendeccmus ex illo primo hominc
de limo formato quodabſque liderin
juria affirmare quesocci
? ei ,a calon
re quen producit ignis, & ignis productus
asalsero igne eller alterius ſpeciei ab illo,
quiextilicis percuſsione,autex duorum la-
Japidum collidone generatur,&quidem agê
tiadiuerfa ſunt , quod [ men experientiæ
sepugnat. Et eodem argumento excluditur
fecunda pars , Dam erian in huiufmodi pro
ductionibus ,diuerfæ interueniunroperacion
pes,præfertim in hominis ex limo cerræ , &
exſemnine,productione,hxcdiuertras con
perca eal, hæc enim fuic vere, & proprie vi-
uentis generatio,fecusautem illa.Confirma
tur,nam homo productus per generationě ,
& homo productosper creationem ,atque
alter productus per conuerfionen lapidis
in hominem ellenteiuíduo fpeciei non ob-
Satisfie ftante diverſitate actionü :erganog obllante
strik ait onu autagentium diuerlitate animalia
word fun exfemine,& exputrefactione geaita erunt
en cloſdem athomefpeciei.
hacmilican
30 Sedin contrarium targumen
-tiæ haber vim mouendi materiam ad formā
fubftantialem recipiendam vbrindiltiatta
eminenter vita animalis perfectificut & vim
sa animalis imperfecti, ac proinde paricer
veriufque vica & generatio concioccur , co
quod vira iniclligencia perfäctior eft quaca
qucaniaralis vita, & corpus cælelle perfe.
ctius elt quouis corpore interiori abſoluto
„Lumpro,ſed continenciacmineatalis anima
lisimperfecti eft ratio quarc polsia fine vise
cute ſeminali generari :ergo fimilis affectus
rario erit continentia alimalis perfectioris.
Tercio, quia cruldum virtutis , & agentse
præhabere vltimam difpofitionem ,& illam
numrefubf
induce
for mater
in tant iamm ,,&cuius
iale illaelt
n piz habbere
præha ere
maregiam;fed vltima dilpolipo ad quamque
aniniam quamtumuis perfectam præhabem
cur in virruta celelli ,eo quod in primarum
comixtione qualicaruin cui lillic , qnæ cæli
caufalicacem ,dcconcionciant, nequit fub
testugire:ergoin eadem productiolubltant
cialis toimz, aut eius in materiam introdua
Etio couldinebicur.Confirmarur experiencia
à per factis animalibus ducta,conllar enim in
remotiisiiinis lnfulis animalia perfecta fuiſo
icinuemta ,ad quas antequam homines illuc
nauigarent,ncqucalicer potuerunt illuc có
fugere a noftro Oriçonre : timiliter ( lubdia
Auicena) viluscit aliquando viculus,exnu
bibus in terram , cum imbribus cecidille ,
quod non contingeretniliibiex putrimate
nia fuudlee geaicos ;dcinde Phenicé quæ ani
mal perfectum cfi ex cineribus de morcni pa
Tentis, & non ex on'oronaſciteltancur Terou
lianus ,lib.de refurreciono. Ambros. Exa .
meron,cap.23. Clein osia conſtique. Apo
Roli: Cyrillus Catecb.18 . & Alij Sancti Pa
tres, ad hominum furgram refurrectionem
Per
 'In zniuerſam Ariftot, Metaph.
perſuadendam : igitur talis viuentium perf
ciorum generario ane virtute fominali non
eit deneganda. Reſpondetur adargumenti
negando minorem .Adprimän probatione,
quod D.Thom .loquiturindefinite, ad veri
titein autem propolitionis indefinitæ non
requiritur vi omnes fingulares fint veræ, lo- perieota Auicenæ circa Viculum pabibus
qurtur eriam de virtura cæli medijs culis ', delcendentem , quod G illam gratisadmitia
fecundis proximis continenti omoium infe
riorum geoeraciones atque corrupciones,
quodproxime,&
nos nun negamus,fed
mus immediate intantum
virtutenega
cæle
di contineri formas animalium perfeétorü,
corumque generationes. Ad ſecundare ,ne
gomaiorem ,cam licet vita incelligentiæ in
le fit perfectior quâm vitæ aniinalis , tamen
Fica incelligencia prout vnitæ cælo nonelt
perfectior,reduplicando ipfum vnionismo
dum ,eo quod animalelt compofitum exani
ma, & corpore ,compoarione & vnione lub
Ha otiali
tur;at dia quigenci
zimeintell
vnio ad ip
a corpæus lum evi
cæleit uifica
corpu s,
non eſt ſub lansialis , fed vnio in motione
quadam confiftens, media qua cæleſte core
pus non viuificatur , vode iicut fupra lib.co
circa finem docuimus multos efTe effectus
corporeos à caſa reſpectu corporis cæleitis,
& omniu
cun m caufar
que voiu u in ,ita
erſalium ſecun darum
pan c eſſequant um
quædant
animalia adeo perfecta ve coeleſtis corporis
atque morricis intelligentiæ proximam cau
Calitatem , & continenciam lubrurfugiant,
amur.Ad rerriu nego mugorens , quia
proreforma
ficuit animalis perfećti itu diſpoſitio
vltima ad illam requilica in ratione vidimą,
& quatenus elt eiuſdem ordinis cum ipta
anima,cautalitatem ,& continentiam proxi-
mam coeleftis corporis ſubrestugit. Ad con-
firmationem dicô experientiam illam noil
obliare , primo quia in quamplurimis intue
los pucredinis materia abundantibus prop .
f.er copiam humiditatis cum calore coniun .
ciz mulcaex animalibusperfeitishucufque. lingui
lo.vbi fupraad probá
delſunt, vt Lepores, cuniculijaut Caprx,VIT
de lignum eft quod in talibas ifte deifectus,
cx derfettu maris & tæminæ , & virtutis fe-
minalis prouenit, & in alijs vbi perfecta ani
smalia reperiücurex noitris:fimilia credenda
eft ad illas,aur ad natando,aut hominum cu
5., & adminiculo fuiffe aliqua horum anima
liuin tranſluca . Secuado quia fidei humana
muliis
1001ti
eni tur,cui
m ab hinc poteit
annis adeo e falfu
ſubeilvigu na , ana fi .
it hum
des, quaantiqui Philoſophi tibi,& alijsper .
Avalerunt corridam zonam effe in habitabia
lum propter calorem ,cum exfolis vicinita .
te radiorumque ićtu perpendiculariter inco
latum capica lædvaiium ,tum etiam prope
127
ter velocitatem motus quo ibi cæleſtis glo.
bus voluitur cxorbitantem ,vcnullus oppo .
ficum dicercauderat, niſidement ! & notā ini
Te vellet , donec ipfa enidens experiencia
illam regionum omnium tenperatiſsiniam
oftendit , vnde nec maiorifide digna eiiex
mus , exiftimandum eft illorurn ventorum
flucu ,& tempeilale aliqua , auulium à cerra
fuillc , & in aera cleuacun , poltea vero cum
imbribus ad terram defcend :lie. Ad illud au
tem quod Sancti Patres de alite Phenice
tradunt , ex cineribus demortui relurgeoce,
credendugi eller omnino ira elic, G Patres
hocex propre blin marent ,fedno
d
alieuerant banchiijoriam ex propria ſenten
cia,fed illo exemplo ,ex hypoteli ,quod ita Git
Vocraditur , vtuntur ad reſurrectionem ho
minum ex paluere declarādam . Rurfus,ncc
eodem modo illam tradunt Sancti Patres,
ſed alijorcum Phenicis exurgentis referunt
ex antiquo Phenice in ſanguine redacto , &
non in cineres conuerfo . Alij autcm dicunt
fieri ex vermiculo de ſanguine demortui.
putrefacto geniti,ac proinde niegandum eft
fieri abſque virture Tensigali , & fic Sanctis.
Patribus non adeo increduli exiſtemos, fi
cac illiqui hocargumentoconuicti, ex pro
pria mente , & propria authoritace affirmat
Fenicem alicem côparem ja lua ſpecie habe
re, & exouo generari : dequcruni numero
funt Conimbricenfes lib.z. degeneratione
cap.1le quæli.i.art.4 .& 2.deceio quæf.6.
art.2 . ſed maneat fides apud Auinores.Secü
dum argumentum ex fondamencis fecundæ
fentétiæ lic proceditlam vnius naturæ vni
cuseft modas generationis, & communica.
f10nis,f: d animalium productio ex ſemine
eit diverſa a productione eorundem ex pu
fri matria : ergo non funt cialdem naturæ,
quo argumento vtitur D. Thom . in 1.diti.
dá perfonam filijdi
veluri ſpecifice a perſonaSpiritus Sá
&i , quia vnica res cancum habetvnicum mo
dum ,quodimanat ab altera.
15. Propter hocargumêcam el quadru .
plexmodus dicendi:primus Conectoris ,
& fequacium adferencium axioma iliud efl'e
adeo verum , vc proptérea animalia genita
exfumine, & expurrimaceris, nequeantele
fe eiulden ſpeciei. Secundus afferit , axio .
ma illud elle fallum ,quia bene poteft eadem
natura pluribus modis communicari . Ter
trus en Ferrarientis 4. contra gent . cap. 33 .
ş. adherlendism , allereotis quod in perfectis
( excepta nacura Divina ) haber verum przo
dicuni asioma , fecus autem in naturis im
perfec
 LiberSeptimis, Qilaf. III. Artic. II II .
perfeâis. Qartas eiteiufdem Ferrarienſis do cófequériã ,nāRana, V • Bogrodudaespot
bitē guod tiirerü refpecia fuppofici habe trimateria per visentem coelchem tonpro
Eis talem naturam , fecusautem refpeétu al . cedità fuppofico habenie formaliter dande
fucius, & ficcciam nullum ex animalibus im naturam , vc facenu per Cominalen virgine
perfećtis poterit fuam naturam duobus mo temelt tantun producibilis .Tercio argui .
dis :communicare. Sodemnesinimodifunt tur , termoi actionum diuerfarum focundii
detlicientes. Primus quidem quia iam often fpeciein debent elle divertà (ecundum per
fum elitallum elle eius fundamentum.Secā ciem,fed productio Muris exſemineet Vene
dus quia non omnis natura poteft pluribus ra-generatio viuentis,quia ell origoviuentes,
modis comunicari ,Dam animalium perfe- â viucare coniuncto produthoautem Ma .
doram naruram oftendinius non nifi vnice ris expucri materia, non eft vera generacio
modo,fcilicet ,feminalı virtute naturaliter quianonelt viennis à viucnto coniuncta
comunicari poile, & quia necdiuina satura fed remoin, fcilicec imteiligēcia ', ac proind
per inodun natura poteſt pluribus modis differuntſpecie :ergo Muros groitidiiforūs :
comunicari, fedtantam vnico modo ,nema foccio . Si dicas terminos quidem differre,
på peradum iarellectus Verbo Diuino per non tamen in oils animalis,fedin cffc cere
modum naturæ cómunicacur,cum igicarmo ni, ficuthomogenitus,ac homo creatus.
dus ille fecundus dicendinon diſtinguerin ratioge terminandidifferunt, fcd non reali
fer comuuicationem permodum naturæ , & ser entiracias. Coorld ,nam fequitor actiona
aoa'per modum natura , aec inter naturaa Des ipſas etiam quoad modunu tantum diffeur
perfectan ., &imperfectam inſufficiens eft . re, & non quo ad fublianciani,acperconceira
Tertius deficit proprer candem rationem , quens.produâionem line virtute femina li
qaia non diſtinguit inter comunicacionera ello generationem quo ad lubflancia , clem
per modum Daturæ , & noa per suoduto na- eim qualis diilinctio,ctt in carmnis , talisadi
qura , & ideo infert axioma illud renere it actionesfpecificates redundat: confequcag.
naturis perfectis excep adivina, cum camer eft falfum :ergo,minor patus , quia'doneita
etiarn in diuina natura vnica tancuin fit com vidente coniuncto,necio fimilitudine nacu :
municatioper modum naturæ. Quartus (a . rz. Confirmatur, nam generatio Murisen
fiaeri pofidi, a adderec , quod vnius nacurz , virrurem fecinalement in faplebilis à cauen
vaa.caucun eft cómunicatio à fuppofitoha. La ſuperiori eit cnim actio vicalis , quæ cama
benze illam per modum naturæ alioquin dia quoad modū quam quoad fubiiantiam elt kan
minutus eſt. Vnde aliter dicendum eft, nem iuplebilis à ciala ſuperiori abique proxio
pe axiomaillad verificariin omnibus nara . mo ejus principio :crgo non potelt fieri gem
ris que perfecis,live imperfectis ad hucten meratio Muris abfq ; vircute lemınalı liquide
fum , quodab
dumtaxat habenre
porslt naturam
comunicari modo
vnicomodo
ilico nequit virtus ccelis ( uplese concurrean
nacara per caulx vicalis, quen camen luplerer liquid
niodam natura ,& licet norum lumine na- quidipfe eficis, cælum eflice etle tolo.co
terali , cuius veritati non obftat duplexharu firmacuc fecundo,nam formæ ciufdem fpe
14 diuinz coamunicatio, quia Spiritui San ciei eandem nateria:an habere debent , led
to non communicatur diuina natura per anima animalis.genici per vireucem femina
modam adtara , {ed per modum ainoris,qui Tem habct diueriam materiam abea, qua1128
tamsa identice et Deus, co quod quidquid habet anima alterius producti ex pecretae
ett in Déo,elt Deus, & ita explicat prædicti Citone,yeparet:illiescnim materiac {tfenić »
9X ORAD. Thom.1.p . quæft.27. art.joad 3每 0 ſecus autein huius : crgo & ipfe animædia
Voje quando videtur excipere divinany na ucifæ fuac ſecundumfpeciem . Maior parce
turam ab hac vniuerſali segala, urin q.10. primo quia celle Philoiophon.deanima(ex.
de poicntia art... ad 17.000debot licintelli tu 24.adus actiuorum lufcipicur in patience
gi,vein diuina natura regula veritatem non re &te di{polito ,acproindc vbi eft diuerſtufik
habsac,fed iis,quod regula , 100 prout cit patiens ac diueria difpoficio divería forma
notalamiperarurali , fed vniuerfaliter intel introduciier :illorum enia diucrfitasboius
leđa de qualicumque communicatione Dae atrediatur diuerfitaté. Secundo , quia pro v2
turæ ab hibente illam ,non habe'at verum in ria difpofitione materia variæ formæ incroa
diuina natura,que dupliciter communica . ducuntur:ergo eadem formapercandema
tar,verbo quidem per diodam naturæ juxta teriam fub eadem proxima diſpoſitione. Ter
axiomatis notam veritatem,& Spiritui San- 110,quia quæ gaudent diectis materijs,dilla 1

tio per modum diuini amoris lurra huoc di Tūlgensre Phyſico , eo quod mageriaci prin
cendi modum relpondetur ad formam argu cipium genericæ diſtinctionis & genus à ca. !
menti , diſtinguendo maiorem , & negan . teria exordium fumit. Refpondetur iuxca la
‫ال‬.. ‫ ء‬.
 In vniuerſam Ariſtot. Metaph.
jutioné aſsigoatã. Ad cuius improbationem
prænotádū eft,aliud eſſe fupleri à caufa cæ .
leíti effe &ta animalis generātis quoad ſubllaa
tia, & aliud elle ſupleri effectu quoad ſubſta-
tiam, & modum iplus productionis: ad pri-
mium ſaçeſt,quod producat animal erafdem
fpeciei in elle animalis licet actione dia
uerfaequæ nec vitalis , neque proprie gene-
t& fic prod
ucit quidquid generan
ipferi , cacheg s
, ideit quoad rem
pr us : ad foeremac
od cu ic auce requ . a potenc quã potenc ab efeſcroeci fubiec ,
tur quutotadmproduc ndaanmiemal eimufdé fpierceibea ,
& per action cieorledté fpecie , & licpro i
set quidqu égenerā ipferii tincat duce
bacice ,ideifdt quoad rsé če quousad helgorec
ive -o
talic ,Prim verü ,fecüd am u o
t édnūo ſolūà
e ü
caular cæleſt ensetqui fieri , füid neque Deo
i t à
poffe fieri credo , quia ficut Deus in effecti
bus aliorú corpo inani n e
r ü mator y equitſu-
pler mod cauf fecu itūa ril
ducace vniuuom ,ve acaufa fnedcæun ita ilnospprroo-
dugio viucéeci nó poceft moddūa ſupler ica
vc pofsniet actions propri genera , &e vi- 2
cdis p e a t i g
alidicendi ducer .
illad roluptarecen ?Dus namque a mo.
e .
sales ſecundus mihieuidens videtur , quem
ſequuntur Caietanus, & Sorozco quod vita-
litas & modusilio dependencia à principio
proxime elliciéteeft eſſencialis ipli altui via
tali, & non poneasionumerocum illo ,& cör
defectibilicas , & ordo ad caglam ſecandā in
pedibilem eltelicncialis effe& ui contingen «,
si ,vi contingenci: Vade Gcutimplicat fieri a
Deo effectum contingeria affe & um ablque
caufa impedibili , ica implicat deci à Deo
aëtionem vitalitateafecta abſque proximo
principio elliciente.Rurius concurſus prin
cipij vitalis circa actum , neduel effictiuus,
Led formalis ex vtroque anxius , ficut con-
curſus fpeciei, & obiceic Deo tlonem ;
concurſus aucemformalisà Deo nequic[fu
pleri . Ex qua ratione labefactatur opinio
Capreoli, & aliorum ,quos ibidem propria
modicendiadduxi,afferencium actum utan
lemà folo Deo pofle fieri.Quodautéquoad maretia eit duplex , alia eft trantiens", Ve
fubftantiam aut folam encitacem nequeat
fieri , vt Gibi perſuadent Conimbricenfus:
pater quia vitalicas (vtiza dix :)aon eli mp-
dus adueniens enticari vilionis, aut iocelic .
ctionis, fed earum entitatem , & fubftantiam
ingreditur , eliqueillis effentialis . Deinde
quia alias poſlecDeus ponerein lapide acũ
viuonis quoad ejus entitatem ſecluſo mo .
doyitalitatis,quodtamen eie fallum exiftia
mo, coquod ibiellet ſolus gradus generis
cus qualitatis , & hæc pofigo chimerica ef.
fet , velgradus fpecificus talis qualitatis ibi
elfec ſed nequit condiftingu gradus fpecia
izg
ficus ralis qualicacis nili in cius effentiale di
finciuum ingrediatur ordo ad calc obiec
& um ,v.g. coloratum , & ordo ad tale prins
cipium ,atque depundeatia ab illo adiae, &
pafsiue ad vifionem coacorrente,in quo cô
fillit vitalitas illius actionis:ergonequic per
aliquam porentiam vitalitas à qualitate viſio
nisfuparari Gicut neque rationale ab anima .
li quod eit homo :vnde falſo Conim
b
ſes pataoc non vagis depend actruivcietnalae
hæ en ia ta pe ia nac
c im ntū nd
a , & id i
ur co
poreſt Deus illa ſeparear abaleitleernci cóler
ua fi de fa in Eutam
re cut cto cha
a
to natura accide panirsiclolniſzeSracr ſepa
racaa eſlſieanci pannitsi,ia lle vero pendevasamperinn
b a ri
cipio proxi effenti , & ideo abique
m a
illo nequi , aouc fieri ,aulrictoernſer . A fu
c
mam igitur dictz improb uari negdo lreers
quelā :genera enim vitaalriis onneisque quead .
modu neqcuieo quoad entita in pocelt a
De emll ab pri tper , ne
o ici ſqu nc oxi
dum à caufa cælelei ; neqiupieotanta in mocermi
i n
nis requiritur diſtinctio, quaota 10 actionia
busab illisfpecificanis: quia exterminisfo
la ratione diftinctis diucrü aćtus realisere
que diſtincti poilung ſpeciñcarı , fituries
abiectis fola ratione diftinctis diuerfæ pour
tentiæ realiter ſpecificantur, yo yolun luss
& intellectus.co quod obiecta , & termini
præbabene virtualiter. & per modum cau
ſe exemplaris , & æquivoce €3', quæ ab.
illis ípeciacaotar ; ac proinde opusnon
ett yt.ipfis formaliter conueniat quidquid
in illis reperiture Ad confirmationen prix
mam concedo conſequunniam , quia non
eft contra noftram doctrinam . Ad fecun
dam refpondetur præbocando materiaen el
ſe duplicem aliam proximam , & aliam re
mocam fcilicet materiam primam , & hæc
eadem debet elle informisoedum eiufdem
fpeciei , ſed etiam eiufdem generis , quia
hujus W dolar digarucarem tor nas
rum in genera Phyſico : proxiinavero
nutritionis materia tranliens , eft languis,
generationis vero elt fenico ; & vtraque
franit & aduenit;materia immansos, den .
pe illa difpofitio cum qua forma fubftane
Dialis introducitur & couleruator ; & bæc
debee elle eadem vbi macaria difponis
tur ad formam eiuſdem fpeciei , non illa
quæ potelt elle diuerla: vode tranfacta pa.
trimateriais & feminali z materia fufci
piens, animam muris que illo,fiue illo mo
do eadem eft ; & eifdem difpofitionibus
terminata , quo fuppoato concedenda et
major fecunda confirmations de materia
N proxi
 Tjo Liberſeptimus, Oilalt. III.A rtič,V.
proxima permanéte:aegāda tamê de proxie ratione eiufdem vel alterius ex putrimate.
ma materia tráfeunte,& eodé modoreſpon ria , ipfam ſubſantialem generatione acoin.
decur ad primá,& fecundâ eius probationé, gere,fed folum accidentalis forcua diſpone
Ad tertiá quz procedit de diverticace mate- fis productionem , & folam intelligentiam
siæ primæqueremotæ ,000 milicacio noftro agentem ,effe illius caufam adæquatam . Siin
cafu , vbimateria prima, eiuſdé rationis eft. cunda afferit cælele corpus ſecundum fuaon
Tertio arguitur : cælefte corpus neque ve propriam virtutem efleprædictæ generacio
caufa principalis , neque vr in itrumentalis nis ex putrimateria cauſain principalem piro
porelt cócurrere ad animalis ex putrefactioximam :quam fequuntur Marlilius in l . q.la
ne genici productioné: ergo nullatenus po- arc.2. & Gabriel lect.41. fuper Canon.cuius
telt calis generatio per viscuten cæleltem fundamentum eſt, quia aut corpus non viues
fieri:antecedens probatur, quod nó vccaufa poteft effe perfectius viuente ,autnon requi
priacipalis, quia hæc debet effe vel nobilior ritur cauſam principale effe ſuo effectu no
vel falcim zque nobilis cum ſuo effectu.ce . bilioré. Tertia afferir cælū effe cauſam prina
lum autem cum ioanimarum fit, ignobilius cipalew prædictæ generationis , non ſecuq
eft quonis corpore animaro, quod non vein dum ſe aut cum fola intelligentia motrice
ſtrumencom paret , quia inftrumentum de- creaca confideratum , fed coniun &tūcum di
bet agere in virtute cauſæ principalis:at in uina,& increata intelligencia.Hanc fenten
telligeocia morrix,cuius inſtromentum de- ciam fequuntur Fonſeca in hoc lib. cap. 1ā
beret eſſe cælum nequit cauſare principa- cicaco q . 2. fect. 3. & Conimbricenſes 2. de
liter corpora fablunaria , imo neque poreſt cæloq.6.art.z. quam reuera coincidere cũ
rebuscorporeis aliquam qualitatem impri* fententia Durandi in 2. d . 14. Parte 2.9.16
mere , vt cæleſte corpus per illam in actu ( farentur Conimbricenſes) afferentis cæle.
primo conlticuacar , fed folum poreſt per ite corpus in prima ſui creatione accepille
morum localem actiua pafsiuis applicare's velutiquádam ſeminariam virtuté per quá
Yr communis opinio Theologorum ſentit, ad omnia ne dum animalia , fed generabilia
quarn late profequitur D. Tho. 1. p.4.110. concurrit , & licer hanc Dárandi opinione
art.2 . & in 2. diſtinct.7. quæft.3.arc.l.de ma reijciat prædictus Fonſeca , ramen nomme
lo quæſt.16.art.9 .& 3 , cotra gent, cap.103. tenus declinat abilla , co good feminalis vir
Alenas 2 , p. quält.43, memb.2. & Bonauen tus cæli accepta in prima luiconditione , a
fura in 2 diſtinct.7. quælt.2. illamque ex Deo debuit effe accepta: vnde licur lemer
Auguſt. lib.12, de Ciuitate cap . 24. & 3. de coniunctum viuenti particulariâ quo decil
Trinitate cap.8. videarur deſumplille : ſolū ſum fuit,eft caufa,cui generatio viuêcis atri
igitur concurrer Angelus ad huiuſmodi vie buitur,ica cæleſte corpus ( pucar Durandus)
ucntis producionem actiuam , cæli virtu- coniunctum Deo media hac velutifeminine
tem applicando:yndefi hätnoneftprinci- li virtute'effe caufam , cui gencrationcs 011)
palis,qullibi aparet virtus caufæ principas inium generabilium fünt attriboendæ liue
lis.Propterhoc argumentum fequentemar proxime, & immediare,fiue inedijscautisia
liculam iolitoimus diſcutiendum . ferioribusad illas concurrat. Et hocipfum
exiftimar Fonſeca : quare immerito reijcie
ARTICVLVS V. Durandum,in cuius incidir opinionem , &
Ancælum itt animaliu ex putref in ea dem incidit Suarez tom.5. Metaphyſi
m t dif Qu ſen
cæ p.18. fect. 2. arca tencia alrerie
Etione,generatione,fit agenpr
s in cælelte corpus effe inftrumentum intellin
cipale: geneiz motricis crearæ refpectu ralis gence
rationis aniinalisex purrimatéria produkti,
16
N hoc articulo quatüor verfantur feni & fimul cum intelligentia coniun&um eſſe
Pbiloſe
tétia ,quaram primafuit Auicenzlib .
vnicam cauſaini proximam , & immedia -
pborum 1. fuff Methaphyfica tra cam ,ac principalem, cui calis generalio olt
Blasitt. & a 9.cap .4.icic
affentiæ,& in esforma
rentis own s ſubfta artribuenda. Hæc proculdubio'elt fonten --
tiales rerum corruptibilium jötroduci in Angquæ
tia 8. ci i.Doc
elift. torisin7. tert ia ,lediſt inctioT ..
De art.j.ad & hic &t.6.&
materiamà quadam intelligentia,quam agé piquält.45. art.8. ad tertium, & quält.91.
sem nuncupabac:agentia vero corporeaſo- art.z. & quzff.70. artic.z . ad tertium ;& q.
lam arroducere difpofitiones accidenta bi da porentia arc.4. quam latius proſequu
les ad ſubſtantiales formas requifitas , ac tor Capreolus in fecundo diſtinct,14. quæft.
proinde corpus cæleſte neque io genera- #nica art.3. Soncinaslib.12 , huius 9,13, Flá
çione animalis ex femipe , neque in gene
drenlis ibide quælt.7. 215.6.ad 2.& Banefius
primo
 In uniter am Ariſtot, Metaph.
primo degeneratione cap.1 . dub.sa in folu ,
tioncad primum , Prochiusdeciaracionesde
aliarum opinionum confutatione , fequen .
tespropono concluiongi .
Experidi Refpond eo dicendi primo folam incelli
Refpondcodicandi
tarenta gencian creatam nó pofle in cite tłun corpo
Do
Diaoite
Tb
Palia productionė.Hzc allercio ilatulcurad-
verfus Auicenā vaicu prima opinionis defa
fenſore; & probatur primo,ná caufæ tecidæ
inferiores eciācócurrat au formata Cabllan.
cialiú , & accidentaliü introduétioné in ma-
teri atque productioné cõ islas in fua Virtua
ta cótineant:no igiturfola intelligentia eil
cauia huiufmodi efectunt ; alias colhererur à
cautisfecundis vera caufalias , & altiaitas ,
quãin tibiamilibuseffectibus, producendis
exerceat,geodeitablurdum . Secundo ,nan
fubftantia immateriales create nuliare for
anam corpoream prudocere,201introduce .
re in materiam poiluni, aiti 4040enusY Con-
tur caulislècundis corporeis, aliarum virta
tespaſsiuis applicando :eo quod nihil Pny-
licu producere pollant nii motâ localem :
quo mzdiace poilunt aplicare active paisia
U !s , & ic effectus uroducere , & no perfe ip
las immediate ,isumediácibus agétibus fecü
disapplicats:ergo fallum elt lolam -incelli-
gentrā abfque corporeo agonce polle aliqué
cffectum corporeum cufare: antecedenseft
Doctoris Sancti 1.part.quæft.Gjpartic.4.&
quæit. 110. artic.zade potencia quæli.6.are,
3.& lib.z.conita genrescap . 69. & 104 , vbi
illud prood huc vnica rationala qua coge
fisos & perpetuus ell Sanitas* Doctor:
Ilain orbitagens producer: libıfi:nile fem .
quod fit in hisancorpe .
per nicitur , fed id um
Talibus eit compofic , coluseci elc i aitorum . Hæc itergitus aduerfus Aurha .
fe ve dicie Pnilolupaus in hoc 7. Capitido
ergo cauia prodact us compolitis :ut formaa
liter debacete quid conipoücum ex matt .
sia datormi;autVirtualicor desse prænabs-
Ia iplum cópogcum producendum , non tam
tum quoad formam ,ſed eriam quoad mats .
tiam : fed fubiticizinmateriales create ,nec
formaliterface compoGræ , nec virtualizar
concinencercuin compoiicum; eo quod ma .
teriam faliim vepoca à lolo D : o creabilim
continere aer pollunt:ergo nullam compo
Grum liue labilanciale ,Gueaccidentale vire
cute fua gengi3: e valencià interuencu alio
Cuiusfubitaneiz paterialis,quz licet non ha
beat virterem produceod: materiam primā ,
eft cama - 00 pouca for maiiter ex maiorias
& Tonn360 por confequens eit potens aliud
Compofitum tibi tinile generare , H :110
racioni ob :jcit Duriadus in fecundo diit.7 .
quxitatolebis ca vteffectus aſsimilerur age
Il ecundua forniam , 8c non requiri ye aisje
17
miletur quoad materiam ,ac proinde fub fta
tias im materiales non reddi irnporenies ad
producenda coppofita deteco masriæ aut
pituus illaan concinendis . Vade lubdie
aliam rationem huius importaciz , nempe
quia talem.Volcaien à luo coodmore ; non
acceperunt ; eo quod fufäcieris virtus ad
producenda ciutmodi compoñía mare .
Tlalia Qc in fubiidiltija materialibus. Sed nee
que obieâo, neque saiio Durandi ener
taoc kacionem Angelici Doctoris : abie *
ćtioni cnim laisfic, li dicamus quod ora .
nis effictas quantum ad id , quod fic perſe
debet aisimliari, velfornalier ., vel XITOLI
liter fuo adæquato agentiimmediato , hoc
elt debut vel formaliter , vel y! cualiter in
illo continerii cum igicur cosun compoz
ficum ex materia; & torma fac perie , quių
dem eius eil eſle actieri perta,quoad vitam
que debec in agence immediato contiteri.
Contra rarionuin autem cies arguiturgham
multoties eiuſdem rci vircu & prouectiua
pleribus cauus confercur a Deo, licuado
tories contingit eandem multis modis ,
à diueriis caulis fierancifciata : egubno .
mine , & Angilo pollunt confici , & Vidu
per doceburtis,animalia impertecia à iibi
fimilibus ex lemine, & à cauis.fuperiori
bus abfque virtute feminalı produci pośn,
funt: ergo inethcax elt råcio Durandiaan
pofeiitiam läb tancarom immaterialiü cira
ca compotinnateralis productioneni con*
probandama
17 Dico fècundo , neque folum corpus
cælelie innata virtute porett ca: princi .
palis caula animali051 ai pulcraftâtoria Se
鞋
res fecunde Itocencia : & probacüi labe .
facta: do eius fundamcutum : @ad ii con
pus cælefte cilve caula principalis huiuf
modi animalium , vel hoc eflct,qu13 cora
pus non viuens eller perfectius ylo encuei's
ſentialirer , vel quia cauſa principeils por
seit efle impe :fectiuriuo clicétuided scram
que elitallunsj prima in quidem qaie on
ne viucns eit particeps ellenitalice gra .
dos perfectionis , fcilicec vit2 , quàm grau .
dus iolius entis , cuius eit particeps 1011
viuens. Rurfus illins formaeit alliai,burus
aurem non eft anima, ſed tormia impestes
Étior anıma : ergo & coniiiatan perilla 21
est perfectius quam conficutum per siiam .
Secundum vero : quoniam agons principa .
le debet agere per proprian yirtutum
Disitur producere îīb : Limile,quodnon pois
fet, null effet patura Calien eque porfecia
cun effecta producendo . Rurlas aus.de
berešle yniuocum , au£ xquiuoca : primata
erig
 132 LiberSeptimus, Quaft. III.Artic.V.
eriselafdé fpecieiformaliter , fifecīdī, eric cæleſti corpori ve coniuncio intelligentiæ
ſpeciei perfectioris qua effectus: ergo licet motricicrearæ ;vbi vniuerfaliter loquiturde
pofsit cæieile sorpusinnara tibi viitute , Vi quacüque fubliantialı toimi: crgo eidem tri
caufa principais ticeproxima liue mediaca buic virtutem inducendiin mareriam animā
corpora non viuétia producere,minimeta- ( enfitiua animalis producti ex purriniarilo
men viueria .Dico tercio corpus cælette, vo Secīdo probatur , nā hic ! ect.6i6.c dubitatio
inftrumétű csatz intelligenciz motriciselt air quod generatio animalis ,ex pertectione
fufficieos producere haiulmodi animalia ex relaca ad caufasparticulares hic inferius age
purri materia. Hæcailertio (tatuiror aduer- tes eft per accidès, & caſualis , eo quod calor
ſus tertiæ fentéria Authores,& pro ducho- qui caufa perfecīícné, non incendio natura
ribus 4. & probatur I. ná D.Thom, in locis li appetitu generacionēhuius vel illiusania
addu&is pro 4. fent, afſerie.Quodin animalie malis,quæ ex putrefactione fequitur , licue
bus generatis ex putrefafticaevirtus folis, con vircas ſemiois incédit animalis talis fpeciei
alior cæleftix ftiplet vicē virtutis formatius productioné: relaca vero ad virtute cæiente
exiſtētis in ſemints quia huiufmodi virtutes vniuerfalé generationé , & corruptionen in
corporar cæleftia funtper omnia corporaisferio his inferioribus regitiuam eft perle intenta,
t& difulle ,ideo fatetur Pbiloſophus17ade gene . quiade eius intétioneert ve educáturin actu
ratione animalia omniaeſſe plena virtátibusani omnes forme,quæ ſunt in potentia materiæ ,
$986 ideo ficutanimalia genita ex femine ſe ha & in hoc fenfu aſsimilauicAriſtotelesea que
bent adfeminā, itafehabent ad terräque fine ſe fiunc ab arce his,quæ à natura:ſed virtus pro
minegenerantur,& ficut illa fe habent ad Patre, xima ſuplensvice vircucis feminalis , & per
sta if a ſe babět ad corporacæleftia:propter quod ſe intendens productionem animalisexpu
quidã Philofophusrelatus ab Ariftot:leto depar' trefactionenon eft virtus cæleftis ve alocis
dibus aniydit cap.2. dixitfolē cle plantarii pa ta Deo,fed vecóiuncta intelligencia crcat
ITCrf,terrāvere maire.Vnde patet quod huiuſmo morici:ergo sælefte corpus; ve intrumen
di que fine ſeminegenerantur like fint plāte fille tum creatæ intelligentiæ eft futhiciens pria
animalia proprie dicuntur naſci , gigni o oririi cipium ralis generationis, quam fincentian
Hachabeos . Doctor in 3. dift.8 . q.1. art,lo teftatur hic D.Tho , fuifle Commentatoris .
ad 7. & eadé in alijs locis citatis confirmary in lib.ll , huius commento 18. Tertio argui
& aprobat:ex quibus taic deducimus argue tur,tam velcælum vt fubordinacũ Deo di
mengū.Solis & corpoiū ceieſtiū virtus que shori naturæ eft caufa animalis ex purreta a
plet vicé virtutis formatiuæ féminisin hu . &ione geniti tanquam caufa fecunda prin .
juſmodi animaliuin productione : ergo ficut cipalis , & hoc aon quia eft minus perfecta
exfemine , & viuenteefficitur van priacie animali, vel tanquam inftrumeuta ,& fi hoc
piū totalecui cribuitur productio animaliu detur ; cum à principio fuæ creationis lie
exfemine;ita ex virtute cæleftiscorporis & Deo fic ſubordinacum ,ex tachabuit fe ve in
intelligéria motrice efficitur voū principiū frumentum Dei ,& ad inftar lenjipariæ vir .
focale cui attribuenda fit produtio animalis tutis,ac per confequens coincider hæc fen
ex putrimateria.Cófirmarur dupliciter, pria tencia Fonſecæ cum fententia Durandi , quá
mo,nā hoiuſmodianimalia produciio dici famen ipſe reijcic: ergo vel in merito fenten
tur D. Th. proprie generario viuétiū quárī piam Durandi reijcit, vel dicere tenetur cæ .
ad aliquid licet có quantüad omnes códitio lelle corpus non viinfrumentum increatie
nesrequifras in deffinitione ſuperiusaſsig . intelligenciæ hujuſmodi animalia caufarve
nara :non enim eftia fimilitudinem naturæ Quarto ,nam ſequicur ex hac Fonſecæ poli.
ſpeciacz ,aut geoericæ proximæ:ſed quantü tione, quod nedum imperfecta,ſed ecrã per
ad copiunctionen geniti cum ſuo generana fecta animalia ex purrimateria per vircut:
re, ücut eaim planta naſcens coniungitur cũ cæleftempoſsintac debeant produciproxi .
ſuo principio mediante ſemine quod à prin me:cófequés eſt falfum,& cócia eiufdé Fon
cipiofait cum planta generante coniuncias ſecæ ſencenciam , quam quæitione præceden
ira animal genitum ex putrimateria coniun ti docuerat : ergo & antecedens lequela pesa
gitur cuintelligencia mediáte virtute cælen ter , nam cæleſte corpus coniunctam cum
di intelligentiæ coniuncta , ſed intelligeoria Deo ,velDeus ſubordinans fbicæicite cor
immediate, & proxime nouens non eft divi pus præhabet,& cocinet in virtuce non lola
na,fed Angelica : ergo principium proximâ imperfecta verő eriá perfećta animalia , & ad
calis generationis non eft virtus cælellis yo cuiuſcumque productionépocelt vacceleſti
Deo ,fed vt Angelo coniuncta . Colirmatur corpore, yoinitruméro, præſertim quia ma.
ſecundo ,na D.Tho.in 2.2.15.4.1.arc.2. trie ior dignitas illorü hoc eſt viuenciū perfecto
buit virtute producendi formas ſubſtanciales süeris habere Deum pro caufa proxima, &
Partia
 In univerſam utriflot, Metapb.
particulari efficiente ſuis magna etenim in
anima rationali , & Angelo ett dignitas
quod à folo Deo producãrur. Confirmatur;
Dáaue Deus ad caliū animaliū productioné
cócurris cócurfu generali , aut cócurfu parti
culari ; a generali:igitur no collie quominus
celelte corp cócurracve caula ſecada princi
palis fiquidé cócurlus Dei generalis eft cau
fæ primæ vniuerfalis mouécis cauſas fecüdas
priacipales earūg; virtutes innatas applicã .
tis : ſi particulari vel hic cõcurſus elt ſupra
ordinenaturæ, autextra lege ordinariam , &
hoc nó quia effectushic miracululusoo eid,
vel elt cocurſusparticularis debitustaména
iqra cæli ad taleetfe & u producendū;& hoc
improbatur, nam nulla eN ratio quare Deus
præbeat hâc cócurfum particularē porius tā
quá cauſa proxima principalis ad animalim
perfecta producendü cücelo, quã ad ad ani
malperteđágenerandum :eo quod Deusvt .
cgula proxima, & particularis operansno lo
lú córibet vircucc cópodrum ex corpore ,
anima imperfecta,ſed etiá quod vis cópofie
cü ex corpore , & animaquãtūcumq; perfe .
Cta.Rurfus viscus cælo comunicata femina .
ria liue quali ſeminaria ad huiuſinodi anına
lis prodećtioneelt perianes , & ipfi conaru
Talis, vt facecurForeca , focs.ad 2. & alias
eil initrumentū Dei ve proximiagétis prig-
cipalis , & teminalis virtuseſt permanens na
turalisfemini & inftrumentalis refpeita via
uepris à quo deciſum fuit feme: led oon cft
ratio ,quare non extendatur calis vircus ad
animalis perfecti prodaćtionen , fiquidem
ertinirumentum viuenuis perfectiſsimi né-
pe Dei authoris naturæ , ficuc virius ſeminae
lis hac ratione poteſt in animalis perfecti
produétionen , quia eft inftruinentum ani.
nialis perfecti concinenis perfectionem ani.
malis generandi:ergo dicendúefi non Deli,
fed crearam intelligentiam elle proximam
caufam principalem animaliscx poori mate .
ria geniti scelun vero effe inttrumenta ,&
ex veroque integrācauſam proximā cóftari.
Satisfit i8 Süd cótra arguiturprimo , näillud eſt
ar gkmc 18 agens principale alicuius elfe Etuis c'ni calisef
fettus productioattribuitur, fed animalis ex
putri materia productio attribuiturcælo fa. vivésneg ; intelligétis crearis,quianullávir
códüle: ergo ipfum eft agens principaleia iuté Phylicá poffugt impriinere corpori coe
tali productione: Minor probator triplici ... letti : ergo debec tribuiillive cólicto cadivi
ter :primo quiainter cælū& tale animal sul
límcliud ages mediaçãcui poísio generatioil.
liusattribur . Secüdo quia animaliſt perfecto
rum generacio ateriboicurcælo fatrem ran .
quam cauſa vaiosrſali, & mediatæ , princi-
palitanen: etenim celle Philofopho fecun
do Phyficorum cap.z. Sol & honio generát
hominem;ergo defficientibus caulis lecun .
133
disinferioribusin productiond alicuius 2013
inalis , illa debea celo ve agenci principali
proximo attribui. Tertio quia ceelovi cilua
vircute porelt difpofitione inducere adhin
iuimodianimalium formas lubltantialesına
producendas inmateriam ,vtvidetur docerd
D. Tho.in zi di t, 15.gar, artiz.fed eiufder
agentis eft vltimam difpolicronem ,& tormā
introducera:ergo. Ad hoc argumeniſi quod
ett fecundæ fententiæ tundamentum , icipó
detur negando minoreni:ad primam pioba .
tionem uegatur conſequentia, licet enim
nullumagens intercælum medier & animal
productum , non fequitur cælgni eile cali
ſam proximam principalem ,led rancainita
quicur quod cælum fit proxima caufa dice
principalis,fiue inſtrumentalis, licut ex det
fcétu agepuismedi, inter femen ; & animal
genicü auf dem ProXim
ex femine nó fequiturlene
proximupriacipale ells ages
fed
inftrum:encū . Ad fecuada refpódernr ,quod
Sali, cælove,nó attribuirur generatioperfa
& orü animaliū fecunda ſefumpro, fed vcin
cludeci motrice intelligenciá, & codé modo
poteftei tribosgeneratio viuêtiã ex putrefi
ctione gen10n; cum hoctamen difcrimine
quod illorü generatio attribuitur ci vcagéti
mediato;hojū vero prodaćtio veagentipro
ximo,& nisediato immediacionen luppofi
i
51:Ad certiānegomaioré, *D nequit
♡ caufa principalis animâ,ita neq ; vlcima
diſpofitiode porcft inducere:vtroquecami
pocelt inducere,vtinltruteniū citintellige
fiaconiundő ,& quatenus câ illa vnü veluci
agenscóllitust.Ipficælo vt fic intelligentia
includéri potefi tâ form ſublacialis quä dit
politionis productio,v pripcipaliter agcari
tribuizcũ hoctamé diſcrimin ,quod perquí
dā apropriationem productio difpofitionis
acciditalisebelo ,productio vero formalub
facialis intelligétis motriciattribuatur,
fecüdūhācapropriscione loquitu D. Thule
in loco allegato, quádo cæciticorpori dife
poficionā ,incelligétit vcro formará ſubtlão
fialiu tribuic productioné. Secado-arguit F6
ſech,bă produ io huiufmodi animalium ex
patri materia nequit tribui celo , quia nó eft
09a, & incroata intelligéria. Cófirmacor prim
mo , nā liviufmodi animaliū productio ap
polfarur hicaPhilolopho Offectus per acci.
dens & cafualis refpectu caularü inferiorit;
fed eifect' peraccidesnaturales attributeur
cælo, vi coiūćto cü intelligéria vniuerfali,
& locreata: nullø enim yt fic ſubterfugitera
insēcione , qui tamé poffunt eſſe per accides
M , Ácfpectu
 134 Liber feptimus,Oilæft.III.Art.V.
reſpectu cæli , & intelligentiæ particula- motu cæli declaramus. Ad primam cobrna
ris: ergo.Confirmatur ſecundo,nam cælum tionem nego confequentiam , janz enim dexi
earenoseitcanſa huiaſmodi animalium , qua mus,exD. Thom .huiufmodi animalia dici
teaus ab illo dependent in fieri, & conferua effectus per accidens reſpectu cautaruninfo
ri , quodelt propriuni caulæ æquiuocæ; fed riorum ,qualiselt virtus caufans pucrediné.
non dependentab : llo in fieri, & conferuari Ad fecundamnego minorem :nam ticurà coe
Dili ve coniuncto cuin Deo , ab intelligentia leftibus corporibusdependentcorpora rnfs
enim creará non dependenc huiufmodi viué riora inaninara in fieri, & conſeruari,ita de
tia ex putri materia genita in conferuari:cr- pendent aniniara:cum hoc diſcrimincquod
go. Ad hocargumentum reſponderur negan reſpectu illorü ſunt cæleftia corpora caufæ
doantecedens profecunda parte,adeius pro equiuocæ principales arreſpectu horūtunc
barionem negandum eſt quod ab intelligen caufæ æquiuocæ inftramérales: Gi aucenico
tiacredid, nequeat aliqua vircus ad cæleſtia lum fimul cum intelligentia ſümafurio vi
corpora deriuari,præfertim fi virtus illa in- vnius cauſa, erit cauſa æquiuoca principa .
Atramentaria, & ad inftar forma inųentiona« lis,à quaviuens,& quodcūque aliud corpus
lis fit cum mocu locali communicata : nana corruptibile depender in fieri, & conferua
licet Angeli imaediate nequeanc aliquam riietenim Author naturæ concurrit ad fieri,
formam PhyficamEproducere quæ lit gene- & adeffe horum inferiorum medijscorpori
risPhyllici B omnino, & feparata bus cæleftibus,ad quorum virtutem vniuer
imoto fuperiusad , falem pertinet, vecorum caufalitas non folü
ducta Aogelici Doctoris,poffunt tamen mo ad fieri,fed eciam ad eſſe rerum fibi fubiecta
tum localem immediate cauſare, & etiamco cum extendatur, in quo caufam æquiuocari
quearercauſare peffon localem drū & pol ab yniuocalib.8.diſtinguimus.Ex.quo parec
tionem in corporibus,& formasartificiales, falfo Fonſecă hicq.3.lector. afferere aliqua
Domus & poaris & fimilium , quæro agencia yojuocaelTe caufas ſuorü effectuum
Jiusmorus localis interuentu fiuntfimiliter quoad fieri & quoad efTeznempe illa,quæ li
impulfum incorporaproiectaimpreſum (fa cetformam eiuſdea rationis communicare
tecar Fonſecaſect.2. .quod fiquis) pollaab pofsiot ſuis effectibus,nequcunt tamencom
Angelis immediate caufari. Deinde aliquas municare eiscundem nyodum connaturali
formas intencionales, ac lume , Ipecieru di. satis, ficut Solreſpectu luminoli acsis : quia
kuſsionem per medium, & fimiles poſſe cau in his (ait ille) non procedit ratio D. Tho .
fari ab Angelo immediate , & abſque motu qua pritur in tercio contra gent. cap. 65. &
certum eſt ,cum pro huiuſmodi formarum 1.p.9.204. arc. 1.quod alias produceront ſo
produâione fint locati in cælo Empireo , & ipfa,iedprofecto decipicur,nam di Soleilec
quodhuiufmodiforme à cælo Empireo in agens vniuocum ,eciam militarec rario Dou
moto manente ,& à corporibus inferioribus ctoris Sancti: & ideo non militar, quiaagens
ex participacioneſubitantiarum ſeparacarü vniuocuni, nó eft proprie defectu vnicacis
Quſenior , docet D.Tho. de potentia q.5 . inmodo participandiformam lucis:& parec
art.8. & in 1.dift.37.4.3.art . I.quam doctri- quia igois poreft communicareaeri lumem
aam lacus ſequuncur Capreolus vbi fupra, quoad ſubſtantiam ,& moduni conaturalica.
& Bañefius i de generationein 9. proæmia tis,poreftenim producere alium ignem coi
li in folutione ad z. principale pag. 6, Cum coonacurale de lume illud; & camen ell c3u .
igicuryirtus illa inftrumentalis, qua celum ſa luminis producti quoad fieri, & eſle: ergo
agkad viuention producționem que con- poſle communicare forma connaturalitate
carratmediare que abſque alia media caufa non tollit dependentiani in fieri, & coolermo
fecunda,at,vel iple morus localis, vel cum uari:fed facio huius dependentiæ eft , quod
illo ideotificata , vt ibinotac Bañelius , vel lumem nullatenus eſt difpoficio ad forinam
meo videri eli yirtaşad inftar impulſas im- ignis,neque illius inchoatio , bene autemca
preû , vi quzdam torma inteprionalis licec lor, qui inchoaciue ,& diſpoGrue eliforma
permanens taméad inftar lucis , fiue fpeciei ignis: yndecalorab igneproductus in aere
intentionalis ſe babens per morum localem abſque coanaturalitate ſicuclumem depen .
corporicælelli impreſum delapa : ideo po- der faptum in fieri, quia cum fit ignis inchoa
reft ab Angelo ralis vircus corporibus cælee rive, & inchoative effectusvniuocus, lumen
Nibus communicarizoeque hoc debuis Fon- vero quod neque inchoatiue clt ignis, eft
ſeca' negare, qui paalo anre Gimiles formas effe & us pureæquiuocus, ac proin ,et
immediate polic produci ab Angelo affirma
verat.De quo infra reddit fermo ,dú ex pro . de dependec in fieri&
telo dependenciam inferiorum corporama conſeruarie
ART
 In vniuerſam Ariſtot Metaph.
ARTICVLV'S VI.
An accidens in virtute ſubſtantive
poſsit attingere forme fubftantia omnean
ftanciæ production em : co quod exiftimant
lis productionem , at eius vnio.
nein cui inateria ?
16 VNC articulum iure oprimo
proprium hic lacun aciędem fi
"H bi vendicare muliis de caufis
peripicuue peritioribus eft: proprer novio
ses vero Mecaphylicę audicores,quibusſem
indulgendum eft, aliquas non grauabor re
135
metro oppolita eft Scoti in 4. diflin & t. 12.
quæll.3. Durandi ibidem quæft . 2. Ochamı
iry 2.quan: 3 negantium omnem cautalita
rem accidenti circa ipſam formalem ſube
ethicienciam accidenrisliltere indir
poſsitionum accidentalium introdu &ione .
Tertia ex medijs ait ,accidensfwa activitare
inftrumentaliterratingere
atcingere nedum difpofsi
cionuni accidentalium ,verunseciam torna
fubftantialis introductionem : ira tamen ve
proximaratio agendi nunquam fit fola vir
tus accidenti communicaca , fed eriam ipfa
fubftantia cauſæ principalis , ex qua fimul,
& accidéou : v.g.ex igne generante , & ca r

cenlere; quarum prima eft , quæ fefe ftatim Jore ipfius conflatur integra,& adæquata ra
offert,quod hic comparatione tertiam exa- tio proxima agendi ignis circa alteriusignis
minamus Metaphylici,in qua philofophus productionerna,lcaSuarez 1 ,tom. Mecapbyf,
comparat ſubftantiam ad elus principia pro difput.18 .fe &t.z. & 3. & 3.part. com. 1.difp .
ductioa: & quia aliquæ ſubliantiæ producun 57.ſect. 1.Quarcaarc accidens irr vicrute Lüb
tur medijs accidentibus, ideo y exacte ſube Nantiæ arungere inlirumentalıfer tublian .
ftantiarum principia cfficienria declaren . fiæ productionem in ipíoque foram radio
tur,oporcet accidentiuni efficientiam inftru nem proximam agendiacauſa principalide
meoralem inueftigare.Secunda quoniã bic riuacam faluari. Hæc proculdubio eft fen
azis philofophus de productione viuérium tencia Do& oris Sancti 7.part.quæft.77.are.
imperfectorum ex pueri materia per vira. lequem fequunturCaieranus ibidem , & q.
tutem cæleftem ,quam conftar elſe forman 45.art. S. quzdt. 115. art. I, 1a folurione ad
quandam accidençalem cælo impræſam . s philoſophiex primodegeneracionscap .
Tertia quia viuérā generatio ex leminefica 2. & quz 11.54 art.3 acrandemapali.quell
viuentein generecaufæ principalis , & à ſe 77411.3 .Caprçolus, & Paludanus diftinctio
minali virtute ipftrumentalicer :vnde opus necitata 4.quzſt,trFerrarjenlis 4.conera gem
est declarare hic quo pacto accidencahis vir ses cap.66, Soncinas ybi fupra , & Flandria
tusſenrinis pofsit Tubltantialem viuentisge quælt.17.art.7 .& Soto Phiſicorum quæft.4a
nerationen attingere,velic ,cum ipfa gene Geeft autem hoc ſub indice. Quibus lubfcri .
eius adæquatum prina bune Foniccas.huius cap.8.quæft. 6. fection
T'aria
rationis
cipium proxi mum;tum
definitio magis patenat. Quart 3.& Conimbricenfes 2.Phiticorum cap. 7
philofo- nam illi qui cæleſti corpori ye caufæ punci quæſt.18.art.3 .& 4.& alij Neotericia
pbor . generacionem viuentiuin exputrefa. 30 Refpondeo dicendum primo nulla , Expendi
placita . pali
& ione attribuebant, ideo hanc fententiam accidenseltagens principale relpectu fub- ter were
fibi perſuadebant,quod putarent sem mi . (tuntiæ productionis. Hæc conclufio facui- ſententia
nus perfoaam pofle effe caufam principa cur aduerſus authores primæ foncécia;& pri Thomiſ,
le alterius perfectioris; Vt igicur hoc funda mo probatur ex acte racionibus scori, quz taram .
mentum labe fačtetur , opere precium fuic licet no defruãtomné stbcientã accidēcis
hic a Mechaphyficis hanc difputationem circa lubftantiæ productionem , lapistagren
diicuti , quibus, & nos morē gerences nolui clare deltruunc efticie clan caufæ principa
mius eam in alium locü remitcere. Quatuor lis : quaruni ſumma ad hanc torgram reducim
itaque Tunc fencencia in hoc'articulo , duæ (ur. Nullum ugens poreſt agere principali.
excronæ, & aliæ duæ media via proceden . jer vlera perfectioncm luz fpeciei, aur alle
tes. Prima allerit accidens propria yirquez, quem effectuca ſe ipfo perfectiorem : fed lub
& in genere caufæ principalis actingere Dantja eſt perfectior accidence ,& vltra eius
fubitantiæ productionem ,ita Maior in 4.d. ſpeciem , vcpore cum fit alterius generis ac
12.quæft. 1. quam etiam fequuntur illi , qui nobilioris:ergonullâ accidens.pocell prin
proprerea tribuebant cælo fecundum fe cipaliter ſubltantiam producere. Confirma
caufalitatem principalem circa viucocia ex tur ,nam hac ratione negauimus paulo ante ;
puiri inaceriagenica,quia rem minus perfe . cluíte corpus ſecundum fe pofle principa
ctam alterius perfectioris caufam principa 都
liter viuentia caufare ,quia non eft æqueno
lem efle poſte pucarenc; & alij quos refert bile cum videocibus: crgo fi accidens quod
Soncioas in hoc7.9.7. Secunda huic edido non ellæjue nobile cum ſubſtancia , non po
NA terit

..
 1
136 Liberfeptimis,Qihæft. III.Artic. V I.
sérit ale refpeétu illius agens principale. eft in ipfo accidente .Hxcaliertio ftatuitur
Dico Licando accidepuis caufalitas in vircu aduerfus Suarez certim fcntenria lectato.
selbitanciæ non folum ad dilpolitionum , rem : & probatur primo,naurſubfanna ne .
i etiam ai forma ſubſtantialis productio quiselle.proxime oporacna,quia actus , &c
pem extenditur . 4:20 Maruirur aduerfus potencia proxine ad illum ordinista debene
cuilores fecundæ lenter-tiæ: & probatur pri efTe ciuſdem gencris:igitur licuractus fecun
100,quia natura quæ omnia operacür prop . dus potentia operatiuæ eft accidens , ita ip
rei tinam ,nihil feuiiraagit:fed natura dedic fa potentia proxime ad illam ordinara de .
Obiana
ntijs accidentia vt eis in produ & ionē bec effeaccidens. Secundo nam in productio
Ebiti url:un eiliniadiuncte: ad hūcenini fi neignis v.g.forma fubfiantialisignis gene
Dem dedit igoi calorero , & viuenti virtu. rantsnon agicin nediate : ergo tota ratio
tem ſeminalem ac poteáciam gencratium : agendi immediate eft calor. Antecedens
ergo re vera huiuſinodi accidentia fubftap- probatur, nam velille influxus transfundim
tie productionem aitiagunt. Socudo nam tura forma ſubstanciali ignis medio calore
..
calor v.g.igois poteft cuiam apud prædictos in paffum ,velimmediate a forma dubltaaus
authores in vltimam difpofsitionem , que li transtunditur ad.pallum , & non mediante
eit caloriplicmilis :ſed agens attingens vlei calore;li primum habco jncentum ; li lecun
mam difpofitionem Len :per attingit formz dum ,fequitur calorem elle ſuperfluum liqui
fubiiantialis introductionem : ergo,minor dem ignis ex vi illius influxus immediate ab
patet , quia cum tortil en poſsitio ütnecef iplodiranaatis poteh producercaliumig
vltimadi
fario condexa saan & pafsio nem abi fimilem :conſequensautem cft fala
illius ,ncquit in aliquo agente contineri nifi fum , & minimeadmiſum a Suarez : ergo ,{c
in fua virtute habeat formam ad quam ne- quela probatur, quia elt influxus inmedia .
.!

celíaíio conſequitor , & comitatur,aot for tus,& a cauſa principali , & xquc nobilica
Mz vnionem . Tertio nam aliàs accideosnia (uo effe& u ,&c operante fecundum viriman
bil polet amplius in virtute ſubſtantiæ , porentiæ ,dimanans: ergorcuera ex villtus
quin poteft ex fe ipfo , & lua innata virtu . poterit aliusignis produci. Tertio.probatur
telicquidem ex fe ipio poteil alterare, & fim ab inconuenienti : nan.plurafequunrur ex
mile libi producere ,& kociplam dumtaxac
‫܀܀‬:
fententia Suarez inconucnientia ; fequitur
pareitin virtute ſabitáriz : hoc aucem elt a namque in primis , quod homo genitus ex
Tatione alienun ,cum omnis natura inferior ſemine parentis defuncti non fit genitusa
ex coniunctione ad fupperiorem perficia- ſolo parente proxime , fed etiam a Dco au
4.2.2
gur,& in aliquod poſsit,in quod ſeclufa cali thore
conia.it:one neutiquam pollet,fic cogicaz , pro
ſumillum ,guen genc e fupl
ximrans imme diatconc
ence urs
e prel ia
tigapoteft ex coniunctione ad intellectum rc debebat, quod licetadmittat Suarczy p
discurrere circa fingularia , quæ tamen ve tec elle falſum ;nam homo vita funclus ge .
probabilis habetPhiloſophorum opinio , in nerans filium mediante virtutc feminalisco
quam inclinat D. Thom. 1.part. quælt. 78 dicta, generacillum iuxta ordinean libi inli .
art. 4 ; ad 5. eiufdem foeciei effentialicer en furum , & præftitutum a natura, hoc eſt per
cuiu brutorum qlimatiua,& calor naturalis femeo deculum , & virtutem fominalern is
in animali poteſt generare carnem , nutrire, to relittam ;& quia aliàsnon modo folum
& lac producere ,quæ ſecundum fe non po- ja viuentibus ex purri materia productis,
test producere :ergo.Vliumo probatur expe ſed etiam fæpius in his , quæ generāzur cx fu
11entia , quz in lumine,in (peciebus eucha. mine,Deusvel caufifuperior proxime , &
sitiz , & in calore naturali tollatur acciden- immediate concurreret:quoden falfum ,&
sia atzingere fubftantia tocaiis foe parcialis contra diéta articulo præcedenti : fequitur
productionem : etenim vircas fenunalis ex etiam ,quod D.eusin codem caligerac vin
qua animalia producuntur , accidens et ad
fecundarn ſpeciem qualitatis pertinens; li- parcectu
cem reſp
fiue ilisinfl quodDei
, & uxus , r&loha
mate nonbeat paloa
reſpecti
Diliter accideotia cuchariltia à ſubſtancia jofluxus hominis generantis iam detuncti,
deratura de lacto outriuat , & calor natura . Rurſus laquitur naruram fhuile diminutam ,
lis,carnis,okis,& aliaru partiú a geacratio fiquidem rcbus imperfcctis veelementis de
ne attingirurgo hæc efficientia non eft acci dit virtutem totalem productiuum eff: Etui
dinibus contra rationem naturalem , & ma fibi fimilium , & 'non dedic illam viuentibus
altattam experientiam deneganda.
Dicotcrtio , quando lubltantia mea parfe&is, fiquidem per folam vircuter de
diante aliquo accidente producit Gbi fimi. ciſsi ſeminis nequcunt libi fimilia generare,
len rab.lantiam , tota ratio agendi proxime eo quod nequeunt immediatum influxum
exercere .Quinimo nedum quando mortuo
generan
 In vniuerſam Ariſtot.Metaph.
generante producitur filius , verum etiam . fed principaliscaufaeius effet:Quod autem
quando adhuc illo ſupernice nafcitur ,non . freque virtute deriuata , pater,nam vel hæc
produceretur concurſufolius ſeminalis vir
turis,fed indigeret diuerfo concurfu proxi-
dio ſuplente illum mediatum generanriss
quia totus influxus a patris ſubflantra dimaa
nanseit mediante ſeminali virture , vode
hic non eft fufficiens , alius efTec a Deolu
plendus.Rurfusſuplecio concurfus agentis
interioris efi per accideos , & raro contin
gens, fic,enim in cöcurſu duarum caufarum
particularium , ex quo generatur effeétus
præter illarum intencionens, quo pacto ge
nerationem viuentis imperfectiexputrima
teria diximus fieri peraccidens id cit præter
caularum particulatium intencionem :fuple
tio autentconcurfus viuentium perfectorü
effet perle, & regulariter contingens, liquia
demperle , & -regulariter contingie immo
necellario -cuonit vrhuiufmodi viuencia ex
ſemine deciſio generétur. Deniq; aut huiuf
modi concurſum ſubltantiæ viuentis fupiec
Deus inmediate ,auc intelligentia , ftrumento ab agenre priocipali comm001
cara geit velmório vel adinitar motionis fe
lom ; non cælum,quia reſpectu viuentis com ancr
quit elle cælum agens principale , non intel
ligencia , quia iple Suarez putat intelligen-
tiam creatam nihil pofle immediate produs
cere nifi folam modum localem etiam fi ope'
recur mediante cælo yo inſtrumento; Denn
que neque Deus;quia Deus vt author natu-
fx non lüpler niſi concurſum illum in quo
deffecit caufa fecunda, fedgenerassemic
sendo feaien non defficir ad filii generario
nem confumandamiſed potius præliar rocũ
concurfum ,quem ioxca naturæ ordinem tea
Detur præftare.Verum elt Deum concurre-
re ad omnes eifectus caufarum ſecundarum
concurſu ſimultaneo (vlcra concurſum præ
uium quo illas efficaciter mouer , & applia
cat) immediato,quo illosimmediacione vir
tulis ac fuppofiti accingit , vt lib.8 . explicades
mus, fed huiuſmodi concurſus eſt proprius
Devecsu ( æ primæ non vero vr caufæ fu .
plentis deffectum concurſus proximea ſube
ilanujs caufarum ſecundarum promanītes,
quia non ſunt aptæ ve talis proximus con-
curfusabeis dimanco.
Satisfit Sed concra has affertiones hæc militant ar
aduerfá- gumenra. Primno nam accidensv. g. calor ig
rioritare nis ,neque propria neque virtute ab igne de
gumétiso riuara poteft accingere alterius ignis produ«
Etionem :ergonalio modo fed tota eius atti-
tas in termino alteracionis Gfter : antece .
dens probacur ,nam quod non virtuce pro-
pria,excoliquer quod virtus propria calo .
sissítimperfectior igne genito ac proiade
illiimproporsionata; & quia fi virture pro .
Piia illum attingerce non infrumentalis
了137
vircus ponioinnamero cum calore, & elt illi
fuperadditaj veleitidem cum illo: fi fecun.
dum,iam propria.virtute, & per ſuam encita
tem ageret calor ad fubitantiæ productio .
nem,quod iam relinquicur exclufum : fidea
tur primum ,fequuntur plura inconuenien .
ta.Nam fequitur primo quod illa virtus im
mediare debet dimanare a forma ſubſtancia .
li ignis , cum inter vtramque nihil pofsit me
diare, ac proinde forma fubitantialis eric
immediate operatiua illius virtutis , & com
non fit malorsario quare illam quaisiaicm ,
& non alterum ignem pofsie immediata pro
ducere,poffee per confequens alterum ignē
immediate perſeiplam cauiare, ac per con .
ſequens non indigebie concurſu calorisim .
wediate illiusfubitantiæ productionen at
tingente. Sequitur fecundo illam vircucem
efle inteationalem , & tranfeuntem adinitar
motionis fe habentem , quia omnis virtus in
habens:quod cameo eft falfum ; quia femini
yircus generacrua animalis, & calori vročto
Witus productiva ignis permanebier inelte
Sequitur tertio illam yirtatem pon elle ace.
cidensted ſubſtancialem formam , fiquidem
citeiufdem ordinis cum effettu fubiiantia .
liyaliâs fi interioris ordinis effec indigerec
eleuatiper aliani virtutem : confequensau
tem effe inconucnienser es probatur , quia
inert calori,accidendi aureri nequit inette
aliqua forma sur modus fubitanciális. Con .
firmaçur.primo nam quando dicitur calo8.
sem in virtuto sgnis generare alteram ig
nem ,aut gorilla1 prepositione denotarur
iplum calorem quod eit virtus fubftantiæ
aut calorem cim iurcute fuper addica ignis
generare alcorum ignem :neutrum poteft di
cl : ergo , minor probatur quoad primam
partem , quia tunc calor feipio eller viitus
lubſtantie line aliqua virrure ſuperaddica,
& iperintece in illo recepta ac per conſe
quens ex fola coniunčtione & fubordinatio
ne ad fubitantiam ignis fieret inſtrumentum
aprum ad alterius ignis productione ; quod
çamen elle tallum patec nam nullum indiru
mentum ex fola ſubordinatione ad agens
principale elcuatur aut conſtituicur in actu
primoad attingendum effectum illius , quo
pacto neque facramentanouæ legis polluns
ex fola Dei aſsiftentia abfque aliqua virtu
Te intrinfece eis ſuperaddica gracie produ .
&tionem attingere ,neque humanitas aſſomp.
ta , quæ eſt organum , & inftrumentum Ver
bi diviniconiunctum , noftram gratiam phy
lice
 -33 Liber feptimus,OH & R ,III. Art. VI.
fcz iafrumentaliter porerit producere per
an verbi a[ silentiam arque virturem ni Secundum tamen licet espreite admiccaruk
si fi aliqua phyuca vircuscommunicerur, fi: a -Fonſeca vbi fupraſect. 4. & indinuetur
Cuinegaz feira ablque mosione in fereceg
tadbacitice proveniente arcis:opus pollee
sumacera,quia ingrepentun elopocens,&
ponituur in alta primoad operaadī :eft
formalis eticétus, & polsitious qui abfque : ftantialem ellu alian actionem ab alseratio
forma intrinfeca realisierinen poreft: igi.
cor aeque accidenscx lola coniunctione ad
fubll.incam poreft reddi purens ad produ «
Zionem eifectus fubitantialis , quem de fe
con poitrat producere . Quoad fecundain
gure113 pareza paso cadem minor, quia alio
quedo accidentiafuocduilicaga, & fepara .
fa a lubliancia agcocis , vt fenen a viuenre,
Saccidentia euchariſtia afubftantia panis,
Kvini:ergo,tuncacquiseis talis ſuperaddi
ta:viſiusa principali agente communicaris
cun cama cofdem cffectus cuacargue quan-
dufuntconigaċċa forciatur.Confirmatur ſe
cundo ,aam tota activitasaccidentis fifticia .
alteracione acproinde ia produétione dife
poisitionum :ergo, non accingic ſubſtantiæ
formalem productionem , aptecedens pro- vrgeado,vt fic Scoticæ ſentenciæ duadalica
batur : ná locus infiuxus caloris y.g.Glic in
Eminoaiterationis qui eft vltimadiſpoſsi-
tio ad formam ignis:eigo; antecedens pro-
batur, aan; filtere debet in contrariecace, fed
coatiariatas íolum falqarur inter formas ac
cidécales quales funt frigiditas, & caliditas:
ergo,Dicesduplicemelie terminaalicratio
mis 7.3 calefactionisalteruni intrinfeca, &
veluti homogenean qui eſt calor in fum .
no gradavltimate ad formam ignis diſpo.
Dens, & alterum exorioſecum , & veluci, ete .
Ieo geueum qui elt generatio ſubſtancialis
igais,quæ incipit per primum luielle in pri
mo aon eilu alcerationis, id eſt quando pela
me efi verum dicere non elle mutum altera
cionis,& quod vtrunque terminum attin.
gic intiexas caloris ,diuerfimode ramen nā
terminum homogeneum propria virgite,
erereo gün&um ycro vircute ſubstantiæ . Có
tra hoc argumcerorGc vrgeado præcedens
eigumentum ; 92 m actio caloris tantum eft
caietano,generatio vero ,quæ loquitur in fi
ne calefacuonis non eft caletactio fedeltlub
dicatialis generatio atque ignis productio:
crgo ,illam nó arcingit calor per luam a & io
Dem.Comârnacar tertio pam vel talis gene
ratio eft actio diltiacta ab alteratione præa
cedenti quam extrinfeca terminat , vel non
eſtacio diliinae , f: d mataram elle d2012 .
xat , & refultantia præcedentis alteratio .
DIS :ll primamzſequitur maniteiie non polle
arting a calore,quiaerit actio fubitantialis,
& ordinis diucrü ac ſuperioris ad alteracio
nem vltra quam non progreditur accidens.
Caicano lopare guzti.14 411.3.5.adid tam
# enj& Foto 3-philic,quxldorosamen nequit
diltina i.Tum quiaD. Thora de potencia
quækt. , 20.3 ceftatur generationen fab
ne:£um quia cum .gençcatio dic mutatio Tea
re,& scaiscer,amoru alterationis condiftin 3.
a, &alias fic abalio fcilicet ab agence de
ceile eft ipfam elle mutationem ab ageatej
in quoconlllsformalitas actionis tranſeun
tis.Tuin denique guia illuminatio folis en
actio condiftincta à motu & mun elt termz
Hus excrinſecusmotas localis anscodécis ,
quo ſolad hemisferiü apropinqua expális
rus in eo fui luminisradios:ergo,quodgens
facio dcterminus præccdécismo obitae quo
ninus licactio ab ila condidincta. Ncqua
aliud videturobflare.
22. Confilcolatias & fulius more foli
tohocargumenrum prolequuciumus pin
ribasulud.conärmationibus exornando.no
tuin pluribus quam ab eius authorecido
facis, rationibus vrgeremus ; omneque ad
ynuri redactz co validius conficial argu
mentum , quo virtus youta fortior dit le spia
difperfa.Vtigicur burc argumentu , & cius
conficinationibus exactam folucioncm ad
hibeamus ,opere precium duxi aliqua pro
notare primo quidem prænotanda eft du .
*plex folutio Calet,in illo $. citato , quæ dic
Pistus, illa per quam accidensſubltantan
inkramencaliter producit ?? rinacit,quod
talis virtus eft quædam focija mencionalis
eomodo,quo incendio lice 1.cies coloris
dicitur effeladere , & licet licackes lubie .
ctive . & fecundurn ode, tuinen cauialirer,
terminatieceltiübilistidyliou We caula prin
cipalisted we vis quodanurodo inliromen
talis.quum conitas puile effe effeétu impers
fectiore , vepoot go forgiis temaum , &
aprobatur 12.Metaphyl.ex1.4. Secuda ett
quod accidensipſum veliconllectum iub
fiantiæ tali , efcius organoa coniunctus
& ipsas virtus , nec oportec aliam fuper
addere vircutemin his quæ non iunc verain
flren:enca iplum
,fedhæc lubfia ntia
,& da foluti lunc con
caula Ec quia fecun o magis pla
cet,ex illa colligo accidens veg. calorem el
Te inftrumentum ad productionem igois per
fuam entitatem ve coniunctum igni gence
inft rumc
sant , quia
confiiicu cuinnon el proprio per
in actu primo non arum
one m
agentis principalis cuiufmodi ſunt initra .
plienda arrispaer alia ( eparata omnino ab agé
tibus
 In runiuerſam Ariftot, Metapó.
bus principalibus quibus,ſubordinatur , &
quod ipſa coniūćtio naturalis paſsionis aur
proprietatis cuni ſua radice fuplet omnem
motionem in huiuſmodi inſtrumcauis con-
iunćtis,qua indigent alia ſeparata ad ſui ele-
uationem . Deinde iuxta hanc folutionem
notanda eft diftinctio circa ſenſum illius
præpofitionis, in : cum dicitur accidens in
virtute fubftantiæ producere fimilem ſub-
ftantiam : poteft namque ſumi cranfitiue ,
hoc eft, denotando tranfitionem virtutis in
ſubiedum , & tunc denotatur vircutem effe
fuperaddicam accidenti ,& fenfus erir , acci-
dés per ſuper addirá virtuté poffe fubftantia
producere : & poteft fumi infranticiue , hoc
eft nullam denotando tranätionem aut dia
ſtinctionem virtutis ab accidente ,cui attri-
buitur , & tuncfenfus erit, accidensin virium
te ſubitantiæ ,ideft , quod eſtvirtus fubftane
tiæ , poffe fimilem fubftantian producere ,
& hic fenfus eit verus,& iuxta illum prædi-
cta propoGrio eft admitenda. Denique no.
tanda ſunt verba,quæ y. citato habet Caie-
tanus,in quibusprima facie videtur negare
ſubiiantialem generacionem eſſe actionem
ab alteratione diftin & am ,air enim fic : adid
tamen quod tangitur de proximoprincipioellici
tiuo generationis fubftantialis, dicitur, quodtur
să generatio fubftantialis inſtantanea no eſt ope
ratio aliquaſed eft terminus generationis tranſ-
matantis materia ,vſque ad hoc; vndenö oportet
querere aliud illius principiam ſed illud idem
quod in toto temporeprecedenti generabat ik in
flanti vitimo illius temporis generatterminando
aétionem ſuam , & c. quibus verbis moti Suam
Tez vbilupra fectione ze & Conimbricenſes
primo degeneracionecap . 4. quælt. 1 2. art.
2. alijque haud pauci neoterici Carecanum
negaile generationem fubftantialem elle
a & ionem diſtinctam abantecedenci altera .
tione exitimarunt: ac proinde eiús ſenten-
tiam reiecerunt ; & cum Soco loco proxime
citato Caierano conſentiac ab eiuſque vera
bis non recedat , ipſum hucuſque in eadem
damnatione haud quaquam inuenerunt. Ex
Cajetani tamen verbis operofiusinfpeétis
hæc fententia non colligicur , fed quod ref-
počtu alterationis præcedentis in tantanea
generacio eft cermings extrinfecus, & velu :
ti etercogeneus , & quaratione cft ciusters
minus, & cenfeturaliquid illias licur mara
tum effe aliquidmocuseſt ,tanquam eius có
pleciuum , ac proinde fumpto motu aitera.
tionisfecundum rem , velfecundum quod
eſta parte rei cum omnibus fuis partibus, &
vltimo complemento , generacio non eſt
a &tio diſtincta ,hocett ſeparata ab illo , & ex
zquo diuifa , fed eft aliquid incluſum in eo,
139
& veluti non ponens in oumero cum illo,
cum quo ftat, quod firationes formales alto
rationis ,& inſtantaneæ mutarionis confide
récur,generatio , & alterario realiter ac for
maliter diſtinguantur.Et propterea Caretae
nus non dixit quod fecundum racionem for
malem generatio fubftantialis non eft opera
tio , led quod fecundum rem non eſt opera
tio: ac ti diceret reſpectu integræ alteratio .
nis fecundum rem ,hoceft,quoad omnia in«
cluſa formaliter , & concomitanter a parte
rei generacio fubftantialis nou estadio dia
flincta , fed rerminus illius, quod quidem ve
rifsimum elt. Hisſuppolitis , & prænoraris
ad formam principalis argumesci. Refpon .
decur negando fecundam partem antecedêa
tis :ad cuiusprobacionen dicendum eft acci
dens non virtute propriafed' vircute fubltan
tiæ ,quia virtus fua elt virtus fubftantiæ, pro
ducere ſubltantiam initrurnentaliter,licet
imperfectior talis virtus lit ſubftancia pro's
docta.Ad primam confirmationem concer.
fa maiori pro prima partenego minorem :
ad cuius probationem conceffa fequela ne.
ganda eſt minor iuxta dicta in primo nora
bili, inftrumcnta nanique feparata ,quæ mo
tione indigene agentis priricipalis taccorno
conflicui in aétu prisio per folam coniun
tioncm,fecus autcm dicendum eft de illis
quæ per modum proprietatis auta &toscona
naturalis ſuo principio conjunguntur. Ad
fecundam nego'adrecedcns, ad cuius proba
tiones ſufficienter rerpondetur iuxra (olu
tionem ibidem alignatam . Ad replicam al
tem refpondetur diituguendo maiorem :
actio caloris vc agentis principalis tantum
eit calefactio concudo : actio' caloris ve agen
tisprincipalis ,& ve agentis inftrumentalis
ter in virtute lubitantiæ tantum elt calofa .
étio,nego malorem ,led elt duplex actiogala
tera calefactio, & altera dublt.ntialis genera
cio.Ad tertiam concedinjus contra Fonſe .
cam generationem inſtantanean alle action:
nem vere, & proprie & diflinctam à præce .
dentialteracionc,in qua poteſt accidens vr
virtus fubftantiæ : Yade probationes fanc
pro nobis , neque contra Caieranum milia
canr, qui li attence legatur id ipfum lengfie
inueniecur ve explicuimus norabili tertio,
Secundo principaliter argustur : acciden's
propria virtute producit fubftantiam: ergo,
vt agens pricipale :aorecedens probatur cri.
pliciter,primo in accidentibus ſeparatis , &
deſtitutis aproprijs ſubiectis,v.g. in accidē
tibus euchariſiæ quando concurrunt ad nu .
tritionem , & in femine ex quo iam deciffo a
viuente generacur animal,& in calore ferri
çapdeatis,ex quo iuxta probabileni opinio
nem
 Liber ſeptimus,Oleft. III.Artic. VI.
nem in materia minus denſa producitur igo dacere ,principaliter : quod tamen videtur
nis;in his enim,& limilibus accidentia agüc alienum a vericace .Ad hocargualencuni red
ad produäionem ſubltaatiæ fecuudum id ponderur negando antecedes ad primäglit 2 .
quod habcnt in aétu , ſed funt in a & u per probationem dicicurio ſolucioac ad certiū.
fuusproprias formas . & virtutes : ergo . Secü Ad tertiaw nego antecedeos,quia vicra alte
do quia in calu polito ſubkantia non exi- racionem ſequitur corruprio ,quac eft inftan
Nic : crgo , non agunt in virtute ſubſtanciz , tanea mutatio de efl'e adaon eſſe fubitantias
fed in virtute propria,& ipus accidentibus le,ad quam non potelt accidens tili in vireu
connaturali . Tertio quia accidés poteft vir te fublianti : cicaim cum corruptio vnius
cute propria, & ve agens principale attinge sequatur ad alterius generacionem , & exclu
re fubftantiæ corruptionem : ergo , & elus fio vniustormæ conſequatur ad alterius in
producĉionem :antecedens patetquia calor trodu&ionem,ad idem agensperciner cauſa
7. z. porelt alter are lignum vſque ad eius Te correptionem vnius quod cauſat genera
corruptionem :ergo , atciogit illius corrup- tionem alcerius. Ex quo colligo deceptors
tionem . Confirmarur primo gam agens fuiffe Durandum vbifupra ,dum aileriiacci
quod principaliter producit vlrimam dif. dens polle attingere contipolici lubliautialis
poationem etiam principaliter producere corruptionem non autem generationem ,
velintroducere poteft forma fubftátialem : quando quidem abſquehacnon cit intellim
fed calor cotto v.g.propria vircute , & per gibilis, præfertim cum agens naturale num
modum agentis principalis producit vlcia quam incendens ad malum opcretur, neque
mam difpofitionem ad formam ignis requi. corrupcionem opererur aili quatenus ex ge
ficam :ergo , & ipfam formam ignis porelt, neratione per le prinio intēta conlequutā,
& debetpropria virtute, & permodum agê Ad primam confirmacionem duplexelt ſo .
tis principalis producere :minor pacec quia lutio :prima begat naiorcm , co quod non
calor ignis generantis eft eiufdem fpeciei femper agenscauſansprincipaliter difpoli .
cum calore qui eſt vltima difpofitio ad ig. sionem vitimam poteit cautare principali.
nem generandum , & eiufdem gradus,& per ser formam auc eius introductionem : ho
fecionis,fed agens æqualisvircutis ac perte mo,enim priacipaliter , & vimliter cauſap
&ionis poiett producere effectum ſibi timi- cótritioné, quæ eft vlticana dvilpolicio ad gra
lem :ergo.Confirmaturfecundo,nam calor siam iußificaorem , tamennon potefiplar
quietvlinadilpoltio ad ignem gencrans gratiam principaliter fuis actibus caufare:
dum pocelt accipi fecundum triplicem for ynde lices verum fit quod ! ſe diſponit ad gra
malitatem fecundum quod alia triplicifpe giam ,nequetamen conccidi quod hotele
cie qualiçacis,fcilicet fecundum formalica iuſtificer: fimiliserlicet calor vc octo ponat
tem difpofitionis , vel paſsibilis qualitaris Yt caufaprincipalis viçim am dilpolirionem
vel naturalis poteptiæ ignis : ſed fecundum ad formam ignis,aoſequitur quod ponat ve
omaen hancformalicatem producitur a ca. Cauſa principalasiplain formam ignis , quia
lore igaisgeneraatis per propriam eius vifo licut liberum hominis albicium virtutibus
julem; eo quodſecuadam has formalicates {aper pacuralibusaffectum præhabur virtua
liter perfectionem conditionis, & nongra
ait illi liinilis, & non excedit illum , etenim
calor generantis etiam ſubeſt formalitati, ciæ ,quia elt formalis deitatis participario ,
vltiaz dilpoſsicodis ,pafsibilisqualitatis,& ita calorycocto præhabet perfectionem al
naturalis potencia:ergo, potem iimiles for series caloris ve uct.fed non præhaber per
Militates communicare calori genito ; res fećtionen forasa: igois nii ye iniiromētum
pamque operativa, propria vil fute potelt ignis generauti's, Secunda ſolutio, quia in
comäunicare alteri perfectionem quam in agentibus naturalibus vniucrfaliter debere
ſe haber:ergo, & calor generantis perfectio ducet , ab eadem agence principaliponi ac
nem quam in fehabet,poterit alçeri princie continentalumaindifpofitionem atquefora
paliter comunicare. Confirmatur3.nam ca mam principalem , idco admilla majori de
lor vi quatuorpropria virtute , & per mo gatminorem ,eo quod calor vtocto in rario
dan agentis principalis producit alterum ne vlrimix difpofitionis ad formam ignis in
calorem vt quatuor: ergo, calor vt o &topra-
pra greditur redactiucordinem formæſublian
pria vitigte, & per modum agentis princi. sialis, & elt perfectior le iplofrelt nacura
palis poteli producere alium calorem ve Jis porentia , & voeltpaſsibilis qualicas ,&
octo ,quod eſtproducere illuar in ratione xl fcidem agens principale ponens formam
simzdiſpoísitionis: antecedens parzi,tum ignis ponit pricipalirer calorem in sacione
quia eitilli æqualis,tum quia alias nullum Vitimæ difponcionis. Ad fecundam confira
accidenspollut alterü eiuldem fpeciei pro marioneta nagatur minor;nam calor gene
Tantis
 In chiuerſam Ariſtot, Metaph.
fáncis licet ſublie illi triplici formalitatilci-
licet , Daturalis potentiz , paſsibilis qualic..
cis,& gasuralis difpofi.ionis,non elt actiuus
nili fub racione naturalis potentiz , & dc
non poteft communicarc principaliter ca-
losi genito racionem vliima diſpositionis
gili ycinſtrumentum ignis,bene tanca po-
teft illi principaliter rationem naturalis po .
septiæ locuodaci quam eft actiuos, & ratio-
nem pafsibilis qualitatis (ſecundum quam li
€er non fic aétiuuseft tamen minus nobilista
ipfo fecunduni quod eft naturalis potentia)
communicare ; ni yelimusetiam admince-
re quod ve pafsibilis qualitas eſt principium
tranſmutandi , & alterandi aiiud per qualita
tis abi omilis productionê : quod facisconga
njēter dicitur.qualitates namg; grioz de ſe
actiuæ fuoretiã â ratio pocēciz naturalis ab
eisadimperccur :rode experiêcia docucilias
agere , & tráimutandiefle principiadam in
fubicctis excraneis coieruácus , in quibus juE
Tarionégaur exercició naruralis pocentia eis
detaicercopuseft.Ad tertiâ relponderur du
pliciter primo cöcedendo conſequencia in
Tialu explicaro, conceſsimus namque quod
calor ve otto producit alium principaliter
quoad racione naturalis pocenciæ, & palibi
lis qualitatis, ao vero quoad racionë vlimz
dilpolicionis fecunduquimingredicor Or*
dine furną fubita jialis. Neqasobitat San
dera rê lub diucriis racioaibas a diuertis age
tibus produci , ab altcro principaliter ,
ab altero introncacaliter concurreare ; Na
homo fuo rabion= llominis ab alio humine
Productiu principaliter , fub ratione aure a
exiltcalls, & tab ratione voluerialisina 1
Eis a ſolo jeo principaliter , & ab bomine
inſtrumen1galiter caufatur.Secuado relpona
detur aegando antecedens , pro cuius decla
ratione opere precium dexiduos modos di
cendi recenſere , qui in hac parte verlaa .
pur. Suarez namquc aliorum veftigijs inha
rens vbifupra fectione quinta aicynum ac :
cidensrofpectu alterius dibzamilis effe agés
priocipale neque indigere actuals intluxu
proximiforma ſubtlannialisficur indigerad.
productionem fubltaariz. Secuedus elt alio
rum quidicunenollam accidons etiam refa
pettu alteriusabi emilis effe agens princi.
pale, quia nihil operatur nið vtentiseris, &
Cirrusfubiteorie , arque dependentcr abilix
vi a lubiecto , & via caufa principali
priacipali,prop
prop
ter coas rationes dixit:us illud concorrere
inſtrumentalirer ad fubftantia productos
nem. Hab oquehæc fententia fondamen :
tumia D. Thomaqui in 8 , dilio. ; . quxit.
4. arc . 3 , ad 2. atlerit nullum accidens er lo
habere vireunui ad prodocondium aliud,
左手
omde accidens produ& um a fubftantia nye
diangu alio.accidenit produce , lieut oul
lum accidens in altero fücandorn proprian
eius virtutcm fubiectitur fcd ubiettatur
infubftaniia quz Ordine quodam fubftal om
Dibus fuis accid -aciousjälijsquideas immac
diare , alijs vero mediate ,id eft aneuribus
alijs :ex quo reftimonio cale deducitur arga.
nieará : licui ſubltārie proprü eft lubilard
accidentibus , 162 proprūcl agere , hocelli
ell: ( ubiecta operans vel paciens, operacio .
nuseoim ,& patsiones fugtſappolitoru quo
rum eit fubitare : fed modus fubitandi quia
el proprios Cubriantiæ ,nequit alicui accia
desci conuenirejoig fecundum quid, & de
pendéter a fubftantia :ergo, neq ; elle princi
piū operandiporest ancuiaccidenti conues
rejaid fecundü quid , & dependenter aleb
ſtácia acque in virtute raus , quodeltiplu :ni
accidens non posle operari ili in virtute
fubitanciz , ac proinde ve illius infirumea .
qua) . Incer hos duos modos dicendi pour
teft certius velut cius cxcogitari a 10
bis , quem torratis incendio D. Tho. in loco
allegato ,nempe quod femper accidens agie
Vt Tiius labitão , & vt totalis proxima 13
tjo ageodi illius,diuertioodctamen,bāref
peétu alterius accidennis libi Amilis agit ve
VITIUS , & proxima ratio agendi principa.
lis íubo dinata tuntea fubliantie vc agen
ti quod , & radicali :in qua ipfa tabftantia ,
intendit abi atimilare effettum refpeétu ya
10 Lubliantis productionisagii yeyirius nii
bilterialis , & inil on encaiis fubordinata
fubftant 2 :100 lolum veaguati quod , & ve
priocipio radicali glod vi agenti piniicipa
li,quod non in accideocalled in fuaiubitan
Elali forma intendicalaviidre fibi ralen er
fecium . Neque en inconveniens candent
formato quareſpecta voius citrcius eltras
cio agend : principalis effe selpeétu airea
$ 195 sationen agendi iniiromentalya : furn
sox enim caufarum lecundarum v.g. bomsum
sisigais, & fimilium quæ funtrationes agen
di piincipelicer reſpecta stiećtuam abi di :
milium , rafgecið ačtus ell: ndr lunc ratio
hes agendi indiramenrales ,ignis enini , &
bomo licct concorrent ad honioci geni
cum , & ignem principalitcizadexidiebus
tamen non o fi indrumentaliterconcerüc;
eltenia exiflentia propiidseffectusDcinde
feD.Thom.d.part.q.&.artila & 9:45. witos
& 2, contra gcates cap.27. & libis.cap.60.00
proinde folus Deuse:l caula principais ex
Mentix , caule sero iscada producis illam ,
ve inſtrumenta Dei , in quam ſententiam
incliaant Caieradus , &c Ferfarienais. io lo
CIS Cucatis ex lipat , & libris conca günleg
142
Liber ſeptimus ,Oil &ſt.III. Artic. VI.
licet Bañelius 1. part. quæft. 3. artic.4.dub. xima, & totalis ratio agendi er accidens
4. cuta ranco sigore celinionia Sancti Do. generantis abſque aliquo proximo intici»
coris interpreretur , vc foli Deo prodü . xu a ſubſtantialı forma generantis proxi
tionem esilieafiz referuet , & caufis fe . me dimanante , reſpectu vero actionis vje
cundis folum tribuat communicationcm talis requiritur duplex influxus proxim
ipaus exiftentiæ , & illius determinacio. mus alier potentiæ , & alter anime quæ
eft forma Lubliancialis viuentis , & ref
nem , fed nobis probabilior apparet Ca
iet. & Ferraricoſis Concepcia . Rurſus era pectu Tabftantiæ producende etiam du
fentia ignis cadem ratione formali ſub plex influxus requiritur ,alter ab acciden .
qua eft agens principale reſpectu calefa . tali potentia , & alter a forma fubftan
čtionis eft inftrumentum refpectu motus cialiimmediate proueniens :ficque diliin .
localis ſurfum : aſcenſus enim leuium trim guit inodos influendi fubftantiæ in præ .
buitur generanti , & ipfi leui tantum con. dictos eff.ctus medijs accidentalibus po .
uenit vt inftrumento generanris , & pa . tencijs. Sed quia oltendimus facis fubflan
di ratione eſencia lapidis quæ reſpectu ali tiam non effe immediato operaciuam ac
cuius actionis circa extrinfecum pafum cſt per confequens fictitium efle inusu infiam
cauſa principalis in reſpectu fui defcen- xum immediatum ,quem Suarez tribuit for
fus eſt inſtrumentam generantis. Haud die mis ſubſtantialibus , ideo alicer dicendum
Gimiliter calor poreſt elle reſpectu alterius occurrit. Nempe quod refpectu acciden
caloris ratio proxima agendi principalis, is verbi gratia caloris geniti calor igais
& refpectu ignis geniti racio proxima agen calefacientis fe haber ve racio proxim ., &
di inſtrumentalis : eo vel maxime quod totalis agendi principalis fecundum quam
ratio inltramenti in illo inuenitur dimi : aſimilare libi intendic effcctum , & re1pc .
nuta ye diétum cft, & Tario agendi prin. cu cuius fubftantia ignisfolum fc habct ve
cipalis inuenitur eriam ex parte diminu . fubſtentans; folum enim ; calcfacit in quan
la quatenus eſt ratio agendi ſubordindo cum eſt calidus: vnde fubieétum quod can
ta agenti radicali , & vt quod , ab illo . tum ( abſtentat calorem etiam fi exfrancum
que dependens in fuo effe , & ficutin ef- ſubiectum caloris fit , quia tairca calidum
fendo accidens eft entis ens , ita in agena eit, aliud calidum fibi fimilem porelt pro
do el virrus feu forma operaciua alcom ducere ve lignum calidum , & aqua calie
TIQS. da calorem alteri ſubiecto imponcre pol
23 Tertio arguitur principaliter.Nam funt , idque de facto contingere experien
ſequitur nullum elle diſcrimen inter mo. tia quotidiana celiacur , & confequenter
dom quo influit fubftantia ignis in calo . ad caloris production tioncoi per
m em non requirit
(e calor ignis aicatluialc coniunc
m u
rem , & inter modionemquo influit in ale cuni
u s s
teri igni pro d u â
, ac inter moe forma fiuobfntiasnt ignis ,ncquc infile xuni
d luitqu horationevse sgratialesſubſtanſceia
u m o m i n i s r b i dimiaennate t
nad b illa , fiquiedcemto hac adnccfom
o
inf in ope fua vita : con . fic qua eft in fubi cxes
goensteun falſum :ergo , fequela tpiaarleits , quia l e f a c i t f p e c t u r o t e r i u s ignis
i ca . Rse ve al
c
reſpe horum trium fubfta nf roduction s calor eft ratio agendi proxi.
or productioni
p
mielt tatio agendi remota., & potentia ma , & totalis , led non principalis in
accidentalis eſt totalis ratio influendi pro- qua effectus aſimilari debet , fed ve inilru-
xima : ergo , eodem modo fe habet fore mentalis , & veluti vicaria ipfius fort
ma ignis circa productionem caloris , & Lublantialis ignis aqua dimanauit , agic
ignis prodaćti atque anima hominis cir. enim runc igassoon vr calidus aut ve pros
ca actus vitales quos media vicali poten- xime calefačtiuus ſed potius vi ignis , &
tia producit , Reſpondecur prænorando in quantam radicaliter caletactiuus , agit
quod magnum diſcrimen eft in modo quo tamen medio calore , qui ad muqus inftru
fubftantia ad accidens , ad aliam fubftan- mentariæ virtutis cxequendum requirit
tiam , & ad a&ionem višalem producen- actualem coniun & tionem cum Iubilantia
dam concurrir , licet in hoc conueniant a qua dimananc , & cuius eft virtus : vode
haiuſmodi effectus , quod media aliqua exiflimo calorem ſeparacumomninoa ſub
virtute accideprali proxime, & a ſubſtan- ftantia igais non pofle alterum ignem pro
ciali forma remote ,& radicaliter effician- ducere vrignis inftrumentum . Neq ; exépla
tur. In explicatione aurem huius difcri- quæ adduci folent, & nos diſputacionis gram
minis duplex eft modus dicendi ; Suarez tia fuperiusadmiſsimusde calore ferri can
namque vbi fupra lectione ſexca aferis dentis , accidentibus euchariſtiæ , &femine
quod reſpectu accidentis non vicalis pro decillo oppofitü conuincunt: Nã calorfør
Ti c20
 In vniuerſam Ariſtof,Metapi
ti candentis non eft abfque forma ignis,
accidencia vero euchariſtia tantum pafsiue
concurrunc ad nutrionem , anima enim
medio calore aniarali , & potencja nurria
tica veinitrumento coniuncto ex acciden
ribus panis , & vini pafsiue , & maceria .
liter fc habentibus nucrit , nouarn parten
carnis aut ofsis agenerando.Virtus autem ſe
minalis non eſt omcino a vivente fepa-
Tata dum manec in ipfo femine , vo fta-
tim dicam . Denique reſpectu actuum vim
talium licet non requiratur proximus in
flusus animæ cum influxu potentiæ , re
quiritur tamen actualis coniunčtio ani .
11x cum potentia per quam apima actu
Lebrenici vicalem porentiam , & in illam
influxu actualis dimanationis influat radi .
calicer : Vnde potentia ab anima ſepara .
ta vitales actus non elliciet deffeétu prin-
pij radicalis quod inciálece præluppos
nunt actus vitales a principio prosimo
procedenres . Faremur igitur s aliquando
Lubliantiam concurrere ípecialius quána
ad accideonis produciionem , quando fcio
licet esus radicalis influxus , & cumprias
cipio proximo cius actoalis coniunctiore .
qusritur : dicimus aueem requiri ad actio
nes vicales , & ſubſtantia productionem ,
Quarto arguitur virtus feminis deciſsi ac-
quc accingere inſtrumentaliter fubftantia.is
lem generationem viuentis : 30. nola
lum accidens inuifcuro tabllancic poteft
fubftantiam producero , antecedens pro-
bacur prino , quia eft accidentalis virtusſe
parati a principio radicali generationis
nempe à viuente , Cemen enim vivens con
en . Secundo quia generatio fubftantialis
el actio vitalis que proinde requirii prio .
cipium prximam coniuncuni acta com
radicali. Tertio nam id , quod non exiflic
in initanci generationis fubftantialis ne .
gait elle productiuum illius , fed femmen
non exiftit in inftantiſubſtancialis genera
tionis ,quia generatio viuentis eit corrop.
tio feminis . Quod fi dicasfemen tunc exi .
dere quando generatur viuens, & conſe :
queører illud actius caufare . Contra are
gustus , & probatur quanto primum apie.
Gedeas , jam femen eft proximc conuer
tibile in illud quod debet generari ficutalia
wenigm elt proxime conuertibile in para
con quæ debetagenerari,fed quidquid con
currit vt fic proxime convertibile definit
elle quando aliud generatur , & taneum
paliud concurrit ad illud, propterea enim
alimentum diximuspafsius tantum concut-
Iere ad nutritionem , quis sgenerara par-
te carnis , vel oſsisdefinitely, & tannum fa
haber vi præbens materiam a&iuo princi=
pio a generationis: ergo . Rurius velprinci
pion actiuum exiftens in ſemine manergesa
nerato animali , velnon manet ;neucrunta PO
reli dici : ergo nullum ei in el principiumis
actiuum :minor patet pro prima parte , niža)
ſi maneret in animali generato effet duplex
principium foraiale ,ac proinde duplex four
ma que duplex anima in eodem animali ;
quodeft impoisibile :pro fecuada vero pár
te probatur, quia îi producto animali dem .
Ateuererur virtus feminis , idem ageret ad
(ui destructionem , nam fomen agendo ad
pročiučtionem animalis agerecad fui deftriz
ctionem : quod ellimpoubile:ergo. Confira
matur : nam quod agit vt inftrumentum ſue
iz vircute alterius , agic ve motom ab illo :
ſed mouens , & morum debenc efle fimulce.
fte Philofopho7 Philic.cap. 9. igitur cum
viscusſeminis non fit coniurićta animalige
neranti nequit agera vt eius inftrumen
tum . Diccs quod quandiu inſtrumentum
retiner virtutem impreſar abagente pria
cipali intelligitur mouest ab illo licue fai
gica candiu mouetur a proijcience quan
diu manes virtus impullas proijciendo
tis .
; & c fic femep tapdiq . cenferor mom
ueri a gecerant ; quandiu reciaet virtus
tem imprelani ab illo licet fic corpora.
liess feparacom : mouens aarem ; & mom
tum debent effe amaiquantum ad priocie
pium metus non tamen quantum ad co
LUT motum VI apparet in proiectis. Sed
contra arguicur , nam inftrumentum le had
bec ad agens priricipale licat virtusmora
& impera ia ad virtutem inocuam , & impe
rantem,quz el visappeticioa:fed virtus mo
ta , & imperata non mouet fi feparetar
mouisa , & imperante , vt pacecin motibus
partis animalis decisi:ergo:009; Virtus qua
eft in femine decido poterit operariinFirtü
regeneralitispolleius corruprionem
Ad argumentum principale prano
tanda ( unt cela Arimum eit contra garen
aforgntem voilupsa quod femeideciflum
fortafleekaćtu viuens pro quo citat D.Tho
maml.p.: 118,art.primo ad quarcứ :exquo
infertquad femen nó fitimperfectius genia
io.prælercim in-plantis, quæ folü apima gati
dēt vegetabili. Sed reuera femen decidiam
nonefle du fed in potencia fiue vircualiter
yigés,docet D.Tho,deporécia q.3.arc. Dad
11. & in loco cicato bpaad 4.vbidiftingoeiis
ſeménaris a ſamine izmicæ ait,in iiloétie
yirtuté aétiua in hoc vero efle risateriáfa .
fus,in quamateria itatim a principio eltani
3,
mávegetabilis ;nö quidé fecundum alta - 2,
fed fecüduaçui eficuc anima lepfitiua eit in
dormiens
 $ 44 Liberſeptimus, OHæft. III.Artic..VI..
dormientibus : ex quibus verbispater quod
in femine feminæ eft anima vegetatibilis
prourdiſtinguitur a femine maris, lingula.
ris autem exceptio afirmat negationem in
contrarium :deinde ratio id (uadec quiafe-
mea maris quando erac ipli animali voia
tum erat informatum eadem anima qua
animal , & omnes eius parses atque hu-
mores animantur , per eandem enim ani-
mam omnes partes , & humores cuiuſuis ani
malis informátur vt ex profeſſooflendemus
infra qazito so ſed quando ſeparatur ab anie
mali femen Itatim amicit illius animæ ina
formationem , ficut capilli quando reſo
cancar , & fanguis vbiprimum foras emia
citur antiquam animæ informacionem ami .
tunc , & nouas formas in animacas adqui-
Tunt: ergolemen decilluminanimatum eft,
quia cantum femen fæminz jo apto ad ge-
nerationem receptaculo manens, farim à
principio aniniam vegetabilem accipics
quæ per aduentum perfectioris fcilicet ien-
fitioz deperditur ; & hæc in brutis perma.
ner, inhomine vero per aducacam ratio.
Dalis aniaz excluditur , & hæc veriuſque
muniaexequitur.Secundum eft quod licet
accidensomnino feparatum a foo coonatua
cali principio radicali, & ſubiecto nequeat
prodađionem fubftantiæ attingere spitru
mentaliter propter fpecialem dependen
tiam , quam habera ſubſtantia quoad hunc
effectum , quam diximus in aliqua coniun .
ctione actuali cum illo contiſtere , quod
adeo verum reputo , ve fi aliquando ace
cideas onaigo ſubſtantiali principio de
fitatum inuenitur fubflantiam produces
16 , crediderim cælelecorpus vicem agen:
tis inmediaci(apiers , voquando calorferé
si parum candeoris abfque formali igne arritur : corrumpitur aurem in proceſu
applicatus ftupe ignem in illa producit,
& calor ex folisradijs per criſtalinum ſpea
culum tranfeuntibus in materia minus den .
{a ignem generat : in his enim , & fimis
libus cafibus produâio fubftantiæ cæleni
corpori eft inmediate tribuenda ve cauf
principali, ficut tribaitar ei generatio via
uepris Gne femine, licet digerfimode : hæc
enim tribuitur, illt vi inftrumento intel-
ligentiz , illa vero quz eft corporis in
animaci productio , tribuitur Yt agenti prin
cipali , ai viuentis productio ex virtute
ſeminali tribui debet animali aut plan-
te 立 quo femen fuit deciſſum -ve proximo
ageot pracipali , neque caufa fuperior
aliquem concurſum ibi præcer generalerii
debet cxibure yt dicturi eit : eo quod gee mut. Ac in loco citato i : parrihoc eit in
nerario elt a principio coniuncto :licet quæf.118.arç,1.ad 4. videtur idem D. Tho.
enim femen ab altero ex principijs genez
nerationis deciſlum fit , ab altero tamen
non eft feparatum , fed potius el cuma
lo coniunctum , vel cum alio principio lu
plenre viceru illius : qua ratione lumea
planex , terræ coniunciuin Cuplente Via
cem macris , hoc cft principiip. Istui po 29
telt in alterius plansä productionem . De
inde quia licec virtus feminalis accidens
fit , camen tocum femèn non eft accidens,
ſed eit corpus quoddam ſubftantiale decife
fum a ſubſtancia ipfius viuentis, cuius fuic
pars quoad materiam quam continet ean
dem numero & ideo virtus feminalis
eciam indeciflo femincnon eft omninole .
parata a ſubftantia fui radicalis principij.
Denique quia licerinſtrumenrum quod eid
pure accidens indigeat ad productionem
effectus ſubllantialis actuali copiunction
ne ad principium radicale deffeétu cuius
feparatum neque ac illum producere , ca
men inſtrumeotum quod eft corpus lub .
Atanciale retinens vircuter imprelam ao
agenre principali non indiget actuali con
iunctione ad illud : fiquidem elt cns per
fe quod fine illo actualicer fibi coniuncto
poteft effe connaturaliter , & operari , &
huiufmodi inftrumentum eſt ſemen decim
fum a viuence. Tercium tandem eit , quod
in doctrina Angelici Doctoris non faces con
Star ,an virtus actiua luminalis permanear
port animalis generationem vel an dutfi.
ciae in ipfa animæ receptione animalis ge
nerati , etenim quæll. 3. de potentia artico
9. ad 16. & artic. 11. ad 8. videcur pri
mam partem affirmare ; ait enim in ſewie
ne duo effe fcilicet fpiricuin fpuinofum in
quo vircus- actiua generantis lubiečtatur
& corpulenta materia , quæ in fæcum cons
generationis fomen quantum ad corpu
ensam inatarian
formas
fæcusformanı
qua aliam
tur ve Auicena dicicex
, quia
recipit , non autem corrumpicut quan
tum ad fpiritum (pumoſuny in quo lubie
cacur prædicta vitius per quam crasſin
tatur materia vigeneretur fætus: vnde col.
ligit SanctusDoctor , quod licurmanet ge
nerato animaliſpiricus ( pumoſus feminis ,
quia eft fubiectùm prædictæ vircutis , ita
amader calis virtusactiva , liccc quoad diuoru
Cum munus ; nam illa quæ erac ante ge
aerationem animalis formatiua , poltea
eſt córporis regitiua , & in hoc fenfis
fequitur Doctorem Sanétum Flandrenſis
10 00c7. quzſtione 17. artciiloq. ad pri .
partaferere:aic enim in hæc verba.Huiuſ
modi
 In vniuerfait Ariflot.Metaph, : 143
modi igitur materia tranſmutarar a virtute.quæ feftiui infirumentaliter in intante sia
££ in Temine mnaris quoufque producatur in MO: COCBS actionis lipe morus quod ellpri
6 & tum animæ fenfitius , non ita quod ipfumet mum noo ello illorum , quia licet exirina
yis quæ erat in ſemine , ellei anima fenfitiua - Lecum tit eorum exiftentiz , eft cawah in .
qura ſic idem efter generans, es generatu 13,com sinfecum corum caulàlttati ipiiramenta .
hoc n3agiseffet fimile nutritioni , ‫ فی‬augmene li ad quam ſuttic:c exiften013 intradien .
to quam generationi vt Philoſophes decir, Post ti in tempore proximepræcedenti :& Jod
quan azten per virtute in principijactit quod illud 19 itans ad intrumentum quodammo.
erat in ſemine producta eſt anima ſenſitiu * iis do percinear Dalci ve cofoniaciuum &
generato quantum ad aliquam parte in priilci. vlrimur iiliuse His fuppoficis relpoids
palem , tunc iam illa anima Jenfitita prolis cur ad formam principalis adgunien it to
żncipit operari as complementum proprij cors gando antecedens : ad primam eius-pio
poris per modum nutritionis , augmenti , bationem diciem eft in fecundo nötabi
virtus autem aliina que erat in femine, ejje di vircucem feminalem non efl omnito
deſiait diſoluta ſi mine , tu esaneſceste prri- feparatam , vel non officers ei talem fé .
tis quiinerat , nec hoc est inconueniens , qui feparationem ,eo quod eft recepta in core
vis ijla non eft principale agens , Jed injiru - pore fubftantiali , quod potentialiter eſt
inentale : matic astem inſtrumenti ceſsat effe- viuens Ad ſecundain dico generáció -
Eis iam produto, & c.In his verbis hudoble nem efle accionen viralem ab uriini ad
cure Diuus Thomas tacecur generato ani- animam eandem fecundum fpeciem termi
mali fpirituin fpumoiua , & virrurem ſe : nulan , in quo diftere a nutritione ; &
ülinalem actiuam in ipſo recepiam ccd augmento , que ab anima ad candoni anio
palcere , quæ duo tellimoni abi prima mim numero cdiminatur : quod difcri
facie adopilaatia Cascanus ibidan circa men infiouar Diues Thomas ad illa våra
faen coaciliat dicens, quod viitus ila ba recentica , quia fic idem effét generaalsed
la actiua feminis remanec si annuali ge . generat:m , hoc magis eßet jimile nutrie
neraco , form uitei , ld eit fecundum ipe. cions, 6 augmento, vt. & notar eleganter
ciei , douait autem miferiamcurid eit de Cascanus I. part. quello 55. artic. 3. To
cundum quineru : 1 , & hac de caula pum circe dicis.Exhoc autem diſcrimine (equi.
tat Calècanus ſanctum Doctorem diuer
turáliud,ſcilicetgenerationem magis actio
fimode turile loquucum , dum in quæitionibus
nibus non
non vitalibus pure tranfeuntibusafe
De de potentia facätur illam virtutem te Gimilari, quam nutritionem ,augmcntun ,
madere , & in quzition: 118. aiteam cor- & alias, quæ funcfure immanences opera
Tump! , quoniao vircus regitiua , & for- étiones , & piotangu nion requirere cantam
macius Curporis cxillins in parte primo coniunctionen con los principio rzdica
products (cilicct in corde ell qual ciufa li quantam requirunt alla actiones , lutti .
dem racionis cum viriaca feminis , & propa ciente . tamen coniunctionem h:bec ad
cerea virtus feminis excellenclustalduin 10
luain v:[1!1011e regulituri , damata via
illa parce , quam in ipíolumune dicitur anda uenta coniunâofalom páſsico völgere
Dero , quia per accidcns corrumpicur , lie te vicen illius , & dum dos femine
cui diſpoliciones indećtz pro forma ge- qoud a principio ante decisionin füic coin
Deranda dicunrur manere , & non corru.1)- junctum , & poitea ricinec aliqu.111 para
Pinili per accidans , quatenus ia melio . tom falantie iplius principais generatis
fi eli : adueniunt ; & iuxta hanc concora cis . Ad cercam nejada cit malor , fi de
diain Caictini congruenter pizáctaceitis principio atti uo initramentali accipiatur:
monia conciliantur . Nec inconuenions
eit Sanctum Ductorem ingcalle ſententiam hoc enim docuimus in tertio -notabuitpol
fe fuum caufalibdient in primo fui noa ito
Prlinam , & fecundam in loco citato pri 1e cxercere : Ad quarcáo quod ct pro
me partis elegille ; & quia hæc fecuada nobis fatemui primum eile amatis zo
el vltima voluncas Angelici Doctoris a Derati ede prtiliumi jioa effe feminis ,
nobis elt admittenda : cx qua Dullaia (e. virtutis lepinalis ; neque propiera 211
quicur inconueniens in eo quod virusice yunco efficientiam ciica nutrition des
minalis non exiftae in initiati : quo eilge. negauimus , quia vo cunique detiaat ile
neratio animalis : nan joitais ciutanca .
fed quia allomaino inanimatuin ; & nuil .
tis aciiuz inftrumentalis bene poreit el- teaus ab aalmali deculum , vr ab ou virs
ſe extrinfecum exiſtencix sorunsati , 6 farein accipiár acti02.71 ; o : que ad cau .
primum non eile illius , yo patet in ia Guadaro nutricionain in qu : nutriciens &
cramentis noua legis,quæ gratiam dani efe grituin entido aniinal , vc ait D. Tijoni.
Sed
 746 Liber feptimus, Quæft.IlII.Art.I.
fed ad præbendam materiam nutritionis or. quæ propria eiuscauſa?& quæ inftrumenta
diostur , & ad hoc ipfum munusaſſumirus, : liscaulailliuspofsic aile ?aut etiam anihila
& io huiufmodi corporibus inanimacis cui- rionis ipfi contraria ? quid fic educiformas
dens fignum eſt non habercefficientiam cir de porentia materia ?& ad quas pertineat fic
caactiones ſublianciales vitales li pro inſan educi?quæ ſex articulis funcpertractanda .
. ‫זלי‬

ci quo tales actiones ſuns,ipfa non exiſtunt.

Ad improbationem fubinductam conceſa ARTICVLVS 1.
maiori pro fecunda parte negatur minor : ne
que ſequiturfemen agere directe ad fuide.
fructionem fed folum agere directe ad ani An creatio fit poſibilis, Qvin quo
malis productionem ad quam fequitur per confiftat
accidens delitio ipfiusfeminis , quod nulla
eft inconaeniens . Ad confirmationem fufti 7 REATIONEM poſibile eſſe
nenda en ſolucio ibidem algoata' : ad cuius
de factoq; mulcas cieaturas a Deo
impugnationem dicendum eft, verum effe
non dioueri ab anima per imperium corpus
ſepararum , quia vis appeticiua animæ non
Cper, actioncni
nedom fidei fed paturæcreaciuam
lumine eltemanafile
noruma
Probatur primoex illo Genefis,in princi
haber imperiumaili fupra corpus fibi vni. ' pio creauit Deus Cælum , & cerram , & fea
tum ac proinde pars deciſa non obedit ani, Machabeorum : peto a te nate viad ſps«
cundi Cælam
mz ad motum ,poceft camea moueri ab ani. cias ad ,& terra,&c. & inteligas quia ex
ma corpus deciſſum per cuiuſdam virtutis nibilo fecit Deus Philolophu cuá Auer
transitionem : quo pacto femen Doucrur roes,& alijilla
Gentil es: poſibi litem screati onis
abanima generātis.Solucio en Aagelici Do luminenaturæ cognouerunt, & defacto fuil
Etoris articolo citaco de porentia ad fextum ſe intelligenrias a Deo produttas per crea
argumentum . sionem que ex nihilo fuit illisdotum , viex
pluribus eorum teftimonijs oftendit Caicta
QV ÆSTIO IIII. nus cap.5.de enre ,& effentia quæit . 10. &
quæft.de infinicate Dei , vbi murcis probac
De actione crcatiua ,eius principio Ariſtotelem nedum cognouiffe actiune,que
& termino, atquc illius ab actio hab
fimer rertam mur
pliadiunc
cem Deauo
enjncm
um a o , fcd cthuna
anatio nen :nac
ne formarum dc potentia ſubie eadem veritas ſuadetur sarionibus nacurali .
Sticductiua, diſtinctione ,in 6. bus.Tum ex materiæ primæ, & animæ ratio
articulos diuifa . nalisproductione ,quæ non porelt elle alia
quam creatio,etenim materia prima ex nul
fub o porcit producipræ
RINCIPII A rerum ſunt in dupli pri ma tubiec
lo alio iectû nulla aliad cumlupipſ fic
oneans:
ci differentia , alia enim per genera fimiliter racionalis animanequit de poten
P tionem naturalcm ſcilicet educendo
formasde potentia ſubiecti inueniunrur có .
tia materiæeduci: com a materia in luo eile
non dependeatac proinde vtriufque produ
polita daturalia producere , aliud aurem eft Etio debet effe ex nihilo : ideft independen -
principium agens per creationem quod to . ier a ſubiecto in quo creacionis conutlicra.
tam entitatem ex nihilo, hoc ell , ex nullo tio.Denique ex natuia accidentis ülteod:
præſuppolito ſubiecto producit : funt enim rec . Nam licut accidés poreit elle fine lubie
coria mulca,quz aliter effici nequeuntpro . eto vo in cuchar :( iz lacramento fides ce
prer ipforum aut fimplicitarem , aut in. ner:ita , & fieri poceft independecer a tubie
materialitate, aut incorruptibilitate; Vnde Eto ſeu ab huiufmodi fubiecto ſeparačuni,
pon pocait exacte a nobis comparatio com. quæ productio efíec, ex nihilo, ac per conſe
policorum naturalium ad earum a & tiua prin qués creatio .Hocfuppofito vidêdum elt an
cipia tradi niti creationis principium expli propria ratio creacionis lit productio es ni
caremus : neque generacio naturalis potent hilo ? hoc eſtan creacio , fit inter nihil , & ele
ſatis cogaofci ali conditio creacionis cui fe rei tanquam incercerminos,4 quo , & ad
opponitur , quodammodo pacefierer, con
traria enim ad inuicem comparata magis quem ? Cui quættioni folum Durándus
elucefcant,dum eorum condiciones , & na . fin
queĉ.1 .4.eri
m vid , reſ
1.eoxiſ ansdetcreneg
timpon atiati
onevem non dia
in z. effe
turæ melius ,& exactius declarantur. Sex au ex nihilo vrex termino & quo , ita vt ordo
tem in hac parte fe offerunrenodanda, nem creationis ad nihil maneat ,affirmatus ? fed
pe creatio , eiuſque terminus , & conditio , D.Thom.i.pars.quæft.45 , art. 1. que omnes

Tho •
 In vniuerſam Ariſtot. Metaph.
Theologi, & Metaphyfici ſequuntur, alteric
creationem elle productionem ex nihilo , &
creare idem eflc quod ex nihilo producere,
jra venon folum ad creacionem requiratur
ordo ad nihilnegatus, ideft alle productio-
nem non ex aliquo fubiecto ; fed ordo affiro
macus:idestoffe productionem ex nullo præ
ſupotico fubiecto. Ec quia hæc fententia eit
vera pro explicatione illius fequentes fa .
tuo concluſiones.
Veritas Refpondeo dicendāprimo creacioné,cffe
de existe productioné ex nihilo ,ideft ex nullo prælu .
tia crea polito tubie Eto:probaturhæc concluſio , nā
tionis
Ji
på Creatio eftproductio cotius entitatis rei crea
tky. tæ :fed productio torius entitatis deber habe
re protermino à quo ncgationem omnimo .
dam enticatis ,quæ eft nihil : ergo creacioha-
bec pro termino a quo ipfum nihil, ac perco
foques eit ex nihilo . Minor, quia terminusa
quo debet effe opoficus termino ad quem ,
eac aucem oponicur non ens fius negatio
entis, quæ ell nihil.Maior probatur , nã crea
tio eit actio propria Dei cuius proprius eff :
Quseit ens , & ideo ipla creacio terminacur
adens fubgrada entis. Secundo probatur,
sã omnis actio productiua debet inter duos
terminos verfari quos policiae refpicere de
bet vtpore cum abcis ípeciem luniat,& licer
à cermino ad quem actio & motus fpecificē
tur :hoc tamen non obitac quominus dicano
ordinem ad cerminumà quo:quia ſpecifica-
turâtei mino ad Queros ordine & habia
tudine ad terminam à quo:fed cerannus, a
quo , creationis eſt nihil fiue non eſſe :ergo
eii productio ex nihilo cum ordine affirma .
to perdictioné illam caufalitatis notam ex,
Cöfirmatur & declaratur hæcracio duplici .
ter primo,niam hicreſpectus creationis fimi
liter denotatur in Sacra Scriptura , quæ nec
fallereneque filli pucuit Author illius:fed
fecundi Machabeorum 7. dicitur Deum fi-
cific cælum & rerram ex nihilo , voconflac
ex aducto ceitimonio : vbi ordo manecatfir-
Tilatus;ergo . Confirmatur fecundo , nam re .
ucra creacio ,ficut & omnis alia actio produ .
ctiva,laltem quoad effectum productum , &
relationem dependenciæ ,quam fupradocui
1710sulle paſsiuam creationem receptamin
Cicacuris,dicic ordinem ad terminum à quo,
nec minus principaliter,quam ad cerminū
ad quim : & ab illo aliquo modo depender:
ind hicordo & dependentia perdićtionem
ez alfirm tain ,hoceft,præcedentemadlı,ni
bil ,& non aliis congruenrer explicatur: er-
go dicendum eft cruacionen elle productio
nem ex nihilo: & non folum illani effe pro-
dučtionem non de aliquo. o
Z고 Dico fecundo , creari poreſ accipi
147
accipi actiue & paſsiue ; & actine quidem
acc - pta elt ipla Dei olencia cum adiuncta
relatione rationis ad creaturam : paſsiue au
tem , eft realis relacio dependentiæ creatura
ad creatorem) , Hæc concluſio eſt Doctoris
Angelici quæft.45. arc.3 . & priana cius pars
probatur:nam creatio conſtituit diſtinctaco
creta ,quibus & diftinctas tribuit denomina
tioncs, ſcilicer creantis aćtiae , quam dea
nominacionem cribuic Deo ,& creaci paſsim
ue, qua denominarione creatura deaonina ,
tur: vnde Deum faremur creare , creaturas
vero creari , quod fieri non poffe nifi crede
tio actiue, & paſsiue pofler accipi :ergo.Se .
cunda pars declaracur, fola enim declaracio
neeger.Nam creacioactiua elt actio imma.
nens Deiztranſeuntes cnim actiones forma.
liter, quæ vere tranfeant 10 parrum prorſus
Deo deneganius, vr alibi oftendimus ex pro
feffo : fed quidquid oft in Duo eli eſſenzia
Dei : ergo creatio actiue eſt ellentia Dei : no
quidem abſolute , & Gae alicuius reſpectus
aiociatione , aliàs licur Deus abæterno tuic
Deus per luam efſenciā , abæterno quoque
fuiffe creans :& lic abæterno fuiffet arundia
Jis machina crcata ,contra fidei articulum de
mundi in principio téporis inceptione. Re .
quiritur ergo aſociatio alicuius refpeétus ra
tionis aduenientis ex tempore Deo , vteius
eſſentia ſiue immanés adtio ,quæ eft eius vel
lc,& intelligere forciatur rationem creatio
nis: & bicnequit effe aliusoili reſpectus ad
effectum poſitõex nihiloa parte rei: & quia
per coexiſtentiam termini produđi in tem.
pore aduenit Deo: ideo ex tempore Deus di
cicur creans , & eiusactio exequitur munus
creacionis actuaiis,quæ ante illius reípectus
aduenium , non creationis actualis ,fed po .
cius creationis virtualisicu potentiæ creati
Uz munus exequebatur in Dco , & ipfum sa
sütione creatoris,bacel, potencis creare co
flicucbac. Tertiadeniq ;pars probatur a Do
Corc Angelicoibidem in Coluzione ad tere
Lum :quia in omni actions fuclato moru , &
mutatione folun remaner relacio :quia nulla
actio ponic in pallo prætermorum ad folā
relacionem : fed creano elt actio Dei expers
mocus ,& mutationis , & in pallo , hoceft in
rebusad excra ponıc aliquid formaliter :igi
tur cum non ponat notum , poner folanırc .
lacionem dependentiæ : & fic creano paſsiu
ſuponic prohuiuſaadi relacione Dicocer
piove creatio fic productio encis ex nihilo
non requiritur,quod habear (ubiectum com
mune vcrique termino , ali fecundum mo.
dīlignificandi,neque requiricornouitas eſa
fendi ipagsencis creaci . Hæcconcluço dla
tuitur aduerſus Durandum ; qui propterea
04 negabar
 148 Liber ſeptimus,Oleft. IIII. Artic.I.
nogabat creationem efla productionem ex acquirere de nouo aliquam perfectionem
nihilo fecundum ordinem ad nihil affirma. extempore,qur ei abæterno non condonu .
tum , quod putarec hincfequi dari ſubiečiū fit : fedG creacio effer poſsibilis aliqua para
commune verique termino, & creacionem fećtio , & actualitas Deo ex tempore aducni
debureellepoit non eile præcedens rei crea rer.Nam actualitas creacionis est actu crea
iz ,acproinderequiriaicreationem nouita
tez ellendi, Ecprobatur labefattando hæc
Durandifundamenta . Nam vi aliqua actio
verlecur poliziue inter duos terminos non
requiritur quod gaudeat ſubiecto verique
terminocommuni:etenim transfubfiantia
tio vera actio et per quam panis in veruni
Chrifti corpus cóuertitur : & tamé no gau-
det fubie & o vtrique termino communijne »
que enim panis fubftantiæ ,& corpori Chri-
fii dacur commune ſubiectum : igitur fi hoc
non obftat quominus cransfubftantiario dis
caru , & fic inte duos te
r r rminos : ita de
fectus
buiuſmodi ſubiecti communis non obftabir
quomina creatio dicatur, & reuera fit inter
duos termsinos ,fcilicet inter ens, & nihilG.
be entis negationem ; præfersim cum crea-
t10 lit actio diuina , quæ non indiger lubie . B
& o, in quo recipiatur,neque eius terminus
aliquod ſubiectum præſaponar: indigencia
Autemillaſubiedi communis vtrique termi
no,in folis actionibus habet locum , quæ ha-
bent adauxcum motum fiue mutationem ,
cuius terminis præſuponere debet aliquod
communelabiect ac
um , Rarfus in tionibus
à moru , & mutatione vindicatis fac eft, quod
fecundü modum lignandi faluetur commu-
De lubiectum , eo quod ad modū morus aut
murationis ligoificatur fed ad modum muca
tionis,etiam lecundum modum fignandiim
portatur creacura permodum ſubiecti com-
munis de nõ efle ad efie tranſeuntis , licer ſe
cundum rem tale ſubiectum commune non
derur , licor neque fecundum rem in creation
ne; veia mutatio faluatur. Denique neque
requiritur nouitas effendi ,quia dictio, Ex ha
b.tudiaem termini à quo dumtaxat denotat
& aon aliquam prioritatem aut temporis
pizcedeaciam ; ad habitudinem autem rer .
mini à quo, fufficit prioritas originis ſeura .
tio prioris à quo , Lue etiam prioritas sation
nis,quzcum temporis ac durationis fimula
taie compatitur , & fecundum hanc fufficic
quod orhilfiue entis negaiio præcedat ens
quod creatur ,acperconfequens creacio non
petit ja rebus creacis eſſendi nouitatem :vna
de & mundus poruit abæterno @eri à Dco
Yoin fequentibus demonftratur ,
3 Sedcoatra argumentor primo;nam im
poſsibilis viderur creatio : igitur fallum eſt
quod ſuponimus circa creationis poſsibili.
racem. Antecedens probarur dupliciter,pri-
mo,quia impoſsibile eft Deum mutari liue
fe :fed Deusex tempore fuitactu creans:cr
go Dcocx tépore actualisas creacionisada
ueniret.Secundo nan implicat dari poten .
tiana actiuam creancis vbi porencia palsma
creabilicaris nonell dabilis , cum omnipoten
ipfaactiuæ,aliqua pafsiua
tiæ eiusdem ordinis,&
d
prononata ebeat cor relpondere :
fed no eft aliqua porecia palsiua creabilitas
tis ex parte creaturarum : ergo . Minor pro .
batur, quia res denominant creabiles abip
La potencia a &tiua creatorisur, & nô abaliqua
potentia ipfis incrinleca :licuc enim res ante
quam fiant,dicuntur poſsibiles no .b aliqua
Phyfica pocencia poſsibilitacis , leda lola po
tentia Dei,quæ omnia poteft : ita dicuntur
creabiles à potentia creatoris:ergo. Rcfpon
derur negando ancecedens. Ad primam pro
bacionem ,nego minorē.Neque cuimactiile
licas , & perfectio crcationis coolicin hoc
quod elt actu creare ;fed conlllic in ipfa po .
tentia creatiua à qua Deus dicitur creators
eo quod atributa illa quibus Deus reſpicio
creacuras ad extra contiftunt in actualitate
a&us primi ,& non in actualitateacius faction
di, verbi gratia , atriburu : n omnipotencia ,
quia reſpicit creaturas ad excra yr factibiles
conliltit in actualitate non facientis,fed po
sentis facere aliquid ad extra : & eadem clt
actualitas operationis actualis acqucoma
potenciæ , quia cadum forma quæ exequituir
munus actus primi ,& potencia ance produ
dioné effectus , poltea potsico cffociu à para
terei exequitur munus actus fecundi:ica 2.2
dem forina ,qua ante creaturarum exiſtencia
exequebatur in Deo munus pucencir crcari
uæ à qua Deusconlticu in ratione cream
toris per modum aciusltprurimi , & poilea pofi
ta coexiſtencia crcarururuni exequitur aku
nus actualis creacionis à qua Deusconcuia
tur in effe aicu creados por modum actus ( o
cundi , non quia actualitas creacionis aduc
niat denouo:hæcunin cilactualitas poren
tis creare congenions ab æterno
realitatis aur perfectionis aducnitCui
perDihi
hoc
quod fit actualis creatio . Adiocundam rol
ponde cum Caietano prima parce quællio
ne 41. art.z. Negando maiorem : nam licet
potentiæ phyf
ordinis icæacacti
debc uæ elpo
corr ua pafs
aliqnder e ,iua eiuſ
came
dem ra
potentiæ actiuæ fimplicium , idolt,ceraino .
rum producendorum abfque mutacionc , nó
oportet paſsiuain poicntiain correſponde
re. Vnde potétiæ -generatiuæ Paris Deumi
nulla
1
 In vniuerſam Ariſtot. Metaph. ,
nulla potentia pafsiua in Filio correſpon
des , lacenim inuoluit imperfectioné Dea
repugnantem.Similiter neque potêtiæ crea
riuæ oportet pafsiuam refpondere poten-
tiam, fed fufficit obiectica illa radio crcabili
tatis cum rcfpectu ad potentiam actiuam ad
mudum potentiæ paſsiuæ ligniticaca. Secun
do argumenroi, neque omnis productio ex
nihilo elit creatio , neque omnis creacio elt
productio ex nihilo :ergo diffinitio aſsigna.
tacreationis non eft conueniens . Atecedés
pro prima parte probatur : Nam Chriltus
quantū ad animam eft productus de nibilo;
quia fuic anima Chriſti producta à Deolo-
lo quantum ad totam ſuam encitatem ; & 12-
men non fuis creatus , etenim Chriftus non
el creatora : erg. Dices Chriſtum non elle
creaturam ,quia honelt productus quo ad ta
tam ſuam entitatem ,lupolici,fcilicet, & 04
tura quae inclacic, beae tamen eius animā
cfle creatam licur, & elt producta ex nihilo.
Sed cótra arguméror . Nam etiá anima Chri
ftincludit ſupodium , & exiſtenciam diuina
ſecundum quam non fuit producta:ergo,ne
que fuit creata . Pro fecunda parte probatur
idem antecedens , primo nam hac rationes
homo quando generatür non ficex nibilo,
quia ficesente impore cia, ſcilicet,ex mate
sia prima:ſed etiam res producta per crea-
tioaem , Vig,enricas Angeli fuic producta
ex eoce potentialisfcilicec ex potentia obie.
&tiua fecundum quam erat poſsibilis produe
ci:ergo.Secundo ficutnulla actio poteft ef-
ſe line termino,quia dicic incrinfecum ordi
nem ad cerningm , ita nequit elle line fubie
cto quia etiam dicit intrinfecü ordinem ad
ſubiectum , imo magis videtur dependere
à ſubieco quam à termino ; tefte enim Au
ai
quid quamininquid
(ex ,prioru
thoreagat ac poftul
agaciiam
actio non proinde
nulla actio erit ex nihilo. Tertio fi Deus ex
aliqua anima rationali præexiſtenti conde.
ret hominem , hæc productio eſſet creatio;
quia non eflet cum dependentia à materias
eductio alicuius forme de porécia ma
neque '
reria : & tamen non efler ex nihilo ; pam ho-
e
moill vere des fcilicet de anima præ
exiftéti produceretur : ergo. Adhoc argumé.
tum refpondetur negando antecedeos quo
ad vtramque parten). Ad probationem prie
æ , quod legitimaeft folutio inter arguen .
dum afsignáta . Ad replicam dicendum elt.
Chriſium ſuponere prodiuino ſupofito , &
quia ſupogium non eftcreatum; ideo neque
Chrillusabfolüte eſt creatus , neque produ
ctus quoad totam ſuam entitatem.Adima ve
- ro Chrifti folum ſuponit pro endicare àfu .
polico,& abexillentia abftratta : & ideollia illa hominis productiua ex anima præeti.
149
cut fuit producta quoad totam entitatem ,ita
produciatuit ex nihilo , & abfoluce à Deo
creata :licet füpofitum ; & exiſtentia no fue .
rint creaca. Quemadmodum enim albedo f
produceretur independenter å lubiecto ,re .
usra crearetur, quia cota eius enticas fierer
ex nihilo licet fubiecto vniretur per aliam
aćtionem;ita anima racionalis abfolure dice
da eft creata:quia quoad cocam ſuam enc113
tem fuic independenrer à ſubietto produs
Čta. Ad probationem primam ſecunda pare
tis antecedentis refpondetus negando mino
ré: quia potentia obiectiua præcedens actua
lem rei exiftentiam non eft reale ſubiectum
aur Phylica potentia:fed dum taxac Logica,
denominacioque â potentia actiua delump.
ta, vedictum eſt: & ideo productio rerum ex
tali potentia non eft proprie ex fubiecto,
Iudex nihilo. Ad fecundán négatur primo,
rario difcriminiseít quod actio ſpecificatur
â termino ad quem ; non autem à termino 3
quo,neque à ſubiecto :ynde ordo actions ad
terminum eftin ſuplebilis,ordo vero actua .
lis dependentiæ ad ſubiectum eft fuplebilis
à Deojac proinde poteft dari actio indepen
des à ſubiecto cuiufmodi eft creatio. Adiera
fiam reſponder Caietanusprima parte guz
ſtione 41. art.so quod fieridealiquo proud
condiftinguitur contra fieri ex öihilo, itap
dupliciter; primo prohoc quod eft fieri ex
aliquo prælupofito fubie & o,decuius potecz
tia forma aliqua educitur aur ſalcem illi vai
iur per generationen . Secundo modo pro
hoc quodelt fieride aliquo pržexiſtenci, fie
ye ſubiecto ,Lucformaaut aliquo actu , vtin
caſu argumenti,quod Deus hominem pro .
ducerei introducendo præexiſtentem ani*
mam racionalem in materiam ;fed hæc folue
tio infirma videtur ,nã ex illa fequitur quod
fi Deus nouă materiam códeret & illi infun
deret animam przexillentem , Gatis prode
ctio materiæ non effe creatio : liquidem ef
fer de aliquo facta,fcilicet; dependenter ab
aliquo præexiftenti,fcilicet ab anima fation
paliprzexilenci:quod tamen eſt falſum ,cû
materia prima nequeat aliter produci ;quã
per creationem . Sed nihilominus véraient
ſolucio Caietani : nam reuera inter produr
& tionem ex præſüpoßio fubieéto, quż elge
neratio , & incer creationém datur genus ne
dium aliarum actionum quæ nec generatia.
nis,nec creationis rationem inducunt;cuiuſ
modi funt conuerlio panis in corpus Chris
111, & quæcuoque alia actio ynuus creacuræ
in aliam conuerfiua; quæ nec generatio eft;
cūnon Gres.prälupoſto iubieéto ,nec crea
dlocum non fit ex nibilo , Ec fimiliceractio
dendi
 750 Liber feptinis ,Quejf .IIII.Art.II.
téri, gec generatio eilet; neq ; creatio.prop rautationcper modum implicis canadia.
Errationen aſsignatā , ud fpecialis action nis cuiufmodi ofl CTC2011),110arequirexa
ita nihilo,nec ex preſupoſito fubiecto, Eta attingencia ecrouinia quo, Licur requiri.com
1 : a de aliquo : quz ficut noua effet,nouo tur in actione quæ fic cum a!900 : co quod
00:an , & peculiari nomine gauderet. Neque perhanc, & non per illam abijcitur, & cx
Liconuenieos illud opoliten contra Caieta cluditur priuatio formæ à Lubiccto apto na-
gun fiquiturex eo quod rateria inilloca . do illanı habcre .
derecos nihilo :non enim ab anima , vc á
fubiecto,aut à parte intrinſeca dependerec ARTICVLVS IT,
ficudependererhomo:fed dependeret ab
anima prz -xillenti vča forma dante ei exi- Anadrationem creationis require
ftentiam , & -complentocius creationem :vn ot

de,qnia homo in caſa poſsico produceretur turnouitas effendi?

exacinapræexiſtenci,vcâ parte intrinfeca,
ex qua compoficus homo reſultac, ideo actio
productius hominis aon ellot creatio , fed
voleiua partium ,fcilicet materiæ , & animæ
rationalis creatarum :materia vero ,quia fim
plex compars eft,ab anima non vt å compou
neste led veab actuante dependeret , reue.
ra crearetur,& cur de facto materia primiho
minis fuit creata non obftante dependencia
ipkus â forraa per quam fuit facta capax exi
teatix . Tertio argomencor,nam creatio ne.
quithabere pro ceraino à quo negacionem
catis:ergo non eſt productio ex nihilo per
ordinem ad ipfum nihil,affirmatum . Antes
cedens probatur,aam actio refpiciens duos
termisos ,fcilicer à quo, & ad quem , debet
habere ſubiectum communeytrique, curſus
petit quod terminasàquo præcedat termin
Dū ad qué :& candcm debet attingere vcrum
que terminū,fcilicet, terminūâquo , yo de
Tiruendum , & terminum ad quem ,vtprodu-
cendum ; ſed niſi habeat lublectum , nequit
attingi ipla pura negatio fecundum le : erave
go , & c. Ad hocargumentum quo Duran-
dus conuicius doctrina Angelici Doctoris
non aquiefcit: Refpondetur negando ante-
ceiens. Adprimam probacionenidictum eſt
jam,non omnem aớionem poftulare fubie .
Eton commune.ytrique cermino .Adlecun-
dá, dica futaicere quod cerminus â quo crea
ploais precedat terminum ad quem priorita
se rapionis , & ficpræcederet negatio entis
ipfam produci exiltentiam ,fi mundus fuif-
ſätab zterno :do faco cameo vera el quod
Degacioeatis præceſsitæternitate , quatenus
tota illa æternitatis deratione ante mun-
di creationein fuille intelligicur negatioen-
tis.Adtertiam aegacorminor, quia eciamip
la entis pegacio antingitur fuo modo per
creationem yt terminus defruibilis: ad bu.
juſmodi eriam attingencia m non requiritur , Phylofoph
fubicãun aliquod in quo actio recipiatur: quid fenlerie Phylofoplusage qua firmica
fed folum productio termiqioppolin , per
quem terminus á quo excluditur leu deftrui
tor, platurgaans quod ,vbiactio fic abſque
N hoc articulo , vt cxplicemus condi
cionem ,ac rationem crcationis, inqui
I rimus an fic terminccur ad cus ex ni.
hilo , ve producatotle polinonelle. Sic enim
erit nouitaseflendide rationc creationis, &
non aliâs. In quo communis lentētacltom ...
nium Metaphyſicorum tam 2251quorun ,
quam neatcricorum nouitatom edundino
effederationc creacionis :co quod omncs...
li exiſtimant potuiffe mundum , velquo.id
omoes . velquoad aliquas:Laleem -crcaturas
creari abæterno :quod tamen impolšibileet
fer , lideratione crcaturæ five lexINI COCA
fionis vt fic,el nouitas eflcndi, In explica
tione tamen huius communisfententiæ duo
fuere modi dicendi . Alij namque de quería
numero fueruntAriſtoteles 8. Phylic .cap .
2. & 11. huius cap.5 . & Aucrrois ibidé exis
Itimarunt non folum nõelle de ratione crea
tionis nouitatem cílendi, fedilli repugnare ,
necefTariumque fuifle acque deinonticabile
Tes creatas abxternofuiffe creatas ,acdcbuiti
ſe creari.Bioldem fententiæ vidörur ederilli
.gni rerum creataron exiſtencias nullareous
abeſlentijs earum.aiklinguunt , & fimul din
cunteas abærerno fuiffe productas. Verum
£ 114a mentem , & fententiam A illotelis asdan
uertit D.Thom.iz. huius Icet.5m & lp.9 .
hú, art. 1o rationes Ariſtotelis non fume al
co vt demonstracinas , fed folum viropicas
propostas:ac proinde non fuille cius jack
lectus conuictus ad afferendum firma adhe .
Lonc creaturas debuifle abæterno produci,
quæ moderatio fententiæ Ariliocais nou
places Conimbricenfibus,vnde 8, Phyficor
rum cap.2. quæſt.z . art.I, audona affirmare
Philofophum certo , difirmitee ſuisrationis
ve demonſtrarruis adhæfile :ſedcūs
bus hæcpcuiusf
Bio irde mente , & cogicacione
qu
i, quam de reparum sofere ſcire
te vſus fuerit fuus rationibus : velquã fidean
eis adhibuerit, quia tamen D. Thom . dixit
ipſum vị topicisargumentis ,fuis rationibus
fidem
 In vniuerfam Ariftot.Metaph. isa
fidem dumčaxat adhibuiſſe, hoc credendum potell conuenire , & non conuenire alicui ;
pucamus,donec oppolicum à prima verita « non conuenitilliperſe ,neque repugnat : lī.
ie non fuerit reuelatum . Cæterum alij dicat cac hac ratione albedo neque perfe conuc
nouitatem eflendi non eſſederatione crea . nit homini ,neque ei repugnat , quia poteft
rionis , non iamen illi repugnare ; quia de fa ei conuenire, & nonconuenire: fed nouitas
čo creaturæ productæ fuerunt in principio eſendipocelt conuenire , & non conucni
temporis poit non effe ipfarum , quod ipſas re creationigeneraliter dicta ,vt probatum
duratione,æternitatis fuo modo , prácelsity eſt : ergo . Tertio oppoficum illius quod
hoc eft , eo modo , quo pura negatio eft cx- conuenit perſe alicuirei,nequitilli conde
pax prioritaris , atquc præcedentia . Ethæc Dire: fed oppofituni nouicáris ellendi poluit
fenrencia eſt quam docer Fides Catholica, conuenire creationigeneraliterdictæ , quia
de qua videndi D. Thoni.l.p. quæít.46.aff. potuit elle abæterno.ergo. Confirmatut,azā
2. Caietanus,Banefius ibidemi, Durādus vbi alias poiler demonilrari inceptio inūdı : ecc.
fupra.Conimbricenfes in loco allegato aria nim effet propoſitio ,perfe,acproinde demo
2. & alij Neoterici in Conmentario ad præ ſtrabilishze:munduseftin tempore , feu hec.
dictum cap . 2. 3. Phyficorum , & ad art.2 . Creatura incipit eſſe pojt nox effe: quod tamen
quæft.46. cicatæ. Vrid aſertiones deuenik, negat D. Thon . quæft.citaca art.2. & parec
quibusfententiam fidei ac Philoſophie con quia eft propofitio fidei perfe loquendo
fentaneam Tiroñibus Metaphyficis patefa Deum crearle mundum , in tempore : propo
ciam .Aote omnia aduertendum duxi crea . ſiciones autem perío ad fidem pertinentes
tionem pollo accipi dupliciter : vno modo, nequeutreffe demonftrabiles per ſcienu acis
pro creatione illa,queclt productio totiusea naturalem . Virimo probatur conclufio :nain
titatis ex nihilo;quain articulo præcedenti D. Thom.in alegato ari. 1. ad tercium fic
ditñniuimus . Alio modo pro fimpliciema « ait . Ad tertium dicendum quod cum dicitur ali.
natione alicuius rei quoad cotam cius anti- quid ex nihilofieri: hæc præpofitio,ex,non defag
tatem , non ex nihilo poſiriue ,fed negative: nat caufam materialem ,fed ordineri tantum , fi
ideft non ex aliquo fubiecto : quo genere cit cum dicitur ex mane fitmeridies , ideft poft
actionis fieret mundus à Deo , li ab æterno mane fit veridies , & paucis præmiſsis in quie
Deus illum produceret.Etquidem huiuſmo bus adnorat dictionem , ex pofleaupmanere
di actio effet creatio proprie,ficut pritzyli- negatam ,aupaffirmatam in propofitione,in
ceremanàtio aüc fimplex productio commu qua anunciarur aliquid fieriexnihilo , ſub
niter dicatur,Philofophi tamen indifferen-. dit D. Thom . Et vtroquemodo verificatif,674
ter nomine créationis vfi fuere & non ica dicitur ex nihilo aliquid fieri. Sed primo modo
præſe nomen creationis accipientes affers . becpræpofitia ex importat erdinem ( vi dietka
bantex eis;alijnouitatemi eſfendi repugna. est )ſeciendo molo importøt babitudinem cauſe
se creacions . Alij autem contingecur,& acci imaterialis ,que negatur. Quorum verborum
dentaliter illi conuenire.Refpondeo dicen . l'entus planus citliue id quod producitur ex
dum primo creationi prour abftrahit å pros nihilo accipiaceile poli non ello ,lifarci ni
ductione totius entitacis à Dco : fiue ex nihia hilo ordiquattinatoriuc non fiar ex aliquo
lo pofitiue ,fiue non ex aliquo; neque repug Tubiocio,fecundum quod negatur præſupori
nare, neque perſe conuenire nouitacé effen- tio materix , criam ii non ſitordo athirazas
di. Hæc conclufio probatur quoad primani cus;ideft,euam li noo elle,non præccdarip .
Parcem aduerſusPhiloſophos antiquos pria lum elle ; verificatur quod fic ex nihilo ,
inimodi defendendi communerii fententia vtroque enim modo faluator productio, &
lectatores. Primonam de facto creatio fuit : emanatio vniuerſalis totius endis á caofavni
in principio cemporis vefides docet acpro . uerfali,in quo conlillic ratio cicationis : era
inde fuit cum nouitate eſtendi: ergo aon re- go fentie D. Thom . quod creario abftrahit .
pugnać creacioni vt fic nouicas elsédi cófeq. fimplici emanacione quarespotelt produci
pacer: nam quod alicui repugnac , nequitva ab eterno ex non fubiecto, & ab illa produ
quam ,aut alicubi illiconuenire. Quo ad ft . ctione , quamundus fuit producius pon lui
cundam partem probatur primo :nam quod non efle. Anrecedens patet : nam dicit D.
conuenit alicui ſecundum fe ,femper, vbicii Thom.quod vtroque modo verificatur pro
que, & omnieius indiuiduo debec conuenia ductio ex nihilo :ſed productio entiscx nihi
re : fed nouitas effendinon conucnirer illi loeſi creacio : ergo:viroque modo ſáluatur
productioni qua Deus creaflet mundum ab creatio. Quod li dicas ſenſum illorum ver
ateino, fi illum crcare voluiſec:ergo.Minor borum elle :quod vtroque modo verificator
pacet, quia talis actio efle ab æterno ,ac pro de ente quod accipirelle poli non eſſe ; quod
inde abſque nouitate . Secundo illud quod fit exnihilo : quia verificatur primus moodus;
fecund
 Liberſeptimus,OHaji. IIII.Artic. II.
ſécuedum quem manct ordo affirmatus , ere creationis factz obfcura, & credibilis ratio
mum accipis elle port non elle: & vecificatur ne folius nouiraris etlendi. Quod fi dicas
( ecundus modus ,dain tic ex non ſubiccto , ctiam ratione emanacionis iplius proueex
quloullu: ſubicctum eius creationé pre- nihilo elle ignotam , & obicara mundi
cofsit, Retoundeo eiiam hunc fenfum ad- crcationem , & toka kide renenddiy, quialia
mittere verbz Sancii Doctoris : at verbum cet demonftrabila dit quod omne ens per
illudi zerificatur non neceflariam ſed fimplin participacionem dimanet à prima caufa ,ca a
ceo denorarverificaronem : vel vt melius men quod dimanat calimodo ,fcilicecexni B

dicam ,non neceſsitatem led permiſsionem hilo ;hocnonell demonftrabile , fed perle
denocar;quia noa vale Doctor Sanctus crea obfcurum , & perrincos ad fidem. Concra
tionem facian in tempore de neceſsicace hocet, quod non folum racio emanationis
przcedere quod fiatex no fubiecto, & quod in communi prout abftrahic ab 'emma04010
przſupponacnon elic rel producte :fed tan. negeneraciua , quæ et productio oncis ex
tu m vult quod verúque permiſsiue , & vca præſupoliro fubiecto , & abomanacionolini ,
luci per accidens includir. Sitamen fiat crea plici , qux elt productio cntis ex nibilo oli
tio primo vel ſecundo modo ,eric aihilomi . noca lumine naturali : verum criam decernig
nusproductio ex nibilo; quia veroque mo. Date emanatiocreationis ,qux cit productio
do fieret per illaoi res ex nihilo.Dico fccun- ex nihiloelt demonftrabilis. Vide diflini
do creacio prouc facta eft ia tempore,inclu . rio creacionis eſt laroine naturali nora ( eclu
dit effendi nouitacem . Probarur :dam crea- fo lumine fidci.Et anciqui Philofophilolo
tio prout fatta in temporely próst, redupli- naturalilumine fufailed productionem encis
Canta conditionem ac temporis circunſtan- cxpihilo cognouerunt. Nam vt refert la .
ciam , includio quandam condicionem ,& mo ftinus Martys in admonitorio contra genad
duo cui perſe anectitur nouitas eiſendi : in- tos, Plato diftinxitiptor creurorem , & opia
cludit enim fieri in initio temporis poft non ficē quod opifex operatur ex materia dubiu.
elle creaturarum præcedens per totam æter ca , creator vero ex nihilo . Kurius , Deum
nitatcm :ergo vaticincludicnouitatem effen effecratorem ,ideit potencem creare , elt
di. Confirmatur primo, Dan actio quæ come demonſtrabilelumine( cięcia naturalis : fed
municas effectui efle poft non efle,velicine hæc veritas nequit denionitrari pili fimol,
cladic nouiratem :fed creacio proucfacta etti, & ex vieialdem luminis inanıföllecur poki
communicauit modo , ellopott non effe , co bilicas creacionis , & natura illius , fcilicet
quodfuicfacta in principio temporis : ergo. quod eft produâio ex nihilo : Dcumeniin
Contirmacur fecundo , creacio prout facta poile creare elt Deuin polls producere ex
fuis ; eſt ratione naturali in demonſtrabilis: Dihilo.Deaique D.Thom in allegato articu
& non nifi rationc nouitatis eflendi : esgo vo 10 l. quzflionis 44. demonttrar cmanacia
fic jacludit nouitatem ellendi. Maior pa- nom totius endis participau â prima caufa ,
ter , quia fola fide tenendum elle mandum & ex hac emanatione cocius 00018 prica
incepiffe atque fuiſſe factum in temporisini Caufa infere quæilione ſequenci articulo 1 .
tio docet D.Thom . 1.p.qually6.217.2. qui Daluran ac diltinitionem creationis , quod
nimo bocelle, quod creditur in articolo 5. fcilicet Gcproductio cx nihilo : ergo licut eſt
de feprem perciocotibus ad diuinitatein : da demonftrabilis omanatio collus ensis à pria
credendum omnibus fidelibus Catholicis ma caula ,ita cit demonftrabilis productiocs
proponliur Deum ells creatorem : Colam . Dihilo , quia non penicin numerohaccura
que noelcarea cliendiefe,quæ fpecialem illa ,
ditaculcarem adducit hanc veritati , racione Dico tercio : crcatio ſecundum effentia . Verarse
cuiusacoblcura , indemonftrabilis : alio, lem , & fpecilicain racioncm creacionis,
quiz Deum habere virtutem creatiuam , ve non includit nouitacem elicodi. HæcC012 tio ctt *
Jiras clara ,& demonitrabilis eſ, Minor au. clufio probata manet ex prima, nam ibi dio nis q144"
tionis
tem probilurinan creatio mundi duo ha. & um elt creationem accipi poſle dupl e
ici. ritur.
beo ; nempe quod tic emapario creacora- ter, ſcili cet pro limp lici ema naz ion fer um
Tum à prima caufa , & quod fit in tempore áprima caula , quæ ſolum fic productiorca
cum nouitar : cliendi: ratione primielt de. rum oon ex alio fubiecto , idet fine præli .
monltrabilis : etunia omne ens per partici . pofitione , & pro illa productione, quæ li
pationem dimanale ab ente per eslenciam ceo fiat fine præſupofitione fubiecti de
eft necellarium , & notum : & hanc eandern
neceffariam veritatem denonſtrat ac no quo , aut ex quo , flon tamen fit lioc præ ( 17«
tiñcat D. Thom . in eadem prima parte quæ politione negationis eſſendt & vtroque
i dixi creationem ra
ſtione 44: artic. í , ergo selinquicus poficio tio lefal
modo cudduarur
a ( 4amums fpecif icam : fed cre
sion ema

11011
Doncub In vniuer faim.Ariftot, Metapb..
uas odosin , & particula
ferio r e s
sesa abfirahic : ergo fi abitrahit , fed
cundam fpecificam rationeat â modo nor
uicacis efendi non includit illum in ſua raa
tione eſſenciali.Minor patet,gam ficut satio
(pecifica hominis abftrahija conditionibus
Lexus virilis , ac femipei:& propterea nea :
trữ ſexa includit:alias omaishoma eller att
vir aus fæmina:ita ratio formalis & ſpecific
ca creacionis abftrahie à productione cosius
entis à primacauſa fine novicate ſeu æter ,
Da,hoc eft ab eterno, & à productione totius
eneis in principio temporis , ſeu includente
novicarem ellendi:ac propterea neutruni ex
his modis includie in ſuo conceptu . Aliàs
actionis creacio elencialiter effet , in tempo
fis initio :auchzceflet impoſsibilis : & folum
effet poſsibilis creacio quæ ellec ab zierno .
Conosmarur :nam creatio includens nouita
teo ellendi nó eft creatio abloluce ſumpras
fed proutfacta eftio temporis initio :yt dixi
nuusin ſecunda conclufoueat di& io prout
non reduplicaceteauam creacionis,fedco
dirionem accidentalem :etcnim accidit crea
cioni muaditiile in india ternporis:pocuid
namque mundus falua cativne creacionis ,
fuiíTe ab æterno, & abfque eflendi nouitate :
ergo nouitas folam oll modus accidentalis
creacionis,ac proinde no eu de racione ipe,
cifica creationis.
5. Sed pro maiori berum aſſertiodā elus
cidatione arguicus contra pridantynăpro .
ductiu Gusemanacio reruma primacaaſaza
abacerno efet non haberet, veram ratione
crear:onis : ergo creatio vere & propriedis
cta non abftrahit â productions entis poft
non efle, & â timplici productione cotiusen
cis de non ſubiecto. Ancecidens probatur:
Dam creatio ellentialiter dillinga curà pro .
ductione,qua Pacer diuigut Filiū ab zier -
po geouit,fedilla Gimplex , & ergaterun
emanatio non diſtingueretur à produttione
Filij Diuini per hoc quod eft producere do
non fubie &to : ccnim eriam producicur Fi.
lius diuinus de noa ſubiecto ;ergo per ainit.
proprium creationisdiſtingucrurus,nig loa
lunsper hoc quod communicaret xebuseſſo
finitum : & dritiactum abello infinito Dei
quod cft commune omni productioa opera
tioni , qua Deus operatur ad excra etiá fi crea
tio nó it. Cöfirmatur aá D.Tho.inquæſtio
ne alegata 49. agit de creacione fecuaduni
ſe ,vipater ex titulo ,& arguinepto quæſtioid
nis: & tamen illi cribgievirngue modum ,in
folutione citata ad tertium dicésquod vores
quo modo creacio elt productio ex nihilo
fcilicet, & ex non ſabiečo, ideſt lige prælue
pofirione fubiecti , & poft aon effe , ideft,
cum prælupali termini à quo ,qui ca
tione
negacio eatis praecedens ipfüm elle : tauor
Caieignus fidelis interpres Diui Thomson
qui incalce eiuſdem articoli primi di
quod creari eit poít nibil ſurtieri, & patie
Prerea anima incelectiva crcarur licet logo
per fiae sa labieéto , quia post bibil cui
fit perfe : ergo creatio non abftrahiganga
gitare eſſendi , ficutneque abftranicabala
igro modo enianacionis , qai'importa ne ?
gationem præfupofitionis fubienti , liquin
demu varumquemoduri parifidae D. Tho.
Das , & atribuit creationi ; vrerqusizituri
aut eft eficntialis illi , aut accidentalis : SE
euin hoc fiquodam non decosindiconduct
elt primum Refpondetur negando antico
fedens, Ad probationedi nego minoreu :
nant, productio Diuni Filij eit de efter
tiaeiufdea Parris : & propierea dicicor T.
lius conlubliangalis Palio , quia prodi.
étus de eius fubiiantia . Rurfus.Filia Dja
uino perle congeait effe : & idco cias
productio.elieproduétio habéntis elle per
edenciam ; greacurze autem ab erao prost
daćta à Deo neque,eflentpendudæ delub
ftantia Dei neque ois de: conacuză eficis to
fed pociusnon ctie :ac percobloquénsémae
nhio earum ellac ex nihilo :: fecus autem
generap Filij diuini , quiet Patris con *
lubſtanibalis;& ensper eilentian ficut Pa .
or Vndeilla creaturarumenianatio exprox
puis creationis à procetione Filij dutina
goerecuf & cadeis ratione à procelions
Spiritus Sancti 1Ad confirmationem pa .
tek g.Ex prima concluíone . Ad tettima.
Qiumautem Caletani dico ipfum locutum
fuiſſe de creatione prouc de iacio conto .
git cum nouicate ellendı : 000 :auren fem
cundum eiusſpecificam racionem ;tedbrou
abhranic a productione erins pocoonteife
illius , & à productione eners ex non fobies
Ĉto abfque præfugolitione termini à quoi
Secundo arguicur contra fecundum : illa
quæ facione differre ipecie cteocali , fune
clensialias e non folum modi accidence
les: led nouitas eflendi facit differe creaz
tioncm tenperalem ab Eterna rerum ena.
natione à prima cauſa , in genere produs
ctionis que emanation is: ergonomicas no et
modusaccidentaliscrearionis quæ de facto
contigos. Minorparet: nam ratione hurata
madi nouitatis creatio faéta in temporis
inicio babet dillinctam difinitionen foce
Faliter : el enim productio eniis ex nia
hilo , idelt pof non efle illis : 3 habet
terminum à quo diftinétum icilicet neu
gacionen entis præcedenrein ipfum elle
termini produci, & non ſolum negationen
P Cobie .

154 Liber ſeptimus, Oilift.IIII. Artic ,III.
fubieâi:fed adio cuiusterminus,à quo,et tur Prouerbiorum 8.non caman poteſtdici
diuerfus, ex diffinitioneſua diuerfa eft , ac
proinde ratio fpecifica eft digerſa : ergo.
Reſponderur negando minoren ) , ad pro-
bationem dico ,quod creatio facta in initio
Comporisporeit accipidupliciter:vno mo.
do fecundam ſe ;& ,Gcelleiufdé rationis ca
omoialia creatione, & eiufdé diffinitionis
arque habet ceraino aquo eiuídê rationis,
qui ſcilicet;eft negacio fubietti : hoc enim
onis;vcnonfiar ex præa
ellde ellentia creatiPorel
ſupouco ſubiecto . i acci
vraha n beradina
tam nouitatem ,& præfupofitionem ncgäs
sionis entis:& qoia hiceſt modus'accidenta
lis creacionis:ideo vt ſubeſtilli conflicuitur
Creacio in quadam ſpecie diftin & a modalia
ue accidentali creaçionis , & fic non in con
uenit quod habeat diſtinctam diffinitionens
&diftinctum terminum a quo , à creatione
. zerga : &fimiliter creacioterna fi'funzami
tur ye ſubeft æternæ durationicum exclulio
ne principij dorationis , & nouiraris fubin .
duit aliam fpeciem accidentalem , & mo-
dalem creacionis :ficut homo fingularis , &
abftra &tus à fingularitate in intellectu , licet
ficidem fecundom effentiam : tamen acci .
dearalirer eſt diuerfus, & fubinduit duosmo
dos atque ftatus diuerfos fecundum quos
aliam & aliam haber diltınétionem atquedial
uertas conditiones : prout fingularis enim
includit conditiones indiuiduantes ; & pros
y vniuerfalis excludit illašs & haberindiffe.
renriam poftiuam ad plura indiuidua :quia
tamen accidit illi fecunduin effentialiaefe
ſeqc contractum ,aut licabttractum :ideomacreationis:prioritasauténarúræ'nő obitaclia
nec in variata ratio hominis quoad effens mulcati duracionis,acproinde limudduratio
tialia in vtroque ftaru . Tertio arguitur, nast
de elleptia crearionis eſt producere ens ca
præſupofitione non entis : ergo effcoriali.
ter habet communicare elle poſt non effe,
fiue cam pouitate effendi, cuius opofitum
affeuerac tertia concluĝo. Antecedens prom
batur primo , nam Genefeos primo ,poni.
tur in diffinicione creationis initium com .
poris:propterea eoim ceſte Hieronymo ro. ficaccepca locutus fuicMoyles, & loquutus
mo tertio in quæftionibus Hæbraicis fuperfuic Hieronymusw Adfacundam negomino
Genelim , non habecur in Hebreo origina-
li,in Filio , vtaliqui aafumant:fed in princi•
pio,vel in capitulo , addenotandan creatio-
Dis nouicarem ,& Epiftola ad Cyprianumin
eodê como tertio , atque como 9. luper Epi.
Nolā ad Ephelios cap.2 . diffinit creacionem ,
quod liceius, quod prius non erat códitio
nis esordium , in hocque diſtinguit illam à
poffefsione:quod polleſsio abſtrahir à nouis
Tate & propterea Filius poteftdici pofside
sià Patre in initio viarum fuarum , vt dicia
17
creari, quia creatio includit ellendi noleja
tem repugnantem Filij diuini æternicari. Se
cundo probaturidem aneccedens:nato cred
tio eft productio entis parnicipati: fed euis
participatum prius deberello lub non cile
fuisquam ſubeffe: ergo & creacio debércom
municare elle-poſtnon elle. Minor proba.
türexDoctoris Sättiopufculo 27. Etin 2 -d .
1.9.marcosiad lecüdü :in quibuslocis aflorit
quod creatura de fe nó cft eos;abalio autern
Fiabec quod fitens:fed quod conuenicalicui
fecundūſe priuscöuenie;quáid, quoilcouci
hic ei peraccidēs:ergo föncir D. Tho.quod
de ratione creaturæ fic præfüpofitio nega
tionis ſurelle , quia hæc negano cóuenitilli
de ſeyac proinde creatio inaintece includio
nouirace. Tcrrio :nālicecanihilicio cft de ci
fe ad no elle:ita creacio vit do no cflcad elle ;
fed anihilario eſsecialiter includit nouicace
quia neceffario debec præcedtabelle : crgo
errá creaciodeberpræcedi a trocile ,& conto
quéterdicet'intrinfece nouitate.Confirmed
tur,nãenranatio terű à Deo fi abiércrino fuit
ſerinó effe vera créatio : & non infidefactar
nouitätis:ergo nouitas oll de ollentia creatio
His. Maior pater,nā nõeller productio cncis
ex nihilo aliàs limul & prodade durations
Verificarecur de cadê re quod eiles, & 0001
fer. Verificarecur enim ,quod eller cxvi crea
ciobis & oriã quod non cflec: quiia intelligi .
turino elle antecedétéradercátione , & li cf
ferabæterno no intelligererur prius dura ."
tione nó eft ,fed folú prsus'tacura intellige 槽 ”
returipfüm nibil quod eft cerminus, à quo
ne,&cpro eodé inftanti in quo verificirttur
duótérmini córradictorij de cadere,terlicet
elle & nö elle. Ad argumétüiefpóderur ne a
gâdo antecedés.Ad primāprobatione quod
exillis teftimonijs ſolūconuincicur creitio
né,prout de facto cótigit;hoceitacciuérali.
ter,& fecundü quod fubinduis accidentale
quādā ſpecie , dicere nouitacum ,de illa chini
fe:quia illud quod conuenit alicurdele,du
pliciter poteli fe habere ſecādü quod dictio
deſe,potolttapidupliciter,fcilicerrechipli.
caiiue, & folitarie. Igitur illud quod couc .
nit alicuidefe reduplicatile , prius couco
ſubiecto ,quâ illud, quod cogenitab extrinfo
co:quia côuenit illi pofsitiue', & t Comper :ac
illud quod cóuenit rei de feide At'folicurie no
oportet, quod côueniat illi priº , quiadīne
gatiue dicitur illidefe cöuenire,quatenusro
Lista liæ naturæ calis tés no excludeur illucl
8c qu14
 In thiuer /am. A riſtor.Metaph,
venit ei non effe prioritate natürz . & fda eiteſſe, -polſet ei conuenire, ac action
tionis :non autemprioritate durationis ,& poſlec creari à Deo ,q2odeít abfurdum , &
initantis in quo.Voraque folutio haber fone eifdem fere argumentis Gregorius zarimi.
damentum in D.Thom.Vbiſupra.Sicenim Dentis modum loquendiAngelici Do @ti .
at in alegaro opufculo 27. prope medium :' ris reijcit in ſecindo dikinct. To quæit.z.asa
Prins ineft vnicuique risturaliter quodconilla ticulo ,, dicens , quod fi creacurz ux A3000
Mit fibi in ſe , quam quod folum ex alio babet : utniret non eile, à aullo poſles accipere el
effe aittem non babec creaturå nift ab alio: fibi ſe , tacat quia dianuter eft ex fe inconi
Antem relicta in fe cont derata nihil eft , onde menfurabilis cohe ſui quadrati, nullo alio
prius naturaliter in ejt fibi nihil quotieje. poteft ipfi elle commeofurabilis. Etliche
Nec oportet quod propier boc jit fimul urbil nolia creatura à fe & ex fe fr ens , tamo da
€ ,quia dimejt100 preceſsit': non enim ponia talibas negatiuis non inferuntur huiufmo .
HT ji crestura femper finit , vt in aliquo teni. di affirmatiuæ ,fcilicet , quod es ſe fitoon
gore nihilfit:fedponitur , quod natura eius eft ens , & quod prius conuen: i crearura non
mulis quod esſet nibilofi fibi relinquereiur.Ec per elle , quam eſſe. Vltimo confirmari poflunt
hoc patet ad tertiam probationem : aegia prædictæ obie &tioces Durandi & Gregorj :
mus enim quartam , nam anihilatio elt cius diam ex noftrs doctrina, & modo lo quendi
quod in aliquo inftana tuic ſub elle : creatio fequicur crearuram iiae miraculo polle vers
aucem potelt elle illius quod lemper fuitlab ci in nibil : confequens aduerſacur Divo
elle , & in nullo iniidati fuic lub negacio.. Thomx 1.p.quait . 204. 2014. ergo. Seque
ae effendi. Sio :liter ex eadem doctrina la probatur , quæ enim eueniunt creatis
refpondeo ad confirmationem , negando iuxta naturam ipfarum ſecundeni curfum
maiorem : neque enim lequicur , quod res a naturalem , & fine miraculo fiunc : ti agter
quæ ab æterno eller , fi relinqueretur fuæ creaturis de ſe convenire non efle, & prius
naturæ elles nihil : in quo nulla inuoluitur natura quampelle,verlo earum io nihil cfa
contradicio huius apertiſsimum exems fet eis naturalis , idelt naturæ ipfaram val.
pium adducit D. Thom.inquiens quod i- de conſentanea ac proinde abſque rilo mi .
cui fi ab æterno aer fuit illuinioacus å fole raculo euenirer. Capreolas camen accerri
fuiffoc de non lucido factus lucidus , & can mus íui Authoris defenfor his, & alijs pros
men non fequerecur ipſam aerem tuitſe lg doctrina , & modo loquendi illius fe opo
cidum , & non lucidum ,quia in nullo in- pens , minifice ſatisfacie:diceos , quod alie
fianui iust non lacidus. lia fi res ab æterno quid in eile alicui ex ſe , tripliciter poreil
tuule : creata ,non fequitur ipfam aliquan Qrelligi. Primo modo , quia conuenirel in
do efl: & non elle, Sed loiam ſequicur rem primo modo dicendi perle ficut esittensde
dewper tuille reliciam lux natura non eflux effentia illius . Sucundo , quia conuenit ei
quianon â lefed ab alio habet elle. Duraa in fecundo modo perfeitaris tanquam pros
dus nihilominus ,in ſecüdo diftinct.i.cual , prie palsio ad bataram conlegeotz , Tere
2. huic doctrina Sancti Doctoris non alienis tio ,quia conuenit illi, quali in relcio modo
tiens,illaid eriplicimodo inpugnat. Primo perle i 2015 ,ideliiolicarie coolideraro , acres
quia illud quod alicui in ett perfe non de . Ponis omnibas , quæ ili : ex caufis excrinſe.
ftruit eius nacoram : ſed lupooit vel ponie cis poildoc.cóuenire: quo fupotito a1 quod
illam : fed non ens deſtroic naruram en . non elle conuenit creatu. non primo , aut
tis : ergo impoſsibile eft quod non ens fix ſecundo ; Sed certio modo . Que ditlinctia
ae nihil conucniac alicui perſe . Secundo in candem coincidit , quia paulo ante 10 a
nam ex eo quod res de ſe non habet elle, tinuauimus, dum diximus aliquid conueni
non fequicus, quod perfe habeat non efle: realieri periè dupliciter, fcilicet , aut re
ergo male arguit D. Thom . dum ex hoc daplicatiue lige polaitiue : aui folitarie I.
ancecedenti creatura de fa aon habet cila ; ue negative , & hoc fecundo modo , creas
infert quod de ſe haber son effe : asgait curis conuenice perle son elle , quatenus
eoim ab vna negativa ad athirmatiuam ,va- 華

folitarie accepræ , & de le non habent er 特

flato prædicato definito in infinitum fine
conitaotia , & inftatur in nac umilis fore
nz : Datura humana fecundum fe non eft
vaiverlalis : ergo fecundoni ſe eli non vni-
uerfalis. Tercio,quia oppegrum illius quod
conuenit alicui perle ,aeque per accidens
poreitilli conuenire : ergo i non elle cose
uzpit creaturz ports , cius oppotrum quod
ſe, de hoc aucem modo conuenientiz pred
fe , loquutus tuic DiuusThomas :obiolo .
nes vero ex falla hypothedi procedunt: upo
nunc nanique iplum loqui de primo aute
condo modo conuenienti : perle, quod el
fallum . Vnde fublato boc fundamento cu :
initizer, facile labefaciáior, Ad primăenint
negaiui 04108 illud nain quo quod covesio
ga
 156 LiberSeptimus,01aft. IIII.Artic, IÌT.
alicui perfe. Tertio modo benc poteftdem ARTICVLVS III: 1

ftruere naturam ſubiecti , quantum ad eſſe

actualis exiftentiæ:& alia accidentalia præ . Anita proprium fit foliusDei crea
dicara licet non quoad eflentialem conuca
nientiam prædicatorum illi perſe condenie re rut nullialteri pofsit tanquam
cium.Secus autem illud quod couenitfubie . agenti principali, vrrtus creandi
cto perſe in primo, aut fècûdo modo dicédi
perfe.Adfecunda conceflu antecedēc nega communicari :
fue coſequétia: neque enim D. Tho. ex illa
negatiua ,quod creatura de ſe non habear el 6 N hocarticulo tres verlancur ſenten
ſe, yt ex adæquata caufa infert bác affirmati. cix.PrimafutAuicenęlib.r.lufficien
uam , quod de fe habeat non elle : fed ex co tiæ cap.1. & 9. Mechaphylicæ cap.4.
quod creatura fecundum ſe in tertio modo, & aliorü antiguo Tho.refert in
ideft,folicarieaccepta conucaiac einon ef comunii.p.9.45.art. 5.allerencium de faa
ſe:infert quod perſe , idelt folitarie ficoon to jam intelligétiam finfecrcaram à Dco,
cns: & quod propriusnatura conuenitei no à prima vero incelligentia fuiflc iccundam
effe ,quam elle. Ad tertian negatur antece. & à fecīda fuiffe certzācreará ,& fic dealijs.,
dens,G deopolito illius quod conuenicalia Secīda eft Durandiin 2.d.1.9.4. adiexcam
cai perſe tercio modo perfeitatis fiat fermo. afferentis poflede potentia abſoluta virtuce
Et ex eadem diſtinctione foluitur argumen- creandi, vt agenti principaliter creacure.co
tum Gregorij :ad alterum , quod nos in cõfir- municari,fauer Valencia 1, p.difputa 3. pu
mationem adduximos : Reipódc rur cum D. to 2.ſuper præallegatã 9.45. dum adleric do
Thom . ibidem.articuloz.aa primum : quod * in hocnullam naturalco repugnantiam in
quiarebuscreacis conuenit de fe non ellein uenire.Vade accrationibus jacuzalıbusad .
quantum ſuntde nihilo ,elle autem in quan dactisâ D. Tho.ductus,huic parcidi credire
tum àDeo , & in primo earum imperfectio Sed folā (vt ipfe fatetur) propter fcripturæ,
conblat ,in fecundo autem natura & perfe- 8c Sanctorü reftimonja.Tertia communis 80
Qio:primum quoque eft eis naturale negati receptiſsima fententia afferit talen virtuté
ue: fecundum vero poficiue :propterea cur- per nullam potentia pofTe crcatura , cómu
lus naturalis rerum creatarum debet atendi
nicari.Quam docet D. Tho. in art. 5. allega #

pedes effe pofitiuum fecuadum quod funt à

2. d.legeneescap.21.9.3.depo
in 2.inconcra
to 9.45.art.4.

***
Deo , & noa penesnon elle quod habēta ſe tencia gauarc. 3. quéni fequü
folitarie conſideratæ ,& negaciue eis.conue tur Caprcolas in eodem z.q.3. Caictanus 3 .
Dit perfe:vnde redactio earunad nihil , quia
deltrait totaliter efi: quod babencà Deo ,eft pog.citaca arc. 5. Bañelius ibide , Ferrara in
miraculofa : eo quod adimit elle quod eſt na alegato cap.27. Flandrenſis lib.4. huius qale
rurale ,& poGriue perſe cis conucniens : & le art.2.
8. & 3.Fonſecal
fećt.z.Suarez ib.5.
todo Mecap
r.tert h.capdifpu
iæ partis .2.4.
cundum quod naturalisrerum ordoliatucus tagione 31 .
fuit ab omnium conditore. Manec igitur mo .
Reſpondeo dicendum primo de facto mul
dus loquendi Doctoris Sancti inconculus: lam creaturam crcalle alecráin genere cau- DeiSolius
eße
& eius doctrina à prædictiscalumaijs vindi . fæ fecundæ principalis.Hæcconclulioita- creare .
cata,& Neocericus Metaphyf.incunctanter toitur aduerſus Auicenam , & fequaces pri
dicer emanacionem creaturarum à Dco ab
zremno potuifle fieri per veram crcatione: ma ſent
tum abſqenti æ , quæ
ue erro ett adeo
ris goca defecert
ndi anequ opolico.
ye eat.
cuius vera , ac propria ratio non deftruitur
per defectum nouitatis:in hoc enim (vt ad quod
cripturæ teftamimonconclu
tanqu Theol
ijs , exlioomn iumogica
Patrumex
bertit D. Thom . in præfato opuſculo 27.) ac Doctoruna Scholatticorü comuni fenten
quod dicitur , aliquid elt factum ex nihilo a
Deo, & abæterno,liue quod illud factum ex tia, & rationibus Theologicis allercio no
nihilo nunquia non fuerit, nulla inuolui . fra deducitur. Probatur igieur primo ex tee
Depugnanlia. Si enim aliqua inuoluere. ftimonijs arc.to relatis , in quibus Deo opus
tor ; Mirum eſt quomodo Augaſtinus eam Hon creationis accribaitur tãquã propriâ: Genero
viderit:quia bec efficaciſsima via eſſet ad in pro 1. 2. Machab.y.& Ecclefia c # nquã Dei pro *

bandammundi eternitatem : cum tamenipſe mul priū atrributâ profitecur in fymbolo ; Creacom
tis rationibus impugnet æternitalens mundig in rë cælica terræ ; & in officio defunctorü.Crea
11. 12. de Ciuitate Dei:bancaytem rationem tor omn
maſt iñ rer
i : quá Deu
doüauc icrqui
é s, me,del
ipcura ue cer
atqimo Eccreletfor
ia
#

omnino pretermittit.
fic prædicantde Deo aliquod opus aut aetri
butun , fignum eftillud accribucun de facto
alteri
 套
In vniuerfam Ariſtot: Metapbi
alteri non conuenire : neque opus iliud ab
alio agente de facto præceisiflc :crgo. Minor
pater,gnia propierea opus redēpcionis nulli
alceri debet cribui: quia in ſcripcura foliFi-
dio Dei tribuicur veillius propria dum Sale
qaror propiciario , ac Rodēpcio notranun-
cupatur.Erhæc eft ratio fufticiens vt nullus
abiq; crroris nota audeacopus falutis ac hur
manzredépriopisalteci accribucre, cciam ti
alia ratio aut fidei diflinicio no exraret.Secü
do probatur ,nãaliâsaqima rationalis ctler
imagonaturalis do folius Dei (oderãintein
ligétiæ creantis, & incelligentialecida v.g.
elice fignaculum fimilitudinis incolligencia
creantis pram :cófequenseit falfum & con-
tra fidem : ergo , & antecedens . Conſequen-
tia patet:1āunagoeltfinzilicudo deducta , So
originata ab altero ica ve ſola origo ſuperad
dica fimilicudiniconstituacimaginem : fed di
ánimnaracionalis ,& intelligencia aliqua ab
alteracrearcacurghaberētilitus.fimilirudine
in datura intellectuali ab illa originatan , &
productam :ergo nihil cis decffet,ad caniona
imaginis,intelligenciæ creantis. Minor aucé
probatur : nā telte D. Thom.p.9.93.porro-
rāganaia rationalis ſecundum gradum intel
lectualemollinago foliusDei,de quo dice-
tur G :ncleos L. Et creauis Deus hominem od
imagine e jimilitudinemlu.4m ,& iterum cipe
2. Etinſpicauzain faciemniusſpiraculum vitas
c . Angelus vero proprer excellentiorem
gradusintellectualicaris participarionem di
citur liguaculumtimulieudinis foliusDcia
coius tignum dicicur Ezechiel. z8 .in pertama
na Deiad ſupremum Angelum : Tu ſigna-
culum fimilitndinis : quia:fcilicet telte Grego
rio Magno hoiniiia 34. in Euangelia , fimili.
tudo Diuinæ naturæ in Angelo magis inue
Ditur exprælida Confirmatur,barn alias non
folus Deus diceretur Pacer creaturarum per
Analogiam ,neque folum per ordinem ad
Deum creaturæ fundarentanalogicam qua-
dan Filacionem : ſed etiam per ordinemad
incelligentiam creantemillas , pont Deum ,
& innvediaciasquain D.eus:confequensta.
monen falfum ,& contra tellimodia fcrip:
turæ ,vcoftendit D.Thom . 1.part.quält.33.
arciculo .. propterea enim dicitur , lab,38
Quis eft plauze Pater , awt quis genuit fillas
turis? Deodeconomio gzt.Nonne ipſe eftPa
ter tures qui creauit te,& c.Tertio.prosacuryna
alias Deus.nod agerec in mediatione virca*
tis,& fuppofici,fiquidé mediante yoaineell
gentia aliá crearetablquealio :in flaxu ab ipi
to proccdeces dunyačtualis cius operation
primaincclligencia confuniaretur non virra
progredios:athoceffetilum , & contra fpa
Theologiam oftendien , Thomcl.7.Luk094
157
art.s, de potentia qe aart.7.crgo & antecem
duns. Viramozrā actio requirens virtucent in
finitā in agence principali, oulli crcaturæ ett
concedenda :fed creaciocft talis actio que in
agunta principali pecie vircucum matalimi :
cum cnim nihil preſuponac ex parte cile
Etusperio vircutem operatiuâliberam . & 11 &
depeodenrein ab omni pælsporico lubic
cto acquc ab omni adminiculo caulx mace
Walis:quæ independencia folius virent15
infinita :ergonuliienti creato oſt conceden
da ralis actio . Dico fecundo per nullam po .
rentiam potelt crcacura ad opus crearionis
concurrerc vt agens principale . Hiccon
clufio ftatuicur aduerfus Authores 2. leoton
tix , & probaturprimo :nam crcatoris arcrime
bucum quod imporrae vircutein creando per
modum agcrisprincipalis accribuicur Deis
8c duillo ve propriurn prædicacur canquain
proprix excellent:ae Dei declaratiisumiy VI
paret ex tellimonijs allegatis :at si alcorico
musicari poliva viriuscreandi per moduri
caulix principalis , non fic Deo arcribucre
turauc veica proprium excellence diuinæ
prædicaretur :ergo. Secundo nam duplici .
ter porostincelligi auching.creaturarz posla
efle agens principale relectu crcauionis:
Vno modo tanquam prigan , agens palli al
teri fubordinatum , & hocdiodo, nullusvn
quam dixit virtutem creatiuam principa
lem poffe creacuræ communicari : co onim
ipſo quod creatura elt,deber cfle cauſa lica
da increatæ ,ac primæ caufæ crcanti sabordi
Daca. Secãdo modo,quod tanquâ caufa tecü
da principalis Dco lubordinara crearet, ad
en modū, quo relpectu productionis corpo.
rū ſublunariit, v.8grandinismetalorii,wie
neralıő , 32 aliorü nö viuentia calucit caufa
principalis, ſubordinaca tamen Dco veprim
Dacao ( x , & hoc moda Authorcs 2.fencecice
poruerüt cxiſtima:e poſsibile elle quod crea
rura tale wacute creādi procipaliter tabſtan
tiä corporea janrcelā Apiricaali acciperet å
Deo ;qualead generationé futblunariumr cop
porn acccriticelum à DeorSed neque hoc
podocile polbibrle oll@dürrationes Sancti
Doctoris:Quarü prima ix pociſsimaexar
uerfalicare eite&tuscreations procedensad
hāc formāreduciror :attaatus omnes dobens
attribui caulis proporcionatis ,& adillas foda
reducedi in quarü virtuté præhabēruisvuda
parciculariscafcctusad parricatarë; & viri
uerfalis ad vniuerfalem reducitur: fodeffe.
ttus primarius , & formalis terminus crca
tionisíblicaofx primit , & vniuerfalis pro .
porcionerario cuius viräute folum præb
becur ergo ad illam (olam citroducendus :
Mimorprobacurina primarius electas & for
2我 Dialis
 158 Liber ſeptimus,Quaft.IIII. Art.1 II.
malis terminus creationis eſt eos Tab ratio .
ne encis, eli cnim creacio productio totius
entis vc dictum eft :fed ratio encis,communi
fententia, vepræuénicomnem rationépår.
ticularem ,foli primæ caufæ proportionatur:
quo enim effectus est vniuerſalior, eo petit
caufam vniuerfaliorem : & quo eft priorpe- maiorem in agente principaliomni alia vira
tit priorem : igitur,cam racio entis Git prima cute , quæ de ente aliquo in potentia edu .
& vniuerfaliſsima, racio entis productibilis cit aliud ens . Et cum hæc vircus line pro .
primo & vniuerſalilimæ caufæ proporcio :
nacuriac proinde in fola illius virtute präs
habetur: quia omnis alia virtus cauſæ parcia
cularis cum fic particularis ratio cncis, & fo :
lum in illa contineatur ratio "enris vi con .
tracta ; nequic præbaberi fecundum totam
fuam continentiam , & latitudinem: ergo. Se
..
cundà quæ eft huius declaratiua , fic habet:
de ratione creantis principalis eft , quod
attingar formalem rationem termini crea.
tionis aſsimilandoin illa Gbieffectum crea .
tum: caufa enim principaliselt quæ afsimi-
lat fibi effe & um , & termisur tormalem
creationis io fornia per quam agit: fed for-
malis terminus creationis eſt ratio entis : &
nulla caufa creata fecunda poteit primo, &
perſe agere in rationen entis atsimilando
illam fibi in ratione agendi : euoi quia alias
agerer in ſeipſam , cum ipfa ficeffentialiter
inferiorad ens.Tum etiam quia nulla caulà
fecunda operatur per folam rationein entis,
neque gradusentis aut exiltentia eft ills raa
tio operandi,Cum autem ellentia Dei die
ſuum te infinitum ,ipia radio entis eflet ra
tio operandi,perquam potefttibi analogia
ce álsimilare effectum creationis ,fcilicecra
tionem éntis créati. Neque ex hoc ſequitur,
quod Deusopereturin feiplum :qura non
continetur fublacitudine gradusentis crea-
bilisac dependentis,ad quem adæquate ters
minatur creatio . Tertia fumitur cx diftantia
infinita quodammodo quæ incer cas, & nã
ensverſatur , quo enim diftantia à termino
à quo ad cerminum ad quem eſt maior , rea
quiritur maior virtus in agente per cuius
actionem:aliquanca
effectus deber
inactum enim reduci potencia
diſantiade petitali-
*
quantam virtutem & maior nyaiorem in
cadem proportioné 5 vt fi fuerit diflans
tia maior in duplo petec maiorem indu .
plo virtutem , & inquadruplo exiget vir
torem io quadruplo maiorem . , & fic de
de alijs .cuius ratio eft, quia quo maior eft
diftantia , co reddit difficiliorem produ-
& ionem effe&tus , & feparationem illius
(vt ita loquar ) i termino a quo: vſquead
poütionem extra caufas á nidior autemhæc
difficultasper the agentisvirtutemelt
vincenda: fed incer:terminum à quo coeag pedinicutá Gineproportione omni cótrario:
fionis, & eius effecüin fiue terminum ad
quem , eft diftantia fine proportione maior;
entis enim ad non ens , non ell proporcio ;
neque diſtancia non cotisad ens estpropora
tionabilis cum quacunque distancia cousad
cos: ergo péric virtutem fine proportione
portione maior virtute generariua non fit
dabilis excra Deum , cuius virtus eft infiai .
ta & fine proportione maior,in foloillo eit
admittenda virtus creativa principalisa Si
mili argumento Ariſtoteles probat 8. Phy.
ficorum tex.78, quod ad mouendum inti .
nito tempore requiritur virrus iotinicain .
tendiue; quod deber intelligi ve eleganter
aduertit Calecanus, quæſtione de infinita .
tc Dei circa medium , $. bis prælibatis , de
virture continuatiua ſiueperpecuaciua mo
tusspecte
primo, a haber cauſare infinita .
tem dorationisinimoru , & non ex condicio .
ne annexa , vt Angelus fi ab æterno mouca
reccælum ,non expropria racionefuæ vira
tutis, ſed ex annexa conditione fuä peräa.
nentiæ mouerer tempore infinito ,neque ve
terminum perſe primoinrentum cautarea
infuram durationem motus; ſed perfepria
mo cauſaret mocum , & concommitanter
CIUS infinitam durationem : at de Vinute
perfe primo , & ex propria ratione cau
Lante infinitatem durarionis , vera eft ac de
monitrata affercio Philofophi:quiaad con
tinuandum aliquo tempore mocum requi
firar aliquanta virtus : ergo ad marustemas
pus,maior virtus: ergo ad infinitum , infinie
ta ,quare confequentia cener perilläni regu
lam vniuerfalicrverá :ficutfe habet limpli
cicer ad amplicitersita magis ad magis , &
maximú ad maximü :& cidē regatæ injrica's
hæc côclufio, quäex máxima diftantia entis
ad oon ens colligic maximā requirivirtuté
produ & iuam ad huiufmodidittantiá cranfea
:maxima YtUsalia
dá
nita. autê virtusproculdubio
Adhanc facio quaelt infi-.
voitur
D. Tho.in allegato art.s.in folucione ad le .
cûdajnépe, quod quáto poteștia ſubiectire
cepcuri effettä producendú fueric magis lie
gata; & córfarijs dilpolicion bus.impedica tā
to maior Vircus requiritur 10 agerine : & hac
de caufa maior virius requiritur cæceris pa .
ribus io agente quod producic effectum cum
expulſiono maioris contrarij, quam in illo
quod producit effectuman ſubiectum auc
minori jaut nullo concrario préocupatum:
fed defectus cotalis fubie &ti, elimalusim
poren
 In vniuerfam Ariſtot.Metaph. 159
potentiæ enim ligatæ ad non potentiam, diinobiliſsima autem virtus quoadmodum
& fubie & i impediti ad non fubie &tum , nul- 2
operandi qua maior dari non poſsir, extra
la efi proportio: ergo ad creationé qui eſt Deum dari non poteft,Gcur, & virtutem vni
edučtio effectus ex nullo fubiecto , requiri- uerſaliſsimam primam iis creatam acinfini.
tur vircasmaiorfige proportione omnialia tam in lolo Deo inueniri necelle ell .
virtute eductrice effectuum de potentia ſu- z Sed contra noitram fecundam affertio
biecti:hæc aucem citra infinidam nequitda nem , & fimiliter contra certiam hæc mili
ri.Vltimadeſunitar ex nobilicare actionis tant argumenta.Primo arguitur ; nam nulla
creatioæielt enim omnium actionum nobis eſt rario repugnantiæ quarè Angelus nori
liſsima quöid modum acriogendi effe & um : poſsit alium fibi fimilem producere : fed ta .
ita vteriari exhac parte excedat juftifica- lis productio cum fic ſubſtantia limplicis
tionem tette D. Thom . z. quälte 113. art. 9• nequit efle alia a creatione :ergo nulla re
a qua tamen exceditur ex parte termini pro pugnantia eitquominus vousAngelus aliú
ductrihæcenim ad formam ſuper naturalem creare pofsit:maior pacer: Angelus ipeciei
toto vniuerfo perfectiorem cerminatur : illa perfectioris poteft agere in totam (peciem
vero ad effe patgralis ordinis ;fed nobiliſsim inferioris abſque eo quod operetur in fe ip
ma operatio nobiliſsimo agenti principali fum.Rurfus, Angelus eft magis perfectus,
debet gribuivc actio creatiua, ica vi ficuciuſti & magis Gmilis Deo arque perfectius quam
ficacio propter excellentiam fui termini, a in homine eſt in illo imago Dei ; & gradus
folo Deo auctore ſuper naturali poteft elli- intellectualicatisten : D.Thom . 1. part. q.
ci,ita creatio propter excellentiain fui moä 93,art.z.fed perfectum eſt quod poteit pro
di operandi,& attingendi effettus ex nihilo ducere abifimile , & Ginilitudo liominis ad
ſoli auctori Daturæ principauler poſsit coa Deum attendicur penes hoc quod licuc
uznire. Dico tertio nedum teftimonijs fans Deus de Deo proceditnica hoino de homice
étorum patrum verum eciam rationibus nae naſcicur, quinimohæc eft maxima creatura
curalibus oftendicur impoſibilitas ponendi tum perfectio ,co operariDeo in preduétio
virtutem creaciuam principale extra Deữ. ne confimilium indiuiduorum ; ergo hæc
Hæc aſercio ftatuitur aduerfus Neotericos non debet creaturis perfectiſsimis denega
relatos in ſecunda ſententia; qui rationes Sa ti. Confirmatur nam fubſtantiz ſeparatæ
eti Doctoris eneruare conantur : dum dicac Iunc principia effectiva entis in quantum
illis non conuinci fatis intellectum ductum ens: led efficientia entis in quantüm ens el
lumine darurali , ad aſeuerandum , folum Creatio :ergoluat principia apra nata con
Deum pofle vtageasprincipale concurre . currercad creationem : & cani non finiin .
re ad opus creationis , auc huiuſmodi opus frumenra , erunt caufælicundæ principa
in agente principalivirtutem infinitam de les.Major probacur : nam culte Philoſopho
fiderare . Noltra autem conclufionon aliter quarco Metaphilicæ capolo cui ſufragatur
probatur, quam ob oculos proponendo præi ibidem D. Thom . Metaphilica conliderar
dictas rationes , quas ex præallegatis Sancti ens ve obiectum , & fubftantias feparacas vi
Doctoris locis de própfimus , & ad formá principia fui obiecti.Rurfus, omnis ſabilan
reduximus , vt illas perpendat ,examinet , & dia ſeparata eli principium efficiens illius;
attenta mente atque bene affecta voluntate cuius eit finis celte commentatore primio
contideret: ſoloenin deffectu piæ affe &tio . Mecaphiſica commento 36. & 44 .
Bis voluptatis poteft illas inefficatiæ redar- Tancræ fepararæ ſunt finiscotius vniuerlijn
guere ; alioquim raciones demonſtratiuæ ferioris:creata namque ſuot inferiora entia
Sunë . Exipliusnamquecreacionis ac termi- propter fuperiora : & hac ratione probat
ni creaci vniüerfalica te ipfère prima ratio D.Thom.ibi.le &t.l.quod intellectus noſter
vniuerſaliſsimæ caufæ virtutem ad crean- appetit nacuraliterſcientiam de eniibus fe
düm , fecunda vero , ex dependentia omnis paratis ab omni'matéria:quia per illam con
entis creati a creadce probac virtutem creae iungitur aliquo modo ſuo fini, & principio
tiuam debere effe ſupra; & non infralatīcue cui naturaliter apperit coniungi : ergo. Ad
dinem entis creabilis . Tertia ; & quarta , ex hoc argumentum negacurmaioriad primam
maxima diſtantia non eotis ad ens,atque ex probationem negatur antecedens pro pria
maximoimpedimento negative opoliti ſeu ma parte:ad ſecundam negatur consequen
contradictorijad enis manifeſte conuincunc tia :quorưm rationer ägnat D. Thom.q.
infioitara virtutem ad creandum in agente 45.art.cicaro ad primum dicens , quod perfe
principali deliderari.Quinta denique ex no cturn in aliquanatura producere poteft fibi
biliſsimaactione quo ad modum nobiliſsia fimile non quidem producendo illamo natú.
mam petit virtucem quoadmodum operano tamféd aplicada cam ad alrquid : ficur hic
p homo
 :

160 Liberfeptimus, Qul.& 7.IIII. Artic,I.H.

hono non poteft efle cauſa qaruræ huma. enscrcarum ;aliasſe ipſas cau farent:pouent
11.3. quia ficellet caula fui iplus: led cftcau, etiam admicielle principia cxemplaria01
fiquod natura humanaät in hochomine ge nium entium creatorum in genere ſubſan
nefaro: & fcpræluponit in fca actione deri. tix ; fccundum quod primum in vno quos
baran materiam ,per quam ell hichome : & que genere dicitur caufaexemplaris , & mêm
eadem zodo nullum ens creacum poteft fura aliorum ciufdem generis,quando alcer
producere abſolute eas , nifi in quantum nequit illa cautare, velibro fecundo expli.
canläretie in ifta O indiuiduo, ac pro- cuimos quzft. r . Bc randeo dicendum eft
inde debetprziarelligi aliquid perquod fit proprerea fubftantias ſeparatas dici caufas,
hocagioni qua producit fimile, & quia in & principia cotius obiccti Meraphilicą,
fubitantijs in materialibusnon porelt præs hoc eft,entis fecundum rationem caris, quia
iarelligi materia ac principium aliquod in in ordine illarum includitur Deus , qui cft
ciuidautionis: (ant enim indiuidustæ per primafubllantia omnium feparatarum , 80
ſuas eſſentias cum fint formæ fimplices, & quod conuenit parti , dicicur decoracolle
experresmateria , propterea , vnanequit al Cionc . Secundo arguicur;nam creatio eft
cerá producere quantum ad effe fubſtancia- actio omnium generatiopuni in perfe&tilisi
le : poreſt tained in alceram agere quantum ma:ergo cxaćtionis excellencia nequit li #

adilluminationem ,aut aliud accidens ſaper mirepogoancia guominus creacuræ commi

addicum.Secundum quem enodum faluatui Dicabilisfit virtus creatiua .Antecedens.pra
quod etiam voa geacret aliam libifimilem batur: tum quia eft prima actio via genera
incognitione , aut accidentali perfe & ione, tionis : primum aucem via generationis oft
Secendum quem modum generacionis , te- in perfe & tiſsimum . Temn sciam quia aliquam
Itacur Paulus ad Epheſios tertio faluari in creatio eft imperfectior aliqua gencration
cæleftibus paternitatem , vndequod vnus ne , vepäter in creatione animarationalis,
Angelus aon producat aliam , quoad eſſe quæ eft productio entisparcialısqacproinde
ſubilantiale non prouenitex imperfectione in perfectior eft generatione cotiusbomi
producentis :lad exdefe & u fubieéti præſu . nis : fed omnis creatio eft eiufdem rationis
pofti fine quo nulla creacura poteftin alte specifice : ergo omnis crcaçio de fa elt in
Ijo operari,& propter rationes aſsignatas perfectior generatione hominis ,v-g , & cog
quibus conftat requiri virtutem infinitam fequenter non repugnat dari viccucem crca
ad producionen entisex nihilo : fubftantia tam ad illam , ficucdatur ad iltaoi: cum deni
aurem umplexnon niG cxaihilo en produ . que quoniam accipit fpeciem , & nobilitat
cibilis . Ad terciam probationem nego maio tem a termino : lod cerminus creationis cft
Tem ,Gmilitudo enim hominisad Deum ao gradusentis , qui Gcuteft cnimum primus
inproductione limilis conditic per materias ita eft omnium imperfeétifsimusp ac pocons
lem generationem ;ſed in productioneintel ro
tialiſsimus, & c .Refpondeo, negando
ba anto
leagali verbi mentalis , & amoris , V. giin ti
primati a
hoc quod Gcot dieinusPater per intellectu LI
fer dicicu
EBS . Ad
r.prim onegando conſeq uenciamm ,.,
format vcibum , & per verbum producit quia creacio elt primum wia generacionis no
amo :ita ia hom lir inte ex quo in eod ſub cra de po
pro rem
d vei inemea l,le&ct med ad a &tuemmn :ſed iienctaolio , fenillenor in ero rentiin
u
vcr catrop buoan tianlevo us ia. nV quo : tunc pricece via agncèe
lun teel im
admibo muariucato,& minoori
d r
adm itt taeti ʻma
tionis nimpet erfeétius
a uteeft quandoal um lin candrci
au
fiatiam o, rdam o t e co
am m
fequen i r infertur hanc fimili tudi- biecto quod de potencia cranlic ad actü :ſecu
Dein Angelis non efle denegandam : nam do diſtinguo minorem : primum via general
e iam illa Emilitudo intellectualium procef' tiopro imperf
bosum verbi , fcilicet mentalis, & amoris ni niseft ductif ranect
feaiſs imuarr
t: cxp m ex parte
e mod cerod
i pr iniua
:
Angelis conuenie,necpon , & illa fecunda cendiaego minorem & talis. creaci
quan vna perſona producit aliam , quia , ct o,
lic et pro duc at gra dum ent is om
guxmunt; & potentialiſsimum ,ex paveo ta ni um
vnus Angelus alium accidentaliter perfi, pri
ciendo fundat reſpectu illius relationem men modiillum producendi eft créatioom
quandam paternitatis,vc dictum eſt.Adco- nium perfe & iſsima.Ad fecundam refpondet
irmationem negomaiorem . Ad probatio
sé dico ex illa lolum conuinci ſubſtantias tu
enircmod emcio
crea do ,meneaut
moani gand o ma
mate riæioficre
ex licetc
m: par
(sparatas effe cauſas efe&trices Vniuerſi inte te termini imperfectior quâm generazio com
rioris, & lub lunaris concurrende ad natura poſsiti completi,camen ex parce wodi pro .
les generaciones quæ in itlo fiant : non ad- docendi eft nobilior. Si autem inquirasvera
ieur afle caufaseffećtiuas entis in quantum illarum abiglytofit perfector?dico iyxcado
plicem
 In romuerfam Tarifbor:Metapb;
plicem fententiam hac in parte probabie fieri ex nihillo non addit aliquid fupra'to .
lem.Si enim omnis creatio fit eiuſdem atho.tim tailtater effe&tus vt productain ergo
mæ ſpeciei,quia fpecificatur ab eodem gra- nallan maiorem virtutem poliulát inodus
du entis,vequidanıaltruvat:tunc fimplici-
ter nobilior eft creatio entis parcialis; quàm
Daturalis generatio cntis completi :ex co
quod modus operandi cftnobilior ,& in his
a & ionib'quæ nö funt eiufdé generis nobili
tas fimpliciter ex modo operandideberde
ſumi,licur eciam in habitibus. Admiro eria
füb creatione'vt ficelle latitudinem fpecies
V.8 . aliam
TOD , V. quz fit Creacio entis fübG
ſtentis, & aliam quæ creatio ex vel concrea
tio ėnuis partialis.torunt genuſquecreatio .
nisella perfectius gebere natutalis genera
tionis: quia ad hoclaris eft , quod fuprema
fpecies illiusexcedat omnesſpecies hurus:
fpecies cam-n minus perfecta, qualis eſ crea
cio parcis bene poretteffe ignobilior fimpli-
citer,quam perfecta generatio;fed quia ilə
lan excedicex modo producendirem exni
bilo , & nodex maiori nobilitate fimplici-
ter ,repugnet ellici a creacura ex hoc fpecia
li modo:proptereanullarenus virius ad crea
tionem quantumcumque imperfectampo .
teft caufæ fecundæ communicari. Ad tera
tiam probationem dico, quod inter actiones
voius generis, & quæ conueniunt in eodem
modo operandi,maior,& minorperfectio
defumitur cx magis aucminusperfectoter
mino:acfic ex generationibus illa erit nubi- An faltem inſtrumentalis virtus
lior quæ fic termini nobilioris productiva:
& inter creaciones(admiffa diuerfitate illa .
run ſpecifica iuxta fecundam fententiam
pro conclulione recenficam ) illa erit nobis
lior qux coris nobilioris vt fic formaliter
fuerit productio :ateamen'inter actiones die
uerſi generis , & in eodem modooperandi
non communicantes,maior , & minor noble
licas non ex terminis ,fed ex modis operandi
accipiuntur : & cum creatio ex partemodi
excedat generationem , ſimpliciter illam ex
cedit, licet fecundum quid ,hoc eft ex parte
termai productiexcedacuc ab illa. Tercio
arguitur,ad creacionem fufficit virrus finita
incentive: fed virtus finita poteſt communi .
cari caulæ fecundæ quipimopoteft ad illius
ſabitantialem confequi formam : ergo ruit
3.rario adducta pro i. concluſione. Maior
probatur,nam ad productionem leon is, x.g.
ex nihilo , fufficit vircus productiua totius
enticacis leonis:fed vircus ad produ &tionem
totius encitatis leonis ſufficiens eft finita: co
ta enim eius entitas cumo fioica fit nequitpo
Itulare virtutem infiniram ex quantirate in-
tengua ipfius effectus,quodautem neque ex
modo accapiendi effe,illam poftulee ; patet:
năm modus ille eſt quod fiar ex ochilo : fed
161
ex nihilo,quám poftulet effectusratione'laž
torius enticatis. Refpondetur negando ila:
iorenr ad probationem dico, quod effe& us
fationemodi fine vllo præſupoate ſubic
Eto : & ex non enté, perit vitorem infinitam
in caufa principali: pecit etiamillamratio .
De totius entitaris:cora enim enticas fecun .
dam omnes fuaspartesnequit produdiniti
ex nibilo: nihil enim'entitatis præintelligi
poteftrorientirati: & licettoca entitas fitti
Dita,tamen ratione modi productionis po
teftpecereinfinitatem in cauſa principali, fi
Cur entitas viſas reftituti cæco,licetin 'fe fie
nicaat , pecit virtutem infinitam in caufa
principali ratione modi,quo in cali fubiecto
producitur,nempe per regreffum de privaa
fione ad habitum poteft 'eriani dici quod tis
cet cota codicaseffectus creati fir fiarta ineren
ſe rei,tamen in eſſe termini formaliterfiabec
quandam infinitatem ; nempe diftantiam it
lamentis ad nonens, & vniuerfalitatemito
riusencitatisproductæ , quæ vtfic quandam
infinitatem iniportat;vtcirca cettiam racios
nem explicuimus .
ARTICVLVS. IIII.
ad creandum pofsót creature alt .
.
cui communicaria
3
8 Nhoc articulo duæ verfancur fentent
(12 prima afferit pofle creaturá à Deo
accipere virturem inftrumentalem ,
quaipfi ad effectum creationis cooperetur.
Hanc fequuntur a fortiori illi qui nullam in
ueniant repugnanciam in hoc quod vt cau :
fa fecunda principalis creacura porsic ad
creandum concurrere. Præcipui huiusfene
tentix auctoresſunc,Darandus,vbi fuprain
2.dift, requxit.z. & Gabrielio 4.d. 1. quæft .
1. fequuti magistrữ 10 4.dift.s.& his fubfcri
bic Suarez in locis fupra allegatis , tuicque
eiuſdem fententiæ , D. Thom . in diffel.
quæft.n.art.3.& 104.dift.5: quæft. 1. arce }
quæliuncula ſecundaad quartum . Sed po
feare melius infpecta , oppeGram fuit fe
quocus in fecundo contra geotes cap.21, &
1.part.quxit.45.artes ,& de potentia, quælt.
Gart.4.cui ſufragancur Capreolus, Ferrarié
fis,Bañebus,Flandrenfis,& Caietanusinto
cispræallegatisarticulo præcedenti ,Ioan
ues Vincentiusde relectione graciæ Chrifti
quxftio .Valencia 1.part.dilpuca 3. punrosz.
Cabrera
 12 Qual.MII. JA REITIT,
Liber feptimus,
Cabrera,ſupertertiam partem ,quzfl. 13.ar, quod ad inſtrumentimunus Cit.ell,velalio
2. difput. i. & Fonſeca vbi fupra quælt.8.
fectie .In cuius explicatione diuiduntur præ
esti auctores in quatuor modos dicendi,
ali enim nolunt.propterea repugnare cica
turam inftrumenralaçetad effectum creaciq
nis.cooperari:quia ad aétionenzgençis prin 94 proportio dicicar præuia actio ac præs
cipalis requiriturja inſtrumento actio pra : uia difpofsitio a D.Thom quia licet fecun
warealiter, vel foroialiter faltem didineta , dum rem actio aut difpoficio non fit , habur
per quam diſponat inftrumentum adactio.
nem cauſa principalis:hæc aucèm circa ai
nil,nölli caofæ ſecunda poteli competere.
Ita Caietanus3.pac.quæſt. 13.asc.2.& 1.p.
quzil.4saft.sofondenidentiam buius. Ferra-
rienfis vbifupra,& Bañelius in art. So dubio
2 :alij autem dicunt fufficere eandem actio-
nem quæ fecundum aliquam rationem fit
proportionata formæ initrumenti , & fecun
dum aliam ipî agenti principali proportio
netar: & quia ſecundum primam rationem
elt minus principalis , & quas ordinata ad
fe ipfam ve productio effectus principalis
agentis , propterea dicitur prægia ad actio
nem , & effe&tum agencis principalis. Alij
Rurfus, dequorum pomero funt Albertus
>
Magnus in z.dift.i.art.7. & Socusin4. difto
1. quzil. 14. volunt non ſemper requiri in
inliremento actionem præuiam , & ciusior-
Ma proportionatam , & ad effettua cauſa
priacipalis diſponentem :fed cuoc talia & io
Deiaitrumentum indigere , quando effectus
producendas es inacora rei huiuſmodi ex-
pofcit difpofitionem :fecusvero quando il
lampoa expofcit ex natura rei; & quia effe-
gas creationis quief tota encitasrei produ
Czex nihilo talem diſpoſsitionem non ex-
poſcit,propierea repugnantia quæ in volui
Turin prima fententia non ex deffestu áctio
nis przuiz , ſed ez deffećta virtutis inanita
inconnubicabilis creadora eit delumendio
Cum autem his obijcitur teftimonium D.
There.quzit.45.poítalantis ia omniadtra-
mento actionem przuiam , & deffectu illius
cícludentis creaturaaià concurſuinftrumé
talicirca effecium creacionis. Refpondent
exhac ratione folum concludi a D. Thowu
creaturam non pote coa nacuraliter alumi lad productionê entisex nibilo reperitur ,
aDeo vt creationis inftrumentum , id eſt
quo
‫ وع‬d
creatura ve inſtrumentum connatun-
& fecundum legem ordiaariam nequit
creatioai deferuire : quia nequic habere
actionem præuiam per quam antecedenter
diſponatur fubieétum ad talis effectus recep.
tionem :non tamen conuinci, quod in ordi-
De ad potentiam Dei abfolacani non poſsip
abfzee rali a&ione præuia diſponente, D'eo
ad opus creaedicooperari. Alij deoiquede
quorum numero en Vincentius , dicuar,
-4
præuiaformaliter dittaćtaj per quam inliru
mentum faciat aliquid præuium ordine na.
ture :ci quod facir actio agencis principalis:
w proportio iplius indiresenci ad fubie ..
Cturo in quo aut circa quod operari deber ,
.
amenisad inftaractionis lige præuia dila
policionis,dum racioneillius nequit extra :
hiinllrumentum ,a modoagendicirca pro
portionatum {ubiectum , vr agac auc agere
Polsac circa aliudfubiectum improportiona
fum , & in illa fundacur quodammodo actio ,
& concurſus inſtrumentalis , 8: quia entis
realis ad non ens pulla eft proportio : prop
cerca deffectu nuius proportionis ad initar
præuiz dilpolitionis fehabencis docet D.
Tho, non pofle creacuram atadi.ve infiru
mentum ad creandum .
9 Sed pro veritatis declaratione duas Elligi,
datuam concluſiones , in quibus & Saudi tur jente
plusmentem ,& dicendum primo,per creaturis
( "
nullam potentiam poteft crescura elauari.virtutem
aut fcon tuuiin actu primo quoad effe creādi it
čtu acreacionis pofsit cooperari. Hzc da- ftrumena
tuitur aduerſus auctores primæ fententiæ , talem. à
& probacur primo raciocibus quibus arci
culo præcedenci oſtendimus ex D. Thom .
nullam creacurā poffe ve caulam fccundam
principalem concurrere ad creationem : il
lis enim verunque conuincitur, orcnimyni
uerfaliſsimus effectus qualis eft etlandi actus
& ratio entis pecirin ſua cauſa ( qualis cum
que fit)vircurema voiuerfaliſsimam,quæ rc
tia at comm
pugninax unicari.
imaac-fine vilaiofl
propcume
ortinco:& diliact
one qua ux
incerens ,& nó cas exigit müxin :ā virtute in
cauſa quouis modo illa ſua actioneper cian
feunte : & modus iplu producendi ex nihi
lo poicit virruten productivan iulinia
o.Pro
ergD.T
ne , :qua
tam hom fec
bat,urvri ado pro
turund banlidum
ipecia ratre
io
pugnantiam quæ in concorlu inſtrumenta .
quæ ad hanc formam reducitur : omnis.cause
la inſtrumentalis aliquam virtutem actiua
debet habere per quam pofsic aliquid præ
uium operariad effettum agentis principa ,
lis, aliàs a talem vietugum non haberes fro
ftra alumeretur vr inſtrumentum , fruftra ad
hiberetur ad agēdā,neq; oporteret decermi.
para efie inftruiadora ad determinatas actio
nes:id eſt,non effet cur ad vnam actionem
aluméretor porius vnum inftrumétum quá
aliud: fed relpectu non entjs nulla creacura
poteft
 In vniuerſam Ariftot, Metapb. 163
poteft aliquid præuium operári:neg; enim rationem ac ferentiam D.Thom.quiſic mo
circa nihil potelt fuam aétiuam virtutem deratüs ve nomine actionis effectum alique
exercere: ergo nequit allumi.vt inſtrumen- formalem , paſsionem aut contactum præ .
cum ad producendum ens aliquod ex nihi- uium intelligat, verus eft, & a nobis fubllio
lo :maiorem probat D.Thom.exadductis in nendus.Et probatur primo nam inftrumen .
conuenientibus , & rurlus illam exemplifi . tum omne deber habere duplicem poten
cat in arrium inftrumentis :fecurisenim fcin WWW . いいの です が なんかが
tiam ,alteram naturalem ad proprium actum
dendo lignum ,ex propria forina , & vircuce fiue effectum :& alteram quafi obedientia.
producit (camniformam , quæ elleffe& usar lem ad eff:&tum agentis principalis:ſed due
tificis quieſtagensprincipale, & ucin alns: plici potentiæ neceffario debet correſpona
ing uibus apparet quod omneinftrumentů dere duplex aétio liue effectus: ergo, Maior
eatenusfufciple virtutem ab agenti princi. probatur,nan agens principale duplicem
paiad effectum illius,in quantum haber vir habet reſpectum ad inſtrumencum habue
tutem operáriuam ,per quam aliquid prz . enim fe ad illud vo vtensillo , & ve eleuans
uium poisit operari.Minorem vero probat: ipfum , quorun primus ſuponiturad fecun
quia cum creario fic productio cotius endis, dum prioritāte nacuræ ,non enimeleuat nili
& coni eocitari nihil præintelligatur ; circa Vrendo inftrumento :; & propeerea dicitur
quod non poteftoperari créatura; propten præuius primusad fecundum fed vfusrefpi
sea nequit aliquid præuium effèétui creatio cit potentiam ac virtutem naturalem inltru
nis operari. Et hæcratio'licet voluerfaliter menti : neleuat
cialioemautem refpic
n dum
iepotentiam
u m i f e c u am
probat nullamfucreatu
m ram poſſe inftrumene Rr
n tum ecipiat irtutem qaurticipaitn a ,
talein concetrer babere refpemctu creatio * f r u m e r lisvravd p
Dis ,ſpeciali tamen ( vcibniideens lubdit D.
c agentis principa r us
elf.&uunmdo illi paror
Thiole.) conuincitahtaorcainócpuorea , idd imlpuomf u
priiuufmccuomoqpueer str:eumregnot.iScucplex Cinaseffpectu
e t
fib eliet in cre cor , qui nul cu üciiin d
corpusag niſi tangendo vel monendtoè:scò ficken miniproudméti debét réperiri :ergo,
quitraintgiir ſua attieornei aliquidd præexiſra qusiöodnpeonsl reinsitr fdé diuopnliesx actio,aeuttduplexlifcoirtmear
fit is.Ex mou , quo eft cont rat a
lir eiu oneact e eff deb ex dup
s
creation is quibus ivuesrbis ad chiutcarin omniae minirati ſpecificata :Abiécéden : proba
bus creatur vrgent condia
s ntarij impoſ turina in cf.dEtu adeqpuaaltieu,s & cöpleutem fumpa
tibilitas concurfu infutrraume umuade creatiüoe to eft aliqui epriaci tionis intent quouds
nem ,nam nulla creat , null inflr
- eſt prius ordin isnten , & eft effect
mentum poteft agermeatniitoi nperæuio aliquocó agenris prpianlciitpearli . Rurtſuums elt aliquid mi
cactu atque aproxai ,aut elroceali aut nas prinnciis inita en , & prius via geen.
virtutlislu:pdroptere enim nisequitagdum phiſia neratio re,fcilicuetcem per quod niémnftrum is
ceini quod eit diſtan lecunnus tem- tum deffleis virt tum, & actio
a agent
p ,q c m non exiftat nullate ed ei alio
u s u i a u p r i n c i p a d ' e f f e c ,‫ & و‬e a a tio aut
f t u r č
u il s
quo contact pocelt conjuunsgi refpe- a c t u i s effectus iplusenitnűſtrue
LED

con c aut ali q u

n i s
étu no ent nul ctiocon
n
l u s t a c t , nul aproxi
l a me :er . Qtuacem li dicas inufotrum radpdeir
n t i g o o d
m a t i o t o
au c nus pon i u t e f t dariin crearu . Luam mer enci a line aliq ſupe
g o
ja : er nuur l l a t e ci iclendopotelt opera-
r c a l u d to poflem eleuari Demo.C,o&ntdreafferre virtutem
1
1 :o p e r a c a u c e m produ totam reien diuina ad effectu h očeli,na min m
o u m
tit a t e m n
euxmennoci en c e . D i c
fe t do derreamtio-
c u n ſtr u n i e n t a lu m p t u a e D e ad om pe andu
o r
e
m i a n i i r f
e qt u o d h ea virtu retuerx
a b r
rion pureplatranmon recipe virtute diuina co
p r o p r i f o r m a e
pm qr u a m ponai autope a- partici inete ,& illaum r deférre iaudumcffe
d u
aliqui præui effectu agoentis princip i 排
čtum :ac proind allumit icvtdelat di :
Ls: quodusveitir vere operati vel palsio , vel uida virtutis :fed nequit'l affumi fine aleida
Contacttar, vel aliqouniissalius effectus habens quo præuio motu aut contacto :ergo.Pat
leadinl opernadcai : hæc aſſertaio ſtarui. minor m, tum quia aliud efetrdeeferre vimrtuteri
Tur pro explica maiori affumpc in præó diuina , & aliud produc effectu diure
næ virtutis: primumi'enim ordinatur ad le .
diretodifcurfu
:f1: Albercum ,AngeliciDottoris,&
& Scorum quilicec aduer
conue- cundū;& illi eft præuiū'ordine naturæ :de
2012nt nobifcum in prima concluſione ratio . inde primum competit inſtrumento fecun .
172m tamen Sanćtı Doctoris non admité düm propriam formam ; ſecundum vero
funt.Nequc ad effectum actionis præulæ in . virtuce participata a cauſa principali . Tum
durumentirepugriantiam inftrumentalis con eciam quia deferre eſt operari aut pati aur
curfus ad creandum reducunt. Rurſus ftatui aliquid horum ſaltem reductiue : ſed om .
tur pro defenfione primi modi explicandi ne inftrumentum præintelligitur deſèrens
per
 14 Liber ſeptimus, Q1l@ft.IIII.Artic. IÌIT.
per fuam formam :ergo præ intelligicur ope auctores illiustertij modifuo fundamento
fans aut qual operans per fuam foriram deliruunt hanc voican iasioncm Diui.
denique quia ficet Deus poſsit aſſumere. Thomæ , quæ fola ex proprijs inftrumenti
pron! Tumetto juſtificacionis hominis aud proceden : ſuadet nullam caufain fecundam
alicuius miraculi aliquam creaturain quiero polie Deo ad creacionem inftrumentaliter
ceniem ; vera & riguroſa actioneitanneno im cooperari;nostamen quinon iolum conciu
ni
plicat quodillam quieſcentem om ab fonem Sancti Doctoris verain , fed & eius
omnican opere,quam effccta ,cuncađu ,as Tacionen eficacem iudicamus, neque aucto
patsione afiumar:nihil enim tunc præojum ribes;neqca fundamento illiuscertij nodi
operaretur difponens ad effectan agentis afſeatimus: Tandem quarcus modus , licet
principalis ac proinde neque déferret vista facis cominunis inter recontiores Thomi.
cemilius : Diterre enim vidi& um eli aon ftas lit,nullum alium exiſtimomagisa menu
eft quiefcere ,fed aliquid caufare . Virimo te AngeliciDoctoris deaiare, nam impri
probalar improbando alios modos dicendi, misnon falqatmaiorem allumpiam ab ipfo,
& explicandifecundain ſentenciam . Secun . quæ elhecideratione inftrumenti eltparcă
dusenim deficit , quia fecundam Docto. cipare virturem caufæ principalis in qual
rém Sanctum requiritur inquolibec inſtruje com per aliquid libi proprium ad effectum
mento elevato, & moto abagente principa. illiusdiſpoſitive operatur : difpoficiue au
lidaplex virtas , alcera per quam opererur tem operarinon en folum efto easreale Haan
effectum caufa principalis miniſterialiter: bens analogicam conuenientiam cum alio
altera per quam opererur autexequatur ali circa quod operari debeo initrumeatalicer.
quid præalum , vipareces maiori prædiai Rurſus contra los procedit ratio qua D)
difcarſus: ſed eadein operatio in dioifibilis Thom . prætäcam probaj malvrän dicens,
formaliter segait correſpódere duplici vir quod fi cauta initrumentalis : nibil ibo agerer
tuti,alteri vtpropria,& alteri ve præcerna secundum illud quod est libi preprium , fraſtra
turalis:ergo.Deinde vbi ell duplex poten, arhiberetur ad agendum , nec oporteret ,o efe
112,& duplex ratio termini formalis, duplex determinata juftriuméta determinatait altionta
quoque attro formaliter deberreperiri ,quæ ỹ ccteninianalog + ca Preport Liter quả
a principio ,& termino ſpecien accipit; ſed cunque encia rediid faluatur, videant igitur
in intrerpento exigit, D. Thom . duplicem auctores buiuimodi dicendi Doctorem An
potentiam, & in effecia adæquato iltrumen . gelicum ijtis contrarium , & taceantur le
Idillingur, duplex operatum : ergo actio mentem illius alluquutos nog twilie , & eius,
hæc duplici porenriz reſpondeas , & ad ſententiam minima legui , denique ex eon
hunc duplicemliérminum tendens, duplex rum fententia lequitur,Deum pofle allume
debet elle faitem formaliter.Deniqueimpli recreaturam ve instrumentum ad creacio
cafeandé in actionem com @ unicari abeo . nem agt falcem non repugnare illam aila
cem priacipaliter , & iaitrumentaliter : fed nu ex hac ratione Diuui Thonæ :colequcos
D.Täon.arbuit inftrumento quandā ope ell contra eorum intencum , & elt ucidere
sationem propriam , ab illo principaliter in tertium nodum diceridieorum qui con
procedenten) ; & quandam participaran , ab Clufioni Sancti Dociosis ailentiences hoc
llo Domenáliter produttam : ergo ſentit fundamentum pro illa son admittunt:ergo.
cile dupliceo faltim formaliter ac proinde Sequela probatur.Nanlilola proportio ,
DOD 11iuatur mens,& ratio Doétoris Sancti conveniencia anai- : gica fufficerec ad l'ala :11
A kuicam implicem actionem infirumento dū munus inftrumenti :nullà elſet ratio qua
dualtatai 20ribuamus . Qgam tamen aucto . re ens creacū non poífet all'amiad operan
ses illius fecüdi modi faluare coarendunt. dum circa non cas ; ficuc allumitur ad opc
Tertius deficit quia ſublato hoc fundamen- randum circa aliud, Tora enim ralio quare
10 aon ſoperetracie adeo cobuinceps crea inftrumentum exigit aut exigere pocelt præ ;
turam non polleatiuniyeinſtrumearum ad ſupolitionem alicuius fubiecti circa quod
cooperanduia creacioni , osm aliæ rationes operacur , eft quia circa illud debee aliquid
ex inžnicate, & vniuerfalitate ačtus effendi, ptzulum operari, aut aliquem coaračium
& ex nobilitate actiocis creaciuæ quoadmo- exercere: fi enim , quiefcere omnino deben
dum operandi probant imposibilitatem cau ret,& nihilprauium operari , ex nuilo capi
12 pricipalls.Popis Deum:at im- ce nuiloque iure præiupofitum fubiectum )
poſsibilitatem caufæinfiruinentalis non de exigeret : ergo de racione inftruinenti ant
moo tiraijue ſed tantum probabiliter pro- operari aliquid præuium circa præfupos cu
bant . Tam eriam quia non ex proprijs in- fübiectum in fuolu a nobis explicaco : Auc
ſtrumentalis cauſa procedunt. Denique na poterit creaturs inſtrumeataliter concu srer
reau
 In vniuerfan Arifici. Metane.
re ad productionem ex non fubiccto ,exi- mentum ,negando minorem, ac adproa
baticnem pro-prima
gentia enim præſupoſiti ſabie ti ex priza cedens parte nezarur ance
uia operatione alit contactu oritur ; & non ad cuius primain probationem
ex enticare inftrumenti omnino quicf- dice materia primari ſe fola non poffe
cente . affumi ad phyfice aliquem cffcctum ope
10 Sed contra arguitur primo nani randum effective , ficut nec poteſt Deo
ratio qua cx Diuo Thonia probamus re- aut Diuina perſona iirmediate variriniti
pugnare quominus creatura poſsit inftra- mediante forma àqua haber eſſe;& poffe:
mentaliter concurrere ad creationem eft, accipere acum accidentaleni mcdiarite alu:
quia de retione inſtrumenti eft operari tem forma fubltantiali affumptibiiis eft:
aliquid præuium ; & diſponens ad effea fed tunc licet non habeat ex le operatio
ctum agentis principalis : fed hæc ratio nens proprie dictam , habet tamen pro
fiponit tria falſa , fcilicet , quod requi- priam caufalitaté materializandi circa fór -
ratur operatio dimanans ab inftrinen- mam , quæ lufficitvt mediante illa diſpo
to per propriam formam ipſius , & quod narad effectum ageritis principalis: nomi
illa operatio fit præuia;& diſtincta ab ope neenim operationis ,quamcunque cauſa :
ratione , qua operatur ad effectum agen- litarem, & contactum diximus:accipipof
tis principalis , & quo diſponat ad il- ſe , prærer quam quod ficut nequit áff :rzie
lum : hxc aurem omnia probantur effe nili mediante forma, fariselt quodinedan
falfa tribus argumentis , quorum primum te formahabcatactum aliqueta -velopera
probat primam partem huius liipofitio- tionem : & formaſubſtantialis vé præucnit
nis effe falfam : nam multoties alluinic omnia accidentia poteſt allumi; quia ve
tur inftrumentum ad effectus agentisprin ſic faltem radicalitereit operatiua ; & poa
cipalis fine aliqua operatione quam él telt habere contactlim circa fubieétum ile
liciat propria virtute præfertim hoc ha- quo operatura ett effectum miraculolum :
bec verum in inſtrumentis diuinæ virə & licetnullum alium operetur aut op : 13
tutis : ergo . Antecedens probatur :nam ri poſsit quam contactum matcriæ quan
diuina virtus poteft aſſumere ad opus informat, & ipſam informationem , & efe
miraculoſum materiam primam hominis;. fe & um formalem quem cauſat , & condu
quæ vt fic nullain de ſe poreſt habere nicat matcriæ , hicfufficit, vt illo mediante
operationem , poteſt etiam aſſumere for- affamacuraDeo:etenim fècundum tornia
mam ſubitantialem prout præuenit om- lem caufaliratein dicitur etiam forma ope
nia accidentia : quæ vt ſic non eft ope- rari , & agere in ſubiectum elle Dilo
ratiua : & poteft quamcumque creatii- Thoma prina fecundæ quælt. viò aitz,
ram quieſcentem affumere : nulla enim ad primum affcrente quod grátia ficun
crearura eft ineptum inſtrumentam ref- dum quod eſt qualitas animæ dicitu: age
pectu Dei cui omnia ad nutum ob tem- re in animain : noi permodum caula eta
perant . Secundo probatur idem ante- cicntis fed per moduni cavix formalis: fi
cedens : nam quando Chriftus dixit; La= = cut albedo facit album , & iuftitia iudum ,
care veni foris , & fimilia miracula vo- quam doctrinam repctit quæftione ille
се 5 volitione , imperio , aut imaginas articulo ſecundo ad primum dicens;propt
tione patrabat : intellectio , volitio impee rea gratiam dici operantem,quia in gencrs
rium , imaginatio , & vox cum clamore caufæ formalisſuum effectum operatur in
fuérunt initrümenta, quibus mortuosfuf * anima. Diximusquoque in quo ſenſu poi
citauit , & cæcos illuminavit : & tanieri
ñ fic creaturam quieſcentei aſſumere vt in
nullam operationem habuerunt ex pro- ftrumentum adphylice cooperandumefie
prijs circa cadauera aut animas defunto cui diuinæ virtutis,poteftenim illa afiume
ruin : fed deitas mediantibus illis actibus requicfccnt ab operatione proprie dicta,
Chriſti Domini illa miracula operaba.. non tanien quicfcentem ab opcrationeco
6

tur : ergo . Reſpondetur, ad hoc argıyı miniter difia prout ie extendcad opc:
Q rarioa
7868 Liberſeptimus, Quæſt.IIII. A rtic,IIII.
rationeni s paſsionem , contactum , & interiorimotuhominis vel eius bogantisa
me , vel etiam aliquo exteriore actu fex
effectum caufæ materialis aut formalis.
Ad ſecundam probationem fuponimus etiam aliquo comiatts, corporali corporis
humanitatem Chriſti Domini habuiffe in- eriam mortuis.vnde lofse decimocamion
ſtrumentalem virtutem ad immutationes fue dixiſſet quaſi ex poteftate ,fol.contra
miraculoſas faciendas ad finem incarna Gabaon nemouearis : ſubditurpoftea , non
tionis ordinabiles. Vt docet DiuusTho- fuit ante acposter tan longa dies , obe- ,
mas tertia parte quæſtione 13. articulo ſe- diente Deo voci hominis. Ex quibus ver
cundo . Vnde in quocumque miraculo haud obſcure colligitur dupliciter homi
quod Chriftus Dominus phylice median nes miracula operari , aliquando abſque
te humanitate patrabat , humanitas erat phyſico concurſu per ſolam orationein
immediatum , & præcipuum inftrumena: aut deprecationem vel meritum : quod
tam diuinitatis , diuerſa tamen miracula di pertinet ad genus cauſæ moralis,de quo
uerfis actibuspræuijs operabatur :quia te in præſentiarum non eſt ſerino. Nain hoc
Ite eodem Diuo Thoma fecunda fecun-. modo etiãhomo poreſt concurrere ad ali
dæ quæſtione 178. articulo 1. ad primum cuius entis creationem , poflet cnim il
virtus miraculorum comnunicata creatu- Jam mereri, aut pro illa orare Deum , &
ris non alligatur vni aut alteri actui crea- Deus motus nioraliter tali oratione aur
turæ ,fed mediante quocumque actu il merito poffer illam ponere in cíle. Ali
lius ſuam operatur effectum , ait enim : quando vero ex poteſtate , & phyſico
Diuus Thomas in hæc verba . Ad primum concurſu , mediante aliquo hominis actu
dicendum quod ficut proferia ſe exten interiori , vel exteriori, & hoc modo hu .
dit ad omnia que ſupernaturaliter coga manitas Chriſti mediante aliquo eius ac
nofcipofunt, ita operatio virtutum ſe ex- tu, aut contactu miracula phylice inftru
tendit ad omnia que ſupernaturaliter mentaliter operabatur , & hoc ſupoſito
fieri poflunt , quorum quidem caufa est diftinguenda elt muior : actus illi fue
diuina omnipotensia , quæ nulli creatu . runt inſtrumenta precipua , & operan
76 communicari poteft , ideo impos-. tia vt quod ac præcipue eleuara , nego,
fibile eftquod principium operanaimi- fic enim ſola humanitas fuit inftrumen
sacule fit aliqua qualitas habitualiter tum quodmiracula vt organum coniun
manensin anima ,sed tamen hoc poteft ctum , & vniuerfale diuini Verbi facic
contingere quod ficut mens Propheramo- bat: fuerunt iftrumenta fecundum quid,
#etur ex inſpiratione diuina ad aliquid & minus præcipua id eſt per modum con
Supernaturaliter cognoſcendum :ita etiam ditionis , vel actionis concurrentis , con :
mens miracula facientis moueatur ad fa- cedo maiorem , & admilla minori ne
siendum aliquid ad quod fequitur ef- go conſequentiam : licet enim actus ila
fe&tus miraculi : quod Deus fua viriu- li alios actus non haberent , tamen prin
te facit: quod quandoquidem fit prece- cipale inſtrumentum quod fuit humani
denie oratione , ficat cum Petrus Tabia
tammortuam fufcitauit ,vt habetur acto tas , non operabatur miracula nili vrcon
iunctum illis actibus , & cis aſſociarum ,
rum 9. quandoque etiam non preceden- &fatis eſt admunusphyſiqi inſt rumenti,
se manifefa oratione , fed Deo ad nga
Ium hominis operante , ficut Petrus And quod inſtrumentum operans yt quod ha
niam , o Saphiram menijentes morti in beretpræuiam operationem .Necoportet,
crepando tradidit , vt dicitur actorul5.vn quod:operat
ratio hocenionis
im eſſet darepropr
illius fit aliainope
iæ ſſum
proce in
de Gregorius dicie in fecundo dialogo finitum , quod fi Deus non corpushomi
tum,quod fanétialiquando ex poteftatemi nisaut animam fed ipfam dumtaxat vo
racula exhibent ;aliquando ex postulatio
ad miraculi productionemvolutioné
ne:vire libesquemodoDeus principaliter ceni,aurcogitationěaut ,quod poſsi bi
eleuet
& peratur,qui vtitur instrumentaliter, vel
le eſſe ex eodem Doctoris Sancti teſtimo
nio
 In vniuerfan Ariflot Metaps. 167
blo comprobari videtur : cang dicendum virtute moriva limol. ponit tres virgas:
eft ad argumentum ,ipfos humanos actus era ex ratione auton tacis formam arcificit
fe iaftruinenca diuinæ virtutis : fed quia dem trianguls : & limils contingit na ſcul
func actus per fe ipfos aliquid operantur ? Turæ , Pictura , ac characteron effortinas
præuium ýeraciones operandisvolitioeoim vode negandum eft antecedens , &
ett rendencia yoientisad ſubiectum , & ip . ad fing ulas probationes dicicur , quod in
fum virtualiter tangis , præror quam quod illis acri onibus duplex racio formalis Isle
eſt productio impallus in voluntare , lia tem eft dift inguenda , (ecundum quaton
cut intelle &tio fimul eft cognitio obietti, alce ram üril la actio a vircote motius &
& productio mencalıs verbi:vox quoque fec und um alec ran ab arte fèu aracionei li
audibilis in audicum operatur , ipſum tan . laque ad huius effectum præuium 11:quid
geado , & immucando intentionaliter ; & operatur . Tertio argollur , ad proban .
quzeumque actio , eo quod actio elt a cau . qum quod hæc operatio ex propita- fuf
La fecunda proueniens dicitur operari ali. iga iwitrumeari dimanans nullatenus re
quid præuium : quia ipla eſt ratio operan , quisagar ia vi diſpoticonis præuæ ad efe
di aur tangendi aliquid . & 10 fubiecto focium agentis principalis : rani milia
operatur fuum effictuni formalem , licud men uisdiuinæ virtutis talis difpofitio non
guzuis alia forma , & quando inſtrumen- exigitur : ergo non ell requifii in'ont.
cum eit eleuarum de geo : se actionis , non bus inſtrumencis . Antecedens probatur
oportet quod operasio præuia fic ab alio bripliciter : primo , quia divina , viirus
dillincta . Secundo arguitur , & proba . luós ellectus ie fola , & medio quočim
fur non seguri acilouam præuiam , & que 10 dtrumento poielt operari i ve -do
diftinét : lü ab operatione qua in lumea- cet D. Thom . in prædicto. ceilinonio g .
tom operatur ad eff- itum agentis princi- 173. Sucuado quia quando Chirrus per
palis : oan muicoulos initsumen cum $ 4, homanicatcm alumpcam misiculo paiçabae
deri indiuifibili operacione concurrit ad tali diſpoſicione non indigebac : aliquide
eit: ctum caufæ moueatis , qua aplicatur do enim luto oculos liniedat , quod po
ai ilius pioductionum : ergo non eft de sius riſus ceceprionem impediebat , quam
Tatlonc instruirenci operationem vel ali . parabac . Taćtus vero pianus quo preba
quid præhlum ad initai operacionis feha- tur non erat neceflarius omnino ,led cco's
bens exhibere . 4oecedeos probatur in : ditio quædam loca }is à proximationis aDeo
duatione namin figuacione monctajia . fuplebili : & propterea fine illo poterat
formarone chaiscar ? Din quos (criba cala . eadem miracula parrare quæ cum ilio f2
110 lcribii , & piciuris quas pittor pe . ciebac : vode , & locrus Simonis fine vle
nicillo devirgieiini his enim eadem actio lo consactu corporeo pocoullet Camarrz're
indiuifibilis itölur naui eadem action bene nocauic Dioniſius Carcutabus. lix
ne qua uigillusaplicacur , & imprimis , dige canımentario Mathzi capir. 8. & 1. di
Dat & Lacie formailter monetan , & ea . cons : Chriftum Dominum proprerea illa
dem elt operailo gud caiamus acramen- conétaru in patrandis miraculis víuin 1ca
Tum imprimii papiro , & format chara . pius fuifle , non quia tint vilo mir: cula faz
Eterem , & c. ergo. Ad hoc refpondetur , cere non poffee , ludivc in ipfo modoægio .
cum Caietano in allegato artic . 5. Soad enim sos fanands mirabiter , hominen Teelle
dentiam ; quod dupliciter poceſt intelligi oſtenderce, Tercio nan difpofitio præter
caulam initrumentalem exigere aétionem quam quod requiritur adelectum ad que in
proprisma & principalis agentis ; vno diſponit , debec ipfam fubie & um difpo
modo tic , quod fiordux actiones haben nere in quo cffectus et producendusi
Tes diucrfas res proterminis , ficut calor fed multoties actus præuij quos apërána
anina , & calefacit , & generac carnomg pur ex propria forma inftrumenta diola
& hoc non eft neceffarium ; alio modo næ virtutis aec requiruntur ad effediuni
Lc , quod voa operatio fecundum rem fit, diuinæ virtutis 9-110900 fubieétum in quo
& ditunda formalicor ,aut virtualiter inula reciprcar eifectus , acciguni ve illud di
tiplex fit a propria forma inftrumenci, ponanca trgo. Minor patet , maino :*
8€ a viscute agents principalis : & proue Chriſtinihil corporiLazari imprefit,in quo
eít a forma propria inftrumcnti faciat ali . returrectionem operatus fuit mediante illa
quid præuium ordine nacura , ad quodtia Foca , Lazure veniforas, Aqua quoq; baptif
cik prout eft ex virtuce agencis principa. malis animæ in qua caufac inftrumentalitet
lis ; ficuc fitualis compoficio crianguli ex gratiam nibil imprimit :led olid Augustino
triota ង
 Liben feptimus, Otcft. IIII: Artic.III.
aadatu Si, in Tozando corpus tangit , i ftrumentum erat divinitatis huoc 208 ild
cor cbluit: ergo. Refponderur pegando an, lum acum determinate nonponularet, che
tecedens.Ad primamprobationem parer ex men aliquem actum dat contacta debeabi
di& is,quod diuinavirtuseriá fi medio quo exerce erat, vtdiuin
cüque inftrumento fuos effectus miraculo moriore,quiaioſtr ementü aas
nem ad effe& us miraculolos deferrë
fosoperaripofsit,& etiam felola : quádom poffet:vrex profello gap.gars,arto 2.oftédo.
men vtitur inftrumento , eius virtus reci. Adtertiam probationem refpondetur,quod
picor & modificarur in illo, &prout fic re. licer maior fit vera de difpofitione præuia
cepta , & modificaca indiger aliquo actuquãeffectus exigitex fanatura, non tamen
ant effedu proprio ipfius inftramenti vt el vera de difpofitione ex parte ipfius ina
illo mediante diuina virtus , & imperium Itrumenti requifita : hæcpotéit in' allo ſte
ad ſubiectum effectus diuini, lufcepriuum bieâo recipi præfertimquando eft a&tio
deferatur; neque oppoớcom aliquaexperie inſtrumenti divinæ virtutis : vnde Diuus
traboiuſqueoiteadır.Ad fecundam dicebe Thomastertia parte quæftione 6:, articu .
dam eft , quod licet in omni iniiromento lo primo ad ſecundum . Ad huius folus
exigarut coatacus aliquis abi præuiaope. tionis confirmationem fic ait: Ad ſeente
FADIO difponens ad effatum principalis dum dicendum quod inftrumentiin habet does
canla ; divertimode tamen , Danu in truo altiones, quam inſtrumentalem fecundum quan
menta connaturalia , & ex natura rei rec operatat non in virtute propria fed in virit
quifita ad effectam agentis principalis , vt Le principalis Agentis :aliam propriars que
calor reſpecta igois ., indigent opera competst ſibi ſecindum propriam formami :
tione przoia quæ vere difponit caufan rut ſecari comperit fcindere ratione fue effi
do aliquam difpofitionem ad effectum sitaris : faceré autem leEtuni in quantum ej
CX Datora rei sequificam , & propterea inſtramentum artis ; non autem perficit inte
etiam debent operari aliam præuiam dif- firumentalem'actionem , niſi exercendo fiou
poltionem in eodem fubiecto effectus mem propriart , &c. liniliter facramento
principalis (ufceptivo : at inftrumenra di . corporalia per propriam operationem quan
Din2 virtutis mudorem exigunt determix $ xercent circa corpus quod taignat , efficient
Darioper : eo quod diuina virtus mie operationem inflrumentalem ex virtite dinga
aos decrminata eft quam virtus tagentis na circa unimam : ſicut aqua baptiſm abluen .
creati : & ideo neque esus effectus ve ab do corpusſecundum propriam virtäten ableit
illa procedic jodiger aliqua determinata animam in quantum efi inftrumentum viris .
diſpoſicione przuia ex natura rejt requifi. ris diuinæ : nam ex anima , & corpore vnui file
a oiG illam aliàs ex fua Datura ex po . Talent boc eſt quad Agustinus dicit , quod core
Anlaret , ficut gratia coltificaos virtutes Pas tangit , cor abluit . Ex quo tef?11810
petit infufas , & in adalro actibus liber Nio . pater fecundum menrem Angelici
tj arbitrij poftulat in fui prima infusio Dađoris eatepus inſtrumenta diuinæ virs
De aſſociari : tamen ex parte inſtrumen- taris operari diſpoſitive, ad effectum illius ,
ti petit actionem aut caufalitatem ali- quatenus aliquid præuium , & præsequia
quam præuiam , vt eius morioaem ac vire litum operari debent , criam fi in alio fu
otem ad effedum deffurre pofsic : & hæc biecto recipiatur : licec dilpolitio ex na
dicitur præuia difpofitio , non ex natu- tura' rei ad formam aliquam réquilica , &
fa effectus diuini , neque ex indigentia criam illa uquam initrumenta conna
diuina fircorisa : fed ex r a nt ær e m e p t ivo tura
i
‫ف‬

tru e
lla op uct in co ce ( ufcipa d c l for
i equifit c nim uuæec infnima.
m e n r i c
. S ibus eu h buas metopsrod ter ab agmen dprin ue , recio
QORt ailipiin shis carnio , & oſtsuis pno- pla lit,erpræ quuam quo unieiqs fhpoocfitvioni
tef reccipal,i ita noitc , p&i vir ageem . uerfas erſ i ver inuipursæ di am .
tisepãroin od nequ irrqeeucmiam , aeirliationn iu- i b u
n :ncera e a l on d n i m i t
p no a d f rm s ig .
o
bi quuiam de ffaelaicla opceat
ra
nis ge in neox ligipicu, rnon in iitgasn 39nt.
aut prz cau
s r m ienxaet . eScetdu o c
pit z, fed lig reficio : & bo m pha n
u e
90g0inzhæc retfuttismoinins detbet nusareſp e o
thacftium quusæ neft difp ima adæ bon bieicntue
u ml
di e vi ositi , eo ha mpirere o de rai- le lect, no in an ,poqrue eſt iſpiutur
tion diſp o
ie,ct& p r o t
iuné fu
ft incedl em ; s foend enienricor itrij treecs æ : ac
cit , fi in acltiuos fob ing conutis eipiias-n ta a accepti lib urarbponen ad grati i1er11
n t u
quo ít ecffe podfiituo . aVriurrt t"erceecdien aniw ſmuæſ icctant, diſ r n or io
gituum , i ppolit
tur s. Ho m lup anitasneg ſtian tijs parniie fuab d .fcSeipitiu dif ina
lice sai ham Chri , quia im . pro t u
dic ali fu a for
4, ind
 **
In vniuerſam Arifot. Metaph,
ad quam difponit porelt babere ; afora
tiori illa quæ improprie difpoficio eit.
Quarto arguitur : creacura pocelt con-
currere inftrumengataliter ad aoihiiacio .
nem : fed eiuſdem est poſſe anihilare , cu .網
ius eſt poſſe creare : Veraque enim opera
rio verfatur circa ens yt ens ; hoc eftcirca
proprium effectum diuinæ omnipotentiæ :
crgo poceric eciam concurrere ad creation
dem , Maior probatur , tum quia in aoihi..
latione præſuponitur ſabiectum circa quod
creatura poteft præuiam operationem ad
rationem inftrumenti requiltam exerce
re , cum eciam guia reſta D. Thom . in te.
ftimonio præallegato ex quæſtione 1786
fecondæ fecundæ virtus miraculorum ex
tenditur ad omnia opera diuinx virta
tis , inter quæ computatur anihilatio ' , &
hæc communicabilis elt creaturæ per part
ticipaciodem , weibidem docet Diuus Tho .
mas : ergo. Confirmatur primo ad anihin
Jandom minor virtus requiritur quam ad
creandum : ergo illa crit citra fioitam ,ac
per confequens poteft communicari caue,
iz fecundæ . Antecedsos pater , quiz [ e
Ate Divo Thoma prima parte quæſtion.
104. articulo quarto potentia , & bonicas
Dei non ita refplenucoc in anihilatione
lcue reſplendent in creatione : & non alia
racione , DiG , quia non eſt caniæ perfe :
ationis , & virtutis anibilare ficuc crea ..
re . Sicur productio gratis iuftificantis li*
cer Go proprion opus Dei , tamen deitru-
dio graciæ cciam creature racionali pom
ieli,competere ; quia minus ad deftruca-
dum quam ad producendum aliquid rem
quiritur ; vnde poreft rationalis crearu-
Ta principaliter gratiain diuinam deftrue .
xe , quam nequit ve cauſa principalis cau
fare , & licet peccatum quandaın infini-
tatem in genere moris inuoluar , tamen
quia hæc infinitas eſt in ratione mali , 8c
defectus , non obſtac quominus a creatu-
sa racionali fieri pofsic : crgo fimiliter li.. hilaconem . Confirmatur quarto : naar
cec anihilacio infinitatem quandam ino . poteft caufa fecunda xattute diuina con
&
porcet quatenus eit deſtructio cotius ea .; currere ad equi corruprionem , fimulque
Iitatis : tamen quia eft intinitas in genc.
Ie mali , & defectus , donobltabia guo-
minus a creacura poſsit caglari : licetcrca .
tio non poſsit , propterea quod infinitas
creationis , eft in genere boni , & perfe ..
Etionis. Confirmacar fecundo humanitas
Chrifti potuic phylice concurre ad anim
hilationem : ergo talis potentia non rem
pugnat creaturæ 帮
Antccedens probatur,
tripliciter. Primo quia habuit vircurem
phyficam ad omnia opera fupernacura-
169
diu , miraculofa ordinata ad finem huma.
na redemptionis , celte Divo Thoma ;.
part , quäiion. 13. articulo fecundo : fed
Duus,poruit ordinare ad hanc finem ani .
dilationem Lazari , verbi gratia , ficut or
dinauit relucrećtionem illius, neque enim
minus in Lazari anihilacione quam in clus
reſurrectione , ollenderetur Chriſti diui
nicas : hic enim fuit finis reuocandi La ..
zarum ad vitam . Secundo quia poterac
humanigas Chrili producere accidens ex
tra ſubiectum , & illud fic feparerum de
ftruere : hæc autem productio effec crca
tio , & fimilicer deltraćtio , eller anihila.
tio , quid effec definitio totius entis : era
go maior probatur , quiadefacto in crao
fubftantiatione panis in fuum corpus , po
nit accidens extra fubieétum : & ficuc
poſt quam eſt in fubiecto , porelt Deusie..
parare illud aediante cauta fecunda : ica
eciam pocelt,illud feparare In prima.eus :
productionc cuin com accidens fit fepa
cabile a fubiecto per fe loquendo , 1996–
dine ad diuinam omnipotentiam lesnper,
& c in quocumque Itacucitlero Pos
intiac
elle
teft ctiam accidens tic iepararum deftrue
re , liquideid per eafdem caulus vnaquæ
que res diſolui pocelt perquas pocuic pam
duci . Confirmatar tertio : agens Datu «-
ralc potelt corrumpere accidencia cucha .
riftiæ feparaja a tubiecto verbị giác
tia , fi ignis conlumière fpecies facræ
mentales , quantijas faltem extra lubic .
&um defnerci : fcd calıs deltructio eller
anihilatio qua mhil quantitatis relinque .
recur ia terum natul Rurius , lux adi
abfeccram folis lic deünie elle im Exif
phecio , ye nihil educatis illius remancare
Nullaquo alia fortiid ci fuccedat dj & for
la priuatio : igicur non repugnat agencia
creato concurrere ad totius enctaeis dow
Bruction ni,, ac per conlequens ad anime
impediendo ſuceſsionem alterius formæ in
materia cqui : poteft etiam concuroread
fcpararionem formæcæli a materia co
lelli : ſed cunc ſequerecur anihilatio ma
teriæ , quæ omoi forma delticuta verre
rerur in mobilum Pereit denique lacera
dos vtinftrumentum diuinæ virtutiscócur
rere ad tranſubſtanțiafioné panis in corpus
Chriiti,quãtit ad to calé pansi delirioné able
que potitione corporis Chrifti , loco illius :
co quod dificilius çit operari verãqua,&de
Q3 Atruction
 770 Liber feptimus,Ouæft.IIII.CAT,IIIT.
Dructionem panis, & poſsitionem corpo . lum effe,quæ efteadem atque de non eſſe ad
ris Chriſti ,quam alterum illorum , nempe
folam panis deftru&ionem: ac per confe .
quens,fiporeſt primum ,afortiori poſſet ſe
cundum virture diuina. Tunc autem illapa
pis deftio anihilatio effer: ergo. Antecedês
in omnibus his cafibus probatur: quia in il-
lis omnibus præſuponitor fubiectum circa Tertio nam aliàs creacura ageret philicetak
Tertio nam
quod crearura operari, & exercere præuiam diuinam adionem impediendo illan &
poſsit operarionem , & per confequens
opus anihilationis neque ex parte termini
neque ex modo pecit virtutem infinitam.
II Propter hoc argumentum ,eft triplex
modus dicendi,Primusalſerie creatura pofa
Fricitat fe concurrere ad anihilationem vt initro-
opinioliy meatum Dei , & de fatto fuille humanitati
Niort de Chrifti virtutem creandi , & anibilandi co
yirtute municaram.Secundus Suarij, Valenciæ vbi
ønibilax fupra, & aliorum iuniorum afferentium por
di poſsibi fe comunicaricauſæ 2. virtutem inftrumen
BMCTC4 talem ad agibilandam . Tertius eft commu.
nis inter diſcipulos Doctoris Angelici qui
pariter negantcommunicari poffe virtute
ad creandum ,atque ad anihilundum etiam
per modum inftrumentalis caufæ ,de quo vi
dendi ſunt Caieranus,Ferrarientis,& Bañe-
fius in locis præallegatis , & quia hürum fent
tencia eſt vera,& auétoritate Sancti Docto-
fisconfirmata . Probacur primo :nain Gcut
creatio eft cpas ſolius Dei, & eft efficere to
tum effe creaturæ: ita folius Dei elt totum
effe creaturæ deftruere : fed proprerea vir-
fus ad creanduo fequit alteria Deo conuc-
aire: ergo neque virtosadanihilaodum alte
fia Dco poterit conuenire. Minor parec ex
di& is ; & maior proburar :nam hacratione
D.Thom.3.part.quælt: 13.art.zidenegat hu-
manitati Chrifti pariformiter virtütem in.
mutandi creaturas parcreationem , fiue per
apibilationem , cuius hæc funt verba:immu-
tationes CTCATHTATHM ſecundum quod funt verti
bites innibil correſpondent creatorirerum pro de
ſrilicetproducunturex nihilo:& ideo ficutſolus
Deus poteft creare:ita ſolus Deus poteft creats-
rasin nibil redigere : qui etiam foluseasin ejſe
conſerudt ne ix nihilum decidant:ſic ergodicen-
dum eft, quod anima Chriſtinon habet omnipo-
textiamreſpecte in mutationis creaturarum.se.
cundo prabatur : nam propterea virtuscrca -
tiga deber elle infinita, quia diſtancia pertra
fibilis denon effe ad elle est maxima, & om-
nialteridiftantiæimproportionata : & quia
rermioas creationis,eft totalischtitás reife .
capdua gradum vniueríaliſsimum entis,
!
qui petita caufa infinita , & vniuerfaliſsima phyfice
produci:ſed etiam in rermino anihilationis
et maxima diſtancia, ſcilicer de eile ad nul- gum entmai
gando
effe,ficureadem eft via de Thebis ad Athee
nas , & ê contra de Achenis ad Thebas : uf
etiam vniuerſalitas,& plenitudo in racione
non eilendi,nempedeltructio rorius enuta .
tis:ergo pecie virtutein maximam ac vniuce
falil'simam ,quæ in ſolo Deo poreit reperria
cófequëter in Dei fubftantiam ,& eliontiana
phylice agerec, quia hæc a laa actionc tron
diſtinguitur:confequens eftomnibus modis
impoſsibile:ergo, & antecedes, & confequé
Tra probatur;fiam effe crearuræ proncettrer
minus creationis a folo Deo depeodet in
fieri, & conferuari : ergo creatura nitensad
anihilacionem alterius , actioncin diunait
phylice impediret:ſicurcaletációs sua acuro .
ne impedic actionein agentis frigiditatem
conferuantis.Quarto nam oinneinſtranieria
tum diuinæ vircucisconftituitur in actu pri
moper hoc quodin ſe falcipit dianam mo
tioncm :fedad anihilanduninequit diuinam
recipere motiónem :ergo:nator paret , cx
conditione communiinflrumenci ve fic , mi
nor vero probatur :Quia anihilatiofit perlo
lä digini cocorſus conferuantische, topine
fionem :Dco autem lulpenden töluum con
curſum ,nulla caufa fecunda potin moueris
ergo.Vndeexiſtimo quod etianiti bimann
tas Chrilti admiffo hoc difputationis grae
tia ) haberet virtutem: inſtrumentalem ad
creandū , illā non haberet ex confequétiad
anibulandum , in qubideceptum inucinio Soa
roz qui purae pariformiter loquendum te
dex craque virtutes*& quod adcö fie cano
xa, vt ad miſlavna neceffario alteraliradmie
tenda.Rarioio
V
momouer,edhæc viriman
implicar enim refpectuanihilationis areas
furam moueri auf Deum plytice influere:
cum porius anthilatio peta diuini conicisr
ſus ſuſpengonem :vnde relpectu nulliusmita
raculi in ſola diuini concartus fuitpensioner.
conliſtentis( quale pucant aliqui fute foll's?
obfcurationem quæ in ipfo mortis Chriili .
tempore concigir) poruithuthanicas Chr
ftrinftrumentalicer phylice concurroreiledt
adtalemiracalum , & fimilia que fuerunt;
moraliter dūcaxat cócurrebat: nequc cnin **LE
alius modus erac eirefpecta huufmodiiin
mutationum poſsibilis. Ex quo magispacer
ad huc lapfos fuiffe:Valentiam & ialios qui
negantes poſsibilem effe virtüteiu extra
creandum illamadmi
Deuin adinſt anihiländuria
ad fier
rumental
iter ünt Ada
n
autmem; ad
umore coru refppro
m mam
pri ondebat
turion
, nem
em
quod
 与

In vniuerlait Ariftot,Metaph. 176

quod ex alio capire repugnat vircus ad anie artito & 5. vbi explicat illud vulgare axio e
hilandum ,vrdictum elt:licet exdefectu præ magaciones ſunt ſupo& toruni, cam actiue,
ſupoſici ſubiecti,in quod caufa ,fecunda po- quatenus agere folum eft fubfiftentium , qua
teft operari,non repugnet. Ad ſecunda pro paſsiue,quatenusterminare a&ionem pro
bationem parec,ex aliero testimonio aducto ductiuam folum eft habentium effe : habere
ex tercia parte,quod gratia miraculorum eft aucem efle,eſt ſupofitorum ,de quo axioma
communicabilis,refpectu omnium quæ non te videndus eftD.Thorn .in loco proxime
inuoluuntimmutationem creationis autani: allegato, & 1. Metaphilicæ lect. 2. atque in
hilacionis.Neque alia eſt intentio Do&oris primo diftinét:5.quæft. 1. art.1. & quæft.3.
Sancti,fed eadem inuiroque loco .Ad prima artis. Vbiprobat,naturaliterneque materia
confirmationem nego antecedens. Ad pro- neque vllam formam partialem aut acciden
bacionem dico , quod in operibus proprijs talem (exceptarationali quæeſtà ſubiecto
divinæ virtutis eft latitudo , in alijs coim fecüdū ſe indepédes & capax ſubGlédi)por
magis reſplendet bonitas , & omnipotentia, fu perle aur generari aur creari. Sed debere
quâ in alijs: ca quo camē itat,quod ad omnia ad totiusproductionécomproduci fiue per
neceilaria lit virtus infinita , Neque eciam crcacionem ,que per generationem.His ad
el file in peccato , & deftruétione gratiæ, dendum eft quod accidensfeparacū a ſubie.
atque anihilatione : nā peccatú eft maliin. Eto ,non naturaliter, fed fupernaturaliter les
filltum morale quod fundacur in entitate paratur, & feparatum conferuatur a Deofu
Philica actus finita, & licfufficit ad illud vir plente vicemfubiecti ſubſiſtentis.Et licutfo
tus finita creaturæ rationalis : deftruétio au .. lius Deieft illud fic conferuare , ita ſolius
tem graniæ ,haber modum corruptionis, fi- . Duicricipſuni totaliter deftruere: poteltta
cutproductio gratiæ eli quædam generatio, men licetfeparacum alabitantia fic,non to
& licut creatioex parte modi excedir pro- calicer-deftrui:ficut contingeret di loco illius
ductionem gratiæ ica dellructio totius enim aliud ens ſuccederec : Veltatim declarabo
fatis , quæ ell anihilacio excedit ex parte mom Quibus fupoliris reſpondecur dupliciter pri
di graciæ deftrućtionem licetex parte termi mo negando maiorem fi fiar fermo de soca .
ai ab illa excedatur.Vnde no fequitur , quod li ſeparatione , & deliractionc. Refponde
creatura rationalis pofsit anihilare exco bur fecundo admillamaiori negandominos
quod poteft peccare , & gratiam deftruere, rem : nanticum accideas eriam ſeparatam ,ac
Ad fecundam nego antecedens, ad primam aliquid fubic&i ad quod dicic iñitrinſecin ?
probationem dicendum et humanitatem ordinem aptitudinalisinhærentiæ ,neque ta :
Chrilli habuiffe virtutem Phyticam adom les ſeparatio eflet creatio, quia non effec pro
nia miracula de fato ordinara in linear rent ductio totiusentitatis ,neque deflructio idios
demptionis:qon tamen ad omnia ordinabi accidéciséſſet anihilatio:quianõeilet deltru
lia ,ac proinde neque illam habuit ad anihie dio en tisfubliftétis cuius Tolius eít creari:ne
lationem quæ de facto non fuit in hunc tim que effet delicio coniu's entitatis ad tale acci .
ncm ordinata. Rurſus admiffo quod habuda dens pertinentis:pertinet enim ad illud acci
ric virturemad omnia miracula in finem reas dens eius conacurale ſubiettü , cuius entitas
demptionisordinabilia: dicendum eli illam neutiquam poteftab humanitare Chriftiaut
habuille diverfimode , acdiformulier i naí. ab alia creatura coraliter deftroi.Adcettiam
refpectu miraculorum ordinis gratia, ha- refpondeturnegarido minorem pro pomia.
buie vircucem Phyficam . At reſpectu aliarü parteznam in illo cafu antecedenterad pro
immutationum creaturarum fecundâ quod du &tionem torinæ ignis crcäretur à Deo ma
funt vertibilesin ni hil Phylica virtus eltill teriaprimafufcepriua formæ ignis v. gvia
deneganda juxta præallegatum SanctiDod qualüocederer alia quantitas limilis di quæ
constellimonium , & folum caufalitas most facramentales'ſpeciestuminebat ; vnde non
ralis per meritum , & orationem eltin ca ad eller anihilatio ,fedgeneracio'ignis, ad quam
mittenda. Adfecundam confirmationen fü fequcretur corruptio quantitatis,& acciden
ponendum eft quod creari folum eft fubli. tram : actio autem quæ ex vifua formaliter
ftentium , quibus competit proprie habere aur ex.vialterius actioriis fibi neceffario ane
ellesvedoceoD.Thom.v.p.quæft.45 art.4. xærelinquiéalíquod fubieétum in rerum aa
Vnde quiamateria prima, & accidentia non rura non deftruétio totalis : & fic non eft
年

habét effe perſe:ita tiequepoläntperſe crea
ri: fed debentconcreati ad concreationem
totiusſupoltiin quo,vel cum quo produca
tur: vt facius:ollendic Flandrenlist Metha
philicæ quæftusz arc.2;& in hoc 7. quæftirti
..
anihilario.Ad Tecundani partem dico defges
sturaloci non eſſe anihilationem ,aut omni
modamdeſtructionem ,quia ex vi illius ha
nec aerprivatas luto,& delucido non luci.
daepriuative Actioncsenim vodixi,non
fo
ad
rmas
a 4
17 % Liber Teptimus,OH.& L.IIII. Artic.IIII:
formas sfed ad compofita terminantur . Die fe effectui,etiam poterit inſtrumentaliter ad
ces aunquid lux ipſa poncit anihilabilis à illius creacionem concorrerezaur ruit racio
Dec:fateoringeogcaoihilabilem elfefed no pociſsima Angelici Doctoris, Hoc argumen
ex vi huiufmodi definendi, deficio enim illa cuni poftulat,vt prædictam rarione Docto .
Grerrererar in nihil , folo lacis fubicctore . ris Sancti examinemus : & in quo ſenſu ve
manéte ,deberet in pura negacione lucis ter rum fit quod eſſe, ett cffectus folius Dei , vie &

migarı :ita vt zermanere non priuatiue,ſed deamus,pro cuius declaratione ſequcasdu .

negatiue non lucidus: anihilatio enim elt de bium aducimus in controuerlian .
elle ad non effe totale prout dicit omnimo.
damentisnegationem . Ad quartam Bañe. Dubium appendix , an folus Deus
ljus loco citato in folucione ad quincum ait
probabile effe polle creaturam illis modis effectiue producat creaturarum
concurrere inſtrumentaliter ad anihilarioné exiſtentias?
Ipatcriæ : quo circa fegrenciam noftrani afa
ferencem creaturam non pofle inſtrumenia N quo cresverfantur fententiæ : duæ
liter ad anihilationen concurrere poilelim omoino cxtrema ;& alia el veloci mno
mitari ad res fimplices ,quæ son conſtátex
Dateria , & forma quarum eſſe àfolo Deo de
Tdia.Illarum prima afferic non folum
Deum effe &tiue producere rerum cxildin
pedet. Sed hzcſolacio nullatenus eſtadmic cias,ſed eriam caufas fecundas , ica principa
tenda: quia implicat creaturam fuo Phyfico liter illas effe & iue producere ,licet cûhoc
concurſu attingere anihilationem vt dicta diſcrimine quod Deus caufar cxiftétix actu
eft , & omnibus modis D. Thom . deaegar abſolute, & üne addico: cauſę vero fecunda
hamanitati Chriſti virtutem ad immutatio . caulancillum determinate, & vt propriu hu
ncm creaturarum fecandum quod funt veræ iusaut illius { ubiecti. Ita Caprcolus in l.de
tibiles in nihil.Vnde fecunda Tolucio de quã 8. quæl. , ad tercium ,Henrici, & ad tercia
iden Ausbor facim iafovat z quod potelt Gerardi,Scotus in 4. diſtinct . 1. quxſt.i.For :
creatura in ſtromeocaliter virtute diuina con fara primo contra gentcs cap . 21.54 . & C 55
currere ad equi & cælicorruptionem , & ad Secunda negar omnino exiftuntias rerum
millo quod nulla alia forma in marcriam in. produci effectiue àcaufis fecundis . Hanc ( e .
troduceretur ; ſequcretur materiam redigi quuntur Bañelius i.p. quælt. , arr.4. dub.4 .
ina nihil.Cæterum actio creatura non attin . & quæíl.45. arc, 5 . dub.2 . & Fonſeca vbilum
gerec materiæ anihilationem ',fed Gíteret in pralectione 3. & s.dum afferit,quod prop
folatormæ à materia feparacionc : Deus aa- soraa nulla caufa fecunda poceltinftrumena
tem falam per fufpenfionem fui concorſus taliser creare ,quia folius Dei eſt produce .
aicerius (acceſsionemimpediret, & materia to eſſe sei creatæ :& quodDeus ſoluspocelt
apibrlaret. Etper bocparecad cerciam exim agere in rationem entis, illam communicate
plum : dicendom eft enim quod Sacerdos los don & determinando ad hanc fpccicm vel
Iom porelt concurrere ad a tionem illam ad illam , & ad hoc velilled indiuiduum , &
tansfubitantiationis per quam ponitur cor- alij quoscitatFiandrealis quarto Mecbaphi
pus Chriſti ſub fpeciebus & definie panis, facæ quæft. 3. art. 6. Tertia elt velutimedia
quzanihilatio, panis ſcilicet , Boneft: quia allerens , quod eſc rerum caufatur à folo
ciastermibus adqué að eft no efle panis:led Deo vracaufa principali , âcautis veroteca
effe tale ſub fpeciebus corporis Chrißi ,ar fi disçauliue initrumentalicer , & in virauto
corpas non lucaderet loco panis , anibila Dei, hanc fequuntur Caieces . p . quæii. 45.
recur reuera { ubftantia panis, fed tanc non art.5 . quæfte44 . art.2. & quæſt . 104.artic . I..
Sacerdos , ſed ſolus Deos illani anihilaret Soncinas 12.Mechaphilicæ quæít .17. & Flá
per ſuſpeotiagem conferuatiuiconcurſus . dienis.4. Methaphilicæ art.6s præallegato ,
Vlcimo arguitur:eſſe creaturæ non eft effe , & in boc7.quæf .12. art.4 . & alijluniores,
Susita proprius Dei,vtnoa caulecur effecti: & quia horum ſenteutia eft vera's pro illius
uelalcem instrumentaliter & capſa feconda :: declaratione fequentes itacuo cóclusionesa
federuídem eſt poſſe eif:ctius dare elſe , ace Refpondeo dicendum primo exiſtentias Sentetik
quecreare:termiqus-enim creacionisefter rerum non producid caulis ſecondis princi. Auctor is
fe,& propterea D. Thom .hac ratione po.. paliter,fedà Deololo. Hæc côclufio ftatui circapro
siſsime probatſolum Dea pode creare ;quia tur aduerſus Authores primæ fententiæ . Ec duffione
(olasille poteſt effectiue dare elle, cû enim probatur primo nam propierea exiſtentia
eſſe di effectus vniuerfaliſsimus , in caufam dicitur àD. Thom, . proprius effectas Dei fotik a
existen
poiuerſaliſsimam eft reducibilis; ergo fi cau Hus.quia folusille y cauſa efficiens princis
La fecuada effeájuciafrumentaliter darcio palis,porcii cautare illam :ergo.Antecedens
pro
 In vniuerſam Ariſtot. Metaph.
baturinam D.Thom.ia 1 , p. quæf.8. arc.l.
2. contra gentes, cap.27.& lib.3.cap . 66, &
quælt.citata 43. art.5. prima partie decermi
nac exiſtenciam eſſe eifectum propriū Dei;
& ex hoc fundamento inferc folum Doom
poffe virtute propria y ideft per modum
Caufæ efficientis principalis producere el-
ſe creaturæ ; & non alia ratione nifi quia
canla ſecunda virtute propria illud nequit
producere. Neque eft alius fenfus qui con-
gruat verbis ac teſtimonijs AngeliciDocto-
ris :ergo. Minor parer:ná quod aliquidicúc
propterea exiſtencias appellari à D. Thom.
propriâ Dei effectum :quia folus Deus pro-
ducere poteft ens in quantum ens fine ali
qua limitatione ; & quod folius diuinæ om-
nipotentiæ obiectum adæquacun, & forma
le ett,effe vt fic;non congruit :nam D.Tho.
abfolure loguitur, & abfolure-creaturis de-
negat propriam virtutem producendi effe,
particolare cuiuslibet indiuidui . Rurſus
quod dicit Bañejus vbifupra concluſione
vicima, ſcilicetappellari effectum proprium
Deiipfum efle, quia ſolas ille effectiue pro-
ducatillud, & nulla alia caufa (ccunda etiam
inftrumentaliter accingat eius productioné:
Doncongruit prædictis reftimonijs , in qui-
bus D. Thom . folum illa ratione probatnul
lam caufam ſecundam virtute propria polle
producere effe :quod eoim neque inftrumé treipondec aliquod obieâum adæquatum ex
taliter concurrere poſsit ad creationem ex
alijs fundamentis probat, fe vidimus, & no
exhoc quod efle fit proprius effecus folius
Dei.Igitur cögruusac legitimus ſeoſuselt,
quod folus Deus poſsit perſe ac virtute pro
pria illud producere , cui non obftac caufas
fecundas inftrumétaliter accingere ejus proe
ductionem . Probatur fecundo , nam caula
principalis elt quæ agit per formam faltem
æque nobilem cum ellectu , quem fibi aſsia
milat in forma perquam operatur :fed cau-
.
fæ fecundæ non operantur exiſtentiam effe-
Etus per formam æque nobilem ,auc nobilio.
rem : ergo non cauſant illam principaliter,
:
Misor paret : nam ignis generans ( & idem
de alijs caufis ſecundis dictum puta )nó pro
ducit exiſtentiam ignis geniti perſuam exi«
ftentiam ,quia exiſtencia non eſt operatiua,
& non actuac fopolicum per modum formæ
informanţis:fed permodum actas & termi
ni :propterea oamque eſſencia diaina potelt
voiri Darura creacæ per njodum exiſtenci
ad fuplendum munus exiftentiæ creatæ ;quia
vnio , & actuatio exiſtenciæ non pecitimper
fe & ionem in formationis, fed forma quæ ellt ne generante,quod fit ignis;fed quod firen's
ratio operandi Phyfice,deber voiri perin- 'actuale,babet à virtute primæ caufie, qua nie
formacionem Phylicam ,qua ratione aequit diãte ignis generzi.Tertio ,ná propierea um
eſſentia diuina perte ipfani vniri per modu nes cauſæ ſecīdz indiget auxilio fiue cócus
174
auxilij:quia auxiliam dacpofle Phyfice ope
saris & vnio forme dantis Phyficum poſte
ad operationem petic in formationem Deo
repugnantem.Igitur caufat exiſtentiain ig
nis genici; per formam ſuam ( ubftantialem
media vircute accidentali calefactiva : hæc
agtem refpectu exiſteoriæ ef ninus nobilis,
& actualis,quia tefte D. Thom.l. Pigaæfta
3. art.4. exiftentia eſt actualítas ommum.for
marum , & omnes forgæ in ordine ad exifté
tian habentfe permoduna ſubiecti & encis
potentialis:ac proinde nulla caufa feclinda
virtute propria aut per propriam forman
poseſt exiſtentrā cauſare: ſed reſpectu illius
habebit fe vediuinævirtutisinſtumentum.
Tercio probatur ,nam obiectum adæquaium
& formale cuiuſuis potentiæ ita perfe pri
mo refpicit potentiam quæ ei adæquatur,
quod nulla inferior poreti virtute propria
illud actingere , nifi in virtute illius cuius
obiectum eſt formale, & adæquari :fedobie
Étum formate, & adæquatum omniporentiæ
Dei,quæ eftvircusactiua infinita , & -vniuer
ſaliſsima,eft ens,cui efle non repugnat: er
go nulla cauſa fecunda poteft caufare eſſeni
fiin virtute caufæ prima, & quatenus parcie
cipar aliquid de virtutediuinæ omnipoten .
tiæ . Maior paret, nam refte Philofophoſe
Gundo de anima tex. 33. cuilibet patepti
cuius vnirate potencia habear yoitatem at
que ſpecificam diſtinctionem , & ad quod
nullapoteotia inferiorpropria virtute pof
sit attingere ,ſed cancum virtute ſuperioris
cuius eft obiectum adæquatum , & propterea
pulla virtus inferior ad charitatem poteft
atringere vltimum finem , quieft obiectum ,
formale charitatis,niſiex imperio ipfiüsche
ricacis per quod quandam illius parricipac
impreſionem.Et quia obiectum adæquatum
intellectuseft eps fub rationeencis , nulla
alia porentia attingit ens fub hac rationecó
muni, & primordiali : ſed fab aliqua recione
particulari,pura colorati , audibilis,& c .Mi
nor vero probatur,cum ex diffinitione om .
nipotenciæ , quæ diffiniturelle vireus potens
quidquid non repugnat elle,tum etiam quia
nulla alia potentia perſe primo reſpicicef
fe creatum ſub rationecommuni, & primor
diali effendi prærer omnipotentiam : ipfa
enim perſe primo reſpicit effefub ratione
dieta :aliæ vero caufæ fecundæ habent deter
minareens,& eius deterininationem produ
cere,verbigratia,ignisgenitushabec abiga
ſopia .
 Liber feptinus,Olap.IIII.Ark,IIIT.
Lu przdiocaufa primę, quia inomnibus fuis dum aliàs in omnibus' operibus, nature , &
efficibus producubrexitentiam , & gradū areis admiſceretur creacio quod eftcontra
eotiscommun
tione maximiziſsim um.Quorum
actualitatis,
primu
& fecundummra
ra .
D.Thom .1.p. quafl.45.art.8. vbi prob.it
in operibus naturæ & artis non admifceri,
tione maximæ vniuerfalitatis nequeunt pro fed præſuponiCreacionem : quia in his que
ducere niä per virtutem Dei,& veillius in per curam aut.parartem fiunt,nihil crea .
Arumenra.Diuinæ autem virtutismotioac tur;forma enim educi.ur de pocencialubiem
impreco in przuio concurſu eis.communi- éti, & materia, quæ fuit creata præluponi.
caurzvt docemuslib.8. quæft.9.arc.g.ibinā tur,cxcepra hominis generacioncin qua na
que oftendimasclanſsimisteftimonijs,acra dummateria præfuponicur creatailed anima
tionibus Angelici Doctoris , caufasfecun- producitur percreationcin . Deinde fi exia
dasad ette rerum ao propria,fed diuina yir- Atencia produceretur per creationen , adil.
fute polle concorrere , diuida inquam non lius productionem , neque inilrenzocalicer
increara aſsiſtente , yt falſo quidem Neoreri Caufa fecunda concurrerer, cuius opodium
ci autumabant:ſed creata, & recepea in cau- ftatuitur ma fecunda partc huius conclufion
fisfecundismediaore præuia notione accó mis:ergo dicenduin elt primî , failicerquod
curſa : vt ibidem ex contextu Sancti Docto , exiliencia rei genicæ ducitur igo modo de
Tisdeduximus. Promultis autê teftimonijs potenciafubicchi: & cum caufa fecunda con
vnicum fufficiatquod habeçur quælt. 3. de Currar ad productiouem forma de potencia
potentia arc. & art.7.in corpore vbiſic ha ſubiectieducibilis,fequrur de primoad vlas
ber. In qualibet artem re naturali inuenimus kimum :quod caulaconcurrieollcctiuc adesi
quod eſt ens, quod eft res naturalis, & quod eſt ftentiæ productionom . Secundo oun caulit
Ellisveltalis HatsTR 2 94074m primum eft com- fecundæ ;& agentia naturaliaquando proda
nineomnibusextibus, fecundum omnibøs rebus cuntſuos effectus timpliciter illis dane ciles
4turdlibus,tertina in vnafpecie,oc.Etpau quinimo producercoffectum nihil citatud
cis interpolitis ſubdit :neque aliquid agit ad quam dure effe effoctui: & exiflentiacltcera
eßeniſiper virtutem Dei, pum enim effe eft coa minus productionis , licet non totalis & primo
** uns/simuseffectus,primus, intimior omnia marius : forma enim eitquæ eft formalis cerka
busalijs feftibus,& ideo joli Deo competitſe- minus generacionis: & compofitum eldere
Hidura purtatem propriam talis effectus. Quid minus totalis,& primarius, & vi qui : tamen
Clapius?profectonınıl. Nullis igitur iam de necforma,neque compolitum carminas ge
incepsegeamus ceftibus vt IunioribusMe
a cauſastube
thaphilicis perfuadeamus exilienciao a foc ponicur extr,niſive ltexinte
: vnde ittéger
ria term quá
per inus
Jo Deo vě à caula principali, & per propria formalis,fiuc vceto ei form av allocracacxi
Virtutem poffe producia
Atenciæ , & torm voqun,cl có
: ſiuelici
13. Dico ſecundo caufa fecundæ attia- pofi tum vt exiliousfocalis
eus: ergo limp ter ageria
Budi nedom determinatione exiſtentiæ ,fed nacuralia, & caule particulares dant elle Luis
işûus exiftentiæ productioaem vc diuinæ eff: Ctibus; illofque efficiunt exiſtences,Ter.
Virguris initrumenta . Hæc ftatuitur aduera tio nam cauta corrumpentes, illud deftruñe
Ius Authores ſeconda lencendie, qoi allerüc ac corrumpunt quod caula generantes prom
ducunt . Cunigeneratio , & corruptio opo .
à caulis ſecundis non ipfam exiuencam , fed
dumtaxat illius determination produci.Di nantur, & hxc deſtruac quod illa ponit : led
cunt enim exilieociam habere duo : ſcilicet Cauſe corrumpeores deftruant elle rerum
qaod fi actualitas vltima per quam quæli- quas corrumpunt, verbi gratia, ignis corru
berres ponitur extra caufas,& quod lie actua peasaquam deliru efle aquæ : & quando
licas huius individui ,vel huius nacuræ parti corrumpit lignum deftruit cflelign : liquida
calaris.Ad quorum primum non concurrūč caufat non effe illius ; cfi enim corruptio ve
caufa fecundz, bene autem ad ſecundum , dictum eft mutario de ello præcxiſtencs fu
quia dum caufa fecunda producit lupofitū, police ad non efle eiuſdem :ergo caule gene
atque eles nacuram particulare ,determina- rantes particulares reuera producütcile par
coaen cauſar exiſtenciæ ; conditio enim , & ciculare ſupoliti geniti. Dices quod caufa
Datura particularis per quam indiuiduumli particulares dant limpliciter elle , & prodam
ue ſupotitumel ſuiceptioon cxiſtentiæ ,eft cudirem exiſtencem , non quia producand
çacque illius determigaciuu , Sed noilracom ipfam exiilanciam;fed quia illam coniungūc
cluto probatur pro prima parte . Primo, Capolico, quia vt caufa aliqua dicatur fimpli
ná vel exiltentia rei genitæ , verbigratia ,ig citer facere tale , fufficit quod ynjar fo mam
nis , equi , & fimilian educitur de porentia fubiccto ,ve fiquis vnirer albedinem præexi
tau tannino ex nihilo.Non lecú ſtentem parieti , fimpliciter faceret album:
& prop
 In vniuerſam Ariftot.Metapb. 175
& proprerea homo generat honinem , licet ciensperdimanaciopem exiſtentiæ . Quorú
animam rationalen non producat : quia dil- ſenicaciam vc fallam in hac conclufioncim
ponendo materiam ad illius receptionem probamus : afferimuſque formam refpectu
illam vnit cum materia ,Ira laspliciter cau. fuæexitemiz, non effectiuam quc formalé,
ſx particulares dicuntur dare exiftentiam re fed materialem dumtaxat caufalicatem ha
bus genitis,& illas facere exilléces,quia exi- bere. Et probatur poflra conclufio primo,
fientiam crearam à folo Deo vniunt fupoli nam effeciusformalis ſecundarius, five dima
tis.Sed contra hoceft : nam alias in genera- nans à forma,produciturprincipaliter ab ca
tione cuiusliber compośli naturalis admiſ . dem cauſa quæ effective principaliter produ
ceretur creatio exiſtentiæ , & non folum prz cit formas ivadeab eodem igne generanie
fuponeretur creatio materiæ; quod eft cona à quo producitur principaliter, igois geni .
tradoctrinam DoctorisSancti , qui in præa tus produciturforma illius ; & omnes eius
allegato art.8. negat propterea in operibus paſsiones : agensenim quod dedic aut produ
Ilacuræ, & artis admifceri creacionem : quia cit forma,in eodégenere cauía , & eadé virtu
nihil de nouo in generationenaturali aut ar çe dat fiue producit cófequécia ad formā;led
tificialt producitur per creationem : præſu . caufæ fecundæ ' particulares principaliters
ponitamen creacionem ,quia omnis genera & propria varture producunt furmas rerum
tia fii ex materia prælupolica quæ fuit pro- Dacoraliï :ergo producerent etiam principa
cocta per creacione.Deindefequitur, quod liter, & propria virtuteexiitērias ; quæ adeo
inonnigeneratione rei naturalis contiagat formas vt effectus formales, & ad inliar par
idem quod in generacione nómiais : quia fiais confeqeūrur.Etcām bocfit talium ve
agens naturale aliquid creajun á folo Deo demöftrauimus:faiſum quoq; cít , exilerijā
nempe exiflentiam voiret ſubiecto ; quod ta effe effecium formaléſecundariū torpa, &
man fingulariter facemur de hominis gene . ab illa dimanangen . Secundo nam princi
Tations. Tertio quia aliàs elle equi. Leonis, piam furaiale auceticiensper dimanacionē
& imium Cabludarium effet incorrupribi alicuius effe @ usgelt illo perteciias, & actua .
le ,licut efle animæ racionalis : liquidem non lias quinimo eſt finisillsas ahac cnim ratio.
eit generabile :quod autem non eft geoera- ne anima raſionaliseſ actualior , & perfer
bile , neque eft corruptibile : & Qcquando Egior ſuispaſsionibus,& eft finis illarū: quia
equus corcuaipaturspanerctexifiétia illius, paſsiones conſequuntur ex illa;& lupt pro
ficut corruptohomine maner exiftétia illius prerillam , & obiectum propterea el ačtuse
non vi actos hominis fed vt actus animæ : ac Lius habicu quiabillofpeçiticarur ; & finis
proinde cum exiſtegria abique anima non illius gria ell cauſa formalis,& velur exem
polsit manere:maneret eriá anima equi, im- plaris: & hac de cauſa eciam terminus mo
morralilq; acque incorruptibilis effet: quod tus elt finis ipfiusmoius , & illo actualior,
tamen eitpluſquam falſum :ergo , fi hzc ine quia exordine ad illum ipecificatur: lednul
conuenientia non dantur,dicéadú eft ,quod la forma eli actualiorexillentia:cum ipfa fic
ficus ello equi ,vel Leonis vere corruptum , omnium a&ualicarum actualitas, vt dictam
acdefruétum fuit,& non folum ſeparacum eit:ergo.Confidiaturstiam cele D. Thom .
àmateria ,ficuteife bominis per corruption i.p. quelt.104.216.4. ad fecundum poten
nem hominis folum feparatur cum animara tia creaturæ in ordine ad elle, capçum eltre .
cional : a wateria hominis ;ita in generatio« ceptiua:eo quod vcdocuerat quætl.3 arc. 4.
ne eiuſdem equi ,vel Leonis exiſtencia vere omnis formi,& nacura creatanabeele yopo
furt producta per generationem naturalem , tentia fubiecti veluti in actu primo in ordi .
& non tantum voita , Secunda pars proba . nead receptionem exiftentiæ , quæ e tonn .
tur :nam exdićtis conftat esillentiam reina . pium vitima actualitas: ergo nulla formaha
turalis vere produciâ caufis fecundis , ficut bec refpectu exilienciæ receptæ caofalitaté
& vere corrumpitur:ſed non producitur ab principiiformalis aut eificiearis. Turtio ní
illis principaliter aut virtute propria , vtex exiflentia prius vnitur roti compouto , &
D. Thom.probauimus :ergo producitur in- illad actuat quam vocacur formæ aut illam
fromentaliter ,Dico certio nulla forma crea actuet;mediante enim toto exsitanopartes:
ia eft caufa effectiua aut formalis exiftentiæ & licutfieri perte primo eft iplius compoti .
compofiti. Hæc affercio ftatuitur aduerſus fui , ita & ello perſe primo elt iplius come
Authores primæ fententiæ , & nonnullos lu . pofiti curus elt fieri : led li forma effective
diores etiam es difcipulis Angelici Docto . Cautarer effe,prius haberet in ſexiplum elle:
ris , qui ſuperficialiter ninis intelligentes eo quod cauli efficieos operator in quanto
quædam illius teſtimonia ;dicuntforma rei ell in actu per exiſtentiam , & præinrelligio
naturalis eile principium fornale , & effi- turetteciuivo exilés, & confequéter ti esie
fcotia
170 Liber feptinus, Oueſt,IIII.Artic.II .
( tentia proueniret effectiue à forma , prius denciniſefoiz . cap.z.diftinientis policone
Youretur illi quam alteri : quod camen oftea
disius eile tullum :ergo & antecedens,C5
tirmarur; nam ex cal producione cxillen-
tiæ plura lequajturabſurda, quæ nullate-
Dus ſuntadmircenda,fequiturnamque for-
man præintellectam exitientiæ iam exiften
re;quia ell cauſa efficiens illius Seqoicarſe
cando quod forma producat leipfam ,quia
producieluumeffe, & idő elt preducere ali
quid acque producere ſeu dare illi elle.Tera
tio ſequitur quod forma feipfam reducerer
de potentia ad a &tum , & fccundum fe to.
tam : quod-camen efe impolibile oftendis
Philofophus 8. Phyűcorum cap. 2. ergo.
Denique,na id quod eft effectus Iecñdarius Dalem in quantum cerminki szacuralem ge
ad primariû termina generationis; fed ad
illom conſequitur per quandam reſultana
tiam : fed exiſtencia pertinet ad primarium
termiqum generacionis naturalis, & cx vi
illiusperſe attingitur.Non enim generatio
jo termino primario folam baberdare for-
mam , fed dare formam cum exiſtencia:ve
de ficutfublikencia liue perſonali casin ge:
aeratione comunicatur per modum termi
ni, & complementi ipliusrei geaitz & no
refulcat per dimagationem extorma aut na
turarei genitz ,vceleganter aduertit Caie .
tanus 3.p. quzít.4.art,z. circa finem :quia
non eſt propria paſsio :ſed terminus,& có«
plembentua ipuus natura perfe primo per
generationsm producte: itacxillentia non
Icſulcat per dimanacionem ex natura aut
forma comunicata per generationem natu
Talem , quia non eft propria paſsio , led eft
agos , & velut terminas cóplens dzaćłuás
apſam naturam acformam ex vi generacio-
nis perle primo communicatam.Sed soga-
bis virun accidegna immediare & formali
Teres:itant pereandem fubilas liæ exilen
1120 ? Refpondent Soto lib.s. Phyſico .co
& Bañes1.p.9.3 . art.4.dub.s. in priori edi.
tions affii idaciue. Sed verius reipendétae
garive Caietan . C.7 . de enre & eflencia &
7.8.9.28. arc, 2. Suncioas in bec 7.9.5 . &
Flandren, q.1 . art.5. affsrentes accidentia
realicera lubftantia diſtincta ,proprijsgau :
dere exilienrijs diiiinčiis quoque ab exiften
tia ipfosfabianriz, quam ſententiam fuam
denradec perſpicua Angelici Doctoris tee
Humonia , tobilla Bañelius in fecida edin
tione prioren njutauerie opinionem:nimi
Tum 4.contra gea . C:14. & vip.9.77.211.io
ads. & }.p.q. art.6,ad 2. vbi ait albedině
nog trahiadidéelle fui lubie & i, quia aliud
e.teile aib : aliudel elfe hominis,cui in
el albido.Nec non decretum Cócilij Trie
II
fecrationem remanere duniraxatacciden :
sia panis,& vinsideſt, nil aliud remanere,
quod lic-do genere fub !lantir : & tamen alia
quid nisauret fubitantia, fcilicet exillétia,
ſi perillam exiſterenc huiuſmodi acciden
th:quod non conſonac prædicto decroco ,
14. Tria cameolencarguméca , quæ his ?
tribus affertionibus videtur obitare ex quo : .
rūſolucione illaru'n voricas coagis illucefa
cec.Priarum , quod primæ obftare videtur,
eft, quia cauſæ fecundæ particulares cócura
runt principaliter ad productionera cffe
& oum nacoralium , & formarum educibilia
:
de porearia maceriæ :ſed ad effe &tum qata
& aliâs
cier depotentia ſubiecti vcdictum eſt: er .
go concurruntcaufæ fecundæ principali
ter eciam ad productionem exilteciæ .Aliâs
ad eundem effectum concurrerer caul'a le
cundafecundum vnam rationem principa
liter, & fecundum aliam iaitrumentalitur
qaod viderurimpolibile , præfeicim , quia
cum exiſtentia fit complementum cermini
generationisnaturalisquein producit cau
Malecunda principaliter , nequit reſpecta
complementi effe caufa inftrumentalis illa
quæ relpectu termini primarij.elt caul'a
principalis. Etenim ad eandem cauſam , 8€
vircucem pertinet producere termina forma
malem,ac primarium atque eius comple
menrum. Confirmatur, nam cao ſecüdæ
principaliter babeot conferuare in efle alim
quos effuctasceſte D.Tho.1.p.9.104.16áza
Deoconcurrente ad eorum conferuatio .
nem ye caufa prima, & vniuerfali.Sunt não
que aliquieffettosqui nedū â Deo,fed etiã
à cautis fecundis,vcibidocea D. Thom.de
pendenc in ficri & ello:ac proinde in con
feruari:fed caula pocens conferuare etecta
principalizer in efi't, pocelt 8c ullum princi
paliter producere fecundum ellc: crgo.Rer
pondecur nihilominus ad hoc argument
negando conte quentiam : eo quod licet exi
fécialic copiumenti termini generationis
nacuralis,& iuo modo educarur de potétia
ſubiecti,camēproptereius actualitatem , &
Vniucrfalicaré elterfectus proprius diuinx
omnipotentiæ,ad qué nulla alia caufa vir
tute propria poteftatingere.Noq; requiri
tur quod cóplementü femper ex vi ejuſda
actionis, & virtutis producatur ex vicuius:
producitor forinacoias cóplemêrueft: vire
tus enin mitris Chrifti Domini artigie
principaliter prodaitienē humanicacis vt
caufa principalis:quæ tamen nec produxie
nạc có tin:cau ai ºxfferia Verb per qua
con )
 In vniuerſam Ariftot,Metapha 11
completar homo in ratione termini natura- fitionem vulgarem ex libro de caufis , fcilic
lis generacionis producitura generace homi cer: Primarerum creaturarum eft eise: ad hune
né.Nequeeit inconueniens eundem effećtű fenlum ,quod etie importat propriamratio:
fecundum diuerfas raciones formales ab.ea. nem obięcii creationis ,quz nullon ſubiectu
dem caufa fecundum diuerfas virtutes cau- prælupoolt, & cadem caufa in primod , 372
fari priacipaliter, & inftrunięcaliter . Adco Q.1 , art.1,7. de potencia arc.1 . & 9.3 . de pod
firmacionea reípondetur dillingueado ma tencia art.7.fecetur quod eiſererum ell.pris
iorem : caufa fecunda àquibus electus depe mus effectus: ac proinde foli Deo vt caufa
deniia fieri& conferuari,principaliter con immudlula aicibuendus. Tunieciam p : c02d
feruant ſuos eifectus in elle ellent: 2, conces tur eadem miaor:quia vnúquodqgeticials
do:principaliterhabencillos conſervare in ex non ialı: quia productio čć generasio ce
efie exiſtencia , nego : etenim quantum ad iuslibec cffectus effe deberez eius cpofico
elle exiliencie a folo Deo conferuantur yra Virradit Arifte15 . Phyticorum tez. ú. & 9
cauſa priacipali , & à cauüs fecüdis , vc ab in . quia mocus,& mocatio inter terminos priod
firementis diuina vircucis . Sicut enim non clue sul contrarie opofitos verfarur i våde
inconuenit viuencia qux à cæleiliū corpor albu : 0 it ex ạ!ba,cd ex 2gts , ex nở
tő infiuxu cötinuo depedentilola10ftrumen albo ; & homo ex non homine producide .
salirer ab illis caufari acqus conferuari : ita ber:ergovtfimpliciser producaturexiftétias
non inconuenic effectus a acura!us,quoad exi debet fieriex nulla ezilientia , ideft ex nullo
fientiam à caulis æquiuocis , à quibus condo e![c,quod eft fieriex niklo . Vihotcargo no
auo dependent,folum inftrumcacaliter con co tacizin ſatis, opere pretium dux aduerto
feruari:Gcurab eidem initrumentalirer có . 13 exlib ;8.9.9. art.5oimmediationem fapeli
currenibus in prima productions illâ acces ci conſiliereia eo , quod caufa nullo alio me
perant. Aduerlus fecundum concluſione de dianie , & minitrancingotico luain electü.
fumitur argumenca eximaeuigcione vilcu operetur ; ex quo non fequitur quod Deus
cis & Tapolici,qua Deus producio efeio re- non operetur.immediate inmediacionoihi
buscreacis : ecenim jacer caufam iremedia : polisi effectus.cantärū lecundarü ,quidillos
tam Teraque immediarione, & effectum nul. producie medijs cautisfecüdiscooperatibus
la alia caufa mediat: fed Deus eit immedia . fiinul, velupotina Deu condilliacis : quod
ca cauſa veroquemodo exiſtencia rerum : er came tellunede córra aliosautaores ibideni
go aulia alia cauſa ſeconda mediat quz ſua ollédı mus: Ná vcibide docuimus, Deus licet
efficiecia accingat exiflentian . Minorpro . ve cócurréspercócurlum psujú , cócurrac
b2cur , cum quia Deos inomni eifecta ope. ad elfecus caufarûlecidara naediate media
Iatur aliquid inaediatione fupoliti: & con tione fpolici:qaia inter Deū , & effećtain *
Tequéter cade immediacione producit elle: djac aliud lupolica , népe caufa fecunda : ta
Yei dae illi effectui â le immediate proda men ex vi coacerius fimulcanvi immediate
éto ,elle :vnde licut immediate Deus confer operatur effecus prædictos : quia inter Den
uac in omniente naturais materiam primā; Viac concurrence, & ipíos colară decunda
ira immediatedat illicile . Tum eciam quia sumeſluctus nibhuimediat:quia conçurlusci
Deus in prima mundi inſtitutionc immedia melcandus Duidirecte, & immediate , & no
te preduxit omnes rerum ( pecies , & nodo per cautas fecundas tercur adcarü eifactus:
eadem actione illas conferuat: ergo etiã ino . non quia scipla actio cuta fecunda : vi fale
do illasconferuat immediate immediacione [o putauic Foafecalibis, Mscapii.cap.2.9:
Lupoari:ac proinde eadé immediacione dad 2.lect,;. diceos, propterea Denzque immu
illiselle . Confirmatur , quiaeffectus folum diate atq; cauſam lecādi accingere eius effe
producibilis per creationem non poteft nó éta,qua cócurriteadē numero,actionecum
elle à Deo via cauſa veroquoinodo immc . illainā actio Deieli formaliteri: 71.10305, de
Giara : fed offelola elt producibile per crea- lacreata:ac proinde negnicciact10ne caote
tioné:ergo:Minor probatur: cum quia effs fecundz idécificari, & propterca docenas
nihil præfuponit :forma autê qua nihilpre . ibide arcát, cócuplumumulanc quo Deus
luponit,non poteft fieri nifi ex nihilo , immediate agit in effectus caufarū iecüdarú
propterea probat D.Tho.bip.9.15.artic.si actiuè fumptūeifeipfamDei operacione for
quod folusDeusporeſt producere eife ,& malicer immanécé & virtualiti cráte urcin ,
quod sulla creacura poteit difpoficiue aue fumpra vero paſsiveliue terminaige , nó er
infirumentaliter operari ad ello : quianola fe actioné caule lecû ta lubilla formalitare ,
ſubiectum præluponitcirca quodactrocrea ſuo quaett actio caufa .. eg eile aćironem
turæ verfari poſsit:vnde & ibidem art.4 . ad Dei recepta in creatura :fed editaisque aliud
primūaducit & admircis D.Tho.illapropo recepcain camla 2. cagnalizate (ocolaspre
RE
178
Liberfeptimus,Quæf.,IIII. Artic.IIII.
aiſi lentificatur: velellequidprā recepiú in
Caúla lecúdz operatione, & cūilla idētifica
qu : vnde quia hic concurfus præuius directe
ad eifectus Cauſa de lecundarum terminatür,
propterea Deus ex vuilnius, illosim media .
gione ſuppogti operator, Potelieciam dici,
çaadimmediatio iupontinon excludit me-
diarionê cuiuſcunque ſupoſivi que principa
Jicer que instrumétalicer operantis ; vo fallo
pucauit ide Fonſecain loco prosime allega.
to ,fect... ſed tátū excludit mediatione illius
ļupeúti, quod vr cauſa principalis eiufdem
effectus mediat, & operatur . Poteft igitur
Deus concurfu limultaneo inmediate pro-
ducere exiſtenciain rei naturalis , licet con-
curfu præuio mediante monterio caufæſe .
cundæ illa producaciPropre: es abſolute die
citar cauſa immediata immediacione lupon
fiti exiſtenciæ , & gradusentis : tcut & effe .
cuum aliorum caufarum ſecundarum : licee
cum hoc difcrimine, quod reſpectu aliorum
effecteum ad quos caufa fecundæ concur-
runtpropria virtute , Deus cócursie viages
Yniuerfali:Adexiſtentia vero adquá cauſa
ſecüdz cócurcūcinitrumécaliter , concurrit
Deusvcagens particulare reſpecta proprija
effect',abitrahireoim agésimmediacū imme
diatione lupouti ab voluerfali, & particula-
11.Veldicamus,quo i reípectu exiitentiz, &
rationis enus Deus muroque cócurlu tā præ-
gio,quam umulianco agit immediate imme
diacione ſupoíit : quia folus ille cam pro-
pria authoritate , & vt caula principalis acs
tingit.Mediatio daim inttrumenti non ob .
ftat quo minus extitentiaiDeo tali immedia
tione cauſecur:ficut neque in iuitificacione ,
& gratiæ productions ,quam Deus medijs ſa
cramentis intrumentaliter concurrentibus
operatur, obftat quo minus ablolute dica.
tur immediata caufa immediacione lupogi.
ti juſtificacionis. Quibus ſupolitis ad formā
argumesti di unguenda eit malor juxta du .
plicem aſsignatam diflinctionem , & admite
la minori diſtinguendum eit confequés ſub
eadem duplici diftinctione ; quatenus ta.
men minor poreit accipi , ita ve cxcludat
mediarioné cauſz inftrumentalis inter Deū ,
& exiftentiam rii productæ mediantis,ne-
ganda eft. Et ad primam probationem , pa-.
ter er dićtis, Ad fecundam , quod licet actio
qua Deus à principio mundi prima indiuin
dua,& in eis fpecies rerum produxit, fic ea.
dem cum illa qua modo eafdem fpecies con
feruat ,> quia anio Deieft formaliter imma-
nens ac proinde quo ad fubftantiain inuaria
bilis :tamen , quia eni virtualiter , & cerminari
we crátens:potellegam virtualiter elle mul
tiplex: & ex parte cauſarum ſecundarum ,ac
terminoruna variari Variatione ,non in ipfa,
fed in caufis fecundis, & terminus productis
recepra: vnde licet à principio non produa
xericeffectusmedijs caulis lccundis , modo
eoſdem fecundum fpeciem producic me .
dijs illis principaliterconcurrentibus : & ali.
quos quos tuncle ſolo produxli , iiodo cuni
alijs caufis conferuat :hominê enim öc ani
inária prima,quæ rūc ſe folo produx![: 7210
do medijs cauſis celellib cóferuat:nó quide:
eadénumero ,fed cadelecüdülpccre câillis
quæ cũc primo produxit, & ilia quoquümer
indiuidua quæ ic folo produxic in his lublu .
naribus medijs caufis cæleftibus cóferuauis
foto tépore ,quo in rerú natura permātesui.
Ad cófirmatione nego minoré. Ad cuius pro
batione vnico verbo relpõdetur ; quoucile,
poteft accipi dupliciter: vno modo abfoluce
& abfque vlla determinatione, & lic produ
čtio illius fieret ex non effe fiue ex nudo ac
proinde ex nulloſubiecto præfupodle : 10
modo vitale efſe huius , vel illusiodiuidui
aütfpeciei, v.g.Vielle homiasut Luocis:
& huiufmodieffe fit ex nó efle tali , V. g.cite
hominis fitex nó cíle hominis : & exuitecido
Lconis fic ad productionem Leonis exeius
opoliro ,nēpe exnô effe Leonis : figur hono
ex no nomine & Leo ex no Leorie produci
cur primario.Sed licur no homo, & non Leo
ſuponāc pro aliquo fubiecto, 10. nó cllcho .
minis , & nõotle Leonis lupouuc pro aliquo
fubiecto , quod lubelt priuacioni fornit, &
exiftétiæ hominis,vel priuationi & cxideild
Leonis.
1 ; Terciū argumentū,quod terrix cöclu
:. 1 )
fioniobiłaievidetur , defumitur ex eo ,quod
D.Th.pluribus in locis affeuerac formā cila
principiūcflendı ; & exiflécıā dare in genere
Caufæ formalis,& fpecificatis:etenim 1.p.9.
14. df1.4,cóparās fpecie iureliigibilem for
mx rei naturalis ait : quod ficut elle cólequi
tur formā , ita intelligere fequitur ad ſpecie
intelligibilem : intellectio auremn actiue, &
formalicer ſequicur ad fpecié: Et quæ ito 90.
art.2. ad primum alienne quod efle perle con
fequitur ad formam . His confonatid ,quod
habet quæſt.105 . arr.s. vbi dilinguens cres
cauſas ,ſcilicct eficiérem , fiae c tormal :
à materiali ait penes hocduling iiquod illæ
ſuncprincipia eflendi: & propterea de lilis
fimpliciterdicitur, quod dancolla effectui,
materialis autem neque proprie est princi .
piü effcndi,neque deilla finpliciter pored
aut deber verificari quod dac cile cffectai:
fed potius verificatur , quod recipic oils ab
alijs. Et quæil.77. arc.o. ditlinguistirenain
fubilanriale ab accidentali , quod illadar ell:
fimpliciter, hæc vero dar eſſe fecüdam quid
idem
 In vniuerfamAriffot. Metaph.
quid :ideingus docet 4. Matapdifioz le &t .
Antam
2.opuſcul denatura materia capi8.quælt. mali
o ar : 2 & iceELIT'rip 112,66 .
7 : de potentia seriexif
buielenc
arc.si in quibus locis docer formar dare el
fe, & propterea maidoiani primam line fore
22 non poſe exilero : quia fola forma est
quæ poteft dare effe materie prima.Exqui
bus teftimonijs cale deducicúrargunea cudzi
cauſa quæ dacélfe,& illud ſpecificat acqua
a: 1940 ſequitur elle cei;elt finalis caufaip
fus exiflentiæ vel efficiens , velformális :
1ed formarci taruralis duc eile;Billud ipan
cifficat ac diftinguit.Rurfus ad diuerfam fod
mam fequiturdiyarfumerie : ergo cur non
caulec exiſtenciam in eile in sagionali, &
permodum finis caufabicillam effective ; &
formalicar Ad hoc refpondetar; negando
maiorem :veldiltinguenda eft maior : cau *
{ quæ dac effe ,eft efficiens,.vel forroalis cau
Lilia refpectu iplius exiitenriznegatur: telpa
cumateriæ conceditur .Et admilla minori ,
acgåtur conſequenti : nam formadatenus
dicitur darc elle quatenus conſtituie fübie
Elum capaxexiſtentie : dsterminacenim for
ma in genere cautz formalas :materiam ad
Lufceptionem exilleofix ,cribuendo illi actü
primum nediane: quo fit capax fufcipien .
di actum fecundum , 8c vicioumellendi,qui
eft exiftentia.Ec quia illa cauſa dicicur dare
effe aliquod , que dat effective vel formiali .
ter psoxua01.capaciçarem as difpolitios
nem ad illud :cum forma deringenere calls
1x formalisattum primum ,nempe elleeflen
tiæ fpecificæ ,quod eit proxima difpolitio:ac
decórnin :00 ad exis tente calis fufceprio
nem ,proprerua dicitur dard wite formaliter:
men quia fuam formalea Caullicatem.erga
actum extiente exerceatforma : fed quod
erga matcrian1,80 com policam exercet for
malem cauialitatem , dando ci formaliter
determinatum a& tum priiuum & elle edlera
tiximmediate actuabile per exiftentiam : &
eadem ratione ad formam confequicureile
exillentiæ , quia effectos formalis tortzelt
proxima difpofitio ad cxillerliam , & per
formam fic ſubiect:101 proxime actuabile
per exiftentiam :atque per ordinem ad di
Itincturn eſfettum formalem focitiæ ,fpeció
ficatur diſtrictus actus cxilcudis quia ili
uerfe eilencia fecundum fpeciem perunt
actuari diftinétis exiſtencijs . Vnde con D.
Tho . diciefcefferagui ad forurâ,ficut imeel
ligerc ad fpeció : dimilicudoaccöparatio nó
tenet in ommbus:fed ja hoci, quod liceedi
uerfa fpeciespoatereduci ad actú intelligen
didiftindtun fpecie,& cribuit intellectusin
genere caufæ formalis proximā tapacitate
ac difpofitione ad recipiendā iarellotionó:
ica formadiftincta fecundü fpecie petit din
lubiiam , & c in genere capa
atto proximam a fora
caufcita te
acd:(politioné recipiendā actualitatem
ad
exiſtentia . Difcriminantur autem in alijs :
fpecieseniin jocelligibilis effectiae , &fur.
maliter concurricad intellectione , effectius
quidé , illá ellicisndo: quotiesex alio capite
ettiçiéria o nonrepugnac : formaliter vero ,
ad allā çererüinado intellect7; & illa ipecili
cãdo quo pacto formë20 cócurrit ad exifle
tam.Dupliciaco adbuc viderur Vogeri argu
mecu :prina, gaia immediata & proxinia di
polītioxccapiditas fufcipıēdi exiſtencia in
ſubitátijseft fubaltenria quæ coniticuictor
malicordupoliiü quodelt proximum cxiften
halt ſeoptimafallo esgo hocmunus forme
na tribojpue: & huckoobitāte no dicimus
Tubiftesciādare effe:ergo minori iure dick
carformā dacesfio.Secüdo ,qura exiflentiæ
diltındio lumiigicexordierenlandentali
a tiemā,dccius effacia formale primarii in
Iginlace:a formavero ,& cjuseffctutorijali
excrințice se a termino habirudinis ipdates
exultancizzergadtorm :vca principitoit
mali cxcrinſeco fpecificaatur .Sed nitilami
nus ad prima calpõdetun proximâdifpoli
cionē,& capacitate:exitiesiæ care formaquá
Alublaſtecia Licee diuerfinode', provenirea
formx náq; prouenienca çöitedére formali
fer,& alubducia yta:cópleméto , & cermin
na cóplēce formale , & proximă exiſtentik
fulcepciun.Adfecīda Bañeliusvbifupra ad
Falcēcóclufonis quintæ cócedit,quod exim
fent aćtu form
iæ s aliter, & intrinſece lumit
Lpecificatione ab ordine crāfcédétali, que di:
Cie ad formā.tale :excrinlice vero ,ab ipfafor
ma táquá à commia calis ordinis quiper mot
düfubiectiipruncidinoterminat; ficur for
maccaleitis corporis exirinlicc ipecificaror
àmtcria ciashabitudine fraalcēdētale per
modü fubiecti pereale favorī attuabiliscope
miri2022Sed meliusrefpondetur, li dicimus
afu ex iuteldie fup effect fondi,ideft,nô à
formale ah eile etencia actuabili per ip
Mam nudd Jumbo;ld abeliintiä vë ralicer
exilleri , leu åtali coccidésiliétis, exrrioti
cefpeclicari: intrinſice vero ab ordine, ad
harufmodicócrecü fiue effeâi formale fun
more fpecificam dillinctionem neq ; enim :
omnisordo a cerminoproprieloquendo for F
agaliter fpecificacur: nil terminus ipfe lit
quid formalius, & actualius ordineipecix
ficaco: alioquin illum ſpecificare formalih
Berthogo dare cifpecion , illúque méfura
to nápoterit.Nominibus tamé abucendodi
core ſoletvulgusMetaphilicerü quácāajte
vicencé ordinew.ad alia , ab illa yra cermi.
Ray 7 2014
 180 Liberfeptimus, Quaft. Illl.Artic, V.
no fue habitudinis fpecificari : quia fine
ordine ad illam nequit à nobis intelligi auc
diffiniri, & per talem ordinem nobis inno-
tefcit,quo pacto vulgo dicunt Metaphilia
ci relationem prædicamentalem ab altera
opolita selatione ipecificari, & formam à
materia ad quam dicit ordinē , ſumere ipe:
ciem :cudi tamen deque vna relatio alieri,
neque materia forme ſpeciem pofsic dare
proprie loquendo:dare enim fpecié, & efle
Ipecificum ,vrex D.Tho.q.i050.art.5. adno
tauimus,eſt propria caufæ formalis,efficien
tis,& finalis:vnü auté relaciun ſaltem quoad
munus referendi non eft cauſa alterius; neq;
prius natura illo,vt lacius docuimus lib.5.q.
10. [ 6.7 . vbi explicanres in quo fenſo vnú
in ordinead alterum diffiniatur, & fpecifice formale in materiaprzexillebánt, ideft fc
sur,dixinius potius relatiuum adalterű ,qua
per alterum diffiniri, & fpecilicari,& prop-
terea ab altero extriplice non fpecificari for
maliter , oili virtualiter & ſecundum quid :
quatenus verumeit dicere ,quod & relatiuú
formalem
pofſec habere cauſani extrinfeca,
illaeffec,eiùs correlatiuum .Mareria vero &actionem agencis nacuralis reducaturad eile
fi caufa fic formæ:non tamen eftcaufaforma diſtinctum ,formacum & completum ,per hu
lis,ficalis aut efficiens,ac proinde nequit illi
dare elle,autproprie illam fpecificare , nifi
quareous oroniseerminus per ordinem , ad
quem resaliqua conftituitur , aut quoad nos
diffinicur , & innotefcit ;illam dicitur ipecif
ficare : proprie cameo forma ab effectu ſuo
formaliſeuamareria, vi fubeft eius effectúi
formali,excrinſice ; & ab ordinead illum in
trinfice ſpecificatur. Hacten dicta ſufficiát
de modo emanacionisrerum per crcationé a
primo principio ,nunc autem ad illum mom
dum productionis illarum rerum , quarum
forma de potentia materia educinu ,cala
Dum conuertamus .
ARTICVLVS LVS V.
An aliquæ
forine educantur depo.
tentia materiæ , cur in quo earum
præfupoGro fubiecto ac de potentia ſubie.
& reducant.Hocira communi fundamenco
ac naturalı principio fupofiro , difficulias;
præſens in co poriſsimelita elt; ve declare.
mus , in quo huiufmodi forniarum educio
confiftat, quid ad illain requiracur , & lufti
ciat : & per quid formæ eductæ de potencia
fubiecti a non eductis vt fic difcriminencur?
Refponfio cnim valde dubta, & ambigua eit,
nequehucuſqueſatis å Philolophis, acMe
taphilcis explanaca. In illiuscamen expla
natione quatuor verfantur ſententiæ.Prima
fuit Alberti Magni 5. Mecaphilicæ cracia .
CU 3. cap. 12. & primo Phyficorum tractacu
3.cap.15. afferentis illas formas educi de po
tencia maceriæ , quæ parcim ſecundum effe
cundum effe quoddam inchoacum , partina
vero ,ideft fecundum eile dillinctum 8c com
plecum erant extra materiam. Eductioncm
autem in eo.confiftere quod forma quæ an
teacrac in potentia materiæ fecundum effe
quoddamn.confulum , & incompletam ;per
iuſmodi enim redu&ionem ex traducitur co
taliter id,quod antea in potentia materia la.
sebar. Eiuſdem fencenciæ fuit Linconičngs
in libro de luce relacus à Soncinare hic q.
28. Secunda fententia ,quam fequitur Fonle
ca lib . 5. Metaphilicæ cap.2. quxit. 4. fea .
zi confiilit in tribus dictis. Quorum primumi
eft, eductionem non conſiſtere in eo folum
quod forma producatur in ſubiecto haben
te poceoriam ad illam recipicodam : alias
anima rationalis educerejur de potencia
materiæ , fiquidem producicur in matcria
quæ potentiam pafsiuam haber ve illam ree
cipiat. Secundumeft, quod neque eductio
forniz conſiſtic in hoc quod producator
in ſubiecto, & dependenter à ſubiecto :alias
infutio
gratiæ , ac donorum ſupernatura
lium eller eductio : liquidem producun
cur a Deo dependenter à fubiecto : fimilim
ter productio formarom cæleftium ; & elem ¥

meororum à principio miundi fuiſſeç edu.

confiftat eductio ? Qio propereandem rationem : quod tamen
Statusei 16 Nhocarticolo vt certum omnigo , & natura oeltperfalſum
omninlia infuf(ait ille,)
ionem quiadunaſuper
produ cuntur: fore
STOHET
54 abſque vlla controuerfia fuponendű mz vero cæleltes, & formæ elemenporno
eft aliquas formaselle , quæ poten- per creationem Deo procefferunt infulo
; quæ de
operitar de poten a :
tia materiæ per naturalem generationéedu. autem , & crcario funt a &tiones dillinciæ ab
contur.Ex dictisenim in arsiculo præceden eductione,Tercium eſt,quod formam educi
ti con tacagentia naturaliacreare , ideft , ex eft fieri dependencer à lübie o habente po
nihilo aliquid producere in ſuis effe & ibus tentiam naturalem ad illam cecipiendam
Dod poffe. Cum igitur aliquas formas fiuc atque ſuſtinendam : defectu cuius posen
accidentales , fiue fubitantiales in illis pro- tiz naturalis , neque dona fupernaturalia,
docant , & non ex nihilo : oportet yr easex neque anima racionalis de potéria macerix
edu

In vniuerſam Arijlot. Metapb.
educuntur : quia ad receprionem doporum
ſupernataraliū animanon haber potentiam
[ aturalem :reſpectu autem iplius animæra-
tionalis licet niateria prima habeat poten-
ciampaturalem ad illam recipiendam , non
tamen ad eam fullinendam . Tertia fententia
afferie formarum adučtionem in eo confi-
Here,quod producañtur per actionem agen
tis nacuralis Phyüceipfaen materiam tranſ-
:
mucantem ,Defectu cuius naturalis tranſmi
tacionis dona ſupernaturalis proprie pon
educuntar: & deffectu Phylicz tráfmutation
nis,neque accidentia incentionalia educidi . Eta dependenter ex potentia patsiria mare
cultur :anima aurem rationalis proprie non
educitur, quia licet peractionem Phylcam
agentis naturalis yoikur marerie : non ta
mea producitur , Ica Soncinasin hoc 7.9.8 .
cui fubfcribit Cabrera como z. fuper tere
tiam partem quæll. 1 }. diſpuratione prima:
Varis de Quarta feocencia docet,quod formá eda-
eductia cideporēcia materiæ nihil etaliud quã fieri
ne forma adtu per quācīqueactioném formailla quæ
Tumplas 290e latebatin potentia pafsiuamateriæ :ita
cica .
He materiæ potentia formâ recipientis adip
fios formatieri , & eil concurſa pafsiuo con
currat & eius dependentiamterminet.Hæc
ett fearencia Angelici Dodoris-pluribus in
locis potiſsimoc autem 1.p.q.90. art.z. ad 2.
:
in hoclib.7. lect.8. & in 2.d.18.art. & q.1.
de virtutibusart.8. & de verifareq.1 learf .I.
quam fequuntur Fiandrenſis in hoc 7.9.17.
arc, 2. & 4 , Soro 5. Phyficorum q.7.art.z. &
3. Suarez litom .Methaphifcx difputatio .
De 15. lect. 2. & alıį Iuniores quos omitci.
nuus reconlere bieuitaris cauſa . Dum enim
Sau& tum Doétorem pro aliqua fententia , &
antiquiores habemus;inutilis ac minus gra.
eis ellct Iuniorú qui nuper fcripferüt lua in
Phyficamaur Methaphylicam cómencaria;
comanioratio ,præſertin cũ ſupra antiquo.
Tom doctrinänihilnouiaddant , quod fcice
18
aur cómemoracione digaum Gr. Licec tamé
prædicti Auchores in hac Sancti Doétoris
feocentia ,ve iacet,conuopiant non nibilya.com
.
sianrin eiusexplicatione arque defenfione.
Suarez nāque alt tripliciter pofſe explicari ait, quodfi forma nullo modo præexiffcret
verba,& TencentianAngelici Doctoris,trio in mareria, non educèretar de poictia vilius,
plicemque ſenſumfacere. Primus eft,quad.
educi de potentiamateriæ fit ifieriaćtu quodd
ante in potcntia f s le quo
e le uarod.
i pafsiuap
m O
uc du
que etxetrriaad lufmecunbebat effee acttueanlcia,q
in ma ó ah us e p ll o
f
c t .9.u9t0hor idetur,i lo
u o e n f u i t r
q ffuifiea p 0,1.p A æ d i ,v .
curus s D.sTihn'quo , a rt.z ad 2. Se
i a
cundu tofreinsſu ti poteftd accimp fenremā.
cia Doc Saniéa , eil,qzuo ide fic foerre
edeci de potent mraitaeri , aituqsue depéd d in qruéaſ antea itpfroæremxais rn.atNuercalpersopt
in fieri & efle a mate , Tert eft,quo fic Flád ,affer
-
881
idējarque formā prodaci ex vieiufdéactige
ais productive cociuscompoliti nori prelje
polita materia ex vi alterius actionis, jā pro .
ducta:præſupolira in qua ,vel (econdadura
tionis , vel fecundum natura prioritatem ,
Subditque idem Aathor primum ; & lecun.
damfenium eile defficientem :neque exacte
facionem eduétionis faluare gac proindi ter
tium dumraxác elle fuftinendoit . Eo quod
ex primo ,& fécundomodo explicandiedz .
tionem fequitur, forinam cælefteaieducta
fuifle de potentia maresiz ,quia fuit procia
riæ cæle tis infieri , & diodo in elle, & conte:
suari dependetabilla. Ex fertio vero sallahi
Kaqaitut inconueniens:quiaponit torniata
educi,effe idem quod'produciad cociusco .
ex
pofri producironèn materia prälipok .
ta eductioni,ex vialterius actionis. Suto **
10,8t alij luajores diſcipuli Sancti Docto
risdicudoeductioném fufficiebier , & à .
tre diffiniriac declarari iuxta fecendú no.
dum alšignatum :nempe,perhoc quosfor.
mafiae dependèncer å misteria infiertder
fe :Flandrealis dediquéaferit vbifuprater
wo educi de potencia materia nihilielit
aliud,quâm peradioncm agentis ex iradie
ci ex materia in qua fecundum porentin
pafsioant naturalenrj & diepolitisie pre
exiſtebat. Poftquamicnim in corpore mi
culi4idikerar formā aliquá tripliciter in på .
rentia aliopius contineri,vno modo in Du .
tentia paſsiua remona : quo pacto forma ga
nis dicitur continerr'in porenria ligai ingil
poficiad eius cecepcionem , alio modo tor
machi in potentia pafsiua proxima , & rati
difpofica ; quo pacto forma igais eltan por
teoria materiæ lignitam difpofici per qua
litates naturales diſponentes ad ignis.genz
rationem. Tertio modo dicicuc forma con .
tineri in poceotia macerie activa dimul
pafsiua:quo pacto forma Ticadiumit 10
minibus continentur.Sic enim fommaolmut,
in famine oliua : & anima czbt in iemine
equicontinentur. In folutionead quincami
fed totalicer veniretebextra , & fieret per
creationêsſed quiapræexiftit in materiale .
cundâpotentiam
uam on opopaſsiuam Dacorale & difa
rtestuqruod talis ftioarma te
pofici n e poten mate
n niac ab excra ,fed educi d
i m a im
. i z
r ,& p c a r
i
c e ſ
u
t
r
a b i n t r
t i, &
o n epmart emfat ab ex
tra . Slelnetre igit eduac c a tufror einnddēo
i m d u
conf t :aquoa fiouar pro ofitiua deperia
i
e
t pg a o t é paſs , &tebdaitfp mat rea,
ſ e
ſupe no edu
R 31 ci de
282 Liber feptimis,Qulæſt.IIII. Art. V.
ci depotencia obedentiali animæ, quia de illius:ergonon eft ponendar aliş inchoario
eduttione förmaiú nacuraliū ducaxat ſer . formara ,neq; prope: rea cducürur de pucena
Tuloné faciebat:ac de illa lola quæ fic modo tia inateriæ : quia in illa lecunduellcincho :
naturali, & lectuï legesnaturæ ordinarias, tā præhibcatur.finceradesprobatur : namn
fecucã quas nö cötingit formain materiam indiuitibile totalicere vbseililed ei : fub .
indiſponiam introduci ab agere naturali ; taciale forme uit indiuitibile: ficcnim fubitä.
alias ti forma que naturali,due diuina virtu cialecădūlou efla;qonfufcipermagis , & i
seinmateriam indilpolica introducererur, nive docce Philosophusso prædıcaniérisco
nô educeretur de poteriaillius': quod camé de ſubftantia,& 8.11u1us cox acquc id ap
aperte eltfallum :in eo tasvé tuiewr
dininu t's fum fatetur Albarcuspramodecolo & min
i tindolect .
quod nobis no ratione comune . vbi atleric formasfubftantiale
s
tradidit: fed folūtacioné eductionis natura ſe licur(peciesnunerorü quae in indiuidibi.
lis;& aacuralimodocótingenusdeſcriptir. Ji confiliuc:fed formalubitancialis anrcqua
In quo fenfu forte locutus turcSocmasqua educatur do potcntia materia non habuchen
tenus ad edućtione docuit adione ageatis įlla cotaliter fuum efle, vcadmittit hæcice
Daturalisdefiderars.His igirurlupolinis ,& tentia:ergo nullo modo babecluun olle lub
Nabilitis pro declarationehuius
cr
quartæ ftantialc in illa.Confequentiapater,aan di
amen haberec effe fubftantiale in potencia mate .
ſeatentiæ , quæ vera eit in
cem Doctoris Sáči,prioresces ſeptentias. riæ imperfectum ; & inchoatum , & peredu .
oportet refusare ac reijcere: quibus refugas Ctionem acciperer ello perfucturi, falzs101
tis, & reieétis quartæ veritas . &fenfus Do mahaberetcfle diariabile ; & lafciperelm2,
& oris Sandi paretieto gis & minus liquidem ſuſcipero magis Sami
17. Reſpódeo dicendő primo, formas nusaliquam focinam nihil aftaliud, qua da .
non ideo cauci de potêtia (Dateriæ , quia in bere latitudinep ſecundum quam traolta
illa antepr&exilterét fecüdum aliquodeffe de efle minus perfecto adeile mingisperte
actuale. Hæcaffertiohatutto aduerſus Au atum :confequenseft contrahypotetim ore
thores primæ lentériæ ,quicuqsillifuerint: go.Secundo :nami velformapræhabetursai
ná adhuclub lite verlacurian Albert,Mago materia ;fecandumelloedvaria, vallecun .
pusilliusfuerit fenteţiz , prout retarcur, & dumelle exiſtentiæ acigale : neutro modo:
merito abomnibusimpugnatur, Soncinas pon fecundo,quiamateria delapollumoilt :
enim q.28 .huius,pro viribusdefendit Alä
exiitentiæ habet vt aduerfarij facerur: quod:
bercu , & ab hac injuria vindicardicens necautem non primomodo paret,nam aurillad
fuiſſehuiusopinionismegså Doctore Sanelſe eff:nä сit extra cauſas , aut non : la
& o alıçubuhancopinione Alberto afcribi, non :igitur etmere poſsibile:atque ide erir
aur fub nomineAlbertimpugnari.Albero formam præhaberi in marcria , qund maco
tüque ſola sorellexiile pominc efſcauiz com * tiam habere potenciam vnde educibilis fit
fufa,vel formæpræcxiftentisin materia in forma:quod nosfaremur. Si-primum igicur
ſam apritudiné materiæ adforma,quzhaud habecellesxiltenciæ ,fiquidem nulla res abla
quaqua eftentitaså nateria diltıncta,quod que exiſtencia eltextra caulas,effeitas anim
mulcis probas ipfius Alberti teltimonis formalis exiliconeeil poncre excra cautas:
th

Fládrenis y.eroin loco præallegaro , & alijs ergo. Tertio osmin duplicilenlu pocelin .
pluribus fuæ Mechaphilice, vbicaque de telligihuius inchoario foraminpotentia
hac opinione mécioné facit,illa tribuir Al- materiæ. Vno modo lic;quodpræexiſtat for
berto eandêqueagnofcit à D. Thoubac ma ſpecifica in quadastr forma corporeica
parte impuzaari.Sed quiameanõelt hanc rismacefiæ.cocreara , quæ propterca dicitur
inchoatio formarum :quiaomncsformæ ( pe
lité dirimere: fedfola fallas opinionesexi
plodere,& cófutare ,verasanté docere, & cifice confule & virtualicerio illa continca
explanare atq; arguidencispluribuscópro cur : quas-camen agens naturale deducir de
bare:idco hacomilla lice, & judiciorü dim potencia illa materig , duo præexifenich
gerfitata:vnufquis enim in ſuo ſenſu abun formam corporeicaris ad ellcipeciticomigo
det,Aibostű profuo modo, & captu inter, nis,verbigratia,terræ, & Leonis, & equire .
pretetur, handdifficile nãque eft illiusver duciczita enim Lincomenfis videtur Gollam
baad vriūgsfenfum adducere. Primadáq; præmodo
Secundo exilc,quodipfe
llantor formæ abique
fententiacaruſcüqueilla fitproutà nobis vila confules indi
explicata& propolisaelcómuniterquere
fertur; reijcitur; & improbacur primo;nam fincte ſecundú effe ellontiæ : adeo vedolla
eſſee dec
formalubitätialis ,nulla efle actuale præha. eieieſl ermi aur effectū formaleipe.
determinaacā
bet in materia antequâ educarurdepotétia cifici ,pusa ignis, terræ ,Leonis,velequico.
muni .
 In vniuerfam Ariſtot.Metaph. 183
municent: & adhunc fenfum Albertifiæ (uá ențis perfecti, ac confituti in actu , vnum
defendāt policioné. Sed vtroquemodo eft quodque enim agit fecundum quod oldin
posició impoſsibilis:ergo.Minorproprima actu :ac proindeforma quæ non eſt rario co
parte probatur : nam nulla forma corporeita Atituendiin a &tu ,neque eft ratio agendi. Cü
tis datur coxua materiæ :ab eadë enim for , igitur forinaſecundum efle inchoatun aon
ma ſpecificacomunicator compouto naru Gcratio confficuendi materiam in actu , ne .
rali omnes gradus a primo vſquead fpecifie que illidat efle actuale aue ſpecificum ; nee
cum , & infiaum : včex quæft.fequenti con que crit ei ratio agendi: ac per confequens
Habit.Rurfusilla admilia ,cum formaquæli.. materia folum præfabic concurfum palsi.
bée ſpecifica gaudeat encicare diſtincta ab uum refpectu generationis naturalis com
entitate illius formæ corporeicatis cöfi &tæ : polici, & eductionisformæ: ad huncautem
ſe tora diſtingueretur ab illatac proinde ni. minime indigecaliquo ele formali, & actua
hil cocitatis formæ fpecificæ præexiltered l : fufficit nanque poréatialitas , & apricu .
actu informa corporeitatis fed folum impo do iplius materiæ. Dico fecundo fcntentia
tentia úcur effectus in cauta , alioquin auc fecuada quoad duo poſteriora dicta ett falla:
forma corporicatis efle compoſita expro & nullatenusielijnenda , & probatur falſi .
priaentitate , & enticatibus formarum (pe. tas primi di& rinam eductio formadeporca
cialium,aut écontra forma ſpeciales öxluis tia maceriæ importat dud : ex parıcquidem
entitatibus, & formæ corporcitacis enuitate agentisadiuum concuffum ,quo formaex
componerenpur :quod camen eſt impolibilia traducitur per virterem agentis ciud
le: vcrolibermodo aſeuerecuc. Pro fecunda vero materiæ concuffum pafsiooni, io nare
Vero parte probatur : 0am implicap aliguarialem ipliusmateriæ in sarionc caufix atau
entitatem formalem efle actu communicar tesialis concurrents, non folum adi vojone
tam alicui fubiecto , quid eipribuacluum ef- forosz cum ſubi doled eriam ad ipfum lip
ſe ,ac dererminaruto cife & tum formalom: d* ri ,& etle formu:35 hic concurfus marerialis
quidem effectus formalis formi ,aueja eius fufficieacer explicaturper hoc quod forma
communicacione confiltis, autexilla elfen- fiar in fubiecto , & dependenterinfice ,&
44

cialiter, & inevitabiliter caufarur: ſedenri- efle a ſubiecto ; hoc cnim idemelt; atquc £u
taręs formales forme ignis verbigratia,top biectumluc concuduipſiusforme inſegar
mæ terræ ,formæcqui,& tocmzleonis , non 9 ; fierbillius dependentian terminare : ec
inbuuntmageriæ primæ fimul cite ignem, 20. Deinde, quia & aliquod inconueniensſe
etisctus, formale,& 100tein , 901font earum quererur exopolico effer illud quod a prædi
s: ligoum eftil éto auctore inconveniens reputatur : nempe.
las non præexiftere in materia alioquin il gratiam , &cſupernaturalia dona educi de po
li tribuerent prædiétos etf : &tus formales :at teoriatubiect.Sed hoc nedum non eft inco
q ; in illa haberenc diftinctas enciraces forma ueniens ,fedeli Thcologica coclciio : quam
les com cffe &tibus diftin & is formalibus ; dim ex Theologis mediocriter pericis nullus ne
finctis ( in quama)materia, & ineerle , quæ gat , & itarim aduerfus minus pectosillan
enim fecundum fe gaudent elencijs dillin- oftendam : ergo dicendum elt eductionem
& is,femper,& vbicumque illarum diſtincio confittere in eo quod forma fiar in fubiecto ,
nem debentretinere : quam tamen pegant ac dependenter ab illo infieri , & confcroa .
aduerfari rerineri a formis contentis in ma si ; ac proinde fecundü dictum Font:cæcit
teria prima fecundum efle inchoatur . De falluqi . Fallitas quoque auj piobatur,
inde eadem pars improbatur :namaut hæc nam pocentia de qua fic adeseri poteſteda
formæ præcxiftentia requiritur , vi genera- eio formarum latius patur , qua potenua na
tio formæ,& compoliti , dit naturalis canquá salis:extendicurenim ad porcntian paſsjuk
a principio activo,adiuuance active extrinle obediencialem ex qua cducunjur formalü .
cumagens naturale ; aut vo materia concure per naturales , & ad potentiam pafsiuam ar
rac pafsire dumtaxat cductioni formæ ,qua cificialemex qua per virtutem aliis formæ
producir agens naturale : fed neutro modo artificiales educuntur.Cum enim huiufino .
requiricur ;ergo.Paget ininor : quia ad edus di formx non creantur;nec venjanc omnino
& ionem formæ,ac naturalem generationem ab extra peceHarian eft,vc partin ab exdia, 1

compofiti fatis eft , quod materia præftet & parcio ab intra adueniant ; hoc autem
concurfum paſsigem in ratione caufæ mate eit illaseduci de potentia fubiecti: vode D.
fialis:ad quem præftandum non indiget for Tianalectv.hoc confticuit difcrimen incer
ma, quxcliprincipium agendi:quinimo for formas artificials,& naturales-exparte a
ma fecundum illud effe inchoacuri fiequit terit , quod in materia illarum en apacito
præflare actiuum concurlan , quia agero eit ' ad formam artis accidenralis , Gue artificia .
R4 lisa
184 Liber ſaptimus,011«ft.IIII. A rtic,V.
lis,hoc eft talis condicionis quod per agens
arificiale libere operans; & non derermina
cura ad vnun , eltad aétum reducibilis : ac
proinde non deber dici apricado naturalis:
at in ndieria formarum nacurahun eit apsi.
rudo naturalis , hoc elt , talis condicionis
quod per agensnaturale , durerminatur ad
vnus, & mouéis per mudum narurz ellad
actum reducibilis : igitur ,non requiricar ad
Laluandam edactionen forma in fota elus
latitudine , quod måceria concurrat paſsive
ad illam fecundum nacuralem potcntiam :
deinde, quia materiahominisporentiã kabet
paſsiuam naturalē nodā ad fufcipiedā, veru
naturalem potentiam ficut fecunda fenten
tia :ex parte vero agentis , phylicain tianf.
mutationem per quamilla naturalis porena
ria tranlipucecur ,& quodnon requiratur në
taralis potentia , patur ex przcedence con
clutione ,quod aurem necrequiratur phyfi .
cá nacuralis tranſmucatio (hoc enimfpecia
licer addit tertia fupra fccundam fenten .
tiam )probatur : quia naturalis tranſmutatio
fuponit oacuralem potentiam , & illam rele
picit;vtex D.Thom.ad qocauimus. & ex ip
La naturalis transliurarionis diffinicione con
fta :quæ eſtimutäcio ab agence nacoraliindu
& a zin ſubiectum ipü fupaficani : porentiš .1

etiã ad fobfinédā ,id eft ad cóferuandã anis adrem actiųznacuralirelponder;& luponi.

márationale:valde enim , conacuralicerian cur posantia pafsiua cluſdem ordinis ,icilia
tionalis anima pro hoc datu conſeruatur in cecgnatúralis igitur ficuteductio Ialuari po
materia organica id elt accidentibusorgani. teſt ex parte agentis ; & ineuidem.calibus in
cum corpus conftitucnsibus difpofsica :100 quibus veriticarucprimum ,verificari debet
ita quoad munus forme , & actus corporis, fecundam . Deinde quod oqa' requiracur
atque quoad effectum animaodiorganicami sphyGica cantinucario :pacer, gam formæ in
corpus , & perillud acque in illo corporeas skeptionates » vc species fendibiles , lumen
operationcsexercendi, abipfa materia de in aererecepcum , & his liiniin educaturde
peodet,vtlineilla nihilhorum præftare po potencialubiectifiquidem tiunt &
fit , & licec effe per ſeparationema maceria . bilo ,non enababent effe per une
non amirrat , agittis tamen effo forne , & aut afolo Deo; & tarum eductionbell phy
aćtus actualiter informanris in fenſa forma " lica tranimorajo led cancument intentiona
li:quia neque in itacu ſeparacionisanima ra- lis:ergo.Cófirmatur:nam licuc pocencia de
tionalis eit forma informans , nequs actus qua fic eductio atque cius patsiuus concure
perficiens aétu corpus organicum , licet fit dus latius pacec quam naturalis , vcdocuimus:
apta naca illud actoare , & iaformare prope jcacoscurfus actious quem præftac agens ad
terordinem , quem recinec vnibilitatis ad ip formam cducendam laciuspater quam phya
fum :igitur non debet excludi anima rationa ca franſinocutso : hac enim fit fuccefsiue ca
lis a genere formarum educibilium detettu reliftentia lubiccti, & expulfionc contrarij,
potentiæ naturalis materiæ ad ipfam récie ex cuiusrenicentia prouenit fubiecti reliltë
piendam , & fuftinendam :licetex alio capi: træ , & faceslic - xant
is
mutation fed mul ce
te exciadenda ût. Confirmacu r , & declarae funt förrma quæ ed ucuhturabfq:uc refilioen
io
cur amplius fizc przcedenscat ,nam gene ti a lubletltti, lucceſsione : & expallonec n
ratio Dacuranlis ex diſcrimine quod alignas tracijoide terper initantaneam ucacionit em
D.Thom.i loco proxide alegato inter arti dependen infieri ;& elle a prælupol o
ficialem ac naturalem generation em ecto a fuis age
fubiiec
eit, fub 9

cuius fubiectum lupolicum ac forma in go.Moo

præ to ra luis
paterunda busonepru
ncicti aufduc
tiount
ranur:er
do omi
troducendæ ſuſceptiuum præluponicur fee nüs forotas intentionales : quas articulo fe
cundum apritudinem naturalem ; defecta quentieduci de potétia fubiecti Onlēdemus.
enim talis aptitudinis, geoeratio non erit x8 Dico quartaeductio fórmz cuieſcā
Daturalis:ſed generatio hominis.cii natura- queex parte agencis concurfum ačtia um ; & Versta
lis:ergo materia in quam hominis anima in 19
ex parte materia prælupolicæ concurfum tio edas
troducicur, przſuponitur cū aptitudine; & palšiqum dumrexat caufæ macerialis adlie . Ehronis
potencia paſsiua naturaliad illaa ſuſcipien ri & elle iplius formæ terminatuin reque. panditat
dam atque ſubftinen dam tototem pore quo fir; & hæcomnia faluācur in fententia Lineti
Tiaculum vnionis per contrarian dilpoli. doctoris parcim in primo , & lécundo ſuala
tionem non diffoluatur.Dico tertio eductio explica. Prima
formæin tota ſua laticudine non päris phyl affertionis com
expliça. Prima pars huiushis
cam trantmutauonem ex parte
palice Duniselt omnibu sdus quarræ fenten
nat pot fub
quam uralis entia iecti ylice pla tiz ,
trantinucccur.Hécalfertio diacuitur aduer ed uâconc
quæ ioneurre
m derepot
debeut tafübcuiu
entad iectif
slib et for
: tria nanme
:
ſus auctorss teruz ſünteariz , quiad ſaluan .
damedu & ionem cxigunt ex parte fubieéti sent qucia t ad squa
fun,agen mli
, for mabec & ion
mate
, &edu riaem
; agçacon cur
s que
dem
 In vniuerſam Ariſtoc:Metaph.
dem concurrie vt educensađive:vndeedu-
& io actiue ſumpra cft actio agentis , per quá
forma producitur.forma vero , concurrit vc
terminus talis actionis edućtiuæ : eft enimid
quod producitur : & eductio pafsiue ſumpta
cum illa identificatur : ſicut omnis pafsio câ
ſuo termino:cócurric deniq;materia ve lu-
biectum recipiens formam edactam , ia hu
ius modi autem receptione materia debet
præſtare concurſum paſsiuum caulu matco
rialis ad fieri, & ad effe ipfus formæ in ſe, &
non folum quo ad vnionem cum materia
terminatum, & quia reſpecto actionis cica.
tiue, qua ſiinul coçum producitur, & omnes
ejus partes concreantur ; materia non præ
flat cócurfum paſsiuâ, cũ talis actio ex nihi
loproducat fuü cermin , & conſequencer in
depedérer a cócurfu caufæ materialis: debet
materia præſuponi ex vi alrerius actionis
producta:pductio enim aequit effe,iplijm
teriæ con productio ,proprer rationem alsig
patam.Cum igitur hæcomnia requirantur,
&c fufficiant ad faluandam eductionem for
mæ alicuius;illaforma verecducitur de po.
rentia materiæ : quæ per concurfum actioun
agentis dependencer infieri, & elle a concur
{ u pafsiuo materiæ præſupofitæ producta
fuerit: & hoc eft primum aſſerrum noftræ
quartæ conclufionis . Secundo probarora
nameductio cít veluti medium interagens,
& ſubiecţui : ac proinde ad vcrunque dicis
aptitudinem ;ad agens quidem ve ad actiue
influeos:& hocrelioquitur vt manifeftum ;
Ad fubiectum vero vt ad cauſam materia.
lem in qua ,& ex qua deber formaeduci : fe .
cundum enim veramque babicudinem ſua
bitctum de cuius poreoua fic eductio ,termi
naredebec formæ de tali posetia eductiónē;
quia debet effe lubieétum in quo furmare ,
cipiatur, & ex quo ſeu excuius potencia edu
citut forma, ideft dependenterab illius po-
teoria paſsiua infieri , & elle; prima habicu-
do fignificatur per eſſefubicctü in quo , feu
inateria in qua : lecúda vero fignificatur per
elle fubiectum ex quo , ſeu maioria ex quay
vnde propierea , cquus non producitur de
potentia folis , neque filius do poçenta pa .
tris;quia pater , & folcopcurrung actiue ad
productionem genırı ; acid de cujus poten-
tia fit edu& io ,dicichabitudinem fubiecti in
quo,& ex quo;animaquoque rationalis pro-
prerea non educitur de porentia nuaferiæ,
quialicec materia habeat rationem ſubiecti
in quo , id eft , fubiectirecipiențisioon ( .
men habet rationem ſubiectiex quo , id ell,
no caufit marerialicer fieri, & efle iplius ani
mæ: igitur, eductio in eo congftit , fi paisiue
fumatur quod forma dependeac a mareria
!
ISS
præſupoſsita infieri , & effe, tanquam a cau.
la materiali ſub duplici habitudine aſsigna
ta concurrente . Tercio probatur : ductia
paſsiuc accepra dicit ordinem , & habitudie
neniadagens, & ad materiam :eft enim for
ma prouo lubeſt ſuæ productioni, quæ ve lic
relpicit agens a quo producitur, & fubiectü
in quo recipicar, & ex quo producitur : fed
prooc refpiciçagens terminat eius concure
fun actiuum ad fieri ,& effe ipfius formæ
çerminatum ; igitur prout refpicit ſubiectu
debet eciam refpicere eiuspaſsiuum concur
fum ad fieri , & efle terminacum.Nec vales
dicere quod generans fiue agecs vniuocum
fuo concurfu actiuo non accingit effe for
mr,eo quod torma noa dependeac ab illo in
fieri & conjeruari:nam licet verum licetfang
ctum narusalem , v.g.ignem ,aut, equum , no
dependere a generante vniuoco , & praxi
mo inconferuari, & eile :ex hoc tamen non
ſequitur; quod aćtio equi,aut ignis geperan
çis non atringat efleeffectus genic : ellein
guam) individuale, producienáque caufa fa
cunda principaliter efle ſpecificum ,& indi
viduale fui effectus, & inftrugientaliter pro
ducic eius exiilentiam vedićtumeft , & licet
ignis , v.g. alteriusignis non producac effe ::
fpecificuns fecundum ſe,& tocam elus lacin
gudinum ; tamen producicillud ve contra
cum ad elle indiuiduale ignis geniſi , Gcuc
Petrus producit Pauluni, & in Paulo produ.
cic hominem contractum ad elle Pauli ; ad
hoc autem vteffedusdependeac in conſei
uari ab agente, oportet vo fecüdum effe fpe
cificam abfoluce lamprum ab illo produca
tur:Sicut generans ſuo concuríu acţiuo falm
çema:cogit fieri, & efle indiuiduale formæ
educiæ :ita materia iuo concurſu pafsiuo de
bet apiegere fieri, & eſſe falcem indiuiduale
ciuidem formæ,quæ deilliuspotentia edu
citur. Secuſida pars videlicet quod omnia
quæ requirit edučtio,faluencus juxca primu,
& fecundum modum explicanditentencia
D.Thon ) . Probaturaducrius Suariū : prie
mo , nam educi formam ,vtex dictis conitai ,
nihil est aliud quàm tieri in materia , & ex
materna , & perfieri in maçuria importatur
habirudo lubiccti recipientis , quam haber
materia hominis refpectu animæ rationalis,
mareria cæli reſpectu formæ cæleſtis : fed
peifieri ex materia denoracur liabseudu cau
fæ materialis ad fieri, & ele formæ concur
fentis, quam non habent prædictæ materia
refpectu fuarum formarum :vtraqueaptum
habitudo faluatur, & ponicur iuxta primū,
& fecundum modum explicandi qua!fani
fententiain ;ergo.Minor pares : diceleynd
fornia bracu defendenser a materia in cu
1115
86 feptimus:QWelt: LIII.DATI.V
Liber
ius potencia palšįua ante latebat:feudicere præfatus au &orillas Teijcit,quieson fatis.
quod forma penderinfieri, & elfe amaro perillosexcluduntur compverdactroformë
Ma eit dicere,quodmateria concurrit im . cveleitis; & comproductio intellettus; & voet
productione forme;materialiter ,& pafsiua luptăt's à Tanone.eductionis :fed hæc racion
ad fieri, & etle illius:quod nequittaluarinu eit.nadlaceoyuod formecæli proprie noir
fi concurrat vemateriain qua ;ctü ex qua fir depende a fieri: & clle-amaceita cum qua
forma: igicae primus', & fecundusmodas fuit concreata:: liquideo norituit.producta
a perre faluant vpranquehabicadinéad edusa exmateria: concurrence concurfumacerali
ctionem formæ ex parte marcoilsequidit ad creationem ,quaDeuscælumy& terasför
fam , Secundo:Damidem eft fiersactü quod mam fecipexnato, deltindependencéra
ante latebat in potencia paſshairmateriæjar: febbiecto , & propter canden rajionem intet
que materiam fecundum potendiam :fuam dectas & :voiuntasnon dependencit fieriab
palsiuam concurrerein genere caufae mate animaracionalr :quia pereandem actionedi
rialis ad actrongmagenuis productiuafi ford Conceantur ex'morlo perquani spia ania
niz ;live ad carminum illius: & idem eittora exorbilo producitur :id coin dependerina
mandependore inefle, & fieri ámateria ;at fieri, & efle a materia relpectu cuius materia
que preram exercece cauſaritatem hacen exbiber fuum concurfum accualen ad.fic
Lalze circa eflc & tieri forroz:igicur nihil 11,& efle illius terminacum : ac neque mate
duli terapilliduomodi dicendiad eduétio... sia cælirefpectu ſuæ formæ,deque animarå
pem.Tercio educrformam ettified formam tionaliş selpectu par acian - cum ipfa
expræfupolira maceria ex vi alterius action ceatarum præbet concurfum caule 429 % ce
nis,vt dstiniſprædictusauctor: ac proinde ſialisigicur , neque proprie te minut illami
bæc materiæ præſupourio elt; quæ videtur dependenciam abaliuccamenduocundum
deinderåring duobus nuodis prioribus explia Jauorem acceptionem dicuntur dependere,
eaadi fententiam Sancti Thoma :ac'hæc mae & formacoeleftisa materia , 80 potenciæ ani
iuri prælupofitio nullatenusdalderatur masacionalisab ipfa anima: prour vnum di
in illis: eigo, Miodiprobatur:Dājuxtapria citut dependere ab alio con quo habachel
mum , quem effe AngeliciDoctorisin avti. cellariam connexionem infi2017 , de quo
9-95. AgnofcitSuarez , exprimitur quod pacto vnumrelatiuum ab altero ; & olearia
adaði eftioriacta quod prius erat in pocen- a luis patšionibus & congenicisporciijs di
siamutrix & cum fieni terminetur ad edles citur dependere. Do 1
iden valöt fi diceretur , quod cduci:eftfore . 3. 76 Sed contra arguicur primo: quando
niam dependere in ficit , & elicamateria no forma educitur de potentia -faceriæ debet
exprimicfecundus modus : fed veröuismo. fieri ex aliquofui , & non exrhiloLui, dem
do difboiatuređutiogexplicacur præſupoſi bétieciam præcédece ex parte materia de
€ 10 (naterra
. : nain poquic formadependere quafit virtusmodum pafsiwa fedeciá actiuas
infieri , & elleamaresia nili præfaponatur igitur ad eductionam formæ requiritur in
producta ex vi altorius actionisveredia fi choatio ahqua ipfius formæ præexiftensin
ex vi eiufdem actionis fiat materia cuti for- maceria, & concurfusnedum pallius verű
ma:fuoc fieri macerixerit idem atque fiori eëtam actiousnjarere ad ficri, & effeforme
formæac proinde non poteric forma depen terminatus: caiús opofitum docemusinprix
dere a inateria dicuchèque fieci maceriæpo- ma conclufione. Antecedens pro prima par
teft abipla materia dependere vcacaula ma te pater:dandi formaellot de nubilo fui pro
teriali,quod pater:quka dependeácia; & cau ducta ellet creatajad creationem enitus fuffi
falitas important diititićtionem reale atque cir,quod coca en dicas rei producatur, & nie
ordinem prioritatis: diftinétiodem quidé fe hil illius ad productionem præcedat.Rurfus
condum quan et étuscaulatus id elt fieri forma cuius entitas cota producirát : tota ve
iplas forma , a caula, fcilicet materia die mca foris, & ſecundum nullam (al parcem
tuliguatur:ordinem vero prioritaris fecua- poceftdici excraduci ab eo, in quo -ántcala
dum quem materia materialicer cauſans fie cebat,quod eft cream .Deniqadrdem {yade
se ipfius formi ad ipfum præfüponatur curanamdi Deus'tafo få inliguo produceret
Quarco probaturanaudi aliqua fatione er. calorea),talis calor produceretur per cream
lonc infuficientes præfati modi dicendi,ea rioncm , quia licer dependec infieri , & efla
ellet , quia fequenencur ex illis hæc incost- a- digiio tanquam forina accidentales, cuius
učnjenca:Cailrcer qgod fornia coli,volan- étro et in etlenia non tora entitas caloris adios
25 & iorellectus aritm rationalis de porea uenirceab excititeco , licuphuenit anima
tia lubicct educeraneurt liquidem dépca Tarionalis materiæ hominis: & nihil illius
dent a labiccto ififiorigo & conferuari, vnde calorisde potencij ligas,in qua latebac,fuit
 In vniucrfan Ariſtot:Metapb.:
extraductum : igitur idcm contingeret li ni
his formæ genitt in potentia macerix præ
exillerct. Pro fecunda parte probatur prix
mo :nam alias nihil dceffer ex parte materia
quominus anima rationalis de illius poten-
tiaeducerctur : liquidem laber concurfum
caufæ macecialis rolpectu iptius anima : ma-
teria coimrecipic, & fultinet animam ratio-
nalem , fed in huiufinodi recepciune lalua-
tur concurtus caufa materialis :et go.Rurlus
materia eft in porentia naturali ad omncs
formasgenorabiliam ,& corrupcibilium : &
conſequenrcr ad animam rationalem , qu £
clt vnaillarum :ac proinde conrince illam
in potentia palsia: nibil igicur dutticerer
ad cius de pocentia materia eductionem .
Tertio probarur :nam telle phylofofo hic,
cap.8.in omni generatione naturali prælu-
ponturaliud priusactiuum narurale ex par
te materiæ , & per hoc diftingui naturalia
ab artificialrbus:quodilla principium actua
.
fui in materia præſuponant; focusvero illa :
ergo. Ad hoc argumencum refpondetur , 10
gando antecedens ad primam probationem
primæ partis , dicendum eft: quod fi torma
fiat ex nihilo fui quod necipiam adtu nec
potencia præhabcat , crcarur: fecus autom
quando ficex aliquo lui:in quo forma viroud
licer 8c in potentia præhabetur: creationā.
que pon folom præcedenciam elle actualis
inchoatigfed etiam elle potenciale , & virtua
Je rei creacæ excludit.Adlecundamnegatur
aprecedens : nam forma cuius toca entitas
præhabecur potencialirer in materia prælu-
pulica ,non venica foris : fedex potencia ma .
ceriæ aduenic, quia in illa virtualiter contine
tur veoffectus in ſua cauſa materiali. Ad cor
tiam cócefla maiori,negarurminor:quaca.
lor cunccrearecur ,eo quod ad ficri, & cilcit
lius nullatenuspocontia ligniconcurrerer ti
cučnegae ad fieri , & eile animæ rationalis
concurrit, quod fi dicas,cutic fieri ligoua ca
lidumex non calido priuatiuc :acper conto
queos videtur ficri cale per generacionë do *
pendentem a potentia fubiecti :aduorre lūc
duplicui mucacionë, & quatuor terminos
ibiinrerucnirc:alteram de nullo cffc caloris
adella caloris terminatam , lxc clcrca
tio caloris:alteram vero denon calido priua
tiue ad effecalidum : & hücelt actio vnitiva
caloris ad lignum prelupolirum , & eft gene
ratio quædamaccidenralis:ſicut dum homo
producicur,duæ mutationes interueniñe:al .
tera a non cflo animæ rationalis , quid cf
crcatio
" & & altera dc non ello hominis
;
turminacur : quæ eligencrario hominis. Di
ces illa primamutatio quæ ad calorem cola
minarecur in cafu argumenti in illo priori
了187
naturæ antequam lignum calidum intelliga
tur , non communicaret calori exiſtencian
neque calor ex vi illius haberet exiflentia
quia non haberet pro illo priori inheren
ciam , & vnionem fui'cum ligno, exilien
tia autem illius eft in exiſtencia fiue in hærë
tia.Omnis enim tormæ accidentalis exiften
cia eſ inhærentias igitur talis mutatio non
ellutcreatio ; neque omnino independeos
ollec ralis calor infieri , & efe a ſubicctos
Huicobiectioni refpondebis dupliciter pri
Do admillo antecedenti nebando conſeque
tiam ,quia facis cft quod proillo prioribian
bear calor ille ellentiam per creationemiin
via ad exiteoriam accipiendam per focuo
dan murationem ,qux vnit calorem ligno,
cum enini cxillencia non fit ratio formalis
termini creacionis antecedenter ad action
Demallumptam , habebitenticatem , & cilo
ner alo
chercx in via ad exiilenplaan
figno rationis per actionem allunpeiuam ,
accipit . Secundo poreris negare antecem
des,actio enim illa crcariua caloris ciello
tiam , & exiſtenciam darec , vnde ex vi illius
poffer calorexiitere ſeparatus niliperfecum
dam actionem ligno vnirerur,per quam non
exiftentiam ſod inhærentian adquisiuir, in
hærentia autem accidepuis diſtinctusmodus
eit ab oxillentia ,vtpated in accidentibus ho
Hiæ confecraræ , quæ line inhærentia fuanı
retinent exiftentiam .Ad probationem fecũ
dæ partis reſpondes ad primum quidē ne .
garuranrecedens, quia licet materiaprima
exerceat cauſalitatem materialem yt Tubic
cum in quo ,& in ordine ad vnionem , & in
formacioncoi ipliusanimæ , atque eciam in
ordine ad animauptam rationalem quoad
munus informandi ,non tamen cxercet illa
vt fubieétam exqui neque in ordine ad ani
main iecundurite ,aut quo ad eius fieri,& er
fe . Quod tamen requiritur ad eductionea
animado potencia lubructia la illa autem ro
ceptione ,qua materia recipit,& futtatet ani
mam rationalem , faluaturcautalicas marc.
Dalis fubicction quo , fiue refpeétu vnionis ,
& informationis ,non aurem relpectu ficri,
clicanine ,cautalitas nanq; marerialis ficut ,
& modus rccipicndi formam , latitudinem
Patitur.Ad fecundam diftinguendum eft an
teccdcus pro lecunda parte,nateria eft in
porconia ad animam racionalem , ve adaclü
infornarem tranſcae, & hæcelt aprirudo
lublecti in quo,cl in porcaria ad illum quo
ad tieri , & cilc illius,id ett aptitudinc, & or
dmclubicati ex quo ncgatur,vnde nequedi
cendunelt matcriam continere in pocen
tia pafsiua rationalem 201mam , ficuc cua
Tas tur la continet , muli fecundum quid id
cm
 Liber feptimus,Qutaji.lIII.A rtic.V.
el good vnionem , & munusio formatio .
nis,vt fic enim , & non alias depender racio-
Dalis anima a inageria,& eius potētia pal.
fiua coojinetur. Ad cercam ex dictis conitat
per quid naturalia ab artificialibus dilin .
guát rapondens: non enim diftinguit illa
zenes hoc quod habeant in materia puten-
tiain actiuain, & hæc tantum paſsiuam , fed
quia adiuralia ſuponunt potenţiam natura-
lemſius atsioan ,liuepaſsiuam reducibilem
ad actum peragens naturale artificialia ve-
to ſuponunt potenciam artificialem redu-
cibilem ad accum per artem vc dictum eſt.
Secundo arguitur. Nam modus quoforma
viuepciuip educuntur de potentia feminis
eiufdem rationiseftcum modo quo alia for
mæ ( cilicet nos viuentium de potencia (u-
biecti educuntur : fed formæ vigentium edu
cuntar de potencia feminis aedum palsiue
fed etiam actius concurreatis , ve docet D.
Thom.in locis præallegatis , de virtutibus ,
& de veritare:-rgo omnis eductio pecit ex
parte ſubiecti de cuiuspotentia forma edu .
citur concurſum palsicum ,& actiuum.Com
firmatur,ná in illis quæ eiulde racivais lunc
eileatialiter, quid quideflentialeelt , vnieſ
ſeociale ell alijs cóipunicãi enim omnia in-
diuidua eiufdé fpeciei in omnibus prædicas
sis proprijs.& eitenta ibus: fed aliqua luni
ſubiecta de quibus formæ aducütur,,quæ gau
dent pals!uo,& activo concurſo : ergo om.
nia debent veroque concurlu gaudere , mi-
nor paretinduciione: femin . náque acciue,
& pafsiue concurrunt vedictum cítilimilia
ter ſubiectum accidencium quod elicus in
acu , & completum concurrit vt fuftentang
accidencia palsiae, & adiue : cócurlus enim
fubie & i lui cota0015,bedum cau { z materia-
lis , fed etiam effectiua admiícet caulalira-
tem : vode , & propterea porelt ſupieri a
Deola accideoubus euchanftiæ, actus etiã
Vitales de potentia fubi:cs cducuntur , qui
tamen active elliciuntur a poiefitia in qua
recipiantur:ergo.Relponducur ad argumco
tuin ,negando maiorem : eo quod vt Hina
golf, D.Toom.duplex eſt modus quo forma
aliqua in potentia placeriæ przexiftit atque
contiactur,fcilicet , aut in potentia pafsiua
cancum live proxima , & dilpolsita , ſiue re-
1 :06a ac indilpolitd ; aut in potencia pafsiuas
Si aüriva limul , & hoc modo ait formas vie
bentium in feminibus contineri , in quibus
tanquam in agencium principalium inftru-
mentis elt virtus formæ eifcctiua atque fora
mallua : ac proinde diuerfimode de poten-
Dia leninis, atque depotentia pure paſsiga
materiaforma educu - tur , & perhoc pares
ad confirmativam ; neganda eit enim eius
confequentia : eo quod fuponitcmnes imio ..
dosedu & ionis elle ciufdé fpeciei achoma :
quod-cameo 2011 adolumus:ucut onusmo
dus præskillendi formarum 111 pocencia fue
bicctioneltidens,ita neque modus concur
renda lubicitiidcarum eductioncmettider:
licecin caden generica rauono eductionis
omnes conuenianr: quam qos diflinquimus
huculque perillud dumtaxat , quod fufficic
ad faluandam eductionem ex parte macorie ,
cui concurſum.paissuum duid) taxat acribuie
mus .Secundo refpondetur ad argumentum
+
concella maior ,diftinguendo minorem : for
me viuentium educuncur actiue de .purea du
tia feminis,quam habet ratione materia pri
mix ,in quam formam introducuntur :nego:
hæccnim folumpaisive concurrit per mo
dum fubicctu in quo , & ex quo ; educuntur
active de gotentia femini, quam habet ratio
neformæ ciufdem feminiscocédo : led hoc
non collit quomous ductio formæ viuen
cis ex partemateriæ folum pecal concurlanı
paſsiuum,& ex parte fol12vagentis concurs
lum.ctiuum :formaenim , & vireus actina le
midis löner fc ex parte gencrantes ve illius
inftrumeorum.Ad confirmationem admilla
malo : 1,Dego :minorem : li delubiecto forma
frece Cump 10 ;& concurronte veta in quo,
& de quo fiat femo , quatenus enimuero
poredila actuuma vitalium lulepciua , & lu.
biectum fultentans accidencia concurrunt
vtalateria in qua,& de qua fit cduccio , ideft
quatenus Lubiunt munuri, & caululicacima .
terialisiantum exercent cöcurium patsiuus
quarenus vero cunent le cx partc agentisice
que cítettiue aduceans, exercere polluntcó
curfum actiuundaSed quia concomitantiu hu
sus actiuè concurfus eit propria hurutinodi
fubiectis . &. ccidentaliser le h.bur ad dubie
Etum eduction is formatum vtlicyrion opos .
sec eam in omnibus repcriri. Tercio alguna
curaficri aliquid de pocencia alterius nó 111am
Porcat concurfum pafsiuuni cauie mare , ia
lis:ergo nequc fubicctum de cuius potentia
hreduc tionfalem concurſum polulat reipe
étu ficri , & elle fornæ calicia. Alce dons
probatur : nam filius dicitur natcıde dobitan
t12 patiseriam in diuinis, & camen præpolino
( 10 ,Deslicnim poitathabitudiné cauix 112
terjalis :fed iolum principai contobftant1a
lis;vt aduertit,& decer,D.Tho.l.pof.41iara
3.& in codem fenfu docec quæit. 910 art . 26
corpus i . hominis fuille formasum delimo
terræ , quiclat terra aqua pernilxta , de Cla
ius fubftantia fuit corpus primi pareonisė
formatum: licui , & corpus Euæ de colti viri
dicitur propter eandem rarionem eductum:
cum tamen neclimus, nec cofla concurſun
palsiugina
 In vniuerfiam Ariſtot.Metapb, i
pafsiuuar caufe materialis re (pe&tu formë
huinani corporis exercuerint :ergo.Relpon
deo negando áncecedens ,ai probationem
dico, quod præpolicio ,de liue ex , aliquando
aplicatur canlis actiuis : ac proinde earum
aülinami cautalicarondenorar : vnde virca .
tia ex fecipibus dicimus educı : & filium ex
parencibus omni:arque Chriſtumun fymbo-
Io nacum ex Maria Virgine confitemur , &
in hoc fenfu filius in diuinis dicitur de pa .
rre natus : non can propter aciiaũ influxum
Pacris in filiun quam propter contabitan ,
Lancialem , id eft vcriuſque in fubitantia iden
ticacem . Quandoque vero , & frequentius
aplicacur caulis materiálbus : & tuncdents
tar concurtam palsiuum , & habicudine in ſu
biecti,in quo,& ex quo fiteductio formæ, in
quo ſenſuetiam corpus primitrominis de li
mo terræ , & corpus Eux de colla viri fus .
runt efformata :non quia forma humana , id
eii enima racionalis fuerie de illiseduéta : fed
quia forma accidentalis organici corporis
ide organizatio , atqucdidinitio , & ordo
mcmbrorum virilis fexus limo cürreimpre-
fa a Dco contouic corpus Adami : Eu .
autem corpes ox colla , & organicacione
atque membrorum diftinétione fæininei fe .
xus ciimprala reſulcauic cfformatum : licuc
artificiacum quoddam , vt cathedra de lig
00 anulus de
quia torusti a auro dicicur
cachedisoi effostari:
t lignunt , &
cora lubitartià dnuti eft aurum habens te
Io per modum fubiztons & cauft materia.
lis d : 400 cducicut furna accidentalis,per
arremiaperuenios.lid antecedenter adäni
me racionalis intuisionem totam fubitan ..
tiam corpori Ajami prebuit lioius terra ,
& totam fubftantiali corpori Buge præbuit
colta Adamit. Deus aore :ni della maila at 22
que fubftantialicut artifex hunaoam chãi.
giem ; & artificiales orgánici corporis
emortui , & ftilis figuram eduxic : & pet
aduentum anumeracionalis illa forma eua
nuerunt , & effigies , & aliæ viuæ inducted
fuerunt , quas anima racionalis induxit , La
cut contingeret cadaueri hominis emort
tui ; cui racionális anımapec miraculutties
Itituercior: 5 fubitancialem nanque , &iac :
cidentalem formarn mucarec. Qtzarro argui-
tur: namrncn tequiricur ad edućtionem ,ma
teriam præfuponi cx vi alterius actionist
ergo falſur ell allercum quarta conclufio .
nis . Antecedens probacur , quia alias for-
inæ elementorum non fuiflenteductă de po
tentia materiæ , ficut neque forma corpo :
tum cæleftium : confequenseli falfum :ca.
go:ſequeia pater : giua ficut nequeinca .
189
lellibus corporibus , ita ocque
mcque in clemena
tisa principio productis ,præſuponic urma
teria produ cts es vi alteri us produ ctio :
cur
nis. Minor vero proba :quia elemen
tatuerüntgenita : ſunt enim generabilia, &
corruptiöis : vnde ; & illa actio qua Deus
produixit terram à principio , ciüidem rào
tionis cilet cum illa qua producerat can
demcerram , vel aliam limilem polt 20.an
nos : igitur , & formæ elementorum edu .
Ctæ fuocuntdo potencia materia ; alioquin
incorruptibiles effene , & diuerix racionis
ab illis formisterra ; ignis ; aqnks & peris ,
quæ modo generandur ,& corrumpuntur .
lefpondetur negaido antecedens.Adproo
barionem duplex en modus dicendio Pri
inus afferencium clemenca fuiffe products
per generacionem , id eltper actionem edu
ctiuam forma de potentia materia præíu ,
policein huncmoduan inclinac Sotos.plý
ticorum quæltor.Etteneor Vazquias; & Ma
linal.part.quxli.45. arc. r . Suarius vbilu
pra ;&Rubio & Phyficor.crack. 2.de
forma quæftilib.
a nec1. mirum ,quod elementia
rum formas bin auctures cenfuzor - eductas
in primacorum produ &tione: qui id ipſun
(vnico Suario excepto de Forttis coelorun
purarunt, contra expreffam fententiain Art
Hotchalib . 1. de cælo , & D . Thom . 1. paita
quæft4lárt.j . & quält.asarriz:taxta quem
dicendani eft;watcriam iMórum fuille cream
cam ac proinde præfopofit fuiffe vi
am ex
creationis ad formarum edućtionem : quæ
pec huiufmodi formarum edućtioneni accer 11 W.
pirexiftenciátu atque complementum . Sed
vericati , & fcriptura conforçõior elt fer
candus modus , qui atlerie elementa fuiitä
‫ܕ ܪܝ‬
cum omnibus fuis partibus creataico quod
nan decuis Dei a priäcipiovci allionémnie
raculofaig feu præternacurali in oroando
materiam primaininirácölofa aurem dreams
cioe't , quæ non crearfimrolforniam & exi
fentram macaric , licuc five créatio animni
Chritti miraculofe impiedisa: & quäliselles
creatio mareria primoin generacione contin
poris exdccidentibuseucharillis productie
Et quiafcriprura Gerieſ.primo codem vera
bo creandi ūgtiificar cæli,& terie production
nem dicens : in principio creavit Deus celana
ý terram : per quod cá cæleftiá qnã clemem
rorum corpora fuiffe exnihilo facta ac per
creationem prodücta'denotatur, vadeiuxta
huncmodum ,ad probacionen anteceden .
cis,concefla fequcla: nego minore , ad cuius
probatione dico elemeia ſecunda totâ , nô
effe,incorruptibilia ab intrinfeco ficut coella
fed ab extrinfeco ; voexplico libaina & bac
.
S
 190 Liber feptimus ,Quæft.IIII.Artic, VI.
incorruptibilitas fufficiens fuit vtàprinci. volumen , & fpecies intentionales : ſi natu .
pio crearentur ,modo vero fecundam parc
tes corrumpuntur , & generantur actione
diuerfæ rationisab illa piori corum produ-
& ione: quia fecundum partem , omnino,
propterhuius vniuerfi bonum corcapabi-
litaci obnoxia remanferunt.
ARTICVLVSI:
Anomnes formæ ſubſtantiales ,og
accidentales compoſitorum na .
turalium excepta anima ratio
nali)de potenţia materia.educan
tur ?
; ܰ‫ܝ‬
20 N hoc articulo duæ verfantur fenten
"I ciæ.Prima negaos, quam fequiturSon
cinas vbi fupra,& ſubſcribie Cabrera ,
gyi dicuntnonomnes formasnaturales edu
ci do porentia ſubiecti: ſed illas ſolum quæ
fiuaecum Phylića tranſmuratione ſubiecti.
.
Seconda affirmat Gne excepcioneomnes for
masmodos, & adus Aalurales fide fubftan-
tiales,que accidentales ( excepta apima ra
tionali)educi de poceotiamateriæ , quam fe
quuntur fere omnes diſcipuliSanctiDocto
sis , quorum articulo præcedenti menciona
fecimus,eiſque ſubcribunt Suarez, & Fonſe
ca in locis præallegacis , & quia hæc ſenten-
tiaėl veca,proptereaillam Itaguo.pro certa.
Eligitur && indubitaca conclulione; quam probo pri-
fententia mo ex diffinitioneedyetionisalsignata : edu
affumăso ci formande potenciafubie& i,el produci albedinis , & c. Es vedismoso, educicus
dependenter à ſubiecto infieri & eila : fed
omnesformæ,actus, & modinaturales( exs.
cepta anima rationali) producuncurcumue
pendencia infieri & eſlea ſubiecto;ergo: mi .
por paret:quia illa quæ abfque tali depende
tia à Lubiecto fiunt, producuntur ex nihilo
percecacionem à folo Deo :atquinulla for-
manaruralis ,que modalis,que eoticariua fit,
producicur incompoGcis nacúralibusaimo
abſolute in ordine serum paturalium inden
pendeater à ſubiccto infieri & çfaz (excep
ta anima racionalis & fubftantia Angalie
ca )alioquin aliqua exceptis bisfiere.cex ni.
bilo, & per actione creaciuam quodeft aper
te fallum :ergo,Secundo probagurinductio
ne difcurrence pasitingula formarumigeno.
Taiquid oninis forma fubftantialis ( excepta
anima-rationali) depender infieri , & effe à
maccrja : accidentalis vero , auueltnatura -
lis vt quancirasjaucautificialis,nc figurado
mus , anuli& cathedræ : aut intentionalis,
salis aut corporea, ve quantitas , & aibedo ;
aut ſpiritualis, vt fcientia virtus , & inicla
le&tio: fi corporea , fic dependenter à core
porevt à ſubiecto intieri & etle : lì ſpirituaa
lis , etiam ficdependenter à lubiecto Ipiria
tuali in quo rccipitur , liue habitualis liue
actualis qualicas fic.Neque obliat quod ad
ctum vitalem concurrac potentia pafsiue
{imul & a &tiue : quia eltid de quo ; & lubic .
ctum in quo , tantum concurric palsue, ve
articulo præcedentiadnotaui : & vc actiuuni
præftar concurſum ,tener ſe ex parte prin .
cipij educentis active : fi aurein fic focina
artificialis , producitur per artem depen .'
denter å potentia arcificiali, & quati Obe.
dienriali per quam corpus obedit ang : & li
intentionalis fit, ctiam producicuc depen .
denter a ſubiecto infieri , & elle , licec per
mutationem inſtancaneam , & ablque ex .
pollione contrarij: in quo diſcrimioatur
eius cductio ab cdu&ione accidenes Pay .
fici, & naturalis: quod in hac ſubditurlubia.
ctum Phylicæ cranfmutationi , fucceisiu ,
& expulſiuæ contrarij , vel cum reliltene
tia ſubiecti , illudque ad vlçeriorem for.
mam difponenti: in illa vero fubdicurfubie :
ctum mutacioniiniiancaneæ ,abique expul
ſione contrarij , tine refiitencia , & fuccet
fione, & ad nullam forinam ſubstantialem
difponenci ſubiectum . Deinde forina nacu .
Talis,que ( ubftantialis , lige accidençalis fit:
aut est compleca , & cnocaciua , vc anima
equi walbedo calor , & aliæ huiutmadi:
aut tantum modalis.,, & incompleta,vclub .
Glencia vnio animæ ad corpus ,. Mtento
de porentia materiæ compleca nam cons
tat ex dictis fieri dependenccc à materia;
Modalis vero comproducitur ad productio
nem illius, cuius eftmodus: Vadu, ficucres
cuius eft modus produçitur dependence
iofieri, & elle â materia; ica & modus iples
ima magis dependermodos:ficut enim mis
norisiell entiracis ca majorem habet des
pendeariam fubiecto: livo a forma,cuius
ell-adiacens dererminato. Denique ax for
mis complecis, & accidencalibusaaliæ lune)
gure propria actione perlo, prima produs
contur , vt albedo io productione albt ,&
calor in productione calidicerminus enini
primarius & formalis,fiuevc que albetadio
Diselt albedo ,& calefactioniseltcalor ; aliæ
autern fonc quæ per reſultanciam natura .
lem comproducuntur ad productionem fer,
mim primarij : quo pacto proprietares , &
paſsiones propriæ reigenicædicansar por
nagucalem reſultantiam produci, & illarum
quidem

In vniuerfam Ariſtot. Metaph.
quidem eſtmanifefta:harum vero eductio
elt ad eductionem formæ ad quam confe-
quuntur, verbi gratia , quia hinibilicas eit
paſsio adformaru equi conſequura, licea-
den a &tione qua producitur forma equipri
nario ;cducitur binibilitas fecidario:pafsio
nes autem hominisluncinduplici differen-
tia :alizadanimam racionalem fecunduin ſe
confequute ,vt intellectus, & voluntas , &
illius modi concreantur cum aninia ipſa ex
vieiufdemačtionis creativæ: cumque illam
non præſuponant productam ex vi alterius
adionis , non poteft habere in illis locum
eductio : neque proprie dependent ab ani-
mainfieri: cum fieri animda , & earundem
paſsionum fic vnum;& idem fieriex nihilo.
Aliæ vero funtquæ ad eſſentiam , hominis ,
liue ad animam racionalem ve coniunétam ,
& vnitam consequuntur , verilibilitas, po-
tentiæ fenficiuæ , & vegetariux , quam di-
ftinctionem fub aliis verbis tradidit nobis
Diuus Thomas in part.quæft.77. art. 8. din
cens, potentias hominis ,autcomparari ad
animam rationalem , včad principium , &
fubieciam : aurcomparari ad aniroam ytad
principium dumtaxat , & ad coniunctum ve
ad ſubiectum : primi generis funt incelle-
cus,& voluntas , quæ ficutin anima fubie .
ctantu poltſeparationem , illam commi
rzica
tantur : ac fecundigeneris lui ab alias
quarum operariones dependent ab organo
corporeo : & Gcue in coniuncto , id elt 19-
compulico ex anins,& maleria fubiectan-
tur deftrućto compolitu per animæfepas
rationem : ipfæ quoque deliruuntur ,acpro
inde animam in ftato feparacionis minim
me commitantur , cum igitur huiufmodi
potentiæ ſequantur ad coniunctum ratione
animæ , Vevoitæ,& munus aninæ exercena
tis, ficuc per actioncm generancis fit homo,
& fimül educitur vnio animæ de potentia
quogus edo .
materiæ ; ica fecundario ipfæ quoqus
cuntur de potentia materiæ przlupofitæ ,ex
qua vaio animæ ; acque diſpolitiones ad ani.
mnæ introductionem ipfam materiam prapa
sances educuntur.
21 Sed contra arguitur primo:nam ad
faluandam aduétionem alicuius for ing des
quiritur, quod fiacperphylicam tranfmura
rionem ,& confequenter ſuceſsiuam cumre
fiftentia ſubiecti, & expulgono contrarij, Bu
quod formaipfafic calis naturx vc in abſen .
tä agentis ;pofsirin fubiecto femel produs
&a conferuari: at omnes conditiones recen
fitæ defficiunt formis incentiopalibus si NE
perfpicuam eft : ergo non faluarur pro :
pria eductio in earum productione, Maior
pater tripliciter : primo quia ad edustia-
191
nem requiritur concurſos materiæ in ge
nerecaulz materialis ad fieri, & elle forma
terminatus , vt docuimos asriculo præce:
denei:materiaauten nequit fic concurrere
niſir:fpectu phyficæ tranfiuitationis agua
cis , iplain phylice can norancis : vode D.
Thoin. 1. parc, quælt. 41oarticolo 3. ad pri .
mum , & quæft.01. arr. 2.ad tertium docer,
omnem formani productam de aliqua malea
ria corporali fieri per iplius maceriz tranſ
mucarionem , idcit phyfice iplam tranfonu
adattamwice
tanters & depocelila .
tem :hoc enim denotatur nominc tranfmu *
tacionis maresia corporalis.Secundo na ad
eductionefornecorporex requiritur quod
talis qucacio eductiga dependear a mocu
primi mobilis, a quo omnis generacio de
berdependere: quælibee autom educiioge .
neratio eft:fedproductio qualicarum inten
tionalium colem fubre :fugio dependenciai
telte D. Thom.5. de pocenic! 2 31110.8. ergo .
Tertio quia educi furman eft idem , acque
generari:omnis cnim eductio forinæ eitge
neratio alicuius compolti , & ipfus for
mæ edu& tæ:at productio qualitatis inteocio .
nalis non eft generatio eo quod qualitasali .,
qua jotencionalis quandoque in coeleſti
bus corporibus productor Luoä enin :
imprimiur.de nouo luxSolisfingulismen
fibus : & in conuexo cæli Empirei fpe
cies intentionales a corporibus beatis ibi
nunc exiftentibusemifuntur : & poft vazia,
uerfalem refurrectionein a quibufcun
que beatis corporibus emitentur , mediis
qoibus beasi fe confpicient , audient , 8C
fecum inuicem colloquentur : in corpo
ribus autem cæleftibus nulla admicendzelt
generatio : cum enim fint incorrupabi
lia , expertia peregrinarum imprælionum ,
& folum mobilia fecundum locum nihil
in eis dénouo poteit per naguiram genc.
rari : quælibet namquergencratio ina & al
teracio dérogac.corumnatur ac digoica ,
ti . Ad hoc argumenpun relpondetun ne
gando maiorem ,ad primam probationen ,
negaturminor. Duplex nanquedpcuredu .
étio , liçur , & duplex tranſmycatio : al
tera phyſica , corruptiua , & diſponens
ad generationem als cuius formæ fubftaa .
tialis , id eft ad præexiftentis corruption
nem ,& hæc pedes conditiones in argus
mentorecenficas : altera ett perfettiva ,ad
nullius forma generationem , velcorcup
tionem difponens , quæ Mccaphilica Gitic
intandionalis poteftnuncupari , & hæc 12
les conditiones non pecit, & fufficit ad l.
uandam edoctionis cafionem , quxlcuc nu
tato ,abitrahit a phyfica , &c intention.in
S * lig
 192 Liber feptimus,Quæſt.IlII. PArt,VI.
li ,fiueMetaphylica : De qua locutus fuit. lo pacto huiufmodi forma per reſultag .
Diuus Thomas , & propterea tranſmura-
tionem præciffe , & non phyſicam expreſ-
fe dixit ad edućtionem defiderari , poteft
etiain dici ad teftimonia Diui Thomæ :.
quod iuxca ſubiectam maceriam phylicam
corporalis maceriæ cranſmucationem ad edu
ctionem requiri dixerit : quia de phyfi .
ca edu & ione atque formàrum naturalium
productione loquebatur. Ad fecundam ne
go maiorem , li de eductione in roca la .
titudine fiac fermo fola enim eductio
primi generis , fcilicet phyfica , & core
ruptiua haber dependere ab influxu prie
mi mobilis : fecus autem eductio fecun-
di generis formarum intentionalium : quia
has poffunt corpora producere fecundum
quod aliquid participant de modo ope-
randi fubitantiarum imafacerialium , quæ
motui cælefti non ſubduntur. Ad rerriam
nego minorem , ad cuius probationem die
co coeleftibus corporibus non poffe con-
uenire generacionem primi generis : be-
ne autem generationem fecundi generis ,
id elt perfectiuam ; & intentionalem : hæc
enim non lædic eorum incorruptibilita
tem : licut neque illam lædit adquiftio
noui vbi , neque noua" relationis diftan
riæ , verbi gratia , approximationis , fic
militudinis , menfuræ , quæ poffunt ipfis
aduenire , ficuc enim buiuſmodi formæ
quia non diſponunt ad corrumptionem ,
vel , formæ ſubitantialis generationein non
obftanc cceleſtium corporum incorrupci-
bilicati , ita neque formæ intentionales.
Secundo arguitur : nam paſsiones per re-
fulcantiam ad aliquam eflentiam conſe-
quutæ nequeunt educi de potentia fue
biecti : igiturfalſo eas inter forma
cibiles, enumerauimus antecedens s edu-
, patet:
nam vel paſsiones huiufmodi educuntur
de potentia eadem materia de qua edu.
citur forma ſubftantialis ex qua dimanant:
& locno , quia nó fubiectantur in illa:con .
curſus autem ſubie &ti de quofit eda&tio
alicuius formæ , eft concurſusfubiecti in
q#o , & exquo id eft recipientis , & ma.
terialiter cauſaoris fieri , & effe talis for
mæ : vel educuncur de potencia totius ef-
fentiæ in qua recipiuntur : & neque hoc
poreſt ofſe verum : quia eductio formæ
deber fieri vt dictum est ex patemia il-
lius fubie & i quod præliiponitur. prodą.
aum'ex vi alterius actionis : ellentia au
teni compoſici non præſuponitur produ .
cta ex vi altorios aétionis : eadem enini
aćtione , qua conipoficum generatur ,eius
paſsiones comproducuntur : ergo , nuls
tiam congenita , educuntur de porentia
ſubiecti, quod potiſsime dicendum vides
tur depaſsionibus hominis corporeis, vera
bi gratia , riabilitate potentia admiratiua,
cogitatiua , & alijs huiufmodi fenfitiuis
potentijs , qux dimanant ab anima racio .
qali aut ſecundum gradum fpecificum ,auc
ſecundum genericum fentiendi , & fimi.
litar de illis quæ ad eandem animam fecun
duni graduni communiſsimum vitæ fcilia
cet vegeráciuum conſequuntur:anima enim
rationalis ſecundum nullum gradum edu
citar de potentia materiæ : igitur neque
paſsiones ad aliquem illius graduad conie .
quaræ poffunt educide potentia materiæ :
quod enim educicoriccundario , & admo.
dum paſsionis reſultaacis luponit aliquam
formam quæ perſe primo terminer edua
ctionem : iicur quod producitur ad alterius
productioné ſuponit illud quod perſe prio
mo producitur aut generatur. Ad hoc are
gumentum duplex eſt modusdicendi: prie
mus in quem inclinac Suarez, vbi fupra,
afferit paſsiones per reſultantiam natura .
len dimanantes , educi de potentia illius
fubiecti , quod illas proxime recipic af
que fuftentar : & c. palsiones
equi , ex effentia torali equi , & palsio .
nes hominis corporeas ex eſlenria homi
nis geniti educi: quia in ellentia compos ,
fiti , & non in fola forma recipiuntur. Sed
hic modus improbatur primo , quia ad edu
& tionem cuiufcunque forma requirit iple
Suarez materiam de qua ficeductio , ex vi
alterius a &tionis præſuponi: fed nequc efa
fentia equi,nequeeſſentia hominis,ad 19as
paſsiones præfuponuntur productæ cx vi
alterius actionis , eadem enim generacio
quæ perſe primo ad hominem ,vel ad
equum , ſecundario ,ad paſsiones iplusho.
minis velequi terminatur : ergo prædictus
auctor nempe Suarez videcur ſibi contra
trus : deberec namque vel diflinguere de
duplici eductione , nempe ,& formæ per
ſe primo eductæ , acque formæ fecunda
rio ,& conſequuciud edućtæ ; & deilla quie
de dicere decerminate atque diſtincte quod
fit ex materia : præſupoſica ex vi alcerius,
actionis : fecus autem de ifta : de qua po.
tius aduertere opus erat , quod non requi .
rit Tubie & um ex vte alterius captionis præ
Japoftum , vel porius deberer: affeuerare
quod tales formæ per reſulrangiam conge
nitæ ficor educuntur ſecundacio auta edus
canjur de parcatia eiuſdem materia per
fupölita de qua , forma , a quaudimanang,
educitur.Secondo :nā quod educitur fecun
dario ,
 " In vniuerfall Ariſtot,Metaph: 193
qui modus loquendi fcriptin fallus oller,
dirio ,dcbetodaci ad actioncm alicuiusedu .
& primario:ac ellenciahominis non duci. niſi gradia infundereryrpur crcacionein , lag
tur, neque.eficntiaequiausalteriuscompo nilicareccaim :rom alicerejuarn ia feelli
digi.naturalis: compofita;chim , liceoigede la autem guce creancais fiunc.de nihilo , &
rcntur , non tamen educuncur de porootki non deponrencia mareux. Sccundo quta
Lubiecti : quiain nullo:ſubiecto , fecundum celte D The.q « 3 .dopgcontis art. 8. adites
fu coca rccipiuntur: cigareque corum pafin tium ;& ad4.graciæ conuenitiereari zrionft .
fiones deiptaa poiluas disvedects fecunda- cue Lupulito ::tid ad eunv modabrquali
rio .Torpioquia aducelusillum.militagargu- forme polſune creacionąnatarimāro . E
mencum factuur. Vode ficcundusmodus ve. idem repetic in primo diftinót, 147964:A .
riragi comfortuior Gco :quodipafsione præ- 3.cuius radio : eft: quia omnis follitia oratio
dicta educungur fecudario de pocencjacul cibilis de poceoria Labroddi aac -edieitur
dem magam,de qua forming a cincipalesai de parcnria.naturali. j.que flipérnakeraly
fecundo, ufque ad xoiuneinig oder aut obedientials , fed graria 11oqueretett
cumicu urinariais ou exiflimo dicear Luc :de :poroncia naturalienunt : hæüaniti
dum ella de,modo fubdilemcixido de actp Agundi dubditur parurali- apercufus tem
exilteoriæ & aliis modis , liqui fuerint, nom rodioitua ad actum immine autem
cx.viejufdem productionisLouus. Compor voqui entirida gapia ab agenre naeltfili
diti cogeniti ;aut ſimul Pegducti eciam, får negge:dc.foteoria, fupernacorak sarfla
i nagugalinsfulcania jononesenimo lumen enim . Laculdara facanduam enticare
modi actus & furnizeducuntur depar radicalòmicapacitatum ad gratiam ,all thetime
tentia materia do quaedacitur prineipar taralis ab Auctore narura conditay here
jis turną, cujus funcn & tuszpafsiones alicanto que de patentin ebedicaciali anitiat : Euth
di. Lasca quera refpondesad,formabar daca nowfientiantirasnąuuitisipliusain
sumenci , degando ancogedens ad pruunan 40% ! cum scapacto fabuectionis ad agens
probationem conceffu aneugedepsipro per forgresta acdrale 1 gravif buitenlaicasdet
ma parfe,ncgarur confequeria forna enim DACATO pagirali , nequede rolpcadillo -lub
eductæ ſecundario , ei-ngAidebent scecipi * ections porolt aduep ; drigo nullo modo .
in ſabiecte de quo educientur ,vel farisakts IBürcio productiontopmadi cuiusdeftio eft
quod eam fecundario in illo recipiantes anihilerianella citatioperonim creation online
ad illas caufalitas, materie extenditurileht anrhilecia tibi inuicem correſpondencji
cunda 10 ,îçur, & actio geneundisillas ar duerſaciedad delicis gratia eſt anihil
tingic lecindario . Ad fecundam negacur tio vtrefiarur D.Tho.in l.dift:26.9.2- dre.
antecedens : illa nanque hominis pafsiones maadsvergo .Proprer bocargumentum arol
que licet abanima dimanent , Vt a princi. uerſandurjoodi dicendi. Primus aſleric- graden
pio ;in compouco camnon fubiectantur proxi ciam acque carcera dona lupernaturalia: Croa
111c ,de cadem potentia marcia educunruf, ri , & nullatenus edoci de parentia amirdar
dequa anima ipla non fecundü ſe , fu quoari ila Capreolus in 2. diftict.1 quxl. Dendts.
vnioncor,& actualem informacioncm oduci conrracordiam conclulionem ,& in 4.duraq.
cur in qua nec non pafsionesipia fccunda- 1 ad primuni Scoci contra rerciam Patuda.
rio , & mediato ſubiectantur. 185 #
nus ib . L'erracicadisticontragdrtescap .
Tercio arguitur:graria iuftificançci 37.684 Vigalib.7. in conciliumcaporgi Huc
alijsfupernaturalibusdonis iplan comitan pertinetfonrenria aliorem qui dicuntg***
tibus dependentes ab anuna oficri , & clie biaio concreaci, quianon producitur porte
infunditur a Deo: & tamen non cduciturde ledad productionco-hubie tigraci ,dequoi
porçatia pafsiua animæ: ergo non omnes runbarbero al Sotonin kadut.q.34art.148
for quæ producuntur lc dcpendcoter a 2019ue lib .z . denac & gracia cap.97 $a
Lubiecto depotentiaillius cducunrur. Macundusmodusatler itgratiam educi de ipo.
jor patet: quia elt accidepscuiusoile elt in fentia natur.diaminra ,ira Sdocusq... proto.
ejle : ac proindein ſubiecto.,& dopendèo gis Sain4.dit49.quxftailaresz. Tertius of
ter a ſubiecto productum : minor autem pro * fferenrinco quod gracia arque l'upcrnacu
bacur mulupliciter primo , quia gratia fit talia donaneque creancur,quia fiunt depen
per creationen : vade ad Colofenſes fa- denporab anima inficri, & eſſe:neque educa
cundo de iaftificacis dicitur , creati in operi- tur de potentia animæ , guiem fequuntur
busbonis : & ad Galacas vltimo , iuftificacio- Socinası Fonſeca, & c Cabrera vbi fupra ,
mis graciam adeptus appellacur noua cre2, exiftimantes ad eductionem requiri quod
tora. Degratia aurem ipfa ait Pfalmogra . fubie& uron lic in potencia naturals pats
phus Pfalmo50,Cormuendum crea in meDeusy luu ask formam educendamper actionera
S 3 age 蕃
 194 Liber feptimus,Olaf. III.Artic.VI.
agentis naturalis:acproinde actionem pro. tia dependerinfieri, &conſervatiabanima:
ductiuam gratiæneque eſſecrçacionē, acgi & pon creaturs ergo educitur depotentia
s
eductioné, fed media : quæ in fuſsio ,vellum animriecúdo quia aliàs neque humanita
Ch
pertaruralis generatio porett & debet nun Chriſti; & facraniêca pollentadillá inttrus
cupari ,hisfauer Caiet :1.2.9.112.art.1. dum metalicer cócurrere nequit enimcauia lica
aic productionem gratiæ neque dmfimpliciter sc unda producerqueenréno ibil
s n educ @deempote
n
effe creacionem ;neque eductrop ia
depocest cófe
ſubic. auté oils fall o patet
aiafubie & i. Sedomnes iftimodi deficiūt ab ex dictis.Tercio ,quia potentianacuralispat
ueficáre Prinus quidem , quia gratianeque fua, &naturalistranſmutatio ,licerreguiran
creatur neque contrearur , nam humanitas turadeduétionem formæ naturalis adedu
Chriſti, & facramenta concurram phyfice Ctionem vero formæ ſupernaturalis qualis
ad gratiæ productionem inſtrumentaliter: elt gratia TA potentiæ pal
Ye.docet D. Thom.3.p.q.13.0 1.2. & 9.626 iuæ obediencialis, & mucatio agentisfaper
fed nulla creatura poteft effe inftrumentum margralis:fed ad productionem gratiæ con :
phylicum creationis ,vt ſupra oftendimus: “currit porenria'obedientialisanimi ,& fu
crgo,Deinde quiaforma quæ creatur prius per naturalis agentisadio ergo.Quarco na
fubafic in fe,quam in Git in ſubie &to, vt pa- Si in coelo Deusmiraculoſe produceretcalo
tecde animarationaliquă proprerea docet téauraliam peregrinam impriinerer quali
D.Thom.i.part.quæft. 75. art.2.80 3. prius fate illáde poręcia obedientiali educerec
in ſeſubGllerequam vniatur maceriz . Scd auceducere poffer a veller( pomėt enim ,onde
&
gratia cum acaccideosnequit in fe fubffte , per creationé illam producere ,)& liquiditer
re: ergo,deniquenam gratiadependet infic péreductioné: nultionimdubiü effe debet,
si,&c conſeruari a fubiecto :totum cnim cius quod Deus perigeneratiottēpoffectalēgua
effe , eftinelle ,quia accidentalis formaeſt, staré imprimere;& efficere vecauſa aliqua
forma aurem quæ crcatur neque infierine- fecundaad illius productionē.cöcurrerer: 8
que in conſeruaridepender afubiecto :er de facto aliquöd corpus cometa,fcilicet,itel
go. Eiſdem rationibus probatur ipfam non Jam in corpore coeleftioctaua fphæræ fuiffe
creari,quibus adde , quod forma concream miraculofe genitumlib.ro ,oftendimas: led
ta producitur ad creationem cocius : fed calis eductio noneffer de potentia naturali
.

totum ſubiectum quod fit gratum non crea
sur : fola enim gratia fit de nouo, cui prima
exiſtit ipſum ſabiectum : ergo no que ſubie.
& am gracum creacuraquidem nonproduci
tur ex nihilo fecundum cocam ſuam encica .
scmincquegratia:concreatur.Secundus etiã quia ilma producitdepedenterab ipfà anima
defficio: quia potenciay & actus ſunțin code
genere tefte Philofopho g.huius téx. 13.fed
gratia eſtactus fupernaturalis: ergo nequit
educi de porentia naturali animæ: Gcutne-
icoli:ſed ſolī depotentia obedientiali: nul.
lam cnim porentiam naturalem habetica
Jum ad extraneas formas ſuſcipiendons : er
golimiliter quãdoDeus producitgratia, &
alia dona ſupernaturalia in anima hominis :
przexiftenti ex vi alterius -actionts ,'educit
cadepotentia animæ:nonqüidem de pocé
tia naturaliſed de potencia obedientiali , co
fequentia paret:nāficfe haberanima ad hu ":

q ; in illa pocelt præbaberi. Cöfirmatur ,nā iufmodi fupernaturalia dona ficut cælum
in animanon eſt potétia naturalis ad fuper ad formas, & accidentia ,quz Deusſuper na
naturales formas recipiêdas;& marerialiter turaliter potcft illi imprimere : quancum
caufandas: ergo nequitgracia educi de po- adhoc quod licuccoelum huiufmodi forma.
Tüm Iufcepcioninon ſuponitur trec Lubijci
teotia nacurali:fiquidem nulla poroft educi
depotentia quæ honeſ .Antecedensproba Tur per potentiam naruralem ſed per quan
tur: raciopotentiæ ſummitur perordinem addam obcdientialem porenriam qua obedit
a&um,& agens eiufdem generis: vndenatus agenti ſupernaturali , id eft Deo operan .
ralis potentia paſsiua eſ quæ refpicit actâ, ti ſupra leges naturæ ; ita anima donorum
& agens naturale :ſed graria en forma omni Supernaturalium intuſsioninon fubijcitur
no Lupernaturalis : & agens potens illam nec prăftar materialem concurſum perpo *
caufare atquelimul reducere anima capaci" tenciamnaturalem , fed per potentiam obe
tatem ad actum eſt omnino fupernaturale! dientialem per quam clt capax recipien
ergo talisanimæcapacicas nequit effe poté di dona gratiæ quæ ſupernaculis auctor il.
tia naturalis. Tertius etiam defficits primo li poreſ infundere.Vnde reiectis his mom
quia omnis forma quä dependet inficri , & dis dicendi ve pore falgs , & ab Angelis
efle a ſubiecto educitur de potentia illius ,vt ci Doctoris mence alienis , vera fentsatia
di& ú eft ,neque eſt dare mediü intes forma elt,quam nosdocet D.Thom . in tribus di
quz educitur ,&illam quæ creatur; ſed gray & tis conſiſtens . Primum eft, gratiam ac
ſuper
 :' .

In vniuerfam Ariſtoz.Metapha 195

fupernaturaliadonaneque crearineque con te.Tertia fumitur ex Bafilio Epiftola 141.&
creari:quodſuadetur rationibus quibus pria . exCyrilo lib.5. Thefauri cap.4. afferentiv
mus modus improbatur. bus creationem accipi in fcriptura triplici
Gratiam . Secundum eftgratiam ,acſupernaturalia ter:fcilicet, proprie proprodu & ioneex mais
educi de dona educi depotencia animæ . Hoc relin . hilo, in quo fenlu dicitur Genef. t. creauic
potentia quitur probatum eiſdem rationibus. Tertia Deus coelum & terram , & large pro teſurro
Jisbietti denique elt;quodgratiá,ac dodá fupernatu • dione:in quoſenſu dịcitur Pfàl.103.Emitte
defende - ralia educantureductione fupernaturali, & Spiritum tutumie creabuntur :ideft refurgend
tuto altioris ordinisquam lit omnis edućtio for- exmortuis. Tertio pro mutationeini melius:
niarum naturalium:eo quod educuntur per & in hocfenfu iuftificatio dicitur creatio,
: vircutem ſupernaturalis authoris,& de po- quia per illain homines mitanturin melius:
tentia obedientialianimæ átqüe per actione vodeabſquemendacio juſtos créatos in ope
omnino fupernaturalen, Hoc fuadent rario fibusbonis ac nouas creaturas facrum eloa
ines,quibusłecundus,& certius modusdicen "quium appellarmodaliter , & fimilitudina.
dimanent:improbati; poffentque fingula di Tia:hoc elt propterfimilitudinem iuftifica
ëta pluribus rationibus, & argumentisexor tionis cum creacione , & proprer doni gra
inarijai hic proprius locus Theologicæ dif- "tiæ magnicudinem hominem in meliasim
pácarionis adeffet : quia tamen non adelt, mutantis.Adlecuodaw negatur antecedês:
-Tuo loco ,hoceft Theologicis cominentarifs & ad primum teftimonium D.Tho. Refpó
Theologicam difputationem relinquemus, decur quod propterea aicgraciá frear:quia
hactenus dicta " Láfficiant pro intelligentia non educitur depotentia naturali :cŵenim
«Metaphifice quæftionis de eduction for- creau Gefieriexnonfubiecto,atquc ex nulla
wärū . Interim tamen ne ignorerMetaphifi materia : fieritxnon ſubiecto poteltdici id
"cus formas fupernaturalesdona fcilicet, gra. quod ex nullamateria nacurati producitura
stix educi de potentia ſubiecti obedienciali: Ad fecundâ refpondetur codémodo: & ad
hancque effe Angelici Doctoris fenrepmā: rationem quæ videcur deſumi exillo celi
Jegac ipfum Sanctum Do&orem in q. t. de monio ,negaçurminorpro terciaparce:pote
acreliquadonafupernacer gratiam , cirnamqueobedientialis ; vedocemus lib.g.
eft ipfa entitásanimd ve capax förmaram ſu
de potentia animæ obedienciàlı : '& l. 2.9. pernaturalium :quæ vt lid poteftpræftare co
tio. art.z.ad3. & gitti. art.9. deveritate curſum pafsiuoro,& materialiscaufæillarū
9:27. art.3.ad9. & depotentiaq.3.art.8.ad vedu & ioni. Ad rertium nego minorem : neq;
3.in quibuslocis docer creationem , & lofti enita Diuus Thơm . appellauit deſitionen
ficationem differre tanquam motus diftino graciæ ,anihilationem : quía vére & proprie
ctos: & creationem ex partemodiproducem odc anihilatio ;fed Gmilitudinarie ,& modalia
dieffe opus maius iufificatione :quia ſcilia ter : quia aſsimilatut in hoc anihilationi:
of produciteffectum ex nihilo . Suffragane quod ficut'anihilatio eft defitió totius entis,
car Caiecanus-142. quæft.t13 arc.9 .3. p.q.8 . cuius neque pars,nequc potentia aur fübie .
arcal . & 9.13.art.z. atque opufculo de pote ctum manec:fta per delicionem gratiæ, nihil
2 tia anınæ:Medina in locis allegatis ex 3.po ipfiusgratiæ remanet;hoceft,neque rema
& 1. 2. q.172. arc.i. & fere omnes Theologi net aliqua pars illiusneque potentia aliqua
Neoterici fubfcribunt in hac fententia An- naturalis in qua contineatur: quia tamca ma
gelico Doctori.Etideo iuxta illam refpon- ser obedientialis potencia animæ , proprio
decurgad formam argumenti,negando mino eft corruptio ordinis ſupernaturalis,quæ ge
rem .Ad primam probationem , dico gratiz nerátioni tiuſdem ordinis correſpondet &
infuſsionem appellari creationem triplici aduerfarur.
de cauſa:prima eſt quam afsigoat D. Thoni .
1. z. quæft.no. ar... Adtertium ,ſumpra ex
fimilitudine:quia fcilicet ficutcreatio fit ex
nullo fubie & o præſupoico , ita iuſtificatio
QVÆSTIO V.

fit gratis finemeritispræcedentibus.Secun- Decomparatione totius ad partes

da fumitur exmagnitudine termini produ .
ali per illam ,iuxta regulam Hicronimiếpi eius in ſeptem Articulos
ftola 2.& ad Ephel. 2. & 4.allerentis in fcrip diuiſa .
cura creationem ,accipi pro productione
rerum magnarum : vnde Genelis refolum ho Varta comparatio fubnátiæ in hoc
mo, & cæte gtandia dicuntur creari : qux tas libro à Philofopho propofita eft
men ex mareria præexilensi producta fue. illa,quá tocam Tubftantiam adeius
S4 Partes
F
196
Liber /eptimus,Qu «f.V .JArtic,I,
parres, ex quibusPhilicecóponitur, copara & vnitis realiterdiſtinguis addereque fupra
tur. Ad huius auté cöplecūexagé fepté vidé Hlasquandan terclam entitatcm totalitatis,
da ſunt , & totidem arciculis examinandao & integriratis atquc completianus jab ipfis
Primovidendum eſt, dium totum Phiticum parcibus rcalirer entitatiue difmctam Icaine
a fuis partibusfimulluräptis ; & vaitis reali doceat Conimbricenſes primo.phyficedū
ier diſtinguatur? Deinde que nam, cx ejus cap . quæft . art.3.4. & . & Fonfecalib ,
partibus alieram , aut cotumfiplum excedat s cap.z. quæll: 2. lechon ectomo z in
5 .. huius
in dignitateac perfectione ? Tertio deplura hoc7. cap.17.quælt, vaica fucozy Tertia &
litáte formarum fubftancjaljurir inquirendü media gradiensvia ait çocum andare formi
CA,an fit compo @ bilismultiplex forinaſube litacem totalitaưis ,igtegritatge completio
Hanrialis in eadem materia :liue mixcorum ais,fupra partes,vnitas,a quibusnon videre
fiue elementorum ,liye in partibus iplis viuetia enticaş,led,yt noua formaliçasex natura
tiū organicis , & humoribus.Sic enim & na eidiſtinguacúr« Ethanc
rei inuenio expectan
tura totius, & pafciuin eſleocialiam condi- apudAngelicumDoctorem 103., diſtinct.z .
tionibus declaratis ipfa quarta comparatio quæft.i.art.z.& 3.p.quaitea jara-Soad ter
nempe couus ad partes relinquecur exacte cium ;vbi Caietanuseandem compra Doran,
declaraca ,cum ynaquæque cóparatio exex- dum exprofiſſo defendit fententiam : & Conte
gremis iplis patefiat. præolus in 3.diſtinct... goalt... Scocus-ibi
dem ,quxft.2, Argenainam difto 15:quella
ARTICVLVS I. voicaa101.4 . Herucus quodlibecom. quanto
14. & Fecraţienilis.4. concga :gencescapas .
Antotum Phyſicum a partibusfuis illam pluribus exornare,& profequuntur,
effequc expreffam Anillorelismgacorn 170
ſimulfumptis,o vnitis realiter de terex hocy.cap.17. & Orcaedib.8.100 *
do deanimacap.1 . & primo Phylicorü tcx .
ſtinguatur? 17. vbi afferittorum Phylicorum nõelaela
menea ,hoceft noneflepărtes,ex quibus co
23 N hoc Articulo duplex,verſaturſena ponitur,eiden ſubſcribit Commentator in
cenria,altera negacomnino , diftingui "hoc7. commento vlcimo, & libro:s.com
cocum Phylcuma Luis partibus fimul 1

miento ,
Tumptis Bt vnitis. Xuam ſequucur Darādus Vnde pro huius fententiæ lexplicacione . Alftende
in 3.diftin &t.2. quælto . Ægidius lib . , Phy Reſpondeo dicendum primo roçum Ply &i- tur redo
ficorum cap.z. Gregorius 187.doz4.quacultat. corum â fuis partibus, fcilicetsi materia 8 lis diſtin
art.1. & Paludanusin z.d. liquæ t.1, quibus formalimullumptis;& vnittsrealicer diltin Etio to.
Tubſcribit Soro lib. I. Phyſicorum quæ{:13. 94. Hæcaffertio ftacuxur:aduerfus Antho- tiusapar
ita firmiter illam defendens,vocciam li Art- res prinig lengentiæ & probapur prænocan- tibusos
fotelis, & D. Tham . opofitam alicubiindi . do cornmugeni diuilionenicocius in topam
nuare videantur,illam minime ci uperfuati.
e
eſſentiale PhyGcum,quod caulat ex mana
ſento enimem.Soto e, s . Totoutmelemquinq s
modi ) ria &t fornudz &t torumeengtalo Meraphită.
cred quid nequ Arist , Aretü cum , quodfcilicet,ex parsrbus.Mccaphili
Thomamnunquam id ſuſpicatosfuiße, o quam cis;ide A exgenere, & differentia conftat :80
His ill alicubi infinuare viderentur, credomihi in totum integrale , quod ex partibus iarc
non perfuafifent : adeo res mihi visnifeſtavide grantibusrefultac hocqueduplexellileaan
tur. Ego tamen è contra adeo mihi parum dum quod partes integralcs func in duplici
credo, vi fioppofiram ſententiamvidere mi differentia : aliud homogeneum ; ex parte
Hidemonſtrare , ve aliquando füic vifum mi- bus fimilaribus , & aliud cherogenuum . 4x
hitotum à luis partibus non diſtingui : fîta- parcibus conllanşdilimilaribus, ac 10 corum
inen inueniflem Ariſtotelem, aarDoctorem vniuerfala quod cftfuperiusad plares par
Angelicumafirmantemtorum ex naturarei ces Lubiuétiqas: & tandemnrotun virtuale
lige poceliaticum quod glurespotenciasvis
ponerem :& hanc ample &terer ,magisDom tutu continer , licocanimareſpecto furum
ctoris Sancti intelle & ui, quam mcoingenio pocentiarum dicitur corum virtuale. Cum
credens.Eandem cum Soto ſequicur Cencen igitur certum fic totum Mctaphiſicam ne
tiam Suarezfecüdo tomo Meraphilica dila dum á ſuis partibus fimul compris, fed nec
puratione 36. fe&t.3.in quorum verba alij ab altera diſtingui realiter , homo cain nec
Neoterici quos recenfere omitto , iurarunr. ab animali,neca rationalilimulaur dcorfan
Secundafententia afirmattotum à partibus fumpris differe realidiſtinctione. Similicer
videliceta materia & forma fimulJumprisa torum vniuerfale å partibus fubiectiuis de
quibas
 In vniuerſam Ariſtot. Metaph.
quibuseffentialiter dicitur,nequit realitordi
mgur.Si aucem lit superios acadécale quar
ri aut quioci prædicabilis,man tudtumelidi .
flingui realiter quantum ad formalcdigniti,
cacum ,locīduniquodde lubiectis interiori-
bus accidentalicer prædicatur. liudēquecer
ticullinc condit ,totum integrale mbilaliud
ello præterparces vnicas , & limullumptas:
co quodincagrics ipla in fola partium into
graliumconiunctione conlillit, Sť cx parti-
bus concinuatis fitcontinuum : & licut deca-
liccro verilicatur quod dillingucur realiter
il qualibet parco : de illo cnim intelligitur
axioma comuniſsimum ; omne cotum efl me
insfua parte : ita verificatur,quod non fitmas
jus omnibus partibus fuis . Vode Pailoto .
phus i . Phylicorum tex. 17. farctur conci.
puum cllc mulca,ideít odfe multas partes vni
tas cuius ratio ,non clt quam alsugnauir lions
teca Vbi Lupra quxit, voica huius lect . ib.
qworlautom:lcilicer , guia partes cocius coul-
1101, & integralis homogenei non (unc actu
dilindt.r :diicreciaurem liue didimularis co-
eius purces ſunt actu dillincte, & carent vni-
tacc , ita vtex illis vna entirasnonrefuleer,
Hoc enim Mondamentum quoad veramquo
paitemoth Kallum , nam partes continuiho .
mogenciaciu funt diluncte ,voin linca actu
lunedoxmediationcs, licet non lineactu en
ria porfe quoad vfquc per actualem fepara.
tionem reducanturadactumentisperfe:per
feparationem numque guta aquæ fit vnum
indiuiduum aquæ , qu2 ancca tantum crap
aqua in potentia , led tamen actu erat pars
aqui qua racionc lib.5 . Latius oftendimus
puntarlineas acfuperticies actu in quantita .
is concinuaroperiri. Rurfus quod paries to
uusdifcreti, & cocius ccherogenci non ha
buant vnitarcm racione cuius non rclulice
aliquod totum voum perle ;falfum eft : tum
quia prædicamentali
nca namerus clicnsperle vnumin
colocatum rectalı
, vincode
libro demonftrauimos. Tum etiam quiin
partibus totius ercrogenci non funt plures
anim.x ,duc formæ fubilanuales:fed vnica du
bxatanimatoriusinformácur:Tollcampe nis,pruus corumquam partes allumplille.lt
nos accidentalesformasdifcriminantur:igi- ‘ in cadem terma parte quxd, go arraza adece
turnihil obflatcarom vniranu Kacio iguur trom colligit D. Thom .cx illo fetitionso
cit,matitegralrum ,& complerto
qui continuario totius
ipſa limul elt vnioconti
par Samplit peil'1l1usdenso alli Bosnikern que
mw.non enim litex duabus aquis vna aqui,
nili per hoc quod ambæ continuantur,fulu-
taquc continuationc irerum redeunt ad fuas
icmionet , & fiuncduæ aquæ , quodctii
in foro continuocterogenco verum habér.
Secus vero , in cocodilerery , videlicet to
ro ,quatenus ex vlrim . vnitarc tanquam ex
forma, & ex alijsnon vltimis vnitatibustin .
197
quam exmateria adeguata cóponicur. Imo
inillo cum retultua vium tertium compoli
cum ex his,quod pronulla parte luponic,lle
quo in bila vniusaur vtriufque partis conica
recunilir.non cum fenarius cllcxvnt
teslimullumptæ præcilerario coriusdiftin
Hairns liontin toro Phylico à partibus omni
bustinul lumpus. Do roto aurem virtuali
cerran quoquocl dillingui que realiterfor
inalitor,autrcalicer cobicacius iluspartibus
ctiam dimul fumpais , ficut certumaanimä
a luis potcntijs fubicctum â pafsionibus
qux exilius dimanancellentia di linguigitte
Primo, autfccundomodo.Idcoomilta com
partionc tonus, in lacquadruplici accep
tionc.ad partcs in conclutionc tantuin dit for
moda cocoellencialı Phylico ad matcriam
& formam fimullapos, & voicas compa
rabo.Prxferrini ve l'hilofopho morem gera
mus,qui in hoc libro cap. 17. dumaxac do to
toimhacaccepcionc ad partes copararo yer
batacic.Igitur hoclupolito , probatur non
Itraconclulio .Prum ,nam Ariflotelesa lo
cis adductis duo allerlcilicertomum no cl .
te lolus partes,led aliquid reſultans ex earü
coniunctionclicut fylba non eft plures lite
ratur elementarlod quidpiam ex carum co
iunctionc relulcans ,Bucadile genera lub
Itantiarum ,aliud fubftantia compleræ ,fcili
cercompofitum :& alia duo lublianciain
plecænempe materiam & formam ,exquarū
coniun & ionc compofitum quod elfubitan
tia completa relular : fed quod reſultat ex
aliquorum coniunctione non cft realiter ip
faconiuncta :alias idem i fcipto recalcarer:
quod eſt impoſsibile, quia reſultantia vnius
ab altero , inrer verumquc exigit rcalcm dim
Itinctioncm.Secundo ,nam D. Thom.nlo .
cocitaris cxccrciofcntcntiarum ait,Verbum
Diumumallumplille humanitatem ex vnio
ncfornic
Cito cx cum
. P.matcriarclulcantem
Docet VeibuniPlus ,&
: S.
alunplillo partcs humanitatis linulſump
tav,ac proinde vnitas, quam corum ", ordinio
excqurionis:e contra vcro ordine intenrio .
Maledielus
, vel
y drum torciadie à mortuis reſurrexilfc nonconji
terur: Verbum Diuinuminicluricotinero
allumpate parres humanitaris denuo 011in
diul lumpras, & vnitas.alsisdenun fioret
Hemo,& homaniacumtulletictactum cao
Verbum Diuinum ,quod lifes non nouitir:
fit alsüpliteuaturohena culinare,qu.:
por moriem lucrat didwinte. Ex pisica .
 15 Li ſe ber ptimus tajt irtic
,O ,V . I.
m
nijs duplex deducimusargumentu :Primā vnioni com pon unt,autcafant teipfas etiã
cit :nam vbi eft ordo ,& prioritas paturæ , & vi voitas:etenim vnioipla aćłualis coniu
caolalitatis , el realis diffioétio : fed inter Clio ,aur est actiua.Etfic eft actio generanris:
parres humanitatis vnitas eſt ordo natura , & aut eft palsiua , cceit caulairas materiz ,
caufalitatis Sanćto Docèore conllitutus:er &c form .,pedia gua vnaelt caufa refpectu
go & diſtinc*tio realis, Maior paiet:quianul- alterius ,& vtraquc refpectu corias:fed cau .
la respotelt eſſe aut canſa fui ipfius aut [c- facum Phylice debet elle diftinétum realices
cunduin Dapuram fiue vla originis, liae ora à caufa, & ab cius cauſalirace :cum caufalitas
irer cauſam , & effcctam caufacu inmediare
dineinter ioois
probatur,nam .facecuMino
Thomleiple,
D. prior r vero
rhuman ita . debcat:ac proinde,cum parres vt voicafo .
tem roſultare ex partibus voitis , in quo face uiti linc duæ caufæ cum caufalitate duplici
tur caufalicarem ,Erfarecur exprefle humani fúmpte,diltinguidebent-a caufáco quod eit
tatem prius ordine iorenrionis fuille affump totum: ergo difiingui debek torum àparcina
tanı,partes vero prius ordine exequutionis bus etiam ve vnitis.Declararur efficacia bu.
. aſſumptas fuiffe à verbo ,& medijs illis alluna ius argumenti :de partibus ví vnicis,verifica
ptam fuiffe totam humanricaté, in quo iam or turquod înt caufæ cocos,verbigratia,homi
dinê naturæ , & originis agnoſcit:ergo. Ter- nis,actu illum cauſantes :ergo de eifdem ne
tio,nam ficut partes fuperiiices poit fepara . quic verificari quod tior effectus caufatuså
rionem vtmateria prima,& aninja rationaa partibus ví vnitusideeodem enim nequit ve
Iis non amittunc rationem parus, quia reti- fificari ,quod refpectu ciufdem fit caola , &
non ordinem rationem
nencamittunt vdibilitatis
partis,& vnion
: ita perencis em
jaco.
effectuscaufatus.Antecedens probatur: ná ,
materia & forma media voione caufanisom
pleti: crgo nequevaite pofluor éſſe rotüm cum :ratio enim caufandieftin ipfarum enti
complecum . Confirmacür primo,nam ſequi taribus:capſalitas vero inattuali vnione, ne
tur hanc efle vcram :Chriflus cft humanitas quc elt alia yoio ijuer materiam , & tormana
præter vorinſqucmodum cautalicasis: poli:
o hanc : homo
in concreto ,liae vnita:ficut &
eit anima vnita, & inconcret :liquidem eft ta namque mareria primaco fuomodo cau .
ſuæ partes:confequens autem elt Fallum :ef- Talitatis ad formam terminaco , & pofita fore
go.Confirmatur fecundo ,nam torum fubia ma cum ſua caufalitate,fcilicor,aiodo infor
tiale eli voam eosperle polituin in genere marionisglufficienter ponitur vnio materiæ
а
елк prædicamentalisin recta lineas parces cum forma, per quam caufarur compofiti.
autem diana vnitæ non habent räcionem Virimo probatur :nam nifi ponarur ratio 10
rojustertij eocisperfè aur pofici in rectali . talitatisdiftincta à partibus hominis ynicis,
nea prædicamentali:crgo non ſune idein cũ non ponitur quidquid requiriter ad verita,
toro ſubſtantiali.Confirmaturiçrcio : nihil "ten lauiuspropofitionis: bomo generat homie
vec ném :ergo non eſtadmitenda fententia ream
feipfo eft perfectius:ſed humanitas,
cota pardbus vnitis: Të coilenstotias partibus ynicis diftinctio .
bigratia,elt perfeâior fuis
crgo Miñor patec:quia idem eit aliquideſt : 1. Antecedens probatur:nam non fuffi
Dem .
prius ordine intentionis : & eſteperfectius: cit ad veritars in illius, quod homoproducat
humanit25 autonā PI10 . ordine 11tenc101115 modum vnionismateriæ acformx,quicarü
faitàFilioDei aflumpra, vedictúeft ex An- cauſalitas eit:fed tequiritur quod aliqua en
gelico Doctore ,&c propterillam partes vai. titasproducatur: & cum non fit Soltas ma
tz fuerunt ab ec affumptæ :ergo.Quarto pro teriæ autformæ,eritipfum rocum ,quod cft
bacornoltra conclufio :nam pibil poteftaur homo vtfubeft coraltatá. Dices hopiperi
feipfum cauſare ,aut leipſum componere: generare alium hominen per actionem qua
fedmateria & forma conionitx nonfolum animam rationalem introducit in materiam
à principio actualis coniunctionis in indian- medijs difpofitionibusad talem conjunctio
ti quo per generationed ſubſtancialem for new requilitis:ficutduniæditičat, qui for
mafaſtin maieria introducta , fed poft illud maniartificiofam cum lapidibus, & alijs ma
primunuinttans quandiu permanenc vnitæ serialibus coniungit, & album produceret,
açque coniunctæ cauſameforum compofitü; qui albedinem ab alioprodudam voiret ali
ſuas en;m circa illud, & circa ſeipſas mutuo caj corpori.Sed concra :nam licet actio gem
caufalicaces , & fimul componunt: peraciua hominisloilla quæ animam ratiom
exercentcaufalitates,
quia earum cautalitascum incrinſeca ſicin nalem médijs difpofitionidas coniungit cũ
compolirione confific , aut habecillam in matèria: tamen ciasterminus totalis, & vici
v
tringco anaexam ;it, vt quandiu durar cau. musnon eft ipfa actualis coniunctio parriţi,
Calitas , & compoficio perfeuerare debear:er fed eſtaliquid vlierius ex coniunctione iç
go. Non autemmateria & formaycfublunt Sultans , quod chrotum ſub formatotalita .
tis,
 roducts
In univerſam Ariftot.Metap :
tis ſcilicethomogenitus,cuius eft generari fæpe ſæpius, præfercinj in hoc7. ca.13. & t.
ficut & effe.Eadem eſt eacio de roto artificio de generacione capul Negue valet foludio
10 , & de coco accidentali:in quibus voum ali aduerfaciorum afferentium cotalitatis ratio .
quid perle reſultat ex parcibus coniun &tis: nem non aduenire materiæ attuaræ perfore
fecus vero de ente omnino per accidens;ex, mam fubftantialer , ycformam fecundaria
cujus partibus nullum ensynum perſe relul aduenienrem , fed veformam ex ipasparcie
tat. buscompolicam.Nam &illa rocalitaseltcers
24 Dico ſecondo illudquod toca addic tia cncitas,neceffarium eft ipfam aduenire
ſupra partes vnitas:non eft ons autres diltia- enticacibus vortis materia & formu, & effe
& a,fed quædam formalicas incegritatis, fiue extra illas,ficut entigas albedinis eft:extra eo
totalitatis,atque complecionis, ex natura rei ticacem corporis cuiaducnit:ergoratio ters
dilincta ab alijs.Hæcconcluso Itaruitur ad ria manet inconcufa. Quartum defugitur
uerfus Authores fecüdæ fentēciæ : & proba- ab inconuenienti:nam diula formaoffesen .
tur argumécis,quibusprima fentétiafoletro citas diſtinda.ab enticatabus partium vnicam
borary,erenimilla hanc noqram conclufio , rum poffee ab illis [upacarinuominusquam
nem conuincunt efficaciter, quia mondait accidenspropriam pocelt aluo fubieéto fer
aliud conuincunt. Quorum primundelu . parasià.940 çocicaciuediſtingujcur. Rurſus
mmicurex teſtimonijs Ariftotelis, & Ange- eller indiefibilis , & (ecora diuerta apaceia
liciDoctoris ; etenim Ariſtoteles libero de bus yoitiseo modo, qugaccidcasſecgroett
anima cap . 1. Vt pupilla:cafpe&tus eftoru á lubitáciadiſtinctum : licnim diuitibiliscel
bus:itaanimato corpus eftanimal.In eandemi ſec197 ipfaspartesfcilicecin materiame for
que ſentétiam inclinat i hylicorum.capg mam , & illas.includerer ve parces fpia iam
2000X. 17. fauet D. Thom.4. conira gences non eſſectertia entitas diftincta abilusa De:
cap.8.1.dicensin hæcverba.Debumanitares piquo fec.concedendum oquod Diuinum
pero non eſt intelligendum.quod ficquodam fora Verbumin priduo,dimifsi aliquid ex ileum
ma confurgensex coniunétione forma ad MARES prisfcilicet illamterelamenuratea:quaest
riam quafi realiterfit alia ab veroque.Eandem coca nacega humana , quam in Incarnatione
fententiam habet in4.diſt.44.quält.laastoss Lulcepiſfeciquod capepeat falfum ,iguinub:
quæfiuncula2.schuiuslect.20,& Ipiqueta commune axiom . Dansleeribbe
ftatillud
act.li. & quæft. 75, arc.4 • &quæft.77.arti 3.defide cap.zaà Theologiseprobatu :quod
ad primum ,in quibusceltimonijs quando di Vecbum Digipü sihit:dimiflerio ex his quæ
çicuranimanı,& corpusefle animal:dejden femel alkympat;ergo.dictadum eltnaturan
ticate faltemidcotica debutfieri fermo: & humanam nihil reale entitatiuediftinctum
quando diciturhumanitar en nonefle aliamaddecedurea parces vnitas,nificotus:forma
formam âmateria,& anima:fola alietas enti litatem , quam non eft inconueniens fateri
catiua deböcexcludi.Huic accedie fecundu fuiffe dimillam , imonscellario kateri debe
argumentum ex patribus deſumprum .Acha mus fuiſſe dimillam huiuſmodifornualıcatē ,
natius enia , in fymbolo prorettatur:ica Deu ficut & modus vnionis ipfarum paruuntuic
& homineinefle vouin Chriflum , ficucani. dimiflus: & propterea Verbum debis-effebo
marationalis, & caro eft vnushomo:Chri mo in ctiduo:& vtramque formalité,vnio
nõeſttereiaen
dusautemàDeo& homine nis , fcilicec parcium inter fe , & focaleamus
citasdilliocta:fauet Auguftinus.7.deTrini. Fuificro affumpramja reſurrectione creden
quam
tate.cap.4.dicens: homonikil estaliud dumeft.Sed quia hæc formaluasnon eftenim
anima o corpus ; & cõfonacillud Dioniſi tirasdiſtincta abenturaubus materia :& for
coleiti Hierarchiacap amors.in nobisnon eft mæ , quasnunquam dimisit, neque denouo
Jubftantiæconſumptio ,ſed puitarum ſeparatio: aflumplir:id eu verumeltaxjomaDamaſcer
quodfallum eflet fi totum quod.corrâpacur, iniquod Verbum numquam dimilsitz:quod
electescia enficasàparribus diftincta. Tein Teinelaffumpfitadelt snuitatem , quam le
tium eft,namlilla rasio coraligacisefletter mel alumplibaumquam dimifsit & c. Sed
cia entitas:aut efſer ſubſtantia ,aut accidens; quacenus hæcargumentamilçant adueslos
neutrum poteft fuftineri:non quidem , quod noltrana poupam conclufionem :ad.corūlin
ſit accidēs:quiahoc totum , quod eft Petrus, Buda rekrradendum eft, Ad primum faceoc
verbigràcia,eliprimaſubltácia :oequequod quod Philofophus & D. Thom .inillisteſi
litſubftantia:quia Cuponit ens inattu.iam có monuis fenferunganjmam ,& corpus effe ani
fiturum , ſuponit enimmateriam'actuatammaldos bumanitare ac proinde partes-vni
ta$cstocam :non gaidem omnimodaxoia
per formam : fiquidem ex.vgriafque partis
vnionerefultac:quidquidautem adacmigen fare :fed cadumtaxat quæ excludit:diuerfás
ti in actuelt accidens:yeteftatur Arifoxoles enacarese.Ad ſecundum refpondetur iuxta
ean.
 "200 Libèr feptimus,Quwt.V : Ari.I.
eandem folutionem A chianalius enim fola illa inconuenientia non fequi.Non enim ſe
Vilt animam radionalédo , & carné effe vnit quitür primum fiquidem nosu.cócedimus
honiinem ,ideft cando entitatem curn ito ella terria enticareri ab entitatibus partionB .
minisepritare:itaky o füponant procodem ,fi diſtinctā.Nequefequitur fecundū; quia licue
cutDeus & homofipontis pro eodé Chria cöpofitum eft diuiſibile, itazotun elt diuilim
fto , & fupoliro Deicaets & humanitaris. Auě bila in luasparrés quas'actú includit:compo
gult, vero eatenüs aithoméninil'effe aliod ficum enim ,& corõidem ſanr:& fimiliter fi
qua: animeā;& corpusquatenusnuifa alia ena in abltracto fumāturratio cópofiti, & ratio
titas dit komopræteránimæ & corporis ena torius: yrraque diuifibilis eft in plures pare
titke Dioniſius quoque motrë hominis no tos;ficut nedum liomo', fed eciam huniani
efle ſubltāciäe cölümptioné;ideftnoneffeali tas eftdiuifibilis inmateriadit& forinäit ;ac
cuiusenticacis diſtincta salle
abentitatematerie, proinde'nec ſequitur'tertium , fcilicet quod
& ab entitate animde Tone: eo le cota dicilla racio diflincta partibus vni
quod tnarerie B animæ racionális enticates cis, &c expers illarum :cum reuera illas inclua
neccó
perohominismorténo
negatgauenegarent ur: non'ta dac. Quartum vero poriuseft pro nobis ,qui
confumuntur:
en jije in morte ; quæcl corruptio ac non concedimus tertiam entiracem lupec
ou additā parcibus vnitis humanitatis: ac proin
deficiorotiuscópoliciper vnionispartiñ di. de conſequons non fequitur quoddebeamus
folutione. Ad tertiüdicendü eft illa formali concedere Diuinum Verbum difinifiile in cri
tåretorius effe fubftantia omnibus modis in duo,aucro allumipfille'in refurre&tione ali.
compofitisfubitantialibus. Nam eftipfamet quan entitätenrex affanpris,vtibi latis ex.com
enttinas, & :fubiantia cópleca hominis in bio- plicacum furt. Vicra hæc arglindnita com .
mine;& in equo eftipfa equi fubftantia ,& munia quibus prima fentencia a luis autho '.
entitas: & in vaaquoque côpolito ratio tossicatibus comprobarlolet:pocelt adhuc ad .
tiusest idé fecunda conclufionë quodipfüm uerfus noitras conclufioncs obijci priduoad
torú ponibilein rectafigea prædicamenti nerluspriman .Periona Chrilli- elt perfona
Lübnantia:nec aduenitenticöpleto; & con compofitatefteD ':Thot.s.p.qurit 2,arta
ſtituto -in actu ad indtar accidentis: eo quod 42 & tamen cft idem cum ſeits componentid
accidens aduenis entificio actu conſtituto; bus fimulcumprisideila onim veritatfirma.
quod præſuponitur conftitutum in ratione cur quod fitDeus & homo, & è contra Deus
vniusperfo, cópleri,& habentis 'racionē to. & homodicantur elle virus, & idem Chris
tigs:formalitas autehæc eft ratio collituendi fusj ytpater exſymbolo citato Athanafij:
partes vaira's in -eſievnius perle copleci, ina cigoidem de aliis compofitis'eft afferendi.
tegrij& totius; fic non aduenir eniiin actu . 25 Secündo : quia ſcilicetcotum ,verbi
Intcópolitis autem accidétitalibusfiue artifi gratia , homo'incluaie formaliper hoc city
ciatis quiahæčrdtalicasfecundum tem iden inclufione forthalipartes vnitas,ficur inclä
dificauir cum ſubiedoj & formaetviriufq; dítgraduin animalis & rationalis gurinclus
condicione,&natura confiscar :itavte par dillas Inclufioho inaterial , ficutAlbedo
ifornæ fitaccidens, & ex parte mareriæ fci inhærens, includit corpus eliiinct :& action
Jicet fubiecti ſubita ntralis fitfubftantia.Ne. itfcluditmocutn idn primum , quia alias ef
que enim eft cantavnicás in huiufmodi cor Tebtomnipo-idomi formalicertorum , & par
pofitis accidentalibus et vniuſcuiufque rol tes vnitæ non fecúndum ,quiavélilluafors
Calitas nequear ſubſtantiae et accidentis alia malc quod fuperadditur partibus vnitas,ve's
quodiadmifc
di ero'sprædicam
directa linca Volcciden
ca defictü vnitatis cia.
perfe Bi gratia, in höihiihé , honidauthumani
tasi telelt aliqualförinälitas hoininis , quæ
glow-collocenrur.Neque hoc miru oft ca co non fithomo authumapicas:neutrum con
talicas.hominis, & ex corporali,abirituali gracaiter poreft dici:nam li eft honia auchu
cófletur;ficuthono ipfo ex corpbia, & fpiti iaticas:ergo eft tertiaidnţiras diſtincta àfin
tatompeditur cum quibüslejascofalidas le gülis partibuslacür includersa incluſozab
cūdūsationerti identificetur.Exhisparer ad filit tamen fimfulTahiptis non diſtinguecur:
improbationem di&tæ ſolutionis : quodro- li'autein eſtrođá fótmálicas quenecfic ho
tiasdatto aducrtićquidem entitatíbus partiü ni&nec Humanitas: fequunturpluraincori
Vpitisfed nondum adüenitentivnicompleüetitentiä handiquaquàm alitirrenda. Sequi
stein astu ,quia ábilio patiesybléaccipiunto tárhtamque prinib,quod homo rion (it elfen
rationcharcotias,vniusperte & compleri.'Ec tialitér toroin ;'liqlidem cft rorưniperfor
cüin non ſit entitastertia non fequitur ip- malitatem fuæ effentix ſuperaddicam , ficut
fam effe deberé cetra parcium entitaces .Ad aderatione nó eft cffentialiterfinde, neq;
quartum refpondeturcxnoftra con clulionis effentialiter ett Páter aut Fihus,Sequiturfe
cundo
..
 Inviuerlain AriftotsMetaph. 201
condo prædicata fuperiora hominis diftin. compofita,quainuis cum duplici diſcrimine.
guiex natura rei,verbi gracia , animal ,cor- ad add compatita,lubftantialia. Népequod
pus,ſenſibile,ſubſtantia,compoſicuro , & co- willies4ompofitionis excrema non fuerút ve
tum :non enin eit mafòr catio quæ conuin- repartoşdicentesincomplecionem ,depen.
cacdeberediſtingui ex natura reiratiomem dantiam , & ordinem perſe ad talem.compo
compoliti, & rocius, quam cæteraprædica- firipnambu& quod pertona recalcansnon eft
ta ,& perconfequens omnia crunc incerts de tensium aliquoslepa.hesis:quod pronoutro con
ab homine ex natura reiidilinęta. Sequitur Phanthinequeat luponere. Ex quo duplici :
tertio ex illaformalitate fuperaddita , p ; difcrimine multis videturqullam cogerene
ſohomine reſulgare aligd-compofitum fiue, cefsitaadioni: ad allerendumtotun belültans
totum per aliam rerriam fogite ligatunfypra, diftinggi debere abipfo Deo, & homine vni.
partes,prinæ compoarionis voicas:& liqslar rissimplifunptistAd fecundam dicen .
riinfinitassaciones, catalgacis in hominicaac diumeli quodtotum includit parces vnitas
infinitas compofitioncsigyutanen
teugels una dürt incluſionemardráuli: fiquidem exeiscful.
taxaclutlaci gond adubaltet: Catogor}Las melic wnitas Tuponit:ficuc è con
tra ipfa partes vnica includanc cotum iden
gia: Sequicus,quartoanimam rationalern:no tiçae caufaliter:quia:fecundo.conclulio.
conſtituere formalires homineneque has neminciden cum illo : &lung idex qube
. minem efleeffe & um farmalem :4111mla pacios Vilucis caulacur , & refölcat cocuma Adhi
nalis,quoden falfum ,& minimoconceduri ius:inpugnationem dico,quod dormi refulx
dum . Conſequentia patet:nam eademode i tangcxcorpore , eanima rational ek hom
ma eltracio conſtiruendiperſetuplan toliqi. ma ipſe in concreto , & ex eiš in abftractor
hocquod eft homo;& conftituendibumuge refultar hunanigas . Vnde ficut homo due
ipfum : ſed anima rationalis non eſtrariofos humanitas eft toptia epticas diftincta entis
nalis perfe ipfani confitueshuiufmodi co raciue a lingulis partibus feorfum : ab oma;
tum ,ſed mediante illa noua formalitate tota: nibuscamed väitis folum formaliter diſtino,
licacis allụd coolticuit :ergo nequc eſfocratió étaiça cotum cft tertia eorirasa Gngulis padi
conftituendi perfeipfamilieminein.Adgri tibus diuique antifatige » ab omnibus vero
mam probationem refpondetur, perrouain ro yritis folum formaliter dilunda , elt
Chiruiti in elle hominishabere quidquid ell que rario coeius noua formalitasnbhraſpe
de effentiahominis , & conſeguenghirator ce hominis aut diumanicacis s dod refpe
nem togius conſequutamı,ex corpore & anio cumateriæ ,& forma unirarum . Vnde non
maracionali wnicis & illis fuperaddiram . fequütur illa incóueniétia. Ad primü enim ;
quatenusvero, perfona Chrillieft:compo- & ad ſecundum aegatur ſequela. Ad tertiu
fica ex Deitate, & humanitate , quia hæcnon fimiliter neganda el ſequela cunt enim illa
l'unt partes proprie ,fed extrema componen formalitas no ponacin numero cü homines
formalitas
tia,ex quibus non relultar aliquod ccrtium ; nó cóponit cũillo ,quia camé ponicin nume:
non requiricur racionem rorius effe ipfis ex- ro cū partibus veicis, cöponit couldis: & ā .
tremis voitis fuperadditam . Sed neqge å ve ponic cocü hominēgio qua côpoſicione iple
ritatc alienum effe exillitno cocü aliquod cx partes vaitæ exequüturwanús inaegeige adz .
huiuſmodi extremis vnicis reſultare , quod qulate , coralisiratio vcro cocius exegaitue
en Chrillus formaliter loquendo . quilicec munus formæ tocalis. Sed 9018 :efliptaratio
ſuponat pro Deo , & hochomine :tamen for, totalitatis,porſe iplan callicula tprúac pro
maliter aliquid includic quod neque inclam inde celac proceſſus infinitü racionitcotali
1
ditDeas,nequo includinhomo : ratione cu. tatis:hæc fola reſultatexcompofitionedue
iustoch
ius cocus Chriſtus dicitur
nie Dci cum perſona
homine compoli
rolultats vnioncin qua ncutrum extremiunt cltratio
ta ex tocalıtacis : & fic reſultatex vnionemateria
Sic tamen caufaliter , aut identice ,aut vero. & forma parcialis: fecusvero ex vnione par
que modo limul torum dicicur effe parres G- tiuniomniú , & forma totalitatis. Ad quarta
mullumptas ,in quo lenkulocucos fuillc Ari concedo ,quod anida rationalis nó cõltituat
ftotelem , & Angelicum Doctorcminſinga- formaliterhomine ve formatocalis:bonera
uimus: quotics apud ipſosinueniuntur pro tencãlticuit ,veforma partialis.Quia ad hu
policionos affirmanteshominem efle , animā iufmodi coſtituédimodG ſaceft;quod actuer
& corpus , & tocum nihil aliud elle quam materia illá informapdo ,cx qua informacio
partes ¥ nitas.Ita fateri debemus Deum , & harcſalratracio‘rorius.Refpondctur fecun
hominem eſſe vnum Chriftum ,ideft,identi- do ,quod anles conlticuic formaliter homi.
.
ce liue cauſaliter. Quarcous cx Dei & homi aze Gicut albedo co licuit albums.Sed hic mo.
aris vnione relulrauicperſona yniusChrifti dusconſtiruendi non tollitjefultanriam for
E RA EN
TR
F mali
R IV AG

BIBLIOTECA
DE
T HO
 207 Liber ſeptimus,Quaſt,V.Artic.II.
malicatis totius: Icut enimyalbum non con . ARTICVLVS
Giftic formaliter in communicatione albedi
nis , fed ex illa relultat : ica homonoh con
fillicinvnioneanimæcum corport;quinia
mo neque eft ipfa anima, vt vnrca corporis
ſed porius confiftit in illo tercio quod reful
tac ex anima: rarionali , vo corpori vnica.
Quod fi vrgeas :fequi adhuc exnoftra fen
tentia hominem non contare ex animiva rau
tionali, & corpore,fiquidem illasformalin
clufione nõincludit:fed poti cóftare.cxraw
tione torius;& partibusy vo vnitisevelipotius
effe ipfum totum präluponenspartos.Ref
pondetur,in ipfo toroindladipartes Whitas
videlicetmateriam , & animam non fub för
malitatemaceriæ,& anima : fed fub formali .
tate hominis fiue taliscotius, (eu entis.com .
pleti.Enticatesnamque materiæ , & "Formã
Formæ
vnitæ duasTubeuntformalitares: primaea
rimeſtmulciplex, formalitas, fcilicet miate .
riæ ; formáliças formæ , & vnionis. Secunda
formalicas ok vnica vnitare compositionis tiū materia elle toti compoticum lubltancia
compleræ , & totalitaris ,& hæcformalicas lo acproindeelle priori dignitate formusip
non præfcinditab ipfis parciumenrıcacibus,
fed folum præſcindica formalicacibus nomi
nemateriæ , & nomineformxſignificatis.
Vade in duplici ſenſu faluatur hæcpropuli-
tio, hoceftcompoficum ex 'maceria , & ani-
ma:primo in fenfu caufali,per litera Ex de-
notato , ideft , eft compolitum reſultans ex
materia, & anina prælupolitis'ad rationem
hominis, & totius. Secundo in Centu forma
liyideft,hombed compolirüs ex entitatibus Quá lequuti fucic Auerrois in hoc7.cop.
materiæ ,& animæ , non lub his formalitati-
bus,fed fub alia ,fcilicet,fab furmalicare to .
tius. Vnde quoties docuimus rationem co-
tiusin formalitate confiftere , & illam for
matitacem effe enritatibus materiæ , & for-
mæ ſuperaddicam : hæc ert mens noftra , vo
Fatio torius Git formalitas refpe & u formali-
catis partium ex eis reſulcans : & quod ref
pectu entitarum partium fub formalitate
partium eli noua, & fuperaddica : nolumus
aucem negare iplam effe formaliter, & clfen
tialiter entrtacem , includentem caldem na-
mero partium entitares fub alia tamen for
malicace ,ac proinde vchocvnico verbo cô
cludã: torā elk aliudà parcibas aliecare forma
11,& non alietate encicatiua : quia inter to .
tum , & parres vnitas elt formalitacam ,fed
non enticacum aliecas , Erex hoc fumituri
nd
uum argumentum quo probatur , totāà par
tibus vnitis diſtinguiitiam totum conftat ex
partibus . partos vero vnitæ non conitát ex
partibus:alias ſicuc homocóltac ex mareria ,
& animazitamateria ,& animacum vniono
conftarent ex materia , & animacum vnio.
ge;quod à vericare alienum clt,
4
1
II.
Au forma ſubſtantialis ;dignitate,
matcriam storú ip /um exceuads
# 4
26 . E argumento huius articuli azit
Philofoplius hic cap .2. vbicon
D terchxc pria intor fe , fcilicor ma .
terram formam , & compofitum : ocation .
quopræbuere dubrandiMaraphilicis , vera
ba ipſa rufolutiuaPhiloſophiquibus non ab
folure,fedfub códitione decorminarcopoli
tum excedere materiam , & formanı: fi tama
forma excodat maroriam , dicens ad liviem
tex. 7. Quare fi forma prior efl magique ens,
quam materia , & voiquequod ex veroque con .
Matzeadem rationeprius erit. Tres igitur fund
fenrentia in hac parro. Primafiut Phylico.
rum prx«edentium Arillorele ( contra quos
ipfe videcur in dicto cap.4.lencire ) dicron
fisico quod fubitanciasper tolas tormas acci
dentales differrc:& Colasillas per generario
nem,& corruptionem adquiriauc aminexi
ftimabant. Hos ſupra quella art. 1. rerulia
musiillofque inuenimus relatos & Philoto .
pho 1.degenerationecap.i. & 10.huius ca
3.fecundafentcntia huicédianero opodira
afferit formā ( ubftantialcelle ncda nateria
prima,fideriã ipſo compofico nobiliorem .
mero 21.8 34.1ādainas hic4.11.Sunplicius
3. do animarcx.9 . & Temiiloc sibide, & **
Phylicorü rex.&r. atq Alexander lib.z.hu
ius tex.12.& in hoc 7. tex.7.quibusfubicrip
ferút Zimarachcoro 10.& Niplus hic dilpe
5.Sed in explicatione huius contentiæ Au
rhores relati diuiduntur in dyos modos dice
di, Auerrois namquo, Alexander, & cxcori
Gizct ideo hãc form . fubttncualı tribucruc
dignitatem ,quia iplans ello rotā quidditace,
& rei lubatairiamexutimarunomarcriiau
komprimä, xrra qindicate de parantos.Zi.
mara vero ,ete
& Niphus, crudebantt
mamipram partem folum
quiditatis ur .
,& nihilo
minus illa libi por ſual'crunc elle compofito
nobiliorcm . Tertia fentenda media giades
Via , allout formam cffc limilicuer materia
nobiliorem : dcontra vero compofitum ifto
fimpliciter nobilius forma: licce tecundum
quid abilla excedatur.Háctubtuined. Tn .
1.p.9.3.art.7. Scotusin hoc 7.4.4 .Antonio
Andrzas 9.5. Soncus.9. 18.elique Latino
rūommúcómunis,vt videre licet apud Fo
fecam , cap.13. quælt. vnica lect. 1.cx Græ
sis autem illain Simplicius prino Phylico .
 In runiuerfam Ariſtot:Métapha *
rum rex. 52. & lib.zitox.4, amplecti videcur.
1
Reigondeo dicendum primo formam fub
ftantialem effe materia prima nobiliorein ac
fimplicitor perfectiorem.Hæc conclalo ſta
tuitur aduerfus Auchores primæ fententiæ
qui formas ſubítantiales ignoranres mare-
riam primam omniformanobiliorem puca.
bant.Sednoftra concluſio probatur primo
Japonendo darı Tübſtanciales formas ex ge-
Derațione,& corruprione ſubitūciali: ex qui
bus euidens arguuuentuin delomituc ad de .
monitrandum dari formas ſubſtantiales, in
quarun amigione corruptio , & in quarum
jocroductionegeneratio ſubſtancialis conii.
fie. Nam quod estmagis ensgelt magis per-
factum , cum perfectio ſequatur enticacem :
fed forma fubftuarialis co magis ens quaos
materia :quia materia eſt pura potéria acua ſed compofitum , ell prima fubilancia , non
licacis expers: forma vero eit ačtusellencia . autem materia auctoſma:crgo compofitum
licer : ergo estmagisperfeza ficot , ma- . clt niagis fubitapria , & magis ens:
gis actualis:cõfoqueocia paret ; quia quoali- fed magis ens el Gmpliciter quid parfem
quid eft ensaétualius ,co perfectiuseit : cuni
perfactio fit ,vel ipfa actualitas, vel ad attua
lıtarom entis confequuca. Confirmatur : nā
cætcris paribus ex duobus encibus , illud
eit nobilius fimplicircr, quod magis deen
ticato , & actuilitate haberinfo : fed mate-
ria , & forma parificantár inragione cntis
labſtancialis partialis , & incompleci atque
in fimplicitarea forma aytem Phylica ex-
cedic matcriam in rationa entis actualis:er,
go fimpliciter formaeft nobilior maceria
prima. Secundo illud ellperfectius Gmpli,
citer, quod fecundum fuam rationem for
malem , & ellcotialem excedit alcerum :fed
forma nedum ſecundum modum eſfendi,
fed etiam fecundum luam rationem forma-
leta , & ellencialcm excedit materiam : cc-
go.Minor paret : nam formaſocundum ſua
rationem formalem ,& fpecificameltactusi
& analogatur cum fubſtancijs ſeparatisimo
cum, diuina natura, in quibusfaluatur for*
maliter racio formæ feclufis imperfectio:
uibus cum quibus forma quæ eft actus,in
formans reperitur : materia autem fecon
dum ſuam 1pecificam racionē non eft actus,
neque cum fubftantijs ſeparatis , aac cum
Deo analogacur : quia in cis ratio marcriæ
proprie non faluatur : ergo Tertio forma
od finis marcriz, eft enim maceria propter
formas ſubſtantiales : eft principiantagen
diforma, & non maceria. Eceft fola pria ,
cipiüm formale conllituendi fpeciam in
fubliancijs , & cffe fpecificum ad quod deres
minar compofitum fubſtanciale : reducit-
que mareuiaın ,ipfam de potentia ad actum :
hæc aurem omnia munia acqueuor exercer
ri nik ab cnticare nobiliori : ergo. Colligo
igicur,formamexcedere materiam primam
quintupliciter ,ideſt , quinqueperfectioni
Gas,fcilicet in actualizace, & rationetinis ,in
ratione principii agendi,& terminandi for
Ger ,in radono dantis form
inalicer eſte ſpecificum ellensiz , & exilien .
ciæ. Ac proinde illam Gmplicitor excedere ,
& id ipfoin Philoſophus in verbis relacis
atceltaturaducrlusanciquiores, veD . Ibo .
hiclećtione 2. interprecatur. Dico fecundo
compofitam fübflantiale fimpliciter clino
bilius quam forma fubflantialis . Hæc affee
tio ftatuitur aduerſus Authoresfecundæ fun
toocix , & probatur primo:nam jeſte Philo .
fopho in hoccapit.3. & in prxdicamcnris
cap. de ſubſtantia : primæ lubrantit Tunc
magis ſabftantiæ, ac proinde magis enna:
&tius co quodelt mious cns:ergo.Minorlub
fumpta patet, quia perfectio legustur ciroux
tatenica vequo aliquid aagis do pocitace,
co magis de perfectione ,& actualirasepan
ticipet. Confirmatur,nam compoſitum in
cludie totam perfectionem , & actualitatem
forinæ ,&c vlera illaa includac marcciæ ehti
tatem , & vnionem vtriuſque : ergo magis
de caticare ,ac proinde de perteátrune. par
ticipat . Secundo nobiliores proprietates,
& códiciones,nobilioris eſſentiæ funtfigna
fed proprietates arqae códitionescópoliti
ſuntformæ condicionibus , & proprietatem
bus nobiliores.Ergo eſſenciam compoficine
ceffe eft nobiliorem cile cftencia loric Mi
nor patet inductione : nam compolirum est
ens completum , & totale in recta linea fub
Nanciæ ponibile , el priocipium agendist
quod: agereancé licell perfectorum ,ac
minus perlo intentus in generacione fubitá
ciali: lius cnim ficut ca alto :ita chagoro .
terminare generationeſ finis perte pri
mointentus, cum a generanfestum etiam del
pectu v triufquo pareislubllapualiscaufali
tapis arquc compoſitionisformæ aucem có
diciones luot incomplecio , partialitas ;are
ro,& cermiñadre tantum vequo; & liceutinis
ſit maceri ,Cod cius finis efl compolitung,
Vodo in alijs quinquo exceditur à compok
to, ficut ab ipſa excediror materia :0cape in
completiono,& coralicare in racione prin
cipij, & terrdinantis actionem vequod , in
perfectione figis , perfe intenti , & in man
do habédieffe ve quod, & tanquã primarium :
illius fuccopčiuä. Tertio probaturnoftracã
clulo labefa &tāda vrriufq; modi detendedi
fecüda ſentencia fundamenca :Nan fanda.
T 2 mentuin
 }

204 Liber feptimus, Olaf. ViArt,II.

mentam Authorumquodprimimodi,fallo
cipio nitebatur: prin. cundum quid,ideftquo ad aliquas conditio
,fcilicet, forma & to- nes, compolito:non vero limpliciter; ident
ta quiditasrerum naturalivro fit : idque ex- fecundum effentialem , & fpecificam racion
3
Philof.teftimonio hicc. 1o.libiperluadebāt nem . Hæcconcluſio (tatuitur aduerfus Fon
allerenus forman elle toram rei nacura recam , qurvbi fupra ſectione 2. $ .dicendum
lis quidicatem : idque ipfum confirmabant igiturzaic formam ſubltançialem quæ eltal
ex codem Philofopho fecundo Phylicorum tera pars compolici nacuralis , quatenus eft
tex. 28. & 10 , huius tex. 25. allerentimate actus quidam perfectiorem elle , & magis
riam non cffe parcem quidicaris : fed hoc sacionementis participare ,quàm compolia
principium fallumeſſe omnino oftenditur fum : fecuscamen in ratione actus infornia ..
à D. Thom . capit. 2. de enre , & effentia, ciui :quod fallum elle llatim aliendam . Staa
D.relinquitur:ergo,in hoc7. lectione 9. & T. . tuitureriam pro Authoribus fecundæ fena
part. quæft. 75. artic. 4. pribus rationibus; sentiæ ex parte , quatenus ei aliquid conce.
quarūTummahæceſs in fubſtantijs quæ per dimus,nempe formam aliquatenusexcede.
additamentum non diffiniuntur , principiu re compofitum :non cainen fimplicirer, vo
diffini@di elt pars eſſentiæ : & eriam id quod ipfi concendebant.Denique fimpliciter, &
eſt de effeacia omnium indiuiduorum lub ablolute facuicur pro Auchoribus terræfen
fpecie tali contentorum eft id,quod figni- tentiæ , qui ira compotico tribuunt maron
ficat diffinitio : fed materiaprima eft hun rem dignicarem ampliciter, veformam ex
iufmodi : ergo.Minor probatur:nam resna cedere fecundum quidshoc elt,in aliquibus
curalis non tantum performam ,fed etiam conditionibushaudquaquam negent. Vode
por materiam diffinitur : neque eius difa. probatur prima pars conclalionis. l'rimu:
nicio folam formam , fed etiam materiam nam quando duo ira ſe habenç yealcerynab
conținer:homo enim diffinicur Phylica dif- altero excodatur fimpliciterconcitincons
finitione effentiali : quod fitcompoGrus ex benicnsſecundum a pranoexcodi locandi
materia , & anina racionali . Rurfusmare quid : quo pa& o voluntas ; quæ ab intelle
ria eſt de effeoria indiuiduorum rei nacur étu exceditur fimpliciter. Eo quod obructa
ralis, verbi gratia,naturæ humanæ ,ac pro refpicitminús perfequm népe bonâ quod
indeeffedeber de eſſentia ipfius tpecieihis eft quoddam atributum entis quud lub pri
manæ : alias fpecies non prædicarerefone mordiali fua ratione reſpicitur ab intclle .
tialiter de indiuiduo totam eius ctentiam Cus excedit ipfum intelleétum focundum
quod of fallum ,Has rationeslate , & acure quid ideli quoad aliquain condirionem nom
exornat, & profequiturCaietanus in com . pe quantum ad munus ajouendi tette D.
meprario didicapitis fecundi de epte , & Thom. 1. p .quæft.82e arroz.&cadem ratio
effentia quæft.4. vbi ad teftimonia Philo ne probar Sanétus Doctor Pratuia lacundæ ,
fophi refpondet ipſum vonremouchemi quæftigart.3. ad primum habitum effe in
teriam ,vtmateriam
rancum fic quidicare rei naturalis:
particularem fed reinactu
, & easpara bonitate,&
ren actu :: malitia fimplicher
licer illum excodatimperfection
( ecundum
tes materiales quæ per accidens fe habent quid; quid , hoc alt quantum adcondiriones pera
ad naruram fpecificanı, vereſpecto homi. manentiæ , & diuturnitaris. Dicensin hæc
nis Lebabent nianus , & pedas,hæcoſia, verba: Adprimum dicendum quod nihil problem
ha caracs. Adde quod Philofophus quan- bet aliquid effe fimpliciter ultero poorusquod
do aſferir formam effe totam qudiratem men ſecundum quid ab eodefficit: fimplicner
compoſitorum , nomineformæ accipit fpe- enim potiusiudicaturquod præeminet quantum
ciem , quæ nomine formæ magis quam mai ad id quod perfe confideretur iwvtroque: ſecument
teriæ nomine congruenter ſignificatur: quia idem gridautem ,quod pertinetſecundum id quod
per formam completary & conftituitur in per accidens ſebabet ad perumque lojtenim eft
eſte talis : & nomine compoärorum acci- utěexipfaratione factus,& bábious quod aitasi
pic compofita fingularia leu indiuidua,quae eft potior in bonitate', eh malicia quam habitus:
non habentaliam effentiam ab effentialpe . quod antehabitus fitdiuturnior quam actusacche
ciei , licet non includant materiam ligna dit ex eo quod vertiqueinuenitur in calt natura
tam , & fubftantialenindiuiduationem ; quaenon porelltsemperagered cuius altio eft in
hæcramen fimpliciter cenfetur extra offen - mitu tranſeuntes onde fimpliciter actus estpour
tiam , quia non cftdeconcepru -fpecifica na 110vtamin bonitata quá in mätsiä't fed habiens.
turæ , Fundamenta aurem Authorum fecun eſt potiorfecundum quid. Quo lupotitoqua .
dimodidicendi in folutione argumentorü fi foldavali & fundamento nottræ conclu
labofactantur Gonis tale deducimdus argumentum :id quod
27 Dico tertio formaeſt perfectiorfe alteruin excedit limplicicer porelt ab alio
excedi
 İx "zniwer fan UAriſtot. Meriph.
excedi fecundum quid , ideft fecunda m ma, inclodie aliquid potontialitatis ,era
aliq4.2s condiciones exqa rationem fpecti- ett oxpers fornia
rús eft
ius forma : neutra igicur letrid
cam:fed forma excodicur à compofito lim- ell concernuada . Vndecuminantigua de
pliciter vcdictum est , & habet aliquas conta korerar farajan elle compatiro pre .
dicionesnobiliores alijs coudinionibus cum Biorem & omeg !cat intelligi d'excufte
polici: ergo . Porett illud excedere (ecan fimpliciodanu iclligendum est du
dum quid.Minor parec:quia turitia nihilha cofu fedunduni quid . Secunda parsproblz
bec pocentialigaris taucerta quantiacludic cô tur primo ex fccunda concluſión . "Done
policü in fua quidicate, Rurlus formaeft fimi oftendipurex valsinaca doctri ! ARJUDICI
plex, & aliquando immaterialis.compoficũ Doctoris:exquifus pecs condiziondinsbe
aucen neque limplex ncq; immaterialetits lioras ,veluti accidenrales , Sara pecina
ergo . Sucunda probacur eadem pars con- cam racionon., cft cangunalundan chizme
!
clufionis : nam caufare abſoluteet condim at ecetlus quo:tola excodio.compolintine'
1
tio nobilior quam caulari : fed formacXU* aft tuuiufmodi Non Column abendir tey
qancur munus caulx formalis : compotica inai nes condiciones inplicitatis , & exchline
autem aut folum exequitur munus caulica nis porentialitatis maceray.Wo.caudalitatis
wafpectu formeled exequiturmunuscaula . fiue prioritaris de audm :conditiones
refpectu accidentalium formarum ,doccit aut accidenscales luns, aut falocin: Lunt create
munus fubiuéti,& eaultmaterialis quod dam predicata tragicendencia quwwat
imperfectionem importat. Verum cltcom cionem fpecifican torax non peprnhaft
polirum , exequimuaus caula finalis rotan
: 19
quc illan coniticuuoc : toria
podu, materia,& formæ, atque actionis get liselt actus fubitancialisdans Meridamm
merantis : fed hoc arguicin.co (vediximus): polico naturali, 10 900 noqu.stimplícitas
maiorem dignitatem fimpliciter quatenus nequc chatatieassaue priora quite
radio finalis cauliodieli bonicas , 3 porten gatio macerip : inlu bidaan HGX cordohli
ctio quæ non obilat maiori dignicacifecun- tanter denocagur: crgo cxiderinsourism
dum quidipiiusformæ. Fauecqu ; huic pdo Condiciontibus prouenit tadrián eltecelles
ti antiqua cranilacio Yerboruin Philofon ſecundaa quid. Toccio niam formuanatura .
phique fupra ex capita zakurus feconfqim Tia fecundum fitim raciunonipecifical /14 *
mas qua donotacac forigaminedua becquod dăradtys inforrasa cialisereto Le 114
teria led eriam conpolico ellanobiliorem : tione acbus.igtosmalciuittoa exceilit connue
illa enim fichabet:quare fifpecies;(ident fort Gross we farceurtonlocugabioluto vllud non
ma) materia eft prior.co magisense ipfo quod excladiti ac proinde fraftra formidaeconca
periufque prius erit propter eandem rationem dere formacile compolito imperfectioruma
Ac fi dicar : eciam specics fiue formacrit Denique , quod in rationc actus Clleurnali
perfectior ipfo compoſico quod ex vtraque non cxcdac- suli lccundum quid , focus
parec conſtat, & licet hancanciquam lectio ... dum conditionem actus voºxcludentisana .
nem repellacFouléc.3 lectionu citata , & c in teriam liue fecundum negatioitcr daca
expoſitione tcxtus pagina 250, tamê imic. ciußionem poruncalizacis anatoxic packs
ritoillam ;lic conceinnit veomać fide vellir contra eundon Konfecam nitradioactus
forc adhibendam fuæ , vel pocius noux Beta vel fumitur, ve contractä ettin forata od
rionis Cardinalis Nizeni verſioni, & nulla rationem adus informatini,& dicipfu Bond
alteri , antiquæ videlicer Mapslarioni a cam loca nobiſcum confentity dicunstorman
tamen illam fequantur Aucrrois , Albercas elle:compatico ens rörinus pastattutto
Magnus,& Alenlis , & D.Thom . qui veram fumitur ratio ačtus vc comunis analogji
quc recitac lectionem ,antiquaru fequitur in CC , & fuperior ad actum , & forniam quia
expofitionc rexcusglect.2a comparat, vbilic in Lubltancijs fepararis , & in Deo reperia
haber: “ ex hocvlterills ſequitur quod eadem tur : & in hoc fenfu videtar loqui Ronfum
rationeformafit prior compoſito ex vtriuſque in ca vt ipfe fe explicar la expolitionc cx *
quantum eſt inconpohto aliquid de materia.com cus : 2011.hoc ſenſu formam noir poll
Quod frustra diceret D. Thom . nili (circa effe magie cos aut magis perfectan quanta
aoriguæ lectioni alıquam fidem alle achi- compolidum parec : tram ratio aitus ata
bendam :fi enim nulla tide digna cllce , que loga , & fuperior eribuic formæ naturali
neceſsicas, autquæ racio cogerer Sanctum risiorcor perfectioncin puam ratio fpeci.
Doctorem explicare nodunr quo formaex fice l'ou.difrorencialis per quam commune
ceditcompolicum ipſum ; dicensexcedere Duis racio aétus contrahitur ad cilo forsẽ
illud quatenus includendo materiam quæ ma naturalis , & actus informacion; aliasra .
eſt imperfectior , & pofterior quam for do Capicaria analoga ad habitam hanintide
T 11011*
206 Liberſeptimus,Quaft.V.Artic. II.
nolræ,& diuinam fapientiam conftitucrec ditionibusoppofitis naturalis formæ : ergo.
habitum ſapientiæ nottrå perfectiorem lub Refpondecur negando miooren . Ad cuius
ftantia creata; & animaracionals : & ficve. probarionem dicendum eft per linguiaspar
rum eſſec dicere quod Capientia humana dimi ies. Ad primam quidem dico , quod perte
cecin elle habitualis ſapientiæ fitimperfe exiftere; vtquod , & vt cos completum elti
Etior, quam anima rationalist & quam fubik condicio nobiliorcondicione effendi in ma
Atantia.creaca immen in ratione clientiali teniasſecus veto perfe exiftere per modum
fapientiæ eft perfectiorillis ,ea quod fals primi ſubiecti, nam primum fubiectumlo .
uatur aliqua ſapientia in Deo.cum quahů4 luñ in genere caufæ materialis futtantac:
mana ſapientia analogatura conſequensaú . formar : ramen formatulencatillud inge .
tem el falfum :ergo& antecedens. Rurſus nere caufa fornyalis copeinentis,& actuan
impugnacur di&tum fonfacecinam fequitactis illud viac proinde nobilior en modus
poſle aliquam naturam fecunduar gradum . effendi perfe in forma fubitanciali , quimax
diffcrentialem effe altera imperfectiorem materia. Ad fecandant , quod perpetuicas
eſſentialiter , & effoilla perfectiorem ſe in antibus icomplecis et conditio cutis 10 .
cundum gradum ſuperiorem ,& genericã. bilioris: quo pacto Ariſtoteles libro fecun
confequenselt falfum , quia gradusgenerim do huius capite primos perpetua caducisan
coss, & differentialis eanden ellentiam con . fe :pofuit : cæterum in enribus incomple .
ftituunt , & fecundum rem non diQingun. tis perpecuiras eft condicio Ontis mmus
tur, & ab eadem formaproueniünt yndein perfecti. Rurfus eciam in particularibus , &
ais eademperfe & io faluatur nequegeneri. incompletis entibus perpetuitas eric no
cus dignitatem aut perfectionem tribuit nicht bilioris entis conditio , tcxtera dinc pa .
medio ſpecifico per quem trahitur, ad calem mia , ideft,facta comparatione actus ad ačiū,
nacuram :ergo & antecedens. Conſequca pocentiæ ad potepriam :fecus autem quan
tia autem ex eomanifenacít: quod illam in do fitcomparatio materiæ , qux etpura po
exercitio admittic Fonſeca , dicens formam tentia ad formant , qux et actus poren
naturalem , & fecundam gradum differentia cialisatis expers » quia cærera non funt pa
lem formæ naruralis Queactus informatiuſ ria. Ad tertiam reſpondecur , quodtaltun
*

compolito imperfectiorem :& fecundägra Luponit quinimo cum matcria neque of

dum genericum liue Analógicam rationem fe fine vila forma ſubltanriali, licer ting
actuaeffe illo effentialiter perfectiorem . hac , vel illa faluari queatà parte rei , ab
28 Sed cótraprima affertigné arguitur; colore, & magis dependet in luo cfle å for
pāid quod habco condirionesnobiliores,eft ma quam è contra , quia depende a for .
nobilius fecundü fuãellentārquia nabilitas ma Lubftantiali indiffinite quoad fuum af
proprietatū , & côditionü accltarycnobilica fo in genere cauſe formelis : forma vero
ti effentiæ, ve diàueft:Tad materia prima ha corruptibilis cantum depender i materia in
bet conditionesnobiliores cöditionibus for genere caufa materialis , quaettminorde
ma:ergo eſt,eſentialitermagis ens & magis pendenriasac proindeilla elt omarno a Deo
perfecta quam lit forma. Minor probatur inſuplebilist hxc aurem per potentiam Dei
nam matèria perle exiſtityidelt,non in lubio abſolutam fortalis poterit Tuplers : quæ
&o ficuc forma, & eft perpetua, formaauté enim repugnantia adeo eſt manifélia , in
caduca, & defeétibilis faltem quoad manus hoc quodforma équiexillac in rerum nam
informandi : materia eftminus dependens fura ab omnimateria prima feparaca ? Ad
à forma; cam porsic ab illa ſeparari, fecus quartam , quod cæteris paribus elfe cffo .
autem forma,quæ de potentia materiä сdu. cum folius Dei , arguit maioren perte .
cituraEr a folo Deo dependec infieri,& co . Etionem ,fecus quandocetera non funt pa
feruari: terminatque a &tiorem nobiliorémy ria : poteftcan aliqua ras & propter caxi
quæ eft creacio :formaautem etiam à cau mam perfectionem , & alia proprerminimá
La naturali dependet , & per naturalem ge. entitacema lolo Dco cito producibilis . Ad
nerationcm eft producibilis qux et igno . quincam deterınınaciono creationis, dicen +
bilior actio creationc.Denique materia ina dum eft :quodelo terminuo creacionis per
gis fubftar .. cum Lubftet formis fubftantia . le eit conditio nobilioris cntis ; fed, cile
libus : ex munere autem magis (abitandi crcationis terminum ſecundario , & vt com
colligitur primas ſubſtancias eſſe magis ſub pars ad alterius nempe lupolici creationem
ftantias : Cod exiftere perfe perpetuitas,mis concreáca non eſt condirio nobilioris en
nor dependentia , elle effectus folius Dei, tis. Materia autem prima non creats, ied to
& terminum ačtionis creatiue di magis tum concrcára füit , deinde adını do mate
Aubftare , ſunt conditiones nobiliores con fiam fuilidactione creatiua fpeciali , & par
tialty
 In vniuerſam Ariſtot. Metaph.
tialicreata'm , & modo per illam conſeruari
a Deo:actione in quam ) ſpeciali,id eft ad lo
lam, materiam ex nihilo producendat , &
conſeruandam terminata : tamen quia talte
D.Thom.l.2.quæſt.injearc.9. actio produ .
&tiua ex duplici capite poteft accipere per-
fectionem : vel ex parte modi producendi,
& cx hoc capite creatio eft omniuri actio .
gu.mn produktuarum nobiliſsima: velexipar
te terminiproducti : & ex hoc capite illa en
perfectior,quæ ad rem perfe&tiorem cermia
narur:& ideo fimplicireriuftificatio eft no .
bilior crcaciona cælis quia illius terminus
el nobilior;fcilicet gratiaa que elt onbiom
formarum nobilifsima. Vode.cum materia
prima ficomnium entium Cubitantialiji in
fima, eius creațio eit perfectior generario.
ne tocius facundum quid , id eft: quoad mo .
dum , quatenuseſtproductio totius encicae
tis materiæ, & ex nullo præſupofito fübie .
Eto,> generatia vero totius licet quoad pga
dum fit imperfectior:verum ex parte termi
ni quatenus ſcilicerterminatur ad ans com
plerum ,& focalé phyſice , habens effect
perfectior: & aliàs ellcomplexioa creacio .
nis maceriä сüm hxc nequeat communican
sé exifteriam materiæ niſi affociata genera
tioni compofiti per qqam Valur materiæ
formaſubſtantialis quæ fecum adducirexi-
tentiam:Gautem vells (cige vera illarum ab
folute fic perfectior ? Dico perfectioremref
ſe creacionem ajareriæ primævon obftante
jumma imperfectrone ſuitermini nempe
Materiæ primæ :eo quod licet incer actiones
einfdem generis , & communicantes in eo-
dem modotendendi, major perfectio fim-
pliciter ex perfu & ione majoriterminiſit de
fu nenda:& ideo intergenerationesnacuran
les illaettperfectior,quæ eft productio en-
tis nacuralis perfectioris:tamen interactio-
nes diuerii generis nec communicantes 10
procedendi modo aut tehdendi modusiple
conilicuit a&ionem perfectioret . Végebis :
ex hoc ſequi creationem hominis elfe perfe
Etiorem hominis iuftificatione : quod eft co-
tra tcftimonium Angelici Do & oris.Refpód
deo negando fequelam , ratio diſcriminis
cit,quod terminus iuftificationis nedum eft
diverſi generis,fed diuerfi ordinis : eft enim
ſupra totum ordinem naturæ : at cerminus
generationis eſtens naturale : quod licer tie
diderfx fpeciei aui generis diuerfi a termini
Do creacionis: eft tamen eiuſdem ordinis : &
in huiufmodi,quia cætera funt parla s nobi-
lior actio eft , quæ nobiliori modo artingič
fuuin terminum ,qualiselt creatio quæ refpi
cit ens creatun viex nihilo producibile ,&
fub ratione entis abftrahendo à rationibus
107
particularibas : ac per conſequens omnes:
creationes funtciuidun (peciei , quia conue
niunt in eodem modotendendi, & in eade
formali ratione termini producendi , ad
quem , & a quo , & hinc colligo , quod ficut
creatia honilais eft nobilior generatione ho
minis:if creatio materia eit nobilior ablo ..
Jure eadem hominisgeneratione, quia lorp
malitercreario hominis; & creatio matèria
eiuſdem lpeciei fünt: Ad vltimum refpon .
detur,quod fubftare magis accidentibus fa
fentando illa vcquod sigue pertentandi
biecti fullencamijs,velg utratio luftentandi
illa ,eft conditio nobilioris fubftancia : non
autcm fublareper modum cannidam mate
rialisfubtoctionis: materia quiderulic Müb .
Itac accidentalibus , & fubflantialibus torită
mis :compoticum vero fubllac per modum
fubiecti fuftentantis vequod: & idco cdpela
ma fübftancjatorma autem fubftantiatis il
cor qibinon fabfterielt taman ratiosfoomalih
per quam materia habet labitare ipli, SEBE
cidentibus , & idco adfiuc Forina mobiliori
Inodo ſubitandi munus axequitur quam ni
tcria. Secando arguicuradoerfus le candlani
conclufioneminari compobcym sumiantis
& ens per formam ergofarma cit magis
ens:quiatene Philoſopho primo pofforto
rum.cap.2. & libro iihuius cáp: * propter
quod vrum quodque-cale illud magis.co
firmatur dopliciterpriimto snam compofitu
hequr elle perfectius forma oili ratione ma
tortæ incluſ quia folati materiami addit lu .
pra ébritatemformæ : ſed exmateria Duitam
accipi& pertectionē:ergo Minor pacot: quta
materianon cft perfectio neque actus : led
quod non eft perfeétio nequittribuerealto
ri perfećtioné, quo enim pacto cribưet por
fectionem quam in fe non habetsmeque eft
kauſa formalis : ergocomipodicum non dtit
perfectius formalicut neque agregatum ex
Dco , & vniuerficacecreacurdrum elt perfe .
@iuslolo Deo : hac rationequia vniuerfitas
creaturarum nullam adaft perfectionequare
in Deoeminentiori modo non præhabea
tur.Confirmatur (ecundo: nam fora d'gau
der nobilioribus conditionibus quani 600
polcuo ,quæ a uc ellentialesfuntilli aut eius
effentiam coiflequuntur :ergo effentialiter
eft nobilior. Antecedcnsparer : quía forma
el fimplex expers compofitionis, & elta
& tus ex persmatérix potcacialitatis :fed tam
fimplicidas quarum actus elt perfectio fimpli .
citer fimplex quismclior eftipfaquâm pon
ipra:crgosRefpondetur ad argumcocam ne
gando conſequentiam :illud enim axioma
non tenet in caulis formalibus. Ad primatt
confirmationem conceſſa maiori tego ma
T 4 horening
208 Libenfeptimus,Qtlæt.Vi Artic.III.
norere ,ad probationem reſpondeturdupli que eft perfe& iordeterminatovtrunquc
feaioríubtaosia creara
nequc imper
ha
Quieroprimo negando maiorumn.pro parte :fed
puma:pam ſalcem maceria pantacid perte becficiodum diucrfas cationes, quasaciu in
etio, tranfcendens: quatenus eit entitasqui cludit : & iuxta hanc diftinctionca dillin .
Dihil deelt in ſuo genere . Caplooc,huias gucndum est conſequensarguinoaci. #

poteft perfici ganipoltum . Sed quia colte

D.Ihopul para.quatscasta:la vnum quad- ARTICL/ LVS. III.
qedjelperfectam quatumeftroscta , &
Perfectioab vltimgadu proueniciadmillo Aniaxta numerum prædicatorum
THEGGiao nen ells perfectionezi rreganda eſſentialiuinafint ponende formee
eli minor:caule enim aperialiomi bene pol
Luptcommunicera quodnon habantia leip l:
Jubftantiales incöpofito ficiturali:
fisgargue hoceitppoprium dodiuscaute, for
šalis:dicer oiper excellenciam acribaacur, EQVITcxalte corum til para
nameriam indgamentum tribuit effectui tesmateriam , Coplicer,Stormā
formam quan in fe nonhaboc: & fimiliter comparari:auchuudta Com
materia caufat compofituin , & quiditatem parauo punerarijedispliuscompolxita duboko
complecam illius,quaın in ſenon habec:Ad Itancialiapredicarà ad inuicem ,& ad ipfum
fecundam nego antecedens man licet finne compoliqum comparemus:eorumquc dlitin
plicitas,&cactualitas en iscoraplexisok fote ta
Lis ficperte @lo fimpliciter,licque in Deo, &
Aionem inquiramus ,an fationis tanců ; vcl
readis-titz, & an å diuertis formis: toks diftin.
Angelis veraqueroperieur : tamen finpiscima bio.prædicatorum proueniac ? & quia hra
tas,& actualitas a fociata in complectoni en controuerfiado prædicatorgin cocialiura
tks partialisoon lunt perfectionesdimplici: diflinctione , vocac alcerat de pioralicare
ter:neq; enim in Deo & Angelis plicreperta formarup ſubltantialium : & hxc fpeciales
turiafecundum quidtauen toumarapome habetdificulcares in foripis elementora ajudar
14rum exceder compoſitum :rations iam di- videntur manere in mixto : in animabus vc
ca. Vltimo arguitur aduerfus tercian forma getacius arque ſemliciuis a parquibus diuerti
effentialiser ell actus, & in ragione actus nul gradus vitæ proucniunt, in cibus'cencio
lamannoluiciimperfectionem repugriãrein ' gcacis viuentium , & hungoribus animaliūg
Degauc Angelis: quam tamen inuoluir com qui proprijsformis gaudere vittoncur: idco
policum in catione compoliri: ergo aliquid de dagelistao ordinc ell nobis dipucanda
effentiale eft 1o forma aquaexcedatur con- nuncauteur de pluralicare formarum fublia
policum . Declaratur hocamplius:illa ratio tialioupabloluca,& in communi , an fic
actus quæ da formaeffentialiter predicator, nenda in eodem compofico propeer plural
pun
vel elt perfectior val imperfe& ior fecua- taram offentialium prædicatorun ? itä vedi
dumfe , quana:compoſitum ,nonimperfe- Ninctio realis prædicatorum exigat dittin
Gior:piasinDeo ; & Angelis eller Imperfer Ctrouer formaruin fubitantialium àquarum
ajor quia condenitaliquid fecundum fervbi fingulis fingula prædicaca cribunturi la
cumque illi conuenit:ergo ell perfectiorcô locarticulo cres ver langur feoretiz : prima
polito fecundum Leiac proinde etiam in for allecic tar dari formas Jabllantales uncom .
prædicacafuperioraquidi
19a-naturali erit perfectior. Ad hoc argumé polito , quorfinequieil'entialitereitequus
tum refpondetur : quod ratio aétusfumpta fatiga:in equo ,ani
focusidum fe nullam includio.mperfectio . mal,viuens, corpus; & fubftantiagabam dari
peII Deo auc Angelisrepugnantem , & hæc formam qur lit anima fpecifica cqui , & alia
cxelplo pofsitiu a: imperfectionis ſuficit vt tintgeneve
fit perfectio Ampliciter ficut ratio fapien- quad
gr fit vevi
æ um luue
is rigecataansiuauali
m s,,pr& oaligrâ ad
pec
u
[iz aut intellectasi tamen quia analoga eft quoqus.corporis aliam dati formami corpio
actu jocladens plura analogaca fub quadam reicatis aeque altam ſubflantialem , qua
Proportione , in quorum altero fcilicer in dus communiſsimusfubitantic commungr icae
Angulis , & in Deo elt perfe &tior compofi
to valurali: in altero vero ſcilicet in forma retualrtitomeruedifqftuehas fimilihædicftfeninten
ingui:foqurmiaasait ctiotiane
naturalieftillo perfectior : ideo abſolute il exiltimat ipfa prædicata interfe diftinguis
la racjg nequc ett dicenda perfectior , nèque
determinate imperfe& ior compolito; fedre prprinimciopeMescahuphiuifs op
ic inioniscofuere Auerrois,
orum mments 17. &
cu ndum aliquam partem fui eft imperfe Abimce
Gior & fecundum aliam et perfectior com quicur inmbliro n quem ipſe in hac parte ſo
bro fontis vits relacusa D.Tho.
polītojacu jago fapientiæ fecundum ſene, dibindegenerationelectos, quibus fubfcrip
terunc
1

In vniuerfant Ariftot,Metaph.
ferunt Paulus Venetos in hoc.7. & Hamdu . fubftancialibusaduaretur
ſubſtancialibusa &tuaretur,, eadem pot noja
07
Dus liuc Ioannes de Gandauolib.z.fue Me. fimulpluribus aciibusactuata effet: etenim
caphilicæ ,quæft.ro . & i.phyficorum quælt. fecundum eandem rationem porentiæ ani
8.accaudem primo de animaquælt. liom 8. niä lublunarium ,corpus, fornsas refpicir,
Secunda veluti media admittit pluralitate quarum eitcapax. Secundo nam inter for.
& a & ualē ex natura rei prædicatorum eſſen- mas ejuſdem generis maxime ſubſtanciales
tralium diſtinctionein ,legát tamen firma- eltperfe tranſmutatio ,quæ perſenon etni.
run Tubllantialium pluralicarem ac diltin- Ginter formas opolitas tribuentes olfi alus
& ionem : hanc fequitur Fonſeca in hoc 7.ca. ac denominationes incompolibiles igitur
pic.12.quxit.Vnica ſect.3. & 11. 12. Ter- productioni vnius elt annexa exclufio , & de
ela funtenria alluritneque pluralitatem for- Aructio m
alrerius,licuc
o productioni förmæca
marum fubitantialium dari 10 vnoquoque oeft d e ftructio forme connis, &
r
compolito ,neque eius effentialiae prædicara O tur
reali actualigaudere diſtinction ,quam cra- daveris in hominis materiam inatroduci .
t a
dunt quoad primum dictuoi D. Tho.quai . Et proptere formæ element
or nequeunc
vnica de aonntirmaageaorct.e2s.& 11.1.part. quæftl.o76 ellc plures in cadem materia neque cum for
arc.1.2.c cap.58 . & op.udſecu 3 . ma alicuiuesnmtiixti porolt compaci fojoiaali
cap.9o . & 91.Albertus Magnusli b origi * cuiuselem , qua cuoi tinc onnes eiusf
ne aniam , & tractatu de homine cap.tu.s Ca. o
d gm e n e r i s d ur inter illasopdeurclteiocranimu
a t
præolusin 2.dift. 1 5.quxſt.7 .Gregori ibi- tario quæ dum eft vniusincr , aducie
dem diſt . 16. quælt . 2. Caisradus libroo r2.umde {ecum neceflario alterius excrlēuçlaironen Alio
anima,c ap . l. laavsellusz.Metyalpihcyotriüc , quim fi pluusres fimluelscompaceminati,onnepsoſsi
l .
quæl .Sornc7 i n 8. Met a p h t
quæ . fos effect efsorma actdeno
ſ in "
2 . S e q u i t u t i a m l l
e a
r m
. c axp .a3n t i q u i s ,A v i c e c o m p o a b i l t r i b u e r e n f u b i e &to j q u o d n ul
1 uraliump
c i e ft dandum . Secundo nany propte
nalib.6.nat nt . &
bar.degen
e x Neeroattei o
. l a t e n u s e
ricis ſubſcruixb1u.8.Baarncefiusli r e a n o n d a n çurplures extilentia in vno có
s s
de cap.4.qlesibidem. x . & fequentibu , Cum polico quia exiftenera eftumvltima actualitá :
nimbrin c e quæft. 19. art . z. Tho . Vlermu aorotmiuvmrylt m i m neguj alteri s
e u
mas de Vega doenbtornoiuseraffafer&umibus lect.t1i.m&o Val Yleitn conſos i r r e
habe : fed etiadi forma
lelius lib.4 . c cap. v i ,&& elt a & ualic v lim letra Jiinsces ellenria
a a
libro de foacra upmhilolofi caepn.ts. Quoaodm.ſeacch fouequlatnitpulmexad efrilantraeſſencioadleem:erogmopnoefqiuciot
a
dum ver dict eam doc D. Th efl mu fo in c c :
ſ c i p o l i f i u s n o c i s l l e g a t i s u i b u s , & c o , v e l ,m a x i m e ; q u o d a d m i i t a p l u r a l i t a t e
di ip i l a
tes ubfèribune , & quia hæc :q m
Conimtbiraican f formarum funbtfitaarnutmialiu debet qaudemnictetri plus
footen eit verifsima : pro cius declara . ralitas exifte ,8c conſe de
tionc . ftruitur vnitas perfe : quæ expluribus viri
Demui . Respondeo dicendum primo: in mis actualitatibus nequeTer
tilte furtofubitanjali non dari plures formas luba țio:nam pluralica's formarum collit perfeira
mæ in că ftantialcsiuxta pluralitatem eflentialiü præ. tem formælubitantialis;ergo non elt panen
pofito ve dicatorum , hæc conclufio tatuitur aduers da. Antccudens patec:nam fi forma ſpecifi
ra ſexten lusauctores primæ opinionis : & probatur, caloonis aducort materia in aquare per
tid. nam cele D.Thom.i.part. quæ (t.55. art. 4. formam viuentis:dabit ei elle accidentale ,
ad fecundum prinoconcragentes cap.55.8 & fecunduin quidiomnisenini forma aque
opuſculo 45. atque alıds læpe pluresforma 01005enti in actu, tantenrdatene accidea
ciuldenigeneris,nequeuntlinjal in actu ci * tale:illaaureodoepiret entrin actu liqui
den lubrecto conueniro ſecundum eandem dem atafaria per forinam viuentis actuacan
potuntialitatem :ſed omnes torme ſubſtana jam elfetin actu:& ex vtraque viuenseller
tiles horum generabilium funt ejufdeth geconlirtutum ,cui'forma lconis fpecifica'ad
nerisphylici,ad omnalque eft macenapri
ma in potentia fecundum eandem ragionie!
ueniret.Quarto probatur :nan fequitur ge
nerationem fubflantialcm efle niotum , ac
crgo nequeunt plures in eadem maceriare que accidentalem mutarionem :confequens
*periri. Maior probarur a D. Thom, primo et talium :ergologuelä olendítur:namn de
quia ncquir cadem porenria limul pluribu's Ate Philofophot.phyficorum cap.1. prop
actibusterminari;ficutnequit caden quan terda generatio non cftmorus, quia Subieciu
titas pluribus figuris , auc idem inrellectus motusok cosa& u : ſubiectum vero goncra
pluribusfpeciebus intellegibilibus ad actum consejensin poterea.Rutlusaccidenta
fecundam reductis fimul actuari :di autem lisinútatio eftilla quæ ad formam dantem ,
materia primaleonis , V.g.pluribus formas elly fecundum quid ,& adaenieniem gntilly
actu
 Liber ſeptimus,Ottel:V.Artic,Ill.
actu terminatur :talis aurem eſſec mutatio moeſtanimal. & fimiliter hæc,equus eft ani
quæ ad formam ſpecificam aduenientem for inal,nedum in Centu identico , led etiam in
męgenericæ terminarecur:igitur effet inuta ſealuformali :ſuncenim prædicationes ge
tio accidentalis , & fimiliter effet morus, nerisdeſpeciebus, & ad primum modum di
quia ellec,eiusſubicâu'm ens in actu , & aliàs cendi perle pertinentes ac proində intenſi
interpofitiua extremaverſarecur. Dico live furniali,& quidicatiuo debeno verificarii ac
cundo prædicata cſſeocialia compoſici ſub- emEau formaalit
di animal realicatL t s
i
atem dilti
taru
c
nna
tanciali proue cama grad UB
ibus vers hominis
fpecuicu di
prae 2 Boqui
ftantialis
. Hæcab ead u f o jauſubſ
em ifora
u r a rDtO
e
u n t n c
ni icata co ntialia fel q i t e x primaa:n í
m les jmpoorſition,um
t
la icati
d
præ mæ
t
t
eaſſnetialis fun effe & us efsor æ prop
m c c t o , aqcuuær in foircmaare præd .la
F o r ſ u b i
p o
r g o u m l u r o r
lico :eubllacntialip mniaf ræ c ſuor afund dus idenatlis :ecrgo
u m b i
o n
n f i i n t n c ó ſ o p . tec min ,qui gra anim etle pars ho
alia
dicara effenti illius ab eade forma opor . miniscondiſtincta â gradu racionalicacis, li.
cec provenire . Confirmatur :nam per ean . cut materia conditinguitar a forma:veljal
dem formam accidentalem ,v.g.albcdines ), tem licuc palsso condiltiaguirur ab actio .
perquanicorpuselt album ,fimuleft colora De;ergo licut falfum eflet dicere quod homo
cums & quale ;quia cum albedo hos omnes eft formua, vel quod homo ell materia : &
graduspræhabear in fe.,onines illos ſubie. quod motuseftactio in lente formalizita ela
ao communicat: eft enim albedo , & color , fectallum dicere quod homo ettanamad,vel
& qualitas,& vc albedo conllitụic album , vt faltem quod hoino formalizer oft animal .
color coloratam , & ve qualitas facit quale : Sed dicendum eflüt quod homo oitconapo
fed ümilicer formaleonis fpecifica præha litusex animali , & rationali ; licuc dicuius
bet in ſe formaliter omnes gradusſibiſupe. hominem eff: compolirum ex maconia, &
riores:eft enim calisanimpa , & eltanima -fea forma:alias enim acque materia nequc fora
Gtida,ac vegetariua , & forma corporea : er- mapoteft dc hominein retto prædicurs.Vla
go communicara ſubiecto hos omnes gram timo arguitur ad hominem :nam prædictus
dus illi communicare deber,ac per conſe- auctor non admitic pluralicacem aur dutin
quens vt calis anima conflicuit leonem yo ctionem realem formaram dubltantialium :
fepliciua animalſenfibile ,ve vegetatiua, vi fed folum ponitvnicam indiuifam formam
uens,& vcformacorporea faciec corpus ia ſubitancialem :ac daca hac hypochon implie
genere caufæ formalis.Neque minus efficax cat laluart in prædicaris esencialibus reale
en formaſubſtantialis ad fuos gradus com- diſtinctionem :quia ab eadem forma firma
municandos,quàm accidencalis. liter nequcunt prædicata distincta realirer
30 Dico tertio prædicata cfTentialia cô . prouenire ,quod patet:nam prædicata cflen
politi-fubftantialis teque realiter,neque for cialia funteiuctus formalesipfius forme,
maliter ex natura reidiftinguuncur.Hæcal Jam intrmace includentes:fed etiudusiucius
fertio fiarujtur aduersus au & ores fecundæ dances candum formam undiltiaclam real .
ſententiæ ,& probaſarprimo,nam ex gradi cer,nequeung diliggurrealitersipforü opind
bus cffentialibas,genere fcilicet, & differen- ettidem conlticutiuum acque diuinctiuumir
tia cancum fitcompoficio Metaphilica ,cuius ergo liçeta poncncibuspluraliracema forma
extremanec realitet, ncc formaliter ex paru runi confequenter dcbcatadmitci dillinctio
Tarei diſtinguutur,vt aliâsoftendimus: ergo realisprædicarorunanegantibusramenilla
talis dittinčtio nullatenus ell admittenda. rum pluralitatem confequenter horum rea
Secuodonamaliàshæc effet falfa : animaleft lisdiftinétio debut denegari, vade colligo
homo:confequens eft falfum , & paret , quia minusconltanter Fonſecam , quam Landu
intertar ex hocantccedeati vero,per fimpli num , & Venecum locutus fuille. Sed in opo
cem conucrfionem , homo eſt animalsergo, fisum cft primo fundamentuin , quo aucto
& t antecedens, ſequela paret : nam quoties resprimæ fepcentz allam fuadere conan .
prædicatum propofitionis affirmatiuæ in- curatiturque triplıcıPhylofophiroilimo
cladit alıquid realiterayc formaliter diftin- nio ,quocui primum habetur fecundo play
ctum a ſubiecto ,propofitio cft falla: & prop ficorum cap • 3•vbireducit prædicata allen
rerea fallum elt dicere de homine quod fic clalia compoſiti pacuralisad caulas forma
equos,& dea iode quod Gitpafsio formali- lęs:quod nonalia ratione facimliquia exi
ter: prædicar enim propofitioaffirmatiua Kimat lingula prædicată Gngalashabere for
prædicaţi cuta fubiecto identitatêrac proin , masſubſtanciales.Secundum habetur lib.2.
de vbiel diftin & io realisaut formalis exna huiuscapod. vbi concluditpon dariinfinita
tara rei , deficit identitas: & cófequerer ve. tum in fornuis phyſicis , quia non darur in
El cas propoſitionis Tertio hxcel vera: hoc prædicatis gorditarius.quod extum gencra
lius
 invniuerfam Ariftot.Metaph. 2kk
lius iam probauerat libro primo pofterio iufmodi formam in onani compofito lubiad 1

rum cap.15.ncquo hæc ratio valerer, nifi fintiali:& álteruin ſpecialiter,illam daridebe
gula prædicata quidicatiua fingulis gaude re inuiuentibus ,conuincensa Primum po :
rear formis fubftantialibus. Tertium babe- celt redaci ad hancformam :gam formæfpeä
für cap.io.huiuslibri,in quo verſamur ; vbi citicæ nequeunt introduci nidi iu maceriam
aig Phylofaphusomnem differentiam habe- corpoream ,cscenſam , & difpofitam :mate 45

re parcas qui reſpondent partibus diuerlis; ria autem naquit elle.lubltancia corporea;
diffinicioni,fcilicet,gəncri fupremo , ſubal aur ſub ofle quanticaris extenſioni, & difpo
tecno,& vltimæ differentiæcorreſponderca fitionibus,miti fit per aliquain formain ſub
Rationi , etiá innititurhorüfundamcncun Hanrialem actuajaja gua habeat effe corpo :
exdiuerſisproprietatibus, relacionibus fun ris, &c accidenrium corporalium ſuſceptiui:
daris, & concepcibus terminatis deſumptæ ; & hæc eft forona corporeitatis : ergo ponen
qux coim Lade principia diuerfarum pro .. da eft in omnicompofito naturali. Secüdum
priecacum ,fundamenta diuerfarum relatio . poteft ad hanc formam reduci: nam anima
nam , & cermini diuerforum conceptuur qux alt forara Ipecifica viuentis diſtinguim
debentello diucrfainterfc:ſedgradusforma tur realiter enticatiuca corpore ſicura para
lça compotici naturalis ,v.g.viuentis, anim te condiftiacta, cum quaconſtituit homi
lis , & rationalis ſecundum fuas formas font nem,cquum ,aut oliuam : fed corpus intrin
principia,ex quibus diuerfæ propriecaces di fece includitformam corporcicaris por qua
manant,videlicet,vegecatiuz ,fenfitiux, att conflicuitur in elle calıscrgo.Mipot est cor
quo intellcctiuæ porennia :fundane quoque ta, & ab omnibusad milla. Maior aucē pro
diucrſas relationesfimilitudinis , fcilicerac barur, cuin quia anima diffinitur ello attus
diſsimilitudinis cum alijsfpeciebus ſub.com corporis phylici, & organici in potentia ha
dem genere contentis : acque terminamidi- bennis vitam intacundo de anima cap. I. dir
yerlos conceptus aliusenim eit concepius finitur autem per ordinen ad fubicctum ;igi
quiad animal, & alias ; qui ad ratiomalecer tur comparatur ad corpus organicâ vtactus
minatur :ergo. Ad hoc nihilominus facile ad potcnciam,& forma ad dubiectum . Tum
reſpondecur :quo ad primum teftimonium . eciam ; quia variaca forma fpecifica manec
Quod Philolopbus in illo non vuloqood corpus viuenris inuariarum , & abiqué læ**
cflencialia
prædicata propierea te doneſuæ vnionis:vnde Us
Chrifti idē
ad cauſas formales,quia gaudeant diuerlis numero munticin criduo quod fuerat, & fum
formis: ſed quia formalicor conitituuncipa turam crac viuum ;non obltante quod racio
fum compofitum , genera quidem tribuen , nalis animaillud procunc non intotmabaci
doei genericum effe cfleam , & fpecies ac Alida non diceretDauid Pfalmo 1s.Caro mea
que vlcima differentia tribuendo ei ſpecific ipl
requiefcet s loa
e Domiinnufpe ,in n.2 0.Thom
perfona xdi : nc
Chriſti que
ncque
cum effenrigradumi. Ad fecundum , quod
propterea a prædicatis eſſencialibus exclu . te manum tuam in latus meum , nili vadem ca.
dic infinitatem ,quiarcdum a formisphilicis ro, & idem lacus atque corpus ante , & pont
fed etiam a formis Metaphilicis cuius modi mortem permancrer . Tum quia corpus ve
funt prædicata ellentialia eftinfinitio exclu condiflinctum abanina , & a gradu vinentis
denda . In tertio vero appellar hujuſmodi per animam communicati,porcit difiuttami .
prædicata partes diffinitioois ,non quia fine actionem productiuam playacari cermina
partes difinatæ realiter aut ex natura rei Ie , quam neque ratione anima aüt gradus
formaliter , fed quia ſunt partes obicctiua view terminec:diſtincta autent actio produs
fola ratione diſtinctæ . Ad rationem aurem ctiua , dilunctum tcrminum realiter petits
negatur maior :fufficit hæc obicciiua ,& fun quia cerminatur ad elle reale termini produ
damentalis diſtinctio , in qua diftin &tio ratio Eti:crgo Maior pacct,inductione;nam actio
nisratiocinatæ fundatur , vc ad huiufmodi conuerfiua, porquan cora ſubſtancia panis
Metaphilicos gradus ; diucrfæ proprietates in Corpus Chrilti,& tota ſubſtantia viinizin
confequanturjacquc vt in cis diflinctæ rela fanguinem d'ominicum ,ex vi verborum co
tioncsfundendur, & veiptis diuerti conccp- uertitur,non terminatur ad folam materia ;
tus correſpondeant in intellectu , quiad visa aucadmareriam cum docidentibus:ſed adip
ta poteft diuidere, pluribus conceptibus ean fum corpusex materia ; & forma compadia
dum effentiam concipiendo.Secundo obtiać tum in cirecorporis:hocenim foleyn nomi
fundamentum illorum qui concendunr deri de corporis , & carnispoceltnuncupari; fi
formam corporeitatis a formafpecifica coti cut , & Chriftus nuncupauit quando dixi,
diftinctam , & materiæ coæuam ,quod di- Ioan..caromea vereeft cibus. Rurfus ai ibited
plex eft:alcerum fuadens dari opporcerehu duo confecrares hoftiam aliquis Apoflolus
 等等12 Liber Septemus,Olafl.VAntic, III.
ex viillorum verborum : Hoceftcorpus metus enim quodmareria limnolacquc recipit for
quibusitple:Chrumusiconfecrauit;& facerdo mam ſpecificam fufcipiacelle corporis ,ex
tibus:formañ celiquit confecrationis, reuc- tentionem, &t dilpolitionem recipiatmedia .
fą io corpus.quoad gradum , & eflentia cori
b
0
tes & c lecundario id eft necdiante ipla fpecie
poris fub fpeciebas.panis que . fide furma:cronim materinde te licht fie cor
ftantiam panis converterer , porca corporcitato cutispotentialis, qudien
tuochomonautanimatjauc viuens eflet cor nus eft capax formarur, & accidenciuin cort
pusillud:quod exanimo reliétum fuerat in poralium :tamen nonclt corporca corporci
fepulchro:Rurfus: actio reſurrectionis per tare totius compotiu quod cft proximuins
Toudttees
quam humanitaris Chrifti fuerunt quantiticis fufcepriuum : fimiliter de lo inki
Fouditajad hominem ſub gradu hominis, & extenta eltscamendum performam corrup
viucacis ,non autem ad corpus ſubratione şi aduatur,habot excuntionoin - molis quam
corporis finitterorinada :ergo. Refpondetur haberiplum compofita ratione formæ fper
ad vtrunque funddu
amen tum ; prænotando eificæ. Et hac amıſla in tinc generasoais ,
fuifle in bac parteos osdicendi. Pri aliam formam fpecificam recipic ad qualik.
mus enim fuit Auicenna libro so . Lufficien alia fimilis extentio confequitur, perquand
tiæ cap.z.& Gandabcnfis vbi fupra. Ocha- materia ipſa mediace, & fucundario fufcipic
mi in 4 quæft.6 . & 7.Ricardi diſt.m . arc. extenfionem . Neque difpofitioncsgeniti, se
quæltez .Maioris diftin.o.quxſt.vnica , & Barn corrupe ſunt cadcm numuro raccidentia :
fed cum fornix corrupti delitione per accia
omnicomposto ſubſtantiali formamcorpo dens definenr accidentia quibus agenspark
Tcitatis incorrupcibilem , & coæuam mace- male mareriani corrupti diſponebar ad no .
riæ arqueilli cancreatam , propter primukti ax formæ fuſcoprionom :illa coin ficut in
fundamentum . Secundus fuit Scoti in eo . compoſico ſubieétabantur:ita co deſtructu
dem 4.d. 10.quält.4.& dift.11.quæſt..An- labefactantur,liccr hocpræter intentionem
tonij Audrex in hoc lib.7.quæft. 17. &Hen agentis contingatipoftca vero in fino gone
Tici quodlibero primo quæft.4. quodlibeto Larionis quandunoua forma ſubltantialis ist
2.quxſt. 2.& in alijs quodlibetis,afferentiū troducitur alja Douæ difpoficiones cunfermi
huiufmodi formam corporeitatis coæuam uatiųz præcédearibus fimiles introducun .
materiæ ia ſolis viuentibuseffe ponendam . Eur, quæ licermareriæ non inhæreant immia
Ex qujbus alijin omnibus viuentibus illawi diate,illa cameo diſponent ac determinants
admittunt, alijvero non in omoibus, ſed in fiue ad noux forme geniu introductioné
Lolo homine,dequorü numero ed Henricus : fi antecedant Guead ciusconferuationem i
in locis præallegatis. illam comitteocorico quod mediance fora
31. Sed vterque modus dicendiex dia, Ma , & compofito in maccria recipiuntará
ismaact improbatus ,& pro illorum am- Ad fecundum negatur minor corpus enim
pliori impugnarione ,fiquis pluca viderede cunquo anima conftiruiç vivens, & ex quo
lideratglegat Bañelium in quæſioneallegam Vtex parte componitur phiĝce viuens non
ta primilibridegeneracioneatriz.& Fonſe includit formam ſub Aancialem , fed calma .
cam inboc libro cap.13.quæſt.vnica fe &t. teria quæprovtcapaxtrinx dimenfionis, &
& s ,vnde tertius, & verus modus dicendi vt illam radicaliter eft præhabens , dickur
eſt,quem prædi&tiap ctoresibi fequuntur, & corpus id eſt matcria corporca . Si aurem cor
exorpant , pro quo videndifuntD. Thom . pus accipiaturpro compofito ex materia , &
I part.quælt.78.art.4 .quodlibero9. arc. nr. forma quatenus tribuit graduin corporcita
& quodlibeto Wartos.Caprzolus in 2.dift. tis,quo pacto Phylofophus primo de cælo,
15»quæft.vnica artır.Hifpalenfis ibidem ara cap.z.ompiacompofita naturalia corporca
4. Caie tanus ad locum cicarum primæ par nuncupauit nogatur maior. Adcuius primā
tis.F errarienfi s fecu cont gent
ndo ra es, cap . probationem: ,duplex modus dicendi vertas
$8.& f.cootragences, cap .64.Argentina in tar , in explicando , quid nomine corporis
Hodifie13.quæſt. r. art. 1.& Coximbricenſes phyſici,& organici
primode generacione, cap.4.quæft:20,art,26 phyion
nit ficci,&aniorg intciellAri
mæani exefto
rirtel esiſec
.Fon a enidif
n illa mo fi
le
juxta quam ſententiam relpoodeturad for- âion.9.citaca aic intelligi nomine corporis
mam argunica tiſeu fundamenti primine . materiam primam pro ve continer difpofi
gando mçjorem vel diſtinguendo illam : for
inæ fpecificæ deben introduci in materiam tiones cas, quibus limitatur ad animani recim
corpoream extenfam ,& difpolicam autece piendam vitale que operaciones fubicctiud
denter ad formæ ſpecificæ aducorum ; nego adminiſtradas: ita vt corpus ibi fuponac pro
maiorem : comittanter » congedo : fufficie materia prima quatenuset proprium ſubie
cium animæ ,vnde primo loco dicitur anima
actus
 In uniuerfair Arilloi. Metipp: 273
a&us corporis id eſt matariæ capacis trinæ habentis,hxc potentia non abijcitanimam ':
dimenſionis : de inde additur quod fic eo quod non el potencia ad aninsa mgled elt
aétus corporis pheliciid eft,capacis qualita. potentia includens a &tum primum fcilicec
tum fenfibilium quibus corpora phyûca feu ammamigua per ordinem ad actam facuda
naturalia a machomacicisdiftinguuntur.Ter quieltoperatio vitalisnomine vitæ nuncu
tio loco diciturpotentia,vitâ habeorisid eſt pata , diffinitor.Eclicet in quælt.l.defpirs
ſubiectiue porentis opera viræ exercere : tualibus creaturis art.3 . ad ſecundum videa
quam certiams & vlrimam difpofitionen turfauere primæ fentétiæ dicens animædif
mox declarat phylofophus nomine corpo- finitionen dari per ordinem ad fubicctuni
ris organici:opera enim vitæ nequeur exer- quatenus præcedit ipfam : & fimilicer in law
ceriniſi diſtinctis inter le organicis inftru . cundo do anima ledt.Ifupertex.4 . dum ait
mencis quorum aliud ab alio moueatur , & c illam vltimam particulam ; potencia vitába
fic quali perpresgrados difpofitionum con- beocis,intelligi materiam ,& non compofi
notucos a communioribus,adminuscommu tum : nihilominus hæc reuera non obftat : nā
nes progrediensdiffinițio animæproprium folum
ad primum ceftimonium dicédum eſt, quod
voluit nomine corporis phylici incel
Lubiectum declarat, Qui modus dicendi pa-
Tum deterc a nominaliųın quorundam len- ligi ſubiectum animæ, quoad munus anime:
tentia efferentium nomine corporis intelli- loquitur eciam de corpore phyſico non ore
gimateriam prouc elt capax quadritate feu ganico , in alijs.vero locis loquicur cxpræft
conocata quanticale: quorum leocentiam ip de corpore organico, & ejus actu fubftantia
1e Fonſeca ibi recitatacquereffutat.Secun- li qui eft animarationalisaor fenfitiuariad
dus modus ell Thomillarum afferetium no . fecundū relpondecur ,quod tuncnon dû D2
mine corporis phyfici intelligi con folam Tho, integram diffinitioné explicuerat ,&
maceriausſed mareriam cum gradu corpo . fic iuxta illorum fentenciamfuit:loquutus
reitatis , id eft , compulicum ex materia, & quianimæ diffinitionem dicunt dari per or
**
aninia ipfa vtformaliter exequitur muuus dinem ad fubie & tum informe, Sed Odtintact
forma corporestacis : quia ve lic.præcedit cedensad textum decimum coactustel per
de ipfam ve exequitur munus animæ bis. Ariſtotelis propriam proferro fodtena
tribuit gradoin vitx , ita docent Soto in tiam : & ita expreffe dooer.corpits potentia
diitero.quält.i.ar..Bañelius 1.par.qæuæft. vitam habens, aćtu animam includere ? Se
75. dubioz. & Caieranus in fecundo de ani per ordinem ad opera vitæ dici porentia
ma quæ [t. 4.Virunquc modom dicendi f'effa vitam habens. Cum igicur hæc lic expræffa
reos veprobabilem ,fecundum aic effe maco Sancti Do & oris ſententia quam denique
gis cexcui ac mentis Ariſtotelis conſepta- in: dummanobis pro vltimavoluntate red
neum , ita ve neque corporis phylici , nes liquic,iuxta illam refpondetuc. Ad pruinam
que nomine organici accipiatur fubiectum probationem negando minorem ,non enim
animæ informeted formatum , licer diuera . animæ Lubiectum potelt proprie dici cura
mode. Nam nomine corporis phyfici accia pus organicuni : neque porc præ intelligi
piturmateria ipformara ve diximus, forma organizatio ad animam :eceniin organiza .
corporeitatis, id eft aninia vt exiquiturmug tio ſubſtancialis liue radicaliscititokmalis
nus formæ corporeiratis ,ac nomine orga effactus illids : accideocalis vero adipos
niciaccipidebet compoficum ipfum ex na. fitionibus proueniens ad animanti con le
çura , & anima exequcocs munus apimą , quitur : vade nomeq corporis prgWHICI
organizaçio enim aſola animaporeſt prouq folum pro corpore animato ſoporio Ad
nire , vnde lealus diffinitioniseft: anima efi ſecundam probarionem nego antecedens fi
actascorporis phyſciorgagicia Id elt , ani. de corpore pro ve importat copolita exma
ana eſ forma corporis animacihicut lux diffi tenia, & formaziocelligatur,huiufmodienim
Ditur quod dc a &tuslucidi, & qualitas dici- corpus variata forma fpecifica varlatur, &
件
tur effe qua qules effecimyc : & quod hic fic in boc fenfu ficut aliüd en corpus hominis
verus modus dicendi, & conformis Angalia vitafun&tijab illo quod fuit'hominisvicinis
co Do&tori,probacurinam D.Thom.rap.qa aliud fuit corp"Chtiftintriduo ab eo quod
56.15.4.ad primum , & q.1.de anima aftais fuerat, & futurum oraç viun ,at ſi fiae fermo
ad 15. refpondens ad limile argumentum , de corpore humano pro ve importat folam
aic, anima dicitur effe actuscorporis organi materiam in quam libet fpecié ſeu figurá oft
Gigin co fenfu quo calor dicitur acuscali. Chrittoiopriduo
formatā ; fic ride fuit corpus, & eadem caro
ac ante unortē ,cx parteina
di,& lumen ,actuslucidizideit in eo fenfu ,
quo per effectum formalem folet diffinia ceriæ quidē fecundum omnimoda idéritarė:
Et lubdir, quod dum diciçur, potentia vitam ex parca vero urganizacionismébrorü diftiné
V fioQ15)
 214 Liberfeptimus, Onal.V.Artic,III.
Gionis , argie aliorum accidenrium com- quæft.76.art. 4. Ferrara 4. contra gentasche
$2x Utrium corpori viuo , & cadaueri,fut cam 14. & Soncinaslibro . buius operis quæ in
dem quoad feolum , & aparentiam : quæ idē- 11. Secundo quia fi conuertio ficrecintrar
ricas fufficit ve vulgari modo loquendi can dao : rouera ex vi verborum fieret induism
der effigiem ac figuram dicamus cffe com Hanciam compoſicam ex materia , & formal
poris mortui ac viui, Licec Metaphilicum cadaueris ve falecur ipfe Fonſeca : ficem
rigoretn obferuantes ,non candēfed digor- tec namque in illud corpus quod fuit d'u .
Cam dicere debeamus. Igitur proptercómo mare blacum de cruco & fepulcuræ miandaa
apparentem veram
riæ identitatem
niū & accidentia cömu . tum , atquc aromatibus cooditum ; illud
:eadé ,furtlecaror
autem abſquc dubio fuic cadauer Chrifti
triduo acidem corpus quod poftea futura Domini, id eft compolitum ex materia , BE
crar; & quodante mortem fuerat viuum,ab cadaueris forma : ergo fimilirer coplecra
Tolucedici potuit,non obftante quodincri-' tio extra triduumdebet ad compoſicum pro
duo performā cadaueris fuitmateria actua- Ve ' includic præciſle gradum corporeica .
ta , ex qua , & ipfa mareria diflinctum com- tacis terminari , alioquim fi.ad fola ma
politum reſulcauit ab illo , quod ex mate- teriam terminarerur , non cffec confécran
ria , & rarionali anima fucrac affumptum, tio ciufdem racionis, neque conuei fiocx
alioquim abſque tali formamateria exiſte- vi verborum ad eundem tcrminum , ad
Se , & TubGllere per Verbi diuini exiften . quem , terminarecur : quod aitplus quam
tiam ac lubliftentiam minime poffet : alias falfam . Dicendum igiturest , quod can in .
decuit animæ rationali in illo facro cor- triduo quam exera illud confecratio , & con
porc cadaueris formam ſuceſsiffe , vt cius uerfio ex vi verborum ad corpus fub gram
mors in hoc, ,pro
Amilaretur aliorum hominum
quibus morciara
illam voluntarie du corporeicaristerminatur
eundem , ac proindead
terminum : quiacorporiad
grą .
fuftinebar. Ad rertiam fonſeca vbi fupra dus vnitaci formali , non obftac quod in
feét. 10. ad vlcimum reſponder: quod actio triduo a formacadaueris, 8c extra criduum
conuerliua panis in corpus, licer conucr- ab anima rationali proueniar, eltonin din
fua fit totius Cubitaociæpanis ideft'compo . uerfitas hæc naterialis valdeselpečtu actre
fitiex materia , & formapanis : nonta mea nis conuerliuæ , quæ ad corpus Tub racione
eft conuerliua ex vi verborum in totan ſub- corporis Dominici vefic pro vepræ intelli
fantiam corporis Chriſti,quä'lcicompoli- gicur graduiſpecificofoninatur: & noc19
ta ex maceria , & forma , fed in (olam man polico ád mitTa maiori ncgatur minor 1200
teriam primam , quæ eft animæ fubiectum coin eft incóuepies diuerfas aćtiones phy
apſo viuente; & formæ cadaueris , ipfo vie ficas ac phylice productiuas ad vandeomra -
#afundo. Conuerfio autem vini in fanguia tioncm ſub diftinctis gradibus ſecundum ra
nemax wi verborum ad compoficam lub tionam per ſe primotuiminari: vade fupe
Atantiam , fcilicet, ad Canguinem termina- rius docuimusadgradimendus ačtiorie Der
jur,& hoceffe verum extra triduum : in- principalicer agenus,& ad grada genericũ ,
triduo cnim probabilius effe , quod ex vi & fpecificum rcigenuæ actionem caulla fe
verborum confecrationispanis conuerce ! cundæ principalicer operantis rermmars
recor in compoúrum ex materia , & forma nõobſláte quod nullusgradus ab ente actua
cadaueris:& fimiliter conucrfio vionin lan- liter ex natura rei diftinguatur.Ita pocell fit
guinem pro vt ſic compoücum terminare . si vi ad gradua Corporis Chrifti conuertio
tur.Cuius ratio eft , quiacadauera avortuo . per ſe primo terminerur :qui adigradum , &
tumoon dicunturconſare ex corpore, fed eflecoippoliti viuentis , & animati , aut mia
potius dicuntur corpora; ſed conſecrario nime,ve intriduo:aut per concommutancia ,
ex.viNorborum terminarerur ad cadauer: execa triduumterminatur,
ergo ad conpolicum Sed hæc folutio eft ** : 32 Tertio militant argumêca : quibus Fő
falla : primo quia D.Thom . 3. part. quæft. feca conatur probare intor Metaphillicosgrå
75.91 [46.ad fecundum ait expriæ fc formam dus formalem actualom diftinctiune a parca
Panis ex vi verborum conuerti in formam rei verſari.Quæ poffunrad -hanc fèriein rem
corporis fecundum quoddat elle corpo- duciaPrimo nãque arguic (edidit. inpugnā .
rcum : nonfecundum quod dac effec anima do cos qui folā diſtinctionein rationis actui
fum tali anima, & hæceft fententia Tho . lem incer huiufmodi gradus agnofcat quod
miftarum quam late profequuntur Capræo non ( aluctur ia horum fencentia vniueria
lusin fecundo dilt.15 quæll.vnica.art.3.Hif lia , effc in sebus , quia omncs rerum coca
palenfis afc.4.Pakudanusin 4.dift: is . quält. tares lune ſingulares per fts vide fola
3.Caietanus ad articulum citatū, & .part. nomina aut foli conceptus mentis cruno
VnNCI
i
 $

in uniuerfandtraflöt.Metapbi. azis
voiuerfales qüod füic delirium Nomina- sme præciſsiua: quod tainan negabanı No.
dium . Sccundo quis conceptus hominis minales. Ad fecunda concedo conleques -
non repræſentar cocam enutacem Pan , tiam ' feilicetquod conceptus hominis re
Pauli: aliàs èffec æquiuocus : crgo reprx- præfentan partem Meraphificam relpedu
Lancat parcem caucaris:id fcilicetin quocê cuim Perriratio hominis eft velepars
ueniunt:ac proinde aliquid detegieilla,con Metaphilica , licet alias lie tou homints
!
cepcu in guo
s homines conueniunt . parco ſlootia quæ io cius diffinitione declara
rei : quod erir alsingularidaj individaitioni- turo Extrema aurea compofitionis Meta .
bus ex natura rei diltiactuni. Tercio quia in philice racione diltingui , iam alibineni
plicar idem omnino formalicer elle priocia pe libro cercio aduerfus eundem auctorent
pium conuenienciæi, & diſtinctionis : fed oftendimus. Ad tertium negara maior:
animaleſtradio conuenientiæ hominis cunt idem enim color medius , verbi gracia, vi
icone : racionale vero eft principium dia ride , & oft ratio conucniendi com extrc .
ftinguendi hominem a leone: ergo differt mis coloribusin genere.coloris , & parean
aninial a rationali ex nacura rei - Deia- dem fpecilicam sacionem ab illis" (pecie
de ſubdic hang eile ſententiam Arillose- diſcriminatur , poteft caro en dici lub di.
lis in hoc libro capit .10. in eo quod alle- flin&tione , quod liceridem fecundum sem ,
ric ordnem dilliactionem habere partes, foi & rationem nequeateffe ratio conuenien.
licet , gentis , & diffurentiaa que parti- tiæ , & didinctiodis: tamen idorn fecum
bus rei diftin & x correſpondenc,: & cciam duo, rem si poteftfub vna raciondoleprima .
Angelici Doctoris : cuius tria ſunr teſtimo. cipum conuenientiæ ;i& .lub alinipocest
mia primum ex prima parte quæft. 3.artas. cile principiam difinationis , nedum ibar
vbi negat Deum cffe in genere , hac racio- fentia diuina, & infinica, vt ille auctorp 姜

ne : quia omne genus fe haberad differen- tauit:vcrum eciam in affancia finiraacliana

tiam vt potentia ad aćtum , ſecundum ex pri tata . Ad quarcum ex caftimonijs wufpon .
mocontra gences ca.3. & cercium exquxit deo : neque Philofoplein ;seguoAngelin
A.de veritatcrc.1 . & quaft.2.1 , artala in qui- cum Dactorem illam habuiffe febrerxiadt
bus pencs hoc diſtinguic vniuoca prædica Ariſtoteles enim folutivult rem dittinen
ta ab analogis.quodilla contrahuotur ac di- Etam habere partes objectius ratione dim
uiduntur in vniuocatişi additione ad diffo. Itinataş, genusfcilicer & differentiamuziqua
renciam :hæc vero ex lejolisdiuiſa fune, & conceptibes formalibus aplius diffinition
vnicater tantum fecundum quid habeuta aiscorreſpondçot. Angalıcus autem Do
Quibus in locis fignificao ſuperiora , & in can 900 pacte, poteft:in illam (dotonaan
feriora prædicara dillingui ex naturan keis adduci , quioppoficamfigilla fuiofficij, &c
formali nimirum diſtinctione , quo diſļi propria fubferipçioneconec *. parc. quælt.
&tionis genereac nomineCaietanus ( aitil- 50.0rtic: fic habetinquantumintellektuskan
lo ) ad primam partem quæft.3. artic. sk & Ster confiderae rem illaro indecerminatum
Ferrarienſis ad primu1ncontra gentes Capa accipiturin cas radiogeneris',in quo pero
45. perfpicuc dicũc gencra a luis differédijs confidcrat we dlctcrminate , accipitur * Bejodaf
fpecificis diſingai. Deniquc feétione 12. Ferentia , & 94& 4.74 seradiguardwait
impugnat eos qui foları dittmctionem ves- intellectuata pelle xauan Sugamafecún
tualem ex aacura rci iaçec huiufinodipræ dum diuurios modos idea diuelineangapa,
dicaca agnofcunt fere eifdem , rationibus, tibus apræhendere:&conlpdispuig
quibus addıç poftremam in,hanc modum : turvtdame Animajátoldcertinh Phirente cost
quæ habepc diuerlaş ynicates, fimpliciter dingtidoamor enfermua mbabetdriest tildenean
& abfolute diftinguuntur :led saturascom- pliusparell haar lunaegezeigowlidecare gwaspeti
munes, & ſingulares djuçilas habere vni . Het ad virtuteinelendiging iquafiquoddam imper
tatos: communes quidem formalem : fin FeElim materiale.com anjehoc ingenit Glas
gularesautçrri numeralen , communis ſeni nc hominis,c alijsanimalibusse han tar priein
teoria eſt inter reales,phyſicos , quod Ho gencris formalid
mat:id pera ingrednjinaime
ve hi cum formales vnicaces.negant , adnon Senfitiuamexardib facilisi.guafiformaleapena gran
minales planc conuercantur . Sed hæc fă- pletinuinoex Bosforum et differenciam -begini
cile foluungus2ad primumcnim negamus nis. Negas nalet explicatio Foundationradio
lequelam ,non enim segamus in Petro ,& rentis atorem Sanctum in his locis for
Paulo darinaturam humanar in shiuil- luuiui negre diflinctionem realem cncita
fam ,per pripra formalia , quac concep- tiuam qualis olleilla quæ a digerlisanima
cius hominis immediato, fepræſentat lige bus proucoirer :nan.gutem negare formala
sc
conditionibus indiaideantibus abſtractie diftin & ioncm X catura rei incer gerius , &
V 2 ditka
 216 Liber ſeptiržus,Quæft.V:Artic, 111 . 4

differentiain reperiri. At hæc explicatio oma ARTICVLV S. IIIF.

nino aduerfatur reftimonijs Angelici Do.
&oris:in illisnanque D.Thom . exprefle in Anin homine , quonisanimalire
tendit excluderea genere ; & differentia quá
camque diſtinctionen antec-denrer ad con pugnetdari pluresanimas,quarü
ccptas,quibus intelle & us accipic vnum vc alteraracionalis fiue fenfitiua ,al
commune,& materiale , & alterum vt for
male; -aliàsnon dicerec ex conſideratione in tera rvero fitvegetatiuaforma,
telle & us accipi, & formari rationem genc. liter.
risacdifferentiæ : ſed porius debuiffet dice
re,ante omnem conaderationem ratio ge- Nhoc articulo videndû eſt ex quoca
Deris et formata atq;diftincta aratione dif. pite racionalis anima fenatiuam , &
ferentiæ.Tum igicur cumhæc fit proculdu- Vegetatiua, & fenfitiua vegetaciua ſe .
bio ſentencia Sancti Thomæ : in alijs -teſti cü in eodemiſubiectominimecopatiatur,in
monijs,facilem haberexpolirionens in illo cuius explicatione, places prius placita phy
nanque quæftionis certiæ faceorgenus ap. ficorum acTheologorum recélere. Tres igi
pellalla poteoriani reſpecta diffcrentiæ : vt fur lentériæverfancurin hac parte 1.fuitopi
autom genericusgradasfic porenrialis ref pio Ecnicorüatlerëcio in homine plures ani
pećta differencialis,fufficitdiſtinctio ratio *
maseffe, & fimiliter in quolibetanimali : in
ais a&tualis: cuiin re ipfa virtaalisdiftinctio homine quidêtres,fcilicet,vegetatiua,ſenli
correſponder . In aliis vero duobus folum tiua,& rationalem :in alijs vero animalibus
valt differencias ſe habore ex addicione rá . duas,ſen Geināfcilicet,& vegetatiua . Huius
tionis ad genera , non vero ex additiona opinionis fuere Plato in Timeo,Galenusde
reali quæ petit a&tualem realem diſtinctio . placitis Auicena lib.6.naturaliūposiCo 7. &
pem .Advltimum argumentumnegatur mi idem Plato,lib.6.derepublicac.z. eiufdem
por.Aliudenim eft Petrum efle Tourn Ynis opinionis Platonice meminit Ariftot, li.i.
pate indiuiduali , & hominem cſſe voum de anima, & li.z.tex.45.Secüda eſt Nomina
vnitate formali ſpecifica : & hoc tatoucür dium afferentium folam animam racionalem
comuniter Philofophireales ; quinimo tot a fenfitiua in homine diſtingui ac proinde
vạitares ponuntquotsilencialiaprædicata: duas in homine animas effe :in cæteris vero
aliud verovnitarem individualem Petriefe animátibus vnică dütaxacfinzul vegetatiua ,
facta ex natura rev dutinitam ab vnitace & fenfitiuam cöperiri. Hancſequūrur Ocho
formali hommis & hominis vocarém for manus in 2.q.22.in 4.9.7.& quodlibeto 3.q.
maternelle actu ex natura rei eriamdininin 10.Maior in 2.0.17.Paulus Venetus jo fum
& tam ab vnitate animalis & hoc nullüsTea ma de anima q .$ . & Henricus vbi fupra. Ter
liomconcedir . Steurenim Pétrus; & homo étalnegatomnuo plures aniniai in homine
ante operationem intellettuš hoc eit ante But alijs animátibo realiter diftin & asreperi
quam concepribasillis duobusPetri (ofia ti, quum docenttörtimuditdeSardi Patres
cet , & hominis repréſentatiüfs obijcian . atque Scholaſtici Theologi, & Metaphili
tuw',funcidem realiter , & folum Virtuali. 1.Ex Sanctis Patribus illani docent Augu
ter diftinguuntur quatenus habent fundo. Míbus libro de Eccleliafticis dogmatibus Co
mentom vtpofsint duos conceptos diftin . *** & libro toideGeneli’dd literato cinz. Da
dosterminare: ita vnitas individualis De maleenus lib.i.fideiortodoxx cap. 12.La
tri; & formalis hominisanreqüám proprijs tâcias lib.t.diuinarum infttuctionum ,ca.3.
conceptibusobijcianturnon funtduæ vni. Albertus libro deorigine animæ , & tracta
taresdualitatereali ad dali , licet fint dua ta de homine cap.r.D.Thohirr.p.9.76.art.
Vniraros tealesdualitatc fundamentaliác vir 3. & 4ifecondo corra genrese. 8. vnicade
fuali : aliud enim leik duas effe formas aus aniñaartiri;& opuſculozit:901& 91.& in
perfeaiones que vnírates téales , & aliud sid:18.q. z. ará 3.HøsſequüaturEgidius in
carum dualitarem'acquediftin & ionem eſſe opufculo de gradibasformarum ', Scorusia
realem : de faetdenim ipatre diuine dane.d.11.9.3.Argentina dozart 1 Capræolus
torante operationem intellectus duæ relao a.d.15.quxh.vnica ;SoncinikMetaphi
flonesreales paremalitas,ſchicit, & fpi, Gcoram q. 13. Caietanusad artitulum quar
sario :quárum tamen dualitarac tum quæft: 766 Bañelius ibidensi dobio
ku dilindið non eſt actue & ki de generatione quæfti8.art.3. Vegade
lisrealis. "locis affectisſect.1. Valleſius lib . 4.controa
uerGarum cap.vltimo , & defdera Philolo
Ha a.s. & Fonſeca vbi fupra,tompa in hoc
Libro
 In vniuerſam Ariflot. Metaphi
litvoer.n.quxfi.vnicadict.;. a.ue ctiam
Connbriccotes vbifuprafciliceririmode
generationc quzit. 21 , alfoz. lix quibus alij
oluncaoimam interiorean functiu ,
licer vejeratiuni intenticiuit, lcnliciuanr
in racionali virtualicer , it poreticac for
luconcineri. Alij vero ce!!! formaliter
racionalintialicencil: lenticium ve
Goldwam detendunt,verum eranos
cundideanima cap.8. dubio z . & Basics
tiusart...CHugo dubio uolus lupolius pro de
claracione verruesequentesdatuimus at :
leciones,
Roipödesdicendü primaoynotremerira
tistarenda cih opina pluus Joimas
malomino , & in aijs animaucibus comiti
tucns, lle : probatur pri:no :nim in pluri.
buslocis Sacra Scripcaretinlermo de ani.
ma hominis quali vnica cantum dic , ac proin
de denocacur illam vnicains cantum cile in
fingulis hominibus: propture enim dicitur
Gonctisfecundo , & cercio , formuse igichy,
Lines hominen, c infpirsaitin faciem eins fpi-
FACUR vit.c;n olimmm , vnd : scar:
O faithsejt bomo inanimam viuentem , 11a1-
NO 21. eTAcx from Deus animow mean , &
Plalm.lft.cdisc de carcerc anima meam . Qui
bus continui ad quodiacair Dauid : Bene
dic #nimamea Domino:precipue Palm . 10 %.
& 105Ezechielis 18.ficut animapatris ,ils
anima filij. Kurlus in concilijs ditlinna el
homincm contar cx anuna , & corporc :
in quibus verbis denocatur animumhonnas
duncaxar elle Viiani , ita cnim habetur in
coctava tinodo yonerali 8 , canone 11.8 in
Concello Lateran.fi lib Innocentio III.
Cipelagubili contonar ditlinicio Concilij
Vicentisculacanoba:110 : 11 :ntin .
vnicadolina Trmitte , 011111wwas di-
unum verbum partes hunne mature in-
cerlo vnik ,Icılıccecorpus , animam al-
cumplille. Denique Sanctparres firmarc-
lau , Auguttinus , Damalonus , D. Thom .
Albertus , Lactomuus , & Nifcouloiro do
Creusotic hominis ,cap.15. vnitatem aux
honudi dstore tancur ,atquc cis omnes to
re Theologi Scolastici lifragantur . Cu
gitur lit hac conciuto infinuara in locis
Corptol.m plurimis ,arquc in Conci-
1916 , nunccis , lulcsi obirer klarer
atiuni ,
mani, uno Sanctorum patiunt, 500
la commune placitum acogni,
vuilu porciblyou tcmurtas poet , als
1. dunia . Dico condolaminc natt
11 100111acperpicua ! in homme de
que amana bus lazulis , animas singular
duntaxat 104. Il ! roieur a deus
cutam prina , & iccone fentent ,
opinionistectatores , qux illosnedam fidei
dilomane.cum phictinorantirr:
datumus, & prote:tur portuo nam pluto .
lophi pratica laminu thrurgii nevarin
r10: 01 cogimucrunt, illam philofapien
principacoeperune : qui primo de 337
13 % .98.cppoticant opinionein repræicatie:
& teundo de animu(0X.18.at anim can
dom elle principium voyecandig deuriends,
& mratligeudi: & cap.B.608 . loques.hu
ius operis cap . z . docet inimam veguratiuä
in tautiana , & hanc in racionaliticorbins
16. intcrnutio contineri zis: trur fcntircila
V11.01 ) anima in homine quracada ;
Iantiqu.cmunus cxcqmur.Sccundo proba
tur rarionibus quibus arriendo precedence
ofendimus pluralieron formaru lubilan
taliumcile in cadem compolito impolibi
lem.Com con animatit forma fuollanda
lis ticur repugnat dari plures toruas inco
dem compolito naturalicca supuşnas dari
plares dinasen cole animali : & conies
guce ilius cuinitud probant imputabi *
le . Tercio probatur ex partectione iptis
animaciunalis:hxcuum poteftiuo con
cinct lentinuam , & veneramm : & exe
quitur illarum munia : per le enim ipſam
conture valer hominem in eile viuen
tis , & animalis , quia ipfi præhabet in la
hosgradas ve forma,ac proinde illos po*
teit Lubiecto cominunicare : crgoluperfluit
omnis alja anidia in hominc ad hos cife .
alusprællandos: & c cadem de caufa fuper
fluc poneretur vegetatiua in animalibus
brunis : liquidem fpolicialafivircis tribuc .
regradā visats Comunein ; n quo cum
plantis cilintialiter coueniunt.Quanto prom
batur,cxordine que ipsie.111101!. !!;& :cledcm
boutin ;. rencana m1123 cx #quo,&c
$ jua nimesteLiitoruaret:quo pa
caldetulest , : calor quoq ; ide lu
bina cucima :datenctuat lecudú cfio ac
caterdiciadomoni cildemugs Vpii,quä
lyclubicctu timmalbadalec , 8c calidü.Si.
curemmahoslanec** Cod cca accidcalia
Opombleiti , &merialıtor dum taxac
adunnanhomecllant tria concreta
Cubituslubail.co:homo,animul,
omo,animul, & c vius,
materialiter du cardiciliccrin yna materia
InW10264,jd3ncminc elladamtela , ayni
THI VA urmares materiä mediäreall !.v.4
poli.cileračtus marcsie informatie Cr
Vratuizid elt cöpoliri exm011 , ani .
thetata ,qux fitur eti za viagenerano
1214:41 M., & nuncdiatilis inacram intor
Surat : X racionalis aducnirci fondicium ,
cits citoclu forinali : 4 prinde cllctactus
curpis vies ‫و‬
V.
218 Liber feptimils,Olaft,V.Art,IIII,
ordo ekincompoíbilis fequi- prænorando huiuſmodi rationes fenfitiui, &
tur animā fenfitiuam , &: racion
exilloalê
ecimeſſe acci .
deprales formas,fiquidem adueniér entiin
.Sequitur eciä huiofingdiani
Iasil icuro
elle ačtus informātes: fed formas af
mas non
fiftentes ad inftar inteligentiæ in cælo , au
rigz jacurru ,. & gaucleri in naui fe haben ,
tes : fiquidem eoti in actu ,quod eft incapax
fubftantialis informationis , vnirentur. Se .
quitur denique labefactari illud yulga-
re ac veriſ simum phyficorum axioma ex
Ariſtoreleprimodegenerationecap. 3.06.
fumptum :generationem , fcilicic vaius effe
corruprionem alterius : & e concra: fiquide
introduâiofrerciæ animæ non excluderer le
cundam ,fcilicec fenfitiuam ,neque fenfitiua
generatio vegetaciuæ præexiſtentis corrup .
clonem interret.Quæ abſurda funt , & nulla
tenus admirtenda:ergo. Dico tertio anima
sationalis poteltaciuc ,& eminenter præha
bet animam fenfitiuam ac vegecaciua:forma
litertamen ipfa eftvegcraciua, & fenfitiua:
hæc Aaraitur aduerfusillos Neotericos, qui
primum modum ſequunturexplicandiſen
tentiam
sea plures animas,coſimulnoa
tertiam reperiri:propre
quod exiſtimant quia ra
tionalis eminenterduntaxat eft fenfitiua, &
vegetatiua: ſenariua autem ita eminenter
eftvegetativa yt formaliter no includat gra
dum vegetariuæ vitæ, Sed noftra concluúo
probatur, quoadprimam partem : primonā
Philofophus in lacis præallegatis , & D.
Tho.1.p.9.76.art.4a docent animam perfe-
&tiorem códnerein virtute imperfectiores:
& proptereapræftari abilla perfe & iori mo
do harum effectus.Secundaprobatur:nāani
marationalis ad fenfitiuam , & hæc ad vege:
tatiuam comparatar ſicut numerus perfe-
aior adminusperfectum ,verbigratia, terna
rius ad binarium :ſed ternarius includit non
formaliter binarium , fed folum Virtualia
ter , & poteftatiue : licet enim duasvnica
tes actu includac : binarium vero actu non
includit:ergoneque anima perfectior actu
includiçimperfectiorem , Tertio :animara-
tionalis , & fenfitiua quæ tancum ſenliciua
eft acque vegetaciua quæ præciſla ef vege-
tatiua, vt animaequi, & animaplanta com.
parantur ficut tres formæ ſpecie diſtinctæ
fub eodem genere animæ vftic quarum pri-
maeft perfectior quam fecunda, & fecunda
quâm terça:fed ex formis ípecie diuerſisne Teniu formals#alfa :rationaleeft fentiruī , 86
quitimperfectior ačtu , & formaliſer includi fimiliter hæc; fenfitiuum ef vegetaciuum .
in perfectiori, fed ad lummum virtualiter Terrioznam cum animaracionalis eft forma
vegeraţiui poffe accipi dupliciter prino
pro vtconftituunt ſpeciales anirias boceit
pro voluncrationesipecificæ conftituentes
Ipecies animna vegecafiua in plānis , & lenge
tiuæ in brutis:licenim ,vegetatiuum eft via
timum plantæ , & lentitruun elt vicimum
-animalis brut diftinctiuum. Secundo modo
prove funeraciones comunes , & gradus ge
nerici in quibusomnesanimæ & omnia ani
malia fiueviuencia côueniunt.Igitur in pri .
ma parte concluſionis fermo fui de anima
ſer:Litiua,& vegetatiua prinio modo :in hac,
vero fecundo parte elt fermode anima vege
Tatiua,& fenfitiua,iuxta fecûdâ acceptione,
& hocfupofito probaqur primo: nam anima
rationalis formalitercollicuiivegetatiuü, &
fenliciuum : eft enim id quo homo formalicor
eft,viuens & animal coueniens eflentialiter
cū plannis,& cū animalibus bruris:ergo fora
malicer, & actuelt vegetatiua, & iepliciua.
cófirmaturspá gcur viués, & animalfuntge
nera adomnia viuéda, & animaliarita vege.
gativa anima,& fenfitiua funtrationes gene
ricæ ,Gue genera incompleca adoarnesani.
mas: ergo licurgradusviuentis , & omalis
in omnibus animalibus reperiuntur formali
ter:ita rario animæ vegecatiuæ in ommbus
animantibus, & facio animæ fenütiuæ in om
ni anima rationalis , & irrationalis animalis
taperucur, vodeuçurhæc elt prædicatio fa ,
perioris de interiori: homo eft animal, ita
& hæceft fuperioris deinteriori:aninara.
uopalis eft anima fenfitiua : & fiæc limille
ter:anima fenfiçiua, ell vegetaciga. Secun .
do probatur inanalisin homine rationale
nob ellerformaliter idem quod fenticiuum ,
fed ex natura foidiftinguerentur: cófequés
sit fallum : omnesenim gradus efſenciales
quufcumque rei lune andillinciformaliter
ex Dacura rei vcarsiculo præcedeci ofteluin
fuit:ergo,Sequelaprobatur:oa id quod for
maller conuenitalicui non eli idem ex na
tura rei cumillo, quodpræhabetur vircuali .
terin eode: calidū eping guod corinerur vir
tualiter in fole non citidem formalicercuma
foleſed potiusdiftinguicur ceilicor ab illo:
Gorgo animarationalis formalir - reftrațio .
nalis, & folum vițcualicer præhabec fenlicim
uum ; rarionale , & fenfitiuum non eflenc
idem formaliter ; & hæceller prædicatio in
is

fius eminenter in illa includerur: ergo neq; liter fpiritualis : nequit elle actu corporea :
vegetariua in ſehGuiua,ncque fenfitiua in ra quia implicatquod alicui cõueniat actu ,op .
tionali pareſt formaliter contineri.Do podrū illius quod eicouenit formaliter , &
quoad fecundã parcem probatur conclufio fecüdá ſe, vndecãrã eftcorporea virtualiter,
quace
 In vniuerfam Ariſtot.Metaph.
quatenus præhabet perfectioně formæ cor- qui fepe numero animan racionalem à fen
poreæ , &c elt cacio conſtituindi corpus viuê dcina,& fenguiuam a vegetaciua live nutrici
tis ſendiciui ac racionalis gradibus cótractā : wa diltingunt : ergo non ad ſtipulatur Philo .
fed anima rationalis formaliter nó ett oppo . fophus nofiræ fecundæ cóclutioni. Antece .
dicum anıma vegetaciuæ aut fenliciuæ : qui. denspaçet :quia libas.de generatiune a17.
nimo formaliter, & fucundum fe participat malium , cap.3 . ac in generatione hominis
gradum genericum partialis vegetatiui, & prius fæcum habere animam vegetaciuam ,
pamiaiis Tünliciui:ergo gihilobitae quomi- deinde fentitiva , quibuspoftremo ſuccedie
nus de formaliter vegetatiua , & fenficiua : di racionalis: fed non eitratio quare pofterior
uerfimode enim ei conuenit ratio corporei , expellat priorem , neque adet agens cuius
acque ratio vegecation, de ( enfitiui,illa oam . virente prima expellacur per aduenrum ſo
quc ciconuenit dumcuxat,vt quo,& virtua cunde etenim agens naturale per eandem
ltrerzhæc vero couenicilli formaliter , & vt virrurem ſeminis, primâ & pofteriores intro
fubieéto , quod , eft enim & id quo homoeft ducit.Deinde libro de vita & morfe cap . *
viucos (coliciuum : & liniylelt aliquid viues diftinguit coaliticã a nutritiua dicés. Vorium
arque lenticipum partiale, que animx principium ,& primam ſedemin
34 Sud contra arguitur primo: nam aug corde vein communi ſpiricuuni viçalium , &
in locis fcripturæ , ac conciliorum diffinicio animalium oficina collocari :ranonaliauce
nibus præallegatis determinacur fingularit mullam ſedem propriam adfcribi, co quod
casaniniæ in fingulishominibus: aut noo : li puter dam veluti aſsistencem , & extriniscus
primum erit profecto fentenria opoſica ne . adagnientem nullafede propria indigere ,ni
dum remeraria ,verum etiam hæretica :quod di ratione phantaliæ ipfi proximcadoniltra
Lamen nullus affirmar : fi non fiat talis decor fis,quæ in capice lucum , & leden haber. Fa
minario ,nequecemeraria eſt cenſenda.præs uec Gregorius Nifenus , qui.z. de animaca ,
.

fertim quia in illa octaua Sinodo fub Adria pips.allecieracionalem animim non for
no Secundo Canone nn . ubiexpræbus vider
tur fuifle animæ fingularitas decerminara, mantem,
tácia furtie Anſtocelem , Simpliciuslibpiade
contra Manicheorum infaniam facta cft ca. anima fex.7. & Auerroiş lıb.3. commento
disdeterminatio , qui tefte Augustino libro s . conteſtantur : ergo debec diftinguinuxca
de duabus animabus'concraManicheos cap . horum fententiam a vegetatiua, & fcalitiua
:
12. & librag.conra Fauftum cap .8. aſlane. quaefunta&tasinformantes.Refpódeturac
bant in quolibechomine cffcduas animasra Sandmantecedens. Adprimam probationé
tionales,alçerambana, & à Dco alteram ve dico , quod Philoſophusin primo teftimo
to malamâ carneprogenitain , illam ad bo . nio plane façoçur illam pluralitatem anima.
num ,hancad malum inclinatam . Igiturnul şumlucceſsiue fe habentiam ;prius namque
latenus diffinitur animam rationalcm effe in tempore, hoceltante diem quadragefsimu
fingulis hominıbus eandem cum vegetaciua quintum in maribus , & octogesimumin for
& loaficios. Cum hifc.determinacio Sinodi miois certum eft fæcum animam vegetatiua
octavæ ſolum hærefi Manichęorum , & c pofi habere, deinde feolītiuam ; illiurgus opera *
tioni duarum animarum rationalium.con- conibus prius;augmeoca , cilicet, & nutri
tradicar Ad hoc argumentum negaturma. fionc ,deindo huius actibus,mora conſtrictio
ior:damusenim niedit , quod neque.expr&- Dis, & fenfationis cum Iudicur, gaudere , &
12Sc directe lingularitas animædotcrminc- 華
tandem animam accipere ratiopalem . Sed
tur,nequo nullatenus diffiniatur: fed quod quia ad ingreiſum polterioris priorexcludi
obirer Cuponatur,ac infinuatur , & c plane parapropierea catremanetani
hoc modo in omnibus addu& is tellimonijs main fine generationis cuiufuis animalis,
infinuatur,in octaua autem Sinodo licetpa . Sic enim nafura compacarum elt vf aduenie
tres directe vnitatem
clydantcontra animerationaliscon
Maniche agliscon .. te formaperfectiori,imperfe& ior, quæ dum
taxacerat via, & difpolicia ad perfectiorem
loquuntur vt nullatenus conſorcium alte . oxcludatur.Et huiufmodi exclulionem prio
riusanimæ in homine admiteant , & ex eo rum formarum operaturidem agens nacur&
quod animam propenſáin ad malus fiue ad le quod vlrimam introducit; cui & virtuale
bonum fenfibilc defcrminent efle candeau Mini cooperarur.Dum coim ad vltimæ in .
cum illa quæ bonum profequitur , confequé troduétionem materiain difponitperle pri.
teridencitacoin fenfitiua , & racionalis ani. mio priorcm per accidcöis excludir. Sed di
niæ concludunt,propeptionem enimad ma ces: quando focus incipit efle homo pecanis
dum ex anima fentiua cenfebant proucaire . miam rationalenny Cc
aninon eftin illo anima
lt verum direquod
Secundo arguitur exteftimonijs Philofophi conlitiua , quia CLOC
V 900
 220 Liber feptimus,Quæft. V. Artic. IIII.
nonefem ) :ic ,qui anteafuerat: corruptum necū animapure fenficiuidut pure vegeta
com taliillud compoÂcum naturale ex'm a tiua quz eliaćtus dependeas à corpore. Ec
teria prima, & anima ſeofitiua: igrtur neque alsiftentiam anime racionalis appellauit no
elt virtusfeminalis quæ sutea erat,ac prola . eam quæ opponicur informacioni abſolute.
d : per nullaın virtutem poreſt proillodile Sedcā, quæ opponitur informationi actus à
politius auteffectiue ad hominis concurre- irateria dependentis infieri, & effe, & quia
*

regeneracionem . Sed adhoc fuperius di putacit Arillocelem animaru racionalem lic

&tumfuit : & nunc iteruni dico,quod in vircu informancom cun dependencia infieri, &
te feminisprimo deciſsiègenerance effecti elle à materia ideo illum repræhendit. Ter
u10 d:(ponicur mareria ad omncsillas formas ciu arguitur :nam ratio quæ potiſsime con
fuo ordine ſibi fuccedentes : ad primam , & Co vincere deberin homine effe vnam tancam
4
condam propter vlcimam.Vnde quando pri animam elt, quia intelle &tiva continec vir
mum eft veroin dicere , nunceltanima vege cualiter, & poteftatiue fenfitiuam , & vegera
fatiua in maceria feminis, eſt verum dicere, ciuam.Hinc enim reddit D. Thom. vbiti
quod nonadeftiam form prima & vircus a pra ,quæ etiam ex Philoſopho colligitur: ac .
generante lennai.communicaca : taméadelt hæc radio hocnon conuincic : ergo . Minor
illiforma, & virtus feminalis alia primæ ſuc patet dupliciter.Primonam eminencialisco
cedens , & virtute illam continens modo tinencia non ſufficit,vtanimarationalis for
perfectiori, & huic ſuccedit alia , fcilicet, cũ maliter conſtituar hominem vegetatiirum ,
anima fenfitiua, & tandéhuicfuccedicracio & fenfitiuuit , forma enim folisvirtualiter ,
nalis,ad cuius vnioné ve fenfitiua diſponar, & eminenter continer formāignis,& aqurt ,
fatis eft quod immediate ance hoc inſtans & tamen non conſtituic folem igneum aut
quod eit prinum eſſe hominis præceflerit in agucum:ergo: Secundo nā.emincorialis cóm
eodem ſubiecto.Hic enim de caufa difpofi- einencia non obfta :quominusforma parte
tiones præuiæ ad formam quamcunque ſub- & tior.compariaturcum imperfectiori , gra
ftantialem vere diſpoſitive concarrunt , li- tia enim vnionis in Chrifto Domino emine
cet perillius aduentum corrupto ſubiecto , cialis fanctitas eft præhabens hubicualé gra
ipfe quoque corrüpancur. Quinino, & hæc ciani eminenter , & tamen compacirur fimul
immediata præcedensia (utricit concurſui cui illa, & fapiencia poceitariuc estinrella
effectivo.Sacrameororum enim motus velo Etus, & ſciencia ,vc oftendimus lib.l.qux ta
tio,vnctio , & abfolutio luü effectü in vicimo . men amuleffe potelt cum illis in eodem in
inftanti quod eit primúnó elle ipform ope- tellectu: ergo neque eninoniralis concinen
rantur. lo lecundo testimonio loquitur Phi cia obftabit quominusanima intellectiua fi
lofophiaode animabusfod deearā viscuti. mul cum fenfiriua , & vegecaciua in eodem
bus;alendiyſcilicet & ſemiédi, quarum primo buming reperiatur. Refpondetur negando
mam fedem conftituie irxcordo tanquam in minorem .Ad primam probationem illi qui
prima omoiu m fpiritgum vitakiomy ofician digungintellectiuam animam virtualiter da
Qui tamen in capite perficiunturvepoksent saxacella vegetatiuam ,& fenfitiuam diſtina
fenfitiuæ , & intelleétiuæ anime deflaruite , iguútroplicem continencianr aliainforma-.
Neque Philoſophus fenfitalicubi ration :- lem . Sicut homo contine animal rationala
lemanimam este cantum alsıltene m ,yatak aliam eminentcmfiucvirtualeta in genere
fo Simplicius,& AUSTrois exilimaiunt, qui caufæefficiearis. Sicut fol.continerformas
nimo Gregorius Niſemus in loco adatto ip- inferiores, & aliamin gengro caula forma
ſum Ariſtotelé videcor repræhendere ,quod lis,& per comparacioncm ad lubiectum , in
dixeric illam elle actum informantem , Ad ter hasautem doisploitas contioentias du
culos teftimonium refpondet Fonſeca Gre- plexaſsignaot difcrime, alterum quod con
goriuin fuifle in illa fententia, quianondum tinentia virtualis efficientis caule com fic
fuerat diffinirum animam rationalem effe operahcis. quod agit fecundum quod eft in
informantemsnuncaureniam neriui lice- a to ſupponitaliquam perfe &tioncru forma
re Gregorium ſequiin hac parte. Gum diffiliceroperanti conuiniaatem in qua effectus
pitan titoppofitum in Concilio Vienenä . præhabcatur. Quo pacto folpræhaber for
Cuius diffinitig haberuc in Clementina vni main ignis in luce lbi formaliter conuenien
ca de fuma Trinitace ;fide Cutholica cap . tiu Secus vero continentia formalis cauſæ :
firniicer,& in Lateranenli certio, ſub Leone qata non producicfuos effé &tus.Non dicitur
Decimos ſeſione octaua, Sed poceit diciz. forma præhabere illosfubaliqua
m t
perfectio
qu .
e
b u l i
quod Gregorias
manisati a t ius non negauitinabfolateani. a io
cce
for
ne mali fibi çatle
u ie , po
t o
pa
n
p a r
on al er n eiſ e act um fo rma r
an m , dare
l b a qu od
ft i t s
in a
ſed com hoc eſt facta com
p
: efta ,con 12:fed Gar elt yo
is dic
 In vniuerſam Ariftot.Metapb:
tur illos continere quod fecundum fuam vi- pliciter quod nequit aduenire enti in actu :
timam differentiam tribuit effectus formæ propterea per aduentum rationalis anime
imperfe &tioris,& alios perfectiores,quo pa- oportet vegetariuam , & fenfitiuam excluding
ao anima intellectina eminenter continec quæ ratio neque in gratia vnionis , quæ na.
cffectusanimæfenfitiuæ , & vegetatiuæ : & que eſt forma lubſtancialis,fed modus vnio .
proprerea poteft illos præftare quin ipfa fic nis,velipſum Verbun vnicuin humanitatis
formaliter vegetatiua, & fenfitiua licur cri• neque habitualis gratiaeli præuia diſpoſitio
buiteffe corporeum ,quinformaliter,& in fe & inchoatio ad illam Phylice ordinata rinic
fic corporea. Sed quia docuimus animam in que in fapientia militat propter caufam af
tellcctiuam formaliter elle fenfitiuam , & vefignatam . Vnde D.Thom. in loco allegaco
getaciuam proutfenfitiuum , & vegetatiuâ non probat ex ſola eminentiali continentia
importane gradus genericos : refpondetur animæ intellectiuæ incöpoſsibilitatem alia
aliter:concello antecedenti negando conſe rum animarum :fed prius reitur hacrationes
queotiam , forma enini folis cum fic folum quod fi alia anima præexifteret, non daret
virtualiter formaignis , & aquæ nequit tri . effe fimpliciter, ac proinde non effetforma
buere eile igneum , velaqucum :anima aucé ſubſtancialis:poftea vero non vt probet con
intellectiua,quia fimul includit formaliter clufionem , fèd vt explicer quo pacto anima
gradus fenfitiui,& vegecariui ad efle intelle- Intelle&tiua voacum lic,præfteteffectusalia
&tiuicótrackos,fimuldat effe fenfitiua,& ve. rom ,fubdit in hæc verba : Vnde dicendumed
getatiuum contractum pergradum rationa- quodnulla aliaformafubftantialis eftin homine
Iitaris;propriosautem effettus , & formales nififold anima intellettina , enquod ipſa fiene.
animæ præciffe fenfitiuæ ,aut præcifTe vege. virtute continet animam fenfitiuam , & nutricio
tatiuæ dare non porett.Adfecundam diftin . Ham, ita virtute cõrinet omnes inferioras formas "
guo antecedés:quando forma côtinensemi facit ipfaſola quidquid imperfe &tiores forme
nentialiter imperfe & iorem fimal pote'lati« in alijs faciunt,& c.Ecce in quofenfu D.Th.
ue, & oxequtiuc continet illam , nego antc . continenciam aminéntialem aduxcrit , vcex
cedens:quando poteſtatiue,fed non exequti illa vnitatem animæ in lingulis viucftibus
riue continet eam concedo . Gracia vero comprobar . Quarco arguitur; nam licet
et
vnionis licer contincat eminenter habitua anima confitiua, & anima vegetariua non di
lem ,non tamen exequritre;quianonexequi. Atinguantur realiter inbrutis, in homine-ta
gur effectum illius refpectu Chrifti Domi. men opere pretium eft rationalem animam
ni: & ideo poteſt Gmulcompaticum illa. Eta predictis scaliter diſtingui:ergo plures ani
eadem de caufa fapietrcia comparitur cumi mx in homine reperiuntur: Ancecedés pro .
áncellectu , & ſcientia,animavero inrellecti- batur tripliciter. Primo homo generás alia
ua,quia in ordine ad fubiectum quod inform hominem ſua a &tione generatus producic
matporefacius, & exequtive præhaberalias aliquam formam ,& non rationalem : ergo
aninias imperfe & iores, propterea cum illis vegetatiaam , & fenfitiuam . Secundo , quia
non comparirur.Sed hæc folutio viderurla. generare eſt educere formam de porenria
borare defe&tu peticionisprincipij : nam ex maceriæ : ac proinde generans homincm ali
eminentiali continencia probat D. Thom. quam formam deber cducere nempe vegeta
folamanimam inrellectiuam in homincre . tiuam aucfenliciua in animam ſecus autem
periri:& non ex eminentiali,& exequriua fi rationalem quæ de potcociamateriæ nequit
mul. Hoc enim effec probare idem per idée ,educi. Tercio nam in vltimo in Nanti quod
Vode igitur prouenit quod animaintellecti elt primum non effe alterationis generatur
ua fimul veramque habcat continentiam , & homo:ergo tunc introducitur formaaliqua
non ſapientia autgratia vnionis. Reſponde in materiam , ac proinde aliquid producic"
tur ſecondo diſtinguendoantecedens: quan ibigenerans,quod nequit ofle nili formas
docminentialiscontinentia eft formæ perfe difpofitiones enim tépore præcedenti illud
& tionis refpectu alterius; quæ ad illam vrdifinitansintroducuntur.Confirmatunnāani.
pofitioad terminum ordinatur , vel quæ dat marationalis,&cmodus vnionis,illius ad ma
effe fimpliciter:concedo antecedens:quan- teriam eft fpiritualisférgo nequit artingi per
do eſ continentia eminentialis formæ qua actionem marerialem hominis generantis ;
velnőcomparatur ad aliam , vt terminusad Acproinde producioportetex vi calisa & io
diſpoſitionem,& motum s vel non dat effe nis aliquamformam nempe Cenfitiuam ,aut
fimplicitet,ſed ſecundumquid :negoante. vegetatiuam.Refpondetur pegando antece
cedens:& vegetatiua , & ( enliciua ordinan- deos Ad primam probarioncm nego maio
Iur ad rationalem ,vtdifpoấtioncsad cermi rear:ſatis enim eft quod illam vniat: vnione
mum vltimum , & aliàs racionalis dar efe aim autéanimæ rarionalis bene poteft atringere
virris
2:22 Liber ſèpfimus, Oudt.V.Art-IITI.
vircusgenerantis, quia eft virtusalterius agi lis.Alij vero diclincillum modü effe expiare
mc fimilis animæ geniti quam
Deus creaty te animæ fpiricualem , & aihilominus pruidu
pergeneracionem mate- cipolle ab hominenon ſecunduſe ,ſed qu.1
riænoconi
& . Ad fecüdam segaturinaior: tenas participar nodam caufandifubilancia
genetrans
noungi
generare namque faluator abfque eductio . : rum feparararum . Alijs autem.placer mod ű
De formæ ſubitantialis per folam difpofi110 illam elle materialem ex vtraque partes ac
nem, & vnionis eductionem :vegetatiua au- proinde poſſo ab homine dirette, & imme .
remanima, & Leolitiua quando racionalicó diare produci:huiusfententia ſuntConima
iunguntur non funteducibiles , ficut neque bricenfes primodegeneratione cap.4.9.643
rationalis cam qua identificacur .Ad çertian art.z. vbipro comperro habent:pofle paria
Fonſeca vbifupra lectione 5. ait generatio- ter accidens ſpirituale in ſubiecto corporeo
nem noneſſe actionem diftinctam ab altera- atque acciden's corporeum in re ipirituală
tione præcedenti , fedmutatum eſſe alteram ſubie &tari:ac proinde poffe modum vnionis,
tionis præcedentis reſultans io primo aon non obſtante quod fit corporeusanimxfpia
ellealterationis, quodetiam docuerat lib.5oricuali in.eſſe:denique Suarez tomo 2. ter
cap.2. quæſt.13.fect.2 .eandemque fearea- tæ partis diſputatione 44. fect. 3. arc-illun
tias Caietano a Neotericis quibufdam fal ,. modum effe fpiritualem abſolute , & vnde
fo imponifuperius adaertimus:fimulque ile quaque: ac proinde non ab homine, fed alo
lam improbauimus: & iterum modo impug lo Deo produciâ quo anima ipfa crcaturan
Dainos:nam ex illa plura abſurda arque inco Sed omnes hi modi dicendi defficiunt â ve .
uententia deducuntur.Sequitur namque pri ricare. Primus quidem Fonſeca :cum quiate
I.
quod generans in primo non effealtera: Re D. Thom . quæft.z.art.9. Adfextum ho
tionis uon agat,liquideni nulla cūc eft actio mogenerans eit cauſa principalis vnionis
à quaagere denominetur. Sequitur fecuna animæ rationalis ad materiam , ita quod ex
do folem aut aliud luminofum per mocum Viralis generationis directe bac ynio cauſe
aplicatum fpacio alicui;illud non illumina tur.Tuin eciam ,quia sarenus generans cau
re in primonon effe calis motus , ſea in illo far directe vnionem macerix ad anitā quan
inſtanti in quo verificatur , nunc eft aplicae tenus eius actio terminatur ad vnienda ma
cum luminotum ,quod immediate ante hac teria animæ:fed magis directe , & per prius;
nonerat aplicacum.Tertio fequitur , Sacra . terminatur ad vniendam animam materiæ :
xpenca non cauſare grariam in virimo intan omnis enini generatio perie primo elt incroy
ti quod eit primiam non effe illorum :fiquis ductio formz ,atque ad formam ipfam , vt.
denneque in illo agant,& cauſare eft age yniendam potiſsime terminatur:ergo.Secü
Tetas per confequensillam antecedenter ad dus vero,improbatur primo,quia ex præalle
abludinftans caulabunt,vnde aquis ante pri gato teſtimonio Diui Thomc conllar gene.
mum non eſſe ablutionismoreretur , maned rancem abſolute , & fecunduin fe cautare
Tet baptizatus: & tamen in gracia baptiſma. principaliter vnionem animæ ad corpus :
li non decederet, quæ omnia inconuenien ergo non exfolaparticipatione fubitan ,
tia ſunt , & anullo Theologo aue Chriſtiam tiarum leparatar
na Philoſopho ting formidine admittenda. Thom . quæft.3.de pocentia arf.8 .idin cun
Vnde aliter dicendum eft ; nempe quod in jus productione agentia inferiora participar
primo non effe alterationis ,eft vera a& io ge modum cauſandi ſub!tantiarum ſeparatasais
necationis fubftantialis per quam generatur non producitur ab eis cum mocu Phylicos
iplum.campofitum , & forma illius in mate- ſed line'molu :quo pacto corpora line motit
riam introducitur , quod poreſt fieriabſque producuntſpecies intentionales , quia in ha
alicuius formæ ſubſtantialis produâione, vo rum productione fabordinancar lubftantiis
contagit in generatione hominis , ſeparatis, & earum naodum agendi imitan ,
* 13.5 Adconfirmationem Fonſeca ibidem tur : homo autem generandohominem agis
ſeat.cat vnionem animæ rationalisad cor cuni moru , & Phyſica alteratione,arque tráf
pusexparte aningelle ſpiritualē, & ex par . mutatione: ergo ex proprijs , & non excali
te corporis fidemateriæ efle materialem , & fubordinatione agit. Tertioquia eadem ra
quia directe producto aliquo relatiuo Tecun
tione corpora quando participari modum
dario , & per reſultancian producicvialiud :
agendi fubftantiarum
homogeneranslya actione materiali dire : dinancur influxui primimobilis neque id ca
Čte cancunproducismodum yoionis mates li actioneab eius mocu dependens: vereçte
Falem.corporis , & fecundario ,ac per reſul perpendic Bañclius primo de generatione
tantiam ciuscorrelatiuum ,quodeft modus quæſtionepræmiali in folutione ad ſecunda
Ynionis fpiricealise parte animæ saciones principale FiPro.desiſsioneperitatis.Quarto
quia
 In vniuerfam Ariftot,Metapb.
quia animarationalis quatenus et actus in
formans corpus non minus depender à mo .
fu cceli quam anima equi , & forma igois, vo
de D.Thom , opuſculo itaarom 10.8 19. 216
quod illo ceffante humana corpora difolue.
renturzac proinde à fuis naturalibus actionia
bus,& macibas ceffarent:fed generatio en
actio abaniina rationali ve formacorporis
elt ,procedens: ergo. Terçius defticit: cum
quia neque in re fpirituali, modus corpo.
reus , neque inre corporea nodus.fpiritua- ailczaro
lis poteft permanenturfubiectart: vndeD.
cit primo, quia repugnar
Thom, lap . quælt. 57.arc. 2. colligitanimä
sationalem elle immaresialem , quia haber
aćtionem fpiricualem ,videlicet incellectio .
pem : &quia habstintellec
is tum quæ eft poté
tia immaterial :ac proinde pecit ſubiectum
inmateriale : fed modus vnio018 animæ ad
animæ pareit elle correo que ex parte,
; palem , non quidem eam producendo , fed
materiæ ,porelt eileſpiritualis. Tum etiam ,
quia modus identificacur cum re cuius et
medus, vi oſtendit Duraadus in i.dift.zz.q.
1. fed cum re fpirituali nequic rideotifficari
modus corporeus; ecgo. Neque valec dicere
+
aliquando modum ſpiritualem identittičari
cum corpore ,ficut cötingit in corpore Chri
duifub fpeciebus facraincatalibus pofito : có
illo enim ibi.identificarur modus ellendi in
loco ſpiritualis: & cû re naturali poreft idēci
ficari modus fupernaturalisdecenim com u
manitate affumpra idenţificatus fuir modus
Lubftantialis , & ſupernaturalis
Verbum : & . cum vnionis
corporibus emorni s ad
a Hæcdoctrina en Cajęcani. 1. p . quælt: 118 .
Teuocatis vnitür reſurrectio ,quæ eft actiore
generaciua ſupernaturalis , ac proinde cum
Tuo termino identificata:Ergo limiliteridem
tiſicari porerit modus corporeus cum re fpi
rituali,non obftante ordinis diuerficace quæ
inillis reperitur.Non inquam valet argumie
tum ab huiuſmodiductum cxemplis:modus
enim facramentalis corporis Chriſti autno
identificatur cum illo ;aucaon eft fpiradada
lis entitative ,fed candum eft fpiritualis fecu
dùm quid, & imitatiue :quatenus fe haber ad
inltaraccidentis fpiritualis ; eo quod licec
corporeus ſir, tamen eft indiuifibilis , & ra-
tioncillius corpus Chrifti Domini eft toto
incora hottia, & cocum in fingulis eiusparci
bus:ūçutan and equi non obftante quod lic
corporeageſt indiviſibilis , & tota in foto com
porecque, & in Angulis crusparcibus. More
dusaurem vnionis hypoftaticæ cuni hunia
nicate affumpta , & relyrceto paſsiva cum
corpore reſurgentis poteftoptimeidentifis
carj:quia vterque citmodus corporea's( lia
ceulupernaturalis.) Exca parte qua cam ro
carporcaidentificarur,Diuerficasaurem pa
223
nes naturale ;& fupernaturale non obftated
lidencilicationi;ticut diuerfitas penes ipure
tuale, & corporcum : propterea quod medus
fiue accidens fictigale permanens petit in
elle subiecto in excéto :quodnequit elldeor.
pus : modus vero fiue accidens corporcuit
pocietubiectum quantam & excenfum quod
ncquieeiſeres fpiritualis. Vnde manet vici
ma ratio ex adauctiscopera tertium dicsodi
modum in concula. Quartum deniquc defti
Doctoris tellimoniodepre
Sancij exquit.3. pas
penca, Secundo nam defrgit rationen nacu
ralem :hæc enim dictaçquodomne generans
a
Taul princi * .
Yo cauſa principalis , deber
palisaccingere formam ,
vel faltem vniendo eam inateriæ: fed bomo
Vi caufa principalis generac hominem :ergo
Ýi caufa principalisadeingit animam radio
vaiendo:illanimateriæ . His ergoʻreieckis di",
cendum eft madumullum vnionis expiree
anima racionalis, efle fpirirualem , & nihifa
minusa generante cautari,per propria cius
Virtucem.co.quod cum generanshabuatani
mam (piecualen præhabongem eminenter
perfectionemilliusmodi lpiritualis ipto
pria virtutcpocelticalem producere modú,
& virtus gencrarida licer ſeconduin Teac
queat midomlpicualem caufare :quia cor
porçad :bcpe camcn , verifrunentüm -api
moipiricualis , in cujas" vſiçute operaţur,
arcu zagiadboe dicitur:vbrait; quodlicutprin
cipiumadonis generaciuæ hominis no olt
inimaintellcctiua abfolare ,fed fecundum
mi
conditionem
n uspur
pecc istamer
dic
4I
condicionem :quaeft actus..corporis,ideft,fc.
1.l1l
çunduurdiipolitionem , & vnioncmjva lg
terminusproprius, actianis principiocor
refpondeat,
ARTICVLVS IR
Anin fingulis partibus vnius 4ní
malis ſingulæ anime partialesre
pertantur minu ta
silaxtWhisen , .
3 e pulfa, & rele&ta animarum plura
E litate velutiprimarium effe tribue.
stuotroticom polito ;pulfat adhuc
quæftio de pluralicace formårüm tucánima
tum partialiüm orgánicasparce's infoffilan.
tium ,in qua rres verlantar fententiæ Priftia
athrinat kagulas partes diganicas, vis. Ga.
pillos ,
 224 Liber ſeptimius,Qilæft.Vi Ártic. V.
pillos,papucs, offa, & carnes fingulisanima nes vegetatiuæ exerçencor, hoc fuppodro,
buspartialibusinformari ,conuenientes [ 1- Refpondeo dicendum . Omneshuiufcenou,
men in vnica formatorius. Cuius fententia di parcescam priinæ quam fecundæ claſsis
fuere Auerrois 12, Meraphifce commento ynicadamoaxac animacoriusacuari: diuer
17. Scaras ja hgc 7. quzft. 20. & Antonius fis camel accidentalibus fformis gaudere å
Andreas , quæſts. Secunda eftveluti me. quibusearum diſcretio, & organizacio.pro
dia affirmaos partes perfectiores ,vtcarnes, ximereſultar,
& olla vnica dumtaxat anima corius actuari Huius afferriomisprima pars probaturpri Reicitur
&gaudere:partes verominus porfectas ,vc moargumentapaulo anteinfinuato : nan plurali ,a
vagues capillos, & fimiles(fi quæ totplu- quæ habentdiuerſas formasparticularestab motutasani,
in
les excrementinæ , & adornatum animalis ftantiales, differre debéc {pocie parcialı quo
dumtaxat ordinatæ ) Cuis parcialibus anima, palto,ramus oliuæ, &racemuspalmæ difor partibus
busacuári.Hancinäinuanţ Bonaventura in sunt fpecie,acproinde non.polluno cocinua organici
4. diſtinct.44. quæſtiza & Durandus, quzító, sisacomnes partes ſtabiles , & fixæ fiue prio corporise
1. quam fequițur expræſe Fonſeca inhoc 70 fecundæ claſsis continuantur :alio .
mæ fiue
quælt chata,fc &t.4 . & cap.36. quællut.fecta quim vnicum corpusnon conflicuerant:er.
2. Qui tamenaprobauerat libro si cap.4. q. go nequcunt parcialibus animabus actuaria
Bafeare, ſententiam nogantem hujuſmodi Secundo probatur:nam vnica anima ſuffins
partialesanimas, communiſsimo , licetnon cit in vooquoque animali, cam ad dandum
couteaunendo argumento ducto ex cótinuia elle fubftantiale,quod appellatur effe ellen
tate . Partes enim ille continuantur : contia tiæ ,quam ad dandum omnibus partibus fixis
Duacioni aurem obilat diuerfitas ſpecifica & permanentibuseſſe exilteocæ :ergo fuper
partium continuandarum : Quod in ipfum Aya eftanimarum partialiam multiplicatio
porecimus recorquere.Tertia eit omnino ne paret conſequentia : quiadi neceffarna elles,
zans parcialium formarum lige animarum auc proprer efle Lubftancrale vt quidam ex
pieralitatem inparcibus organicis anima- auchoribus primæ fententiz yoluntzaur pro
lişdige imperfectis,fiua perfectionibus,mo- prer efle exiſtenciæ communicandâ , vr alijs
doadornarum, modo ad toqjus conf leati.. placer. Antecedensvero probatur:nam vna
ordinatis, quam docent D.Thom . 1.p.9.75 & cadem animaeft quæ dar homini elle veu
art.o, ad tertium , ſecundo.contra gerescap . goraciuum ,ſen ficiuum ,& racionale, vi pro
.

,neque eftaliud
baumeltviuent
649& .in 4. diltinct.44. quæft. 3. art. 2. quze parti ellefubftantiale in
ftiuncula 2aArißotelesprimo de animatex. bus ist igicur eadēanimpa tribuie
29. & lib: 3.09X:46. quibuslubſcribuor , & totum exte ſubflantiale viuentis. Quod aute
Lubfcribendo pluribushancfententiâ exor. eadem quoque det effe exilienciæ : paret ex
Bantargameous Capræolus in 20 diſtincte eo quod exiftencia:totius,& angulerum par
194. quæ4 .1.adargumenta vlcimo loco fa . tium eadem omnino eft, vt fuperios atendi
Eta Heraeusde ynicate fornia quxit. 18. Abu nus, & iofcalibro £equenciamplius oftende
lengs.Matthzu:22..gul. 242.Bañelius prie musigitur :ab, cadein anima :prouenir ve a
mo' de generatione quæft, allegata arc.4.86 formadeterminante materiam ad illiusfufu
Vega libro 31. delocis affectis, cap.4.Pro 6pcionem : hungenim concurſun docui :
colos declaratione piznocandum duximus, pus formæ reſpecta exidepoix duntaxat co
pactiun organic aru animalis perfedi,aliàs uenire. Vnde de anima quacumque ait Pbia
efle fluidas,& mutabiles,yehumores, de qui lolophus ſçcuadodeanima capolanimæ na
bus in præicari articulo non eft förmo: alias curam diffiniensac declarangelle adtum cor
veroeffe fixas & ſtabilesi balqueaduc in du poris philicis & organici:fubindicans quális 1

plici effe differentia :funt eaim aliæperfe- bet animam dare totum elle organicum fubi
&tioresad odiuiduiconfitentiam , & inteftantiale,couius
112
lingularumpartium ,alie,
kecarnes, guin diffinitionquo abſolute ; fcddiminut
nervige olla qazadiprimam animales perfo & fecundum quiganing tociusebinusoireia
& tionem erdinantur, & in quibus potiſsime quod non al dandum . Igiturdicendum eft'
operationes animæ fenfitiue explicantur ,& ab vnica dumtaxat animaumnes, & fingulas
exercengursdempedenfationes, intelle&tiuæ parashabere fuum efeorganidump fübilan ,
quoque.anime adminifræ"in homine ališciale;&zfia propria formisaccidentalibus in
vero funtminus principales ad copliftentiã elle organico accidentali diftinguantur.Ter
animalis non lmpliciternecellariæ ,fed fo- tip probatur fpecialiter cóclufio quoad para
lugad oznacum , & protections -ipliusor tes miinus principalesu.g . vngues, & capilte
dinaræ :cuiuſmodifapevngues,& capilli,in lesinam animaplantæ non folum informat
quibus nonnullz animz dumtaxat operatio parto principaliores , fcilicetradicem ,&
truncum ,
 In vniuerſam Ariftot. Metaph: 22
truncum
plum , & ,fed etiam folia
fru & uum quęademy;
protection aliorum par. toʻxteroge
& orna neo ,quæliber
tlus, & diuerfæ pare caretformato
partesorganet forma to
cum ordinantur : & ars non folum fubordi- ueclisofficijs moribus , & proprietatibus di
ce.
nat sibi inftrumenta præcipua , fed ecran fte , D.Th0 .10.e thicorum lectos.fed mocus,
alia quæconſeruationi, & ornamveiom
cipaliorum deſeruiunezi
prin - uculas
ientoimill propricraces,& officia diverſa fequuntur
formas abitantiales,vëdocetSa di
llifque i n & us
tarisnamquegladio adbellum , & Vaginaad :Doctos isp.9.97.art.bergo.Cöfirmatur in !

gladijconferuationem .vtitur,animacautem splicuefurrivācommunicari alicuiTubieéto ,

comparatar ad corpus organicumqficut ars quimieptribuat fuum effectum formale : fed
ad organum : & ioftrumenum fibiclub ordic stelleintellectiuum ,& fepfitiañ átq; vegéra
Datum :cuiphoc difcrimine quodang-niðtí, stłuïefteffectus ificeger animæfationalis:qui
&vfumpræftat inkąumércis ablqu @ iffot. nbr comunicaturfingulispartibus:aliçenim
matione animaveroorganicun -corpus in . : « fentiuc, & aliæ nó:ergolignü eft,nó comuni
format,ficqueillud in fornando',mouet, & scaricisanimārationalé;fed aliam animá pár
aplicat adluasopérationes:igitutomhêspår etralé & vnicungspartipropriam.Refpöde
tosinformat lue principalidresique m'inüs storadargumēcũ cũ Capræolo; Bañelio vbi
principales quæ adillacun orgatū> &cófer. -Süpraj& Soru çöghificorum q.3.ad 8.regan ,
uacionem debicáordinantur. Conlirmatory do antecedens,vēldiftinguendoillud dedi
& declaracucampliuspræcedenståelo:riklo ocrfitate ſpecifiča fubliantialijaut'accidenra
Ja eftpars animalisfiue:cuiusliber viuênels, si Doceacenim præfati áuttores , & egregie
quæ ariimatotiusnóinformeteryfedvngües quidempartesofg #nicas differee ipocreacci
capilli& hislimilia ſuntvere partesátitna odentali in ratione partium integralium ; in
lis:ergo informantur anima totiusac proin . ceffe inlirumenti;& quoaddiuetla mania , &
deno indigetalia formaſubftantiali. Maior operationes:nonautem quoad elle-lubltani
patetex dictis :non coim animatotius dici krale;quam folutionéex D.Tho. 10 °4.d. 43.
poreit,quæ omnes illius vere partes-sonin- gigbart:4.ads.defumplerunt,neque oppofi
format.Minor vero probarur : nani comuni tum , colligitur ex illis teftimonijs, fancti
more loquendı illas appellaevulgus homi. Dodoris in rehim tantum vuit inter pare
nú partes, & philofophus lib. z . dehiſtória tes:viuentis effe diſtinctionen bccidentale
animaliâ inter partesanimalis enumerae vn pænes virtuteń moucndi adiud; & patiédi
gues,& capillos. Cui Luffragatur D.Tho, in motunehæc enim lafficit vtpäreem mouen
4.4.44.9.1 art.2. quæftiuncula 1. vbiexprál * tem , & parcem moram diſtinguamus. In fe
Le docet elle vere partesanimalis,ac pronde cundo vero folam vulc in erhérogeneispár
cadem anima cocius actuari, vnde , & Diui, tem nó fubire depomozionérocius, & hoc
num verbum illas aſſumſic ad effe hipoſta- verãeli:nó enim , caro eft homo ,ficuc pars
cicum :cum humanitate : & in voiuerſalirea ligni eft lignü.Excercio folum conuincitur
ſurrectione corpora cum illis re vnientur diuerſas partes organicas diuerfis proprieta
juxta promiſsionem factam a Chriſto Do. tibus gaudere,diucrfis officijs deputatas cr
mino lucæ.21.0 capillus de capite veftro nos fe,atque actibus, & operatiombus diuerfis de
peribit.Neque tamen lì non ellene vere par- . ſeruire. Sed quia porentiæ , & proprietares
tes traherentur ad eſſe hipoſacicum Diuini illæ funt parciales, & ſub oruinaripotfanc
verbi ex viaffumptiuæ aćtionis,quæ cantum ab eadem animaprouenire ; cx diuerfis aute
ad humanitatem , & eiuspartes fuie termina potentijs ,& proprietatibus diuerlintorus, &
ta, vniuſque folum fubaftentiæ , & exiſtêciae actus ellici pofluotac debent actuum enim ;
vicem verbum ſupleuit in humanitatis af- & moruum diuerfitas principia proximaexi
fa . Sed quia omnes ad vnum ) fi .
fumptione ,neque animæ reſurgencium ca. Vlucr .
pillos, & vngues reallumerent cx vi reſurre nem ordinantur , ciuſdemque animalis bo
& ionis, quæ duntaxatad partes hominisſe hum arqueperfectione,omaespoflunc tie .
Paratasre vnicodas ordinatur, dijs diuerfis proprietatibusfiue potentijs, in
37. Sed cootra arguitur primo:nā partes diuerfis organis receptisab eadeforma lubu
organicæ habentdiuerſum eſſe ſpecificum , ftantiali ſiueanitha prouebite. Ad confirm
ſuntque diueriæ rationis :hæcautem diftin- mationé cocella maiori,diftingo minoré : er
Etio nequit prouenire niû a diuerfis formis fe rationale fenGtiùū, & vegetariun eft effee
lubftantialibus. Maior probaturg nam cefte Ĉtus formalisanimæ rationalis repedutori'
Philofopho 8.phificorû cex. zo . & D.Tho. corporisorganicicócedo: relpectu fingula
lect.7.omne viuens diuidicur in parcem per *
fiū partia nego :Vnicuiq; enim parti comi.
ſe monedtem , & perſe motam , & 1. p . q.11. nicat effeclum formalē iuxta illius modu ,dil
a18.2.ad ſecundã ait idem D.Th. quod in to pofitionen ;etque capacitare ). Vnde quila
X cosu
126 Liber feptimus,Queft. VowArtic.V .
socum corpuseft capax incezai effectus, ſcili
cecillorum trium graduū ,omnesillos con u
nicat tot : ſed quia caplih cantum luatapri,
& capaces gradus vitae vegeratiu xjhuncrae
tű illis cã municat: & quia caro , & offa ſunt
aptá nara ſufcipere ecrã gradū vitæ fenfiti.
oz , eriâ hiacaccipiunt ab anima racionali :
qux cũ ficvna,& fimplex formaliter ,virtua
liter tamen ,& poteftatiue eli multiplex yac
proinde ablqz læfione fuæ vnitatis poteft di
uerlis partibus ſecundum diuerſos gradus
communicari,diuerſa que porentias in illis
inferre acquediuerſas operationes exercere,
juxta vnius cuiuſque parcis difpofsitionéad
que capacitacem :cuius dimile informisacci-
détalibusquandoq;experimur: gracia coin
habicualis quæ de fe eſt principium inte
reas per reſultantiam ac dimanàtionem om
pes virtutes infaffas , fide,ſcilicet(pem ,cha
ritarem,pænitentiam ,& alias in homine vis
tore,cui rationeitatus aliqua illarum nonse
pugnot illas omnes in fert , led in Chrilo
Domino cui aliquæ illarum rationevnionis
hipoftaticæ , & lacus compræhenſoris fe.
cundum animam repugnabant,vtpæniten.
sia,fides,& Tpes,haur quaquamillas intulia
Gumi ramen eiuſdem omnino rationis fpecie
ficæ tic habitualis gracia in Chriúo Domie
00,atque ingaoliber'viaroro. Secundoargui
turgban Capilli,& vngues no viuunt fecun-
dum aliquem gradum vică :ergo,non ipfore
maatur anima totius. Antecedens probas
tar: tünquia non creſcunt fecundum om .
new dimenlionem , fed tantum fecundum
longitudinem : augmentum aurem viralo
fit fecundum omnem dimentionem ; & fe
cunduin omaca partem viuentis cum
etiam , quia non habent terminum ſuiaug
menti, quodeſtproprium non viuentiunio. augimento, & quandoque capillos grolio.
Tum vero ,quiaincadaueribus etiam augen
turin quibusnulla ell vica .Tum denique
quia creicuntabimaradice ; & non ab ip .
la inciffurajvtteftatur Ariftoteles cercio de lignum ell cos babere fermoam longitu.
hiftor anima
ia lium capit. Ita augmcntum
gucem viuentis ſcilicet , plantæ fit ab ip .
La plantæ inciſi
faturcirca buiuſ .Propt
onsmodi er hoc argumen .
partes triplox Vecm
tum
ſatur modus dicendi . Primus denegar eis
omnem graduin vitæ , quem fequuntur ex
Precis nohulli , quorum principes (und
Garbius libro primo iradatu 4.quæſt. 34 .
Vallelius libro z. controuerſiarum capita
5 *& Fernelius iubro fecundo philologiz
cap . z. ſequuriſuum Galenum libro de arte
Modica , & lib.2.de temperamentocap. 11.
de 12. & ſubſcribuné Comumbricenſes prie
mode generatione cap.4. quæft. 14,art.3o
qui licet quæf. 22. docuerint cum D. Tho.
& cius diſcipulis , partes orgánicas: anima
lis: ynica dom caxal forma totius informa .
fi : poutea vero yuzione 24. decerminaac
capillos , & vnguss non cfle were ac.pro .
prie partes animalis ,fed qualdam . Lubitan
tiasimperfectas ex materia , & propria for .
ima fubftantiali compelica's Vi ex per
tes , atque aniinalrum partibus contiguas,
‫ ܃‬,: ;
& adiunctas.
Secundus modus eft Fonſeca vbifupra
afferentis viuere quidehbhuidlibdii partes Opinio
non animatotusicd peculiádi qoxlanrum rūCorin
vegetaciua eit. Sed cvcerque noduslaicen . bric
ens.
diacticita veritatesPrintus quidean gaia Fonſeca
ve parec ex dictis capilli , & vógüus ve refutar
re funt parces caejus animalis : pront tuta
de animacotius animalis informatæ , quod
abſque alicuius vicæ:participacionenequic
fieri.Rurfus inillis eft vira ficutin -adium
pennis , &experiencia conítatnuoriri , &
creſcere luſcepro incusalimento , licue ar
borum folia : licet ſubtiliori ratione : Pere
folamique ablcidonem ab anima totius ani .
malis defcruntur : quia licec non amirano
Similem difpofitionem ; & figuram ei quam
ant: abfcifsionem habebaat , amitcunc ta .
men difpoärionem atque figuram sequili
sam yoingis folisanimalisexiftacaqinid . Se
cundus vero ex diétis quoquemaner in pro
batus, vnde tercius & verus modus dicendi
olt auctorum certiæ (ententiæ allerencium
huiufmodi partes viuere ſecundam gradum
Tax vegetariuže átque eadem anima totius
ánimalis informari , iuxta quem refponde.
tur ad formam argumenti degando antecede
dens: Ad primam probacionem negatur
allumpcum : ecenim (ecundum omnem di
mentionem creſcuns,licer in perceptibili
sesexperimur: dd ( ccundam negadur ante -
cedens.experientia enim conftat nunquá ca
pillos humanam faturam exceisille , quod
incapræfixum
dinis . Ad
dau ribu s tercani dicendum eft
cxcom
,&
conſtrictione capillos, & voguis aliquanto
longioresapparere:hoc tamen abque vitae
li augmeto contingere:ficuc exrenz Tubira
ctione aliquando filioesnatures liunes non
quia augeacur,led quis datịcięce cerra quæ
illasoperiebat , carum dereguntur partes ,
quæ anteado erais de cettä. Adquartā nega
tar cofequetta Nang; Dirds plang qua par
te incidūçur,pultea augetur, & licor talis ef
fet modus acreſcionis in plānis, loze aliusde
beteile in capilis, de voguibas ,in quibus di
uerta ratio vegetationis reperitur.Tercio ar
guicus, Admiffo quod hujuſmodi partes in
hominc
 It uniuerfax Ariftoterapia
homine viuant atquenutriantlis,peuciquam
Tamen anima racionali poífuntinformari: er
go aliam peculiarem animáhabebunt.Ante
cedens,probatur : cum quia minus dignede
animaracionalividentur ſentire qui illa cre
dun capillos informare. Tū etiâ, quia ſola
anima vegetatiua informátur:racionalis ve
roafola vegetaciua diſcriminatur. Tu vero
cornusparificaturvnguibus
dentes,&gaudent
quiacapillis,& , An partes fluide animalis animo
& peculiari vegecatiua
: totius forinentur?
eo quod
ter, per
carois fe ipfa non
concioguitar ſantiunt
los fed prop
perculio
portenticur in carne viciniori, & fua fponte
cadunt dentes in fonibus, 8c cornua in ceruis
cx ficata radice , vt concigicillis quæ a terra
nafcuncur. Es propreiea curi potius quam
blaas telle Philofophoz. de hifto .
ria animaliâ cap ... Qui in capoli, allegaco
as aligerihuiuſinodi par.com
doceceran
siegauimus:ergo.Hoc argumējo cóuincitur
Fonſeca :ad quod camē facile refpódetur nex
gādo antecedés. Ad primā probatione dico illa fit anima cotius animalis vel aliqua
minus digne ſentire deanima rationali illos • alia vnicuique humori propria., 8c pecan
quidicun 096 non informare'omnespar liaris ? multis enim corum qui alijs parti
ces corporisorganici; cuiusmodi eile dixim
vogowei LE
bus minus perfectis cribuunt viram , & anit
, VINT!!! $ enim perfectä ta .
ciüc , qui ei virtutéad actuandū omncs par
res deneganc:quãnos qui ca D.Tho. illā le
cundâ diuerſos gradus diuerlisparcibuscoa
municari ſentimus,atq; perfectiores fecúdú
eſſe perfectius: imperfectiores fecundü elle
minus perfe& um ,a&tuare .Ad fecundā patet
ex di&tis: cucnim rationalis anima poteftam
tipe multiplex, fimulq; vegetatiuafenliciua,
& intelle & iua ſit : aliquibus partibus vnicur
ve vegecatiua ,& his tribuic elle vegerativa :
alijs vero ,vtfenligiga, & vegetatiua, quibus
virumg; gradū comunicat:alijs deniq; om .
nes vitæ gradus comunicar : quia voitur,cis
ſecundü quodexequiturmunus vegetatiua ,
fenfitiuæ fimul, & intellcaiuæ , vnde capil .
lis,vnguibus,cornibus,& déribus no vnicur
anima ſolū vegetaciua,fed in homine ratio .
lis: & imbrucis fenfitiua vnicur, pro ve exea
quitur niunusfolius vegetariua :Et propte-
ria huiulmodipartes ſolūlunt vegecarionis
**
capaces.Neque teftimonia philoſophiaddu
aa obſtant:exprimo enim nihilfequitur,có
tranos:cutis namq; etiá eit pars organicicor
poris,acproinde capilli cuci ad hærentes.26
g; etiã cornua poterunt etiã eadé anima in-
formari:denies vero, & vogues etiam carni
adhærenc.Secundum vero ex di&tis relinqui
tur explicacum :diximus enim in crementa
illud quod in capillis & vnguibus cadauern
apparet prouenire exparrium vicinarum có
tricione atque atenuaciones & equiuoc din
cipoffeaugmentani,propter fimilitudinem
quam habet cin viucotiamio cremonto :
neque aliud Philofophusintendio 101 allega
co teltimonio.
ARTICVLVS VI.
in
38 E humoribus quacuor ex quibus
conftant animalia perfecta , fan
D guine videlicet, picuica fiue flege
mace , & veraque bile arra , & faya , hoc
eft melancholia , & cholera ,qui in voo quo
que animali perfetto reperiuntur ad imitar
quatuor elementorum in vniuerfo.Eoquod
in fingulis fingul vigent elementa : in lan
guine fcilicecaer ,in piruita aqua,in flaba
bile, ignis,& in arra , terra , eft fpecialisdifa
ficultas , ananima aliqua , actucatur ? Ecan
m7ix joformationem placec humočibos il
lam de negare.
Omniumqu e placita adlumorés
tres fententias Status
re fiestie
qocantur. Primanegat elle veras .
partes animalis,arque vitæ gradum aliqueni nisa
Participare.Quam fequunturMedici artico
lo præcedencirclati pro rifeocentia , omneſ
que illi qui vitam vnguibus , & capillis nem
gant;illam humoribus affortiori denegaar,
eiſqueFonſeca, & Conimbricenfes in locis
præallegatis fublcripferunt,eiufdemq; ſensuevering
tentiæ fuere Duran dusin 4.d. 10. quællat.
Maior d.4.3 .Gabrielfuper caroñlcct. 33. &
ſuplemen com Gabrielisin 4.dile441qd .. RI*
cardus in 3.dec. art. 2.9. 1. & Abulenfisin
paradoxa ſecunda c.4.ex quibusal) Voliit
huiuſmodi partes fluidas a Verbohibino no
fuiſſe allumptas, eo quod iron ſüntücre par
res humaninacis. De horomloutcro funt
Durandus,Nominales & Abulenfisalijven
ro.dequorum numero funtConrubricenfes
volunt illas eciam faillo affumptas a Verbo,
quia licet non unepropriæpartes humana
tatis , pertinent ad illias perfidiotiera ,
complemencum , veconditiones atqac nacudi
ræ quædám in complecx hunantac adiun
étæ atque ad eius nutritionen:, & incrément
tum :ncceflaria , Secunda ef veluti media di
dingocos in huiufmodi pareib unsduplicem
tacum alterum in quo humortshabent olle
perfectum ,& tuncdecoctiad integritarensa
que animalis requiſiti:alieri veroin quo na
X เIlly
 228 Liber ſeptimus,Quaft. V. Artic.VI.
dum fant de cocti led funt in via ad de co . cutquatuor elementa in compofitione vni
Ationem perfeétam , & funtaliarum partium uerfi:elemenra autem ( unc actu partes vai.
nutriaientuin n:c adanymalıs integritatorii uerli ejuscompofitionem, ingredientes : er.
in cali ſtaru requiruntur perle. Etenim quo go ,& humores ſuntparces actü , animalisco
pa&o fanguis elt duplexgalter notrimeacalis pobrioné ingredientes. Secundoprobatur:
non de coćtus: & alter decoctus perle requi- nam tefte Philoſopho fecundo de parubus
firus ad integritatem animalis: pariformiter animalium cap.z.triplex compofitio in ani
in alijs humoribus hzc diſtinctio elt confti- mali perfecto reperitur :alia ex elementis ,
tuenda,quofupolsito ait haec fententia hu- hoc elt , ex humoribus qui (unrelemento
mores ad ftarum perfe&tæ de cogcionis per rum virtutes, alia ex partibus homogeneis
venienteselle vere partesanimalis , & ani. acfimilaribus, ſcilicet, carncolle ,& neruo,
ma cotius informari: lecus aurem antequam & tertia ex partibus etherogeneis ac diſsi:
ad perfectam perueniant de cogtionem.Ita milaribus, fcilicetmanu pede, & capite : qua
Caietanus 3.p.9.54.art.z. Siluelter in rofa au tum prima ordinatus proxime ad lecunda:
rea tractatu 3. 9.33, & huic fententiæ fauec & ſecunda ad tertiá: omnes taquen lunt de
D. Tho, quodlibeto soart. 5: atq; in hocfen- animalis integricace:fed ficut partes fecúdæ
ſu loquorus fuiſſe Capreolum in 2. d.15. & cópofitionis ſuntcaro,& olla, & parces ter
in 4.d.19.9.z.ad quartun contra primam , & tiæ funtcaput , & manus:1fa partesactuin .
Soto ibidem q , 1.arc.2.exiftimo:dum afferür gredientesprimacópofitionē ſünthumores
hominis fanguinem non informari anida Taltede cogii:ergo vere ac proprie ſuntpar
humana,fed formaparticulari ,& ipfi pro- res animalis,750 nā reſte Philoptiolade
pria.Tertia fententia atlerit ſaoguinem , & C hiftoria animaliū ,ca. 1. partes animalis func
alios humores anima coțiusinformarı ,elles induplici differentia,aliæ liccæ & folidæ , &
que vere ac proprie partes animalis sllius in aliæmolles, & fluidæ ,vtfanguis: & lib.3.ca.
tegritatem conltituenres, Ita tenent Albere 19.ait philofophus fanguinémoueri, fparge
tustractatu de Miſfæ lacrifitio , Turrecrema per totü corpusacq; feruere ,& animarigaa
ca.cap. in vita. de confecrationediff. 2. D. diuvitaanimalis feruatur:ergo farigüis feca
Thom.3.p.2.5.art.2.& 9.; r.art.5.ad primú, dum menté philofophi animatur ac vigil Ve
cui fubfcribunt ex neotericis Bañeqjuspri- vera pars animalis: & idem dicendum eftdo
modegeneratione q.citaca arc. 5.& Conr. alijshumoribus. Dico fecundo fanguis, &
radus 1:2.9.54.arc.1.Exquo inferuntiſti au- alijhumores ante vltımade cogtionem iunc
Eores ſanguinem , & alios humores fuifle ex parres animalisád eiusintegritatê perunen
vi vnionis hipottaricæ a Verbo diuino cum tes.Hæcftatuitur ad expliciodu actores 2.
humanitate affumptos. ſententiæ , & probatur i.nam rationesfacte
Mens a# Refpondeodicendūprimo humoresom . pro r.conclufione,hanc quoq;conuincung
& oris de nesinftatu perfećtæ de coguionis,feffo pro- illi enim habent duplicem habitudine ad ca
claratur. prie animalis partes atque aiumalis anią tumfcilicet,& ad aliaspartes: 1e & habitudo
ma informatos.Hæc ftatuitur aduerſus au- ad cocūeriā ante perfectamde coğrioné elt
?
Etores prioæ fententia , & probatur pri. habitudo parcis.Rurfus habét fe ficut: eleid
mozgam humores haben ſoin compofitio . ta ad vniuerſum ;& percinent ad prima copo
ne animalis , ficuc elementa in compoGicio- fitionem animalis vieius a & ualespartus, &
ne vniuerfi , telte D. Thom . in 4.dift. 44 . philofophus abfoluçe abfq;dillinctionefate
quæftel.art.z.quzſtiuncula 2.vndelicucele- curſánguine animari, & ette parte animaits:
menta duplicem habene babitudinem, para ergo, Secundo nã;vel, fanguis ('& iderade
cis fcilicet ad rorum vniuerfum , & ali- alijs diaapuca )Camicurancegua hiicatur ad
mentirelpectu mixcorum : funt enim velua iecur ,& accipiat formam lingütnis.Pig
ti alimentum mistorum , corumque for- cuius intelligentia'adaertendlimatex G &
mæ veluti viam paranr ad formas nixio . leno libro4.de vſu partiumcapit.4. & 11e
rum ç duplicember
humoresadd
nem:ita, alteram bro 5.delocis affectis capit: 7. & alijsMedi
, cæ arcis proffefforibus:quod fanguis , & à allje
partes , alteran veroad partesperfectiores humor es antequ am ſubea nt vluma ni,& per
ſtabiles , & fixas, oſſa videlicet , & z carnes fe &tiſsimam decogtionem prius Tuorin ven
reſpecta quarū ſunt velut in vid , & habent triculolub forma cibidentibus ctiti ac ma
ſe ficuccibus , & nutrimeorum : ergo lunt ficari : & ibi per vircucem caloris naturalis
vere ac proprie partes cotius animalis ficut accipiuncformam chili, quæ eft malla quæ
1
elementa funt partes cotius vniuerfi. Con- dam croceicoloris vircure caloris lolmaca:
inUr :nam ita fe habent qua poflea vero exilla maffa fecernunturpar
fuor humores . tesy ciles ab in ycili excremento ,& grand
Bitun
 In vitiuerfait Ariftot.Metaphi
mituntut adiecur , quod illas alterac vſque ad Patrem emiſsie in horto , cuius quælib : e
ad quatuor humorum formationen arquc gurra fuic infinici valoris proprerea quod
diſtinctioncm ,qui in illamalla adiecartrála erat corus verbo hipobacicevnicus,veltakım
mifla folum imporentia lacebane : per deco- dicendum eft:fed ex vi vaionis verbamine
lum allanmplio pariesnacure nudi80
ctionem vero iecoris de potentia illius odu :
cuntur : illiſque iam diſtinctis , & feruenti: Neque huic concludoni aduerfantur aucto
bus, fcilicet flauabile, idelt colera de ſuper, res focãdæ fententiæ :illi enim loquúrur de
atrauile ſeu melancholia infra, propter fanguine purenutrimentali adrequá ſub :ac
cius terreſtrem grauitacem , fanguine, & pii focundam decoctionem : & hunc verum alt
cua in parte media propterea quod elemen- nondñ efTe partē animalis , licet izin viaad
tismedijs comparantur ad modum quorin ' hoc quod fit pars,& in hocfenlu D. Thom .
vino recenti,caloris vigore feruēc quaruor, quodlibero sidrosoait ſanguiné autrimencalo
fcilicet,flosenatansde laper cui compara- neque eleparcem animalis,neqjciusanima
fur flauabilis , & fex in profundo dolij cui informari, & Arilloreles tertio de partibus
comparacur a crabilis, & in medio vinumad anin alıūcapasarellacur nutriincocalem lan
mixcum humori crudo , fanguini ad mixco .guinem , quem ipſe vocacexcremencūcrue
pituitæ aſsimilatum :ex quibuslic feruencia tum contigiffe ab aliquibisex (udari prop
bus ac pululantibusiecur ſeparat flauam bi ter corum viciatam difpofitoncin ,hiceni
lem ,r& emitiit ad foliculum fælis : & acra. ficucfanguis menftruusfeming,& licut fali
bilem ad iplenen : ſanguinem vero cumpia guis nondum pars ats malis
uaforaseijcitur:quia
tuita remitcic iņ vegam cauam ; ex qua po . effectuselt:Secos ducens dicédoniet de illo
ſtea perriuulos ab ipfa exeuntes, & per com fanguine quem corpus Chriſti Domini op
tum corpusdiffuffos diuiditur fanguis fingu cima gaudens diſpofsirione ex vehementi
:
lis corporis membrisfecundum quandam iu apræhélionepaſsionisexſudauit: ille enim
ftitiam diſtribuciuam,ideft vnicuique 14xta non omainonucrimencalis; & impurus, fed
cius merita atque ad debiram illius nutris jam purusac decoćtus erat itiiecorez qurtas
tionen . In his iraque receptaculis ,nempe men refpeétu vicinicomplemcaci, & rere
rizde coctionis querimentalisooncupatur.
flauabilis in felle , atrabilis in fplene , fané
guis, & pituica in caua accipiunc vltimum Dicos . caratione qua lumores fuirtpár- Humor
compleinentum vltimamque patiuntur de tes animalis animaillius informaotur,aquá res ſolution
co & ionem.Poffuntigitur accipivel iallatu vegetatigâ vitâ dûcaxataccipiüt.Primapars vitare
primæ de coguionis , quando furrſub for . affertionis probacar primonãomies partes getintikā.
machili,& velutifuntin via ad formam quá animalis informátur formatotius , vifupra particia
accepturi ſuntiniecore per fecundam deco probatâ fuit: & propterea docuim' vogues, perto
&tionem: & fic fareornondum viuereneq ; & capilloj informariper animā totius viue
anima totius informari :in quo ſenſu verum tis quia ſuntparcesillius : fed humoros func
dixit Caietanus nurrimentalem ſanguineni Partes liquidæ atq; molles ipaus animalis,
non effe parcem
fecundü animalis
quod ſunr : fi aurê
in iecore accipiãtur
per ſecundā de vepaterexpr
go ima , & infar
debecilliusaninia fecüda.cöclmariu
uſione : er m
cogrionem diſtincti atq; efformati, & veluti namalas habcrent alias formas lubilatitiae
invia ad tertiã quã in proprijs receptaculis : les:ac proinde baberenc aliasnaturas a natu
Paciētur:de illis vefic procedie noflra cóclu ra prima animalis diftidas , ficur haben di
fio ; & probacurgoa in illo fecüdo ſtacu ja fīč uerlain formania materiam quando adhuc
vere ,& proprie humores ad primãanimalis fanclub formacibi, & fub forma chilicole
cópoſsitioné pertinéces:ergo já ſuntpartes quenselt falſum : munor, nant
96
animalis.Secüdo,na
nt per ſecondā.de cocio- fuqustur, quod n i s run icæ affumpfer
necmedaimrittu fomramã chmiallii,s& huifcunsolla alia t
ricemx viynainoain bipoliadeni plmuprfeist nsturuais
c
ſu niG for
ë
ani
c
ur or r-
n.Roua rpma ce qua hum
s
, liqu allu fang
n ū
a c
ti de cloemt i o no asd q u i r fo fub nē ; & alios tsumore quorü qustubec eſt copo
Hantia fanguini cpituita ,ſed manët fan fitū ſpecisli naturæ :cófequc 16 eſt adimila
guis,pituitcati,o&réc.Sicu mantea :niſi quoüd adgui tendam :ergo neq; illud ex quo fequitu . Ar
stint perfe Itatu aatqueeque vvltimü
lcim ccopia
óplo gumenro hoc cóuictusfuic Darandusad ne
mécû accidétale,per quodinmutātur 6 lub gandum verbüfunguinisnaturaalnaspfile :
Aancialner fed cantu o accidéraliter;maner- & quidem vérito puro enint Doradui ,
queeflentialiter inmatati,Virimo : verbum aliks liquaces i.modidefčadēdi 1.fententia
divinum affumlic ex vi vnionis fanguinem marzis caftanier liocnegafle's goa Conmmon
nutrimétalem ,idelt in ftatu fecundæ de cog cēlus;& eos qui fecandü moda fequüüter il
tionisthuacenim Chriftuspor fudori orans lyd afriminett :adenieenim huniores ngale
X 3 Parcos
 230 Liberſeptimus, il ejt.V. Artic.VI.
parces humanæ nature , non facis conftant
** yui abormant illosfuiffe a verbo alump
cos : fed cum boc falua fide iam negari non
pofsic,dicendum eft,quod argumentum coo
uincit humores anima cociusimformari, Se
cando probajur,nan anime carniseft in fan
guine vedicicurlcurrici.17.& proprerea pro
hibes Deus ibi ifraelitis ne fanguinem vi .
dimæ mandacens: quia anima carnis eft in
fanguine : fed anima carnis eft animatotius
animalis:ergo hæc eſt in ſanguine. Secunda
pars nen ab omnibusadmicucur, quidocent
humores eſſe partes animalis , qam adhuc sialem, diuifsibilem,& corruptibilém , liqui
intor cos triplex modus dicendi verfatur, dem hæcomnia habet fanguis conſequens
Primas eft Medinz 3.part.quæft. 54. arc.2.
aſſereotisillosnullam gradum vitæ accipe.
seabanima,fed folum elle corporeum : co
quod putae informari ab anima pro ve for
ma corporis, & non pro vc formaviuentis.
Secundus eft quem referc Ariſtoteles primo
de animatex.32. & cribuitAuicenz afferenci
fanguinem omaem gradum vitæ participa
re:co quod putabat fanguinem eſſe ipſam
animam animalis.Tertius aſſeritfanguinem
ab anima accipere yerungge gradum vitæ,
vegetaciuc , fcilicet, & fenfimur ,eo quod
fanguis eftfuodámencum fengendi, vode
partes fenfitiuæ funt ſanguineæ : exangues
vero vc vngues,& deotesnon ſeociunt. Cu * ne, quæcameo non eft calefactiua , & cactus
igitur propter quod vnum quodque tale, &
illud magis:dicendum puranc auctores hti-
ius tertijmodi a fortiori ſanguinem efle fea
fitiuuin , quialijs cftratio tundamentalis fen
tiendi. Sed noftra conclufio probatur con-
tra hos tresmodos dicendi. Primo nam D.
cula 2.ad tertium expr.art. 2. quæliun .
quod qua .
cuor humores in homine actuantur acperfi .
ciuntur ab anima rationali fecundum infi .
wum graduin vitæ ,fcilicet vegetaciuum :er .
go.Secundo nam habentſe humores ad ani
mal ficutolementa ad vniuerſuni : ſed ele.
mepra participantprimum gradum corpo .
reitatis,& omnium imperfectifsimum , qui
eft io potentiaad mixcorum generationer :
ergoetiam humores qui ſuuren via & , po . guisordinatur, & rerinerura batura ad pro
tentia ad reliquas partes fixas , & ftabiles priam io diuidui conferuationem : lac vero
* acveluti illarum nucrimentum debent pri.
mum ,acin perfectiſsimum vitæ gradum par
ticipare . Tercio probacur Jabefactando præ
dictosmadosdicendi.Primus enim deficit
quia animaracionalismullam partem orga
nicamiaformat præciſſe fecundum gradom
corporeicatis,cum non tic formaliter corpo
rea.Rurſus animaeft actus corporis organie
ci
( 16.in pote
vira m ntia
perm vica
odu m habeons, ,ididelt habeenn ..
eſthab
primi, & potena
tian adactum fecundázyc explicat D. Tho .
& nos eius explicationem adduxinus fito
pra , & fcquti ſunius; ergo corpus organi
cum cuius animaeft actusnequit escludere
vicam in actu ,fine a toro ſiue aparte:cumta
den die voriuíque facio . Secundos defticles
tuoi quia anima non elt corpus , ve demon .
Atrae D. Thom. 1. part.quzit, 75. art. l.eo
quodeft principium vitæ quod nequit cor
pori ſecundum rationem corporis viliciut
talis corporis conuenire : fanguisaurem eit
corpus: ergonegui elle anima : tumeciam
quia ſequirur animam racionalemeile mate
eft conçrafidem : ergo , & antecedens. Tore
tius denique defficit, quia licet fanguis aus
geacur,& outriatur ,non camen ſentit perle
ipfum , quinimo riegue mouetur localiter
控
ab incrinſeco , ſed acorde : vel pervirtuté,
mocú parcium aliaram cum quibus continua
cur,impellicur,a trabitur atque diſcurric in
tra veoas.Siaurem gradum fenfitiuumhabe
ret,perfe fentiret atque locomocoretur.Ne
que fundamentum in contrarium aliquid
conuincit :nam non opporret vt conditio
ad aliquem effectum requilita fitjo le ralis
effe tusſuſcepțiua:aproximatio enim loca
liselt ad calefaciendum prærequifsira mig
alijstendbus pecellario præfupponitur: que
camen nec videre neque audiropoceft per
feipſum.Vnde licet,fanguis in parcibus ten
fitibis præ requiratur,non fequitur ipluman
fe effe capacem (enlacionis. Ex bacaffertio
ne colligo aduerfus Conimbricenſes prino
degeneratione vbi fupra quælt, 25. art. 12
lac,lememjadipem ,& fpiritus vitaiestedun
dum gradum vegetatiuum ab anima torius .
informaci:hoc collorarium probaturquoad
fingulas partes delaćte quidem quia nó dif
ført fimpliciter a ſanguine ea diftinctione
fpecifica accidentaliqua dixinjus olla a casa
nibus ,& vnguibus difcriminari : fed tantum
differuor fecundum quid , panes malorem ;
& minorem de coctionem ;& quatenusſan
eft quædam pars ſanguinis ad vbera auocatie
& ad oocritionem alteriusindiuidui ordina.
ti ; & ita fentiunt Philoſoplios 4. de genera
tione animalium cap .8. Albertus 18. libro
de animalibus cractatu 2.cap.7 . & D. Thoirs ,
in COALA10 ſuper lob . cap . 10,
D patao , .
le
fanguine nonſemi
diffne
erat,niſi quatenus eft cum
quæa
dam portio fanguinei humoris ninus de
co @ta, & ad generationem alterius iudiuidui
arque bonum fpeciei depucata. De adipa
Vero
 In vnuerſam Ariſtot.Metaph. 象231
vere, & {piritibus,patet:quia adeps nendi . tellimonijs ac conciliorü decreris folet hæc
fanguicur ipecie a ſanguine ,led poemes ma- conclufio probari.Quibus omilsis,probatur
gisaç mas degrofiçie :eft adeps, & pingue prima pars conclufionis :languis , & alij hu
do portio fanguinis redacti ad grolitiem :ſpi moros luntpartesdaturæ humanæ, & intor
ricus autem vitalis funt partes puriorcs 18- manrur ab anima carionali. Sed - verbum ex
queelubtiliores Languinis in quibus defertur vi vajonis cum humanicara atlumpur on
vita. Rurſus probatur quoad onines partes nes corporis partes mediante anima raciona
fimul:nam omnes illa luntparresanimalis li : crgo affumplit fanguinem , & alios buno
fluidæ ac minusftabilesad primam.compoli res,minor patet:nan cette D.Thom.3.part.
tionem percincocos: ergo anima intornian- quæftio ,urt. 1. Vebum affumplir carnem , &
tur ac proindealiquem gradum viræ partici corpus mediaque anima: & proptcrea licu
pant:neque aliuin præter vegecatiuam.Cui nihil humani corporis habuit ordinca ad
non obliat poc folam decisionem atque allumptionem ,nifi mediante anima raciona
emiſsionem languinem vitam amiciøre : lim li:Ita pulla pass corporis anima'racionali in
mihrer ſemen deciflum , & lacab vberibus formata fuis , quæ non dicerec Ordinen ad :
auollum :nam vt ſuperiùs ad nocauimus hæc affumptionen mediante ipfa anima, Et ide
decifsio liue emiſsio ,Cufficit ,ve difpofitio- dicendum eft defpisicibus vicalibus ,& adi
nem amitcant requificam ad animæ informa pe( Gyuæ fuit in corpore Chirit Domini )
tionem :atque etiam carent ſeparata ,debita cu quod omnes luno eciam partes corporis
quanticace ac figura vo perſo ipla animao hunanı. Sed quia do folo fanguine diflini.
retinere valeant . Dico quarto Verbum diui tum cítfuille a verbo aflumprum : ideo no .
num omneshumores ex vi vnionis laypoita Itra conclufio de Colo Canguine el cercaſe
ricæ aflumplıçin eo ſtanu in quo luat partes cundum fidem :dealijs vero partibus recent
naturæ humanæ .Hæc conclufio ftatuitur ad ris non haber cantam ceruirudinem aped
uerſus Durandum , Noninales ,& alios quos : Thcologos: & li apud Phyficos, & Metaphi
pro primo modo defenfandi primam fententicos cadem racio de illis fic atque de langule
ciam reculimus , & quod actinet ad fangui-, ne.Secunda vero pars paretex dictis : nam
nem elt adeo certa ,veoppoficum abfq; coro folum debuerunt allumibůmores ve partes
re neguvat luftineri . Et probatur Dam Cle corporis humani, & medianre anuna tatio ..
mens VI. & Pius II. damparunequemdam nali: igitur in eo facu in quo nondum ſuoc
qui Barcinone negauit fanguinem Chrifti actu parces,non debuerunc affumi.
fuiffe vnitum diuinitati, vt refforunt Silue . 39:5 Sed contra arguitur primo : nam im .
fter in loco allegato ex roſa aurea , & directo plicacquod aliquid ficactu parsanımalis ,
rium inqui& torum parc.2.quæft.1o.Deinde, limullicin via ,& potencia ad efle parcis,ne
in extrauaganti:vnigenitus,de poenitencjs, quic.cum rario fuperiorfimul actu , & po
& remifionibus vbi determinatur voam gu cencia in inferiori reperiri : quinimo omne
canlauguinis pro totiushumani gencrisrem inferius aétu includir rarioncm fibi eflencia
demptionclufociffe,idelt ſufficiens preciū liter ſuperiorein : fed ſanguis eft in via ,& C
fuillc ,propter vnionem hypoltaticam non pocencia ad elle partis , v.gr 01šus , & carnis,
humanitatis ,fed ipfius fanguinis ad verbũ. elt enim vlcimum aliarum partium nutri
alias eniiu effufsio fanguinis non eft fpecia. mentūcelte Philofopho. 3. de parcibus ani
li rationc prætium noitra redemprionis :fed malium cap.3 .& fuffragatur D. Thom . I. pa
eadem folynatracione qua effulsio lacrima. q.vlcima art. I. ad tertium: ergo. Cöfirmna.
rum ,liquidem veraque crat actio perfonæ in cur:nam quidquid percinec ad integritatem
fioitæ :quod tamen non eft admifcendum:co corporis animalis,vel perrinec licuc parsel
quod dum de ſanguine fit ſpecialis mentio lencialis , quo pacto maceria , & formaſunc
ac diffinitio , aliquid fpeciale ei tribubur parces cuiuslibec animalis , vel vt partes in
proprer diuinam fubftantia in ,quam ex ime tegrales corporis ad eius conälleritiam nc-.
Dataad verbuin vnionc habcbat . Rur- ceffariæ ,& hoc inodo funcdeintegritate hu
Tus: verbum per concommitantiam eft fub rbani corporis olla ,carnes ,caput, & 'nianus;
fpeciebus vini in cuchariſtia : propterea & his fimiles ,vel candem aliquid eftds too
cnimdicitur Ioan.6, quibilist meum ſanguin gritare corporis organici tanquam ad alia
nemin me manes , & ego in illo :quod non veri rum partiuın ornarum ,decorem , & duffen .
anguin fionem ordinatum ,quo pacto docuimus vs.
ti caretu: &r nicum
torilli ici vnitül
li elvniarur illi ve para:er
go yni.
bumani- goes capillos,cornud , & cuello de eius into .
tacis,lequirur, quod ex vi voionis alumpur gritate:ſed ſanguis nullo ex his modis porelt
carnem , & languinem : vcetiam docet D. ad integritatem corporis organici perune
Thom.3.part.quæltes.art.z. Vbimultis alijs rezergo nullo modo, Relpodetuc ad UND

X 4 tum

2
- .

Liber
feptimus,Otheft. V Artic.VII.
cum negando tuaiorcm ,nam fub diderlisra." bus, acper confequens, dius omnespartes
Tronibusſanguis habet habitudinem partis debentponiex vi verborum :fed non pont
integralisis perfectæ ad rotum ; & fimulha. teribi languis ex vi verborun ), fed folüper
bethabitudinero viæ acoutriinenti ad para concomitantiam :ex vienim verborum fub
" lis : PeCarne
fecti , vnde eltta fpeciebus vini collocafür fanguis: & per co.
Iis naturæ vi lioul aorrceaspax in formationis comitantiam fub fpeciebus panis : ergo lan
animæ imperfecto modo , & materia.tran- guis nonelt pars corporis humani Maior, &
Gens relpectu aliarum partium perfectiori minor continet commune dogma omnium
modo fiabcncium animam ; & in quibus con Theologorum , quodccanrdiffin C
citrindecorne
fiitit ,& faluarur humidum radicale , in huecilio Tridentino leſsione' 13.capi.z .in
moribus autem falcacer hamidun nutrimés o de facroſando auchariftiæ facramento .
tale ,co quod furit veluti nurrimc
o aliaa Refpondeo diſtinguendo maiorem : ponitur
rū partiú refpe &uquarū ſuntpartreusmpoten ex vi verborum corpus Chrifti incegruna
cla!as,licet reſpetu cotiusdias partes. A Eta quantum ad fecundam ,& cerciam compofi
Similo huius habemus ja elementis , quæfie ." fionem ex partibus folidis homo geneis , &
mul funractuales partes vniuerfij & inpou echerogeneis cócedo :integrû quo ad primä
centia refpeétu mixtorum : nec non in illis compoutionem ex tumoribus : & virtutibus
Virtutibus quæ a Theologis appellantur par elementofuna , nego maiorem.Ec adimilla
tesaļiarum vircgtum potentiales Huiusge . midoremnego conlequenciam ;quia triplex
Deris ſunt pictas,&c religio , quarāfiæcDeo eft in corpore animals compofitio fur di&ta
exhibet debitum cultum ,ita vero parenti- oft: & ex vi verborum ponicur corpus Chri
bus,& fanguine.iunâis debitum cribuic ho- id Domini fub fpecicbus incegram integri
norem : quæ talisſunt conditionis ac natură tate fecundæ , & tertize.com potilionis : per
vt fecundum diuerſas habitudincs fimulfine concommicantiam vero ponitur integrum
fpecies iufticiæ , id eft illius partes Cubies fecundum omnem -compofsitionem exquo
Ciuæ, & actuales,feu actu, & effentialiter ad colligitur fanguinem effe de illius incegnica
illam interiores: & cöparatione ad compue te ,liquidena vc corpus Chriſti ponatur om *
ratiuam , & diſtribuciuana iufliriam ,in qui.. nino integrum , debuic fanguis ipſum fub
bus ratio æqualis reperituſ , dicancer parces fpecicbuspanis coraitari. Tercio corpus glo
juftitiæ potenciales :haue diſsrmiliter humoa riofum eft eiufdem fpeciei cum corpore ou "
Tes actu participant rationem communem mano mortali ante reſurrectionem :Sed fan
parris incegralis corporis organici, & in or- guis non eſt de intagricate corporisgloriofi,
dineadhanc rationenicommunem luntpar quod non indiget nucritione, neque eitcame
tes effentialiter:in ordine vero ad partes com paxillius:ergo fignum eft quodfailguis non
lidas quz -funt veluti in termino nec pof- cit deimtegritate corporis humaniAd hoc
funt in aliàs tranfmutari, funcpartes pocena rolpanderur , quod cum fanguis habeatra .
riales,in quo fenfu interprætandi funt Phi- fiu
rion emldparr
e fo arumis actu
part ium,& oparas
alis potentiatis
lofophusac D.Thom . vbicumque ſangur- alimenti,polt relưra
nem partem potentialem appellent;Quenu rectionem folum remanebit ve exequitur
Toimentum inuia ad partem exiſteas dicant, munusparcis actualis : co quod inillo-latu
quia medium comparatuin ad vnum extre- corpus non indiget alimento , & ideo neque
mum , alcerius Toler fubire denominatione, lapguis exequerur munus aliméti: qua prop
vt patet in coloribus mcdijs ad extremos co ter,concella maiorisnego minorem .
lores comparatis , & Gclanguis medians in .
terpurum outrimentum ; & parces folidas;fi ARTICVEVS VII:
ad has comparecur , merito butrimenti ac
partis potentialis fubie de nominationem . An elementorum farme ſubſtantia
Ad confirmationem ncgo maiorem ,nam vi
tra illos tres modos quibus aliquid porett ad les in mixto formaliter faluentur?
integritatem organici corporis percinere
eſtalius quastus,nempe ſecundum quem alli VN Carticulum pro epilogo,
quid requiritur,vt vltimum alimentuni , ve coronide,&
vrantoti us rlibri com
cliquiple
parsfluita fine qua nequitanimalis vita con
fiftere.Et hoc quarco modo neceſsicaci adın
s
" HΉ
in hunc locumento
dum
m . Eo, quod ex hoc folum capi
mus

regrirarem amimalus quatuor humores coa- re poteft pluralicas formarum ſubltanriali

currunt .Sesundo arguitur nam ex vi verbo . in eo com fua . Se vc n
dem pofsi deri d hoce
t
rum confecrationi panis ,ponicar intogtunn fugium ocludamust& o
ex omni parte ma .
Chrifti corpus lubsfpeciebu facramen
s ..
tali near ſingularitas iormæ Lubitantialis in vna
quoque
។
-:
In iuniuerſam Ariftot. Metaps, 233
quoquo compofito månear probata: oſten- turabeodem in lib.5: Mötaphificæ , car : 3 .
dendum eltin mixto non formaliter fed can quod dicid ex quo primum in Gita ac indinni
cum virtualires elementorum ſubſtantiales bili, aliquid in aliam fpecie componitur.
formas remanere.Sitamen prius more Toli. Primam diffinitionem aprobant D. Thom .
to auctorum placica proponamus . Quæ ad in codem 3. de celolećt. 3. & Flandrentis.s .
quatuor ſencentias reuocautur , quarum Meraphiſicæ quæll.z.Secundam vero apro .
prima afferit formas elementorum fübitan- bant ibidem D.Thom . Flandrenlis quæſt .
riales manere in mixto formaliter integras, eiufdem quinti & lauellus lib.6.quattro
& nequaquam refractas ſeu debilitatas , licet putantque exactas ells elementi diffinido .
inminutiſsimas particulas diuiflas,huius,fen ncs foliſque illis, & omnibus conucnire ,
teoriæ princeps fuir Auicena libro primo nullatenus formæ au maccriæ . Cuius oppo
ſufficientiæ cap.io.ita eciam referc illam in firum doccnt Suarcz ; & Conimbricenfes in
perſana Auicenæ D. Thom . 1. part. quæft. locis præallegatis cum landung 5.Metaphi
76.art.4 . ficæ quæll.s.co quodmateriaprima , & fimi
Varia Secunda eft Auerrois libro 3. de cælo com ter forma elt quid fimplexin quod corpus
philofo- mento 67.affcrentismanere quidem elemen mixtum refoluicur,& c.ac proinde relferür,
phoráipla ta in mixto formaliter fecundum ſuas för- & aprobant aliam diftinitionum eicmentis
citademo mas ſubltanciales,& accidenrales, non tamé propriam , & illis folis conuenientem , fcils
do quo integras,fed remiſſas, & ad quandam tempe cocelencoeum ,eft corpes ſimplex in quadmix
elementa riem ,mixtionemque, & gradum remiffam ta reſoluuntur. His contonar diffinido trade.
maneant proportionabiliter redactas . Parunquc ab ca ab Hipocrate lib.z.de elementis, & Galla
inmixto. hac fentenria differe certia Alberti Magni no lib.s.de planeis , allerentibus clementin
primo de generacione tractatu 6.cap.si & 2. effe fimplicem , & minimam corporis partie
de cælo tractatu 2.cap. 1. affercnris manere culam.Sed reuera elementum recic , & exa
formas elementorum in mixto , non ſecon- ate diffinitur ab Ariſtotele duabus primus
dū ſuas cffentiasomnino diftinctas fed rata diffinitionibus , providicicur de compori
in efle quoddam confuffo , & in dilincto. bus fimplicibus , neque opus eft aliasnobas
Cui fenronciæſubfcribunt landuous 6, Phili contingere ,co quod omneid ex quo alia cor
corum quætt. 4. Zimara cheoremaca 19. & pora componentor'; & cit quid indiuifibile
Fernelius lib.2.lux phifiologiæ cap.6. Quar fecundum fpeciem ,non ſuponic io iliis diffi
ta ſentencia alleric formas elleniencorum no nitionibus,nifi pro præcipuispartibus pere
mandre formaliter in mixto, manere camen füttiſsimicorius ,Weit vniuerfi , & pro illa
quod'habet (peciem ;hocenim fignificatin
earum virtutesatque qualitates interſe a té-
peracas,hanc tuentur fereonnes magnino- diuifibile fecundum ípecieni, id eit fecon
minis Philofophi atque Theologi, quorum dum fpeciem quan haber : miceita cucem ,
principesſuntphilofophusprimo de gene- & forma fiuephilice liue Mephilice non
Tatione cap.io.& 2.cap.1.5. phiſicorum ca. ſunt panes proximæ,& præcipue manierfi,
1.& lib.1.Metaphiſicæ cap.3. & D.Thom . neque habent (peciem proprie loquundo:
opufculo 33.fuper Boetium de Trinitate q; cun ficencia partialia , & incompleta : vn.
Saart:3 & 1.quæft. 76. art. 4. his fubfcribunt de de illis minus proprio dicitur ratio , & no
Scotus in z.dift.15.quæit , 1. Capræolus , & c menülementi. Habentis ergo elementum
Argentina, & Ricardusin cadem diftinctio Olle corpus fimplex ,id elinon mixum.com
ne Ochamusquodlibeto 3.quæft.4 . Ferrara podtuin tamen exmateria, & förmagio quod
fecundo contragentes cap. so. Soncinas 10. nilca feloluantur : iplum tamen in alia ne
Metaphylicæ quæft.27.Iaucllus lib . 8. 9. 4. gaitrefolui. Rettácuidendum an hæc forma
Bañeliosprimode generacione cap.1o.q.z.. clements Cubitantialis, vel, accidentalis fit ?
Coninabricenſes ſecundo de generationec. aliquicoini fuere Philofophiquiclcmento
2.quæft. 1.art.7 .& 2.Suarezi.como Mecaphi rum formas pucauerint effe primas qualita.
fic. difputation e 15. fe &t. 1o. & Fonfeca in 'tes,dequora oumero tant'Alexáder Apuro
hoc 7. cap. 16. quaft. 6. lect. 2. Et pro huius dis eus taiMeraphilicæ commento . 3. A 11
fentériæ declaratione quæ vera ett duo fanc momiuscap.de fubftantia, & ejus difcipulus
præ notanda : fcilicet quod Gt elementum , & loannes Gramaticusſecundo de genciano
per quam formam constituatur. Elementiita 11o cap.z. & "Zimara fecundo de anima cos .
que varias tradunt philofophi ditfinitiones. 2
18: Hipocrácus lib.do warura finiana , & Ga
Primonamque diffinitur ab Ariflotele lib.z. leros lib.i.de vſu parcium , Sed huius len
cap.z.quodlir corpus fimplexin,quod cæco content fillicas ex eo facile conuinciçur:quod
ra reſoluuncur, iplum autem eft indiuifibile qualitates primæ non dantelle ſimpliciter
in alia fecundum diuerfa , Secundo diffini- cum fint formæ accidentales funtper la ren
abiles ,
 3

234 Liberſeptimus,Oileejt.Vi Artic. VII .

libilis fufcipiuot magis, & minus, & habeor. . folam fiec conuerfio vnius'in alterum , aut:
folum localis coniunétio ; vi quando aqua ,
concrasiưin :fed forma conſtituriuz elemen
corum ,danceira fimpliciter.vt pote çû fing vingmin vaſſe per funditur ,antequam pro
Lubitantiales, & ſubſtancialiurn compoſitor prias formas amitaocjell agregacia fola duo
fum conſtituciuc ,neque funt perfe Tenfibi. rum liquiderum :fi autem vaum in alteram
les,neque lufcipiunc magis,& mius,necha conuertatur propter maiorem illius quantim
ben contrarium :hæcenim omnia defficiúc tarem , erit fola conuerfio fiue acreſcio aut
form fübyantiali : ergo diceodum eſt for
.
generario vnius cx alcero. Quo fit vcadmi
mas elementorum conftirutiuas eſte ſubſtan tionem neceffarium fit formas mifibilium
tiales, in quibus tamen prime qualitates ra amitei:& in eorum macerijs vnicam cercian
dicantur , quibus pofius fenfus quællionis, formam introduci , ſub qua omnesmateriæ :
eft ,an formæ fübftantjales quibus conſtitúūmifibilium vniantur ;& vnum corpus exila
tur quartior illa corpora limplicia quæ ele . liscolultare compofitum : igitur fi elementa
nunca nuncupamus, maneanr formaliter in concurrarit ad mixiionem , opportec earī
mixto ,vel folam vircualitcr? vtafferitquar. formas amisti ,vt loco illarum vnica forma
ta lencepţia . 9 Reſpondeo dicendā primo in eorum materias ad ypatas introducatur .
elementorun formas ſubſtantiales nollopa Deinde probator labe factasıdo fundamen .
Eto mancro formaliter in mixto . Probarur tä сrium ſententiarum. Prima enim defficit,
hæc aſſertio aduerſus tres priores fenten- quia (aluat formas integras, & non retractas
tias. Primo ex incompofsibilisate ipiarum elementorum in mixto :quod repugnar con
formarum . Nam formz elementorum funt dicionimixtionis,quæelt vnio alceratorum
Club ,& danceseffe limpliciter yrdi niiſcibilium , id eit manenciam fecundum
: fed hurufroodi formæ nequeunt qualitates, & oop ſecundum formas fubſtan
plures eſſe finul in eadem materia : tollere . ţiales,y c'explicat D.Thom.primo de gene
tur enim ratio entis perfe, & ynitas ipſius ratione lect. 1o.Secunda deficit:qoia icqui.
mixti,ve fupra oftenfum fuit: cigo. Minor tur ex illas
formammixtione qua Auerrois in vnam
Pater :quia aliqua illarum aducnirer entiin ,&
actu , & conſequenter non daret effe fimpli- masſubſtantiales :fufciperemagis ac minuss
citer nequeconſtitueret vnum per Co.Secun igrendiacremiti :quod tamen philofophus
do probatur ex generationis natura ,& con . in prædicamentis cap.de ſubſtantia ;& ipfe
dicione mixtum enim fiue fiac inmediate ex Auerroisibi probat.Sequitur etiam darimo
ciementisfiue ex alio mixro , vere ,& pro- tum ad fubftantiam , nempeillam fcmilioné
prie generacur :eltque terminus ſubltantia . formarum elemeptorum ad forove mixti re
lis generationis :at generationem huiufno. fultancjam :quod tamen negatipfe Agerrois
di non recipi in mediante in ente actuali, sopbilicoruin commento 8. cum Arilioncie
fédin purapocentia teltatur Philofophus in ibidem cap.l.fequitur tercio formam mixçi
locis præ allegatis:ergo nequit formamixti non cilevnam fimpliciter led folum agrega
fuponere in materiaprima aliasformas fub tione vnam:nam,vel in finecotufionis ma 20

fanciales. Confequentia probatur:quia fi nentformæ elementares quoad elpocialiai,

formamixei aducnirer materiæ a& uata per velnapfi non manencruitſongencia ACI
formam elementi,non reciperecur inmedia rois;Gmaneant quoad eilentialia ædem for
te in pura potentia , ac proinde generatio e quasante concalionens ,& contempera
niitti non dſlet fimpliciter generatio . Ter . tionem habebameelementa :cum lintplures
tio probatur exipfamixtionis diffinitione: ſpecie diuerfa ,& non ſubordinatæ , acquie
eft enimnixtio cefle philofopho primo de fieri vnica forma fimpliciter , nunquarz
generatione cap. 1o.Mifibilium alteratorum cnim , cxplaribusaâibusporefttieriynus ,ni
vnio: miſtibilinm :id elt , eorú quæ
quæ aptaline
apra funt * & aliquis illorunluhabcar vtpotentia, & al
ve perosilceantur, & le inuicen penetreat, ter vi actualitas illius.Sequicur quarto quod
quaratione docec D.Thom.j.part.quæft.z. non qualibetparsmikaellecjixta : liqui:
art. 1.non poffe fieri inixcionem ex illis quz demilla particula conſtans ex forma cleme:
maxime diſant:dicitur , alteratorum a quia tari eſlet corpusfimplex .& immixra : quod
mixcio nequitfieri ex ijs quæ fe altcrarenon tamenelle contra naiurid zionis olten
, gua ratione nequit fieri "dit Ariſtoteles primo de generatione cap.
ex mater iaprima, & forma,autexcorpore, 10. & propter hocin conueniensipli Auer
anima: denique diciturynio ; quia'qua1) - foi difplicuiribi Auicenc feocēria : in quod
tumuis extrema Tc inuicem altérent , nifi tamen ipfe mifere cecidit ponieas fornšas
Vnianicüt fub vna forma fubllanciali amiſsis elementorum manere quo adçilencialia in
formis proprijs ,non ficcmixtio ex illis : fed mixco., licet remillas , & refractas quod li
nor:
:
 In vniuerfam Ä riſtor.Metap).
non ex dem formæ elementorum ,ſed aliza . rüln vn10 : Celmixtio non voit formis eloa
miles præcedensibus , per contatonem in mentorum formaliter lu5 furma mišći: 100
coruin macərijs alteratisrefultantas: eadem tantümi virtualiter,ideit caruità viroures aca
ſequuntur in conuenientia , prácter quam que qualitatesalterucas , & cótempeca : as in
quod hæc nobaro m formarum reſultancia muxto retinendo :ergo racione harum quali
ett voluntária ,& fine fundamento , & ex ip- tacun laluancur elementa in (01X10 .
La proceſſus in infioicxm non cuaditur.Tere 40 Sed conita dicta arguitur primo ex
tia fencencia Algertieiſdem rationibus im- ' ipfiusAriſtotelis teftimonijs , in quibusex
pogoacur:eiſdeme niin laborat deffectibus, prætle elementorum formas lubftantiales
& eadem paticur inconuenicncia, Dico fe- manere in mixto procellstur, etenims.Mer
cundo formæ elementares manenc in mixto taphilicæ cape}nalt elementum effe id ex quo
Virtualitergid • It fecundum fuas virtutes at- in exiftenteres fit : Id eſt quo fit parle, alion
quequalicaces . Hæc.aſſertio probatur præno quim priuatio ellet elenienium : & fimilia
tando eſſe triplicem modum quo aliquare's ter qualitaces primæ eftene elementa , quid
in alterapored concineri. Primo modo eile ex illis tiuntmixta per accidens , & pruni )
poreft aliqua cos in alia formaliter, quo pa- de coelo cap.ziaitmixta nioueri furtum auc
cto prima qualicaces funt in elementis , & deurfüa racione predonijnantis elemenii,
forma elt in maceria.Secundo aliquid eft in id eft in ipfisexistencis ; inolos eniin door
altero virtualiter remoto,id elt, fecundâ po- ſum vel furtum inixti acque ratione folius
temtiam pafsiuam , vel , activam : quo pacto fiacerix auc qualitatis pocelt fieri.Rurfosilo
your m: xrum eft in alcero , quatenus conti- bro fecundo de anima cap.4, ait elemienio .
ncrurin potencia paſsiva, id en in mareria il rum forrizas non poire dia ja muxto por mai
lius, quæ in pocentia concinet omnes for mere ,nifi lit in coaliquid quod illas cond
mas corruptibiles.Et effectusin caufa fecun acaralioquin ex mixcoign is to ſublime afa
dom potenciam actiuam continetur hoc l'em cenderet , ferri ad centrum properarcr, aus .
cundo modo,vc ignis genitus in igne genc. que incluſus vaporaret ad extremum , &
ráre, & filiusinpatre. Tertio modo , aliquid aquafluensdilabzrerur :fontic igitur Philo.
poceft efle in altero fecundum virtutem , id lophus formaselementorum lub voaforma
eſt quia aliquas illius qualitares ad tempus mikri in eadem materia per manörd . Confio
riem redactas participar: quo pacto elemen macul Primo ex niixtionis diffi .
ta manentinmixco , quo:ſupolito probatur mielonefuperius aſsignata : eft enim mixcio
conclulo:namelementa l'impliciter , & ab alteratorum miffibiliuin yrito : fed G miiti .
foluce dicuntur manere in mixto , propterea bilia corrumperea:úr per mixtionem , non
enim onines fatentur mixtum componi ex voireotár per illanı: quod enim non eft quo
elementis ,& in illa reſolun: ſed non maneno pacto voiri poflec & non ellene alterala
primo modo , id eft formaliter ; Üt probaca mifcibilia , ſcd corrupca ; ac proinde nonial
eft:ergomaneat,vel fecundo ,vel terriomo yarccur diftinicio : quod non eit dicendum :
do, vel vtroque fimul: & cũ fecüdus modus ergo,negucilled exquo fequitur.Confisma
non fufficiat , vc dicantur abſolute manere tur fecutido: nan mixta quando corruptio .
in mixto :fic efiim ,ctiam mixta func in mixa nia propioquant rollouncur in elementa:
tis : pollunt cnim fieri ex mixcis alia mišta : ſed vnum quodque rcioluitur iti ca ex qui
& non veriori modo efTent elementa in mix bus componitur juxta vulgare phificorum
to , quam mixta : quod non clt dicendum . axioma ex Arißorele 1.pnílicorum capažada
Hinc fic,quod fatendum ſic elemenica mane- promptum :ergo , iniui pater experientia:
re in mixta etiam certio modo ; id elt aicdum experimur lamque quod quurido lignuni
fecundum potentiam pafsiuá matoria , led Viride incédicur , partim abilin aquam pec
eriam ſecundum fuas virtutes , & qualitates . extremitacem effluentem ,parnim in fumun
Contirmatur : nam vt aliqua res dicatur elle refoluitur , qui ftatim in aereni cauricio,
inalia ablolute ; Cufficit quod firin adla tocon partiin incinaren , & puluerem redigious, &
duni aliquam vittutert quæ dic propria ila parciminignem conuertitur.Idcmquc in c #
lius: & cius formæ fubftantialis vicaria :quz- dageribus,cernimuscun putrefcutors 16 -
licates autem primæ , calor , fcilicet frigidi- D1001,exhalationes , & cerraoi reſoluuncura
tas, & humidicas ; & ficidas funt propriole . Ad argumenti reſpondeo negando ante
menrorum , & formarum fubftantialium vi . cedens. Ad primum ceftimoniuin Funfeca,
cariæ : ergo cum ille plinetormalicer nix
11 $ ,ration vbi lapra fect.4 . & Suarez dicunc illarn dif
fis,rationc illarum maneno in mixois elemeni fioncionem offe niacerix print, & perputus
ta.Deniqueznameo pacto elementa funt in illi rationem ,8t nomenclementscongenita
mixto quo mixtio eit mixcibilium alteraro- quæ perfe printani eit compoulo : clement
 1

236 Liberfeptimus, Quajt.VArt

one
icnVII.
i d
e era toru
m
io
tisautem nindarproprie, & minus principaliter, Don opt
i :ac pro vnio ali 7

i a
qu fe c u infunt mixco , fcilicetratio ſuponis apud philofophum pro vnio
ne materiæ, & primarī qualicatum : fauorem ne corrupcorum . Quare focunda folutio Ge
que viderur huic fententiæ D. Thoiu , dum Angelici Doctoris primo de generatione
3.de cælo aitnomén , & rationem elementi lečt. 10.afferentis mixtionem dickynionem
per priusmateriæ primæ conu:nire , quo te alteraçorum ,id eftžvirtu un elementarium
stimonios ductus Suarez aic fanctam Dor alteratarum :illæ cnim lunt quæ in mixtol
Storeur in illo locoʻmujalle ſentenciam .Sed terantur, & vniuntur.Sufragarrfiuic'expol
hæc folatio de ficita veritate, quia, nomen , fitioni Bañeſusvbi fupra qualuwad prima
& ratio clémenci perſe primo conuenit qua Soncinas in hoc7.q uæft.zquad primum vbi
tuor" corporibus fimpulici bus ex quib us.c on . ait quodm mixc io c o r
eft umvnio slemenco ' i f
rum
n tán,tinon
m em e r a in
itat ocum vt dict
u n eſt :ntvielerfalt - quid alceo pro euosde t
a
atelrtateiio
u i t o m e e m e i t c u n o t i x c d i s i b iot t
æq ſaseſ n nes cl cipa , & feace- qouce fi nfmtans i,xtfieon in iqnutuqruojafun al
l
dum diuæer ratiori priinci t omnuo a i m uptaompo,n ndo rguittit
i æ r i m
r p e, & c m f ndoqd o r p o i m p l u
e e
b e c eriæ. T mſ codqrue.c ufntuunrc . Secu
a t a e d o r a us
nirem. æVnd D. sTho . quuaenire mautndum vnu qu eoriaaj eixnqeunirbis alia
pri m per opnreinui dicit ,cuonndum fmec ndo tur e:rſiesd viu icet is ex éle , avteil,
n a a t i
v r orib,u& ſ licib a q s s e c u s l i a u a ſ i n c i d l r a c q u a
,v tempé a s a to ; vlis c mi po
e c e r r a e l o n
u e r r
q iarie co undo filt p m p e r
pdlipcrc c i
t u ó t taurcon ponden : ergd exil aco iboursi
i s c
u e n
n
. mSenti pncum d , q d mnen. nua . uRnedſa te qtuumo ad m'iafmtplimcin
e c o c e i c i u o o
m feicaer
e l qauta ad id quo nooribus pro fec entpiasr canr :tootxeles o
f i g n i
i b u
f so p o n
p e r p r i u s p r o c o r p e n i m e l e m i o n e p e g ai a A r i ſ a f e cund
ic um at en t ti si esl
fipmopflitum tamen uqsuapritur ad idraergiuao fui-t dengdeaner t.conſecqaup.8 . viuen cundnuotri f;n on
im ,per spri diecx de ma pri ga ef . Se re p
ma quæ eft magi ſimpl , & eft id ex quo decur diſtinguendo maiorem : vnum quod?
primo fic compoſicum , & in hoc fenfu fuit que componitur formaliter ex quibusalitur,
loquutus D.Thom.in loco de cælo , præ alle nego:cóponicurxirraaliter coricedo maio
gato ,vnde diffinitio ex 5. Metaphilicæ ades rem . Nutricio enim non firex alimentoſü®
ducta tantumelt materia prima de quaibi perftite,& fub propria forma perſeuerance's
agebac D.Thom.ſub nominc elementi. Ad led exilio corrupro ,& inpacaramalicitráfe
fecundum quod mixca mouentur furſum , & formato,quo pacto etiam diximuscomponi
deorſum per qualitates moriuasex elemen- quod vis mixcym ex illis in quæ reſolmitor,
tis relictas : & quia huiuſmodi qualitates id eft non omnino eodem modo (c habenti
func virrures elementorum , propterea dica bus,fed fubftantialicer tranſmutatis. Tertio
tur moueri virtute elementi prædominan- arguitur : nam ſequitur nequevireates cle
tis,ſicur, & a generantedicunturmoucriip. mentorum manere in mixto : confequensde
faelementa liue grauia ,fiue leuia , quia in fe {truit ſecundanı conclufionem.ergo & an
habent non formam fubſtancialemſed vircu tecedens , fequela probatur : nam cum ad
tém inociua a generante fibi impraſtam .Ad corruptionem primæ fubftantiæ deflrugi.
fecundum dico ,quod ibi loquitur Ariſtote tur cüctacius accidentia,quæ infieri, & co
les contra Empedocleo quiponebar for feruariab illa dependenc,ncque immediate
mas elementorum in mixco formaliçes per in materia prima fubiectantur:eo ipſo quod
manere. Et arguens ad homincm contra il- permixtionen elementorum fubitantiæ cor
lumjait philoſophus non pofle perſeuerare rumpantur neceffe eft corrumpi corum qua
formas elementorum dia in mixio pili effec licares.Refpondetur negado ſequelam , quia
aliquod agens quod ſua virtuce illascontine licet qualitates mixti non ſint exdem nume
rer , & a mutua contrarietare ,& expullione ro qux præ exciteraac in elementis , neque
impediret:dc poſsira vera ſeocencia quæ ne enim de ſubiecto in ſabiectum migrare po
gac formas elementorum in mixto retineri tucrunt : täineo, quiafunt illis fimiles fecun
formalicer: nonelt opus vinculo quo reti- dum fpeciem ,& ab illiscaufác2, ideo dicun
Deantur : fiquidem corruptæ euaneſcunt , tur , & fuuc elementorum virtutesacıllore
formalitæran mixto non retinentur.Ad pri- vicari & , adeo veratione illarum dici pofsic
mam confirnacionen). Suarez vbiſupra no- ac debeat elementa manere in mixto: ficut
mine alteratorum intelligit inillibilia cor- enim calor ferrilicstoon fic idein numero
tupra ſed non omoino pereancia in mixco cum calore ignis , quia tamen eft eiufdem
in quo relinquuntſaas virtutes.Sed hæcfo . fpecicicum illo ,dicitur virtus ignis, & inuit
lucio non placctncque ell conſona Philoſo tutc ignis operari,qui folus eſt ſubiectum ca
pho qui ſemper alteracionen con diftinguit loris connaturale ; & accidens folum agicin
 In vniuer Jam Ariſtot.Metapk, 337
virtute illiusſubieâicuiin oft connaturali. siem & frigiditasem ,& alterani mediani in
ter,vela quo cgrædifur ,vt a principio con- ter humidicarem , & liçcicacem , quæ aliàs,
naturali;4cdocet D.Thom .2. 2. quxfta 27. præ habent virtualicer & .carum effe & us.
art.z.ad cerciam : haur diſsimiliter
cortillorumqualịca . temperare pofluneefficere Sed omnes ifte
tes concem el i vir mpdi defficiuota veritare Primus quidem
quia ex illo ſegujeur elementa neque, vita
tures , & in virtute illorum proprios cffc . tualiterefle in mixco la conſequens.elt fall
otus operantur : fecus aucem alios effe fum ,vtofteadjinusin fecunda allersione:er
ctus proprios formæ mixti ; bosenim agunts go, & enrecedcns.
in virtuta.forow an ixti;quo pacto calor anim ; 42 Rurſus defficit,quia contradicit Phi.
malis in virrute animiz murritionen operam loſopho quidicit multis in locis qualitates
tur. Quarco arguitur:in vno quoque mixros elemencorum formaliter mängre in mixcos
non eltnili vnica fimplexqualucas,quæ dici. aie oni libro 2. de anima capisa 11.quod
1xcom
Iem mixci ad ham fubftantia , tadus Colun percipic cxcedentia lengbi
:hæc lia , id eftqualitares excedentes eo quod
linguicur a qualitatibus elementorum VE gualitares temperatæ , & ad medium reda
pote fimplex, & ad formam ſubſtancialem Čtx formaliter in organo ac fenforiocactus
diftinétam fpečte confequitur:ergo,utdum reperiuncur, & libro z .de partibus anima
numero , ſed eciam ſpecic qualitas mixti dif ljum çap . 1. ait prima côpolsinoneetle ex
kerta qualitaribas elemcntorum acprein- quatuor qualidacibus quæ animalibus in
de nequit :verificari, elementorum tuntua fung.Denique duflicie, quia contradicitAn,
tes in míxro permanere. Propterhoc argua gelico Doctori,gui fepenuncrekgiulmon:
mentum elt triplex medus diccodia Primus di qualitaces forojalcer in cffe mixois acrelta.
allerip in mixto refulare:vnam qualitatem tubat enim 1.p.9.76mar.qadquantü in mix
implicem quæ vircoce s & porelatiue con . to mânere qualitates proprias clemencorügi
incat temperancum aquaruor primarumi & propterea olemēra virtualicer Mile in mix .
!

qualitatum quæ cum jpliselemootorum foc 10,885.dimalo an5.ad 6.atq; in a.d.19 .

mis expeluncur : vt ficur formis elements q* V9104-164adfogunduan,& 103. d. 26.9.
torum ſucedic vnica,Gmplex forma,misari, Dadquarcúdocetmisca habere contra
iga vaaGoplex qualſias ipfius mixtis quam masqualicaces formaliter, quæ per formālub
tuor : elementaribus: qunlitatibus pereun : Lapualem mixti conferuantor regulantur,
ubus correſpondeo , in qua naturale cuiuf- & cohibentur,ne ve adeo alijsprædomine
libecyfiue animalis ex humoribus con . turkcillas ablumat,atq ;omaino,corrüpåra
poſsiti complexio, diuo mixtitemperamen , Şecudis deficita quia qualicaces elemécares
tum conGnica - Ira teniunt Herucusin 01 mancur in mixco acemperatæ ,ficut probašā
ctacu de pluralicate formaram goxhx150 eft : fed ille perlefutficiune præliurc omncs
Iauellus libro 8:huiusoperis quæda4;Conci- effectus ad quos illatinplexponitur:ergo,
! naslib.tosquält. 27. 8 Gregorius in ia difta fuperflua elt limplex illa qualicas.Secüdo in
17.quæſtas: art.2.Secundusallerie quod licet probatur hiciecüdusmodus :cū primo quia
temperamentum mixci,vel cóplexio ficqua dimplex illa qualitas ncquit effe proximum
lipas fimplex capien ,quatuor clemencocom principiữ calefaciêdi, & refrigeradıghume.
qualitates formaliter diftincta in mixto re & adi,& exGcandi:ac téperamentu mixadem
maneno quarum proporcios & mutua pag- betefic proximum principiñr bab operario .
na quotidiec Waiatursaunquam ineo . pun , & non cancum remotum :hoc enim eft
dem ftatu permanet; inuavaromanente na foruma ſubſtancialis mixci:ergo.Major pacers
turali cemperamente quandiu mixcum ſub- quia implicarab vna fimpliciqualitarcopa
Silkktyprghacfenrentiacitat Ponfeca vbifu sacionesadeo diuerfas ex æquo , & proximo
praleâisoadmarginem D.Thomam inops Rubuenire.Tertio:ná autilla Aimplex quali
poſculo3 3 & in 4.dift 44.quæfto teatrlaaglo tasaltvniformis in omnibusparcibuscorpo.
faroad quartum ſed falfo avilatio manile . ris organici,aut difformicce in illis reperin
Num fiat.Tertius cftAlberui de Xaxonia pri triticatram poreltdici:non primum , quia
mo do generatione quad,no . afferendis for- alias cor,cercbru veçur, & occuli ,acmanus
miam mixtionis negag,elle ipſas qualitercs gauderenrcodé omajao temperaméto atq;
elementorun formaliter mancntes,fecun- complexione:quod eſtimpoſsibile.No fecü
dum ſpecjem iu mixto,nequc elie aliquam dú,quia aliàs cor eſsethuiuſmodi qualitates
fimplicem qualitatem fcd elleduas qualita .. fimplices quotſuntpartes diſsimulares vni
tesfimpliccs,altcram mediam inter calo corporis organici, quodelt iacredibile , nili
Y
 139 Librt ofláutOnaft:V.Artic.VII.
qualitas
ergo,
ex ucftius
omnibus illis coalef lesielementorum includit acum 8 , ore This
ceret:quod iam eiustollerer implicitatem : ſuponit ; non ve cumque, ſed ve cohibix
ergo. Tertius eifdem rationibus inproba. tis, & contemperatıs 19tra cerum gradum
itus relinquitur . Vnde dicendum eft , quod ab ipfa forma fubitanduali mistis eius fc
quaruor qualitates elementorum formali- cundis qualitatibusad idapluns difponen :
ter fecundum fpeciéni manent in mixco , tibus , ratione cuius cohibitionis :& modis
ex quibus vnicare ordinis, & proportionis ficationis fit ipſum tepaperamentum in vam
réſultat vna ab iplis quaroor indiſtincta, riartimac fixum , quia fixumterminum non
fed ex illiscompoſsita,in qua mixti tempea excedioqualitas prædominans infra quom ,
ramentum confiſtic:pro vitamen alijs qua- licec paulifper declinet, debita in dopof
litati busfecundis,&proprijs
Huncmodum fequuntur iplius mixtiafwionem
Capræo-
qualitatum fecundaruninonlæ
dit.Decompofsibilitate autem ploriam qua.
Catur
las in 2. did . is. quæſtsvnicaad argumenta litatum contrariarum in gradibus: iremilsis
concra (ecundam ,Ferrariengsin 2. contra.. in codem ſubiecto .,.infra , nempe libro . 10 .
gentes cap.56 .& in 4.cap.81.Bañelius i.de ex profeſſo eft dilpatánduma
generacione cap.10.quæ [l:3. & Fonſeca vbi
lupraſed.f.quiproculdubio eſt San &tiDo
ctoris in allegato opufculo3}.& in loco ad Argumentum librioctaui.
dudoex quarto fententiarum , vbi afferit di
cendumprimo in mixco manere qualitates OSQ_V A M philofophusmore lo
elementorum formaliter; ſecundo , quod ex: gico natura ſubſtatiæ libro præcede
illis reſultat formamixtionis ,quæ eft quali .
tas ex qualitatibus fimplicibus ad mediom
P ciexplicuit: ideftrationé cómunem ,
ac communia priocipia illius declarando:
venientibusreſultans : & conſanac id quod in hoc ,more pkiſico quiditatem fubltana
habet in quarto contragentes Capit. 81. vbi tiæ fenlibilis , id eſtper eiusipartes philik
ait tormam mixti, id eft qualitatem mix cas expomir ,ita vs duplicide caufa obic
tionis ad formam ſubltantialem mixti con- & um huius libri:ab obie &to præcedentis di
ſequucam , eſſe compofitam , & contem- Ninguatur , tum quia minus commune olt:
peracani exæ mixti one fimplic
bet fitiain
orma quali. illius namque obiectum eft communis ram
a
tatum 9 qu it fe ha ad m
u tio fubftantiæ ſeu id in quo fenlibiles cum
ftantialem corporis mixti ; ficut qualicas in materialibusſubſtancijsconueniunt: hqe
Implex fe habet ad corporisfimplicis form ius vere obie & um en determinate ratiofub
mam fubſtantialem , & propterca forma ſtaoriæ ſentìbilis ,feu ſubſtantia pro virilen
mixtionis nuncupatur. Sed quia non eft fibilibus contracta repericor , cum ctiam ;
quinta qualitas ideo diciturnon diftingui quodobiectum illiuscontideratur more Me
a quatuor limplicibus veatemperatis : & Laphifico, id eftfecundum góaus, & differen
guia huiufmoditemperatio prouenic aform tiam , quæ funt compoficionis Mecaphite
mamixtis & eius fecundis qualitatibusab cæ exitcma:nec non reconduin conununia
illaquidem radicaliter , & elfeđive !ab ifus principia:hıc vero liber de ſubflantia ſenci.com
verocompletiue;atque diſpofsitiue iba vita bili compofitionenvphilicati , & eius'exere
ture forma ſubſtantialis iplias ; cohibentie manempe macetiam , & formaai contem .
mucuart qualitatum primarum in fe inui- platur,in quodccceptum inuenio Fonſecam
cem actiuiratem , & pugnaru ;fit,vc temperà quiin arguméro huias:libri octaui-ait.veriul
mencum mixti ſiue complexio animalis non que huius , & præcedentis libriiobicctuin
diffoluatur ſed tandiu duret quandiu emix- effe fubftantiam determinate fenfibilem ,‫ ܐ‬li
tum ſubliſtic, licetaliquaex primis qualitati cet diuerfimode confiderabuni , penes loc
busa primæua contemperatione aliquanto quodinillo more Logico.zin hoc vero mo.
declinet, Ex di& ispatet folutio.ad forinam e phienconfidethru nam ĐThoại: f .
argumenti : neganda enimeft maior ; fora delisPhilofophipntcrpresin esordið huius
manamquä mixtionis , fiué. natikaummixti librilicait.Poft quam determinanis philofophus
téperameajam liceč vnitatem habeatordia in 7.de fubftantiamodo logico, confidkhando feia
bis , & proportionis, quo pacto pulchritu licetşidiffinitionem , & partesdiffinationis ,non
do, & Fähicas nominc vniusqualitatis des alia huiufmodi,que fecundum nationem confidë
fignacur,eum tatncn illa in proporcionc com tantur sin hoc libra oflavo intendit de fubftanto
loris cum debita figura ;hæcvero in contem tüsſenfibilibus. determinare , per propria prins:
peratione humerum conultat: tamen Gim . tipiaaplicando esque ſuperius inquifita ſunt
plirer plures qualitatesGimplices ac formaa logice ad fubftantiasillas, & c. quod cuntir
matur
#

In vniuerſam Ariſtot. Metaph.

mator ex verbis quibus philofophus ipfe ait aſsimilari fubßantiam numero in hoc;
hunc libruin cxorditur , quafi enim acom- quod non ſuſcipit magis aut minus , quia
manioribusadminus communia defcen conflituitur per formami fiue vltimam dif
fum faceret , aic . Ex his itaque diétis fil. fercntiam cui nec additio ncc fuorattio
logizare opportet se colligentes capitulum , fi fieri porelt : Gicut nunierus per vitimam
mem imponere , da&tu 113 e $t ita quid jubstantia. Voicátem , ſubdit tamen Philosophus hoc
F# m quæruntur cauſa , & c, jam vero ve more eflo ,durubllantia quæcitfecundnm
verum
formam
philico 'exactam de huiuſmodi (enabilibus formam , dicens, e quemadmodum nec nismo
Inbilagtijsıtraderet cognitionco ,in quin- nerus habet magis, u minus» ita neque ſube
que capita diuidit librum ,in quorum primo Stantia qu & fecundum farinam eft; fed fi equi
oſtendicillas componiex materia,in fecun- dem ea eft , quæ ſecundumt materiam
aliqui eft . In
do oftendit in earum compofitionem in gre quibus verbis donora : hoc
di formam , deinde propria fornæ cap. 3. to magis , & minus ;
ex parte sateriæ
,hoc
Per veſtigat, comparans eam ad ideas quas eft ,ex hoc quod macera perfectius , vel
plato formas nuncupabat,ab illis verbis,Op- minus perfecte participac torniam . Deis .
portet autem nonignorare quia aliquando latet de in capito 4, oftendit quo pacto materia
verum fignificet nomen compofsitumfubftan fe habcar ad formas ex eius poreonnaed
tiam aut aftum , formam ?& c.concluditque ductas sad alias caulas pura eficientem ,
aduerfusPlaconicoscria , icilicet, quodno- foripalem , & finalum , et ad cranimutantoa
anina ſpecialicer ac diffinitiones non tan- nem generationis atque corruprionis cuius
tum formam fed compoſicam fubftantiam Lubiectum eit mareria ipfa . Quam caprius
import:ntacligaicent,quod aliqux forma lo primo docuerat ingredi composicio .
fincactus corporis , & ab illo inftparabi. nem omnium lubilantuiųin ſenlibrisű non
les , & aliquas elle falcem per accidens cor. ve actum fed vt potentiam : ve pore cunt
suptibilesad corruprionem cotius,ficquede fic ens potentiale, ideliin potencia yo fiat
Truit Platonicorum lcorcnciam , quacenus Ensactu pertörmany. Deniquein 5.& :v ! *
eilenciasrerum fenfibiliumi elle folas torasas mo capite agit de vnione materiæ , & tbr .
fimplices, & has a matcria feparatas inde mæ ad hoc vtex illis far vrluda compoſsi_
Pendentes atque incorrupcibileselle allere. tani , neceffaria : pluraque ibi congerit quae
luat. De inde comparat forunas cuai eoden pbilofophis per via funr,Nubiscannen, 114
Autosab isverbis . Manifor
Platons
Ihm his omiſsis jad:eorum quæ minus tacilia'ya dan
hoc fi aliquomodojnb dentur , atque huic libro magis propria
ftantie numeriſurt,itafune:duon quemadmo* func , declarationem s quinque quæſtiones
dum quidam dicunt, vnitatein j $ 6,01lendens € x citare placerarquca crioridiligentia dil
quatuor modis poſlo ſubitancias numeris cutêre , quarùn pumamateria prirez matie
comparari , feu quantum ad quatuor fubftan ramas potencraliratem in perfectionem at
tias älsanulari numeris habereque verum que dependent127) cius a forma examina
axioma illuda Platoniais inucricum , ſabilan bit :hwinanguc funtquæmateriæ conuc
tiæ ſunt ficutnumeri,t.itaque(ant?lia iubitan 21109T locowadum Lee Secondanz vörazean
tia aſsimilaturnumero ,non vniracum qui dentcriam ad indiuideaconis ctteauma
et ouncrus Gmplex, & abiiračiusiſud bumo Ecoutea ad formas , & noutationes quarum
rorum : qui:materiam cócerutuia hocquod eft fubicctum comparabit.Quarta auteni,
ficut numerus rerum ellcompolicus ex para Sinexplicandis quibufdeur termurun bon
tibus quæ non funt diuifsibilesceu compoti ditionibus verlabuncur. De habicudind ve
ta :diuisio criam difba ilionis, periodinu To illius ad materiani;quo pacio ab illa de
bilia debet tasmia arisſicur,diuilio numeri pende ar,atqueeius potériaeducatur,& plur
rium formarum in eadem inateria in com :
perindiuifibiliaderminacur ,id eft, per voita
ces. Et in hoc quod licaenuderus deftruim pofsibilitate exactam notidiam præcedenis
tur per quancunquc additioncm feu didis Ekadidieliber ,qua proprei,Kuie faciemusia.
qytopear, ita fubitancia rei neque additus. Isli in duabuspoltrondisqualionibu & for
neni naque diminutione paditur: quia ficile marum actiuicacem intentionem , remis
ultima vnitas dat fpeciem numero guia volimo nem atquc carum interfe prendsinatorem ,
umadifferencia dat fpeciem rebras - Ter . &imótempcredibifennhabitudine,modü
ug.in hoc a quod licuonuncrus ett #ion qexiquo hastupidáritEthndiciones tradamus,
perſehaberqueab vana voicare fuum vora Oubas alias, quique'de caulis place anne
tacem , ita lubftancia comopolisa ex males Ciure quas ex lib. siin käčlocum .congres
ria & forma eft vaum perfe quod vos ) Yor releroauimus difputandas. Expliciers
tarem a. forma fortitur . Qgario danique gunmfirttia
Y QVÆ
 240 Libri odaui, Olaft. I. Artic ,I.
th
bet ab albedine quod fic album , vel ma.
QVÆSTIO 1. teriam nullam aliam entitatem habere ni.
De potencialitate , materiæ primz
in tres Articulos diuifa , & co
ATERIAM primam ſubſtan
ciam imperfectam atque potenr
M cialem oftendit Philofophus in
capore Vicens materiam effe hoc aliquid nó
actu fed potentia : quia eius natura in fola
potentiaad formam conäftat:ac proinde ne
que exiſtere naturaliter neque intelligi per
ſe independenter a formapoteft , quod , &
nosalibiiam oftendimus: dum de conceptu
quem materia prima intellectus viatoris for
mare poteſt libro fecundo fermonem feci
mus,quia tamen vnum compofitum fubftan
ciale cum forma conſtituit , eſt pars ſubhan- 糖
tialis,& neceſſario exiftens in rerum natura
ſub aliqua forma ſubltáriali,ficut enim ſubie
&um accidentium exiftere eft neceffe , quia
aeceſſe eſt aliquod fubie & um mutationibus
accidentalibus fubftare : ita ſubiectum for-@
marum ſubſtancialium efle in rerum natura:
quia opporter ſubftare aliquod ſubiectum
mutationibus ſubſtantialibus,in quo vna for
sa ſubftantialis abiecta , alia ca illius priua .
cione ſucedat,dé hocigicur ſubie &to quæftio
præſens controuercicur tribus articulis ter-
minanda, quibus eius in perfectionem , po-
tencialitatem , & dependentiam a forma in
exiftendo enucleabimus,quafi veritatisgra.
oùm exfpicis hoc eltexncotericorum opi .
nionibus, & argumentis , quibus inuoluitur,
decerpentes .
ARTICVLVS I.
un materia prima gaudeat, entita-
te actuali- diſtincta ab entitate
formes
N hoc articulo inter illos qui admit ..
tunc materiam eſſe parcem lubliantia
lem compofiii naturalis, & minus per
fectam quam formam , atque in potencia
ad illam ( cum his enim elt præſens noftra
diſputatio ) crefuerfantur fententiæ pri-
ma quorundam , quos refert Sonciñas hic monio,philofophialtegatò ex hoc,cov.in cui
quæft. 5. afferentium mareriam primam ius vertamur comércio , qua de caufa nomino
non habcre entitacem actualem condiftin . nibus etiá cógruentibus niatoria ,& format.
Etam ab entitate formæ co quod puranty, philicorú cap.7.& 8.
yel materiam habere coram ſuam entira.
sem formaliter a forma ficut album ha
li forma entitatem faltem actu diltia
Cam . Secu
entitarem , nda
ailer mar
it eri alem
& c actu dilinctamamhabere ab
actu
enticate.forma , co quod ycl eos encitas,
actualicaś quzdam eit : vel falcem actua.
litatem aliquam intrinlice includirabaciua
lirare formæ realicer condiftinctam , itado .
cent Suarez tomo primo dilpuracione 13.
fect . & como fecundo duípuratione 31 .
4
..
fect. 10. & 11. & Fonſeca libro 5. Metaphi.
ficæ cap.8. quæft. 5. lect. 3. vbi itabiliunc
pro certo , & indubitato fundamento om
nem enricacem realem propria , & intrin
ſeca gaudere exiſtentia , ac proinde hanc
non effe materiæ primæ de negandam , ra
tione cuius materia vc entiras actualis a
forma diſtinguecus ſecundum cogitarem ,
verű eciä fecüdū inclufláac übı idenrifica .
cam exiftentiæ actualicacē. Ncque contene
tus Suarez tribuere propriam cxiftentiam
materiæ primæ , ad huc ci in fecte. Il.dil
II. a
putacione 13.audet cribuere partialem lub
Giftentiam . Tercia nihilominus tendencia ,
& vera eft aſſerenriuni materiam ennica
te gaudere parcialı ac ab encitace formă
diftin &ta ; actualitatem vero nullam phi
ficam habere nifi formæ : ac proinde in ra
tione actualitatis non diftingui a fo 'mæ
actualicace , hæc eſt communis difcipulua
rum Angelici Doctoris : quam deffendunt
cum fuo auctore Caiccanus capit.5.de ca
te , & eflenda. quæft. 8. & 1. part. quirkt.
66. art. I. Capreolus in 2. ditlin . 13.quælte
1. Ferrarienfis. . concragences cap.4.1140
ricus , quodlibero 6. quælt. r. Bañctius pri
mo de generacione cap: 3.dubio vltimo,Só
cinas lib 17. Mutaphiſicæ quatt.19 . & in hoc
lib. §. quæſt.5. nec non Flandreulis hic go
art. 7.um& libr 7. quxlt.Impr
quæſot.6.art. o cuiusSoto
4.art.3. decl1.a
phil icor
sacione lègueness apponuntur alertionesa
Refpondeo dicendâ primo materiam prima
propria entitate a forma diſtincta realiter ,
gaud illaque
ere tiot formalaflcr
per crea em non
habeare,hæc adalolo Deo
tio latd an ,
çur aduerſus weruarque modum defendendi
psimam leasúncia, & probatur prima pars:
nam materia elt ensin pocentra, formavero
eltons actuale , imo forma chadtus , & è ma
teria eft ipfa potencia , ut patecex cestino
phiicu
dic 8.nu
licsorü
hilca
o , p.
qu7.& ncup
od grece por ēcianatu u dirsã
fer:ilia ndq;a
informe:hæc vero dicitur Encelachi , id eſtá
artus
 Ti puniuerſam Ariſtot. Metaph.
aftus , & formans corporis pulchritudinem teric entitatem ab cntitat: foru! & 4 phí
actualitatem arque parciuin ordinataru di- licorun tex.d.locum diftingui scalicer a los
Itinctionen : fcd pocentia, & actus mare- caco, Secunda pars probatur primo,num vel
sia informis , & forma non poffunt non gau materia haber från entitatem a forma vc
dere diflinétisencitacibus : eadem enim en. a formali conllitutiga com quo fit iden :
tiras quo pacto porencia ,& actus , in formis, & hoc iam eii excluíum : vel vracaula for
& c forma,&mulporeftelſe ?ergo. Confirona- mali , velut a caufa efficient!" : at nulla ex
1 :15,& declaratur amplius hæcratio : omnis his modis : crgo : maior parot à Cufficienci
diuifione:minor
perfectia deber diſtingui realiteraſuo per- batur vero pro parte primapro
: quia effectus formalis incrintice incle
fectibili, & e contra ; fed forma elt perfectio
materiæ, veparec,ex hisqux Philolophus in dir formam , qua rationcàlbum includicado
hoc libro acque commencaror de marsria, da bodinem , & homo animam , quia d'effs *

forma procellantur:ergo. Secundo proba. &tusformalis illius. Maccria autem inluzen

tur :habicudo , & ordo caufalitatis materia ;
non folum ad compoficum , fed etiam ad for
mam cerminatur, vr libros.lace explicamus:
1ed habitudo realis cault , & effectusempecit te probatur: nammateria cum fit incorrup
gebno vtriufque extremidiflinction : ni
hilenim elit quod refpeétu dui iplius exer-
ceac realem cauſalicacem : crgo , opportet
aliain ellc realem entitatem materiæ a foro
me realitate.Simile argumentum deduci po
Icft exreali vaione , quam Philofophus in
capite vlcimo huius libri docer inter mares
fiam,& formam interueniru , cum yniorea
lis nihil aliud dic,quam nexus ac vincula ex
cirate nullacenus includiciacriatice formain
aqua encicaciue , & adequatc diftingul.
tur , vc oftenLurn eft.Pro focunda aat : in par
rabilis
tibilis , & ingene per
ett a folo Deo
creationem.Secundo probaror : nårn mäte
via præ intelligitur, & c præ lüpponitur actio
ni cuius libec agentis naturalis : quælibet
enim productio fue adtio caure focunda
haceriam præluponit :ac proinde nulla cate
fa fecunda producic macerie enritatê , alias
ex nihilo producerer : quod libro præce
1

dencioftendimus effc impoſsibile : ergo,lo

tremorum diftinctorum . Quartum denique lus Deus per creationem illius producere
exſubftantialimutatione delammitur ,per poteſt enticarem . Tercioquia licut for
quam eadem materia dia =rſas formas füc. ma nequit effe&tiuò cauſare entitatem ma
celšiuerecipit :hæcaütem diuerfarum forma terix hac rationc :ichniquefortialiter il
marum ſucelsio in eadem nidteria neutiquã lam date poteft : nam præluponitur mate
pocelt faluarijoil diftinétam encitaté habcao riane dum actioni agentis producentis for
materia ab enticatibus formarum ,Quod pro mam , fed eciamcaulalicaci foraiali fornia ,
bacur in hunc inodum : quorics aliqua entia Imo cum forma fit effectus, & terminus ge
tas abſoluta ſucetsinelubetrebus ellencia- neraciónis naturalis materia prazſupolita
liter , & euticaciue diltinctis , opere præd caufalitati generantis , a fortiori debet ip
din clt illā abiltis effentialiter; & entitariuc fi forma introducta , & cius formall of
dihingui :fed per generationens naturalem fectui præſuponi viillius receptiauin; ſed
mareria eadcm ſuceſsive fac lub diuerfis electus formalis nequit præ intengt adt
formiseffentialiter & cntitatiue diſtinctis præfuponifornæculus eft effectus : ergo;
per generationem enim ignisex ligno ma . implicar mato:iamatonnahabere in gene
teria queerat ante ſub formalignt, poftea te caure forntalis fuani eftiratem .
stat ſub forma ignis, quæ eflentialiter, & z Dibo ſecundo materia ficuthabece
entitative diſlinguntur:crgo. Neque initan- ticaterii dinctam torinzenticare 3104
tia eft quæ adducipoteft ex albedine qualithaber propriu differentiam per quam in in
celsius fubeft diuerfis relationibus fimilitu tahi fpečie parcali puræ potencia conilla
dinis,ſcilicet,& diſsimilitudinis, propter tacuit , & a formadiflinguarur, poteft quæ
terminorum variecarem aan albedo tunc hæc viruma differentia;Motaphilida matem
non ſucedit formis diftinctis encicatiue , 17 tiæ actualícasnuncupat .Hic conclufið
milicudoenim ,& diſsimilitado præter qua præcedents deductiúr máhifello : Impliit
quod non funt formæ abſolutæ adhuc non cateniru maréliam ,& formamielle duo con
funrditincte entitariue,fed tantum fornoa. ftituti, & diſtincta in generecritis: quimidao
licer', vtpote cum eidem albodiais entita i bus confitutibis gaudeant acque diſlin.
tiidentificenter; vnde majornofter.dicus.n čtiuis. Nihiloinın osprobaturquoad ingy
lus manet in concufa , quam ad Vera las partes. Quo ad priinā quidē,primoquia
Philofophus exiftimauic ,quod ex illa otten , inacería priroa haberpropria realean entitas
dere ſe puraiprimophyficorum tex.sr. Mam tē:fit enim percrearionëque terminaturad
terian noncile formannidelt aliain ells ma cusdeale; qua propter inter ipfam , & nihil
Y
242 Liber odluuus, Queft. I. Art.I.
clilla ditantia quafiinfinita quam fupra do contineret quia ominis et
fatem poffe
cuimusinter qihil & terminunt creationis Tentialis differcatia eltałualitas Meraphudia
ca eo quod ingredicur compofitionem Ma
verfari. Rurfusracine:limilitudinem , & par
ticipatiodem diuinielle,relteD.Thom.i.p. taphilicam per modum actus decerminantis
quzft. 14.art.Ii,ad tertium ,quietiá quælt. rationem genericam quæ in eadem compo .
44. art.z. docet materiain effe parcemcom . fitione fe haber per modern potenciæ & de.
pouci ſubſantialis potentialem : ſed omnis tcrminabilis.igitur cum cale maceriæ diftin .
resgaudens reali enticare fibi propria per Eiuam lic vlrima crus differentia determie
quam ſpecialiter participat diuinum effe, & Dans gradum gencricum , & per modum de
ingrediturcompofitionem alicuius terrijde terminacionis illan Meraphilice compo .
bec habere aliquam vltimam differentiam , nens , coqueniencer Mecaphiſica actualitas
vel modum eſſentialem qui fit eius diſtin- macerix nuncupatur.
Ciuum :ergo. Secundonam quidquid eft in 3 Dico tertio materia nihilominus in Materia
aliquafpecie eciam partiali, & in completa fuáeflentianullum actum includit. Hæcal. nullies
debechabere differentiam vltimam per quã fertio Natuitur aduerſus Authords iecunde eftalia4
in tali fpecie conſtituatur , fiquidem pro. opinionis: & probatur primo: nam materia litatis
prium munus differentiæ eſt conſtiruerefpe prima eft pura potentia : fed para porentia
cicm vc libro 3.ex Porphirio traddidimus , eftexpers omnisačtus & c formæ ,licuc & pu.
Sed matcria primaeftin( pcie naturæ partis, rum actum oporcec omnis porentiæ exper
& potentiæ :ergo. Minor paret,quia eft na. temelle :ergo. Maior probacur Philofophi
Lura , & cum non fit omnisnatura , erit fpe. teftimonijs ,in quibusillam puram potentia
cies quædam paturæ quatenus ſpeciali mo: appellat,conſequcoter que ciowaem attua
do atque à modoformæ côdiſtincto eft prin litarem Phylıcam denegat. Primo panique
cipium moras, & quietis: eft etiam fpeciali Phyficorum cap.7.tex.49 , materiam non
modo pars ingrediens compoarionem to effe,hoc aliquid, fed per aliud principiū ,ſci
tius: denique en ſpecialis quædam poten- licec formā: quafi dicatmateriam perſe non
tia:eft enim effentialiter &formaliter ipfa efle ens actu , fed cantum per aliud priocis
potentia pafsiua & aptitudo ad recipiendas pium , quod en forma. Cui confonat pultis
formas fublanciales: vi egregie aduercit So monium capitis primihuius libri.Vbilcha
to in loco præallegato , $. Secundum dsbian bet. Materiam eam dica qu & n0n actu hocala
ef. Tertio nam quidquid habet diffinitio . quidyſed potentia eft:idestmateriam dico eile
nem , vnitatem ac diſtinctionem ſpecificari , illam quæ eft pura potencia expers cuiuslim
Pltimaabere intrinfecum diſtinctiuum ac bec Phyſicæ au & ualiracis & formæ.Similia
differenriam per quam ſuo modo his haber 7, Metaphyſicæ ,tex.8.dicens 1712
, & conſtitui in nitate ſpecifica ate teriam lecundum fe neceffe qnid ,nec quan
quc ab alijs(pecie diftingui poſsit: ſed mate tumenec quale,nec aliquid aliorum genera:
ria diffinitionem habet:diffinitnamqueilla quia nullam fecundum fe habet actualitate,
Ariſtotelesprimo Phyſicorum tex.62 dicés & 1, Phylicorum.cap. 8. texru78. dumat,
materiam elle primum fubic & um vnius.cum materiam elle ensnon fimpliciter ledimpo NH

jufqueexquo fit aliquid cum ingit, non fecü tentia . Philofopho conlenecD. Tho.i.pe
dum accidens. Habeceriam vnitatem acdi quatt,66, art. 1. quæft.q.de porencia art.i. &
fintionem fpecificamo:nam materia fublu quodlibeco 3. art.d. Secundo probatur: nein
nariam corporum in omnibus eft eiufdem hac ragionë materia ncquit exiſtere dine for
athomæ (peciei, & ſpeciediflinéta à mara . ma etiam de potencia Dei abſoluta , veido
ria corporum cæleftium : fatione cuiusdi tim oftendam , quia nullanı actuglicacem for
Nin &tioniscorruptibile corpusdiciturdiffer malem habec in ſe niſimedianteforma, per
re genereab incorruptibili, velate oſtende . quãficcapax exillonrix :crgo.Tortio ,nā no.
mus libro 10. ergo. Tandem poteft oſtendi me actus abſolute accepta ſupponicprofor
bæcpars omnibus rationibus quibus Flan- ma;fuc'actualitate Phyfica & ſuperaddica:
drenfis hic quæft, 1. art.7.& lib . 70 quæſt.4 . quo pacto forma abbiettatus albi, & forma
art. 3.arque Soncinas in locis præallegatis caldi eft,id quo ligonelt actu calidūzled ma
probantmateriam eſſeens reale, & ſubtan- teria de ſe elt informis , quia nullá includic
tiale,diftinétum realiter à forma: illis nam- in ſua ratione formali, forma ; ergo abfoluce
queplane cöuincitur materiam gaudere alio diceda ettmaceriā primiâ effe,purā porencia,
quo eſſencialidiftin &tiuo per quod à forma nullüque actu in fua eflcaria includere: actua
realiter & effencraliter diſtinguatur.Secun- licas enim illa Meraphiſica , quamilliatribui
da vero concluſionis pars nempe hoc diſtin musin concluſione præcedenci , 116 exorable
Etiqum conuenienter Mecaphicam actuali illam à racione peræ potentiæ:quia ett actua
litas
 In vniuersam Ariftot,Metaph.
jitas fecundum quid cum ipſa fcilicer pu-
ra potencia identificata vt pote formale
illius conflitutiuum : formale tamen non per
modum formæ phiGcă, fed per modum præ
dicaci,& conceptusobiectiui ipſam coniti formam ; & hocipfum denotatin atris tefti.
tuentis determinate in ratione calis , & ab
alijsdiftinguenris : vnde cum illa ftac opei-
memateriam primam elle puram potenciá
fimpliciter nullum a &tum per modum for-
mx includentem eflentialiter.Quarto 'nulla
eft aſsignabilis formafiue phiſica a &tualicas. ctionetde;n&bæaliud
quæ in mareria effentialiter aut intrindce ihn
cludar . Quod patet ex clud
aćtum urquem illi poflu præfaendaouo&o
o ti mnreems
atri ,a e
ut ni i ar
lle ccu effe aliq for
ma pbeurerme odu a&mus prin ;s 8c htocn ua po .
teit dici:quia mex dictis conlil mater on pri
ac i al
mam efle , pura poten ad oninaem for
m t
mas , & primu ac fimpl m ſubii a s qu
o
aliud prius ; & fmimpl ex ect
icius in ratione ſuumbietti
non potef dari :fi aure effet mate com
r
polita ex ptoten , & fmorm aliqu , iaaut gele
ſec limpi quætida form a, detraa ra
tia puræ peoxrco a,p m ri aac Gim eretfuurb -
m pl io-
cti:ereni neqtuieæform i,nequ coimcpiso
m a e b
form poffu puræ porfeincumi ,
inclu
d a n tiæ
ens & fimplicis
aut primi, m t
tinere ,potencial ius ſubiecti rationem re.
namque ,prius, & Gmpli
e
cius effet'illud ,quod ſe coco eft poreocal , &
formæ præintellectum , illiuſque ſuſcepti-
uum :ergo.Aur eſſer exiſtentia , & neque hic
actus poreſt materiæ fecundum le conuenie
re,cum vnica tantum lit incompofito patur
rali exiitentia ( quod luperius probatū fuit.)
per quam omnes illius partes lude extra cau
fas,cuius materia non fit capax nifi median-
teforma. Acque hoc amplius pacefiet , cumi
oftendimus articulo ſequentimateriam pro
pria exiſtentia non gaudere. Auc candem
actusille effet lublidēcia parcialis,quam ecia
illi conaqurtribuere Suarez : fed neque sa
lem actum poffe ci fecundum fe conuenire
parec , cum quia teite D.Tho.i.parc. quæit:
75.art.z.animæ bratorum nó funtperfe ſub-
fiftentes, id eit non gaudeot proprijs ſubli-
ſtencijs : quiaperſe nonhabonc elle , neque
habene
operationem ; ſed omnis carú
operacio eſt coniun &ti igicur cum materia
perſe non habeac operari; nec perſe habeat
effe: fruftra datur et propria ſubliltentia. Tū
ctiam ,quia omine ſubiftens poteftdici hoc
aliquid, co modo quo eit ſubfiitens,etiam g
lit pars: quo pacto docetD. Thom . art. 2.9.
allegatæ animam rationalem efle fioc alia
quia parciale , & in coniplerum ,quia cft ſub
fiftens propria licet parciali gaudens (ubli-
fentia , quatenus per modū partis ſubfiitit:
fed materia negat philoſophus quod fithoc a diuino,quiilliuspropriam ideam non ha
aliquid : vc conſtat ex refimonijs pix állega:
cis:ergo. Tum quia primo philicorum text.
steaicphiloluphus triaceriamcife propelub
ftantiam , id eft , inporentia vt fubfiftat per
monijsın -quibus illam pura m appellat po.
tengiam :ergo.Tum denique;quia D.Thom .
in arc. praximecitato in folutione ad pri
mum diitingueosduplexſubliitens, ait allud
efle comiplerum ;& hocexcludere in "perte
r
effeinac complecum :quod
, & fo
enti
am
cide
ntis rmě
materi a fort put exc ab hu
iufmoalioin comp iori fuabnGs (lenltuedimater
priməd:iin perfècleto ; igitur non poteifat
negar Suare ;qturionnéimn hac lua affer ;
qua paerti z-mare la fribu fubfi tione
r it f
Docto Anegaenl ; të brus färso tentiatmë
contr ri icquoib tam illnibusdåep cè
tio man cátolte , &ushut en ter usten ër p
a d i
e .Ex nia as a tentia
compr
.
4. Soebdatcaoant argü i . Prih , nam ex
mulcip capriaté vidéitüut mateiro pri
mam lpircoipri entitá a frorm enitaimta at:
ftiocta noin gaaoudaede,rl epre quia
i m d extedef.
r o e
t e m m
. i .
qfe uæf 在ha D. Tho part:
uertuntur; & lunt idein Tübrečto licecFatiba
ne differant. Vndé Dlonifius cap.j.de diui
nis nominibus ait bødum effe, illud quod ve
pulchrum laudatur: Ávareriam autem , tion
effe pulchram ,reltarur Ploroandialayo Hi.
piasmaior depulchre: igitur neque bonicate;
neque entrare gaudebit. Sccundo deffacili
vnitatis:namo neque eft vnanuineřice neque
vna ſpecificepolicie :eo quod fecundum le
non habet formam :omnis 20cém vnitas etiã
numerica atque diltinatio prouenit á forma
vedocet D. Thom . opufculo, 31! cap. si&
quætt. de fpiritualibus creacurisdit omnein
ditinctionem materiæ prouenire a quant
tate ,lub indicansibiplomátetra Hollamar
fa prięcipium diſtinctiuú Vnde etiaan PKI
lolophus $ . hujus operis tek:'16 . compa
Šat vnitatem generis vniratimateria in hoc
quod licüt genus per platiün'differentiaru
contractionem .traBitur ad plitres fpecies:
materiaperpluriuto fotrbarumi determinae
tionéerabitur adplures ſpecies,reductius,
verbi gratia , ad hominis fpeciem traäicus
per forniam0hominis , & adfpeciemignis
8 1 ts
elien & & hicdeal . Quod veru
elle non pofler di maceria de fe lpecificam
Anitatenis haberer:Tertio deffe &tu cognofci.
bilicaris ;quæ eftaltera paſsio eniis nominis
veri ſüb intellecta : maceria autem non eſt
perfe cognofcibilisab aliquo inrellectu: non
Y 4
 Libej ocłanis Quaft.I.Artic, 1:
bət tellsD.Thom.i.part.quxſt.isbart.3and ctionem erac ornata accidentibus a quibus
ab Angelico authumano ,quia neqa9 pro : prouenit pulchritudo, telte D. Thom .part.
*
pejamiLushabent fpeciem ,neque polluno 1.quæł.66.art. 1. & proprerea materia pris
illam cognoſcere aili per formam :vnde Phi malicec bona fit , non tamen de leeft pol
Tofophus, cam in hoc primo capite buius chragoia eft de le informis , in anis , & va
ottagilibri,quam in primo phiſicorum cap. cuaoulliusformæ gaudens ornaincnto. Ad
7.00 patcriam nonfecundum fe fed tantum ſecundum reſpondetur degando allumpcū .
per analogiam effe cognoſcibile . Canfis. Conftat enim cx ſecunda afferrione mate ,
matur,nam Philofophusprimo de gepera. siam efle ynam vottare realı, & poſsitiua co
tione cap.3.tex, 21; appellat in acestawy fion modo quo gaudereflentia diffinitione, & en
.

clis:eo quyd ,idipquod aliquod corrumpi pitate,quia tamen yaitas illius eftvnicaspure
turetnonçns:osibidem cap.10,410ingono Af potenciæ fecundum fe formam non inclu
rarionenatucali corum qucariipfegumascu- dentis,dicitur vna negatiuo , quo pacto ecia
iuspropofitionistentuselt,foto m.compoli. dicitur non ensgextremum nanqueadeô dia
tum præ exiſtegs quo ad omnes partes per danseft ab actualizace forma materia , vidū
generationen Båturalem , noui cowpolici ad illam comparatur negationem citis , &
illius loco alterum ,lubriagadoSu
perire,& :vnius videaturfubire, & ab illa poſsiedeno .
fragatur ibidem D. Thom.lect. 10.fed lima minarı:Vnde falſo Suarez ybi fupra nempe
teria propria gauderecencitato neque eflcc tomo primoMeraphilice diſputatione 13
dicenda non gns, qug in generacionenatu Rectalnegar huncmodum loquendi , funda
rali,noui , & corruptione præ exiſtentis cão mentumque illius in efficaxcit, quod acud
togym in torunuyercerétur: ſed tancü
pofitirogym únicas in alijs encibus pro formalıotnoga
fieret co nuclio atgue fuceísio formarum in tio ,& pro ſublicacto elteottas pofimua , ita
cadem numero maſerja:ergo propria encica vnitasmateriæ pro formali eft negalio , fed
té non gauder.Ad hoc argumentum refpon pro ſubftracto elt poſitiva :igitur acquie di
deturper lngula capita quibus nicjeur pro ci vnitasmateriæ magis negatiua ,quam vni
priam materizepticacem denegare. Adpri- tas cujuslibec entis etian actualis , & com
mum quidem dicendum eft juxta ea quæli. pleci.Neganda eft enim confequentia , quia
bro4.de huiufmodi paſsione entis quæ no- in alijs enubus vnitasnon includitinformi
mine boniadelignatur,adnotauimus , quod tacem ,id eft , formæ negationem , quam'td
materia elt bona ficut ,8c ensa Deo creacu: men includit vnitas materiæ ,quæ dc fe nule
deillo enimlegimus.Geneſeos primo vidiç lanz includis formam . Ec propierea fpecia
cuits efecerat , es erant valde bone , & 10a li iure hæc materiæ voicas debet dici nega
iradi.D.Thomsi.part.quælles.art.gad term ciua, quam alterius encis yolcas,quem loqué
tium , tertio contragentescap.20.9412.ca. dialodum feruanr, & deffendunc, atque apa
mea ipla materia eit in potentia adformā, probant veri diſcipuli Angelici Doctoris,
quam appetit habere,tanquam terminu luze vi Caiccanus T.part.quält.z.arte 2. Flandrea
napaſalis inclinationis : illa, Vero a nemine fis7.Metaphilicequält.tract.3. in hoc 8. 96
spesasur propresteiled
S BIOperfor mam ,ex
rationefor
tancum
hoc capitedicia
1.art.4 .atque Bañuliusprimodegeneratio
inccap.z.inlolocignead quartuin ,& ex hoc
furlecundum legon bona ea non appecibi patet ad formam argumenti facti. Ad teſti
lis,velappetibilis bona analogice peror monia enini Doctoris Sancti dicimus , quod
dinem ad formam ;quodnon obftar quomi- in illis cancumoliendere voluit ynicadent
nusin la gaudcat intrinfeca bonitatc : licno materiæ primæ efle , negatiuant ad lentuin
cane creaturæ obftat; dici bonam analogi- explicacum . Aditeſtimonium autem Phi
i veut de pominacione extrinſeca a di lofophi;quod proprereamateriæ voitatem
vinabonicare quatenuscdtillius quædan in yaituti gencris comparauit ; quia reductive
præho acque participatio quominus alias proprerformas q4a5- recipienepars pluria
fuam habcacinsonlecam creatanz bonicare . fpecierum ;hoctamen non obhát quominus
Pulchram autem quia tefteD.Thom.1.p. in fedproprian femper & intrucam reci
quæn.3.0.317.8.9.3.art.2 :addırſuprabonum neat ſpecificam vnitatem . Ad tertium rer
tres condițioses;integritatem ,fcilicee clati pondetur negando all'umpruna, quatenusin
tarem , & proporcioncm ,non dicitur de quo condicillam cognofcibilicacis modum maca
camque dicirur bonum ,vnde hac de caufa riæ qui eſt paisio chtis negare : pro cuius
la fuic intornisin anis, Vacu Vidici ol." doclaratione nominillo oporoeticorum que
turGeneſgos primo quia licec iam cancel. dacuimus libro z. quæft.4.artása.vbi diximus
fetbonicare, & ennitate propria gaudens el materiam primam nedum a diuinofod ctiá
Centiali,non dam canyen ante lucis produ : ab hämano intellcctu pofle concipi qurdira
τιμος
 In vniuerſam Ariftot. Metap , 34 /
tico, proprio ,acdi finĉto conceptu , quita cognitione mutationis , & formæ ducto : cá
men abordinead formani autab ipſa forma aucein quæ per alcerius timilicudineni , &
connocura non præ ciudat:cuiusoppoqitum per remotionem alterius præuio difcurtù
videtur a fèuerare Suarez ibi relacus , poltra Capturi cognoſcuntur;merito dicuntur cog
tamen (ctentia eft certa , & a Flandreng hic nofci cancuni per analogiam ad alcerum . Ne
quæft. 1.arc.5. & Socinare quæít. 2. pluribus que eltlimilis ratio deforma ; licenditfinna 赛

rationibus comprobata , vnde in hoc fenfu cur in ordine admareriam ,illam enim phild
negari non potelt materiametle perfe cog- fophus iure oprimo ncgat cognolci per ana .
noſcibilem ,id eltyapram terminare concep logiam,ad materiam .Tum quia non pendar
tum quiditatiuumi ac proprium ipfi ,quia ta- fecundum fe ,id eit ( cundam communem
menneque propriam , & adequacam fpecie rationem forma a materia:lubuantiæ enim
fui imprællam in incellectu creato aut in ſepararæ, & anima racionalis formæ func 10
creato habere poteft;io illo quidem quia ne dependentes a materia , com etiam , quia ad
guit eum mouere:inifto vero ,quia propria cognitionem formæ ad huc dependentis a
ideam non habec Deus niſi coris compleci : materia non præ exigicur in nobis difcurfus
ncque poceft concipi ab intellectu concepe præcedens per remorionem materix nau !.
tu adeo præcillo , vt abomnialio præfcin . per comparationem adillam .Tum denique,
dar ,qui nimo neceſſe elt intellectum pottrữ quia forma non cit propter materiam ficut
aliquid aliudconcipere antecedenter , & cô ' materia elt propeer formam :& lillain ordi
comitancerad conceptum materiæ : anrece- nc tranſcendenculi refpiciar:non tamen ab
denter quidem , quia ex eo quod nofter in . illa mendicatLuam perfe&ionem ac cogaof
tellectus percipis ex ligno generariignem cibilitatea :iedpocius illam relpicie vo per
perlubitantialeın mutationem quali dilcur- tectio luum perfectibile, cui trebuit elle,
rendo venit incognicionem fubicctiac ma. perfectionem & cognofcibilicatena.Ad.com
teriæ quæ corruptioni vnius , & alterius ge- firmacioneni refpondetur quod in primo te
nerationi ſubijcitur, & etiam potestcognoſ fumoniu,materiadiciturnon ens non abio
ciper analogiam ad lubie & um formæ artifie lure,fedrefpc& iue , per comparacionem ad
cialis adiuncto quodam diſcurſu negatiuo furmani,& ens actuals formatum , in fecua
Exco ,enim ,quod ficut lignum de fe non cft do vero propterea dicitur ,,totun arutari in
aliqua figura, colligimusillud effe in pocen . tocum quia abſolute incalmutacione fubm
ria adonines artificiales figuras , cathedræ ; ftantiali corruptio ydiuscompofci lubftan
fcilicut, camni & calcaex co quod materias cialis ſequiçur ex generacione alcerius,& ve
neque eit quantum neque quale neque como rumeſ diceretotum præ exiltens corrum
pofitum (ubftantiale,colligimus efle puram pi, & tocuni alterum denobo generari.Val.
pocenciam ad omacs formas , per negatio- gulque philofophorum dicic , lignon igna
nem , fcilicet , acremotioncm omnium for: luc ceolum toruni, in ignem conuerti , &
marum ,concomitanter vero , nam concep ignem incineres refolui, ex hoc tamen non
tus spre materiæ cft repräluptatiuus illius fequitur vtrique notationiidem fubiectum
ordinis potențialis acque cffencialıs materia potentiale non fub elle . Secundo principa
quorefpicitfornaam
inain in obliquo non:ac proinde
poteli non ipfam for açta
repræſent liter,arguitur
liter, arguitur ::vbifunt
oportce vbifunt
cllis duasduo encianciu diftiaa
actualitates
re:ideo dicitura philosophisac Mecaphifi actu diftinguantur , cum diftinatio actua.
cis,materiain fecundum id non cfle cognof lis a dillinctis actualitaçibus proueniac led
cibilem ,quo fuppofito.Adprimum teltimo nareria ; & forma exidantes incompolia
nium cxD . Thom.adductum dico niulta a to ſubſtanciali funt contra actu diftincta
Dco quiditatiue; & diftincre cognolci de actu enim gaudent proprijs ae dillinct18
quibus proprias adequacas ideas non habeti entitatibus,vt dictum eft:ergo gaudentpro
Partes namquc cognoſcit.per idcam çocius, prijs , & diftinctis actualuacibus : ac proin
privacionehiperideam fonose oppolita , & indemateria noneſt expens proprix actudo :

malam per idcarb boni.Nihilominuscames litatis, Propter hoc argumentum ſem

partes, priuationes & mala lccundum pro quencem articulum in con .
pria diftinétiua cognofcit . Adfecundum ex troverſiam vo
Philofopho,patetex dictis:1bidhim philo . Camus
fophus non negać niateriam côcepcum pro (
prium.lui pofle corminare,fed tantum nugac
* huiufmodi conceptum poffe haberi per pro
priam materia Amilitudinem impiäflama ;
aut poſle a fequi abſque præuio difcurfu ex ARTI
.
polle
 1

246 Libri octaui,Oleft.1. Artic. II.

ARTICVLVS II . namin icto composto vnica tantuni oxi .
fencia ci per 990m omncs illius paries
attiantur : fed exiftentia totiusuon citim
An materieprime dumeft aparte mediatè in materia prima:ergo materianui
rei aliqua exiſtentia immdiate,o liasexidtentiæ eftinmediatwin fufception,
maioresactoali
ex proprijsconueniat, licetpartia . baca:ex denti
præcetatis librorelinquitur pro
cnim vliinæ condicione
lis, & imperfecta oftendimus vnicam dumtaxac exiitentiam
debere elle vnius compofsiti vltimam actua
5 Nhoc articulo duplex verſatur fen- litatem :quia vleimaactualitasnon compati
tur fecum alterios vlcimæ actualitatis ( ocie .
tencia : altera affirmans, quam tuen
tur auctores præcedenti articulo rela tárem. Minor vero probarur :nam immedia
‫میثم‬

tam fucceperium exiftentiæ

ti pro fecunda fententia, quiadeomordicus compofitu totius eltiplum
deteadunicacicacem opnem concomica . m , vel ſupofsitum :cum igitur,
ri propriam exiftentiam ,vt neque materiam nequeatejuſdem ačtuselle,duplex inedia
primam ab illa vniuerſaliregula velintexci tam ſuſceptiuum , nianifelte { oquiter non
pere ,cum tamen qulla ficlex bominüm pla- efle materiam primam exiftentiæ focios im
cico condita in qua non pofsit fieri diſpeola mediarum fuícepciuum.Secundo probatur:
præd
tio :vnde
ici neotevniacrfalem
illam legen
rici ve natur senentur
aleip entur nam vel cxiflentia immediate recepta in ma
materia primaeftexiftentia accidcotis : vel
quo pacto di naturalis eratcum ipfis ince . exiftentia ſubftantiæ ,& encis perle, non prin
pit, vel di non in cæpit,qua ratione illa phiw mum,quia majoria non eſt entisens, neque
Jolofum , & ſancta Doctorem laruit ? Quod elt degenereaccidentis:non fecundum quia
non credamiſed potius dicam illanicum ip exiftentiæ ſubftantialisimmediatum , & pro
fis incæpiffe acperconſequens bumanam , ximum ſuſcepciuuin elt ſupoſsitum : mare
& polsiciuam eflejatque diſpenſabile: quod sia aacem primanullam habec Tupolicalica
fidiſpenſabiliseſ in propria actualitace:nul cem ,vteriam articulo præcedenti probata
lumens pocjori iure quámajoria r.poreft ab fon
relinquimu
jatorianis:ergo.
primanTertio
i immenam
di ſemeladmiſa
ancladmif '
illa legecxcipi,quæ racione puræ potentia-
litatis ab incluGone propria exiftentiæ cx tiguin exiftentiæ ,ſequitur ipfam fide forma
cufatur. Quare fecunda ſententia negans, polle exiſtere, & cooleruari, fiquidem pofm
& materiam ab illa vniucrfali regula excia fecerimmediate cxiſtcntia effectus forma.
piens etDoctoris angelici in locis præ alle lis communicari:achocollendenius arcicu
gatis, & eiusdiſcipulorum , quos arricolo jo fequenti e le prorfus impoſsibile : ergo ,
præccdenti recenſuimus. Procoiusdeclara , &id ex quo fequitur deber impoſsibile ro
rione præ notandum eft in huius arciculi difputari.Confirmatur ,naru materia primaelt
Pucacione,non vertiin quæftioneman mate pura porentia ex pets omnis actualitatis phi
sia prima?ſeclafa
Finance forma;
lurus enim gaudeat propria
nogatiuam lice,vtarticulo
partem putu precedenti
poceocinequic ofteredimus
immediate : fed
communi
iam ſuprálibro ,feilicet præcedenticompro carrvltimaactualitas exilteneiše:ergo:minor
bauimus,nequc indubitationem venire , an påtec cum quia di immediareei conuenitet
exiflenta mareria prima canillaidentifi- acłas exiſtenciæ ;perte illi'conucitiret , id ett
catur ?cum , & hocibidem exchfum fuerit, nonperaliudac proinde non eller perſe pit
fed quod controuertitureſt;an macerie pria ra potència , tum eriam , quia ficucactus fe
iz limulcum formaexiſtenci aparierer im cundus qui
qui ell operatio nequit conuenire
Aicdrare communiceror aliqua ekilentia ," alicui principio nilimedia pocentia
: proxi
curos ipſa materia lit immediatum (ufeep maper quanto ačtu proximeiconlticua
v
diuum .liuc illa exiftencia fic propria iplius ur: ita exiftentia guze in ratione ellendi eit
marersætige a forma emédicara ; fiue depen vlcimaactualitas nequit corrucniru im nie
densfage in dependens a forma,fiue identifi diar ſubiecto quod eſtpura potentia jurili
caca cu materiä entitate, fiucabillarrealiter pries per actum primum quadelt forma co
diflincta? In hoclenſgaduertas auctores pri ilituatur, & fiat capax vemediante illo com
mæ fententiæ ftatucada eſ concluſio nega- municeturilliados exiſterde, Quarco Bana
tiva
argumentum quo aduci fárky veluri afsigno
Materia Reſpondeodicendum ,materiam primam colliguntmarerians nunediato attuar por
caretpro nullias exiflencia elle immediate fufceps fukarexilteachiab enitentia forma dilih
pria exi tiuar , quando adu exiltic incompofico ttam el quia forma,& matér 13lat daircul
flentia, culus sit pars , probatur hæcallescio primo ticaces ap.itetet accessdateienhurues;
ex quo
 Itruniuerfam AriftotiMetaph.
ex quovidencur fibi euidenter inferre,mare
riam ,& formam duabus quoque actualicaci.
bus gaudere:fèd hoc fignum fallit:nam , hur
amanicas altumpra , & Verbuni diuinum June
duæ res aparte rei actu oxiſtentes: acproin
de actual
xac diuinam & tamen per
es , exiftentiai vnicam dum tar
naxiſtunt:ergo,MI
nor licet ſuponenda potius ex Theologia,
ad id quo aliquidhabeoefe ;ad hipoftuum
quam probanda hic effet: quia tamen ex illa
Giceodorum intelligentia dependetsbreuis vero ,vtadid,quod haberelle,cuius reifac10
ter probacur. Tum quia D. Thomas expreſs al ( aic ille )quod exilenila nafuræ chimper
1c docers.parc,quælt 13. art. 2. in Chriſto
vnum tantum elle , id ett ynjcam dumtaxač
exiltentiam ,fuiffe ſupoſsiti :eo quod unicas
exillentiæ ſequitur ſupofsinniratem ,quod
eft immediarum illius fufcepituum . Cui
Caierabusibidem, Capiæolusin 3. dininct:
6Ferrariends 4.contra gentes,cap * 5 & ***
Henriquus guodlibero 3.quaeft.2. & omnes
alij Thomilicæ doctrinæ lectacores Lufra.
gantur.Tum.quia licutactiones ſunt lupolos
litorumteite philofopho libro di huius.capa
Ella exiftentia est actus ſupofsiti qua per
actionem productiu200
di $ občinecured
in Chrilio elt tantum vnuinlupoligudusern
go ; &voaelltancati exiſtécia,Tum etiamex quia
Chriftus voa perfona compofsiga hymn
manitace ,& diuidicard , vnitate quidomen
tis perfe colte D.Thom.3.part.quæft to asta
4.& 6.fed Gießfetipilla duplex cxiſtenciade
truerecur vnitas encoperleshes enim col,
leur pernuluplicirafem exiftentiarum.xd
fupra ofteadupus:eo quod plares exilleotia
aut excrema, quæıllıs tublung nequcunt val
ri permodum dercrminañcis, & decermina,
bilis:cum vltimë actualitat non poſsiccan
uenire racio pocentialıs;acerderminábilisier
go.Tum denique, quia oidem fententia ра
eres Ecclefiæ ad hälerunt,cx quibus Patriar.
cha Sophrodiusin epiftola ad fextarii limo.
dum quæ habeturactione vt.air.ønum ellery
ſortitur nature duplex , in Chrifto fcilicet de
940 verba facicbar, cobfana Damafcenus
lib.z.tidcicap 1& 12.dicces humanaina
curarti babujile efle per verbum ; & in ver.
bo,& his fimilia teitimobia patrum vidcana
tur apua Barodium iono 4. Anno Chris
362.Sed ad hæcrefpondere conatur Fooſe .
ca hic leatos,dicenis ad primuingquod Glübec
contra muicoruri D.Thomæ factarorūgpi..
plotiem lupisatiam ferresplaçetnobis Palu
dani judicium , qui exilțumat D. Thomau
bunquatupagalie narusam kudiagam habes
1° 1n CluillouabuiflequopriasHatufa ,quá
atlumerpoor,propriam exillepustil¢d fag
luna nogallecam habuille perfectum elleni
fi per iplam yerbilublillebitiam , hoc autem
ubiperfuaderex duobus reitimonijstecnia
partisfcilicet,ex quæf . ,art.6.& quält .17.
art.2,19quorumprimuoar D.Thom humde
niczegmallampoam fuiffe ad ynumeffe,non
vo clt;ede nåcuræ , fed vtof , ceperſona,
949d propterea,dicit:qald elle ,quecxulen.
Allumpi
la nature ,præcelsithasar ording,Altium
.
tionem.Infecundo vero aic elle apertaare
ad naturam ,& ad hipotalimsad Bataram v
fectatanquameius quod perle ale non po
telt:led pihilominuspoteftdars aliquodcho
fe, & ells idquoaliquid ait : exiflentia,vero
hịpoſtaliseltperfefta completaranquam
,&
eius quod omnino perfexilur quafs &
D.Thom.putatiomaceram non haberepes
culiaremexultcaciam , quia cit purupotea .
bia, fed etiam eam accipere a foriya gua
renon paucieiusdoctrine aluginsabeodil
fentiant)camen credendum elt illuq , cxd
Aimaffe humanam naturain Caxiraquem
elt , ens actuale propuan mbi Explicat
e a
vendicare per quam ipla ekidit Lametli4
Verbo.diuina arquei4,allolAberderfona,
lem exillopuamdiuefubfidentiam ,qu& ipla
igcrcacuriselt perfecta.cxilicacia , hactera
ad verbum habet Fanisca ad Calconiectiga
nis teccikSed tes adeo manitetta oli afan .
Etum Doctorera propriam axitencam hus
manicauallymptæ denugade,vonullusmes
diocriterincius doctrina veriacusid negaus
kit,quodex tellimousab ipfo Fonseca ad .
dudis.cuidenter conukgctur in priori prop
terea aics naturam bụnjanam allumptam fuif
fe ad vnum efle,n0n naturæ , led perſonx;
quia pecynicati cantum exilçociam verbs
exiſtie,quze quia con el propria humanica.
tis , fed perioox :ideo.dicicur non fuilleala
Lumpram ad vnuin elle naturæ :fedad xhun
efle,perfonæ, veletiansLentuk ellsquad af*
Lamprafula humanitas ad yqum efle perſo
neid eft ad exiſtentiatu perſona Diuinky
Bhipoltadis vnitateminon autem ad vnum
efle datdræ ,id edad nur ,whildrertacuits
co quadnaturæ manferage difun &tæ , & in
Coistulla. Vode im ag duod ait affumptam
tuiffoluitusitatem ad voum elle perſonas
nonelt dubium qnio fato stuiD.Thom.exi
Acntianiverbituillealicommunicatamico
quod cflespejfonäidem eft quod oxidea ta
perfon in co autónoquod aithon fuifle alm
Tumptam humanitatean ad vnum effenatu
te duplairer poraſtincelligi:alationim len
fused quodalud vnum effe nonell,propria
baturæ .Aut quod elle ellentiain baciarisdő
forridemsin polleriori autem propterea auch
hatutan.consparari adella ,vt quo, &fipo
facit
 248 Libriotaui,Olaf. I.Artiä ] I.
ftatim ve quod ,'håbec egé, quia natura e hiefteaquehöftre contida Skrvidentut"ob
principium exiftetitia ad quiddleqüitar exis niate.PrimonamquepéteitHrgui contras1
Nentia , ficurde fornia docuimus libro przo landvrgeddofecundutin-argumentum arcice
cedenti :bipofalis vero'eſtlüfceptisum vt lipræcedentis in hihenrodám : id quodin
quod, iplusexiftentlä .Vndeadvnitatéin hi Tativne encisaatuakis diflingureürabalio , ha
poſtalis infert D.Thom.fequi vnitatem exi fecidiftinétam a hálitarcrivab alterius attua
flentiæ :quare' manet inconcofla auctoritas litáteiſed materia quando exifft aparte ieh
AngeliciDoctoris,neq;privato vnius, vel eft diftin & a a forma
in ratione entisa &tua
alteriushominis iuditio eſt credendum , vbi ergo . Secundo niultipliéato concreator
eft concorsdiſcipulorum demente præcep multiplicare debet efnaskisoforniatalis
toris fententia,illudautem quod obiter di concreti, quiahégaltmultiplicati confürúa
cit Fonſeca non paucos alumnos D. Tho- tüm abſque multiplicationecondituentis:
mrab eius ſententia diffehtiro , in eo quod fed ens a& uale lige ens exillonselicon4
negar mareria prima peculiarem exiften- Crecutri exiftentiæ , & mutriplicatot illud in
tiamfalſam et: & eadem facilitate a nobis braceria, & forma ergo,& heriniflık debee
reijcitur , qua ab ipfo ,dieitur,aam ego qui multiplicari.Adhorunxfolutionem præno
ſum alumnus,8aci G minimusdoctrinæAnge tandumeft,nometnümudrale aliquandonu
elimin
liciDo& oris , & mediocricer ineius fchola merare cócreraeranenomarera foa lubre
verfatus,nullum huc vfquedifentiat), An-
legi qui ab vnus #s, & aliquandorationevtriufque fcilicet
sacioneſúbieéti , & formæ ,fi enitti concre .
parte
enim volalter quiprobauile exiftimate Viar tűadiectiuæ fuibaratik Lufcipispluralitate
ziculo fequenri videbimus ) quod materia racione fubiedi'quarido eadéformampluri
prima depotentia abfolura poſsit exiſtere bus fubie &tis,reperitubaliauren tubſtaociua
fineforma,hoc non ideo afferit , qu'ia purer imporcetur;fsleypie plerificationem racios
mareriam gaudere peculiari cxifteoria, led nenog folius ſobréttri& diébram racionefors
quia crediс pofle et exiftentiam formæabf.
‫܂‬
ikiqua ratione tresdiuinæ Perfonæ dicups
que forma communicari. Adlecundum vi. tur tres omniporênces non propter omnipo
detur Gbifacis reſpondere perdiftinétionem tentiæ pluralitatem quæ vnu edan eft ;ted
illam de exiſtencia perfe& a, ideftfupoſsiţis propter pluralitatem porlonárom -qux La18€
& ioperfecta, id efiinaturæ :fed hæc diftin . tres:fimiliteromnes parres collipofsiti lebo
&tio nulla elt prorſus:cun omais exiſtentia the Sl vo Ex , 67
fub tie ,qu fol eft ha cür fün quunatex que ext ica'vál ilenqtuia
befntanteffe . Ad tefrepof no oredf um : qui s te :& Gitcu ponfeæifen dici epnlfua endica paracntita :
ipſs iqaloins acc arums&ici fi and ill pondde vni a, extenla,non t pluralicace
r
ra a ſediaplu
luo res quantitatis lia
um
videatur igi
inlimili ud et dicere
tat
c fpecie argumenti o salitate partium quæ tab tuno quantitaciaica
quod in Chriſto licet fit duplex exiftential pollupeeffe acdici plures entitātesactuales;
cuc duplex natura:non tamea eft conceden non pluralitaco aétualtvacum ,fedplutalitatum
da duplex vnicas, quia multiplicitas vnita entiratum ,quæ fùbfint exiftentiæ :elt com
tum arguitmultiplicitatem nedum datura . entiras attualis concretumáxenette ,
rum ſed eciam ſupoſsicorum :in Chrifto au . actualitate,quod peteft pluivkicariration's
tem fub duobus ñáruris
vnicunr, sattum eft
Vnius, & non retionealteriuspartis:quo pa
diuinum lupolsitum :acnon euacuarargu- co,etiá tresdiuinæpersonalities:Tuartres!
mentidifficultatem , quæ co tendit ve inte. realiratesactuales
dbvaida dam taxat actoa
rat exmultiplicitate exiſtentix fupofsitum dicato abſoluta;per duanexiſtant, & ineffe
didinum non effe vnam perſonam humaniã entreatisactualismeTexiftenttisicoollitdun
duobus entibus inperactuaccideos
vnitate perle,fed : coiquodex
nequievin za porta ter in Balulhabidir
turseformari concretis non opport
multiplicari que intrintice iti
confuí Ad quartum'ai Ratres altas'loqur illis indludierLedlutis &ApoludiYabftracta
deelle perfecto feufupoſsítalísiquodnihil formæ multiplicari,jucipla concrota plurift
eft aliud quam fubaftentia. Sed pläneband cepat, & nohtihohandruli fignificentury
non elle congrgam patrum explicatiohent, quod in huiufmodi folum dilimporær fabiiras
parec , quia patresdiperſis nominibus,exi , &tas& non-fdrifasiguo (upofsito 'ad-argab
ftendrap ,ſubGllentiam.g & verbunytiginulica mishrimlecündem præcedentis articuli ref
bátracproinde aliudnomine verbij & tanud popdekurs äegantó inaiorem ; ficutenim
ma
nominefubliſtencia sifeu hipottatis abillo teria&furorafruikt
, duke enciraidsactuales
quodappellabant čile (@u extiteninam inced Tmb-vna actualitate iná (unesdurà caritates
lexarunt. 101-10SADY ago(linkteclubnha exilteriTag của hạt
6 Sed adhucrriäreftaarfoluenda argu. rancani eft conditise vraćtardiftinguinjurs
forma:
 In vniuerfall Ariffot. Metaph:
ellenchoraribus
formalia ,autein diſinétiua funt proprijmo.
di ſou differencia ecian
, quæ
mulciplicantur. Ec ex hoc pacet ad primar
ex propoficis argumentis in hoc articulo :di.
Hinguenda eft enim maior s id quod dittins
guicur ab alio in ratione fiae fecundum ra-
tionem enris actuulisbabec diftinétans a& ua
licatem ab a & ualicare alcerias; fi lysſecundums. aduentü formæ fubftantialis, aliquid habet
reduplicec vcramque rationem , Lcilicet ene victa illud effe quod habebatintra caulasra
tis, & actualis:conceditur maior , quia cunc.: tione cuias actu termoat: nó nifi cffe actua .
aricdiſtinctio in racionc entitatis & in ratio
ne actualicacis:lî agcem reduplicatio fiattan
tum fecundurn rationen entis, & non íecun
dum rationem actualitatis,fed folum denote
ruractualitas vecödicio ,negatur waior:quia
cunc excrema diſtinctionis luntencirates, &
non actualitates,Ad fecundum diſtinguenda,
eltmaior :li ultiplicecur concrerum fecun
dyin omnein rationem ,concedo : nego vero ,
illam fi concretum multiplicitur folum ca.
tionematerialis:hæc eninilutlīcic veablolu,
te concreta alicuiusformæ plurificontur, &
pluraliccr ſignificentur,ve perlp.cuum fecis
mus exemplis allatis.Tertioarguitur. Nam
quando maceria crcatur creatione parciali,
ante aduentuin illius exiliensiæ , quam ei cô
municarec forma fubitantialis , habet effe
actualeinſeipſa:ergo ex vi illiusexiltetzane
tecedensprobacur, quia materia non habec
tunc, folâ effentiâ , hoc enim habuit ab æter-
no , & quando erat intra caufas : quod ficde.
claro, Duplex'effe porclt confiderariin ma-
teria prima, ticut,in quolibetalio ence : ella
ſcilicec eflentiæ ,quod in quiditatiuisprædi
catis confiftit : & ei veluriporéciale ;& actua
bile per exiſtencia : & efle actuale per quod
ett extra caufas:neque in alio lacu poteltro
periri materia nifi auclubillo et's potentia .
lijauclub hoc eile actuali:fcddü aliqua por 觸
cio materiæ modo creacur ( quod aliquando
contingere dubio fequcncioltendewus)non:
eft folum ſubefle potenciali ,ex yiluæ enti
Cacis cerminandis actualem Cui creatlonom :
ergo eft fubafle actuali . Minor pater : nam
duo fubeft terminacioni actionis creatiux ;
crāfica pocēcc terminare ,ad efle actualis rer-
mini:li quidê iã adu terminat actioné,quam
antea no terminabac actu , ſed erat pocês ters,
minarc:aciſte trālicusnequit fieri qili medio
elle actualiadueniéce maceciæ : nã ex vi hu-
i
ius terminacionisaliquid babec materia quod
antean habebat,no aptitudinalétermina-
rione creationis,hácfemper , ctia intra cau-
Lashabuit : ergo actualé terminationé: ergo
actuale eſte extra cauſas. Prima cófequentia
pater,quia inter apcitudinale ,& attualeter-
minationé nodarur mediú: & fecunda proba
CAS: quia crālitusille à potenciali ad attualem
240
terminacione non poteftfierinili per éradual :
‫ܨ ܙܪ‬
Etionêde effe potétiali materi ad effe actua
le;fed in hoc cófiftic actuale effe materiæ ( fi
cut & cuiusliber ents)in trālātude effeporée
ciali ad eſſe actualis cermini productionis
fui:ergomateria terminās ſuiproductioné;
haber de l'e efle actuale.Quod amplius decía
Farur :materia terininās lui productioué anre
le libiintrinfecú :nã ficuc rerminacio pagina
eften intrinſecazica id per quod terminat,in
trinfacũ & reale debet eflc:ergo.vt fic habce
intrinfecī efle actuale per quod eft extra cau
fas: quianoterminat prout ett intra,ledpro
ucellexcra illas.Adhoc refpõdecur materia :
pro illo priori in quo termina actionecreia
ciuā neqs inceligi præcile Lub efle potéciali;
ncque fub elſe actuali,complete, Led in lacu
medio ,ideft in via ad effe actuale:queliasun
nouuũ habet non per exiflentia , quâ accipic
à forma,nesper cola prædicara quiddicari
ua, quæ habecintra cauſas: fed per ipfum
creationé,cui aſociatur,illā,paſiue terminan.
do,& caufalicace materialē cicaformācxera
cendo :& ratione huiufmodi paliue termina
tionis & caufalitatis materialis crátic ab acto
primo ad adū cerminationis, Iuxta quá fola
fione ad forniá argumenti negacar anecce
dens:ad cuiusprobationé neganda eft confo
quétia :datur enim media inter illud efle po
tētiale ,&c actuale (cilicetilla proxima diſpo
Sirio ad elleacuale , in paliua rerınınarione
creationis, & in modo cauſalicaris materia
lis fiue recepcionis formæ ,conaftens.
ARTICVLVS III.
du per potentia Dei abſolutam materiapre
mapofsit exifterefine format
Enac videndã,an licer coriacuralice
exiftoria nö cöueniat materiqimma
R diate,falte de pórétisabfolutapofsie
exiiiétia aliqua communicari illi in ablencia
formæ :ac proinde poſsit ne materia line for
ma exiflere?In qisa quæft. duæ verfantur lent
téciæ 1. affirmās,quá fequütur Ganda.quod .
lib.1.9.10.Sco.in 2.da12.9.2.Greg.9.2.Ga.
briel q.1.arnz . & Ricard. ibidêg 14. ijsfubftri
bûcSuare in locis præallegatisyvidelicet co
mor. Metaphil. difput. 13.fact.4. dilpensa
fec.8. & tomo na 3. parcis difp.14.fec..FO
ſeca 5.Meraphiſ.c.2.q.4 . ſec.4. & expro .
felfo in lioclib.8.fot.q.1.dec.2. Conimbrico
fes 1. Phiſic.q.5 . art.2 . & alijex Neorencisi
Eande ve probabilē fequitur ex noftris Soid
1. Philic. q.6 . art . 2. licet in alio fonlu lon
gedigerfo à Doctoribus recenGtis : & alijs
Z名 jonge
 250 Libri octaui, Quæft. I. Artic. III.
Jonge diuerfisfundamétis innixus.Illi enim forma actualitatem appellant; quia cenfent
in hanctrahuntur fenrentiam : eo quod pus peculiari iure illam efle propria forma :eo
tant omne'ensrealejac proinde materia prim. quod quodamniodo a forma ad maceriam , &
má vendicare ;fibi propria ac peculiaré exia ad totum compoſicum exiſtencia deriuatur,
ftentiam per quam poteft exiltere ſaltem de non vtâ principio efficiete aut formali ; fed
potencia abſoluta Dei, ſecluffa omnialia en vt à proximo diſponente atque determinan
titare à quamatcrialiter depédet . Soto vero temateriam & cöpofitū ad ipfius exiflentiæ
ſuponit materiareprimá nulla prop fuſceprionem . Quia Voarto mareria in comtipo
e r riã exiilenn
e
â b
ti G v i e n d i c a e
,f fd o l ü
n
'
u
e
s
x fito nullo pacto vendic umpropria exiſten a ;
i f t per’illai
quam accipit forma, & nihilomat poffie eo pacto quo compofit itillam ſuſcipiito,&
i
ar
exiftere ſine forma . Quia exiſtim poſled . quo forma ad illam diſpon fë determ ;
uinacvairritute maetnetriiaæ lepaaratim eaxnitfitaelnitsi cô miniemnetieaxmtra cóproefitum iatliquamndpeoculiare
muni exiſt to form fubft per exiſt habe poter .Secu , nam
u a
q i c n o m p o f i e x i ſ e b a r .E i d é q u e m do
o q u o d c o n u e n i t m a r e r i æ p r i m æ f e c u n dü re,
di c e n d i a
f M u e t e d i n a 1. 2 . q i ñ o a .Secû
r t . 4 ſenipe & vbicûoq debet ei conuen e e,rſei
r u e i r
da ſentencia negans poffe aliquo ex aligna- ue ſit in cöpofit fiue extra illud confid lo
tis modismateriam primā , exiftere ſeparatā tur :fed materiæ primæ perfe conuenirel
à forma ſubſtantiali,eft proculdubio S. Tho : purā potentiã expert @omnis philicæ actucao..
1.p.9,66. art.l.de potentia q.qaart.le. quod litatis ,hocenim ſentiune Auguft. lib.12.
e t o â s p e
lib 3. aortl,u11s & ali Te 0.iXl l u i n q u l
n e . feſsionü caopp.h7us. appellans illam prope nihsiml a,
q u í
tur Capræ in 2.d.13. Gaientfais . capi & Philoſ huiuslibri cap .1o dicean
5.de ente & eflentia, 9.8 . Ferrnafriise tertio "teriam non actu enist ,ſed tantum porenti eſa
contra gentes cap.4. Flandre in hoc8.c. fe,quibus confent Hugiso de Sanéto Victo .
Il.art.z. Snoencinas 9.1. & Barelius primo de relib , r, de Sacrament p . 1. cap .4. diciens
generatio ,capm.3 . dubinotivalmtimo ;& ctl.unptauqr. illam effues,puram tipæotentiam incapacem de
45. art.5 . Eandeurfaente ample fe alicuj exiſten :ergo . Tertio forma di
i
at B a m o n a v e n t c M tro in 2.d.l'zö
u m a g i ſ citur proprium efle,de ipſaque dicuot Pliia
qat. Duranduş q.2. & Argentina giti lofophus 5.Machaphiſică cap.8. & 2 de ani
Neq; de Reſpondeo dicendum ,materiam primam macap.4 . & 2. philicorum capil . Auërrois'
potentis noo poſle de potentia abſoluta exifterelepa ibidem , & D. Thom . 2. contta gentes cap.
abſoluta ratani a forma ſubſtanciali per exiftentiam 54. & 55. quoddateſſe exiſtenrire, quod cuit
potefima propria ac peculiarem
‫و فرم‬ .Hanc aſſertionélatis non debeat intelligi adhünc fenfum , quod
geria exi oflenſam puto aduerfus authoresprimiino- illud der effectios,velformaliter, ve docui
Stere fine didefenſandiprima fententiā.Ecicerū illam mus,debet intelligi adhüc fenfum quodſi.
formio ex eifdéfundamentis placetoiteodere. Pri- De forma nequeat'exiftentia alicui parci co
mognam pars quæ in côpoſito; nequehabet: politi fubftantialis conuenirea
nequehabere poteft propriam exiftentiam , & Dico fecundo, neque ſecado modo hoc
minus illam vindicare poteritextra compo el per exiftentiam formæ poteſt materia pri
licum vbiGaber effe minusperfectü :ſedma- mia de potencia abſoluta exiliere fine forma
seria prima in compoſito ſubſtantali neque Hæc probaturaduerſus authores ſecüdi mo
haber propriam exiſtentiam ; neque alia po . di defenſandi primam fententiam . Prim
teſt habere;ab exiſtência formæ & iplus com ironam implicar effectum fornalein fecun
politi,veoſtenſum eft in ſuperioribus: ergo darian Taluari fine forma , quia Tuponit in
neque illam extra compoſicum poteſthäbe . trinGice primarium , qui cláudic eflensilio
re .Maior adhuc amplius declaratur,vā prop der formam . Quo pacto implicar peccatum
terea anima racionalis de lege ordinaria , & ſecundum fententiam Angelici Doctoris te
anima equi de potentia abfoluta extra com- micri fine gratia , quia remilsio peccati elt
pofitum pofTunt habere exiftétiam , quia illā effe&tus formális ſecundarius gratia , &
haben in compofito . Exiſtentiaenim com : eadem ratione implicat aliquod corpus co
pofiti prouoenir àarat a inde
formo.Vn ſenſ u à nobis ( upe extendi loco ; quim in ſe ſit excoolotti , quia
provincie
riori libr decl localisextenſió ett effe & usſecundarius quan
tia appellarur vltima actualidas omnis fora fitatis,cuius primariuseffe &tuseft excendere
mea-Boecio in libro de Trinitate cap.z. & à fubftantiam in ordine ad Te :fed effe exiften
D.Thom . 2. p. 913i art. 4. Cui propofitioni tiæ elt ſecundum hosauthores quoruin ſen
conſentiunt cănquam cóninni axiomati Sco centiam impugnamus,effeétus formalisCeca
tus in ž. d 3i quält.3. Egidius,Quodlibeco lo darius forrox Tubſtantialis: ergo nullatenus
9.7. & fere omnesScolaſtici.Confulto aurê effaplebilis line forina.Declataturvis hu .
exiſtentiam non omnisentitaris ; fed omnis jus arguinetişquod ad hominõ procaditad
uerfus
 in iziniuersam Ariflot. Metaph.
ucrfus Soium & Medinam fideles alias in
terpræsesac Sectacores doctrinæ lui author
ris,qui ro hac parte minus fideles inuenign .
tur.Licecenim veram fic quod ipfos in hanc
fentenciam traxit:nempe, effe &iü formalem
fecundarium poffe fupleri ad hunc ſenſum ;
quod poteft faluariforma comunicaca lubie
dariuquim
; qua de bucaffećtű formalemlecű-
cauſa ahima racionaléfcimus
tribuere Chrifto Domino efl , hominis eſse
ciale ,nó vero exiſtencia humanā, quæ in eos
rum feocencia ell effectus fecüdarius forma :
hæc enim ſaplerur ab exiſtencia increata ver
bi per quam humanicas aſumpra exiliis ; &
quanticas corporis Chrifti redeos ipfum ex
tenfum in fe fub fpeciebuspanis & vini , nó
tribuic effe extentione localem :co quod mo
dus peculiaris quem ibi haber eiſendi in lo .
co ad inftarſubltancia fpiricualis,inipfo 10-
hoc iets
calisinquá leolu verū
extenſionis eſt affcctü
impediuit ſecundaria
:in
formæ potle ſupleri ,ideft , poffe defficere,
perſeueranre
Formæ formacã effectu primario. Ex
hoc tamnepotlelupleri.Ideft
non licer colligere effectâ
rribuifecun
& tal
uarı fine formas in quo valde præfacos Do-
Etores decepcos inuenio : dū ex primofenfu
ad fecúdū lapsifuere:verusenim eft primus præcedenci; ad tale effoexiſtéciezlıçat enini
ſenlus huius axiomanis:etfectus ſecundarius
formæ elt tuplebilis â Deo: fecûdusvero cít
face & contra naturale lure : nam cifectus
ſecundariusinerinlice & eſſentialiter ſupo :
Dit quidquid luponit primarias :ac proinde
faponit formam , quæ tamen necluponit effe
Étum ſecundariūgne queinſeparabilicerom .
nibus modisillum fecum adducit ficut prin
mariū qui ex lola ipliusformæ communica-
tione reſultatin fubiecto , Vnde licet form
laluari pofsit comunicara tubiečio line cffe .
cufecúdario :effectus vero iple & idem qui
} eſt proprius & conacuralis formæ fecunda-
rius abiq; illa non pocelt faluari,proprorra.
tione afsignatā :ac proinde cum prædicti au-
chores fentiant exiflencia ofte ellectum fe .
cundariû formælubftantialis incongrucorer
deducunc illūpotic materia feparatas à for-
macomunicari: hoc enim cfterlapluri effe .
Etum formalen ſecundarium forma in feca-
do ſenſu : quod eli prorſusimpoſsibile . Seco
do probatur.Ratione oſtenliua , qua etiã prior
mus modus defendendi primū ſentencia lae
befactaror :nam daca hipochej quodmateria
prima line formaexifteret,fequitur hascoo-
tradictorias effe fimul veras:hæc materia pri
e'timp
quodexiſti
ma oſsibi
t: hæc le :ergo,ſequel
mater ia prima nona pater,af-
exillir:
firmaciuaquc cx hipothel eſt vera : Negati-
ua auté probacur a D.Tho.quia materia pri
250
manöeſt cos actu :non enim poteſt habere
aćtū Gne forina, & mediante forma Gbiyni.
ta.Vis auté & efficacia huius probationis $3 ,
Eti Doctoris initițur ſolido huic ac verilsia
mofundamento ; quod materia primadefe
eltincapax recipere actualitaté exiftentiæ :
fit enim capax huius actualitatis per formā:
vodenipotheſis quæ ponit måcería habere
exiftentiá locforma lubftantialieft repug
naas naturæ & eflenriæ materii ,aceiuspo
tentialitati : acproinde effet aćtu ,& nóefter
actu :ficut data hipechefi quod equus ſit rig
bilis,fequicurequuelle homine , & non elle
hominē:eo quod politio.eſt impoſsibilis &
contraria naturæ equi.Tertio probatur,& de
claracur hæcratio amplius Nā implicacial
warielfe & ū formala primariū finc forma: fed
fi materia exilleret line forma faluaretur efe
feétus effentialis & primarius :ergo. Minor
paset '
no exiſtermateria exilteret finc for ,ctfi
no exiſteret fine exiftétia,camē ciTec ſuſcepci
ua proxime cxiftétia & illius effectus forma
Jis fineformali principio ; à quo habetelle
ſuſceptiuâ exiftétiæ :huiuſmodienim prioci
piū formale eft forma,quz das eile effenciado
cópólito ,colticuic illud capax exiftériæ pro
ximeq;decérminstillud , vedocuimus libro
ipfacxillétia no at effectus forivalis proue .
nics à forma ſublātialiipotétia cane palisima;
& proxime ſuſcepciuaexiftégia a formaipfa
prouenit ficut effe&tus formalisillius quæ fic
cólicuit proximâ fufc priuñexillēnie , licet
Diaphaneicas proxınā lucis, &c quácipas pra
ximūcolorũ cõltiruic fufcepeun.Vnde ficar
in fubiecto lucido finc diafancicace, & incor
porc colorato Gnc quáttata ( aluaretur cffe.
cius formalis primarius liue eflentialis fine
forma,népe (atcepruaproximaducis,& có
lorñ , tine diafancitate, & line qıáctate ,qua
rū altera haber coltuere ſubiectü in fa capa
cis;,& c proximi Tulcepriui lucis:aliera vero
habet conftitucre corpus formaliter in elle
quindi & proximi lulcepriui calorum : 1 ¢a ini
naceria exiftente line forma ſubſtancialitat
uarcturproximâ lulcoprruã exitériæ ; quod
elt effectus formalis fornx ; line forma. Ec
hæceitfumma racio qua vuitur D.Thom.it
locis praeallegaris, Sed contra arguiturprie
moex tellimonijs D. Thom. is nãque 3.p
9.6.art.4.ad teruum aliquod Verba Divina
prius nacura intelligicur viziti materia Chiri
Ti Doniini per eflentiam porcotian & Pics
ſentiä ,quâ ipfa animaracionális : lied io illo
priori
ac intell
proin igituriam
de exilie mater
ns : ergo ia extra
fer a caufas:
cautas.
D
materiā gaudere propria exiſléria , per qua
pofsit etiam exilere Isparara a forma. Cold
 252 Librioctaui,Qilaeft. I. Artic.III.
"nat huic teſtimonio id quod ait 1. p. quæft. ' fito naturali exiftéspriusnatura quã eller fab
3:211.4. in 2. ratione qua probat Dei eilen- 'forma ſubſtätialiillius, & intelligeretur acci
tiam effe idein cum eius exiſtencia,cuiushác perc actualitatē abilla exercuit caufalitatem
afumitmaiorein : Elle est a &tualitasomnisfor . cauſamaterialis '& ſubiecti de quo fie edu
mæ, vel naturæ : denoraos non folios forinæ , Etio, & in quo lit receprio formæ :fed nequic
fed cuiuslibet entitatis ac naturæ dari pro- ſic præcedere ,quin præcedat ve exilles:ergo
priam exiſtentiam ,acperconfequenseciam câ pro illo priori noda habeat exiſtersā à tos
mareria prima , quæ eft quædam entiras ac ma,habebitpropria à Deo ex vi creacionis
nacura.Fauetidem Sanctus Doétory,hmlas ipfiuscomunicată.Maioreſt nota,& proba.
lect.13. dicens , quod ideftprius tempo . tur minor.Tu quia, omnis caufalitas cum fic
re, & in exiitendo quod eſtprius alteroge- actus a, ſuponit aćtā 1.eflendi fine quo de.
neratione : materiam aurem præcedere for- quit actus 2. cauſæ cóuenire. Tum etiã ,quid
mamgeneracioneperſpicuum ellzac proin- pro illo prioti quo maceria cauſalitaté fuami
de ipfam in fe habere propriam exiftentia a exercer circa formam neg; intelligitur elle
forma non emendicacã . Refpódetur ad hæc ſub forma,quæ adhuc intelligitur recipiéda,
teſtimoma yéxillis noncouinci oppoficum neq; incelligitur intra cauſas ſuas : ergo jaia
noftræ affertionis fuiffe, velleuiter ſuſpicae telligitur excra caufas ac proíode peculiari
tūà D. Th.in. enim folü vult SanctusDo gaudés exiftéria. Tā, quia pro illo priorida
Etor materiā primā Chrifti Domini prius in telligiturmateria inquâ debeč forma adue .
telligi creatā & cóferuará à Deo quä lubani nies introduci: fed hæc materia exiftir : 100
ma raciopali intelligatur:nóquia in illo prio cnim înmateriã non exiftenté pocsit forma
rihabeat propria exiſtencia ,fed quia protức Tubftantialis introduci;igitur materia voorde
vnione adanimá & ad verbú pro alio fignò intellecta
intellecta formæiam
for’mæ jam existic, licut ſol vt pre
rationis accepit. Relpódetur fecúdo ca Ca- intellectus illuminationi, & diafanñ niedia ,
jecano,quod non de materia in formi,fèd de vepræintellectüm receprionilucis exilien
maceria actuata , ſecundâ gradū corporeita. 聯
tiã præhabct.Tum denique, nam materia yo
tis & fecundú effe carnis loquitur D. Th.vc formæ præintellecta eft vna vairace fingula
ex cótextu plane colligitur. lo fecúdo aurē, ri , vtpote cum fit quædam maceriæ portio
nomine natura no incellixie materiā primā yna numero ab alijs portionibus realiter , &
quæ eſt püra pocetia, fed offenciã ex materia numerice diſtincta:igitureft vt dicpräinrei
& forma cópofitam :cuiusactualis immedia lecta exiftens ; fiquidem exiſtencia elt actus
ta eſt exiftentia & huiufmodi efTentiam quæ indiuiduus comes rci fingularis , & läguia.
vulgari fermone dicitur, natura, condiltin- Titas ipfa videtur efle roi exiftentis extra
xit a forma,quä elt partialis nacura,ideít,eſo 'caula's . Reſpondecur , negando minorem :
ſentia. In tercio tandeni loquitur D. Tholux ad primam probationem dicendum eli cau .
ta mentem Philoſophi, qui vt vidimus libro Salicacem caufæ materialis non exigere c* : *
præcedenti protulitillud afforcum de lubită fentiam in fubiecto proillo priori , Ledia
tia ,illam videlicet ficut generaciones ita & tis efle filit în via ad exiftentiam ,quia ma
tempore præcedere accidecia ,quia line illis terialis caufalitas non eitaâio , ſed lubici,
& independenter ; ab eis poruit generari & & elle id de quo & in quo , formæ recipı
exiftere. Quatenusauté materiæ primæ po tur : huiuſmodi autora actusnon eltfeícsi.
teltaplicari,dicendüeit in co ſenſu illá przo Atentis, ficut agere quod procedit abagen,
cedete formáfubftantiale; & accidetia: quia te 10 quantum elt inactu : quinimo neque
materix portio femper eadem numero luca fiois neque forma caulàlitas petit existente
cedentibus in ea alijs, & aliis formis ſubſtan . tiam pro codem priori pro quo habet fi
tialibus c accidentalibusperfeuerat : quini
mohün
pis finalizare , & forma informare , cum
mohüncfuiſſe ſenſum illius vniuerſalis af hoc lic proprium cauſæ efficientis,vrpista
ferti Philofophi docuere Auerroisibidé co. intelligacur exiltens actionı qoz eit eius
mencario 4. Egidius :1. & Iandunus q.50 actualitas & actus fecundus. Pocelt ervarit
quosetfi quoad hoc nó probauerimus,apro dici , quod fatis alt ad caufalitatem caufa
bamustaméin eo illorü fententia , quatenus materialis , Yo pro codeni inftanti tempo
hic ſit ſepſusilijus afferti ,non viabſolute à ris fiue in quo exiltar:eo quod in eodem in .
Philoſopki prolati ,fed ve materie primæ Atanti temporis recepitturmā per quã actua
aplicati. Secüdo arguiturex præcedencia& tur & exiftit , licer pro eodê infanti natura
caufalitate quamatecia prima præcedit ordi ſeu quis velàquo nôexiſtac , hoc en latian.
he rationis & caufalitatis forma ſubltātialē, protūc ,exiliat & Hic extra caufas atq; lub for
dú vtraq;ad cópoliri naturalis cöpofitione má,vtreuera eltin pauoinllan in quo copo
ponitina materia primain vnoquoq; cöpod fitū narurale incipio elleslicernóintelligacur
pro
 In ironiuerfam Ariftot. Metaph. 2 g3
pro aliquo priori natura & cautalicacis exi .. materiæ prinsa in qua agens naturale polles
iters.Adfecundá dico ,materii in illoiotta- ac deberet formam a legenicam introduce
fi céporis feu in quo , cxiftere & efleſub for-sø ,& de cuius potencia cameduceret ,gode
malubftãtiali geniti proillo vero priori cau actio creativa ad fola materia terminarccur .
ſalicacis ac naturæ ,ncq; efle ſub forma ,neq; Tuas deniq; quoniã factahac dipochet ma
omnino intra caufas,fed intelligi in via ad teria illiusigaisgenitihabcreetle inrerunt
exiitenciā recipiendâ per forma lubftancia- natura, & non per generacioné ageons nagu
lisreceptione . Ad ccrtiam diftingo maioré: ralis , hxc enim ncquire (Te macræprodu
materia in quam introducenda eft forma elt Etio:igicurhaberecelle percreacionc, & ex
exillés pro codő céporis initáci, conceditur : vicreacionis ;ac proinde propriam ac pecu
eft exiſtês proillo priori rationis, & natura liarcó exittenriain reciperet à Deo , ab exi
negatur;fed intelligitur in via ad exiflentā: ftentia genici diſtinctam . Reſpondetur prezi
&choc iplum ſuflicit , vcpro eodem priori norando duo ,primo cum D. Tho.top -4.75.
incelligatur decorminata & fingularis : quia art.c.ad primü &cq.do Anima arti9.acque2 .
Laliter intelligicur in via ad hanc forman , contra genccs cap. 54. quod in rebus omnis
quod non ad illam . Ex quo patec ad quartã actualitas formalis , & perfectio prouerint a
probarioncar. forma : & quide de actu exiftentiæ ſuperius
ro Tertio arguitur ex peculiari actiona diximus non proucnire a forma effectius auc
creaciua ad mareriam terminata , ex vicuius formaliter ,nifi vea principio determinante
ipta materia creacur arque à Dco conforud- & difponentefubiecti in ratione fufcepti.
tur. Nam cercun olt , & omnibus philoto . ui , qua propter maxime de actualicare cucina
phisin dubitatum ,illam rem habere propria tariua ſea cilencia intolligendus eft D.Thos
exilienciam quæ perte, & immcdiatc cermin quädo in prædictisteftimonijs allegoraconit
nac aliquam actionem productiuam qualis nem acá rebusa forma prouenire co good
elt creatio fiue generatio :led macesja prieina performam vnaquæque conlticoiturin ello
terminat perle immediate actioncmcrea- talis , & a crteris diicriminarui. Formalo
tiuam : ergo ex viilliusrecipit aliquam exi . enim van calcique reiconititutiua , & ds
Neocam ubi propriam , & immediate cómu. Hindigő in formalalvarur, & non in exiſten
Dicata per quam faltem miraculofa exiften tia :putahominis.eqai,Leonis,& c. Formale
se poſsicline forma ſubſtanciali.Maior pro- comilicuciuâ ac diltinciuü in ratione calisen
batur, quia terminus hudimodi action eft tis actualis non eft existória ,fed elt forma acm
exiftentia,vel eflentia ſubexiſtencia :dienim que vltima vniufcuiufque diferencia si for.
ficut generatio terminatur ad tale ello , ita maproueniens: cuitamen afociatur exalten .
creatio terminatur ad communicandum efl'e tia vc vlrimum complementum , & condirio
abfolute producere cnim , aliquam r'cit ,cit intrinſeca line qua neque formaacquc vleis
darcillele,acquccam poncre extra cauſasá ma differentia poceliconftituere lomiacin :
Vnde cxtatia aut alt cerminus formalis equia ,aut Leonem inci : actualı lioajinis ;
action15 Creatium ,& generacium , aut faltemi cquaut Lconis, & quialiqucres fe habetad
el condicio ,modus intrinfecus, vel coraple effe,ita fe habet ad generari, volquonismo .
in eorum line quo ,nec rermions formális Tal do produci;per id fer quod formaliter 002 .
batur,nec poc ipfa actio incelligi, vt difa Nicuitur,termina formaliter actionem prom
finiri. Minorauré probacur. Tacx co quod dactiuãlui, & perid per quod compicturin
materia creaca fuit initio mundi propria fuoelle completo , complorurquoque in ra
peculiari creationead ipfam adequarorero tionc cornudardi ecrionem productmani
minara :dam modo confcraacur per eandem Vodophilicoram capazeformadiciturfinis
actionem perquam tantum fuit primoprow ideftcerminusformalis generationis .Secan
dučta: 1cd conferuacio modo ad illam perte do quod cã actio productiua a termino for
& adequate terminamotamenn formt malitpecificctur ,& perilliusconvoicario .
horum inferiorü qui cum ipfawapërja fue nê Caluecur, poteft fieri vealiquádo lola for
Tuntconcrcar perierine;& illa lepiper caso malc cöilitupiuü cilebriz rei producandæ co
dem illæſa permanicrie, perſpiciu fineſillä municerexilteciā veco guadātūeitcoplena
propriam ac peculiarem contaroarioncin : , tü ,rron perte fed minitiero alterius actio..
terminarc. Tumeciam , gainfodocxije nislibidiracaiole aſociatz cribunt.Quo pa
ciebus confecratis panismerkeforhaliquod alix
miraculofe ;
tum peripſarum fpecierum puert ation en dirace Chrift i genuit licet ex forect o cramni:
autcorruptionem gonerarerut , puca ignis, tc and communicandārlla ellentiam comple
tam conaaturalicxitencia cerminar cul:
* aut terra :data
ordinaria; Dcus hipotelialiquam
hacconderet delego
pofsib :lıportrone men defacto infcručtu actionis miraculolx
La afmpta
 254 Librioctaui, Olläſt. I. Artic. III.
aſumptiuæ , & non perfeipfam communica
uit illi exiſtentiam diuinam . Similiter in cae
ſu aducto de ignegenito ex fpeciebus con .
fecratis , Deus crearec porcionem materiæ ,
primæ creatione quadam non ordinaria fed
miraculoſa ,ad primum miraculum cransſub
ftantiationis cöſequura (ex huius enim ſupo
Gitione contraxit Deus neceſsitaté quandam
prouidédide ſuſcepriuo forma naturalis ab
agente paturali debite aplicaco generádz .)
Ex vicuius fola effe eflentiæ tribueret Deus
materiæ crearæ :exiſtenciam autem commu .
nicarec eiagenspacarale mediante genera-
tione aſociata forma naturalis . Neque diffi- 船
cile cibi appareat quod pro illo priori in quo
materia ſupoſita agentinaturali creatur,fal- $
uerur vera actio creatiua line terminiforma
lis cóplemento ; Catis enim eſt quod pro illo
priori ſaluerur terminus formalis ,fcilicet,
effentia materiæ in via ad exiſtentiam , quæ
cum fit tantum conditio ,& complementum
poteft pro alio figno racionis aduenire.Ne .
que tamen tuncer crcatio fine termini for-
malis completo , licet intelligatur terminus
formalis illius fine complemento cxiſtētiz ;
quia ynum eiſe fine alio ,denocar exiftere in
aliquo infanti temporis vnum , in quo non
exiſtat aliud: & hocnon verificarur : liquide
in eodem temporis inftanti , in quo materia
per creationem , fit etiamrignis per generae enim eius vnitatiobftat diuerſarum formasu
tionem ,& de vcriuſque actionis termino ve &exiftentiarum ſucceſsio : fiquidem manec
rificatur quod incipis elle per primum ſui
effe .Vode ficatverum eft dicere in illo iltan
ti:auncestignis genitus:ita uerum ell dice,
re,nunc exiftit materia creata huius ignis gę
onis
niti :ac
falua ri de
proin fiuenon
fuoverifi
comp cacur
leme nto num
termi , li,
cerintra illud inftans temporis ficut mater
ria & forma diuerfas actualitates circafe in ,
uicem & compofirum exercenc,ita ſecunda
diuerta genera cauſandimutuo fe naturæ ac
caufalitatis proricare præcedunt.
IL Ijs breuiter ſupolicisac prænocatis fa
cilis relinquitur folutio ad formam argumē
ti negando maiorem . Ad cuius probationé
dicendum eft, quod exiitencia ficut non eft
racio formalis cotitueridi rem : ita neque eft
ratio formalis certninandi illius productio .
nem , fed estconditio quædam completiua,
quæ ex vialterius actionis aſociacæ poteft
materiæ primæ comunicari. Vnde ad proba- effentiæ , ſed etiam effe exiftentiæ produtto
tiones minoris inter empra maiori non eft
opus refpondere.Sed quia adhucadmiffa ma
jori,non conuincunt. Reſponderur ad pri-
má falſum ſuponerein eo quod aferit mate-
tionefuifta undipropria acpeculiari creae
tione fuiffe productā.Nam à principio Deus
folum compofica creauit, de illis enim tola
dicitur , in principio creauit Deus cælum &
terram : ideſ & area atq; elementaré regio .
né quatuor elements includenté: ad horam
autê creacioné formæ & porciones materice
fuerüt concreatæ : ex formis autem illis alia
quæ perierunt ,quarū materiā Deus fub aliis
formis conſeruauit & modo conferuat per
Gande actioné , nó vt exequente 3 Lantus Crea
tionis, ſed vt concreacio quædam fuir . Cum
enim actio creatiua Dei, qua x .g .terrá crea
uit,& terræ partes concreauir, ficnon forma
liter cranfiens & inipfa creatura recepta ,fed
formaliter immanens ,& virtualiter crālés:
nempe diuini intellectus imperium efficax ,
ſeu efficax diuinæ volāratis volitio ( vt à fen
tenus Theologorü diuerfimode in hac pars
te ſentieotium viquead propriūlocum huic
diſputationi deftinatum , abſtrahamus ) qua
Deus fimul terrá creauit & eius partes con
creauit , pereunte terræ aliqua portione , &
eius forma,fuperftircque materia illius lub
forma hominis,plantæ ,autalterius ruixci,ne
quiuit manere actio illa diuina excqués diu .
nus creacionis ralis cerræ , aut concreacionis
formæ,fiquidem iam neque ad calem terram
neque ad eiusformam terminarur : pocuic ra
men ac debuic manero vc exequens munus
concreationis :ſeu parcialis creationis marc
riæ,quia illā ſub alijs formis conferuar.Neq ;
effentiale materiæ conftitutiuâ idé, quodelt
terminus formalis creacionis & coníeruacio
nis materiæ , vc dictum eft. Exiliencia ocem
folum concurric viconditio ,& complemen
cü ex cuius variationc ficutncc eflcntiæ mac
terix , ica neque conferuationis eiufdem van
riatio colligitur.Ad fecundam & cercan ad
miſta illa hiphochefinegamus illam creacio
nem comunicaturā fore perfe exiſtencia ma
teriæ : ſolñ enim eius effeotrā prodaccreicx
nihilo , comunicaroc aucé exiliengau iarse
uentu alteriusa &tionis generatilxabagents
narurali dimanantis. Tuncautem indubice
tum Philofophis eítillárem habere propria
& peculiarem exiftentiamex vi actionis pro
duäiuæ ad ipfam immediate, & adequate cer
minatæ : quando talis actio nullius alterius
interucntu & aſociacione adiubatur aurad
iubariindiget:tunc enim illa fola nedű elle
communicauit. Quarto arguitur principalie
ter ex identicate ipfius materiæ primæ fub
diuerfis formis permanentis. In hunc modü :
materia prima permanet eadé fub vtroque
tranſmutationis fubftantialistermino: fed
nequicpermanereeadem, fi variata exitten
ti a formarum ,variarecureius exiftéria : igi.
CUIT
 In vniuerfam Äriſtot, Metaph.
turretinet propriam ac peculiarem exineo.
tiam . Minor olienditur dupliciter à Fonſe.
cavbifupra,
eft aliud
pritnoquia conferuatio,n
eiuſdem numero exiftentid
nihil
continuatio.Sccundo quia nequit eadem res
numero pėrianerc ac conferuari amifla ea,
quam habebat;exiflencia: vt enim exiſtencia
ponit formaliterrem .quamlibee in rerni na-
tura, ica ea pereunte , definere debet in rerű
nacura effe , quandoquidem delicio nihileft
aliud quam exilenciæ amillio . Vnde iam cx
ratione conſeruacionis; quali ex racione do
fitionis videtur concludi non poffe eandeni
numero materiam permanere variata eius
cxiſtentia. Poreftque hoc argumentum alio
ciofdem Fonſeca confirmari .Magis caini
pendenc â materia formæ quæ de potencia
illius edacuncuc,quam ab illis materia, liqui
den materia ab eisnon pendec;infieri,icd
tancamin conſeruars illæ aurem pendenta
maceria vcroque inodo:igiturcum huiufmo
di formæ tuam habeanı peculiarem cxiiten-
tiam , potioriratione materia habebicfuam .
nam quemadmodum caufæ efficientes , lic
etiam matcriales & formales non cauſant ni
ſi prius nacuræ ordino exiſtant, quam in fuo
quoque genere exiftane.Refpondetur negã-
cominorem . Ad primam probacionem par
fet fallum ſuponere minuſque bene Fople-
cam incellexile conferuationis diflinitione:
Hæc enim non eiufdem exiitentiæ , fed ciuf- fionem.Confiraratur dupliciter primo;nam
dem entis quoad elle effentiæ eſt continuara fi Deus faciacmateriam exiftere line form ,
produétio :parificatur enim in hoc iplipro- non ſuplebit caufalitatem formale ; hoceft,
ductioni primæ quæ non abefle exiſtentiæ ,
fed ab effe effentiæ vt à termino formali fpe
citicacur. Ad fecundam pariter dico fallum
cile aptecedens . Haberet enim humanitas
alumpca à verbo fi dimiererecur , & lux natu
sa relinqueretur, alıā exiflentiam.Noqucco
buiflcchabere,nili
: naturalem actioquam
& crearam generatiua illius per
à principiod e-
âactionem aſſumptiuam fuiffet præuenta &
257
perfpicuis verbis tradidit D. Tho.l.p.9.06.
arr.t. Adcertium quod conabatur probare
fic pollemaceriam cóferuari à Deoline oni .
ni forma;ſicutaccidentia fpoflunccoolerud.
ri fineomnifubiecto,dicens.Adtertium dicé
dum , quod accidens.cum fit forma eft alius quia
dam ; materia autem ſecundum quod eft; eft eus
in potentia.Vnde magis repugnat e jè in attu ma
teri& fine forma; quan accidenti linefubieéto .
Adidaurem quod fubdit Fonſeca, caulalira
tem formalis ac materialis caufe non minus
quam efficientis caufalitatem præexigere
exiſteacani :pátei quid fit dicendum ex lolu
tione ad fecundum .
12 Quinto arguitur ex dependencialu
plebilimatcriæ à forma ſubſtanciali.Nam cô
curiusforma ,quo materia dependet ab illa
inin eile,tuplebili elta Dcoiergo. Antecedés
eile,luplebilisselta
Probatur:quia tantum eft concurſus forma
cxtrinficæ hoc eſt terminantis cxtrinſiceha .
bitudinem & tranſcendécalem ordinem ma
teriæ huiuſmodi autem cocailos füpleri po
teſtà Deo propterea,enim Juplet Deuscon
curſam ſubie &i refpectu accidétium infpe
cicbusfacramentalibus : guia el concordis
matcrialis caufæ non incrinlicæ (hicenim
deque 19 fuplebilis eft atque concurſus for
mæ incrinlicæ, ) led extriglicæ arqae fulten
tamcis , & terminantis babitudinem tranſceni
dentalem accidentiunt, & ordine ad inhæ
P
nö ponetin effe effectum formalem finctor
ma:igiturcuoxhæcüc tota racio implicacio
nis afignata D.Thom . & cius difcipulis , ex
nullo cap . repugnabis , quo cunusmateria
poſsit exiftere finc fores. Antecedens pro
batur : quia forma intrinfeca cuius elfc &tus
non olt formalubilancialis
formalis clt hoc concrerum,fudcxiftention
,materia exiftés
: I
tur li hæc communicetur immediace mace
意

communicazione connaruralis cxillentiæ riæ ,top dabitur effectus formalis tihe ſua for
impedica. Ac proinde ſub veraque cxiftens mainttiaſeca. Contiiniatut lccundo : mare
tiâ,diuina fcilicet & humana cadem humani ria prima iinmediare elt afumptibilis à Ver
tas numero permaneret à Deo cóferuati, bo Diuinoad diuinum efTe.God daca hipoche
mirifics oftendit excmplogutxaquc , qu fi, & poſsibili hoc reducto ad actum ,materia
diuifl'a adquirit nobum clle, exiftentiæ abfq; afumpta exiſtet lineforma ſubſtantiali:ergo
fui corruprione, Caietan.3. parc. quæft. 17. non implicat materiæ communicati 102010
art.z. ad 5. Ad confirmacionem negatur ma diate actunexiftendi. Maior pacer , cum ex
ior.Licet enim formæ dependeaor conpaju . obediêtiali poteoria mareriæ primæ ,ad hoc
raliter à materia in effe, & fieri , & materia do ve Deus iö illa & exilla faciat quidquid vol
lum in conſeruari dependnteat à formis quæ uerit . Ium ex eo quod omnis alia crcaturam
primæ formæ ſucceſſeru , fub qua materia quantumuis imperfecta per obedientiale
fuic creata; tamén , quia materia non potuit , potentiam eft afumptibilis . Solumque ab
non creari fub aliqui,& c alias eft pura poceni hac voiuerfallregula excipere videtur D.
tia magis ci repugaat effe fine omni fornia , Thom ,malum culpaem3.p.qit.arr . r. adceam r
ff e is ri a
quam formæe fine quau mace . Quod cium , & pe rſ on al it at qu a
ac (ub fi ft en ti
Z qua là
353 Libri octani Ouæft. I.Artic. 1.
quxſt.4, art.z. Refpondetur negando ante- inepta & incapax ad terminandum im.ne.
cedens.Nam licet reſpectu effectus formalis diate aſumptionem :apratamen fier mediati
quieſt exiftere:forma fubftantialis fe habeat te forma ſubftantiali. Vode obedientialis po
extriolice , vtargumentum probar : tamen tentia aſumptibilis , quam habet , non eſt vt
refpectu effectusformalispræuij ad exiſten- immediace , led y mediante forma dūcaxac
tiam ,quieſt materiā elle capacé ſuſceptiua afumatur.
exilentiz, intrinfice concurrit forma , ficut
albedo ad albi conſtitucionem , & quia poſsi
coillo Gno forma ſubſtáciali, ponerecur iſte: QVÆSTIO II.
hunc autem poniline formaeſt impoſsibi
le ficarponialbum finealbedine; propterea Demateria in ordine ad indiuidna
de primo ad vltimum aftruinus quod poni
mareriam exifcorem fine forma ſubſtancia tionem primarum fubftáciaru ,
ließ inpoisibile :eo quod Deus etfe & ū for . in quatuor articulos digila , & c.
malemfin e form
firmationem apræftaret..Adprimamcom
pater Ecunda comparatio materiæ eft ad in
neganda elt ajaior. Sicuc enim malo culpæ, diuiduationem fingularium ſubſtan
propter ſummam Dei bonitatem , & fubli-
ſtenriæ creatæ propter perfectionem vltimi
S tiarum . In qua videnda funt quatuor:
primum ao ſubſtanciæfingulares ex materia ,
termini,& negacionem vlceriuscomplebilis & forma compofitæ per marcriam fignatam
per aliud,repugnar afumi á Verbo Diuino: radicalicer indiuiduentur ? Secunduin quid
ita materiæ primæ , propter cias maximam per hanc materiam quæ,vulgo apud Phige
potentialitaté repugnat immediate alumi: cos & Mechaphiſicos ſigoata nuncupatur,
quod oltenditur,ex eo quodimproportiona fic accipiendum ? Et tertio loco-opere præ
ta eft encicas materiæ primæ , vtdocuimus . tium elt videre,à quo forma fubftantiales in
hucuſque ad recipiendum immediate actí diuiduationem accipiant ? lo quarto deniq;
exidendi crearum,ad quem fit proporciona principium a quo accidencia indiuiduantur
12 , & capax per formam fubftantialem : ac examinabimus. Vt fic exaćtam Metaphifi
proinde magis improportionata , & incapas cæ auſcultatoribus de modo ac principio
erit ſuſcipere actum effendi diuinæ ac infini vnius cuiufque com poíci ac forma ſub
tæ exiſtentiæ . Tum etiam , quia implicarcor ftantialisquam accidentalis indiuiduationis
pori communicari localein extenſionem , notitiam tradamus.
abfque extégone in ordine ad le, quæ eft pri
marius effectus quantitatis peceflario ad le- ARTICVLVS I.
cundarium ſuponendus. Igitur codépacto
implicabic trahi materiam adeffe existencia
fiue naturalis& creata, fiue increa fupl
tæ nciae
tis vicem illius ; nifi media formæ ſublta
Anpr
poreinci radicale,d
piumantiæ
æ ſubst quo cot.
accipiuntindi.
Jis actuacione ,quæ olt primario's effc &tas fora
mæ ,ac proinde neceſſario ad ſecondarinfu . uiduationem ; fit fola materia ſig .
ponendas . Tum deniqueaccedit præclarum nata ?
teftimonium Angelici Doctoris in 3.p.9.0.
art.4. in folutione ad rertiam fuperiusalle . N hoc arciculo verfantur fententiæ
gata,qui poftquam dixerat materiæ feu care
ni prius natura vnitum intelligi Verbuns Di
uinum per modum communem , quo eſt in
I fubftantiaruni
quatuor,primamaterialium
afferit indiuiduationis
principia ,
eſſe hecceitarem vnius cuiufque primæ lub
cætcris creaturis ſcilicet per effentiam ,præ ftantiæ ; Qomine aurem hçcceitacis nilichi
fentiam & porétiam ,quam animæ ,eo quod mericum fic eias ſignificacam , intelligunt
prius intelligiturcaro vt quoddá ens,quod authores huius fententiæ , vel modum intrin
á Verbohabet,quam vt animaca ,quod haber fecum fingularitaris , vel vlrimam differen
abanima:ſubdichæc verba . Sed vnione perfo . tiam individualem per quam ratio fpecifica
nali priusfecundum intelle&tum opportet quod materialiter in fingulis induiduiscontrahi.
caro vniaturanima ,quam verbo, quid ex vnione tur, & vnüquodque indiuiduum fit in diuif
ad animam habet quod fit pribilis verbo in pero ſum in fe & diftin & um à quolibet alio. Prin
Sana:cg.s. In quibusnon obſcure denotat Di ceps author huius opinionis fuit Doctor
Thom. ex vnionead animan factam fuifle ſubtilisin z.de 3.9.6. quem ſequuncor om
carnem Chriftiapram afumptioni:ac proin nes eius diſcipuli,& nouifsime Fonſeca lib,
de materia fiac formacenfenda eft prorſus 5. metaphilicæ cap. 4. q . $ . fetto4, vbidiffi
Diens
 In vniuerſam Ariſtot.Metapb.
hiens atque expendens magis hanc hæccei- nus indiuiduandı atribuit formæ: ex quopu .
tatem per quam vnamquinqueprimam tube tat nomen & munus indiuiduacionsprice.com
Nantiam pucat indiuiduari, ait, elledifferen- pijacradicis illi fore acribaendum . Io hoc
tiam poisiciuam ,primo in communicabilē , i vno nihilominus relati auchores conuenior,
quæ adiuncta fpecici conftituitindividuum quod exiftimakre adequacüm indiuiduatio
Secunda eft aliorum afferentium principiü nis principium ,tain ex cautis ineriodicis,quá
indiuiduitionis huiuſmodi fübitantiarü ads exprincipijs extrinficis ipfius indiuidurin
quacun & fecüdum fe cfle nåreriam & fora tegrari . Suarez vero ſcotcntiam placer , and
mam fubitantialem , quatenus mutuofe in di tria porilsima dieta reducere. Quorum pri
uerfo genere caufae marerialis,fcilicer , acfor inuin habetfcat'oz.dicens, iuxellenrenuara
malis habent individuare : quoad nos vero Arnitorelis ac Doctoris Angelici principii
principium indiuiduationis effe folain ma- indruduationis in fubftantijs compoſitis ,
teriam lignatam quaoritare: eo quod'ligousia dum quoad nos,fed ctiam fecundum fe, ello
nobis notificans individuorum lubſtantiale materiam lignaian quancitate:alias Artioce
dultinctionem clt tignacio diltıptarum pora les & D. Tho.principium verum indiuidua
riorum quantıcatis.Huiustenrencià authoi tionis reliquifent nobis fignorum ; & folum
primustoit Durandus10 1.d.35.9.3. cui no- indiuiduacionis lignum nobis patefacereac:
nulli Thomiltarum recentiorum , ininusbe- cum tamen verum principium indiuiduan
ne Ariſtoteleni jac Sànciuni Doétorein in- fionis tradere debdilent vipore quihuic
cecpræfantes ſubicribunt. Tercia ett alleren quæſtioni deprincipio indiuiduations nori
than adequarum indiuiduationis principiū femelauc iterum ex proteilo lacistacero pro
effe oinnium caufarum voiufcuiuique indi. poſuerürit.Ex quo merico colligit Suarez ini
viduicollectionem ,ita vt Petrus ; V. g. lux rolerábili errore labi Noorericos que pucand
materia & forina vtä principiojarinſeco ; nominemateriæ fignatæ Ariſtotelem a D.
& à gencrante , & fine tanquam à principio Thom.folum accipere lignum per quodtwo
excrinieco , 8c ab Hcriſque limülcanquania fantiæmaterialesindividuènobis canoret
principio adequato fuæ indiuiduationis ha. cuninSecundum habet locti . dicens,quod
beaç numericani vnitatem .Hanc fequuntur līcut patura ſpecitica in Tübhanrijs compou
Aurcolus apud Capreolū ib zid.3.qr.Du- tis contiituirurex materia & forina conidia
randus q. 2. & Herucus, quodlibeco zi9.00 niter fumpris . ita indiuiduum in eila calis
quibusLubicribic Suarez 1.tomoMechaphs conftituitur perhanc inatëriam & per hanc
licæ difp.is. & lectione 3. vique da 6. lo cu . formam :magis abrem principaliter per hac
ius explicatione diuiduntur præfaciauthor formani, quam perbanc materjamico quod
res in duosmodosdicendi. Aureolusenim eftmagis propria vojcaique indiuiduo , co
& Herieus volunt intrinfecum principium illius præcipuum diſtinctiuum , quod adeo
jodiuiduirionis elle ipſam enticarem ſpecifi verum purit, quod fi fub eadcini munerator
cam indiuidui,hoc eitmateriam & tormani malubitantialīdiftincišë portiones marche
quatenus ex eis reſultat compoficum in taliIuccederent,autidem in oro composituni
1pecie puca hominis,& qu1,Leonis,& c.Quan Iubitauiraie credat permanere aut falsēma-
li id dicendum fic in hac parte ,quod de mel gis idom ,guanitiecoderii in eadem matèria
ligentijs affeueranr Thcologi ,acmpe indiui numero plures lucceduréaforma . Túcadiri
duari feipfis, hoc eft per eadem ellentialia abfolute toc cliene lubitantralia compulita
principia quibus in ſpecie conſticuuntur ; ad numero distincta quor forma dillindte na :
iun&ta aliqua negacions in diulionis Thy te, terrain illa in luccelsive informarent: Terud
vel diuifionis à quolibet alio. Durandus vom habct fect.o. dicens,quod indiuiduum « cci
1o ( quam ſequiſe faretur Suarez vbi fupra pit Cuani vnitatem numericami a collectio ,
fect.6 .)aic principium intrinfecum non crte ne omnium caufarum ; ab hac materia & # 6
Minnumcricam cntitat:m ipfius hacforma; v ¢ â principijs 10criplicissabhoc
individui,ideft compofitum exhac materia vero gencrante ,& finehic & hunc concurs
& forma iſta reſultans. Fa&ta autem compon scoribasper hanc numero actionemgániquá
ratione inter materiam & forzahn in rdrio . å principijs cxtrinlācis: In quo le Duranda
fie intrinfici principij indiuiduationis, Du- fequi facetur. Haec ſuntdieta iria quibus fen
randus in præallegata q: 3:difp.35.9. iftaril- teoria Suarez continetur:illaque placuit lic
ponfioiait forinam elle magis dillinctiuamini exponere, vt planeid in quo qué verumat
diuidui:quia eit actus,cuiuselt ditlinguere:å tingat,auc Fallumi inuoluat,fiat maniteltum .
formaquemagis quam a materia participa . Quarta & virima ſenrenria aferiç verü prin
re indiuiduum diütionem & in communica ciprum nedum quoad nos, fed etiam fecun
bilitatean: Suarez qunque potifsimoris mia .
密
dum fe individuationis in ſubllantijsmate
 .y
$ 58 Libri octauiOHäfl.I.Artic :
vialibus ells materiam alignatam quantita . Dumerica voitas, litſola materia fignata ;in
te. Hæc eft legitima proculdubio fententia qua Philoſophus ac D. Thom . indiuiduatio
Ariſtotelis 5. Mecaphiớicæ tex. 89. & lib.7. nis principium conftituerunt.
104.28.comzentatoris ibidem,atque Docto 2 Refpondeo dicendum primo hæccei- Imbuss
Tis Angelici opufculo 32.cap.6 . & 7. opufo tatem non eſſe principiumindiuiduarionis natury
culo 29. de principio indiuiduarionis , & in ſubſtancijsmaterialibus.Hæcaliertio fia. Scotica
opuſculo 70.9.4. art.z. & 4. Primaparte q. tuitur aduerſus authores primæ fententiæ : & hecceja
3. aff.2.9.50.art. 4. & 75. art. 7.atque etiam probatur primo hæcceicas oil chimericum tes
9.29.art.1.3. p. 9.77. art. 2.& in 4.d. 12.9. quid fic,debec effe racio vltima, & velutiin
d. qui iu locis ijs arque aliàs fepe principiú diuidualis ac differencialis iodiuidui:hæcau.
tein licet fic principium veluti Mechaphilia
radicale indiuiduationis in ſubſtantijs mace.
rialibus,docet eſſe folum materiam fignatá. cum ,ac proximum indiuiduationis ,non tam
Vodeveri Arillotelis ac Do & oris Sancti dil men eft primum ac radicale priacipium :er
cipuli eis hæc in parte ſubſcribunt . Inter go nullo pacto in huiufmodi hæcceitace
quos præcipue videndi funt Capreolus in priacipium primum iadiuiduacionis ,de quo
2. d.3.q.1 . Caietanus in commencarijs ad ar eft prælens controuerfia apud Philofophos
ticulospræallegatos, nec non cap.7 .de en- ac Mechaphilicos, eft conflicuendum . Mia
te & eflentia 9.5.& 3.p.9.3. art.2 . & 1.p.9.. nor patet,quia omnis compolitio Mecha.
29.art.1,atque q. 57. att.2.Farrarientist.cô philica in aliqua Phifica compoſitionede
tra gentes cap.21. Flandrenſis 7.huius q.22. bet fundari.Ita vt illiusextrema in huius ex
art.1 , 2. & 3. Soncinas q . 32. & 33. Bañefius tremis fundentur : qua de cauſa genericus
1. degeneracione cap.5.9.3 . per totam præ« gradus exmateria communis & differencia 6

cipue art.7.& 8. & lauellus 5. Metaphili . lis ex forma diciturdeſum : ergo gradus in .
cæ 9.15.& alij quos omiiio recenſere. Pro diuidualis,ncmpe materialisilla differentia
cuius declaratione præpotándi ſunt termiui per quam indiuiduum fe habet ex addicione
tituli quæitionis: in illo náque nomine prin ad fpeciem in aliquo extremophiticæ com
cipij indiuiduationis non accipimusprinci. pofitionis debet fundari : & hoc appellatur
pium formale, quoindiuiduum formaliter, primum acradicale principium indiuidua
& veluti Mechapbifice conftituitur ineſie tionis.Secundo hæcceitatis eft ratio quædā
huius,& â cætcris eiufdem fpeciei diſcrimi. indigilibilis qua indiuiduum eſt formaliter
uatur:fed principium radicale ideft radicale diuifum feu diflinctum à quolibet alioesol
caufam exqua veluti fundamentaliter acra- dem fpeciei:ſed bæc ratio oritur ex alio prin
dicaliter indiuiduatio ,hoc eſt vniuſcuiufq; cipio priori,quod ex pluribas integracurco
indiuidui vnirasac numerica diſtinctio dem ditionibas:feptem namque eſſe vniufcuiuf
fummitur. Rurſus nomine lubſtantiarü cor- que materialislubllantix , cefalur Porphi
porearum ,illas ſubltantias quä ex materia, rius cap. de fpecie. Formaſcilicet, figura, lo ,
& formacomponütur jarelligimus, & illas cus tempus, cum nomine ſanguis:patria funt fep
quz.expertesmateriæ ſunt excludimusghas tem que non habet vnusGalter,Perquasdola
enim valt D. Thom .adeo feipfis indiuidua cribitur materia fignara ex qua prouenic ari
ti;vt insa eandem fpeciem nequeaor nume vnoquoque individuo hæc indiuidualis ra-
rice multiplicari defectu materiæ fignare tio poriusquam alia: ergo. Tercio :nam aut
Eo quod hæc fola fit principium & origo na huiufmodi hæcceitas est modusrealis cx da
meralis diſtinctionis ac pluralitatis . Nomi. tura
& for diſtinctus
reima: à compofico
aut ellidam materia
, & àmate
formaliter ria
ne denique indiuidui, arque indiuiduatio fi
nis:non illa ,quæ áfecunda intent
econdo
ione pro- .cuc ratiop
ale ott idem cum hominc & anima
uenit,per quam indiuiduum inten lijveroque enimmodo primalencentia vide
tionaliter dicitur ac diffinitur perordinem tur intelligi ac deffendià ſuis auchoribus. A
ad fpeciem ,eo quod eft illius correlatiuum, quibuſdam enim Scoriſtis inprimo:â Fonto .
ſed accipitarſubſtantia fingularis , quæ pri- ca vero, & alijsin fecundo l'enfu defenlatur;
mo incentionaliter ſeu Methaphificè elt in- ſed neutro modo poceli congruencer (uiti.
diuidaum ,ideft illa quæ vnitate realiacnu- nerihæcceitatem elle principiumprimum
merica gauder, &fecundæ intentionis indi- indiuiduationis: ergo. Non quidem primo ,
viduiſubfractum eſt, arque à parte reieft in Tam , quia pri
m diſteſſe
diuiſain ſc, & diuiſla a qualibet alia. Vnde tutiuâ indiuiduimudebec incteſſentiale
iouci ac coniti
ac illi
fenſas quæſtionis eft,an in huiuſmodi ſub fá intrinfecum
intrinis aliter dil verificari
, quodnequit ind à ompoillo
c de li
us
rijs ſingularibus & indiuiduis ,ex mareria & elt
forma compoſiris radicale priocipium à quo to .Tum etiam , quonianyin vinoquoqu com
prouenit earum indiuidualis differentia live polito ſont tres entitates indiuidux aceſingu
larcs ,
 ‫وز‬
In uniuerlaik uAriſtot.Metaph.
lares;fciilee,eoticas compoſiri ,häcmarerit; Prietatum in alio non eß dabilis : materiam
& hæc formsiac per colequêslunt creshæc: vero ſub quancitate à Philofopho conlticui ,
ceitares ;quasū nulla porelt diftinguia Tobie & aſsignari pro vero principio individuatio
Eto ,cuius eftmodus. Quod pater diſcurren- nis : ergo. Secundo:nani fpecialiter 1. p.qa
do per ſingulas : materia enim per feiptam 5o . arc. 4. probat nacuras Angelicas carere
cit hæc:alias haberec actuni aliquem forma- principio indiuiduationis : & muleiplicicam
lem libi neceſſariī , & perle annexum : & con te individuali ; quia carerit maccria lignata
Tequenter nó effec pura potencia ,expersom quae eft příаcipium indiuiduacionis. Vnde .

nis philica actualitatis: cuius oppolitana ( u-
peria's determinauimus.Rurſus, li hæcceitas
anima Decri, v.g. eller diſtincta ab ipfa añla
ma & Forina Perrigcum niediante illa vois-
fur talis forma hüic materia , ſequicur for
mam ſubítancialem vniri materiæ non perle
immediate: fed mediāte alia realitate plus
formæ;cuiusoppoficum docec Philofophus
in hoc lib . 8. tex. 16. & 2. de anima tcx.iy.
Dcorque, G hæcceitas huiuſmodi cortipoli-
ti, v.g. Petri eller realicas diflincta à realitas
te ipliusznón effetvnum perfe, nequeper
quam entitarent prout præuenic omneomo
dum , 8c realitatem ſuperuenicntem ,eflectin
gulare & indiuiduum : quod eft falfümier
go.Quod aucem
dir hæuientenc tidc inari
ia defenſ fecundo lenlu
,probatur por
:quia cx
dictis cooltar primum principiü indiuidua-
tionis appellariillud , quod eft primum dia
Itinctionm indiuidui in compolitione phili
ca,in qua fundacur compofitio Metliaphifi.
ca :ſed primum ediftinctiuum illius iti phili-
ca compolition non eft hecceistas,fed mace
Tia Ugniata ,voitain oftendemu :ergo. Dico
fecundo in materia fignatpiaunme dum duf gnioum le :fed principium indiuiduationi
iar
ſed etiam verum princi indiui
. feillud ,quod elttadix numèri diftinctio .
a
dum le, eit conitituerid a quo fora nis, quod perſe primo eſbtilperoprium undiai.
is ſecunnc
ma lubíta ialis eft excludenda . Hxc alter-
s
tio llacuicur aduerfus authore tfieucsondæfen
. r
ipo
tensie ,quos Ancichomiſtas dos qua Tho .
anitas dicimus fore nuncupán . Ecproba-
tur prima pars :nam Ariltuicles & D. Thom .
in locis præallegatis verum principium in-
duationis , & non foat
diuiuô lum qusoad nos ;feu
fign i duntaxat indiuidu ioni incendung
nobis craderc :licut & in alijs locis vbidere .
rum principijs ,naturis & cilunrijs difputant
es profiſſo ,non ſolum effectus , propriers-
tcs,acfigna,fed vëra torum principia , Datu -
tas & ellcncias cradunt:acin nullo alio quam
in materia lignata principluin indiuiduatio .
nis aſsignant:ergo fentiünt in illa tale prina
cipianiconifero , Confirmatur dupliciter.
Primo quia in eiſdem locis D.Thon dileta
guit incet principium indiuiduationis lacuni
dunile,& ligna indiuiduationis : dicit 03.11-
que reliqua accidentia materialia eilcoffu .
ctum , & lignum numeričæ vniracis: Exquis
bus Porphirius à polterioriindiuiduunch ſti
biuit , dicens,ellerilud cuius collectroprom
-3
fub infert quod Angeli ctiani li componera
tur ex materia aliquafpirituali , adhuc defo
čtu quantitatis non multiplicarentur nume
fo;quia à quantitate prouenic diſtinctio nu
moralis:fedhacratio inefficax effecnifi cop
poneret principium indiuiduationis fecun
dom fe eile materiam fignatam quantitate :
non enim defectus multiplicationis indiui
dualis colligerétucinfalibiliter ex defectu li
gmi & eff:Etus;nifiex defectu veri principii
& cauſæ illius:ergo: Secunda pars probatur
primo nám ficut Ariftotcles & D. Thom.in
præallegatis lociscontribuntverunacrad:
cale principium indiuiduationis in marerid
Wid
:ita folur mac lignatam conilla
tuunt provero & radicali principio indica
duarionis :ergo excludunctiormam fübitati
tialeöt å rariobie princi pii
ria indivi duarionis.
Secunda nam nate dignacs etpinch
lis
pium numera multipli cationis
: per illius
namque folles de fáctum Angelicæ naturæ
nequcuro número moltiplicari , & illa fula
eft, qux eſt primum principium fingular b
e;
i
propri u r n i
indiuidu acque in commun i c a
s debátele
c æ
duiacque in communica : ergo . Maior
parec:vā forma aut lumunica l'ecundü lc : &
licet communis pluribusa indiuiduis ,vepote
cum fitlecie diftinčtiu :auc vehæc & dc
præluprimir maitneriam bauc : eft eniin hæc ,
quarccipicur matèria tali fub caliquanti
us :ergo .
Calcis, veiiatoimtéiotiitoondenrf
3
Dic aduc us authores tertiæ Reicitur
fencentie :adequarum principiam indiuidua opinio
cionisſubitantia materialis ,non integracur Sarijde
ex forma,& alijs caufis exrrinlicis :fed in hic princi.
materia quantitate ligillataconſumatur ;liro nidhatid
pio indi
batur hæc concluſio primo dellruendo per 1125
fingulas patios verunque modum detenicien
ditoetiam fententiam. Primus namque ino.
dus defficit quatenusponitexmateria & for
ma (ecundum rationes fpecificas integrari
#
Principium intrinfeca indiuiduationis, to
quod principium huiufmodi debeceflepro
prium fingulare ,& in coomunicabile , Via
poce á quo priinalubstancia habet edition
Ctum ab alijs eiufiton (peciei propriani &
alijs in communicabile & quia pracipitura
diliit .
 H

2 &o Libri octaui Hafi.I.Artic.I.

diftinguendi nequit efle principium conac- rislis , ac numerica dilin & ionis â materia
piendi. Secundus vero defacic limul arque prouenire.Secundo, quod D. Thom. loquia
primusin co quod ponit ex cautis extrinſicis tur de principio vniuerfalidiltinguendi ab
coolasi huiuſmodi individuationis princi . folute partes vniuerfi:& cã in vniuerfo alio
pium : na tale principium ,proprium & in que creaturæ habeant materiam cuius aliæ
communicabile debet effe :eadem autē calles funt expertes zin omnibus tamen eft forma,
fa efficiens, & finalıspofunt diuerfis a &tioni aut vt pars formalis.,auc vt totalis natura;
bus caufare plurcs effe &tus eiufdem fpeciei: propterea iure optimo munus diftiuguendi
ac proinde pluca indiuidua in-codem generá acribuitur formæ.Tum quia ipfaeft genera
te & fine communicari.Actio vero,quod fit le principium diftin &tionis in omnibuscrea
hzcnumero ab alijscondiftincta non haber toris. Tumetiam , quoniam per ipfam par
ab agence & fine; fed aliunde, ſcilicetex cir- tesad vniuerli integritacem perfe percinen
cunítantijs loci, & temporis ; & ex eo quod tes,fcilicec genera & fpecies diftiguntur:
ja calirecipitur ſubiecto . Rurfus principiū per maceriam aurem fola indiuidua per acci
indiuiduationis de quo eft controuerſia tan- depsinteota . Hoceftad fpecierum confer
cum ſaponic proradice,& fundaméro buc. uacionem ,habent dillingai. Vnde manet ra
czitatis,ac proinde debet effe quid intriofem tio Doctoris Sanctiin concufa. Terciopron
culo Ange
cum conſtitucioniipſiusindiuidui:agens ve batur alialici
ratione oris.Indiv
Doctdefumpta exidu rcm opu
eodem opuff
10 , finis & actio funt omnino extra indiui.
dui conftitusionem :ergo Denique:nam in- Sice habet eile iadiuifluuvin ſe & diuullumâ
diuiduum licer dependeat ab ageore ynivo- quoliberalio : fed virangae cacionom haber
co quantum ad fierinon tamen depender ab â materia lignaca :ergo. Maior ef diffinitio,
illo in eile & conferuari;fed principiumin- & minor probatur : quia perincommunica
diuiduationis eftillud â quo intrinſice pen- bilicarem fic natura line forma coiuslibecin
det vpicas numerica indiuidui: ergo licec diuidui iodiuıfla in fe , & diailla hoc el dis
Cauſa efficiens viuoca concurrar effectiue ad Aincta ab alijs : fed hæc incommunicabiliras
voicacen , & indiuiduacionem indiuidui efa prouenita nateria Gonata : per hanc enim
fe & i,quantum ad fieri:non tamen ad indiui: fithamanitas fiue formaPetri ,v.8 : & fimili
duationem eius-in facto effe :ac proinde non ter Pauli ,alteri homini incommunicabilis :
erit principium indiuiduationis.Ex ijs fequi etgo materia fignata eſt principiam in diui
tur etiam fententiam Suarij in duobus vici- fonis in fe, & diaifionis ab alijs. Ex qua duke
Disdictis eodem defeâu laborare: in illis na plici rationc incegratur diffinicio que cons
que ab alijsAuthoribus eiuſdem terciæ fen- copeus iadiaidui .Huic rationi obijcit Sua .
tenciæ non diſcriminarura Cæteruns in pris rez dicens,argumentum vitio zquiuocarig
mo di& o verum dicic Bc nobifcum in fecun- nis laborare :co quod aliter accipit incom
da conclufi one fentic . Secundo principali . municabilitatem inmaiori,& aliter in min o
ser oftenditur nollca conclufio . Ec.probatur ri :etenimin maiori incomunicabilicasacci .
folam materiam Agnatam ,ideft, materiā ſig pitar pro illa incommunicabilitate per qua
nacam , & non formam , aut caufas extrinfe aligaid ek incommunicabile fecundü prze
caseſſe principium indiuiduationis, ratione dicationem , & fecundum receptionem ;hæc
deſumpta ex D. Thom opuſculo 29. præalle enim incommunicabilitaseft de ratione 113
gato . Iden al
eftt principium indiuiduationis diuidui: atin minoriincomunicabilitasacçi
arque multiplicationis indiuidualis fed fola pitur pro incommunicabilitace materiæ de
materia figpata elt principium multiplica- cuius ratione'tancū eft vein nullo alio fubie
tionis huiuſcemodi : ergo & indiuiduátio . Eto lifcecepcibilis. Neque.propterca eld in
nis.Minor paret:nam detectu foliusmateriz communicabilis fecunduin prædicationem ,
Signatæ in fubftantijs fpiritualibus defficit fiquidé elt prædicabilis de hac & de illa ma
multiplicatio indiuiduorum inrra candem teria ,neque fecundum receptionem plurií
fpeciem . Hanc rationem eneruare conatur formarum : eadem enim matcriaporolt lub
Suarez vbi fupra ſec.3. dicens , formam elle pluribus formis efi'e ſucceſsiue. Sed bięcobie
principium diftinguendi,ac multiplicandi &tio non obſtac: quia cadem incommunicabi
indiuidua,potius quam mareriam , eo quod licas que formaliter conuenit indiuiduo ,cau
proprius aétus forme eſt diſtinguere:verra . aliter conucnie materiæ :eadem enim matem
dit idem D. Tho .2. contra gentes cap.40. ria conftituis indiuidaum incommunicabile
fed huic obiectioni facisfacimus dupliciter fecundum prædicarionem & receptionem,
primo, quod D. Thom ,loquitur dea & tu di- ita quod caula quare natura humana oft hæc
stinguendi formaliter, & fpecifice: hic cnim in Perro ,non cft alia nifi quia cius formare-.
proucnic a forma; cum quo ſtaradumaniaco . cipicur in hac numero materia Ingulari , &
lignata
 statemente in opremiliwith .' .
in vniüerfam Ariſtot. Metapha
Agriaca .Vnde manet argumentum inconcu-
fum . Quod comprobacur ex eodem Sancto : quæ el primum fubicctum philicæ compo .
Doctore 1.p.9.3.28.2 . ad tercium. Vbi hoc ficionis eſt imperfectior formis receptis in ip
conſtituit diſcrimē inter formam & mace .
riam : quod licet vtraque ficpars incrinlecane
& ellencialiscópofitifübftancialis :tamé for-
ina indiuiduarur per materia & oon è con .
tra:eo quod forma quantü elt de lo recipipo
in pluribus impedia
tur.Cæterum mareria non poteft effein alio
cūlic primūſubiectū Lubitans. Ex quo infero
illam formam quæ nequicrccipi in materias
fedelt perſe ſublitens ex hoc ipfoindiuidua
ri quod nequit recipi in alia. Quo pacto De
& incelligenciæ feipfis habent luam lingala .
ritacem . In qua folucione non inceadic D.
Tho, aligaare eundein modum incommuni
cabilitatis materiæ , & indiuiduacionis for-
mæ :fed folum valt indiuiduacionem forma
atque primæ fubftantiæ materialis radicari
in materiæ irreceptibilitare , Ex hocenim ,
quod maseria eit primum ſubicctum in alio
irreceptibile ſequicur ipfam in fe habere
principiū fuæ fingularitatis, ita vtnequcar
erre vniuerfalis aut communis pluribus per.
prædicacionem nifi per habitudinem 8: ana
logiam adformam , ex qua eciam habce quod
fit fcibilis, fupra docuimus.Er quia prima
in vnoquoque genere eftcaufa cæçerorum ,
propterea D. Tho.atribưic materiæ munus
indiuiduandi pocius quam formæ , quæ dele
pocius abſtrahirâ matoria , & haboc princi .
pium ſux communicatis,folumque fic lingua
laris per aſociacionem calis maceriæ . Quarto
probatur racione alia ciufdem SanctiDocto
ris ,qux fic habet.ladigiduum fubftantia eft
primumlabiectum inMechaphilīcacoordi.
nacione: ergo. Debat fumiabco quodci pri
mum fibicctü philice compofitionis, quod
el materia prima tunc vlera : non â matoria
prima nude fumpra : crgo àmateria fignar:
Coofequcocia prima probacar:quia compo
fitio phuica eſteradıx ac fundamentum com .
pofitionis methaphilicie , ac prædicarorini
illius, & ex alio capire inter caulain & effe
étain debet effe proporcio :crgo primii lubia
Anmechaphiſicæ compoſiionis,qaodofin
diuiduum debeciumiâ primo ſubiectophis
ficæ compofitionis , quod eftmateria primit
in ipfoque radicari,ad modum , quo different
ria qux eft principiun formatemethraphili-
ex compofitionis , radicacur in forma que
elt principium philicæ compofitionis. Cons
tra hanc rationem infurgit diccasioualidí
effe ; exco quod magna difpariras inyect: voa
& aliud fubiectum eft in duobus . Primum
enim ſubiectun merhaphilicce compolino
nis perfc & ius, vel falcem non eft imperfor
aliusprædicatisfuperioribus, quia actu & id
26 *
trinfece includit illa : materia autem prima
faiRurſus prunum lullicctus mechaphilica
cópofitionislatius parec quamateria prima:
Reperitur enim in tubitavajsleparatis, quam
materiæ funt expertes : ac proinde ncquic
adequare in illa fundariautradicari. Sodnio
ftra rario facile ab hac obiectione vindica
tur:lī , licce
Eta prima,fcilicec indiuidua, & maceria pri
malinc diuerfæ racions & gaudeant dittir .
Etis conditionibus,nihilominusvnum in al
toro fundariacque radicari : eft enim materia
prima fundamentom & radix 1001uiducio .
mis iplius indiuiduizin genere caula equino
cæ ,quæ non deber cum cffctu vniuoco com
uenire. In ſuperneque omnino verű haber
diſcrimē duplex, quod præddictus aſsignat
author.Non primum quia licet primālubic
ctum methaphilica compolitionis ,ideii , int
diuiduum adequate & fecundum completa
rationem fumptum fit perfectius prædicatis
ſuperioribus , quo pacto Pecrus quis perten
eius dicit, fi adeguace & cuinplate tumaror,
quam hoc animal,& hoc viucns: camcadili
maturpræciſſe fecundum rationem differen.
cialem indiuidui fpecificæ,ac generica lu
per addicam , quidimperfectioscft alijs pra
dicatis: qua ratione heccicas Perri imparfum
ësor elt velic formaliter eius racionalnace,
& animalirate.Non fecundum, quia conle.
quenter dicendü elt iuxca fèntéria Angelica
Doctoris vtiple Sukrceibid.9. 3.fatecurki
fubftárijs (piritualibus nõelle propria indigt
duarionis principiñnec lalueri diffurentrā isi
diuiduale : fed folü neurá de fe incömunicam
bilen. Vlcimaracio qua vcitur S.Doctor tic
habor.Principiü itidiusduatsomiselt illud per
quod individuā babutquodfis indiuifum int
fc & diuiftro á quolibutalio : fed hoc habec
à maceria dignata quäriere ,& nô åtoria:Cr ?
go .Minorprobacue : quia forma haber ella
hācnumero à materia , &materia fit hæcnu,
moro a quäcitac:eaqaod qyáritas cit print
principium diuifionis inacücialis, vrreltacus
Arilt . I- phitic.tex.15.guiat lubllantiätres
manere indiailbilê depra quátigace : quarelis
cur differéria proueniés a forma elt form :***
lis & fecundü gradus formaleszlicdiflinctio
anacorialis debec à macoria prouenire &cc
nő.polsir prouenirc à materja nude fumpida
quæ luccelsiuepoteſt plures formas recipe
re & ionpluribus indiuiduis faluari , resias
good proueniat â materiaýcGignaca,Häcray
tionëlabefactare conaturprædictus author:
ex co quodprincipiū indituduationis aber
*
cffe illud quodincer cffentialia foniatrinen
feca prædicata eli magis propriü indiaux.
Aa
 262 Libriötdui Quaſt. II.Artic.I.
forma autê eftmagispropria qua materia:er duariyideft peraliud :illas vero perfe & non
goà forma potiusquá àmateria debec indiui per aliud eſſe indiuiduas:ergo. Reſpondecur
duatio provenire.Probarminore:quia inua ad hoc argumentū negando antecedens.Ad
riatamanéteforma indiuidui,vig.Petri:ctiã probationesilliusdico ſolūcôuincere quod
ti paulatim variecur cota eius materia ma- hecceitas fit primü principiü indiuiduacio .
netidem Pecrüs: quodnó contingerec fornis ſecundüquid,ident fecüdü Měchaphiſica
ma variarërur etiam inuariaca manente man lé cópoſicionē competunt illæ condiciones:
teria. Sed ad hanc obie & ionem negandaeft at prima principiū radicale & fundamenta:
maior. Vel diſtinguenda: non enim pridcia le debet efle extremã philicæ cöpofitionis,
piüm indiuiduarionis debec eſſe illudquod quæ realisel & fundamentum compoſicio .
ca maġis proprium inter incrinſeca prin- nis methaphiſicæ:vnde tale principiü ve fic
cipia quomodolibet , fed illud quod inter primum fatis eft,quod incomunicabile,lini.
materialia principia intrinſeca eftmagis pro plex & Gingulare ſecunda rem , licec Mecha
ioſecú
priu , & incr , Sumateria phiſicã cópoſicionêadmitca.Hæcenim non
Vnde quia indiuiduario eſt effectusmateria . obltat fimplicitaci & jncomunicabilitaci phi
lis veluia&tus materiæ ,à materia & nõ å for Gicæ :quo pactomateria & forma ſunt prima
madebetprogenire.Sed adhuc aduerfuspræ principia philicacópolici naruralis non ob.
di&tas cóclufiones quædãmilitātarguméca. Itante,quod componantur Mechaphilice ex
4 Arguitur namque primo aduerſas ratione communinaturæ , & particularitalis
primam ,fola hecceicas , ideft indiuidualis naturæ .Ad cófirmationé negaturmaion Ad
differentia eft principium primum conftia primaceſtimoniñ Doctoris Sā&tidicendum
& diſtinctiuum indiuidui : ergo eft , quod ex illo lolūlicet colligere primas
folailla eſtprincipium indiuiduaționis.Ane
multa ſubſtancias indiuiduari per aliquid fui, fcilio
tecedensprobatur individ cet per maceria Gignatā. Ratione culasſung
primum principiam diſtinctiuum indiuis irreceptibiles in fubie &to . Adfecundü quod
dui fe coro debet effe incommunicabile ex folü in eo intenditD. Th . hoc diſcriméadig
le & fimplex Hæ enim ſuntcondiciones vl- nare incer accidentia &c primas ſubſtantias:
timi diſtinctiui'in quolibet genere : fed quod illaperaliquid alcerius generis : hæc
folahcccxiras' elt perſe incoinmunicabilis, uero per aliquid Tuigeneris & ipfis intrinſe
& implex erenimhæcmateria , v.g .Perri cũindiuiducntur.Vndepoteſtdiſtingui ma.
eft comunicabilis, & eft cópofira Mechaphi- ior in hunc modū:primafubftantia elt indi .
ficæ ex ratione coinmuni, & fingularihuius uidaa perfe ipfam quarenus di tioperſedie
materia : fimiliter & hæc forma,atq;hicho- citexclufioné extraneiprincipij indiuiduafi
mo quiex hominis racione ſpecifica, & india tis ; & ordinis ad id,quod eft excranei gene
viduali haius cöponitur:ergó. Secüdo prig- ris,cócedo maiore:quacenusdicuccxclufio .
cipta indiuiduationis deber eſſeperfe pri- néprincipij philicæ cöpofitionis,nego-na
mo & ſecundum fe cocum fingulare ; Tola jore:fic enimprimaſubſtantiaindiuiduatur
hecceiras eft fingularis & incommunicabi per aliud fcilin maceriā : fed nó licutaccia
lis:in alijsvt.Tertio
consergo includitur
vidimusficut aliquaració
differéria ſpecifi-. dés:hocenim'indi uiduatur
fubie &tü quod eft extra cius per
cóftitution e: illam
extrinfecu
ca,quia Methaphifice conNicuit ſpeciem et vero indiuiduarur per materiä quã incrindia
principium formale in quod reloluicuripe . "Ceincludit veparte ſubſtantiale & eſſencia
cies: ita hecceicas quæ fe habetex addicione lé fuæ conſtıcutionis.Secüdo arguitur aduer
ad (pecie, & Methaphifice coſtituiteindiui. fus fecīdā :nā principiñ diſtinctiäūdeber ef
đuñerit principiū maceriale in quod indiui« Te intrinfecú:eo quod reſte D. Th.1.p.9.40 .
duú refoluatur. Cofirmacur priima fubftácia ar.z. effentialis diſtinctio progenicab aliquo
perfeipfam eft indiuidua:ſed hoceltindiui. intrinfeco: & propterea inferc diuinarü per
duariipfam , perſolá hecceitatéſeu indiuia Tonarūdilindioné fieri per relationes ſubli
dualé differenția cū qua realiteradecificatur; ftétes quibus perfonæ conftituuntur ;ſed ſo
ergo.Maior probatur ex duplicicellinoniö la Materia & forma ſuntpartes intrinficæ ex
Angelici Do & oris: quorü prinium eftillud indiuidua cõlituitur :ergo abipfis da
præallegarú ex 1.p.9.3.ar.z. ad 3. vbi docec taxat deber prouenire numerica diſtinctio
formasirreceptibiles in materia aſeipſisine & no a quantirate.quæ eft accidés excra ge.
diuiduari ideft ex hoc ipſo quod in materie nus Tübitantiæ : ac proinde non à materia
recipi nő polunt :ſed tofubitácia materialis per quantitäteny, Ad hocargumentum arci.
nequit in alioa fubiecto recipi:igitur perfe ip culo fequentidicerur ex profelto ,nunc au
fam indiuidu , Secundü babetur ibidé ; 9.29. tem negamus minorem ;co quod etiam ma
dr.r. vbi aſsignās diſcrimē inter prinas Cuba. Geria ligoaca intrinſice pertinet ad indivi
flátias, & accidétia ait hæc à fubiecto indiui dui fübftantialis conftitutiónem Tertio
ärgata
.
In eviniuerſam Ariflot.Metujsb.
arguitur contri tertiam o nam materia ligo ciuc
ciue ratione vnius forme , quod etiam habet
rationevniusforme
nata non eſt adequarum principrum nume.
.
Licæ diſtractionis : ergo neque indiuiduai
tionis.Antecedens probatur dupliciter.Pris
inô ,quia diuinæ perfonæ cum lint in eadem
natura ſolo numero difliraguntur, vel quali
numero :lunc enim plures realiter diftin &tz,
& non pluralicare fpecifica: igitur pluralira
te numerica: &c camea carent materia ligna-
ta :ergo.Secundo, in Angelica narata eiuſde
fpeciei poteft effe numerica pluralitas,ac dil
tinctio ,quæ tamen carec matcria ſigoara: er-
go.Quod'li dicas in doctrina fanctiDoctoris
non pollo pluresAngelosſolo aumero di itin
ctos reperici : eo quod carentcivaroria quaselt
principiam pamcralis dillinctionis:ac proin
de ſe spla natura Angelica ſpecificas cii vna
numero.Contra : 11am mareria ligoata vilic;
& quantiras feipfis indiojulaneuri & hocno
obſtante plurificáncurnaivcro : dancarenimi
plures porciones maceriæ fignarcæ , & c plures
quantitaces eiufdem fpeciei: ergo non obilā
cffe vnain vpicacenogacius, quia cius vnitas
ie, quod Angelica natura de ipda individue.
licet in fe fir polītiua, canon eft imperfectas
fur ; poteric numero in pluribus indiuidais
multiplicari . & delumpia ex habitudine ad fornias ATLE
Reſpondecur magando agitecedens: ad priel ſuſceperaas 8c perquaseli cognofcibilis,
i
mam probationem dico diftinctioncm diuina
Darum perfonarum , ncquc elle numericams
neque ſpecificam ;fed alterius ordinis präha.
bentem eminéster conditionem numerican
ac fpecificæ diſtinctionis , feclulis in perfe
Etionibus cuin quibus numerica , & formalis
diflinctio in crearuris reperiunrur.Adfecun
dam (ubftinenda eft folutio ibi alignaca . Ad
cuius in probationer ocgacur côlequentia:
eo quod natura Angelica, itafc ipfaindiuina
duatur, vt nulla principia indiuiduantia prema
ter ſpecifica includat :que tamen includie ma
teria fignata : qua proprurall1,82 won huicrc .
pugnat mulciplicarioind : obeans
demque rationem quantira iuidpouorcru
itn numerim
s
cc maleiplicarisquia in fe eli rerialis , &
ma
principiūdiuifioni ; ficar & cxtenſionis fuis
& c aliorum , Quartos arguitur : na na licus hec
forma haber , quod fic hæc penes ordinem ad
hanc materiam , ita hæc materia habet luam
í hecceicacem pencs ordinea ad hancformā:
ergo indiuiduario nona fola maioris,fed etiã
â forma delumnior á Antecedens probaturi
primo , quia forma eft magis diftinctiuas
quam maceria,co quod ftante vnitare ipecifi
camateriæ ,horum coruptibiliumfalwancur
plares ſpecies,imò & plura genera formarī,
quod indicat inajorem diftinétionem infor:
mis, quamia macoria reperitur ; ac proinde
magis aptæ principium diſtinctionis elle for
mam ,quam materiam .Socũdo ,quia ceſte Di
Tho..8.9,76.art.7,ad za homoeftvnuspola
vnitasnonamateria,fediformaprouenit:
eftenimmateria vnadū tifatnegatiua, qua
tepus non includit formas fecundum le, qua
ipfam diuerfificent : ergo . Tertio probatur;
exemplo Caiccani 3.p29,8.art.z.dehomine
quituitgeoires;& nutricis dx carnibusalio
fumhominum , por varias crantmutaciones
mutacisiillis enim reſurgencibuscuwluis ma
terijs,dabitur animæ huius hominis alia por
tio macoria diftincta ab antiqua,quæ fuitalio
futbohinon : fierq; tunc nona1Na porcio, :
hęcyper ordinein ad hancanimam :ergo.RcE
pondecur negando antecedens. Ad cuius pri
mam probationem, dico formam efle magis
dittuativam diftin & ionc formali, quam ma
seriam : (ecas difinationemateriali,& nume
rica.Adfecundam , quod D.Thonn.loqucur
de vnitace non individuali, quam habce ho
nio ratione materia , fed de pecifica, quant
haber rationeformę. Sobdicautern maceriant
acdifinibilis. Ad terriäm dico , nacepia illius
hominis , concintieri Scoccalionaliter forc
hanc,per ordincm adiancanimam : quæ crit
occalio producendinouam illani portionen
materix :que cum antiqua cadem numcrofor 1
malicorfeu moralitcr ropurabitur:Sed quan
Tum ad cíle , & fecundum fe indiuiduabicus
exſua particularifigaationc:anima veropc
tius eft hæc ex ordine ad hocmacertain for
cedentib, proucabrca
oclumipeatus
malicer h :tâ noga &
us fub eadena fornia licu
& figuraruli auuis dicere animam efle hand
per ordinem ad alatestam primcuam , quam
â principio informauitcoip accidens aliä
er Lücced :
nona daltindan relorrearone er
ARTICVLV : 11 .
S
An materia figratafitilla ;quæ actii
ſub efi quantitati.
Vpolico iam primis fubftantias per Varisend
S. materiamo ſignatam indiuiduaris ref disexpli
tarexplicemus,quid nominematc- catarina
riæ fignata accipiendum veulat.In cuius de: seriafiga
claratione Thomiliæ , quiin primo conuo nataa
niunt ; in quatuormodosdicendi diuidani
tur . Primus,on Capreoli , Ferrarientis,
Soncinatis vbifüpra ail :rantium nitcriatit
fignacain conflari ex duobusgaiiriiruit ex
matcria & formali quantitatc , quas actu
includit : illam quiden vá cribwat indiuba
Aaa dividuo
 .

264 Libri-octaui Olaft.II.Artic. II.

diuiduo indiuifionem in fe,hanc vero,veei. libeto 2.quæftion.sartic. Ti & Iauellusvbin
dem conferat diviſionem à quolibet alio : ex fupra nuliatenus ditinguiturà fecunda Ma.
illaque,vrexprimaria, ex hacautem , vtexfe nifeſtainque admififfe Caietanum repugnan:
cundaria few minus principali ratione mace. diam'dum illas dilliaxic,in fecunda enim ad .
sia lignata integratur. Quæ fuadecur triplici micit ordinem materiz, ad quantitatem effe
ter: Primò;ex D.Tho . 1.p.q.59.af.z.ad 4.86 de genereſubſtanciæ , in prima aucám docus
3: :9.77.812,afferente indiuilonem amare rachunc ordinem eſſe debere de génere qua:
ria,diuifionemverò numericam ſumiaquaa ticacis,quia ačtus , & potencia ſunc eiuſdeiti
ticare.Secundò ,quia materia eſt primăprin generis. Quod amplios confirmarur duobus
cipium incommunicabilitatis, fiue indiuifio argumentis,quæ 3.& 4. loco popuntur infra
nis: quantitas vero et primum principium terçiusmodus ettBañulij,'t. degeneraciones
diuilionis:ergo vna quæque preltatſuum efa cap.y.quæltion.3 art.8.& Flandriæ ,7.huius,
1.

ctum.Tercio ,quia îialiquidobltarec huic po quæſtion.22.artic.z. 3a& s.afferencium per

ſitioni,eſſer accidentalicasillius'agregaci:ſed materiam lignacain intelligi debere agrega
hanc aon obitare pater : Aam licêincludat tum ex materia, vc ex principali principio ,
Tes digerforum prædicamentorum , includić & ex quanticate forcalı,tanquam ex condi
tamen illas perſe, & ordine a tione , & complemento requilico priocipij
lamarc
siam quidem , vtpotenciana quantitatem ve indiuiduationis. Fundamentum huiusſen .
ro ,vtactum :ac proinde pereit ex eis confla renciæ eft duplex: primum Tumitur ab exem
sivnum perfe , quod dic principiuarindiuis plis inquibus experimur effectuin ſubitánie
diarionis fubitantialis . Secunduseft Caiera fialem ab aliquo accidune ,:vo à condicione
Di, cap. citato de core, & ffenria ,Tauella5e pendere ;ſic enim ſubitancialis tormageasti
huius,quæ it.15.& Bañetj,r.p.quæitosoarlozi in primo initanti generacionis depeader à
alicrentium materiam Ggnatam efle folá ma- materia diſpofīra,àmateria quidem ,veaprin
seriani primam, cum ordinetrantcendentali cipali receptiuo ,& â difponcionibusacciden
ad iltam quanucarem , quam agens naturale talibus ,ve a condicione, & campamento ſu
biectireceptiui:nequitenim rformain
hic,&ouncexvitalisactionis debethuicin riam
diuiduo communicare. Quorum fundamen- indifpofitanı'naturalite introduci,aus
tum eft, quia materia lignuca debet effe , quid illam infurmare, limilicerentia fubitantialia
Simplex & perte , ac per confequens nequit in fuis voitatibuscomplentur pornegacion
elle agiegacum per accidens includens adu nem diuifionis , quæ licec licens rationis com
quantitatem :& aliasıllam dubetaliquo mo. plec camen enticate'm ſubſtancialein in effe
do incluidere : diceаdum eſt igitur , quod eft vnius , & in rationcagentis radicalis coniti
materia cum ordine, & habitudine ad quanti tuiturcauſa ſecunia v.8.homo,equus,& ig
tatem exrriolice counocatam ; eo quod nes nis per foi mam lapitanciale, tanquain perra
quic macunla quancitatem importarc,niſivno tionem formalē ,dependenter tarnen abactu
ex his duobusmodis; iempè autper furma- exuitendi tanquā à conditione,& copiemen .
lei inclulionen,aut per connotationem ,ti to.Secunduu cit;quia fecundūpaylosophú,
ac Doctorë Angelicum principiüindiuidua
uè vt extrinſi um terminura foxhabitudinis .
Cum igicur marcria lignata nequeat , primo tionis,quod importaturnomme materiæ lig
modo quantitatem includere,includit illam Daræ ,allmateria cum quantitatü tormali:fcd
fecundo modo . Neque obilat (inquit Iauel . no cã quaocitato inicilic: incula,voalleres
lusjobie &tio qua morus Caietanus recracia- bat prima opinio ,neq;cum quantitate radica
uit hanc fententiam , fcilicec, quia hicordo 11,vt atlerie Calvi.quia radicalis quantirasno
elteruſdem generis , um quantitate, cum fit ponic in numero cun materia abiolure con
ordo potentiæ ;potencia autem & ačtus ſunt liderata : ergo cô.quantitate incluſa ad inſtar
ciufdem generis,& c.Quod probat, quoniam conditionis, & complement priacipijindi
potentia refpiciens duos actus ordine quo . aduationis . Quartus, & vitiousmoduselt
dam ,debet eſſe eiuſdem generiscum
fubitam primaa ! quem docuitCaictanusle iplo Doctior.1.p .
rio ,& non cum ſecundario :igiturcum mace 9.29.art.1. aiſerens materiam dignatam nihil
ria reſpiciatformam , vt teľ-
yeter aliud effe , quam materiam ipfam radicaliber
minum primarium , & quantitatem , vi ter- prehabentem quantitatem;quod neq;elt mà
minum ſecundarium , crit eiufdem generis teria acta includens formale quanticacemi,ne
cum illa: ſed non cum ifta.Eodem argumen- que materia cum ordine , & habitudine po .
to conuincitur Suariusvbifupra , fect. 319.2 100c1æ ad quantitatem , neque ſolamate
expoſitio ; quod prima fententia Caietani, riaabſolute confiderata:fed eftmateriaqua
quam tenuit ſecundo, de ence , & effentia, tenus fundamentum , & radix quantitatis, &
quæftion.4.fequutiquefuere Ægidius,quod proutapta nata recipere hanc quantitatem
ad
 In vniuerfan Ariftot, Metaph . 205
ad quam hic & nuncexvihaius action is ab lia,votradic. D. Tho.i.primo ,polerio ,cô
agence naturali præparatur: & licecracio ra Philofopho cap.5 . Dan braceria primaradi.
dicis & fundamenti quantitacis non ponat caliter præhabetquarcitarcm : ergo pocenit
innumero cum ipfa caricate maceri abroad exequi effectum propriuin quantitaris & ndas
lute ſumpta , habet tamen fe cx addicione lipeste primo conuenienrei ; & confequent
ad illam fecundum rationem.co quod luper ter porecio prældaro talem diftin &tionen :
addic ci abloluce confideran habicudiaem Pacdcconſequencia ; Exams stibusmodis con
Iadicis , fecundum quam confideratar yera. cogitaliquid parriciparematuram , & virrur ,
dix continens quantitacco : veluri effentia tem illius cuiconuenic aliquis effectusperce
hominis s ve præbabec fuas paſsioncs eft puma vol tormaliter, volubicétum partician
principium illarum , & corpus de prædicam pat forwamvel virtualiter;voeffectas parti
ancoco Lubftantiæ eft fubftantia corporeas cipar virtirtekt á perfectionem fuæ coolen
non qualiter quantitas crina dimentionis, 8x ipfa quoque caula veirualicer parricipat
Ted proud principium dimanarionis illius narurain eifecus, qué vircualiter prochaboen
ita niceria lignara-001 eit calisſubquocun fed parucipankanacura alicujus cute pris
que concepiu ac ratione , nili prouc radim mo , & fecüdomodo pofluntin clfcctum id.
Caliter præhaber quantiracem , & quale lius:ergo à forcioriparticipatia naturani, at
pus eſ id cx quo apra data di fequi trina virture caufa terciomodo , icelij præhaben
dimenlio. Hæc fenccntia luadetur criplici. doillam ;poteruntia cffcctum eius,cum mim
ter. Primo ex proporcione quæ inter effects gis ficpræhabere,quam przcilio parccipares
ctum , & caufam debet reperirti led 1000 & ideo cum materia prælabsac quanzateIT?
merica diftinctione fubitaneeli præhnbien porerit prræbabere diltinctoné, quæeitciło
tur radicaliter diftinétio quapdicariad : 67*** itas quandıraciperlopemo conuenous . Nii
go in caufa, & principio illius dillinctio porcoplacex Philolopho primo pouetsch
Dis debar præhaberipracipium formalean Voicupra allerengiopnem effettu porie pri
tlus , quod cli quantitas : ac proinde murcing Dio conuenientem alicuicaudæ ab cadidin
ria yc præhabeas radicaliter hanc quanti. Sevelin Luis parucipsnuibusficrz opported
farem elt principium radicale indiaidia reve paret integechnuo fonticnao, ot alijs
tionis. Secundo quia in illo priori Darura gradibus,quiſuntcffc& us formales perie pri
in quo macccia intelligitur rccipere for- ipo aliquarum formaroni:petaanima vese
mam fubftantialem , antequam intelliga- darila,lentitum auttornx corporc , &c pot
tur recipere formalem quanticareui, & alia fupr cribusmo do perfeétiori ab anima inled
accidentia , eft vere principium indiuidua- lectuali illas præhabenci. His pofitis duas
tionis compoſici ſubſtancialis , quod cunc Natio.conclufiones , quibus verum dicon
jam exillit in rerum natura , et vt prælatel* di modum elligeaduot dabo , & Calendario
Iccount ombus accidentibus terminatin . num repugnantialbitalioimponira vindi :
gularem hanc generacionem ex vicuius acam .
cabo.
cipis fuum ulls tiogalare , ac proinde pro Rolicnico dicenduan prinofeaten. Preferi
1
ilio priori debet cile principium indiuino tion Philofophi, ac D.Tho.de mareria tiy " iur do
duacionis , & quo fiat hoc compoticus , lin- Daca busca terutyö quartü dicendimodon pojório .
gulare : fed in illo priori tondurn intelli- dūzaxat podesacdebcre ciccola fiaccon- vesmodt
gucur habere formalem quantitatem , quæ clufio probatur primázoláberattaao caospria cliendia
sequicur in alio figoo rarionis , ad pinkเสีย stes modos dicendi:primusnamque dettacie ...
riun cermaum generationis : igitur fola veriracu ,diloquatur de ciitinctione numer -
२.

materia prima , vc podhabens radicalicor calubltantrative reacra viderur loquinam

quanrıcacem elt principiam indiuiduatio . diftriệtio lubiancialis exprincipijs iubitans -
nis hacenimoft qua proillo priori intcllis tiälibas oriri debet ; G zurem loquacur de
girur compoliro genro conucniro . Torcia, diftinctionc pomerica quanciratiud ; Veidai
quia in hoc modo dicendi optime faluacus dicit , quod proucnic ab actuala quarell :ce:
illud vulgare axioma, extentibus habicunt , quia hæccan die distinctio accidentalis ,
8c experientia comportum , fcilicet , quod folum fignum , & eifectus diitioctionistub .
quancicas eſt principium puncralis diikini- Ilancialis a formaaccidentalıdeberprouondom
ctionis,decuius rationc eli pörſe pridoo rc;fcd tunc authores illius 2001 nő eXt1ci.
principium diflinguendi maceriaitur : ac rencadæquati principiū indiuiduationis dibe
perconfequens ve ratione illius cæcora « t- faocialis ,per quâ indiuiduácit vuli viac
itinguantur; hæccan eft condit10 coiusli- formali,& c confequenter tolunu tradducas $

betprædicati , veprimcipij,quoden tale per priocipiam quoad nos liuclignuno11911

fe primo, quod ratione illius caecadineta- cialis diſtinctionis , quodiālapra ex probada
Aa 3
266 Librioctaui,Quæſt. I. Artic. II.
mus nonnullis Thomiſtis:velfolum expli
cuiffent principium diſtinctionis numeri.
cæ , per quam ſubſtantiæ fint numerabiles
numero prædicamentali ,guod fatemur effe
folam quantitatem . Secundus eciam ratione
ipſa Caietani conuincitur falūtatis: nimirũ , pudiavit, &hac pofteriorisappoſuis, in qua
quoniamopporrerhabitudinem potentiæ ;
adactum efle eiufdem generis entis cū actu ,
ideft aut fubftantiæ ,autaccidentis:ergo mga
teriæ habitudo permodum porentiæ ad quá modum arguitur primo;quia principiumini Satisfie
fitatem , erit accidens : tunc vlera : fed non
aliud â quantitare : ergo erit quantitas ipla;
ac proinde materia Gignata crit concretum
actualis quancitasis:Gicque coincidechic mo
dus cum primo, quem impugnar. Si aurem ,
illiusauthores accipiant nomine habicudi-
nis,capacitatem ſubie &ti, & radicis præhabēm
tisradıcaliter quantitatem ,veruseft;fed ne-
quaquam à quarco diuerſus.Quod autem iux
ta tercium , aut quartum modum debeatex-
plicari fentenna Philofophi , ac Do& oris
Angelici,paret à ſufficienti diuiâione. Non
eniin poteft defendi, niſi luxca aliquem ex
quacuor modisreceolitis: equibus duo prio-
sestupe inſufficientes:crgololum relinquũ-
tur duo poiteriores . Quorum fundamenta
ſunr efficaciora. q Dico tecüdo fentéria ſe
cunda.quam Caietanus le quutusfuit omnia
no diſtinguicurâ prima,neque vllam con
tradictionem inuoluit.Hæc lacuicur aduer
ſus ſuarium : & fuadetur ex eo, quod Caieta-
pusin priori ſentearia appellat.materiam fig
nacam illam,quæ dicit ordinem porenriæ im
mediate ad quantitatem terminacam :in ſecű
da vero appellatmateriam fignatam ,ipfam tem , quæ recipiturincompofico ,iam condi
materiam per modum radicis,quæ nó eltora tuto , & indiuiduato, & non immediate in ip
do complecuspotentiærefpicientis imme .
diate formā accidentalem , hoceft quantitae
tem ,ſed eitipla entitas materiæ yo primario
reſpiciens actum formæ ſubſtantialis, & fe .
cundario gaantitatem ,à qua proinde node-
bertalis ordo ſpecificari. Vndeficut habicu-
do animæ immediate ad actum intelligendi
terminata eft alia ab habicudine ſubiecti re .
ceptius, & principijradicalis ,ac remoti ad ip
fum actum intelligendi mediate terminata:
illa enim est qualitas accidentalis , fcilicet in
tellectus , hæc vero eft ipfamet ſubſtantia
animæ, Quæ perie primo darur ad effe, & ſe
cundario ad operandum medijs potentijs;
qua propter abelle , & non ab operatione
fpecificatur: ita alia eit habitudo materiæ ad
formam Lubliantialem inimediate , & ad for
mas accidentales médiate cerminata , ab illa
quæ ad formas accidentales immediate ter-
mmaretur:illa enim elt entitas materiæ ,pro
uit receptiua formæ ſubſtantialisimmediate ,
& niediare formarumy accidenralium :hæc
:
'vero eſſet formalis quædam potentia paliwa
de genere accidenus. Quod conſiderans Ca
ietanus,nein principio indiuiduationis fub
ftantialis,aliquod accidens formale include
Tet,illam habitudinem prioris fententiæ rc 舞
nihil degenere accidentis formalder admifa
cetur:ac proinde egregie, & abfque vllacon
tradictione procedic. Sed aduerfus tertium 7.
diwiduationis debet præcedere illam , & efle argument
eiuſdem generis cum ea: quantitas auceni, tis como
tra ter.
neque præcedit indiuiduationem fubftantia ti
um
lem ,fed potius fupponicillam , nam quanti
tas Petti, v. g. ſupponit Peorum coniticu tū, quartum
tanquam accidens luam ſubiectun : neque moda di
eft eiuſdem generisliquidem eft de prædica cendi .
menco accidentis : ergo non pertinei ad pria
cipium indiuiduationis ſubſtancialis. Con .
firmatur:nam quantitas cum fic forma acci 朝
dentalis nequir dare Perro niſi efle acciden .
cale : ergo nequit präſtare indiuiduacionem ,
quæ'eli effectuslubftantialis, Diges: à quantı
tace,veà conditione,licet non canquain à ra រ
tione formali,poſſe cauſari aliquod elle lub
ftantiale: quemadmodum ab accidentalibus
diſpofitionibus,tanquam à conditionc, & in
genere caufæ difpoliciuæ , depender forma
ſubſtantialis genici , Veg. ignis. Sed contra
hoc eft ſecuado, quia , vel materia fic fignata
per quanticatem in ipſa recepram , vel per
quantitatem receptam incompolico :no pri
mo modo, quia materia per prius recipishác
formam ſubitantialem , quam illam quantita
ſa maceria ; neque fecundo modo propter
tria ;tum ob rationem alsignatam ; tum criā.
quia figillatio materiæ , ett aliquis cffectus
exiltens in ipfa materia,ratione cuiusdicitur
materia Gignara : cffcctus autein intrinſecus
nequic communicari ſubiccto a forma non
exiſtence inillo : ergo neque materia porelt
seddi lignata per quancicaccm inherentem
compoliro , quamipfa non haber. Tom dini
que,quod aliasmateria antequam ellec quan
ta ellet principium indiuiduatioois : acpro. "
inde dumtaxac per ordinem ad quantitatem
effet lignara, quod eſt incidere in fecundum
dicendi moduin. Confirmator : nam fi Deus
produceret hominem aliquem,aut
procului lapidem
fine vllisaccidentibus (quod Diuinæ omui.
potentia non repugnat 11
ſecprima ſubitantia, hoc aliquid , & indiuio
dun ſubſtantiæ , cuiusindiuiduario cffe eiuſ
dem omnino rationis , imo eadem cum illa ,
quam modo haber ſub accidentibus , argus
dependenter à quantitate: & tamen dara hi.
potheti

In vniuerſam Ariſtot,Metapb.
Pothea calis individuario non prouenireta dupluperueniente potcſt indiuiduatio ſab
quantitate :ergo. Ad primum diſtinguenda
eltmaior:admicendoillam de principio indi
uiduarionisſubſtancialis , permodum ratio-
nis formalis.Gue caufæ radicalis, & principa
lis:negando aucem illam de principio india
widuationis permodum coaditionis , quain ,
aeque opportet habere præcedentiam , aec,
identicacem generis cum effectu . Nid velis,
dicere quantitacem præcedere tormam ,luba,
ftantialem in genere caufæ materialis difpo.
fitiuæ , & præcedi ab illa in genere caufæ for
malis, & lubiecti,vequo,luiteatançis. Adico
firmacionem fuftinenda eft folutio ibi alsig .
nata. Ad lecundurn quod eft eius improba .
tio admila maiorineganda eltinınor prote .
cunda parte . Ad cuius primam probationé,
admilo illo antecedenti.negatur conſequen
tiazlicetenim forma lubftancialis , & eius in
formario præcedat quanritatem prioritare
naturæ ,hoc non obſtac fimulcati inftantis ,in
quo, quæ ſufficio ad hoc quod quantitas cond
currat per modum conditionis ,veldicamus
fe inuicem præcedere formam , & quantidad
ter in diuerfis generibus caufæ formalis li-
ue materialis priocipalis : & materialis dife
poſiciuæ , vc dictum eit. Ad fecundam dico,
quod ficut materia elt diſpolica per diſpoſi-
tiones,quas proximerecipit compofmum , &
mediale ipfamaceria : ita conftituitutia ra-
tioge fignacæ perfuam cogitacé , & per quan
ticacem ,quam proxime recipu compotitūts
& mediate iplamateria;ficut enim difpolio
cio inherens compoliro diſponic materiam :
ita quanciras inherens compoſito ſigillat ma
ceriam ,imoillud eſt difficilius , quamiftud ,
quia diſpoſitio ad dilponendum habet fe ve
1
xario formalis : quantas vero ad figillandi ,
hoc elt ad conftituendum materiam lignatā ,
habet fecantur vt cödicio requifita. Ad ige
cian negacur conſegnentia ,non enim mare .
ria el Ggnara , per quantitatem , quam actu
non haber, liceceinon inhereat,ſubeſtnam .
que materia quantitatimediace,ideft inediã.
quanti,ipfaborimod
te forma , &c vc pars compofiti
cft tatem , fed actus .
de non folus ordo ad quanti
lis quanticas ,cuiusliber materiæ , & quã aćłu
habeo mcdiate , & ve pars compoſiti guanci
conftituit ipfam fignatam . Ad confirmatio .
nem negacor conſequencia: data enim illa hi
pothefi deporentia Dei abſoluta , quae om-
Den condicionem poteſt ſuplere cautando
fineilla eundem effectum , quem cauſatcuri
illa,adhucnon ſequitur quod fecundum le-
gès Bacuræ non requiracur quantitas ad Inb .
Itantialem indiuiduacionem ,per accidens
itaque , & miraculola productionc indiai.
។
26
Mantialisline quantitare fieri:fecus auré per
fc loquendo, & res fuis nacurterelinquendo .
minisdahinor, nam liilliusho .
eller
fra egam individuaretusa quantitate übide
bigaconnáturálicer ,& per radicale in ordine
ad illā,licet de facto inhoc cafu ,& peracci .
doos dicendum fit,quod linequancirate acte
exiftente materia fierecfignaca .
8. Aducrfus quartuni modum arguitur
tercio :ordo rådicis quenticacis acquehabliui
do potencia recoptiuè iden lunt:ergo quar
tusmodus coincidir cum fecundo . Antece
dens patet,quia inateria noneft principium
radicale quantitaris niſi in genere caulæ ma
tcrialis : fed caderi eft racio caufæ matcria .
lis , atque potentiæ recepciuæ , confiturcúr
haquc materialis caula per habitualé fubię.
etireceptio : ergo cadem elt in materia babi
cudo principij,acque habırodo potenciare .
ceptiuæ quantitatis . Quarto , quia ibaturid
prima priushabetfubftanealem forma quão
quáticasē:hācenim præhabet mediante in ;
ergo prius fit hæc quam lit vel intelligatur
præhabens quantitatem . Conſequentia pada
tec, nam hæcelt ratio ob quam Caietanus
ſuam priorem confucayit fententiam :vtpo ,
tequia ordo potetiæ receptius per priusref
picit formam fubftantialem , alioquin eller
ordo potentiæ accidentalis,Gimmediate ad
quantitatem terminaretur . Et confirmatur
dupliciter :primo, quia materia per leiplari
nequit præftare alios effuctas proprios quán
blacionPraextenfi
uncil , Partido inie , aut
localem ,neggeimpenetrabilitatem ,quifuné
effe &tus proprii quantitatis : ergo neque ex
talicontinentia radicali recte culigit Cajeta
nus poffe præliarc maieriam numeralem dia
ftinčtionem , fi hæclic effectus proprius quan
dicatis. Secundo implicaridem principium
indiuiduarionis in duobus indiuiduis luccok
fue reperiri,cum distinctaindiuidua didto .
cris debeant gaudere principiis dilinctius:
fed hæcmateria præhabens hancquanuta
té,quæ modo eit in Petro maubic post Pe.
tri mortem incadauere , & poterit poft ali .
qua, tempora euenire in compoſitionein al
terius hominis futuri:ergonequit ſalwari in
dividuationis principiu in fola materia præ
habcnce quantitafem . Minor conftaces ca
quod hæcnumero materia poteft fucceišius
reperiri in duobus hominibus ,fiue indiui.
duis ſubſtanciæ ,& hæcnumero materia cit;
quæ præhaber veriuſque indiuidui quartica
tein :ergojám hæc materia præhabcns huius
quantitaten, poteft in alio reperiri , ac pro
inde ü hæc eft principium indiuidua uacionis
A a 4 idou
 268 Libri octaui Owaſt. I.Artic, IIY:
idenı indiuiduationis principiom in duobus ve fic non recipit animam Pauli, nifi vt presse
indiuiduis reperiretur, in quo eſt manifefta habeas quantitatem Pauli: ac proinde yetić
implicatio .Hæcfuncargomenta , quibus Sua aft diuerſa materia fignéra à feipfa primo
rez quartum niodum dicendi,qui contiñec modo :Aileum modum quo ipfe Suariusdif
Cajetani fentétiam conacur labefactare : fed puit:sifedtre interpræratus ſentenciam Duo
1 is
dMo 4. 0.44.9. . allerent omnem ma
urio cx ia & tis fundamcansad illa
facili negot
refponnda et . Adeprimum quidmem , quod efets terix pnocricioccm evairam eidem form 2p ers'
tertiu in ordin , dico falfü effe aprec feučra ,maner candem ,licer varieroe luca
dens : ex duplici enim carpiimtoe progenit illas ceſstuerais quod iuxsa mëtteeti Durandina
habirudiænes diſtingui.P , quliias habitida quanin genito ,& c corrupto eadem numcro "
porenti eſt caulz pura nateria , ac fubie r i a
mate perm a n e ,quia cx vaione sdrrfoormas
cti 0

t u r qutem principij radie diſti , ficdiuec a : quæ interprata lice

n c t a s í
i
cal res d u c i etia ad genus capſe effici
in infe falfa fit & à mente Dörandi aliena april
tis per dimanationem . Secundo , guia ordo fimum camen nobis fuppedicarexemplum ,
potenciæ recepriuæ ett immediarc ad foram in quo vėricasnon requiriturzaamli curh20
fiue aćtusreceptionem ,refpe& u cuius dici- di ia,v.g. licer eadem chtitatiue fit , & in
mater
ferents d
tur receptiua;& propierea debet effe eiuſde difere cibile forma
ns aduplures ex Tliter
t s natura tioips
ufcepin
ordi cum illo , vtr aut defficit s amen ne
habintius principi umque , quaelmis eft ,q ug fornæ cadaue f d i d
ris ic iuerfa uxta ictam Du
competdinimateri rjerfapdeicctalisquadrit ; Ad r i
andi nterp .I h m P
ra æc ater o
qu arcum
icne anæ
go tecede
u, n fi atis
am cucan cri qux ipfumræitnadtiiuoindem vt præ habenisa
ve princi
p
dimana ns
c pinrae quantit ,licet fecuuantdu felit eadem há30c
i u i o n
habet luas pamſsion :ica maitséiriinhi,v c princi a
recepti pmluriu quantitm
t e , tamen ex
pium partia dimaens quaantediare im- va m atum
volone ad formam Pauli fornitu ration
m0edqiate,dprælheabet qautanitointipaster itatis
veru r e
alteriu materi fignatæ , quia neque compno
,
i uod iconid v t oternžtliiacetrecepcimo nit ,neqsue indiæuid Paulum ,nui vt praha
112, per prius præhearbeturformai ſubſtan , bet hanc pauli quaunatrita .
& med ia ill , quaec
a nt ,niux ha tialdei
ta nc
tem
Itinéti nce poteft eciiatmatedmifting antece ART III.
dens . Reofnpem fecun admi ui antece - ICV
ond do fo 008 L
dtenti nedganddoectounrfequen . A d p r . A a n r a V,Sc re
ionem ico ifpareme tinanm habitudo po
o b a n i m a t i o n a lis u liqi.cë
tentiæ materi ad forimlae ſpecifi macedo ſubſtantiales formeamateria ſig
æ m cat
siam ,fecus autem habitado principij radica nata indiuiduentur
lis,vnde licec ex ordineadformam fubftane
tialem ſortiacusfpeciem , & fic per priusin-2 N hoc articulo omiſo impio ' errore
telligatur talisſpecies , quam vt præhaben's Manichcorum , qui, ve refert Epipha
quanricatem , tamen ex radicali habitudine
præhabeoris quantiticem fortitur hæcccita-
IN nius lib.2 . contra Hæreſes cap.60 . afie
Tebant fecundum rationem naturalem effe
tem,ac munus individuandi , & ideo non ia vnum tancun incelleitum in omnibus bomi
telligitur prius hæc, quam vtpræhabens quã nibos,licet fecundum fidens Chriftianâ fint
titatem . Rurſus fi cx ordine potentiæ eflec plores ,eodens errore lapfi fücre Mirandula
hæc, per prius eller bæcex ordine ad forma nus lib.z.de euertione fingularis certaminis
fubiteen , quam ex ordinead quantita- fect. 1. & lib.3 . feat. 2. & Achilinus lib . de in
teni,alioquin cffe degenereaccidentis ;quâ tolligeniijsquodlibeto 3. dubio 2, fècuti có
uis autem ex habırodine principij radicalis mentatoren 3. de anima commcnt05: 00 20 .
præhabentis quanticaté immediate fiat ,hæc qui primusafferuit dari vnicum intellecta ,
non fequitur ipfam debere effe de genere & aniinam in omnibus hominibus, Necnon
accidentis, quia fola habicudo potentiæ eiti omiſo altero erroreproximo præcedeno lã .
quæ infertinteractum , & poreoriam gene . duni traétatu deanima qualsiafferêtisanim
risidengitarer . Ad primam confirmatione mam racionalem effe forman oon informari
neganda eſt conſequentia :eo quod alij effe- tem , fed aſsilientem ad inílar intelligencia
étus perunt modum iphefionis proprium motiicis : fecundum quosneutiquam anima
accidencis , qui materiæ nequit conuenire. rationalis à materia ſumit numericam diftin
Adlecundam diftingominorem : cademia Etiopem . Tres verſantur probabiles ſenten
teria enticatiue poteft manere ſucceſine in tit . Poimanegans omnino formas ſubſtancia
Perro ,& Paulo , concedo : fecus autem eadé les indiuiduatia materia, nili ab hæcceitare .
Vt præhabens hanc quantitatem Perri : quia Quam quentur Scodosip 2 , 693.9.7 .& quod *
Ibero
 In uniuersam Ariſtoti Metap :
libero , quæft.i.Suarius;diſpuns.difp.5. fect .
5.Conimbricenſes 2.de anima, quællos.art.
3. & Fonfeca ,vbi fupra. Secunda afferit om-
nesformas ſubltanciales indiuiduari á matema
ria,excepra anima racionali, quæ indiuidua- tules in materia indiuiduentur ab illa oxu Onnies
rurale ipfa , velâ propria hecceitate.Ita To . crinlce,hocelt, tanquam a termino excrins furmasis
locus 3 de anima,qualt,18. Qui duplici argu feco fuæ incrinlicæ habitudinis. in quo fann dimidia
.
mentonicicur . Primò, ab exemplo Angelo
rum , qui tefte , D. Thom.i.part. quæli.5o .
actic.4. fe ipfis indiuiduantur, eo quod hunc
formæ inmateriales,& fubfiflentes : eadéquc
ratione probac D. Thom . ibidem , quæftion :
29. artic . 1. fubftantias primas, fuiplis, idet
non per aliquid extrinfecum indiuiduari , di-
cut accidentia: ergo cum anima rationalis fic
forma inmaterialis,& fubfiftens,indiuiduabi
tur á le ipfa, & non per aliquid excrinfecum ,
& c. Secundò , ab inconuenienti , nam alias
voa anima racionalis cílec fubltantialiter per
feétior altera , ex proportione ad corpora or
ganica inæqualiter perfeéta : quod tamen no
verum : ergo . Tertia ( ententia afe
ricomnem formam fubftantialem recepram
in materia, ac per confequens animam cacio
nalem indiuiduariex maceria, & nunero plu
rificariex numericamateriæ diu fione.Hanc
docet D.Thom . in 1.dili.quæft.1. art.reado .
in 2.diftin.77.quxit.z.alcic.2.ad 4 & diftin .
32.quæft.z.art.c.2.adi.so part.quæ [1.76.art.
2.quæltion . vnica de animai, & de enic, &
effentia,cap.G.arquein 2. contra gent. capit.
81.quam Calecanusincommentario , capit.o.
de ente & eflentia , quælt, 13.& 1.pare,quæít.
76.artic.z . Bañelius ibidem ,Ferrarienlis,z.co
era gent.cap.74. & 75.Flandria zahuias, quæl
£100.22.111.6 . & Soncin.quæft. 34. in ſolutio-
ne ad fecundum fequuntur.Pio cuiusdecla-
rariono ſuponendum eftmateriam ciledupli
cem : aliam intrinfecam , & aliam cxerinte .
Cam : racoria intrinfeca eltilla ,que el pars
intrinfecit , & cilencialis compofiti : materia
extrinfeca eft , quæ licec fic extra effentianu
formæ , elt tamcn ſubiectum illius, & bæcada
huc eft duplex : altera phyſica , & corporea;
quo pacto corpus dicitur materia, liuelubie-
čtum ſuorum accidentium , alcera vero cat
Mechaphyfica , quæ entitative eit ipiricua-
lis,qua ratione Angulus potcft dici fubiectñ ,
& materia eorum accidentium , quz in ipto
recipiuntur; forma quoque duplex eit : alia
accidentalis,do qua erit fermo in articulolu-
qucnt : & alia lubltantialis, de qua in præfen
ti arricul.difputamus ;& cum compotisalub.
ſtácialia fint, quæ à materia intrinfeca udiui
deantur, quæ refpectu illorum mareria pri-
ma,eft intrinfeca , tamen refpecta formaruin
.
ſubſtancialium eſt extrinfeca, propterea non
de indiuiduatione a principio inomisco;
ty
2600
quod artic.præcedentiquæfitum fuit; fed de
indiuiduatione à principio extrinfecoproud
dience inquirimus;in hocarcicula ica viden
ſus fit. An omnes foraz ſubítanciales recep
1
u. riàmáte
' 5.
10. Refpondeo dicendi , primo omnes for rida
mas ſubſtanciales(nulla demipea) Cuam indiui
duacione ſubſtanciale,ideft,indiuioné inte
& numerale diſtinctioné habere ex ordinc.ad
fingulares macorias in quibus recipiuntur.
Hæc conclufio Itacuicuc aduerſus duas prio
resoppiniones. EcCuadecur primo raciond
defumptaex D.Thom.in locis præallegatis,
& in quæſtionedulpiritualibuscreaturis, ar
ric. 8.primapare.quælt: 3.400ic.z.ad zi, & quæ
ftion. 29. articul.i.ad hanc formai reduction
forma exordine ad maceriam in qua actu , vel
apcicudine recipitur fic ſingularis, & incom
municabilis : fed hoc eft illam acciperelaam
iadiuiduationem extrinfecea maceria , & 11
trinfecæ exordinereceptibilitatis:ergo.Mi
por ell noca,& maiorem probat D.Thom.ex
diſcrimine incorformas feparatas á marerity
& recepcibiles zu materia : quod illxlcipiis
indiuiduntur, coipfo, quod irrecopobolus
funt : illæ vero non le iptis, fed per ordinem
admateriam :oppolic enim effectus oppofi
tas caulas habene: & ficutnegatio fundamçri
talis ordinis receptibilisatis eftracio indiu !-
duandi formas irrecepcibiles,ita ordo afirma
tusrecepúblicacis deberetleradio indiuidu
di ; hoceſtnumero diflingueudiformasis
cepribiles.Secundo ,numabcildem.cauliskes
habet,fuum eilu , vontacco ac diftinétionema
tod formæhuiulmod: habunt,fuum efie lingu
lare per ordiocın adharc , vel illam matu-
riain :ergoencodum principio habeotuume
TiCam vnitacem ,acdinnétionem .Minor pa
tec,quialihac forma v.8 . l'etri diftimatur
vocalis ;in eius diidinetouem ingredisterbec
Maceria. Muur vero probarur,quia quælib :e
ros , vr Petrus v.g. per candem cnccatem.ot
ens : vou11), & diuerfum aquolibec alio ; ac
proinde ab cildem principiis haberelle ens;
voum , & diucrlum.Tertiò ,quiamaccintig
nata eit primum principium incommunica
bilica015, & diuilionisnumeralis:ergo licuit ob
hanc racioncm eft ratio indiuiduandile , &
compolcumulabltaociale: ica , & indiuiduan .
di formam recepcani in ipfa ,quxclipars cô .
politi . Cuius manifeftum fignum ell.quod
icqueant dux formæ fublancalustimeiroci
piin eadem materias faluerum numerical
diſtinctione.Qu2 rcpugnantia oritur ex illa
plici capite , simirum ex vnicare ipfus Hij
dublin
Aa 5
4
270 Libriocłäui,Oil@ lt. II. Artic.III.
*ſubſtantialis,quod prima conferrer; & fecun ceriam reciper oumericam vaitátem , vel es
dum impediret ne dares efle fimpliciter,nifi eo quod fuic defacto in talimateria recepta
tantum Tecandam quid .Deinde exipfa nua à principio quando fuic produtta: velex eo,
merica diſtinctione, quæ duplex poftulat dil quod eſt receptibilis in tali materia , li extra
tinctiuum :ita vc eciam li primum caput cela Tubiectum faiſſer creata:ergo,& quia quzli.
retinformis ſubſtancialibus, vt ceſat in acci bet forma produciturproporcionara , & coap
destibus,adhucnoa poilenc duz formæ fubf tata alicui materiæ , quaļn , vel primo actuat,
tantiales in eadem materia fimul ſuam numevel primopoteſtatuare ; ſed ex huiufinodi
ricam diſtinctionem obtinere : ficutneque proportione ,cum primo ſubiecto , & coapca
duo accidentia eiufdem fpeciei illam reti- tione ad primum iuſcepciuum efthæc ‫ ;ز‬ergo
nentin eodem ſubiecto .Dico ſecundo, india eius indiuiduatio prouenit a materia cui psi
uiduatio huiufmodi formarum fumitor, non mofuic ynika, aut cuiprimo eft vnibilis . Es
CK refpectu ſuper addico, fed ex ordinecrapf his coligicur iudicium defèntentijs feron
cendencali voibilicacis ad materiam , qui or . " dum.Prima namque defficic à veritare, & to
donon pooit in numero cumi encitare ipfius la fallcatis nors eſt in vrenda, eademiguepe
-formæ.Hæc conclusiolate ofendicurâ Sona na plectenda cít,ſecûda fententia.Politiove
cinate vbiſupra, contra quoſdam ſui tempo. ro Auerroiſtarum & Manicheorum prorſus
ris Meraphyficos, cuius probationes ad hás elt contraria fidei , fecandum quam cercuma
cres redducuntur. Primadelumitur ex Dino elt, plureseffe animas racionales lecundaria
Thom ,artic.cirato de tpiritualibus creaturis corporum humanorum pluralitatem . Nec
iaſolutionead tertiam nimitum ,quia anima non repugnatrationibus naturalibus,quibus
ſeparata quæ alliquando fuit vnica materia demonſtracur diuerfis hominibus diltiactos
non per alliquera reſpectum Luperaddituin quoqueintellectusgacquediſtinctas apimas
ipa ,qui fit ſubſtanciale eiusdiftinctiuum,fed conuenire .
intrinfeco perſe ipfam , & extrinfece per ma Sed contra arguitur priño ;'nā proprerea
so
teriam ,cai vnita fuir diftinguitar ab aliaani- hæc materia no indiuiman eo'sá formafubitai
duatur
ma:0 fi cnim ellent plures porcionesmare tiali, quia cade met
riz ,quibus iftæ animæ fuerüc vnicæ , autſunt Tecipere plures formasy vediata eli ; fodeciá
voidilcs, non poſſentdiſtingui:ergo fola ma eade formafubftãtialisreſpicicpluresporcio
teria fignata,ad quem dicant ordinem vnibi nes materia , & defacto recipitur in illi's fic
Iitatis, quinihilformę ſuperaddit,ſed efteius "celiue:ergo neq ;debec formâmäroria indi
ecceitas;eftradicale principiam indiuidua- uidoari.Minor probatur, dupliciter primo ,
tionisipfarum . Secunda eft, quia facluſo ,& quia anima cuiuflibec viuétis cörinuo murac
præcifo omnifuperaddico dux animæ ratio- materiá : ita vc alia fic materia adquisia per
Pauli, v.g. differunt numero
nales Petri , &ditter nutritioné poít aliquodtemporis ſparium ,ab
fubftantiali : accidentalembi illa; in qua'à principio pergenerationem re
ad cepca fuir.Secüdo, quia in reſurrectione vol
benc ſaam indiuiduationem iotra genus fub ucrſali plureserunc animæ, quæ accipiane
fanciæ per principia es uſdem generis. Ter- materias cotaliter diſtinctas ab illis , quas in
tia eſt, quia reſpectus ſuperadditus deberre- hac vita informarunt,de quarü numero prea
cipiin ipſaforma,ſicuc accidensinlabiecto : cipue eruntanimzillorum hominum ,quiex :

ergo debet acciperea forma ſuam indiuidua ' "carnibus, & materia aliorum dumtaxat riurii
tionem per quam ab alio refpecto alterius ti fuerint. Ad hoc refpondecur negando mai
formæ eiufdem fpeciei numero diſtingua . norem ;ad primam probationem dico varia
tur, & conſequcnrer debet ſupponere for tionem illam faétam per nutritionen Tucce
mam,iam indiuiduacam : Dico tertio mate . fiue, & imperceptibiliter mön tollere numé .
ria ,à qua formahaberfuam indiuiduarionem ricam vnitatem ,aut phyficanimaceriz idenim
non eft quæcumque eam recipitdefa & o :ſed ticarem :nam tefte Philofoph.r.degener.c.so
dumtaxat eft illa quam , vel primoinforma. idem igniscontinuo ex pluribus lignis nutri
'uit,vel apta para el primo informare . Hæc cus perfeuerat. Ad fecundam vel dicendunia
cócluſio elt Angelici Dottoresin eiſde locis eſt cum D.Tho.c.11.quod nollaaniwain re
& ſaadecerprimo; quia indiuidu sio anime ſurrectione eric quæ ita cotalitar diflinctam
v.g.rarionalis,ita dependera maceria , ficuc materiā ab illa quam informauit in hac vica,
eſſe ipfios;fed eſſeillius non dependec à ma- accipiet,quin fimulaccipiar aliquam portio
teria infieri,&c conſeruariz defacto enim con nem fuæ antiqua materiæ falcem ſeminalis :
( eruatur in ftatu feparationis excra mate- Deoq;ſuplente aligodereliquas portione's;
riam, & de potentia Deiabſoluta poteftcrea Tufficier , vc cadein numero materiain yab
nextrafubiectum ; ſed quando el exire mate quoque homincremaneat , Secundo reſpon 1

detar
 In vniuerſam Ariftot. Metaph. 277
deturadmilo antecedenti negando coufeque pondeamus; inæqualitatem
(ciendum eſt duaselemaims
tiam , quia vnaquæque animaretinebitordi- dicendi circa animarum rano
nem ad illani mareriam qui fait prinü eius nalium.Primus Durandi in 2.dt.32. quælt.
receptaculum , ex quo ordine cranſcendenta 3.Enrrici,quodlibato 3. quxdtas. Sonciliacis
li ett hxc numero, licec tali materia actu cain hicquäll.2o. Socii capite delübſtancia,
reac.Sadconcrahocarguicurſecundo :anima 2.ads.Conimbriceodium ; & Toleci, in locis
în principio fuæ creationis indiferentør rel prealegacisnegantium duas animaseruídem
pexitillam materiam is in qua fuit primoſul fpeciei diferre penes muorenr &e minöreni
cepta , & aliam cui defe füic voibilis ♡ perfectionem ſubltancialemi: cum quia cene.
illam , quam pollça per continuam purritio- D.Thom.i.pi.part.quæf
art.quæft.t,ni.ar
hvarcic dcercium
nem adquifuit Pecraš:illam enim potuirani à duobus indiuiduis ciufdem fpeciei lobilan
ma Pecriâ principio fuæ creationisinforma tiæ ncguir talis fpecies fecundum magis &
se:cigonon eft hæcuális formaper ordinem , minus participari.Tua eciam ,quia aliasdue
ad illam materiam , quæ fuit eius primum rc* anime racionales diferrenr fpecie , tiquide.n
cepraculum. Antecedenspäter: quiaporuit hac diferencia proueniret àforma,acproin .
inareria adquiſica â Perro per nutricionem do effuc ſpecifica:Gcur diferenciaproueniens
elle materia fanguinis materoi,queñ Marer a materia etnumerica & macerialis. Tulude
preparat, & præbet ad recipiendam animam nique,quia alias eadem aniña mutarec fuam
fæcus : ergo potuit effe primuou calis animæ individualem acquo fubftantialeno perfecto
receptaculum . Refpondetur negando aore- nem ,quam haberá corpore organico priino โlInæqu io
itas ani .
cedens.Adprobacionem dico ,quod hácani cius receptiuo: fiquidem hoc Tæpe mutacue marura
majira fuit àprincipio adhoc corpus formara jo melius,ficquemelioris complexionis: era tionaliti
excalimateria ſanguinis materniapraca , gohacanımaamitcot priram adillud con .
. ex vieiuſdem creacionis, & citra miraculuni menfuratio defendi
n :m ,in quaeius indiuidualis per cur cach
non potuiller alceri corpori ; aut maceriæ vni fectio cöliltit. Secundus afirmunsel Capreo
si :Queniadmoduni e contra dicendum en linż.d.zz.quæft. i.Ferrarientis, c.contrage ictanos
quodin hoc corpore , cui hæcatma bint á tes, cap.8.Caietani, & Bañelij, 1. part.quælt.
principio coaptaca & vnita nulla alia anima 8sarcic.7. qui nobis probatur. Prins, quia
abſquemiraculo potuit recipi, hocimpedię aning rarionales individuántor fubftantiali.
te ipſa naturali huias corporis adhanc ani. terexcommenſurácione ad corpora organi
mam , & huius animæ ad hoc corpuscommen ca : quorum vnum contingit eſſeperfectius
furatione . Tertiò arguitur, nam hæc mare alcero :ergo .Secundo, quia diferencizindiui
ria, cui hæc formacommenſuratur a príncia duales formaruin fübfancialium funt ficut
forbarum
pio fuæ generationis eft communis multis numeri, ac proinde inæquales : ſuntecianı
tormis, quasporeſtreciperd luccelive : fed primo diuerte, quia ſa cocisdifferunt: ac per
principium indiuiduationis debet efle pros confiquens in nullovniuoce conuenontier
prium ; & incommunicabile:ergo.Quod am * go luned.fimiles, in quales. Tertiò, quia
plius confirmarur , quia eadem ratione hæc eft exprela lentvona D.Thom.in dict, arele
materia indiuiduarerur à poma forma fub 7.quæ [ 85.xlorinquirens ao vnusincelleétus
qua fuic creara , fiquidem ex parte viriuſque hurroatiets gan die intelligere aliquaiti tem 1770
eit murua commenfuracio : ac proinde ficar luas altcru ? Kefpondet, goci fačta compara
com mcafurario formæ adhanc inareriam el tione ex parte obrecnun poiett: bene cama
Talio , propter quam forma indiwduatur ab facta comparatione et parcolniteile &tus, qui
hac matcria : ura commenfuratio huius mate .
in vnopotelt ella nielior,quam in altero ho
riæ ad hanc formam erit ratio ,vtabilla indi- mino : vel ctianirationc organi, quo voitur
duetur;confequens camen repugnatdictisio intellectus:quia contingit organunrvniuset
articulo præcedenti :ergo. Rcfpondetur dif . ſemelioris dilpoltronis organoalterius.lux }

tinguendo maiorem iuxcadiſtinctionem alig taguettimodum veriorem , & nequaquam

Datam articulo præcedenti , dehac materia à Caimcanio confićtuin ,neque cemeticatis cen.
fumpta entitatiue,velfumpra forovalitet, vt fura dignum ,vefallo exittimauie Tölétusiret
fignaca. Ad confirmationem negaterfequer poudeturad fundamenta fecundéCententiça
la nam materia & quantitas feipfis indicin Ad prisutn admilo antecedente nego con
duancur, quia illa eit primum ſubiectum , & ſequentiam,quia animaracionalis , licecca
illa cft primumprincipium diuifionisáforma reaciniataria incrinſecajnon tamen carec mars
vero,quia de fe ettačtus dansceformale ,ab toria cxtrinfeca, cuius eft actus: quatanga ca
alio deber accipere numericam , & materiam reni (ubilantik Angelicæ. Adiccundumne
lem vnitatem . go'minorens Adilla vero aduct propriofi
! a
Ad fundamentajſecundæ fententiæ, ve tek ripdödicoridirelpondetur.Ad primum , qui
-
272 Librioétaui,OHxjt. 71. Artic;1111.
dem,quod D. Thom. folum negat fpeciem tenus talibus ſub eſt temporis, & locicircuti .
ſubftantia non fufcipere magis & minusper Itantijs.Hanc ſententiam docet D. Thomito
aumentum in fingulisindiuiduis, ficuc con- part.quxfti76.artic.z.quæft.85.art.4 . & quod
tingit in fingulis fermis accidentalibus . Ad cion.3.de veritate , art. 4.fequutusPhilofo
fecundum nego ſequelam , quiailla diferèn , phum.s. Mechap.text.12 & lib.7.text.28.in
tia prouenit ex commenſuratione formæ ad quibuslocis expræfeait accidencium , & om
materiain ,& ideo non eſt formalis,ſed nume niuna formarum numericam diftinétionem
rica . Ad tertium fimiliter negacor ſeque- ſumi ex fubic & o .PhilofophoacD.Thomæ,
la , quia indiuiduatiohuius animæ fumitur ſubſcribunt Capreolus in z.dift. 3. quxfi.2 .
à corpore, veſåbeſtprimæ difpofitioni, ſub Ferrarienſis 2.contragent.cap.73.Caietanus
qua illam à principiorecepit. 3.part.quæſt.35.art.s;& Medina,ibidem ,at
que quæft.19.artic.z.Bañelias, r.part.quæft.
ARTICVLVS IIII. 76. art.2.& 1.degeneratione vbilupra,art.9.
Iauellus sihuius,quzili0.18 . Soncinas,116.7.
Anaccidentales formæ å fuis fubie taph.quiintres
6
ocidatione 9.Me
stis indiuiduentur :
Alijenim cum Soncinate ,& Medina,dicunt
Nhocarcicolo tresverfantur fen nog obitante huiuſmodi indiuiduatione à fu
centiæ. Prima pegac accidentia in biecto accidentium ,poffe dao ciufdem fpe
dividuari ex ſubiacto; ac proinde ciei,aut facile cranfeuntia , auc reſpectiua iiz
irifere nullam elle repugnantiam , quominus eadem parte ſubiecti limul reperiri . Aqua
duo accidentia ,que abfolura, fiuereſpectiva, rius vero de omnibus iam fluidis, quam per
fiue phyfica,liuè incêncionalia paſsine fimul manencibus,cam refpe &tiuis, quam abfolutis
effe in eodem fübiecto : ita Scocus in 3.d.8. ncgat poſsibilem -fimulrarem etiam in ordi.
quællelaguem fequunturFonſeca ,so huius, nead potentiam Dei abfoluram : quia efldiic
...
cap.1.quælt. iofećt. 3. & Conimbricenſis, i. pluraexhypoteli, & non eflentplura fianes
de gener.cap.4.quæft.Onartizoad Holub duoc- Tubiecti vnitäre, quæ eſt manifeſta contradi .
queiſtiautores accidêtia fuis hecceicatibus, Atio. Cæteri vero Thomiffà in omnibus ad
hoc altiuis encitacibus fecundum gradom ,lic micunt hujuſmodi repugnantiam folum ex
ue diferentiam indiuidualem indiuiduarıqua 'natura rei, & in ordine ad legem Deiordina
tum ad eſſe, licêc ocaliopaliter, & quátum ad riam, Pro cuius ſenrenciæ declarationc dico
fieria ſabiecto ſub calibus loci , & temporis primoaccidentia in vniuerfum à fubiecto r'a
circunftantijs , pendere eorum indiuidua- dicaliter indiuiduari, a ſubieco in quam non
tionem , abſolute , fed prout calibus circunſtancijslo .
Secunda eft Suarij vbifupradifp.s. ſeat.7 . ci temporis & ligoato. Hæc conclülo ftatui
& 8.aſſerentisduo : ( cilicèt accidentia non à tur aduerſus duaspriores ſententias ,Bcpro .
fubie&to: fed à ſuisenţitatibus ſecundum gra prima parte oftenditur: tum ex diſcrimine ,
dum indiuidualemacceptis indiuiduari,ac quod conſtituir, D.Thom .1.parc. quæſt. 29.
proinde ex parte indiuiduationis non cffe re artol.inceraccidencia,& primasfubitancias
pugnantiam ,quominus quäuis duoacciden iam ſuperiusà nobisexplicato;quod ruerces
tia limul poſsint idem ſabie &tum afficere, & niG accidencia â fubiecto radicalicer indiui.
nihilominus duo accidengta abfolura non duarencur. Tum eciam , quia funt forint re
poffe effe fimulin eodé läbiecto, ex eo quod cepcæ in materia:fed omnis formaceceptibi
agens nacurale aunquam producit formam Jis indiuiduatur â materia, ýtdocet Arift.in
omnino fimilem alteri præexiſtenti in code locis a legatis,& nos artical, præcedenti olm
ſubiččio , nequeduarum foriñaruin omnino tendimus: ergo Deinde proſecunda parte ;
fimilium fubic & um idemelt capax proco- quia ſubiectum , à quo hoc accidensjodiuis
dem tépore : accidentia autem abſolutafunc duatur v.g.hæc albedo,non hoc corpusabſo
omnino ſimilia,fedrefpe& iua,quia funcdil lure ſumpcum ,fedhoc corpus,vtfignacum
milia officio , & habitudine , proprerea pola ţälibus cifcunftantijsloci, temporis effe,pro
fúrit fimulcompaci in eodemfubic & o. Hæc batur ;nam principium individustionis,vera
fantdi& a Suarijin.quorum ; primò, congen pradi&tum eft debecefie proprium reiindiai
fuit cuta Fonſeca,& alijsautoribusprimæ fen duarše, & alij incomniunicabile :fed hoc cor
tenniz :in fecundo autem valde ab illis difcri. pus vig. PotrialbiGfomaturabfoluto eat com
minatur
Tertiaafferit accidentia à ſubieco radica mune
père ſucceſ us albedi
pluribiue, nibus,quaspoteftrecia
eſt autem propriū ſubieciom
liter indiuiduarizproximè vero ,& formaliger haios ; quatenus fubeft huic compori; quia
cxordino,8£ habitudinead fubiečium ; quam duin lubeftilli aliam albedinem nequirre,
cipere ,
 Fai utrifter.Metaph.
In vittuer 273
cipere,nit por linicani,"& tranlaatta huius elle comitic Verladet
cile comtrie verige Hihilenim comCT
duob poteft chudilfinetraum vniusas
albedinis :ergo vt hicnis& acciden
derarionemadimdlacio be
non aty . altero depercohlegåejts 'Hiäclaconda dibaca
Colute ont principiñi
tium.Confirmarur, namn Petrusidëmånen's do månetec finçeccitrátor Guetudiaidaturen
fubftantialitcr,duthal Rome,habec vnüib ? ne, vt poté quiainsanérer the babicerdinead
acrefpectum localsun dilliactum abillo falt proprium (ubieétuin.Child asomnibus
numero ,quem postea habar excra muros Ro accidentib us tam abfolurla,
pis,tam perman Guam repeti
entibes 03101Hoteco
manæ vrbis;acperconfequens variatitin na
cione principi indiuiduattuaisharum vbica uincens.Dixiin cócluidonewariralitoagro .
tionum , &c 16cáliom refpectuti , & nonnihi ndant de porcntia abfoluti poffe duw addim
quia mutat locura( i nim proʻcodem tepida है

dencia Cilinten lpecie final in sodoafubie

Teindiucrlis locis exilteret , quot poſsibile tto innealt ,ita elt certificir & quod Deus
clicmollis placuit adhuc plirasvbicationds,
?
poſsit Vadmaccidens transforro de yao si
trefpe&tusdiſtantie localis haberet)ergol laudlubitaunt , quod poſsit idon.a007
goum eft, quoinocorpus abfolucc,led veft "dens temes corrupton reproducere Vnde
be circúrillantis loci, abroemporis ett acci- porecir in Petrofconferuärsvaas albeduies,
dentium indiuiduationispanicipium . bleerátrapétro Raideran 4 Pautoin quo
Dicolecundo , ratione huiufmodi indiul prius turitet , indiuit Petit asc'non'alterama
duationis à ſubiecto deluitipfe prouenit re* indiaiduatamumule mpune ', &catrera
pugnantia; qüoninus plura accidentia natus indiuiddiatamas eodeni Poero lubanno pet
faliter queintfimulin codom ſubiecto repet rcrito , in quo fucracrocepra & corruprä , de
siri,fiuè reſpectiva ,liud abloluca Gint,federal poneli Deo reproducn Vitimo probatur
feuntia ,liuê permanencia .14c'cotcluliota Carisfaciendo factæ obiccion I Fonteca , &
cuicur aduerfus coſdem autores ,primeicfe -Suano de gubulatamarciconibus quæcil
cundæ fententia ,necnon aducrfusillosi qal on
Vidcan limaul car e။ ex
su specitur; in
ARM 6.
primum modüdefendenditérciam fequuinta den milieamai
tur . Et probatur primoragione, qua probat* fecxlātie in duobus fohistad ercibis20CO
D.Thom.in locis præ alegacis duo accident conceptum ,qui fusin cadera pazeazris,de
tia lolo numero dilliocta nonpo rte fimül ni
poffe bushuracionibus,& duabus continues
eodem ſubiecto efle,quia fcilicet indiuidwa n ubusdugtam mocuumfpeçiei diluctorum
cur à ſubiccto , & per confequens vbi fubies Verbsgrapa calcestionis, 8cliquefactionis ,
Etumeičidem ,nequitaccidens nyultiplicati qualunecialdem
a
fpeciei, in codemdibie
t
muncro, cuiusratio elt, quiaforriz ,que midi , hargti in eadem cera diuifecipi
uid aantur'à maceria neq ueunt mürlcipligar i cor, Suagius vero punitexcmplum in gradi
& plures fimulexiſte re dilimultip licitis riik bus ciufdem qualitatis intente , gulencar
terijs:fed accidêtisindiuiduancur à fabréctos tinctiscalitur,cajacadem parte dibiectire :
velut a crateria :crgo venjuleplicentur acci copiiNicion i suubus allibus charizacis
dohunaciullem fpecici pro eodempore Chuni Damrin ,gacefinedinillo via
exiftentia denoncfubieca rouloiplicati ." bic , Bc Lolo Business disattos, ait is part
cuado:muliplicato principio; li Uffiti diput.3 % lectio . Quibus accedit, quod
to,debetmuldplicari principii conſtituchos quititanell accidens perdensä ſubiecte
verulciplicanus hominibus , siultiplıcancer in luoollo & c.hachon obfante indiuidua-
corum principiantia : ergomolido luir per non fubiecto :crgacdem
Tatlu cereranccidcock indiuiduantar no
plicacis accidentibuscialdem (pečici corunn
Cubictia moltiplicarioporter,qu4 lunopria iptis, & nona fubicctosMaut patct, 40103
cipia illorani indiuiduanta Tortioabincon
ueoicoriquod fequiturexopolica tentancia : niusarmirum ;quantumoll diniat:ld 10
nimirum ; datisdvobus accidentibusin acdc quz infunt,quorum veidingsynuit quittany
fubiccto v.g.duabus albedinibusfimul in Pa condidulio.
tumet erad
Trinsaciam ,quinMathstaricus
tro, vna illarum mancrer, & Greindiuidat o o laperficies audio
tione; ac proinde ab altcra indinincta : 940d imaginato ſubiecto : quod non efic , nili
ingoluit contradictionern :crgo.Sequelapa quanticas haberet à fe fuam eccelmienraa
cet,quiafivna indiuiduatur à Petrosaliera ne tioncs cuiuscità Mathematico maginabilis
quit ab illo indiuiduari :quia cum Petrustera Line vllo ſubiccto ,aur ordine ad illud akut
prorod100em prioris albedinis , cuius pouderos ia quagizullam ex adductis CSC101
proinde eft dillinctiuum extrinfecura , 09- plis conuincore:non quide primü, quia foni
quit rernubare habitudinemalbedinis polie quãdiu diflinctilāt,neq311 ella phyliconeg;
rioris ,ficut ncquc diflinctiuum waraspozadi inella intencionalifun stimuliacadem parce
BB acris
 274 Librioctaui Ouaft. III. Aric, I.
aeris.Nequefecundum , quia velcontinuita quæ ex illis reſultant,lunţque ad mixti com
tes,& durariones illæ non diferunta motibus pofitionem , & confiftentiâneceffariæ .Hanc
ſequurusfuit Auerrois 1.Pyl
iplis,velfubie &tantur proxime indiuerlis ſu mento icoruin com
biectis,fcilicet in ipfismoribus.Neq;certium , 68. & lib.de ſubltantia orbis ,c.1. & 4 .
quia non admitimus intenfionem qualicatis qui poſuitforniam corporeitatiscoæuamma
fieri per additionem gradus realiterdiftinéti feriæ ,& ab illa infeparabilem ,proptereaque
ad gradum.Neque quartum ,quia ſuo loco of afferebacdimenſiones interminatas ,idest,le
+?

rendimus animani Chriſti viatoris eundem cundum ſe confideracas anre omnem termi.
actum charitatishabuifleà viſione beaca,& à nationem maceriā huiuſmodi formacorpo
*ſcientia infuſa regulatum :autduosfpecie di reicacis actuadam femper cominicari,in illa
finĉtospropter diuerfas regulas,Ad confir- que tanquam in ſubieâo inhelionis recipia
mationenneganda éftminor: imò quantitas Avorrcom fequancur Arabes , 8c ex lacinis
indiuiduarur à ſubie to ,vtå principio radica · Gregor.in r.d.12.9.2.art.z.Valolis, q.3.Au.
li,maxime quoad incómunicabilitatem ,& in reolus in z. apud Capreolum ,dia3.9.6.ar.
diuifionem ;tamen ipfa vcconditio,& quan- & Niphus, 8.Methaphiličæ difp.4.& r.de
tum ad numeralem diuifionem eft principiū gener.c...Aſtudillor.de generat.9.2.& Ga. &

indiuiduandiſe,& alia;ex.quo prouenit, vea briel in 2.d.16.7.1.ar. 1. Ex Neothericisauté

Mathematico cõlider@ cur plures lineæ extra Suarius,com ...Mechaphyfiəæ, difp.14.ſect .
ſubie&tū fenfibile,ab traâionepræciſiva;fed 3.& Conimbricenſes Todo generațio. Cap.4.
*non negatiua,quæ negec ordinead fubiectū. 9.4.ar.z. Dicunt nullain effe formam fubiti
tialem matériæ primæ,nihilominusin illa in
QV ÆSTIO III. sitediate ſubiectariquančićatem , & alia ácci
dencia corporca,quæ proinde eadem nume.
De comparacionemateriæ ad acci- ro panentin genitojacincorrupto : liceclas
dencia,fiuèdiſpoſitiones in duos bie &tum
tibus denominationis,quod
denominatur ab hisfubftan
lit compoſitum accidē
.
articulos diüila . giale . Secunda fencentia & modia eft Fontes
Omparata iam materia in præcedécio ce,hicc1.4 1.fect 4.afferentisubicquod
inhelionis huiuſmodi accidericin ellccópofi
C bus ad.exiftentiæ actü ,ad (ubftãtiales
formas, arq; ad effectáindiuiduatio- tú; fubie&ta
xime veroquo,ideft
recipiunor mediáce quo pro
in cópoltoeflo ſolāmars
nis.Operepræcium eft nunc illam adformas
accidentales in ratione receptiui ſubiecti co riā primā , cum dependencia camen a forma
Parare fubllátiali Gae qua materia nullum accidens
que in hacautem comparacione duo ſunc
àMethaphificisdiſputantur. Primü eft recipere poteft.Tercia aſſerit ſubiectü quòd
anticutmateria eftinmediatum ſubiectâ för inhelionis , & in quo huiuſmodi accidencia
marum ſubftantialium ;ita etiam fe habeat, proxime recipiuntureffe non quidémateriá
vt inmediatum fufceptiuum accidencalium , primā,ſed iplum cópoſitü.ItaD.Tho..p .
velomnium ,velaliquatum ex illis,quæ inco 70.00.6 . & 9.77.art.om & opufculo de natura
poltione reperiuntur . Secundum eftanea. materiæ ,C.3,8 4. & q.de fpiricualibuscrearu
dem permaneant accidentiaincorrupro,quæ sis,ar.3.AlbertusMagnus in fumma dehoni
fuerant ingenico,ita venon fiat refolatio vſe ne poz.9. an nutritio fiat ex fimili ,Capreolus
que ad materiam primam : quæ duobus arci in 2.d. 13.9.1 . & concaz. Caiet.7.de cnte &
culis,& nos examinanda proponimus. effentia;q.16.Duran ,id 1.0.8.p.2.9.4.Ferra .
rien.4.concra gentes, C.81.Soncio.hic q.17.
ARTICVLVS I. & 18.Iagellus q.2 . & Flandrienſis g.huius,quo
An materia fit inmediatum ſubiectü quæ,quia
16.ar.17. &vera
Baño1.degent.C .4.9.9.ar.z .& 3.
3‫ܤ‬
eft duabus cöclufi.declaratur.
aliquorum accidentium,maxime eo Refpondeturdicenda,primonollas defa - Refeli.
rum ,quibusdiſponitur adreceptio dodari dimentione
dımélione
s interminatas,led omne surpolko
a parte rei cffe certis terminis clau tio Aller
ſubſtantialis.
nem forme fam,illaq;cū alijs accidecibus corporcis rec! roiſtarł.
17
Nhoc articulo tres verſantur fenten piincópolico tubilāciäii.Hæccóclufio ftarui
tiæ prima afferitmareriam primā efe tur aduerſus autores primæ fentenciæ.Ec pro
ſa tubiectum inhelionis accidentium prima parte ollcaditur contra Auerroillasy
materialium,& potiſsime illorü,quibusdifmo primo, quia licet quantitas de ſe non fisma
ponitor antecedenter ad formæ fubftan- gis determinata ad iftum terminum & figu
tialis receptionem , ve quantitatis , fiue dia ram , quam ad aliam , tamen defacto nulla
menſiorum primarămatque fecundarum , darur quantitas que no fir clauſaintra certos
termi .
 ,

In vniüerfam Ariftot.Metaph: 275

;
terininos,& quæ non ſublic alicuifiguræ que
eſt terminusquantitatis:ergo.Secundo, qura
omnis quantiras exiſtenis in rerü matura e di in
aliqua ſpecie dererminata ,pura lincæ ,autfu *.
perficiei,aut corporis crinæ dimenfionis:fed
ifx fpecies quantitatis femper füntlinicejac
determinacä dimenfionis : quæcûq; enim lion
.
quod huiufmodi animæ fum dibilbiles àma
teria & coapricare coxua colinc connexe;
& docuiuspotencia'educunrar . Secundo ait
illas effe excenfas peraccidens , ac proindu
nó d quätitate,fed à luis ençitatibus proprer
entitativam diſtinctioneporcioalodavcutrà
folutio eteruat vim argumenti fatti:oo pri

nea eft longitudo fiorâ, fuperficies laticudo ma, quia illa connexio non fufficit , voforná
finita, & corpus quoq;eft finitæ profunditab Lubílagtialis dedominetur cxtenfa, licctncq;
tis:ergo. connexio ſaporis, & coloris in codé fubiccto
Nec non 18 Deinde pro ſecunda parte probatur fuflicie velapor denominster coloratus , co
opinio cia
conclufio contra Suariü:primo,quia acciden quod color necrecipiturinfi fapore,
corporea ab illo depender ingenere caus racio recipiendi illü :ergo quantitasneq ; eft
,accre
Suarij.
1 z materialis , de cuius potentia educuntut: cipitur informa fubltanciali ,ncquc illaotra
fed huiuſmodi accidonria educuntur de po- ció recipiendi illā, non poterit forma deno
centia cocius cöpofiti, & non folius Aiatcria . minari excenſä licet coniungatur cü quanti
ergo non ſolidependeca materia prima,in tare incodo fubiecto ,Neq; fecunda, quia qua
goriere caufae materialis,fedàcópofito :vnde ricas el racjo formalis colulcnmg; extenſion
pariter ad ejus corruptione dellrounrur,nec miseria per accidens: ab eadem enim quanti
manenteadeingenito , & in corrüpto.Securi Eite ligni vegifitlignum exrenlum perle pri
do,quia aćtusvicales corporeirecipiuntur in m0,& cius accidencia fiunt extenla ſecunda :
cade potentia animæ aqua elliciuncor:ad via rio tive per aliud , & in penetrabilia cu acc .
calemenim actū requiricur vterq ; concurlus dentibus alcerius corporis: ergo li forma fub .
ek partepotentiæ ,eilicientisnimirü princi Mancialisaliquo modo eft excenfa i oö poteft
pijaćtiui ,& ſubiectirecipieocis:ergo no om non eiusexrentio a quantcareprouenire. Vi
nia accidentia corporea in materia prioja ſu de animarationalis on cononeft aliquomok
biectantur.Tertio arguicut adbominë:na ip do cxenta , quia in eo non recipit quantitas
ſe Suacius fatecur quantitatem otle coxuan Tem ,negu. alicirurperillami
mareriæ ,ia ſeparabilem ab illa; ingenerabi . Dicolecundo ,nec fubiectam , quodinhe.
lem & incorruptibile ficut & illamiſed quod Gonis diegs proximum quo accidentianimaRofeiing
c{}ingenerabile, incorhuptibileno Đỏcell tenialiuin cit materia prixtra . Hec.conclufio tur fente
dependercâ formagencrabili& corrupubim facuitüraducrfus autoresfecundæ fentetik . tia Foto
ligetian ranquam à condicione; vtpote cun . Erprobatur prænotando fubieétum acciden Secc.
fic prius illa & mutuztionis ex pers:ergo quã tiü effe duplex, alterü denominationis; adett
titas nequit dependerc à forma lubltantialtza. quod cale denominatur, & hoc certuntofte
tanquã i condicione necelaria in generacau fe ipſum compofitum ,quod ab accidentibaš
Læ difpofitiua :fed à fola materia porcrit con materialibus ,quamum , quale , & relacundo
Ceruari,cuieft Pinus o policum) docet nominatur:alterum inhelionis,& hoc eft tri
1
Suar.Quarco deficicineo quod atlerit quatam plexgaliud,quod fcilicer cui inmediata in z .
ricacem ne dum honiois ,fed alioram corpo ret accidens,& in quo luftentatur . aliud eft
runo infola materia fubicctari : quod probi- labiedtum ,quo,proximum ,quodeftproxinsä
tur argumenro Ducandi: nimirum quia afias rario recipiendi accidensin-ipfo Iubiecto ,
aniinæ plancarum , & animalium imperfecto quod, ideft caedtantoquo accidens rocipitur
rud non effencextenſæ :fiquidem forma lub ja tabiccto,quod, & aliud et fubrettum , aut
Atantialis nonelt ratio recipiendiquantitates remotum ,quodelt ratio remora ac cadicalis
ncq quantiras oft ratio recipiendi forgang incdiante quarecipitätfaloaccidens;exen
niſi pura condicio in lencencia huius autoris: plum eft in intellectionej & albedine illius
ac proinde calis formá,line aniria non potes enim ſubicétum ,quod, ult homo, ſubiectuting
tie participare a quanticate effectum.foronale: quo ,radicale ottanimaj & proximunrlhcena
excenſionis : ve potè quifolum prouenit exco's cas:huius vero ſubiectum , quod;en corpus
amunicacione caulæ formalisiconfequensa mixtum , quo, eſtmatoria prima, proximum
tom efle fallum pater , tum ex Philofophos vorocit forma, vtiam probare interdinis
lib. Ia de animaafferento animas viuentin Triagitorafferimus in hac conclufione, quae
imperfe&torum efleextentas:rum etiamqni ligillatimprobanda func . Primo materiari
ve experiencia conitat indidition laceret effe fubiectum ,quoremiotuni accidentico
eius anima eft diuifibilis in partes ciuídem ra poralium : & hoc probatur , quia eft poimana
tionis: ergo eft extenſa.Huic argumentorf Tubie tü eius in quo ett: ac proinde el prima *
ponder prædiétus aurordupliciter , primo & radicalis ratio recipiedihæiuſmodiacdida :
* Bb tity
276 Libri octaui, Quieſt. III.Artic, II.
tia; quia eft primapotétia , ficut'formaſubftá reitatis, quétribuit forma, & qui propeer ſua
rialis eſtprima ratioagédi;quia eitprimus ac potentialitaté vocatur materia'reſpe & u alio
tus cópolici:ergo.Secüdo probatur,quod ma rūgraduum perfectiorum.luxta quam admi
teria primanólicobiectum quod in efionis, fo antecedenti negandaeft conſequencia .Ad
"quia hoceft,quod elt primú ſubſtansnimirū ſecundum , aut neganda eft minor , quia non
pridja fubftãtia quæ eft cópolicum fingulare oporter ſubiectum quo recipere denomina
vrPetrus & Paulus. Deinde quia cópolicum tioné,quam tribuit accidens ſubiecto inheſio
peraccidens, vtalba ,liuè quantum , debet ſa pis; aucilla admiſa neganda eft maior: quia
Tuponere cópoſicum perle , quodex materia eriā anima indiuifibilis ,aur ſpiritualisprour
& forma ſubſtancialı reſultat:ergo hoc eftfu eft vittüalicércorporea ;& excéſa tribuit gra
biectüinhelonis, Deniq; tértium probatur, dū corporeicacis ; & eft ratio recipiendi quals
omniú quod materia prima,no lt ſubiectum sitaié, & alia accidentia à quibus vequo po
库

proximū quo quiaproxima ratio recipiendi 'telt denominaci.Ad tertium ,nego maiorem ,
eft inter quá & tormārecipiendam nihilme. quiadifpofitiones;licet inhereant compoli
diat:fed inter materia primani & accidentia to tamen folam mattiocriam denomi nantdiſpo
mediac forma ſubſtancialis, & iplan cópoli. fitam :ficutlicerac inherear
cranlens paſo
tū:ergo prima racio recipiendipotiüseit ip. denominat agensà quo procedit . Adquarta
ſa formiſubſtantialis: eo vel maxiine , quod vno ex tribus modis reſpondent Thomiltæ ,
perillá ſubiectum fic ens in actu, & proxime Ferrara enim 4;concra gerir.cap.14 .Soocio.
potens recipere & luitinere accidencia :ergo. sohuius 9.31.ad zi& Bañenſius, 1.degenerana
Sed pro aduerfa fententia arguitur primo, art.2. citaco ad vltimuñiadmirunthas relacio
quod quantitasſequitur admárcriā, ficut qua 'nes elle reales,denominarequemateriam ,li.
litas ad formā: ergo licurpropterea qualitas cec inhæreanr compofico , qucinadmodü nu .
conuenit cópofito nediante forma:ita quan per diximis de difpofitionibus,quoad effcctü
titas mediante mareria Secundojquia anima diſponendi :Flandrerilis'n.q . citara,arr.12 ad
indiuifibilis , vt racionalis,auc etiá equina,në "vltimum air relatione diuerficacis eflecrania
quitſuſcipere denominacionesformåles acci "cendentale ;& cũ'ípſa materia-ideoificacam :
dentiū materialiü :quas tamen fuſciperer lief. reliquas autem effe racionis, quia dū (unc ad
ſe ſubicctü illorü faltéjve quo: ergo. Tertiò , " formā,nonfunt adaliudperfetto. Alij ducét ,
quia buiuſmodi accidentia cūʻlint diſpoîtio quod materiæ ſicut conucnitpropírus wrodus
nesad formā ſubltanciale in illo (ubiectores "cauſalicacis, quicum illa identificatur ,ica &
cipiuntur periohelionė, quod difponunt, & huiufmodirelacionesilliimmediate in funcis
tc etiolamate
cui electa forrjale hocau . quia fint accidencia cum ipfa materia identi
, ficata: quæ ratio'non wlicac in alijs,equibus
pobta:ergo.Quarro ,quia accidentia refpecti modis dicendi, duo priordspræferuntur .
Ja,vi relatiodiuerfitaris Amilicudinis & vpio
Disiminediacè fubie &tátur in materia prima, ARTICVLVS
2 II.
quia illa immediäce denominácdiuerfam ab
alijs rebus,amilé alijiºmaterijs;& vnitātore An incoruptione compoſiti'naturä
mæ : & eadé eft ratio de alijsaccidencibusab . lis fiatreſolutio , WJque ad matè.
foluris:ergo. Ad primü refpódetur varijs mo
is explicari dietūaxiomaPrino,nãq; expli riam primam ?
caturáCan.top- 9.3.ar.6. quodquantitas le
quicur ad materia per acomodationem , ideft Nhoc articulo tres verfantur fententiä .
quantum ad id quod haberde potencialitare, Prima oft eorum quosarciculo præceden
quod magis relucer in ipſa, quam id quod ha ciretulimus affererenateriam prima che
bet de actualizare, quod minusetlicet racio To proximum fufceprida accidenciun 1指 qui
nehuiusſequatur ad formā. Secüdo,ab alijs, "Conſequenter afferunc eadem numero mane
quod quantitasfecundü fc proucabſtrahicab re ingenico & corupto; maximè illa quæ pro
omni termino,fequitur ad mareria , prouc ve pria nó funccópofitilubltantialis forma:hec
Toaccipit terminationē, ſequitur ad formão enim certõeſt perire cum illo . Vovidere est
Tertio explicatur ab alijs, quod quantrias far apud Albertum ,Scorů , & Şuariū vt fupra, &
quitur ad materiā,non quia recipiatur'in illa, Conimbricenſes, q, 18.ar.s.primi degenera.
ſed quia ratione illiusconuenitcópofito , li. Secüda luneentia eft Fonfi vbiffect.5.afféré
cut exiſtentia conuenit cópofico racione for 'tis in omni corruptione fieriteſolutioné om
meginqua taméproximeno recipicur.Quarrà nium formarum eriam accidentalium vſqzad
explicatio quęnobis probatur eſt,quod quãti materiam primam ,exceptis tamen illis accia
tas ſequitur ad macériā, ideftad grádi corpo denabusa quibusmateria nudarinó poreft;
cuiul's
 In vniuerſam Ariſtot.Metaph. 277
cuiufmodi ſunt relaciones dependentiæ a riales ſuponunt quantitatem , & hæc ſuponit
Deo , timilitudini
exiltentiain & c . Tertia tis
fpatio s, acdiucrfita a , necnon
40cnon forniam corporeicatis:crgo .Secundo, quia
, ab homine ad formam cadaueris eitfacilior
in omni coruptione fubftantiali refolutio . tranfitus, quam ad aliam formam : quod eſt
nem omnium accidentium , ita vtnullum ac fignum Gimbolarum qualitatuniverique com
cidens,iden numero maneár ingenító ,quod munium: ergo aliquaaccidentia manenrea
fuerat in corupto.Hæcent Capreoli, in 2.dir dem in homine & cadauere . Terrio ab expc
tin.15.quæftion. 1.Flandrenfishic,quæftion , riencia quæ teftacur eadem accidencia mand
8.arricul.z.Soncinacis,quæſt.g.Bañeſj, vbi . rein vtroque v.g.candem figuram , organi.
ſupta, quælt.io.artic. 2; & omnium Thomila cacionem , & cicatricem , quæ cótinuo inani
tarum cum fuo'autore hic lection.fi & i.de mali viuo & mortuo videbitur :nccnon eun
generatione,lcct.9.Quic proinde á nobis (ta . dem elle calorem in homine iuguláto : co
cuitur pro concluſione . Ec probatur aduer- quod huius caloris nulla datur cauſa de nouo
ſus duas priores fententias.Primò quiaad co vniuoca, vel æquiuoca , neque enim eft ingen
rupcionem ſubiecti corrodot cita accidentia lans in cuius ableotia durae aliquanta mora
quæ ſunt inipfo : fed nullum eft accidens, calor: & ad eius præfentiam cefare contin
.
quod non ſubieclecur incompolito , vé conf- git:ergo . Adprimum reſpondedur negando
ta ex articulo præcedente : ergo nullumeft, minorem . Ad cuius probationem dicendum
quod non delinente compoſito.Ma- eſt materiam corrupti manere diſpoſicam de
joc paret, quia quadrupliciter contingit ali- decermiparan ad formam geniti per dilpoli
quidcorumpi,ficuc& generari: primo per tiones introducastoro tempore anteceden .
actionem à gentis cótrarij, vt frigiditas aquæ tead inſtans generationis, quibus alteratum
expellicur per actionem ignis., fecundo per fueračcompofitum Etillis amilis,inprimoin
deltructionen teravini,ficut morčuo filio ,de ftanti generacionis; aliæ fuccedunt: qux ob
ftruitur paternicasin patre:tertio perabfen Gimilitudincm vicem illaruin gerunt, quan
tiam conferuantis , ficut perabfentiam ſolis tum ad effe cunidiſponendi. Ad fecundum
definit luxacris ; & quarto ad coruptionem admiſamaioriidiltingo minorem :manencini
Lubie& i, quo pacto deſtructis primis fubftan homine & c cadauere accidencia fimbola ,ea .
tijs , deliruntur omnia quibus ſubſtant: alias dem numero nego: eadem fecundum fpe
iden accidens migraretde ſubiccto in fubie ciem & umilitudinem concedominorem ,8ë
& um : quod eſt impoſibile pernaturam . $e. ncgo conſequenciam . Ad tertiuna reſponde
cuodo probatur ex ordine effentiali intereln tur , quod illa experientia fallicfenfum : co
, eſle ſecundum quid : licut
ſe fimpliciter & quod illa accidentia cadaueris ſunt diſtinctas
enim illud præſuponitur ad iftud,ira illo de fed Gimilia præcedentibus neceſitate cogen
fructo ,deftruicur iftud fed effe fecundum , te agens naturale ; vc producat in cadaucra
quid provenitab accidentibus, & effe fimpli accidentia fimilia eis quæ in corpore viuo in *
cices prouenita forma fubftantiali : crgo dela uenerat oirnis radicata caloris autem anima
tructo compofico fubftantiali,necelle estdel lis occifi caufa non eft iugulatis , quitancami
trui omnia eius accidencia.Terciôes ording fe habet , vtremoueos impedimentum for
actus fecundi ad actum primum ,ita vt illetā me : fed ett generats , fiuè agens nacurale,
in opérando,quam in eflendo neceſario pre quod ad feparationem animæ introducir for
Luka mam cadaueris difponendo materiam ſimul
intellectioluponitnccef
.. per calorem ſimilem.eiquipræceferatin cor
poteft : forma autem accidentalis compara- pore viuo : licui caufa perfe moruslapidis in
turad formam ſubſtancialeoi, licuc actus ſe- céerum non eſtremouens prohibens,fedge
cundus in cffendo ad primum : ergo fineifta kerans.Veldicamus quod caula fortiæ cada
illa manere non poteſta uerisinquocumque animaliocciſoelt ægritu
Sed proaduerfo arguitur primo : nam ex do , fue diſtemperamentün proueniens
triplicicapite repugnac fiori refolationem , ex alicuiusquatuor humorum exceſu:
vfque admareriam primam , nimirum quia quod ex vidlento ictu iugulantis
velmanec eadem forma ſubſtancialis,vel mua generatur,dum animalà naru
ncot aliquæ dimenſiones , vel aliquæ difpofi tali diſpoſicione, & humo .
tiones: fed neceflo eſtmanere hæctria in na tum concordiare
teria prima,dum corrumpitur conpoficum: mouetura
co quod corrupro homine vig. manier cius
materia decerminaca , acproinde diſpolica Bb 3
magis ad formæ cadaueris, quam alteriusrea QVES
ceptionem :quæ difpofitionescuma line mate
 273 Libri octaui Ouæft.IIII.Artic.K
QV ÆSTIO IIII . difimilitudo poteſt eſſe multiplex ficür &
milicudo , quia contrariorom eadem eit 12
De actiuicare formaruni, in duos tio.Vna quidem ſecundum ' formam a &tiuartz
qualis efl intercalidum & frigidum ,alia ve.
Articulos diuifa . eft defimilitudo in grado & intenfione , voin
ter calidum ,viduo & calidum , vt fes . Rur
VCVSQVE de materiæ poten. Lusalia fecundum :eficariam eiufdem qualica
cialitate, & eiuseffectibus: puncque tis & qualis in gradu intenfionis , qualis inter
de formæ ſubſtancialis actualitate & ferrom calidum ,vcquacuor , & itupam cali
actionate dicendum eſt, ordine do & rinæ pof dam ,vtquatuor,inuenitur propterinæqua
conce , veab in perfectioribus ad perfectiora lem denticarem materiæ,Ecrandem pocotel
gradiamur : duogae videnda funt nimirum fe dilimilicudo in veroque fimul , fcilicet in
quæ difimilitudo requicarur ad aciionem , & gradu & eficatia,vcintcrferrum calidum , ve
quz repalio illen comunitetur ? tria & llapam calidam , vt quatuor vertitura
ARTICVLVS I. Difficulcas igitureft , quæ harum'difimilitu
dinum adageodum requiratur : In qua om •
Un diſimilitudo ingradu ,quintenfionemos Metha kilçi conueniuntin duobus: prie
quidem in eo quod oon requiratur dilimi
ne adactionem requiratur? pere litudo generica,veifpecifica in forma ſubſtā
R O Titulrintell igen tiao presiali ,vel in qualitate : alioquin non daretue
Status 19 rium eft aduertere tres elle condia wagens vniuocum in fubftantia & qualicace .
quæftios
P tionesneceflarias adhoc , quod a .
gens per formam , quz elf itli agendiratio ,
quod tamen effe falfum pater in aqua magis
calida,aut magis frigida, quæ proculdubio al
operstur. Requiritur namque vltra calorem terar aquam minus calidam , et minus frigi
adhoc quod ignis V. g. calefaciat lignum , Servomecfecundo in co quod perte
quod illud tangac : co quod omne ageos agic Etaſimilitudo cain in grado istealionis, quam
per cooractâ, vel quattitatis, velvisracis,ve in eficacia impedit actionem :co quod tunc
probac Philofophusrodegeneration.capit, neutrum extremum eft in porentia relpecta
6. & 7. Phyficorum ,capit. atqueD.Thom . alrerius: quod camé eft dc rationepaſi velice
1.part.qualt:S.artic. 1.823.contra gentes,ca. Dilcriminantur autem circa torciani&t quai
pit ,68. & in 2.contragentes, capir.56.eltque tam dilimilitudinem in tres ſencencias. Prima
communis fententia Thcologorum requiri elt corum , quiabfolute afirmaoc vtramque
huiufinodicontadum ad actionem ,quiin la drimilitudinem , & excelunres parted gen
dift. 37. & incommencarijs ad quæftionem eisnimirum io incenfione, & eficacia requiri
odtagam pripre parcis , propterea probanc adattionem :ita vt defe &tu,cuiuscumq;impe
Dei præfenciamin omniloco , quia vbique diacor actio.Secunda eitMarfilijrade gener
operatur inmediate,cxperiencia quoque ſu- 9a1:8.Niphi;c:8.q.1 & Soci 2.phyſicorü , que
fragatur, quod ignis detcétu conta & us , non ad vltimum , & q.4.adsaferentiam fuffice:
imprimir calorem corporidifianti:atque def read actionem dilimilitudinem in cfficacia
fortu debitæ aplicationis nullum agensnatu penes inareriæ & formæ operatius maiorem
Tale agit extrasteram ſua attivitatis: & quia inultitudinem ,non obftanre agentis , & paa
non nulla docebimus ,quæ ad perſuadendum, æqualitate in intendono. Tertiaaderirregui
boiulmodi contattos indigentiam acneceſsi riad aktionem difimilitudinen in gradu inte
tacem fufficiunt,dum deimmedimione Pir- fionis, & non fufficere folam dilimilitudine
tutis aclapoſic in gedo lib.hocifermonem penesformamultitudine.Ita Venctus infüm 1

habeamus:plura'videripofunt apud Neotho ma,Co23.Saxfonia ı.do gener2015.Aludillo

Ticos,apud quos terenollaelt difenſio , pocil
time veroapud 50107. Plsylicorun ,quxſt.i.
art. O Bañulium i.de generar.c6.9.1 S. uar.1.
ton Mechaphificæ dare.fe (1.8.8 Bazquiusza
1.p.diit.18.3.cap 3. Secunda conditio eit difi
militudo aliqua âgeotis ad pafom deffuetu,
cuius caliujum , qualqor nequit alterare al .
terum calidum cioldeni'omnino jacentionis.
"I ortiacit,quod agens repariatura paſo quã
do.cum illo communicatin mararia.Dehac
igitur iecundaconditionech præfensdifpu
fatio.Scd quia tefte Asiltot... hujus text,Il.
q.a1. Baſi,ſup.9.2. & Suar.diſp.cicatafc&.9
20 Quorū funccntia itatuiru â nobis pro Sufficit
conclufione. Quæ fuadcoarprimo, quia inte utajimwili
tio àgentis comicafuracur formę, quam habet tudo irgi
actu,ita vt ſolum cadac ſubintenricincagon intenfio
tis aliasilare fbiefectup informa fecundum ne ad 4.
ilūgradum, quem adtu haber:fcdcalidâ , ve gědiutwa
quatuortantum haber actu caloreny, ve qua
tuor: ergo vicra ilum non intendit aliimilare
fibi pafum :ac proinde quincasgradus caloris
crit prærerhuiusproxımı agents incencio .
acm , c111us proindcerit alia caufa proxima:
quod
 In iunirerfan triflot.Metaph.I. 272
quodnon eſt admitendum. Secundo.cxvals com
bonsactamen aliqualignisproprietates;vela
fplendorem :generaegs in corpore và
gari axiomate Ariſtocolis 7. Phylicorn.c.vlc.
a proportione minoris , vel æqualis noo fit ro, vt in lupaigavi ;ac proinde calorgen ,vs
actio: fed folum á proportione maioris, idelt octo,quietivltimaadiglicin d.(politio:* 280
quaocitaris excedencis:eo quod effectes , live hoc prouenit rationemalicasinis caloris,ac
vniuocas,fiuèæquiuocusnon poteft excede macerie denfiraris. Adhorgánienra facili
re perfectionēluz cault principalis :fed cali ncgotio refponderuryad prármi negandoan .
dū ,ve quacuor in quacunq; maceria fic dentio recudens. Ad primā probationen dicoprop
sigert minoris inæqualiracis,& excedirur à cá torca clementü intitolis forealia cum
lido, volex materia rarioris:clique impeefem , fuaptura ,quia cum column shuncomocupat
dias illo in cffe calidi:ergo non poteft illud, recalia a fuis propris locis pellorecencia que
fic producere. Tertiò , quia
15
eficacia & c actius nonportent perpetuo conferuari. Adlocan
faceri
tas formeqalcitud
ſequitur de
illius in dcilli & non
coconcm ,& hoic
non dattaccor,quod cutsris paribus vircus initá
: fortior eft laiptadora,quautū ad aliquos
côncnluratur , quia agere eft actusperfuati: effe tus,puniruin quoad vim magis relilien
& formæ perfe& io ex gradu perfectiori delu diconcrario ,& quoadmaiorem extenfioneri
anenda eft : ergo fi pcer ageus; & palum fic :: (pheræ altiuitatis & agendla velocios , & in
æqualitas in grado ,mpedicrur actio :q0n0b- minori téporisintervalo :fed no'n quoad ago
Atance in æqualitacémacerix : qux material13 dam â proporcioneminoris,aut equalisisite
omnigo cltac proindenon obilat perfecta ſi fionis.Ad tertiä refponderuigad illamosso
milicudini formarunt. Quarzôg ab'inconuem ? ričijā moltitudina materic defruire que la
nienti duplici, quod fequicurexopolita fone bor formāmagisvaltam .Ad z.duplex eldono f

tencia nimirum , quodde aurmaius 12X100 dos dicendi primus Suarij, &caliorü adlaren
in qualitate:fiquidé ignis desfior pofler age tiü fersé candensnö habere ignê formalirer's
rein ignem rariorem inrondeado cius calo . tamen cu caloro veccxv.g.producereignerii
tem,qui tamen eft maxinas, Necion quod in corpore raro,coquia multitudo fornæri
duo agentia remiſa adte aplicara, te invicemple atinanionë,usi quld av fornià ignispro
vfq; ad fummum gradoſ intenderenr : yel z ducenda fifiicieminima difpofitio que inca
ferrum calidū,ve quatuor aplicctorligno ca * : Tore cirra larimaporeſtaluari.Secudos en
lido,ve quacuor, comunicabit cicalorda , ve Dar.in 410.4.0-5.20 2.Bañ . & eiufdé Sourij
quinq;:à quo into calide , vi quinqueaccia aiſurentrā interríCaridetis pöris cötineriig
pier quintum gradum caloris: a gua sitrura ne formaldex aere & d80 ) OXU
ferro calido,vt quings ligoum accipiec grambus ferriniaio calore relolucisganica :aquio
dum fextum, & fic viq; ad fummun fe inui... probado prodacitor ignis,cü calore ,voolto
cem intendent : qui tamen inconuenientia , Live Lummoincorpore sarcsa
acquaqualune admucenda: ergo. Vltimopro Quimodusnobisprobaturscü quia mininia Inferro
bacur Carisfaciendo tribus obicctionibusad . dibolitio ad formaigius genuti člt calor canilenti
Heclariorum • Primadefumitur ex eo quo d me in acel calare in producino porett dari og
maiorexcefus in actiuicatepropeernizorem · Tu neglā,quia am loquod aircirraluhawat, nem for
smateria adac itatemem & formixeasultitudinem inquiro ,ouraduhcilan is,quiclillicies maliter
denſlion
fufticiz :propecr enim ait Arif olic
dilp ge adi o nti
el ferr cade ,antno:
cotil.z.phylicorű text.42. quodli vsum cle.fiprimü:cigomeno critgoignis:quodell cötra
mencum eilet infinicæ molis alia abfumeret: hipotbalulcüdir calór färrinopo
de primoMetheororü inquit,qaod virtasy tereproducere tale roimhädilpolinoniem in
zasta fortior eft fe ipſa di ſperta :ac expccicus palo:alias aproportione mung isteracaltio :
tia collat efficaciusledifenlun tad una ferro quod etinconueniens , guod práfacusautor
calido,quã alignohabonte eque intenLucy CA copic vicare: Tumi denigs., quia calarcamaç
lore:ergo. Secunda , deluncur ab exéplo för wiecus Oz sobtruncouý conjuntiū ignis:aopo
ri candentis , quod aplicaturiſtepäe generat el producere alterú igne virtute propria
sgoem in illa ; ac proinde caloré vrocto : que neq;virtuteignis ablentis: ergoli in Lirio cá
tamen non habebat ferram caudeos , fiqoria deutono ſicigois,eiuscalor novalesit produ
Lcq habebat actu forināignis : ergo propter craignē in corporc caro ,nesvliimã diſpo
lolamultitudinem calorisagii in tinuloluca ligioné ad igne, quæ eft calor fumamus,ficiê vi
dum gradū.Tertia delumieur exD.Tho.dpuf Octoabillo inſeparabilis.Neq;opolirum do
culo 7oiſuper Bocciü de Triniti Gadinarito and cutD.Tholoco præalleg.co : quia ibi fola
5. ailerente , ferrum candensnon ciledup dixic furcaçandcosnő cſaduo compon , der
pus: t ora
cor ides non clic duo corp inta rioc a penetraciac fe habencia in eodé loco : 00n ca
dente ;taifi vnum dam raxars ſciliceatërrisha men negatinuscuitatibus poro
B6.tāfe
4
rii cauen
cis
 290 Librioctaui,Osteſt.IIII.Artic. II.
tisincludialiquem ignem:
corporeos lateat, tamen
quilicetocculos
ex etteo C
fecundum fuas partes:fecus autem quando
u fplendo . eft vniformiter calidum :quia tunc tantum
ris, & ignis genici incorporeraroſi aplice reſiſtit quantum agit :ac proinde calidum ve
tur, cognofcitur. Tex yniformiter Gcuc agit , vt ſex refiftit, vt
ARTICVLVS I 1. ſex, & idco non haberinderapariatur . Se .
cunda eft Marfilij rode generacion . quæſtio.
An ex meritis actionistranſeuntisg 19.Albertide Sexonia;quæft.15. veneri.cap.
agens in agêdo apaſo;fecundü can 20.80 Aſtudillo, quæſtion. 22. afferentium ,
quod concurrentibus dictis condicionibus
dēcötrarietatëjeợpartē repatiatur? erit aétio &c repafiofecundum eandem con
Xemplo calidi & frigidi titulus ar trarietatem , & parsem ageatis , dum modo
Status ticulipatefier.Lignum calidum ve actiuicas pali iuperec refiftentiam agentis :eo
quæftio-
pis. E fex & bipedale repariab aquafrigi quod qualitas actiua nonequaliterhabervim
da , v.g.inquam agit nihil aliudeft ,quam agendi & refiftendi,fed quo magis habet de
quod fimulamitataliquid de calore per qué activitate,co nious babec derefiitencia .
.3. affereverior
agit,& quod fecundum vtramque pedalita. ftionTertia,& ntis ,quod concurrentibusquæ
eft Bañoſijvbifupra Prefer.
di.turſene
tem infrigidetur,fiſecundum veramque ca & tis conditionibusfit actio , & repaſio fecun tentiae
lcfacit aquam , ex meritis autem actionis re .
pati calidum cſt, quodex natura ipla calefa dum eandem contrarietatéin qualitatam , & fenfij.
& ionis peratagere in palum habés contraria parfema gentis quantumcumquevniformis,
qualitatem ,aquainfrigidetur,& eneruetur, etiam fi pafum fitminorisvirtutisinagendo,
eius calor.Vnde fenfus titulieſtgan agens dū quam agensin relittendo.Pro cuius declara
agic ex natura acccionisdeueatrepaciin ca. sionedico primo,concurrentibusdictiscon
dem qualitate , & parteper quamagit Co ditionibus omine agensreparirur (ccundum
eande m forma m & partem per quam agit,
munis (encēcia aegat: quia l exmericis actio Hæc conclufio ftatuitus aduerfus agcorespri
nis ſequeretur re actio & repafio : onne
agens repaterctur, quod tamen eli falſum : mæ fententiæ.Et fuadeturprimo ex collimo
fubftantia enim fpiriruales, & corporacæle nijs Philofophi, ac D.Thom..de generatia
Nia dum agunr in hæc inferiora minime ab ne,cap.7.& 4odegeneratione animalium ,ca
illis repaciuntur. Similitercontingitquod pit.z.afferentium omneagensageridorepa .
pafum litintra fpheram agencis:ipfum vero ti: idelt'non exmeritis actionis , fed ex con.
agens fitextra ſpheram pag . Tứcnecelle elt curſu illarum trium conditionuin Secundo
agens agere& non repati.Vndo re paſsionó experientijs:quarum prima cit deferro inga
ſequic uractionem
illiusmeriti fecundadererning
s: fed lupolitis Ye & ex propri js
Prijs alto in aqua ſubmerfo, quod dctotumin fri.
2

gidatur, & roram aquam lebetiscalefacis ,fe

dicionibus ratione quarun repälsioveluti cunda eft de duobusgladijs,quiex mutuaper
materialiter conitacuractioncm : requiritur cuîone fecundum eafdem partes hebetan
namque ad repaſsionem , quod agents & pa tur, tertia degura ſuper carbonem cadenti,
fum communicentin mareria:defeétu cuius qux-illum extinguit,& ipfa vertitur in vapo
ſpiritualja& cæleftiaà ſublunaribus non pa rem ; quarca deglacie & nige manu compra
tiuntur: & quod verumque fic intra alterius henfa ; quæ &manum infrigidát, & iplalia
fpheram ,defectu cuius ageas exiſtens extra quefit calore manusrefolura .Suntalie prope
(pheram pali non repatitur: requiritur ter infinitæ experie.tiæ quæ pereię ſuw10janullo
tio quod agens & pafum gaudeant contra- "que fana mengi phylofopho poſuncegari.
rijs,& a &tiuis qualitatibus:defectu cuius vnº 22 Fertion
racione , quia ficut
ignis ab altero ,aut vnaaqua ab altera nore . actio eftab agente in quantum eft inacto per
patiuntur : neque calidum aduro vific re- formam :itarepaſio congenit illi in quantum
patitur, quiadurities nequeactiua,neque ca eft in potencia , ſed idem ageris fimui poteft
lori contraria qualitaseſt. Vnde repafio co elſe in actu fecundum vnam qualicatem , &
mitacur a& ione sacione contrarietatis aſocia inpotentia ad alian ,ſecundumcandem par
tæ alijs duobusrequifitis .Sed in explicando tem ,vt patet in exemplo aducto de calido vo
huiuſmodirepaſsionem tres verſantur fen . lex, quod fimuleft impotentia ad frigidira .
tentiæ . Prima calculatoris tractatu 7. dere tem , quam non habet: ergopoterit ropatia
actiono,Niphi vbi fupra,Alexandri Quarto frigido.Quartô probatur, quia alias miltioef
merheororum commento 1o. & aliorü aſſe- ſec impotsibilis, fiquidem nequit fieri,nifi ex
rencium ,tunc folum fierirepaſsionem con- elemnensis fecundarn omnes partes alceratis
currentibus prædictis conditionibus , quádo a fe inuicem repacientibus;& ad coricordiam
agens eft diforme, v.grinæqualiter calidum redactis: conſequens eft abfurdum :ergo,
Dico

In vniuerſam Ariſtot, Merapb.
Dico fecundo , preſupofitis di&tis condi-
tionibus agenseriam maioris virtutis in rem
fiftendo & agendo,à perſe minoris virtutis
repati poteftacdeber. Hæc ftacuitur aduer-
fus Authores ſecundæ fententiæ : & proba
tur primo quia Philofophus vbi fupra abro-
luce & fine excepcione affirmar agens coni-
municáns in materia cum paſo , & illi aproxi
natom , repati ab co. Secundo nam ibi lalua
tur radix re a &tionis , & repafionis: co quod
calidum viocto , v.g. & trigidâ ve duo fanc
in actu & potentia ad feinuicem , icut enim
calidum eſt in actu per calorem veoco , ita
frigidum eft in actu perfrigidicatem vcduo,
quæ eft qualitas adiua, & refpectu cuius ca-
lidãeft in potentia paliwa:ergo fequitur effo
ctus actionis & repafionis . Tertio nam tette
D. Thom.z. 2. q. 24. arcic. 6. Ad fecundum
vltima guttaaquæ in virtute præcedentium
cabat lapidem :etcamen duricies lapidisfum
perae difpofitioncm cuiufcüque gucct pieces
cedentis:crgo hæc inæqualitas non obliaire
paſioni, Idem argumentum ſumiturexcalo .
Te naturali ,qui continuo agendo in cibum
vt conuercarillum in ſubſtantiam alii,ropa-
titur ac minuitur: ex qua neceſsitate repacie :
di proucnit mors hominis.quod fignificatur
inillo fecondi Regum 14. omnes morimur,et
quafi aquæ dilabimur:& ranjë fæpe cibus quia
tenuis & fluidus , eftminoris vircucis quam
set
calor paturalis .
foohusfentenria arguitur
Sed pro aduerfa
22 1o fecundo de par
, rium illud debilitando eit virtus actiuniqua .
tibus animalium cap. z. ocgar ignem poſo
accipere ab agente contrario aliquid frigidi
Calis.Et ratioid perſuadet, quia alias nunquá
igais , V. g. poler producere ſibi fimile ini
gradu calcris : nam fieius calorperrepalio-
nem deber replici , five minor quam wc octo ;
& fic nunquam producec aliud calidum ve
očto : cuius ramen opolicam experiencia de
{tatur:ergo.Secundo,quia palum foluit iad
gir agens per potentiam reGflendi : hic au .
ccm con eſt activa : ergo non oportce agen's
repati à paſo. Maior pater,quia palum rutin
Irit agenti ratione contrarietacis vt dictum
eft , & recardando cius actionem : retardare
autem actionem agentis , & ci cuptiaruando
obGllcre, nó eſt agere in illud ,Minor aurem
probatur;quia aut potétia actiuicaloris,v.g.
eft æqualitcr reſtitiua reſpectiua fu contra
rij ,aut minus ; autmagis qua actiua: n ópri-
ipum ,quia ficciras cît parum actiua, & t canne
eltmultum tefiiticiua, ideoque res ficca diffi
cilima abaqua penetracur : nequefecundíi;
propter eandern rationem & experientiam .
Neque tertium , quià alías melcories agens
hon repateretur,nimirü quotics cffetaqua
291
lis actiuitatis cum palo , & maioris reliftené
tiæ quam illud :ergo. Ad primum reſponde.
fur Philoſophum in illo loco folum velle;
numquam ignem poffe excedi à frigiditacus
ita veab illa qocat denominari frigidus cum
denominaciofiat à qualitate excedcore : co
quod ignis petit ad laæ formx conferuatio 糖
nem calorem excedentert medietatema .
tudinis graduum ad minus :i quo proinde de
bet ſemper denominari caldus, Alioquim
quod ignis à frigido accipiat aliquid frigidi
tacis negare non potuit Philofophus, qui in
alijs teltiinonijs Citatis atlerit omne agens cố
municās cum pallo in mareria repati,Etelus
fidclis interpres D. Thom.q.28. deueriart .
3.aitignem tangi, & repati ab aqua, quando
agit in illam :nequit autem tangi, ac repati
ab illa nili accipiendo aliquid frigiditatis.
Neque oppofitum ratio adduta perſuadeta
Quia licer quando ignis pacitur fecundum
omas partesyadmitrenda cit fequela : Cus
vero quando repacitur fecundú aliquas ,quo
niam tunc partes repatientes adiuuantur á
non repari entibus quoufquc ad prillian
gradum redacta , victoriam de contrariore .
portent, & illudın grádu ac intentione â li
milent. Ad fecundum duplex eft modus die
cendi . Painus Aachorum fecundæ lencana
tiæ , & Soncinatisg,huias q.6. allerentium
quod eadem poteotia elt actiua, & refiliitto
ua ſecunduin diuerfa muniaquacenus enim
calor;v.g. aur frigiditasagıcın luum contra
tonosci obitiliit , & actionem eius retardats
eitrelftitiua, & quod ordo in relillentia eit
opoſirus ordini in actiu cate:Ica ve quo qui *
litaseft magis actiua , co lic minus reliliciua
& è contra.Voda luxe.huncmodum dicen .
di negacur minor aa cuius probationem cca
cela malori pro fecundapartcocgatur 12
1101 .
23. Secundus eft aliorum de quorum nu
mero alt Bañelius vbi fupra afferentiane
quod potencia rciiftiua ratione contrarieta
tis coincidic cum actiua in cadem qualitara
formaliter : ac proinde inäquali grada olt
actiua & telttitiua, quod probariporell's cat
quia rcbiltere politiuo,& córtariando oltage
reyvel teágere, & non qualitercumquererar
dando actionem agenris fedrecardare illain's
eius forman debilitando : ergo nequicelle
maiorretftentia quam aétio : liquidem func
idem formalitcr; & fola ratione differunt:sū
etram qoia Gicucaâiuitas,ita & 'refiftentiata
quiturad formamiper quam agêscft nactus
Tum denique,quia celte D. Tho.t.22.9.17
art. 5. Ad primum ciufdem eft,vircutis fiue
potcntid proſeqüi ynuicontrarium , & fua
Bere
 "

298 Librioctaui,Quæft.V ..Artic.t.

gere aliud :fed fugere eft reaftere contrario :
ergo eiuſdem virtutiseft agere & refiftere.
Fareor poflead hæc refponderi, quod licet
eadem virrus fit a&iua & refificiua, diuerfia
24 RO explicarione tituli oportet State's
Pfingulos terminos declarare : for- quajtie .
masicaqucappellamosillas , quio nispropre
busſubiectu'm informacur, quæ in vnoquo- * nitit.
.

mode tamen ,nam eadem res reſpectiua abfe que prædicamento reperiuncur : potiſsime
que leſione ſuæ fimplicitatis pòceſt duo obie autem hic intelligimus qualicatem , quantita
cta parcialia reſpicere ,'& nam perfectius tem ,& formam ſubltantialem ; vel.quid ab'
quam alrerum :ficut quando idem a&us ver- Arahens ab illis de quibusapud Methaphiſi.
lacur circa finem & media celte D.Th0.122. cosdubicari folet an ſuſcipiantmagis, & mori
g . 8.ario 3. perfectius atingie finen vapore nus: fub illis verbis intendi acremiti : 1ncelli
apecibilem propter fe, quanimedia. Quare gimus duosmodosalcerationisjab alteratio
relicta vtraque opinione in fua probabilita, ne fimpliciter dicta ſpecio diſtinctos, eſt
te:ad formain argumenti reſpondecur negã cnim alteratio
chequoddägenusmot:
simpliciter sjad quali
dominorem.Ad probationem dico quod fi tätem
jätem ſcilicet,habens ſubſe tresdicta
ſpecies:qua
nomi
ve paluma in maiori , fiue in niinori gradu fit "
relfitiuum :tamen per qualitatem contraria neſui generis ſignificata , quæ eft motus ad
habet
&
ſuficienter
in
voranique virtutēquapof. primum cile qualicacis termipatus,alia etia
fit reagere agens & illirer
eo mo tenlio , idelt mocus ad ele.perfe tius pram
.
doquoeſt in acta per talem qualitatem , & quiae xiſtencis qualitatis terminacus,in
tendi eft augeri, & remti eft decrefcere
ideo formam intendiet ipfamaugeri,& for
QV ÆSTIO V. mam remici cft ipfam decreſcere à quanrica
te guanıhabebat. Cum autem quantitas fit
De intcofioneformarum , in duos magnitudo formarum ; & ſit duplex extenfio
articulos divila nis;& altera incenfionis,quodpater in calo.
re, qui dumt ſerpit longius in codem ligno ſe
Omparara iam forma ad aétionem , cundum eundem gradum expenditur dunta
quam veprincipium ſiue veagendira xac:dum autem in eadem parte creſcit;intea
C tio refpicit. Operepræti
m
um eft illam ditur :limiliter duplex eft decrenrenca , aliud
adintenfionisaumentu comparare, in qua primoaliud fecundo augmiento opofitum .
comparacione,formaſehäbet ve füfceptiui; Experimur quoque quaſdam formas vnius
hoceftper modum ſubiecti perfe & ibilis , & & non alterius augniceri effe fufceptivas:
quia in hac (Gcut & inomni alia) compara aliasvero vtriufque capaces videmus;propa
tione duo extrema ad inuicem comparane tarea inquirimus qua nan lincilla forma ca
turforma ſcilicet,& augmentum ioteoſio- paces augmenti intenſia & quæ illius fiera
nis,Duoluntexaminada;ex parceillius, quae dix, Erquia primum ex fecundo dependers
fint formæ augmentiincenfiuiſuſceptiuæ ,ac ordine præpofero procedcous à primo in
que capaces.Ex parte vero huius,in quoconcipientes . In quo communis fententiaalle .
Sihat,pro quo luponac, & quopa& o fiathu rit radicem huiuſmodi augmenri incentius
juſmodi intenſiuum augmentum . Quorum effe aliquam lapitudinem internorum gra
examen duobus articulisterminatur. Con duum perfectionis in ipfis formis,fecundum
gruentiſsimuſque
marosim te ,eo quod
huic diſputation
gelusil i defor.
Phi. s accipere
quam pofsinirin
perfectioni .Sed in ,&
cremcncum lacitudic.
decremcnc
huius

loſophuscap . 3. comparat reram eſſencias, nis explicatione diwiduntur Mechaphiliciin

ac diffinitiones numeris ,dicens, quemad quatuormodos dicendi. Primus eft quoruin
modum numerusmagis 6 minus von habet , it! dam antiquorum ,quos D.Thom , 2. 2.q.24 .
quefubftantia, quæ ſecundumforman dicitur,vi arc-4.ad tertium füpræſo, nomino relertalia
dendum igitur elt, an abſque læfionohuius rendiam hanc laricudinem & radiceminren
comparationis ,dentur aliquæ formæ , quae lionis cófiftere in actuali inhæfione ad lubie
fint magis & minus fuſceptiuæ , Qum ;& quando hæcadualisiabælio forma
eft diuifibilis,cunc formaeſt intenſibilis ,
ARTICVLVS I. non alias. Similiter formam magis intendi
de facto ,dicant, eſte formam habere perfe .
Anfint aliquæforma que poſsint ciorem inhæfionem inſubiecto. Eunde
mo
intendiacremiti, unde cistalis dam poftca fequutifuerit Gregorius in 1.q.
4.art.1. Egidius ibidem d. 17.9.1.& 4. phili
potentia proueniars corum q.14. & quodlibeto 2.2.14. illique ſur
Fragacur Capreolus in 1. de cicata quæft. zn
adar
 ' n runiucrſaw Ariſtot. Metapb.
ad argumenta Gregorij ,contra quarcam ,&
contra quintam .
ei
Secundus Scoti in 3.dift.sy.quæftovitima,
& aliorum afferentium hanc lapirudinemcó
uenire qualitatibus,fiue formis,ſecluſo ordi-
ne ad ſubiectum , & dependenter ab illo ,per
quod ipſa formainſe,fiue fit jo ſubic &to ,Due
extra illud,elt diagbilisrealiter in plurespar
Lesperfe&tionales. Tertius eft Fonſect,hic
cap.3. quæſt. 1.ſect.2 :qnæſl.z . & Lorcæ zote
quæft.24.art.s.dubio appendice afferentium
Tacicudinem , & radicemhuiuſmodiaugmen
ticffe diferenciam indiuidualem calis formæ
quatenus conſtare poteft ex pluribus gradi-
Busindiuidualibus& accidentalitor ſuporad
ditis racioni {pecificæ .Quartuselt Thomil-
carum , quicum ſuo auctore in /.diſta 7.art.
1.quält.i.devircucibus,artic.m . & 1.2. quæft
$ 2.artic.1.& 2.2.quæft. 14. art.4.ad 3. contı- gis ac minus,haberecquelacitndioem diwili.
tuunthanclacicudinem in ordine ipſius for.
mæ ad ſubiectum ,quacenus fubeft acceſui va
riabali in magis &z in minas : :propriamque
vocem ignorare illos, quidicunt formam nó
incendi in ſua eſſencia, led cantum in actuali
inherentia , aut in aliquo accidencali modo.
IraDurand is in di&a dif.quæf.s.Caietanus
in locis allégatisfumma ,Soncinas hic quide-
基
tion .19. Flandrenſis, quaeftion, 4 artic.7.&
Bañes iode generat.cap.4.quæftiza:Pro cuius
feoreoria declaracione,
Præfero Dicoprimo, fundamentum & radixaug.
turfentëmenti intenfuiin formis accidenralibusert
tiá D. ordo ad ſublectum fecunduth , quem forina
Thoe de poteft magis acminus perficere ſubiectum ,
latitudi Hæcconclufio ſpecialiter ftatuitur aduerſus
ne aug- ducores fecundæ ſentenciæ . Et oftenditur pri
menti in moinqualitatibus notius inquib'eſthuiulino
tenfiui. di augmēcā, cuius radix eſt habicudo qualita
tū ad Lubiectum ,non abfolure, & fecundüſe ,
alias omnes qualites falciperent magis ac
minus :fed quatenus variabilis in magis &
minus;proutdiſtinguiturâ rarione ſpecifica
eiuſdem qualitatis : quæ vel eit abfolura ab
omni ordine : vel fummitura cermino , Giue
obiecto in accidcocibus reſpectiuisquxfpe-
cificanrur ab extrinfeco : ergo . Anccedens
declaratut : nam cum huiuſmodi radix doo
.
beat confiltere in aliquo prædicato commu-
muni,fiquidem inuenitur in pluribus indiui- 2
duis cufdem fpeciei : & aliis non conäffat
in racione ſpecifica talis qualitatis:quia hæc
in quantum fpecifica differentia, conliltit in
.
indiuifibili, & eft expers latitudinis fecundü
mmagis & minos : deber conGftere in ratione
genericaqualitatis nimirum in ordine ad ſu 脚
bieétuminon quidem abſolare conſideraco :
ergo debe confiftere in illo prour capax v2-
riabilisacceſus : liguidam not reftat alia mano
293
cio communişin qua confiftere poſsit.Secun
do,quia oppolicorum cffectuum oppofita de
benceleradices,ficut enim affirmació elicou
la affirmationis;ica negatio eft cauſa negatia
nis:fed radix incapacitatis augmenci intenfi
uiceſte D.Thom .1.2.quxftişkárticar.coni-
ftic in eo quod forma indiuilibiliter partici
pabilis eſt a ſubiecto: eo quodvel formafecú
dum feipfam habetſpèciem , vt formaſubl.
tancialis:vel quia indiuifibilitás ipfa eft de ra
cione forma,vrin numeris, quipropierea no
fufcipiuncmagis& minus, quia conftituun
cur pervoitatem vlrimam & indiuifibilem ,
cum negacions vlterioris : ergo radix (ulei.
piendimagis & minuseft ordoformx ad fů .
biectum ; quatenus participabilis ab illo, diui
fibili modo.Tcrtio, nam alias qualiras in faa
fpecifica diferentia inniediate ſuſciperec ina
bilem graduum ,nullumque eflet accidensin
capaxaugmenci incenfui: imo & Forma fub
Itantialis eller capax illius: quæ incongenier
cia, ſunt: ergo inconueniens clt conlticuers
radicem huius augmenta in aliquo abfolaro
ab ordinead fubie &tum .
25 Dico ſecondo in augmento incentivo
forma non folum augetur lecīdan a &ualeni
inhærenriam jaurfecundüm indiuidualem di
ferenciam : fed etiam fecundum effentiam.
Hicconclufio (tatuitur aduerſusautores,pri
inde & tertia ſentènciæ : Et pro prima parte
probatur,quiaquandoquálitasincendittir,ro
vota intenditur fecunduni ordinem apcicudi
nalisinherentiæ ad fubieétum :qui ordo iden
tificatur,cum entitate iplius qualiratis, & dif
tinguitur ab actualiohorencia: crgo: Maior
$
patet, quia ipfà apcicudinalis inherencia has
beclacicudinem fecunduiin magis & pumas;
alioquim qualitas ſeparira miraculofe acum
biectonon poffet incendiiconfequensautem
elle falfum ,pacec ; quia manutettum elt duas
albedines inäqualis intenſionis v. g. niuis &
façari poffe conferuari àDco fepáratasingia
dibus quos habebant in ſubicctis : quariim
proinde vnd eric intenfior aitera,line actuali
inhercatia. Confirmatur,nani quandoflux in
tenditurin Cubiecto tribuitilli cffectum for
malem perfe&tioiem decundum quantitatem
virtucis,quam in feliaber;fcilicet conſtituen
do magis lucidum :fed implicat perici effe
ctum formalem,quim etiam fortia infe, & in
Tua enticaco perficiatur:ergo non ſollum in
tendicur inhælio actualis , Minor pateinan
non folum in actuali inherencia ,fed etiam in
aptitudinali eſt laricudo in qua radicador,
quia effe &tus formalisnonconfifıt in ſolain
hefioneformæ,ſed in eo quod entitas forma
córkanicemus fubiečtojac proinde effe & usfit
03105
 Zibriocłani, Oil& ft.V.Àrtic, I.
maior,quia'entitas formz'in ſemaior ef.De sciam :hoc lipolito probscur conclufio in lea
primo , quia fi cundo ſenſu.Frimo,quia ignorantiaproprij
gradasalbedinis,vt quatuor vig .effentde nominisindicat D. Thom . vbifupraen pie
coneoptu indiaidoihains, fequeretur quod & endos eos qui diculitcharitatem intendi,
hæc albedo non poffee intelligé, autelle fine & non iticéildi(ecundum efcholam .Secun.
**

illis gradibus,Nollanenin indiuiduum po- do,naniauzetorſecundum quantitarem vita

teft faluari Gino fuaindiuiduali perfectione, totis, & fecundum ordinem tranſcendenter
autdiferentia:Confequens autem eſtfalſam zlem ad ſubiectura:fed in huiufmódiquantia
quiahæcalbedopotet intelligi finequareo táte& ordine confiftit eflentaforme:ergo.
gradualbedinis&
fieri magis acminusalbutes verquatuorpotente
albusi ,iTianciite Dico tertio radix et fundamentum aug.
eadem mentiextenfiutintormisreſpicientibtis Que je
obie radika
munero albedine: ergo. Secondo probatur, cãextrinfecum est crdoseffentialis ad
nam cctum ,vt lubellacceſuivariabiliin magis;& tenfin dag
inminus ad illud, ratione chius dicuncor ca. formisa
digilibili ita etiam ecceitas, Gue indiuidua
lis difcreadaqualitatis condititin indiuilibi les formaaugeri fecundum fe . Hæcaffectia
lize tenimdiffinitiqum & vltimum conſti explicatur in qualitatibus, quarum aliæ funt
turiuum individui: vltimum autem conti• abſolutæ à cornino & obietto, vt figura : &
asutraum , vilicnon poteftnon confifterein . ealiæ
cc ſuntreſpe
o ,Vefcie virtus ;ilicu
ctiua , &quæipsc ntur ab
& inha alt
indiuifibiliiergo ficar latito'do quatracis;hac ntia s
ratione non poteft conållere in diferentia duplex augineprim ; aliorum mentiuum ,
fpeci ,ita nequ in indiv .Terc ar- quote conu fecu quod pare
guitufricadh
a omi e ,nam ipfeidFuaolniſ ,iiso bi .
nem eca t ticipabiisles â deubniietcto mangdiusmac munfuusndtucun
cap . 18.quxilio.16 n u l l a i n d i a i d ư dum candem partem ,vr dictumeli.Alterena
eiuſdem infimafpe.cdioeciueelrleat incerte inæquaa. vero eltexrent inexienf ad diuor
lis perfectionis, fedexhoc legaitur nullam Cas parces obiectiiumconfiftens ådiroonleiar augme
for mam habe inti
re lat
mam itudinem in in- ti exte qua
nfiui ntitatis , qu in 12o
od riexien
diuiduali diferenria : ergo dum hanc ponity fione , feu partium fituali diſtanc conütt .
primum dictum deftrue;& fibicontrariatur. Ad quem modum etiam augmentiua m cateinta
Neque valec docere illud primum dictum in (ruum albedinis & aliarum materialia :n qu::
telligide duobusindiu eiuſdem acoma licacun ini extenſione ad plures parces Lubie
fpeciei fecundum fe , ifedculiusfo omniaccide @iconfilte:fic augmentuna extenſiuumfcié
n-
tario difer : nam vel diſc pen tiæ phylofophiæ v.g.in extentione si plita
hosgradusipmeirnteinet ad ipfarum riimnedniuiduaes- te pa
s ries & co nclat cu mo ris bili
lium diferentiaru
mconftituti ,vel1100 : fillic,cuius radix & fiuonnedsamentum ell (pescciofni 28
fi primum : ergo non et accidoenem ,fed ef. cus ordo phyloſophix ad cale obiectunn :8c dib ?
ſentiale indiuiduis , a ſecundumnt:aleergo gra- quia ratio fpecific centitu conuen *
dusfune extra diferencian individualem ,fo deptibus ſecundum fe, & norn ordo iardelaucbciie
lumque illi adiunđi.Denique certia parspro Etum ,qui potius fe tener ex parte lubicēti , al
batur ſuponond quod li fecundameſ , quo non fummicur ipecifici racio ;propte0 rea
poteft facere duoplicem fenfum : prſiemnutisuenfit, D.Thom.in loco proxime Petya1
quod qualitas inte nditurlifecu ndus um tiâ, tes relpicie
crminneffen fc extrinfecumiaobie ciumncdnauge
d u m
sta evemli, fecnutnionisredu p c e c .
o r - r i ſ e c undumntes emft ,extenf tc u& oencu ui21c1
h1
m afm m , i
c d
u m cf
mal inte , fiue radice proxim , ordine ſpecifimifoad obiec e
s n
& cuac fenmfa eft qeuntoiderlatciipoffaormali ,livera- tem illis fucundi
u s , inconti iVnofreocaamuigeri
dis pró x i au g m o
rati ſpec i f i m
(tam iltas , qua illas , quæ extr
minum non refpiciunt) noiecundum ( e ,fed
ellentiaqua
dasoit,quodid,quod augeturelt
litacis,& eius ſpecifica ratio : ita vc lifecun-
ex parte ſubiecti, ideitfecundum ordineur
apricudinalis inherentiæ conueniencem illis
dum, reduplicerrem incenfam & fubiectes are ex parte ſubiecti,Quo lupofito probaturców
augmenti, & ejusradicem remotam , & hic clufio .Primo ordo lpccilicus
ad obiec
tam ir
fenfus eftverus,quia id ipfa effentia qualita . wariatusmanensſpecificehabe t latitudiné,
tis elt terminus augmenti: ipfa edinihabet fecundum quin poter piures, velpauciores
adiunctos gradus ſeamodos, & terminacio Parres materialicer distinctas & lub eadem ra
390ibus imagisar perfecta el. Vo. tione forniali conucriontes acringere , Ied
de fi lisfecundy a reduplicer rationem ſpecifi hzclaricudo oltradix & fundamentum :ergo .
canten augmentua intenfiuum , vorum eft Secundo ,quiz tam ordo ad lubiectum ,quanz
dicere , quod qualitas awgecurfecunduni mo adobiectum est in qualitatibus via Erenden
daim ellcntiæ ; non autem fecundum ellen , £!a variabilis ſecundum magis & -mings :gd .
sariona .
 D.Thom.zo. In vniue(de
r A viſto Metapb. 3168
fationcprobat Jotentiae non fufcipere magis & minus ;neque ad
quia illam dari perfemorgnis& c. Secunduntoft
eft quædam via , & cendentia per quam ho . quod.quancitas in rarefactione incdadebes.
mo viacor à propinquat Deo non grefibus cur, & in condorfäcione remi erator liquiw
corporis, fed afcétibus animi: omnisaurent dem tillaadquirit novamparcom per quam
via eft variabilis quatenus perilla fit maior ficmagis perfecta.fitncnt ,hocefma.
vel minor ad cerminum a propinquacio : fed gis excenta : & in ifta fis OMIQsia
perfe &ta, hoc
in lacicudine primi ordinis fundatur augmen : oft minus excenfa :quod eamen non od admi
cum incenfivum : ergo in lacicudine facundis cendum :ergo .
ordinis fandátur exrenbuum.Vode hoc non *Adipoimuin reſpondecur illam inæqualia
habet locum in virtutibus cam Theologia tatem prouenire , & exparce agencis , quod
cis, quam moralibus,quia in illis ordo adobie illas albedines inæqualiter edaxie de por
ctum confiftit in indiuifibilig eo quod fa-, tencia ſubiect, in quo fuorunt productia , &
ciunc fimpliciter bonum hab ocem , & ideo exordine tranſcendécali quê recinent adfu
illum ordinant ad omnia obiecta marerialia biectum inæqualis vojbilitacis . Ad fecano
cadencia fub vna racione formalı honeſtaciski duwu :nego antecedens : Adcuius primari
in illis vero vlora hanc rationem commune probationem refpondetur, quod qualicacem
piem ,eft alia fpecialis , nimirum ; quia earum augerilecundum offentiam celte Divó Tho :
obicctum primarium eliylamus finis ,quidit: ma in primo diſtinction :19. quæſtion.ziár
Tutficiens racio , & moriuum attingendi alia ": taculo T. idement arque augeri effentialiter :
ob
veie fiadefe
lct s cu
licnd
inarfu : ita
ia nu moevcxpo.c ac proinde per intanfionem ficur argacur
la sa
ſecundunteffentiam, ita & augecur etlen "
oppolatum contingit in alijs habicibus,& virs salitcrrahi, effentialiter ,determiner labies
curibus incellectualibus :qux proiode ſunt ca &tum mocus : di camea deſignet terminini
paces augmeati excenliuis motus , non augetur ,hoc mutatureluhura
Sed contraduas priores affertionesargui liter : quia tunc denotatur qualitatem upitim
Eur.Primo ,quia in duabus albedinibusfepa.. tenfionemurare effeoriam , quod eft falfums
racisa ſubiectis nulla inæqualitas gradualis Ad fecundam refpondetur , quod illa com ..
inueniri poteft in ordinead fubieétum & aud parauio faéta . Philofopho inces ofercias
cnim illa prouenirer ab agence naturali , & rerum & numeros täper quancum ad qua.
hoc non, quia ſuponamusillud fuiffe idem , tuor , primoin eo quod ficuc nanteridunia
& æqualis virtutistaut prouenireraſubidato: dantocin vnitares indiuifibiles , icellentia
& bocoon , quianeque ſuntinſubiecto ,ne. diuiduntur in fupremum gengenus
us & vltimain
que concernuqu lud, do
ncilla abſtractæ : ergo.
vtficm diferenciam quæ indiuigbilia funt , & in alia
Secundo , qualita- non reſoluuntur, fecundo quia ficutnume.
rem fecundum eflenciam propter duostum rus variator additione, & fubtractione co
quia augeri ſecundum eſſenciam eft augeri iuslibor vnicátis , ita effentia rei variartrade
ellentialiter: qualitas autem durante incen- dirionc 8c fubftraétione cuiuslibet prædica
fione non augecur cffentialiccrificar'ncc mu ti ellentialis , tertio quod icut nuutiaireſ
tatureiTentialiter. Tüm eciam , quia effentiæ ſuæ vnitaces vnica : ita effenriarci in prædin
es lacitudinis ,vthic
indiuidbili,licucnumeri,
Tuorexpert confitlanein. catis efl'entralibus vnitis & ordinare fe has
quia habecPhilo
bencibusconfiftit, quarco quod licuoſpecies
lophus:ergo neque effentia qualitaris augeri numerianon dicitur maior auc minors ve
poteft; cuius opolicum afferitur in fecunda ifte rernariusnon dicitur malonaue minors
conclufionc . Vltimo ab inconuenientidupli quam alier : ita effentigirerum fecuadani
ci,quod fequitur ex oppofita fententia :pri. rationes fpecificas , & communes ( quas
mum ,& quod formæ ſubftantiales etiam fuf Philofophus hic appellacſübutantiasfecuna
ciperentmagis acminus : fiquidem qaliram dwin formam , quia materiam lignatam non
les quæ ſunt earum proprietates,fuatintens includunt ) pondicuntur magis , autminus
1
fibiles: & quia aliquando duæ forme lubri cales: cum hoccamen ftaruquod eſſentiaali
tiales voiuntur in eadem parte nacerie do quarum qualitatuor licerfint formaliter
quantitatis, vt fi Deus , vel aliquod agens iodiuiſibilesinſe z radicaliter tanden & vir
Naturale colocet,duas formas ignis fub eat qualiter per ordinem sąd fubie &tum ſuntdia
dem digitalicare : oportec formam reſultan . uifibilesan pluresmodos; ratione cajus lácia
tem ex illis effe perfectiorem : quod tamen tudrois femodapacesaugicnciincendii. Ad
negac Philofophus9.Philicorum , capit. 16 tercium vedleci puncto quæftionisfatisfan
& capite de ſubſtantia dicens fubftantiarit ciamus refpondetur Deutrum fequick liê
Co in conues
7*
47
969 Libri octaui Queft. 1. Artic.TI.
inconuenientibas.Nonprimam ,quiáreiecta hiqq.27 . & Bañelij..de generatione , capo.
opinione Aquilinin libro de elementis dic quæft.z.concl.s.allerentium quantitatem ;
tinet.y.Iandani 4 Phyficorum ,quæſtio. 4. & nec proprie renuiti incondenſatione,'neque
aliorum admitentium formas ſubſtantialas incendiin rarefa &tione: eo quodnon adguir
fuſciperemagis,ac minus;vnica racionali ex riceffe perfectiusin eademparte ſubiecti,ſed
cepta;fubftinenda eft ſencengja negans,cum tantum effe magis'excenſum :neque denomi.
D.Thom .1.2.quæltesz.artic. l. Cuiusratio nat fubiectu'm ſuceſiuemagis autminus quã
eft,quodfubftantiaeft eosperfe, &ctâ ke {pie cum : habet tamenfimilicudinem quandam ,
cificatur,ac proinde eft idem omnipo, cum cum ideenfione& remigionequalitácum ,qua
fuafpecificatiuo : ergo nullam habetharitu- tenus fic quantitas maiorline addisione & mi
dinem ſecundum quam poſsitfufcipero'mari gordine de perditionc alicuiuspactis. Vade
gis & minus,ficutneque poteftfüfcipare ma immerico interpretantur aliquiD.Thom.in
gis;& minus ipfum fpecificatiuum cuiusli. prædi& islocislegendum fore:per inodum ex
Lerrei.Huic accedic.quod forma jõeenfibim tenfionis,vbilegicur vitio cypographi,perumo
lesadmituptſibi contrarias in gradibus renii dumintenfionis:ita vtſenſuslit raretactionem
fis in eodem ſubiecto:fecus autem formæ füb eflecorum quoquanticas augeturextenfiue :
ſtanciales.Vode ad primam probationem fe- Bañeſiufque, & poftipfüm Fonſeca ,ean-.
quelæ dicendum eſt propriecaces fübftançiæ dem expofitionem accribuit Soro , quem ci
effe in duplicidiferçoca ,alias quidem quæ tatin margineżego tamen illam in Soronoa
jquariabiliter , & modo iodiuifibili formam inuenio vc videre cftapud ipſum , quicumia ,
ſubſtancialem conſequntur, vo'rilibilitasref. toro illo capite de quantitate,dū taxacio fos
pectu hominis , & inhibilicas refpectu equi, lucione ad tercium quxſtionis facundæ dubio
& iftæ non ſuſcipiuntmagis,autminas:alias cationem de rarefactione ferigerit, prædicta i

vero ,qux variabiliter & inquadam latitudi- expofitionisnon meminit;necnécelle eft ad

dine intra quana poſſunrintendi acremici,ad
eſſentiam ſubftantiæ conſequuntur , vt calor
& frigidicasatq; duriţies ſunt pafsiones ig-
nis, aquæ , & ferriancralatitudinem quatuor
graduum , verbi gracia ', à quinto "vlque ad
octauum , intra quam poffunt intendi acre-
miciinuariata ſubſtancia Tubiecti, cui perſe
eam recurrere, curulcüq;illa ft,cum ip£e D.
Tho.congruenter fe cxplice da infecundo
teſtimonio appellacrarefactionis,augmearī ,
non intenſion is abſolure,fed per modum 10
tenfionis , denotans illud fe habere ad inltar
intenfionis quatenus fic maior extentio in ra
refactione fine partis nouæ additione, vcarti 1

conucniunt, ita vrnullialteri , nil citra ca- culoſequenti declaratur : ex quo parec folu.
lem lancudinem poſsine conuenire . Ad fe tio ad argumentum ,& concludendo dico lo
çundam'dico ,quod Deus non vnam formam las qualitaces effe formas proprie intelibiles,
ignis in illo caſu ex duabusreſultantem , fed & quædam alia accidencia; quibus hancpro
duas numero difinĉas in cadem portione priecacem ad fcripfimus libro quinto,tibus
materiæ miraculofe conferuaret. Neque ſe proprie & ſecundario
cundum inconueniensſequitur . Circa quod
triplex eftmodus dicendi.PrimusCapreoli ARTICVLVS II.
in z.dift.18.quxſt.z .& in 4.diſtor2.quællio . 1.
art.3;& -Conim bricenfum , cap.s.quæft.17. Anbocaugmentum intenfiuium qua
ncium quantitarem proprieinten
arr.3 affere
di,acremiti in rarefa & ionc, & condenſatio litatum fiat per accefum noui gra :

ne, cum argumcnto facto :tum eciam mouen

turex teftimonio D.Tho.1.2.quæſtos 2.art.z.
ad primum & 2.2.9.24.art.5 . ad primum affe
gentis quantitate augeriduobusmodis nimi
rum extenfiue per additionem pargis ad para
fem nec non intenfiue , fine vlla additionc
quantkatis ad quanricacem , vc conringiin
djs quzfate fiuor, & c . SocunduseftFonſeca ,
hic9z.fe & .z.afferentis intefionem fieriper
additionem partis ad partem , ob cuiusdefe
Auni rarefactio non elt'vere intenfio :quanci-
tacis.Sed tertius &o veras eftiboiniſtaruri ni
miſum Gaietani ,in locis præallegatis ,Soci
dus, velperinaiorem rcdicationem
in ſubiecto:
N hoc articulo omnesMetaphyſici cóue
niuncin vno , & difcriminanturin alio : có Status
ueniunt quidé in eo quod ficutaugmenta quaſtia
excentiuú inħabicjbus & cæteris qualitatibus NIS .
confidic in eo, veide habicus in ordine ad di
'uerſos actus,& plura obiecta ſalte materiali
rer diſtinta ſubie & um inclinet , veldiſtintas
Thom
par youriecti actuc , quo pacto docuic D.
ces fub
特

cap.de quanrirate,qız ad tertium Sancinatis Luum in habicibus fieri per addicionem excé
nou
partis,
 In vniuer Samuxriſtor.Metapb; 297
Parcis fcilicet.obie& i , veletiam fubiectiin Suareztom :2, Metaph.difp:46. fe &tio.2. & 3#
qualitatibas materialibus: its augmentum ex Tolen.de gener.cap.z. quæít.4 . Lorca 2.2 .
tenligum.1n eo confiitit, voidem habitus cir- quælt.242aff.5.Malderusibid . & Vazq . l. 2.
.
ca eundem actum , & idem omnino obiectum diſp.82.Ca 3 & qui autoras in cıplıcanda
magispromptam redat potétiam ,veleademy diſtinctione limilicudine , & ordine lorūgra
. :
qualicasmagis actuet eandem omnino paro duum ,fiue partium eiufde qualitatis, in tres
tem ſubiecti. In explicando autem modum modos dicendi diuiduntur.Alij condo quo
quo qualitares liang maiorem perfe &tionem rū numero funt Aureolus, Scotas, Vazquez
incentiuam adquirano diſcriminantur in cres Lorca , & Malderus, dicuac illos gradus eller
cardinales ſententias,quarum prima fuitBur diſtintosrealicer, & coricaciuo , atq; omnino
lei libro de intentione formarum, & Daran- ciufdem racionis incerles quorum nullum lic
diin 1.dift.17.quæft.7.Godfredi, quodlibeco Perfectuin indiuiduun.qualicacis fuorſan
7.quxſt.7. & quodlib.ii.quæſt.13. & Niphis fumptum, ideoque non qualicas, ſed potius
in hoclib.8.difput.II.cap.z.aferentiū huiuf conqualitas, fiuepartialis qualitaseftappolla
modi augmentua fieri accelu nouæ qualita. dū,ex quibus tamen omnibusviacereja qua
ris deftruendis præ exiſtencem , & præſtantis licas perfectior úngulis coaleſcit cauquani
diunus illiusmodo perfectiori fundamenta cotum ex ſuis parcibus . Alijvero volant hos
huius fententiæ late refero & foluit Capreo gradus elle cocitariue diſtintos,& dilimilares
lusin 1.diltiact.citaca , quæft.z.qux tamen ad ideft non omnino fimiles ; ſed dilimiles quan.
hæc tria reducipofunt. Primo quia incenfio tum adhoc quod primus prelupponicur per
( viiſti autores ſupponunc) fic:acceſu nouæ le ordine generationis ad fecundum & ad :
qualicatis folo numero dillinctæ à præ exilie illum vc potentia ad actū, Qucive perfettibia .
ti, fed nequeuna conferuari duæformæ
dux formæ folo
lolo lead perfe&tioné cóparatur,& fimiliter ſech
numero diltintæ ,abliquc diuerfis ſubiectis:er dus ad terciā , & fic de alijs : pereius vero selo
go necelum eſt primam perire adaduentum pectu ſecaodi, & fecüdus refpe&ta primibas .
Lecundæ perfectioris. Secundo quia intern berle,viactus atq; perfectio , eltg: polieriut
fio eft verus& phyficus motus,cuius termi. illo ordine generaconis prior auté ordine in :
qus àquo eft formaremilla ergo,ſed omnis tenfionischbie:mododicendi,ve probauilio .
motus fit cum abie tionecerminià quos& ast ri, adhæc Lorca vbifuzSuaredenigjáferit hos
quilicione terniniadquem : ergo inreolo fic gradusque pargialos qualitates,noorealiser
cum abiectione formæ præ exiftentis. Tertio enciratiue,Cod olüformaliter ex nacura rei di :
nam implicae formam variari, quoad eflen- ftingui ad inuica,cā prædišta indiuidualı dili
Liam ; & manere candem ,cum variariquoad militudine,que erberogeneicate & cóparatio
effentiam fcipfany variari eſſencialiter:eflens ne vnius ad alterü per modas aétus ,& poten
cialis autem variatio foluit formæ vnicarcm ;r tiæ prioris & polterioris. Illudq ; in quo omnes
fcd-per augmootumiprendiaum qualica s au- nes conucniunt,probanc quintuplicit er, Rei.
getur,fecundum fuam effenciam , & non can ino,quiafubie & tūreddi magis cale peraliqua .
:
tum fecundum radicacionem in ſubiccto : ait formā , impoſsibile ell,nili adquiraomniore:
enim D.Thom.2.2.quælt.24. argit. 4. ad tere farmā,qualize magiscale:fedauquifitiomaior
tium propriam vocem ignorare cos qui dim ris forine elt adquilicio nouçpartis ciuſdéfor
cũicharitatem augerifocundum radicatione , mæ igitur per huiuſmodi accelum noux par- :
in ſubiecto,& noni:cundum eflentiam ,idem tis ficſitiintelio forine, Maior elt nora & munor
tis
que habet, quæitu.dewirtutibus, art.sto & in probacus, quiddīvugetur foruma, rationell
Koditt.17.quæft.z. art. i, igicur dicendum of conciqariskerminat nouãactioné: nouitas auta.
qualitatem in moru intenfionis eſſentialicco, ačtionis nequitfaluari lineoquicate terajnig
variari, quodfieri nequic ablque noux accent ac proinde finccncicate.pacciali denokopro
fu, & præexiſtencis qualitacis deftruétiones ducta , Secundo nam perkpiuum ct qualitat
Sentëcia Secunda eit Bonab.in Ladiſto17 pare:2.arto tem eciam ſeparatam à lubiocio nuiraculoſe,
Suarij ,
1.quæík.se Scotiibidem , quæſt. 2. Aureolis:qa poſle intendi & fieriperfektioré infenpfæ: 80:
Vazqni zairt.z. Alberti,Ricardi;Gregorijg & aliorun. cuncoonper coruprionepræ exiſteacës snea
4C No
Nominalium ia eiufdemdıltıationis comina per maioréradicatione in fubie & o â quo oit
minalin tario afferentium incenſione qualitarum fieri fæparata:ergo per gradus additionē.Sidicas :
peraccelum nouæ qualitatispartialis » laqo tac qualitacēhari perfectiorein non quia de
noui gradus, qui diceiufdem naturæ , & come fattomagisafficiat ſubiectum ,ſed quia dicic
Paribilis cum præ exiftéti qualitate ab illaq; iranſcendentalem habitudinem admagis,&a
realiter diftintus, quibus ſubfcribunrexNuo perfectiusillud afficiendum :contra hoceitos
tericis Fonſeca, lib.s.Metaphilicæ ,capit.so . quod in cadeindiuiſibili enticate nequicelle
quxity .[ ett.85 lib.8.cap.5.quablem,lectio, 3. quandoquemaior,quandoque miporhabitu
CG2 cuda
298 Libridékáni, Otelt. Artic II.
doad fubie & um : ergoneceffe eft illam eſſe qualitatis perillī productix: ergo Quinto an
diuilbilcm , ac proinde expluribus gradibus guit Lorca ,ex eo quod charitas ( & idcm dia
coaſtare.Tertioarguit Vazquez inhuncmo cendum puràde qualibetalia qualitate inten
qualitas intenditur ſecundum fibili)non eftminus diuifibilisfecundum in
aliquid fui producirur, ſecüdum quod antcà tenlibam laritudinem , quam babicus fcientimin
non eratproducta, alioquin a principio fuif verbi gratia fecundum extenfiliam : fedilte
conſequenter fecun fecundum extenſinam latitudinem habet pár
fer,tota productas
hil fui tes:ergo & illa fecundum intentiuain MI
da ni poli de
ca : & enim
spfam fic efle productám totam productam elt ſerentis augmentuin extenfiuuminhabitibus
,vtdikililliusrefted
ampliusproducandū : ergo intentio fit in illa fieriperaddirionem :addicio attemdicri acid
per accelum nouę partis.Quod fidicas àprin ceſual nouæ partis' maior autem probatur
cipio totam qualitatem fuifle produđam fe- quia chaticas ſecundum laticudineniincentia
candum fe non camen fuiffe totaliter ædic damerintah an s eius nenim
uam habecgradu enciratem conſtituen
negauic chari
tam de potentia fubie&ti,& illivnitam : ;
fionem aaurem
fieri per maiorem æductio . facem , vifexhabere ſexgradus & charitem
nem , & vnionem pre exiſtentis qualicaris voocto habereotto gradus charitatis quipro
cum fubie & o. Contra hoceft : nam velilla inde funtpartes illam intograntes: ergo.ldau
qualitas fuit à principio totaliter produ &ta, tem in quo præfariautores diſcriminanrur,
vel non: li primam ,ſequitur quod etiam fue non
analiter probantnili , quia tinguli-exiftsin
ric totaliterxdudade potencia ſubie&i , & manttfuum
edfamodum dicendieffe
lu aug conuenien
inte
andum mcnt rdua
um
illi vaita ; fiquidem qualitat produci in fu
biecto ;nihil aliud eft, quamem illam educide qualita ficr per addi
i nou pdc
a
potenci ſubiedi ; & ipG -viniri :ergo fimilite tis: ſpectiualm apcem fubdciitonScunatrez fuo moi
il efa to pr & am ef ,ip ef r d i t
f r e D .& S
lam fe talit odu t fam fe odice enten .Tho coti
tocalite æducta er de potentia fübiecti ', & eis ciliari n,dqiuia D. tTihaos m . Columm negare videca*
vnicam :rhæc conſmequ paret ,quia ficur ſe tur addit grad entic dit in die
habec fimplici proednutciiaad fimplici ædu * quam Scoriounsenmon adftursuit , fedatfioulcamid oleares
ci; & vniri,ita tfeerhabet roialite ad tottearlite . fit per accelu gradusf
m
naaturak
Si fecundu neceffar fatendru eft , quord o r m a
rei diflinci entitat cainen ,cliutmeprerxe exi (teip
ali par m qua ioref pr m
qua s litatis ter oducend , fi- t i identific . Tievrteia ſencentia ahoritau
coten totalita forræ ex omnibu eiuaspar mentu inatteinf qualita fiert ablaufgen
i m
cibus integra s i d c s i m
: accelu nouigr i u u mper folamrmiamiore cadist
tur ta efectus ocalıcatis nfor a
ma àprincipi ,eft defe &tus alicuius dacione in Iubiecsto .Hæcon D. Thommpi
d a
partis ipſam inpcregordauncta .Quarto arguit idem ribus in mlocis præferci quatu. vincuiuctide
o
Va ab in tis ni , qui bus ,art .& 1.2 . quæ r,15 kaa . &de22. s
zq co mi a .z li rt.z q
aljas uoeaznquam quanluietnaisenti rumSiphone 2410re.siw augmentu ueelx
teration , fed folum modus tfuum hvabbiictounudilabintenſ i,nillud.
rentia, e&m fic tora qualitas in modosdum ta- fieriper m t i n
addicionam alicuius i u
guons opartisin
singure obic
xatrefolueretur:confequens non eftadmis coad quâ denouo extenditur labicus: illud.
tendum :ergo: ſequæla pater: nam quoties in vero fieri abfq ; additione alicuius partis,per
cipitaliqua qualitas produciper motum, fi hocpræcife,quod idemhabitus magisactuat:
mulincipit eiusinceofo:ergo fi per intenfio & perficitfubiuttű ,cum D.Th.conientiunea
nem folum prodacicur modus in hærentix, Caicranus in eifdem locis,Capreolinprino
gec per totuni motum alcerationis produce diſlox7,9,2wróxHerbcusibid.9.5 . & quodlim
cur nifi modus qualitatis. Si dicasdari quo beto 7.711 . Ægidius, quodlibeto 2. quælti
dammomentum temporis determinacum in Soncinas in hoc libu qurit.i.& 24. lubelusi
quoproducacur fola qualitas peralteratio . quæft.6.& Flandrenſis, quxit. 4. Baños libel . 2
nem apaintenfione, & deinceps producator de generatione,cap.4.quz [1.5. & Vallentia , *‫ܬ݁ ܬ݁ܰܪܥܳܐ ܀‬2
moduszintéfionis: hoc efle inconvenienspro 2. 2. quæft. a4artisipaóto 3. &Petancius ibi
bator dupliciter's tum quia non producicuri dem ,difp.z.qui autores,vt explicent quopa 9
miaima qualitas, ergonequitqualitas produto do cadem qualitas abfqsaddicionenouæ par dilstics
ci, fine aliquo gradu, aur modo intenlionise tismagis radicecur in ſubieéto diſcriminārur:
Tûmetiam ,quiain moru alteracionis non dai in qoatuor modos dicêdi:Herbeusenin vılcı
tur primum mutatnm efle in cermino aquol huigſmodi maiorē radicationem in eo confifi
tefte Philoſopho. 6. Phyſicorum , capit. se rere ,vtdenouo perintenfionéaducniac pars
daretur auccm ,& alteratio line intenſione re qualitacis non actualicer, led virtualicec tan .
periretucs quiadaretur primaparsmorus, 8. tum a. præ exiflenribus diſtincta illalgus
‫ن ب بها‬ conti .
 In vnluerlamutriſtot.Metaph. 299
continenspoteNatiue licue rationale in liq . tenfio fiue alteratioreft marus contiquus, ad
mine virtualiter, raptum :dikkinguitur . fen- cuius contiquitatem faluandam requiritur
firiuo,& vegetatiuo , Bonorumque continet vnitas formæad quam terminärúr hæcenim
poreltatiuc Alijvero dequo bumero elegi variata necenseftfoluimotus vnitatcatsac
diusdicunemaioreni radicationem in coc proinde continuidacemicrgo vrhucfluecür
fifterey quod formumagis recada à fuocork- In todo mockIncenfionisacoile et candem
trariosminufque de illo admiſceata Alij aute qualitatem mandro fuperftitem . Teriją:pro
dequorum numero ſuot Capreolus & plan barurux tripliciinconueniena ,quod fequi
drenGs,dicnnthaoc maiorcm radicationem tur exappólita Cerucutia primumcit :quod
nihil aliudeſſé ,quam quod forma inuariata intraspaciouibreuiſsimitemporis,quo dura
manens fecundum effenriamadquirar fuece recitalitaris ,verbigratia,albedinis augmen
fiue diucrſas,fiue inhærencias,oxiſtentias, qua tum infiniræ albedines corumperémur; & pro
rum poftetior fit perfectio priori,& præltec docerenturniruirum fingulæ infingulismná
munus illius perfectiori modo,illaque adad- :tibus:que in qualibec porcionedecermina té
yenruhuius deftruatur.Alijdenig; de quo poris funt infinira:quod videtur inxpoſsibi.
rum numero lopo Caieranus,Bañorius Valle leaquidam nectotentitates realiter diftin . 1
tia, & Pelancius voluoc,huiuſmodiosigren tas abagenta naturalian breuiſsimocampore
radicationem in co confiftere, quod cadear produci & corumpi , ' uc fub eiusintéorio .
.
qualicas inuariata manebs fecundum elfen neincadera eltpofsibile Secundum eſt quod
tiam ,exiftentiam , & in hærenciam ,idet:Lab charitasinfüda ſemelhäbita in ſuo augmen
eadem exiftentia , & inhærencia perfeuerans to corumpercrorables contrario , & linedule
magis educatur de potenţra fubicétiy magii. pahabentis ,quod tamen elfe: incon detiens
que actuetillud pernout sermınarinnista. 生。
pacer.Tum quia tefte D.Thom.i.quiertio .
dalis acceſum , & præ exiftentis terminacia- harcal.charicas Caméi habita nequimini,
nis corruptionem : & quia hæc eft verior fon niliperpeccacum mortale Tematiana uia
tentia,pro eiusdéclaratione, nullum eft accidens perfectiuum , una vno
Refelli. 26 Dico primo , intenfio qualitatis non oxcribusmodis nimirum naipertonirumu'na
litur all fitsper aduentum noue qualičatis.deſtruentis vel pardoucricui , velper conupoorenfu
mērum , præ cxiftentem : hæc côclufio ftaruiracaduer bie &ti delego ordiparia con dethruptur.Ter
cum anti lus auroresprimæ fententiæ , & probaturpri tium elt;quod fab agente naturalfacciden
qua quamo : nam hoc verfatur difcrimen intet en dia tia Euchariftrx reciperent intentionem non
Titatisde fuccefiua , & permanentia , quod in illis ex maneretir eadem quæ anteafuerantia lubfla
ftru&tio- parte quæ tranfije,& c partefaccedenti con tapanis liquiderna in intentione fit coruptio
gre . ponitur vnum numero ens , vt parec in mo. præexiftention qualitarum : quod tamen do
tu tempore ,& fono: fecus vcro entia:liquis rogarlame doctrine,quæ docercorpus Chri
bus ex partibus fuccelîonem habentibus no. Bli facta conuerlioncinarere facramentaliter
quit voumnuniero ens componi: ſed quali- Lub citiem accidentibus nuniero's qux fue.
tas intenſibiliselt forma permanens , & vnu Fantin pane.
numero toto tempore quo intendirur : ergo 27 Dico fecundo, scaugnieátury Ihre tuRefelli
nequit ex partibus ſuccéfioné habcntibus.co fioum qualitarum fitpoi accoluer toda gra r Ang
poni. Quod fipræfati autores refpódcantex dusrealicer,aurformaliterdiftintraprexit me #HIM
parte tranfacta , & fuccedente no fieri vhao terre qualıçace,hçc conclelio Naruitürsaler intëfinna
numero qualitatem , fed gradum ſucceden . fusautores fecundæ fententiæ ; & pröfätyt per accé
tem conſtituere nouum & fpeciale ;acperta Primoinam relle Philofophod.Phyoedinin fim noui
Eliusindiuiduum qualitatisdiſtintumabilto gradas.
textu.84.quando calidum fitmegis caltdim ,
quod perijt per eunce priori grada. ContraDulla fit parcium additioj deniautem ratio
hocell:nam velhæcfecunda qualicas of mi. cft de intenſione alisruin qualitatum fergo,
nor,velæqualis ,velmaior præcedentc :fimi maior pacercx verbis ipsius Phylofophiad
nor velæqualis,nö poterit redereinbicctum ducis a D.Thomiyat qox1.si.artie 2inace
magis tale,quam præcedens, ac proinde non gumcato ,fed contra;quæ in antiqua traslacio
eritintenfior:fi major: ergo iam eadein india ne ficliabent : ficex calido fit magis calidum ,
uifibilis entitas in fe ipca eritmaior,quod fal nullo fatto in materia ralidosquod non effet cali
bari non poteft , nifi quia elt magis radicata dum , quandoerat minus calidan , quo in loco
in ſubicco : ac proinde : illi aucores frutira Philofophosintenditprobare ideniere om at
efugiunt intégonem fieri perradicationema nino fubieétum fufceptiuum contráriofuit ,
Secundo probatur,nam fecundum veriorcm quod verificat in trilius cafibus: primaselt
Jententiam D.Thom.vt ſtarin videbimus,in quando idem corpus tranfic de calido infra
CC3 Bidum
FOD Zibri odauiOtčj?. V.Artic. II.
gidun autècontrasſécundusel -quando ca. aduerfarij primo quidem negando accia
dem omnino quantitasabfquepartium fubio dontia , folumn numero diminta non polle
trantiu additionerare fit & condenſatur: tor pro eodem temporein codem fubiecto con
tiuseft quando idem corpus ſecundumear feruari , quod libi perfuadent argumento
dem partem de minus calido ficri agiscalotion Darandi nimirum , quia alias non pofler
dumabſque nouæ partis calorisadditione vc *Deasde potentia abfolura giidem numero
ibiexplicac D.Thom.le&tio.143f&d Vazquez nocidons fenaulcorupcum reproducere in
vbifupra,cap.s.boc præfusiteltįmonio Phi- sfübie &to affedo altero accidenti eiufdean
lofophi;audet dicere iHud,neca fanito Dom pociel, quia fi indiuiduario accidentis com
& ore fideliter aduci, nec quid quam cius fera ruptidependebår
io
a:fubiecto füb cali tampo
pe
lt
centiæ aduerfari:non primum ,quiaverban- ct Gaartempu rsipfum tranfaétum s de po
non
i dua e nti iám llo
riſørelis hæcſuot: Sic mex calido fitmagiscali . celt pecdiuinam
c di u omnipotenc
d reproduci,
i
ndu
dismensulla prarſus ipfiuspartes tamcemergente " Oc in a n iæ acci ab
m
c u ztpoterit e
ocreproduci, ndu hocnoncenlic
us ,c que nonferat
calida e antea mcalida' bis
a , cum calide dens i n i p & cum
a
minpliceerat : lniegecre cundu qui oerxombis ver ilo dpiaiel omn de ne g , di
Do co :fe me Ph d u , quod acueprodiuertis temporibus,
fophiquod fiac indgis.colidum ,nullo aduc- cita pro.codem temporo pofunt duo accider
niente calore, fed tantum , quod fia magistra ſolo numero diſtinta in eodem fubietto
calidumex minus calido non acccdente com reperici, ac proinde ex hoc capite non rc .
va paigmateriæ calidz, quxatusanon eflec" pugnatplarium graduum ejuldem qualita,
caliday tisů mulcas . Secundo roſponder Vazquez,
Sedia veroque dicto decipitur in primo capit: S. cicaro huiufmodi gradus non effo
quidem quia licet intranslationc Argiropo qualitates totales,fed pargos integrances v
i habeanturperbaab ipſo citata; in antiqua nam oumaro qualitarcm ,ac proinde non of
verotranslatione, cuieadem ,imo & maior ti ſe incomparibiles in eodem numero Labic
des adhibenda ell, quia acac antiquior, ita &o,quia hæcinconipatibilicas Colunt conue .
purior translatio.ca ;habentur illaquæ ciracait indiuiduis complece diftincis iotra can
D. Thom . in fecundo vero, quia licetmens dem ſpecicm . Tertia folutio cſt,quamadhi.
Philoſophiqic illo exemplo magiscalidi,ve bec Suarcz dicens huiuſmodi incomparibili
rificare,quod idem ſit contrariorum fuſcep- tacem folum congenire accidencibus eiuf
tiuuingia vençutrum contrarium fuumad dem fpeciei, quando funt ontitariue diltin
ducatpropriam matcriam : exquocameo . Kda, & omnino fimiliainterfe ; fecus autem
magis calido excludit noox parois materia quando Coluniexnatura rei diftinguncur , de
acceſum , conſequenter excluditaccelum no alias habenr aliquam dilimilicudinem , qua
uicaloris, qui numero diſintesa peimo na- Jani (dicit effe) in hniaſmodi gradibus quali
quic intelligizlinc nouilubicctiadditioneigi fatis insenſa reperiri.Sed omnes iftæ ſolucio
tur Philofophi Aujoricas prout adducitur à nesſuntin ſuficienras , prima quidem , nan
D.Thom ,manctin concola .Ex qua fecun- dicervcrum fic Deum pollcde potencia aolo
dum argumentum deducimus, quo D. Tho. Juta eandem numero albedinem v.g.velcha
in hoc articul. ytitur fub hac forma :omnis ritatcm in Petro femel deftruétam reprodu
addicio fupponit fibi proportionatam diſlin cere,non reproducto compore a quo indiui
cionem realem cum eiuſdem adfe ipfam no daatur eo quod tempus proprer qui ſucceſio
fit:ergo addicio graduum & parcialium qua ncoi reproduci nequit : tanien talis albedo,
litarum ſolo numero diſtintarum ſupponit fuccharicas reproducta intriniocam habicu
earundem indiuidualem diſtintioncm : tunc dinem cranfcendcoralom rotinerer ad illud
Vlera :fed hæcnequit Laluari inter formas de compus tranfa & urn â quo extrinſico , abip .
mulafficientes eandem omnino partca fua fa aurem habitudine intriolico , & proxine
bie& i,qualesſunthujuſmodigradus qualica indiuiduarecur : at refpectu eiufdem Cubic
tis incenfæ : ergonon ſancponendi, minor temporis implicat huiolmodi indiui.
hæc probatur : nam accidentiam numerica Eti & hab mulotip
difintio,aut exſubiecti, qur ex temporis dia mulstiplicicu
dua atodin
teresmin adlic
xqari qui
uo ,ali cuiausno
han
uerlita a prouenit:ex illa quidem ,vequando bitudinis implicat ipfam multiplicari , &c
duæ charitatea func pro eodem tempore in
viaro i,inuacari
duobushominibus juſtis: ex hac vero, vt qua ill pro indman
ato carequaimp
e duæ litlic ipf
atesatdiu va
ideamm fpc
do pro diuerſis temporibussidem homo di cici bene poſuntin eífe eidem fabic & o fuc
uerfas numero habet charitates.
ceſiue
Ad hanc rationem triplicitor reſpondent cun dumindord rfismtem
iucinc caupor
faribu
um s,ve contin
natura liugit .ſee
m zan
etiam
 In retiuerſamtafiſio Meriuk .
etiani Gmötper ordinem ad diverfa të tipo
ra , vt per miraculofam clordem qualitittis ciunt vnum per continuationem quateriu's
reproductionem in eodem fubiecto affe& o
altera fimili, contingerep fecusautem pro
eodem tempore , & per habitudinem ad
idem tempus. Secunda vero , & tertiamond
lucio elt in ſufficiens , quia quantumuis- ill
gradus fint qualitaresparciales ,dilimiles de
folum formaliter diltinra , nihilominusan
tra eandem fpeciem gaudent diacruis' Indias
uiduacionibus, & habitudinibus, quasin
plicat multiplicari , vt di&tum eſtnon niul..
tiplicato earundem termino , aur principio
prærer , quam quod Arifloceli repugnat RP
multas quorumcunquc accidencium folonin
samo diftingorum in -codom ſubiccto soart
Hbro 50 hous.capit. 10. habct hæc verbano
Quaecumque in eodem Jubjeéto diferentiam ba
bent, etiam fpecie differre :qualifolanuméri-
ca diſtincio neque ac inter accidentia fimul
afficiencia
pe idem ſubiectum verfäri : fed ne
frecic diferre : cui ccftimonios
fic illa
conſonar aliud eiufdcm 5.Phyſicoruin , ca-
pic. 4. vbi aſscric ad numericam mocus yn
tacem , cerminimobilis , idell ſubiectimac
temporis vnitate deſiderari: denbranc quod
dagte vnicare termini, fubic &ti, & cemporis
ncquic motus fecundun numerum plurif .
dam : & idem vrgec in quibuſcunque alijs
accidentibus; & hisacceditid quod habet in washaberer terminumin via, dererminatur
codem libro , s.huius , capic 6. videlicer
Ealunc vnos ma -pindero quorum nateria eft vna:
igicur Itante volcace ſubiecti,& temporis ou-
merica diſtincio inter gradus qualitacisin .
tenlæ nequit faluari, & cum in his.teſtimo.
nijs Philofophus abrolure , & fine vlla ex.
1
ceptione , ac diftincione loquatur non ci
cur Fonfoca vbifupra, ab hac regula per Phi
lofophum fatuta excipiac accidentia in-
completa ; fiue partialla : vbi enim regulas
non excipe,autdiſlioguit , nec nos excipe-
IC ,aut diſtinguere debemus : qua propter,
ve voluntaria ,qua facilitate ab ipfo dicitur,
cadem â nobis refpuitur : vode ratio facta
manet inconcula . Virimo probatur labe
factando fingulos modosdefendendi fecun-
dam fententiam , primus quidem defficit ;
quia ex partibus omnino ſimilaribus quarum
voa non fe habet ,vt actus reſpecta alterius
implicat fieri vnam ,certium perfe : ergo ft
gradusilliomnino fimiles effent, ex illisnon
poliec fieri vna tertia qualitas , fed folum fiet
quodam agregatum per accidens . Necva-
let ſolutio , quain adhibee Vazquez , vbiſu*
pra , capit. 6. dicens quod ad cum modum ;
quo partos continui, licet omnino fimiles
line , & ncutra reſpecte alcerius habear rat
OBLIOTECA
1
361
cionem aétus vel porentia nihilominus fil
Cerovho connonico copulatur slå parres
eiufdün qaaltratis, licetomnito linilestones
& abcdefubordinatione vniusadalcërámu .
21
poffunt vnicam qualicarom jnregrare qua
tegus le sipas inmediare , vel ad ſümpuni
mediante aliquo termino communiillam
componunt. Nam fi medioaliquo fermino
coolinghiihuiufmodi gradusvnam qualitat
cenya niponerent,illa quidem eliac vnaper
contingationem & maior extenduom : dam
taxat non autem perfectior Iotentiae : God :
tom feipfis vnircncur abfqüeſubordination
ne vobius adalreram , neceffe eft ex illis re .
fulcro vouq per accidens , nec cnim sex
parcibus pullum habentibus ordinem vnumi
perle, potelt reſulcarosergo fecundus etiam
deficit , quiacalis ſuborditácio permoduit
actus :& pocencias prioris & posterioris in 1
gradibus eiuſdemcharitatis, verbi gracias
quæ eftfupernaturalis qualicasy videturinni
poſsibilis: co quod cum charitas dilpolšia
ciue , & meritorio augcacur noftris aétibus;
gradus poßeriorpotuit ello prior ficutin
actus difponens ad illum poruic exercert
prius quam actus, quituic diſpoſitio ad prio
resgradusergo Deinde quia aliáschari:
vlera quem creſcere non poffee confequens
eit contra doctrinam Diqui Thomx 2.2.qua
ftion . 24.ardicul. 46 & 7 communicera
Theologis receptam ergo . Sequela pacer,
quia in his.quæ perfefubordioantur nonpo.
teft elle proceſus in infinicum , fed flarus
quidam afsigoanduseft , & aliquod primum
quod aliudprius non fuppone , & ipfumi
adcætera fuponacur : igicur ſi gradus ciudades
dem charitatis eficacialem liabeanrordinem
primus & t vltimus, cfle inillis alsignandus
iuxta exigenuam cuiufcumque effeodalis ſu
bordinationis . Tertius deniquo eiſdem ra
tionibus probacur in fufficiens ; quarenus
candem clancialcon ſubordinacionem in Bu .
juſmodigradibusfaluare conatur: quatenus
vero ſententiam Scoti, cum ſentencia Diui
Thomæ ,nititur conciliare fruftrandas eft :
Dam fecundum menren Scor , hujulinodi
gradus , fiue enciuatiuo, fiae formaliter dils
tinguantur , fuoc partes ingrediences conta
titucionem ipfius qualiraris : ac fecundum
mentem DiquiThomæ tantumCuot quædam
modales terminationes , non ingredientes
compofitionem qualitatis,fed illiad hxren .
res, & illam perficientesa
28 Dico cercio,nec intenſio qualicacum Tértiaco
fe per accelum noux partisvirewalisybec per clafio.
CC 4 maiorem
BEIDAD DEN
 238 Librid & aui,Quai K.Artic.I.
maigrenrfeceluma luo.concrarios aptacce. milsinergo. Tamdenique, quia alias omnes,
fum nouiæ exiftentiæ ,feditancumper:accelum Beati interſe & cum Chrifto Domino habe
modalis terminationis perfectioris » & pre renc que incontam charicacem ,fiquidemin
exileacis coruptionen . Hæcconcafio Ita- iflis eliæqualis difpofitio ex paris lubiectia
buitur:aduerſus cras.ptiorcs modos.cxplican & exclufio contrarkecupıdıcagis : quod cuma
diterdiam ſentenciam, & pro autoribus quae el conţra communem & Tanam doctrinami
ti:& probatur diſcurrendo peelingulos pri Theologorum 2.2.quæftion.24 .artic.4.crgo ,
mus para que defficiepropter duo. Tum.quia Terriub-tandem deflicit , quia vel illa noua
eadem qualitas minusjntenſafitmagisinten exiftentia qualitatis intenfæ eſt minor , vel
fa,& e contra:ſedinter partés vittuales quas equalis,vel maior, quam præcedens: Cenog
rum voa pixhabetaliam poteftafiue nequic minoreſſe poceâ,aut æqualis , quianon red
ilte candicusreperiri,quo pacto,nco vegera deres ſubie&tum magiscale , quod tamen sit
tiyum poteft formaliter dicendere ad perfe contra rationem formæ inrente: nec porect
Stionem gradus fenugibi neciſte patel foc. effemaior, qua inter ellentiam , & existencia
malicer deſcendere ad imperfectionem ve- talis proportio debecells, veciden forma
gecatibi:ergo.Tưim etiam , quiapersesvirtua omnino inuariatæ manenc in fe ipfa , no
lçs quando indiuerfis fubicctis reperiuntur quearinæqualis exiſtentia adaptari , fedmi
eſſentialiter diftingunturylices in codem lu « nori minor,& maiori maior: ergo noquitin .
biçēto idēcificentur: quo pactovegetatiuum , telligi maior exiſtentia fuperuenire qualica .
& fenfitiuu'min planta, & equo effeacjalicerti,quin qualitas ipfa ficin fua enticate maior
diArnguntur , qaamais in æquo coincidant antecedenter adreſaltançiany maioris exiften.
inidem , quia ab eadem ; aninaproveniunt: tiæ : & idem dicendum pura de inhærencia.
qualitas autem intenſa, & remita,vealbedo, Vnde explicandum eftper quid in illo prio .
fiuecalor etiam indiuerlis ſubiectis eft eiur riilla qualitas facmaior exigatqueperfectio
dem effenriæ , & fpeciei foloque-numero dil 'rem exiftentiam ,fiue in hærconia ,dilla 14
tinta : ergo gradusqualitatis incenfæ non fe diuiGbili gaudeat entirate, quod congruen
habent,licuevirtuales partes,ſcilicetficuc ve ter explicat,quarus modus dicendiper hoc
gecatiuum , & fenficiuum in homine, aut in quod noua & perfectior terminatio praexif
cquo.Verum nihilominus eſtpoſe,hunc mo tenci qualicari Cuperueniar : quia lutnicicoci
dum dicendi fuftineriquoad rem lignatam, diuifione & aliarum fcotenciaru impugnacio
fi eiusautores co tendant , ve velipè qualita- neprobatur : nam cum entitas qualitatis in
tem intenſam catenus habere partes virtua. tenfæ, vc octo , verbi gratia fitindiuifibilisin
les quatenus gradus, fiuemodusperfectior fe ipſa noquit efle naior,quam eadem quali,
nimirum vtecto , verbigratia,virtualicer & tas , vtſex nig , velperinclutionam plurium
poreſtariue continerpriores gradus, fiue mo partium , vel per hoc quod eft alianumero
dalesterminaciones eiuſdem qualicaris , fic qualitas â qualitate ,vt fex,& iftacorupta illa
enim intelle & us, cum quarto modo dicendi eft fuperftes: vel quia eft magis in permixta
coincidit folifque verbis ab illo diſcrimi . Tuo contrario : velpermaiorem exiftentiam
natur :minus tamen proprie cius veriratem actuaca:vel candem ,quia ettper maiorem ccr
fignificat.Deinde fecundusmodus etiamdefminationem terninaca :ſed primum dici non
ficic: Tum quia eadem debet efferadıx inten potuit,quia cumfit cuticas indiuidibilis eitex
tionis in qualitatibushabentibus contrarium , pers compofitionis :fimiliter,nec fecundung
& carentibus illo : ſed in his eiufmodifunt nec certium aut quartum proprer rationcs
,
lux & Gmiles:radix intenfionis non oltrece- aſsignacas:ergo dicendum eſt qualıcasco illa
fus contraria: ergo nec in alijs quæ habent fieri,vt octo nihil aliud cllc, quam iplamanii
contrarium , primordialiter maior intentio in " Ta cerminacione, velex diuc, velepcem acci
r'eccfu a contrario conGfit, quamuisconco . pero nouam cerminacionem , vročo , quit
mitanter inueniacur huiuſmodimaior rece- quia modalis perfectio cft ipfam qualitatem
fusacontrario quando fit maior intenſio . Tu indiuilibilem reddiemagis perfectanı:& quia
etiam ,quia gratia , & charitasin Chriſto , & eft perfectior , quam præcedens ceramallo ,
*

Angelis habuerunt iprenſionem , ideft aug . illä excludit , & modo perfectioricius inuous
mencum à principio , & tamen non perrece- prældar eo quod vir cualiter , & porcilariuc
ſum á contrario, quia corum iuftificatio fuit illam præ habec Gcut anima racionalistical
fineremiſione peccati.Similicer charicasBea tiuam.Vnde ficuc hæcillam excludit, ita per
tæ Virginisfuit incontinuo augmento , fine fectior terminatio imperfectiorem .Ec con
huiuſmodireceſu à contrario , Iquidem per firmarurarguendo ad hominem contra auto
toram vitam ,necullum veniale peccacum ca Ios præfertim Neotericosfocandæ fententie
qui
 In-viuerſam Ariſtot Metaph
qui fárértür augmentam exfèpfigum in habi
.
.
ribus animæ fieri abſqueadditione douz par
tis'intrinfecæ , per tiouam modificationem
reáleórhabitus præ exiftentis : iniötations
Huius nouă modificatiofis explicatVazquez
ÝBi fupradifputatión :do.capis.teſtimonium
illud D. Thom.z.i.quæft:24.drcicis vbiafe
rit augmentum excenſiuum , etiam inhabitis
bus fieri peradditioné,ita vifenfusfit, quod
habitum ſcienciä'augeri extenfiue eft iplum
Bioconuam modum ratione , cuius ma.
ĝis;hoc oft ad nouam actum , & obiectuorma
teriale extenditur: ergo cum latitudo incenff
bà quálitacem nonfit magiscompoſita,quain
extenſiva inhabitibus'anina , vreciani - adi
verfarij adiritünt:noneltcur qualicasratio .
nenouæ hodificationis non fiat'magis perfe
Eta in reipfa ,& non redat fobiectunui magis
talé,fecundüm latitudinem intenligam .
20! "Adprimum fundar mcntum ', proprian
Satisfit bra ſententia refpondetu , illo tátumconui
Aduerfa . čifioftram fécundain conclulionein . Adres
rioriifunt cúndum nego cófequentiain ,quia terminus,
demetise quo intenfionisnon eft forma remifſá, enci
tatiue,fed formaliterfumpta į Vilab efi'tati
terminationi: hic autcm cerminus abijcitur
perintenfionem ;dum abijcitur talis termins
t1o. Ad tercium refpondetur nonimpli care,
implic are;
quod 'cadem forma maneat entiratiue, quæ
fecundum effentiamváriatur dan modo non
mancat cadeniimodaliter, &c Tub hac diftio .
tionediftinguenda eftmaior; & admillamia
norinegándaconſequentia,quia qualicarenſ
augeri quoad eſentiam non eltipliaduenire
de nouo partem entiraris vtpoté, cuulitin
!
diuifibilis, autprædicatum aliquod'éſſentia :
1. quia cum effentiæ rerun tine ticaraurre
figoninesluót effentialiter inuariabiles quã
tumad hoc quod ficut addirio nonæ vnitatis
ſyariatpunterum ; ita addicionoui prædicati
effencialis variar effentiam : fed tantum eft,
aduenire ei nouum modos eſſencià perfe-
Etiqum .Adjyrimumpro fecunda fententia ad
mifla maiori nego minorem ad cuius proba
tionem refpondetur nouuni terminum ad
guem actio incenfiua terminatur cfte nraio-
ren qualitatem ,verbi graria, voocto quæ ve
fic eft preexiſtens qualitas , Vefubcl nouo
modo terminationis vtocto . Ad fecundum
fubftinendaeft folutiointer arguendum alig
mata ad cuius impugnationem fatis patcr ex
dićtis.Ad tertium refpondetur,iufta folutio :
temibialignaram .Adcuius improbationem
negandaeftminor , quia licet tota qualitas
chategoremática , fueritàprincipio proda:
etaj& du & a de potentia fubie &ti,illigj ynia
ta:non tamenfuit totalicer & lincharcgo
Tematices iden fccundumomnesmodos, 8
.
903
rationes produ&ta:bec fuit totaliter æduetá,
aur vnita Tübie& o, vr potè cutiadhucfecun
dum aliquid füí, hocer , fecundurn toubs
modos ipfius perfe &tidosreiter producenda.
Ad quartum ,pränorändü eft dupliciterpofa
ſe aliquam qualitatem prodacicum modo in
tenfionis ,quod declaraturin calorè : primo
namque poteſt producicalor' intentus, ve
quatuor, verbi gratia, quando tie'denouo in
ſubiecto ,quod continuo tranſniutacur deno
calido in calidai ,vt quatuor: & tunc trans
mutatio hæc fic per alterationen fpecialiter
di& am quæ eft productio totius caloris : ad
entitačem quideniipliúscaloris primario,ad
incenfionis autem modum fecuridario cermin
naca: eiuſque terminiTunt non calor , & ca
lor , vel frigiditas & calor : ſecundo pocelt
producičalorintenfus ;vc quátuor, quando
präläpponitur'lam in fubiccto , ' viduo, &
habenceéffe quietuth , vt duo tranlid
calore
in caloren ,vi quatuor! & tunc'ilie tranbicus
fic permotura intenſiönisfpecialiter'dietit,
à fimplicialteratione condinintumcunqs
cerminitancum fune'minot & maior calon;
hoc ſuppofico dicendum eft,quod inten
fio fiatprimomodo, eltidenmotüsdutrial:
teratione, quifi fic motas dirdiétus; ve volat 4.1
Capreoltis'iniz:diftin ,17.quell: a:'Sončinas
inhoclitt:quftia.zz.labellys,& đeketrar a:
phytic Gum, uen. #gidius gener
tione,quærtio.24. dàbituëpilman muratum
effe, &c conſequencer mibimas calorprodG.
Etusgante quam in fecundo fiutato elitaciet
Careimodus ihrenfionis precis autem fat
močas continuus, vr probauilius pucantD.
it
Thom.quodlibergvärticio .& 2. 2. quält.24 :
art. 7. & ini.diftin.c . quæſt:z . art. ac lib.i.
de generatione ad'textum84 .Bañelius, ibts
dem ,cap.4. quæft.6. & Suarez vbifupra felét.
2. & nihilominus (aluabiturientiras Calorisa
modiscondiſtinca, quia ficót'atite quodlibet
mutacum effe præcedicmoueri;ita ante que
cunquemódum inccnfionis liudgradum de
terminarum preſupponitur aliquiscalorgro
duétusproprerea , quodquantumuis minia
mus fit adhuc eft virtualiter diuifiuilisis in
finitum ,ficui quelibecpars cötinui. Adqüit
am
tunnego maioreorja perhocdifcrimin at
D ; Thom inprædi&to's artic:saugmetitu tid
extenfiuüitab intenfiúb) quod Hliud fit por
additionem ,& noniftud:Hoc autem de addi
tione modali nom enintelligendum , vttal
fo putauit Vazquez:quia'allas'augnatamant
crimen à D. Thom.affet nullum cum etiam
fiatper dalistes
augmentum intentiuum
minationis additionem , fiue accefati':red
quiaibintehlivoaugaiento , quod 'artendi
turrefpectu cialdem partis fubie & i aceput
tis
?

304 Lxbri odaui, Olæft .Virtic .II.

tis inerinfeca ,necpartis extrinfecusconno . 3.part.quxſtio.77.art.z. & in primo dift. 17 .
taiz fi additio : in extenluo autem quod in quæf.z.art.I.Durand.in z.dift.18.quæſtio.In
qualitatibus materialibus aſcenditurpenesdi Soncinas,hic quæft:27.& lib.12.quæſtio . 14.
uerfas partesfubie & i,inhábicibus aute anime Fonſeca,hiccap.3.quæft.3, fection. 2. Caie.
pænes ordinem ad plures actus & obiecta;fic canusindicta quæft.77.artic.5 . & Banelius in
additio nouæ partis intrinſecæ ,velextrinfe : dict.quæſtor2.lib.rido generacions. Quipro
cus connotace , ideſtnoui actus ,ac diſtinci culdubio anobisfubftinendus eft,propierea
obie& imaterialis:adprobationem autémaio quod fuicdemente fan & iDoctoris in Lum :
risdicendum ellcharitatem dici vt ſex ,vel ma, qux eſt cius vltima voluntas.Etfuadetur
vrođo non quia iltigraduslinçin illa actudi cias,racione :nam aliquando quantitas perfe
Ninci,fed quiavirtualiter & zęquiualeres illos primo terminac motum ,vein augucntatio
præ haber dum incerminatione perfectiori nc:aliquando vero confequitur adrerminuing
virtualiter imperfectiores terminaciones co alcerius motus, vc in generatione , velag
ijpencur.Sed quia in articulo præcedeocido generatione , cuius primarius cecininus
cuinius rarefactionem quantitacišporjus ang eftſubſtantia , llêmaior fubſtanca, & pa.
menco intenGuo, quam extenquo compara . riter contingit in rarefactione , & conden
ri : & alias in illa videcurfiuri addițio 100 % ſatione,quarum terminus primarius eft 999*
Partis quantitatis quatenus redditquantita- litas, ſecundarius vero eit quantitas,vel eius
tem præexiſtentem inaiorenu, ac magis excé parcium fitus.Ob quam rarionem force à Phi
fam infe & in ordine ad locum : acproinde Lofopho non fueruncraritas & Jenſitas quae
idemyideaturdicendum de augmento inten fatæ inter illasfeptem concianotaces qualica
Guo qualitarum :idco.ad complegiençű huius cum cangibilium ,quia ad primam nimirum
do & rinæ cria perpendcnda funt, quæ in rare calidi & frigidireducuntur. Ex quo refpon
fa & ione contingunt:nimirū maior.extenſio: denius affirmaçiue fecundo quæfiro : quia fi,
caritas,acquemaiorlocusz.circa,quæ pari- rarefa & io perſe primotermio acuradaliqua
ter ex animanda funttria . qualitatem v.g.ad calorem ,velad mollicies
Quidr4-30 Primum eſtjan raritas,& dencitas lipt Paritèrporerit terininari admaiorem quali
ritus, ac de prædicamérogualitatis:reſpectu quarum tacem augendo illam intenfiuc. 3
denfitas, proindemorus carefactionishabeancracionē Circa tertiü , cres ſunt modidi ēdi,prianus
intenfionis , & hoceli fecundum ,quælitum . Marliavdagen.q.15. & in 4.919.arol,acred
*** per an in hijsm'otibusfiatad- tis nouáquancicacê aduenire perhos modelos
goilitiofolummaigris antminoris loci,vel & antiqua corrüpi.Secundusell Scotin com
etiam maioris,qn upinpris quantitatis.Circa de god.12.9.4.Hilpal.inz.d.18.gar.Cai.vbifa
primam duplex verſatur modusdiceadı,pri & Ferrar..congr.gent.c.65mallørencia ex vi
mus negansillas.eſte qualitates.Quemtenuit eiuſde niorus alteracionis adguniprimario
D. Th9.4.Philico .lect.14. & z.de gener.leato qualitaté raritatis,v . 8. & fecundario nouam
2. & 7, dicens carum , & drofum propterea parte quantitaris.Tertius eft Capr.in 2.0.18
non recenferia Philofopho inter contrarie. 9.2.& in 4.d.12.ar ,3.Soci,cade quantidad,
tates qualicaca,tangibiljum ,qujanon addunt 2.ad 3.80 5. Philc.q.zaad 1.Bañ.in 2.2.q.cicą
fupra partesmateriæqualitatem , fed tantum tä , Sonc.hic.4.17.& Fonl.lect. citaca alleren
diucrfum acam.pagesmaioremparcium qua tiū adquiri dū taxat perhos motus maiorem
tiracis propinquitatem . Cuiusfententiæ fue cxccnfionem localē , iravteadéquaticus m. !
runt Albertus,ibid .cap.z.& Nominales rela neos fub qualicare raritatismaiore,& fub qua
giá Báñelio 2,de gegeration.cap.9.vbi & iplicare denliraris minoré locü occupec quan
eandem amplectitur in memor,çorā qux tea . Qaimodusdicendi nobis probacar, Pria
docuerat, lib.z.cap.159ůæft.runecnonfabé mo,quia cftexpræſusD . Th.1.2.9.52.ar. 2.ad
Soço s Philicorum , quxl:1.ad 7. & quæft.z. 1.& 1.2.9.24.95.5.ad 1,vbiinhoc parificatra
ad primum :dum ait rarefactionem ille motü rctatione iptenſioniqualicatû,quod ficucin
ad quantitatem , reduçique ad augmentario . illa fic maiorquanticatis exconfio fine additio
nem ,& Conjinbricenſes i,de genera.cap.s . ne nouæpartis,itain hacfic maior qualitas ti
99 Ill.art.3.dumi. Ieruoc duostancummo ne addicionenoui.gradus. Secado,quiaalias
tusin rarefactione inreruenire , aloccam præ raretaetio nö diferrecab augmécacionc, liqui
uium alteracionis ad calorcm , & alteru
ſub
m de noua pars quantitatisin vtraq;aducnirct.
& ,quiailla noua pars quantitatis adue .
guysuni,ad maiorem locam :paritcrquc in Tertio
condenſatione aliasduos,nimirum prçuium nieasyaut reciperegurin cadāparce ſubftan
ad frigiditatem stablequätum ad minorem tia cũ ptrexiltet : vel in alia: primm (1 in
locum . Secundusmodus affirmatelle quali poſsibile, quiadepartesquantigatisnequsūc
tes:Guem sener.D.Thom.in ſumiraefcilicet, seçipling
recipuingade partyLubicc alcer
tiquin ailla
rum
 In vniuerſam Ariftot. Metapb:
rum ftatim corumpatur ,vraſferebatMarae
lius.Secundum vero non eft dabilo , quia in hem ,neque pater diuinus relpectufilij, neq;
Tarcfictione non adquiridurnoua pars fubfm pater & filius refpettu Spiritusfancti,neque
tāciæ ,ficur inaggeneracione:hinccoligimus mane refpe& u dici;neq;punciusreſpectuli
verain interprecationem reftimonij Philoſo Bek,neq; caula aliqua, limeexcrinſeca,fiue in
phi4.Phiſico.rex.84 .& D.Tho.ibileet .
afferendis perrarefactionem fierimagnam di
mentionem , & parkämper conderfárionen ,
ideft magnam vel paruamquančirarer :quod
notinedimendonishiaiorisvel minoris in .
telligunt cadem quäoritatę-magis, velminus
excenCam non in fe , fed quantum adlocum:
huiuſmodi autem adquifitionoui loci fic,vel
fecundario,& confequenter ex vi modus al
ceracionis:vel Grex vimorus localis annexis
& confequuti in rarefa&tione , quæ-formalı,
ter ſoponitpro mocy'alcerationis ad caricata
terminaro , & ex conſequénci connotaç mora
localem adqui ciuum noui vbi,& Grus.
QV ÆSTIO VI
Denatora pumcro, ac diftinctione
caufarum incommuni , in qua,
tuor articulos divila.
Vamuis ca Philofophus,quáD . Th .
in so huius operis fermonéinttitue ,
rincde cauſis:pobis tamen in hunc
locum tractatum de cauſaru in natura, ac pro
priecatibus placuit referuare : ea potiſsime
ratione ducti; quod Philoſophus in hoclib .
materiæ, & c formæ cauſalicates proprias ex
plicuit :& ne de eadem materia ,verbaſemel
& iterum facerémus: &c quia principium eft
quid communius, & fuperius ad caufam,&i
communioribus Ge incipicndum ideo diffi
nifione, & diuifionc principij huncractatu
duximusincipiendum .
ARTICVLVS I.
Quæ quotuplex- fit ratio prin .
сіру?
N hoc articulo duo examinanda ſunts
alterum ; in quo coolillac ratio princi-
pij.Quod per lcgitimam eiusdifhoitið
nem ,declarabicur,Alterum vero quo cuplex
fit principium.Quodmanifeſtum fierdeclas
rando rerum daturalium principia igicur ve
*verique quæfito faciamus fatisâ diftinitione
principij late ſompti exordiü fumimus quæ
lichabet. Eft primum ex quo aliquid eit,fit
30S
vel cognofcitur, lecundum quam diffinitia
trioſeca i racione principij excludunturihis
namq;omnibus conuenit elle procipiumex
guo aliquideft,fit, vel cognofcitur:difinitio
autem principijftri&tisaccepria vracçipin
tur ab Ariftot,in Philico.cap.5. & in lib.5a
Methaphilicá ,cap.4.nempequa ditfinitur
principiamentis mobilis , liuerei naturalis,
fic habet:etillud quod nonfit ex fe ipfo,qua
altero , ladomnia alia huntexipfo ,quæ fub
numero pluralıfuirâ Philofopho,hiſce ver
bis aſsignag - Principia rerumnaturalöſund
Ruenec ex alterutris,neq.c& alijs finntafisedon
nia fauneex illis in qua diffinitioneomnes
PhilofapbucMerhaphilici conueniunt,lia
cet girga cjusexpalicionema jo çres modos di
candidiuidancur. Alij nanguna
edy femperimporcarshabitudinem partis in .
trinfece componentis exuduman.Conimbri
cenfes verol.Phil.cap :5,94x1.Ieart.i. & 4 *
dicunt illam denotaro difiunctim habiwdi,
pem pargis componentis malfernini,rque
Capreolus denique ip 2.10.12. quæfi har
tig ,z, & Soco IPhili.qualiscum dimplicios
ac Philopano xoluntillam denotareup prin
ma & fecunda parte , diffinitionis habitude
nem parts.componentis:in tertia voro habi
tudincm cermini,aquo, vel partis componen
tis. Denuiero aucem principiorum rei na
guralisstres fuere opiniones:primaThalesmi
lelij & aliorum ante Anltorelen allerens
ciam vaicum dan caxud etle principium rel
naturalis,quos ipſe Ariſtoteles refutat lipki
ficorâ capit.3.vſquead 7. & libek huius cap.
3. & duobus lequearibus, Secunda fuit aligt
fum allerentium dari pluca quam tria, liug i
0104,live etiam infinita ,tłorü principes fue .
re Pichagoras & Empedocles horum yao,
Diogenes, & Anaxagoras Tersa demain
fuitnedia Ariftotelis conftituentistria tam :
tumzquä ab oninibus ellaeceptata anebife
quc proindeftaruitur procóclufione,quoad
vtramque partem
ş Er pro prima parteprobacur:quoniany
perdi&tam diffinicionem explicantur con Aproba
ditiones proprie principiorwn x quibusab tur diffi
mi
alijs rebus difcriminanrur: etening per prio: tio ,
tem particulao declaracur prioritas ac fim trimes
plícitas principij,& excluduntur elencata bris diui
ac mixha quedat quæ exalcerutris tšanfmu fio prin .
tatis fiunt, Perfecundam excluduntur cætera cipioris
compobra.qucfiunt ex alijs: perceraian ex
pligarurmodus concurrend Principiorum
ad
308 Labriocłdui,Oilēt.V . Ürtic.II.
ad conſitutionen fei naturalis:excludantur priuatiua oppoſitío , per quarii generatio
que fubftantix ſeparatæ ;& accidentia,quæ lit diſtinguicur à moru qui verſacur inter tera
cec Gmplicia fiat,tamen ex illis non fiunt res, minospoliciuos& proprie contrarios.
narurales:ergo cum hæc declareot eflentia
lem rationem principij., exa& am conſi. ARTICVLVS II.
tuune diffinitionem . Secondo, tam hæc dif
finitio congenitomnibus,acfolisprincipiis An caufafit id , adquod aliudje-:
Dimirum materia , formå aç-priuationi, vt
pacer diſcurrentiper ſingola : materia Dam quitur
que ex nullo fubiecto lit ,, cúmipfa- tir pris
mum Coniaautem compolita na NOVO duzfunt fententia :pri
türalia fiuntiox illa : fimiliter neque form
firex alio ,tanquam ex parte componentes
licecaliquando fiat exmateria de cuius po
IS ma reprobans di &tam diffinitio .
nein caufæ , aliam rodam atsiga
hat : fcilicec , caufa eft, quod primoinfluit eße
tentia educitůtanquam exterminoextrin . in aliud , vel,quod dac elle alteri : vel aguode
fecofuæ habitudinis , quod rationcm prins pendet aliud : 1ta vc pro códem 'repucent
principijnonlædet . Denique priuatio not cius autores ,influere, dare elle, feu , depen
fit ex aliquo , quia cftonsrationis fimplex, dere. Ita Fonſeca , primo Mechapyliçe, Codes
& proprie non fit, & alias cun &teres natu : pit. 7.fection . Suarius difputation. 12.
rales ob noxiæ generationi, 8c corruptioni ſection.2. & Conimbricentes , 2. Philicore
funt ex illa , vt ex termiño,aquo', fuæ gene- capit. 3. quæſtion .v.atticulen Secundaien
rationis , pro quibusdiſtribuit fignum illad " tencia ; qux prædictam caufæ diffinicionem ,
diſribuciuum , omnia , poficam indiffinitio- vt legitimam cuotur , neque in alio ellenna
colettia- & incorruptibilia
ne, fecus'vero tiam caufæ collocat , en communis , illam -
tehe Philofopho ,7.decælo , capit. 3. quo- que fequitur: Diuus Thomas, vbicunquode
rum produ& io nonfuit generació de priua- caulas loquitur præfertim bpalculo , 31. 8
tione formæ ad formam procedens:neque in i.difination.29. quæftion. 1.articulora
alijs ab illis tribus conacojea vtconllars er & c hoc in libroiection . I. & Soco , libr. 2.
go . Hinc colligobanc diffinitionein anas Philico,quxſtion .3. 6. probuius, effoque ex
logicæ dictis principijs conuenire ; non ſo . libro de caufis de promptam communiter
lumex ratione, quia privatio fit ensratio . receptum elt;quod DiousThomas,expreſſe
nis , fed etiam quiamucus principij minus accettatur.
perfecte , &t fecundum quid verificatur de 4 Pro cuius declaratione duo duximus
privatione :namnequeomniacompolita prænotanda , vel; quod hoc pronomen , id
fiunt ex illa , quia coeleſtianon fiunt ex latiſsima,& quafi tranſcendente ganderlig
privácionaz ve di &tum eft : neque genera- niſicariona , lecundum quain porell accipi
bilia quz ex priuárionefiunt , dependent pro quocunque ente : ex antecedentibus tam
ab illa ve-aparte , fed vtâ cérmino extrin- men ,vel Tubſequentibus,velintelleétis de 1

feco, aquo , & tantum in fieri pendentab terminatur , vc potiuspro vero , quam pro
illa : a materia autem , & forma etiam in alio accipiatur .Cui fi adiuoxerimus,pro no
facto effe , & conferuari . Deinde proſe- mina poni aliquando loco nominum :etenim
cundaparte oſtenditur : nam principia rei iuxca æchimologiam pronominis ; id circo
naturalis debent habere priuaríuam oppo
fitionem , vt inter illa verfolur generatio pronomen appellatur
folet apponi , quia loco
,ve ego difputo nominis
, perinde elt,
debent enim efleterniinos ad quem , & ter- ac fi dicere Franciſcosdifputo . Habebintus
minus aquo
a quo , atqua fubie& um vtriufque indiffinitionc caulili , id , perinde efle ac
ſuſcepriuum in quo fiartranfitus ab vno in ſi principium apponeremus.Secundo,quod
alterum : huiuſmodi autcm eífe triadumta . verbum ,fequitur , non ſolum lagnificatdia
xats paret : quoniam formaeſtterminusad lecticam conſequutionem , qua rationecor
quem generationis , priuatio eſt terminus, fequens confequitur ad antecedensboniæ
aquò, & materia en fubieétam vīriöcque, conſeq uentix Tedetiam ,& per prius im
& hæc eſſe lufäcientia , neque plura defi.
porcatntiam
derari pro qualibetgenerationefubftantiali pende ac philic
rcalemvnitas am lequel
ex alio, & desa
am ,nceff
qua ratio
probarera quia hæcfolum petit fubie &tani, tusad philicam danlam confequitur , quia
quod traliſear de non éffo taliadeſſe tale:& busplacet adiungere quæ dialectici, cum So
formam fi términum ad quem , &c priuae to, lib.z.minoris diale &ticæ ,capit.11. lec
tionem yť törminuni aquo , inter quoseft stion.t,nec non curd D.Thom.i.p.quæfi.zr.
Art.24
 Iuvniuerlam Ariftar.Metaphs :
artikaduertunt de relatiuo diuerſitacis.v .
:
gi Alius;quod fim feuli ne lumacar folam
importat ſupoliridiſtinctionem vudeco-
ueniedres dicimus Gliü diuinuni elealia
à patre,quia eft talia
atisperfóna,&
ne aliud
ræ fupos
ficam r liqo hiporfe drioui nauceu eEſçsaiofnut
mata fitnagnteinuei nietut amabfqentieaxpr ud
ne fab dic sali creuffm & aolrime
ells :quia cum genu neu fit inf
conuenienter ſignificat eſſenciam porius
quam perfonam .Vodenogamus filíum el
fealiud à patre , ne incidamus in crroreina
Arrij qui poffuit cum Trinicace perſona.
sum elfenciæ Trinitacem .
$ Ex quibus fic adnotatisliquet noftrā
diffinitionem ex fontibus per hipurecicæ
doctrinæ depromptam Candidiellaštā ;-
exactam; in illaquegenušac diffrencialni
caufa ,feu quali genusproximum quod eft
principium , & rationem quaù differentia
1 le n,que elt philicadependencia vnius.b
alio diitincofecundùm efle & natura con
gruencer explicari ac tandem omnibus&
folis caufis fub diftinico conccatis cöucni
re:quare ad nullā aliam aquam diffinirios
nem fore recurrendun.
Refpondeo dicendum prædictam difti .
Apró nitionem ,exactam elle acque commonemi
batur rationem caufecongruécar declarareaPro
cõmu. bacur hic concluſio.contra Authores pri
nisdif inæfententiæ . Nam ragio caufæ confilie
finitio in co quod fit principiam ad guodfequi,
cauf&. tur aliud in effentia & effe diftinctum cu
dependencia philica ab illo ad quod fequi
tursac noſtra diffinirio tocum hoc explicae
exacte :ergo ettexacta .Ampliuſquatiet ma
nifeſta hæc côcluĝo olucionibus argoné
corum quibus aduerfarij illam labefactare
connancur .
Ő Arguicur igitur 1.aduerfus noftram
conclafonom . Nam Philofophus neque
hic ,nequcz.philic. neque in libro de cali-
W
fis vllam caufæ diffinitionem aägnaç , fed
2 immediace aderus diuiſionent eiuſquene
bra procedie:ergo ſino fundainenco talem
diffaitionart a signamus vt Isgitima Phi-
lofophi exlibro de caufis depromptāe.Rel
so
pondetur concello antegedeneiuq neg
u o con
ſequentiam duplicid UPe . cione principij,vndenon coincidonehue
foteles aliquando
neris, commaniſque rationis quádo illius
11
quidicacem perfpecies potelt fufficienter
elucidare.Tum quia ex ejus verbis findin
tellectis in locis citatis ,præfertim 11 libro
decaudis (cuiufcumque ille fic) colligitur
planè noltra diffinicio .
Secundò. Prædicta diffinitio conuenic
alijs â diffinito : crgo deficit, Antecedens
307
parer nam conuenitprincipio , intota ſua
Caricudine & præfertim conuenicpricacio
ni, quod cóueniatprincipio liquet ex cias
diflinicione tradicaart.præcedenci le ::li,quæ ni
ea
a u quide
id u m r
quòdd aliqudad fit pdrim exiqluuroidreesm eft , &
quofusfiri am quovarrieso feqmuinis ſuor.
Ru r i
ec pr i h o t
eſ id ad
quod fequiturhomo genicus'pergenera
tionem que denõ effe hominis ad elleho
ministeruvinatur.Refpondeturnihilomi
nusilegando antecedens pro vtraque par
te.Ad probationem primæparcis exmali
plici differentia quæ verfatur inter princi
piim & caufam vcriuſquediffinitionisdi
neelitas padetieelices vocerenuscadeneſ
re videatur,quinque nãquedifferentijs dil
ferunt principium & caufaveexDTho .
vbifupra colligitur.quòdracioprincipi
coinonior etBleus pacens quam racio
caufaffiue genusfit,quc prædicatun ana
lagu luperiusad caufam & ad cæteraprin
cipia ) vode in multis falaacur ratio prin
cipis.v.g, in parre diuino reſpectu Filij &
Spiritus Sancti& iti pūto reſpectu linex
in quibusratio caulie nonCluatur,
7 Secondo quod cačio caufzinrrinſes
de dicie diuerfitateniin effentia & effe rer
peciu fui effectus ; aqua ahlrahit raria
priocipij: Tereid , quod illa conocarde
pendencia fiue quoad eſse, quo quoad fie .
ruin caufato ;quâ non conorachäcin prin
cipiaco . quod cario principijnullá inuo
luitimpurf ctianemio fuo cöceptu vipo
te,qu £ 10 Deo ad fara reperirur , ar ratio
caule includir imperfectionein Deo re
pugnanten reſpectu diuinarü procefsioa
num.Quinto denique d fferunc.quod cau
fa,automninò xtraetentiato ,quepars ef
fonti caufari debce çísc giat principium
neutrum requirit,ncqueenim punctus eſt
pars eflentiæ lineæ cum hæc non compo
Datur ex indiuifibilibus ; neque omnino
extra illius ellonciat cxillit cum fit ingus
modus & complementum : in diftinitione
igitur caufæ alietas effentiæ ,dependentia
& alia quæfant de ratione cauſe denoran
tur,quæcamen non includuntur in diffini
iufmodi diffinitiones,vefallo Suarez exi
ftimauit. Ad probationcm fecundępartis.
Refpondetur quôd in diffinirione caufæ ,
yerbur Sequitur dicit cócurfum philicum
ex parce caulx & dependcnriamex parce
effectus,muruaque ex parte vtriuſque po
fitiuam diftinétionem in eſſencia quepris
uaconi, nequeunt.condenire .Ex quibus
colligicurillas diffiniciones à fupradiétis
t Dd auto
1
 LibrioEtani 921.V1. Antic .III.
3
308
zachoribas aſignatasauc ſuperflaum aut jo Sed costra arguitur 1. pun & os eft
ineptum aliquid continere.Prista enim ac caufa reſpectu lineæ, & no continerurlub
Iccâda diffinitio
neniunt ineptæ ſunt fiquidem ali aſsignaris:ergo Maior : nam quidquid facic
cui concente fubdiffinito
quæco ,hoceti materie
11 Vere cau .
formalicertale
talis fed pun& us, eft caufa illius
faciclincā formaliter
formaliterter:
primæ
Caneq; influit neg; dat efle,fed pocius cau minara üquidem linea cffe formaliter cr
fat recipiendo permerá palica réception minatā pun & is eft aliquis effe &tus in rerú
nem.Tertia vero rio quzdependen nacura à ponctis proueniens :ergo pā&us
tia cxplicatlicet nihil ineptu consin cat tu elt caufa illius ve fic terminacz. Reſponde
perfuis ramen verbis abundat , fiquidem turnegando maior,ad probationem diſtin
hancipfamn dependentiá illud verbu sequi naio.
go term
du
quòd facit formaliter tale
inip mai
per mo
ori, eft caufa nego o.quod
TNT,fatis explicar,& in fuperordinem po *
Iteriosis refpectu prioris, quem ordinem facit tale permodū formę,vel permodum
nő fatis declarae verba dependet, faltem a- partis intrinfecè cöponenuis & c.concedo
pud omnes,molisanim placeevnum rela illa,& diflinge min.lubeadem diſtinctio .
tiuum ab alterodependere , & camen abſ, ne, & nego cófequentiã.Qua de caoſa ver
queylloordine prioritaris . būdivinum licèo conftituat humanitacer
Chriſi formaliter terminará , & effcntia
ARTICVLVS I11. diuina licèt reddat,per modūſpeciei vnita
Anracio, caula adequarè immateria- incellcctum beati formalicer intelligen
tem in actu primo,nullá exercent caolalia
lem ,formalem eficientem & fina- tatem refpectu humanitatis auc intellectus
lem diuidatur. beati , quia hos effectus tribuunt per modü
Nhocarr.licec fuerinrolim dax éx puritermini, & nápor modū formæinfor
crema ſenrentiæ circa namerű cau máris,aut partis intrinſecècöponentis.za
farü altera Platonis in Tiruco affe 8
Relpédecur côcefla maio.diſingo minor,
sentis dari lex genera cauſarū nempêcxe- kon cótinecur ſub aſsignatis dire & è conce
plarem & inftrumentalem viera quatuor do redu & iuenegomin.lacnim pun & us,a
genera aſsignata.AlteraMeliti, Pacmoni. curest terminuscöplens lineáformaliter,
dis,& Thaleriscredentiū vnicâ damtaxat ita rededine pertinet ad genus caulæ for
principium que caufam effe, fcilicecaquā malis.
acrem velignem :quos recenfet Ariſtot.s. IT Secüdo arquitur, obie & ű auc termi
huiusciz. & r.philc.ciziiſtienim ficutým nus ſpecificans ordinem habitus fiuc
num tantum principių,pariter & vničnge tenrię fiac actus eſt vere caufa, & fub taPO
lla
nus cauſenempèmatcrialis poſuerüt.Sed ex quatuoraſsignatis côtinetur:ergo.Min.
quia naturā cauſe materialis ignorauerür, fi fub aliqua cötinererur,maximc ſub for
confequenter formalis efficicos & finalis mico gobiedtā dat fpeciem & cft pro
ipl tialat
Teros uit.Vnde ijs reieétis opinionige
qu qu
æ atuorprecufara s ,.
bunc pria caufx formalis, fed fub hacnon : quia
Lub racione termināris & fpecificancis ex
ratanta aſsignat cémunis eft & ab omni- erinfece,illa cauf
bus recepta:qua propterhzc quoq; fir no fol
vna relativo ināst & fpealit
teârmhabe cifatem quapem
icans,reſ
Itra conclufio . ctūſui conpoliripuc corrclatiuü nullaın in
9 Refpondeo dicendum hacerleader hac cerovisationc & fpecificacionc exer
284. quatā 1 , faciem el materialem ,dor cat caufalitatcm vcræ caufælornalis alias
thor fo malem ,efficieeem & finalem . Probatur i . nó cfſet fimulnatura vnü rclatiuü cü alcem
law is aam tot ſuntgenera cauſarü quor ſuacine 10$ eft falsü: ergo. Cófirmaçur Racio ob
ſe gene rerrogaciones fa &tęaur factibiles de aliquo iccii terswinarini.repecicur in ente racion
74 can effetto ,at huiufmodi interrogationes fund nis:vt patet in obiectologicæ, pcft fccun
farã. quatuortācü,feilicet,ex quo,per quid,à quo da incentio , & in obiecto cócipicotis chi
& propter quid eft talis effectus: quacu pri mcrāyatcos rationis ncquirere caofieffc
mapermaterialem ,fecada per fomalcem , Eusrealis , quia effectusrealis rcalicerdom
terria per efficientem , si quarta perfina. bet caufari : cuius caufalitacis eſt incapax
lem cauſam terminacur:crgo.2.omnia alia ens rationis :ergo alia gaudebit cauſalitare
cauſarü genera , quçabiſtis apparentdiuer quæ neq; materialis fit aut formalisinerin
fa(ú quæ funt) facillimsad predicta redu . fáca,fed tätü fit formalisextrinſeca ,velob
cuntur,vtinftrumentalis, ad efficiencem , jećtrua,fiue exemplaris .Ad hoc argumen
& exéplaris ad formalē caufam :crgo rodę vbi&fup
bene vltra quacuor prædi & a multiplicari, tû Suarez
tüyem otiuü raaſeucftici
t caufa crat,& lice
ens 8c r obins
ambe ec,
Data
 309
lu vinte rfam Ariftot. Metapha
tanê yeterminacivaoullmex erceiccau- Adhoc Svarins fatecür diuifionecaufæ fic
fzlicacé ,nulliofq; cauferationem förciarur debere fieri permébra immediata . Caufa,
quia eit purustsoninus qua ratione verbu aliaintrinfeca , alia excrinfeca , rurſus 101
diuinum , refpeétu humanitatis aflanpex ; trinfeca ;alia niaterialis alia formalis ,& ex
pünétum re per tu linee, & vnium relitiuú trinfecasalia efficiens,aha finalis,velfica .
refpe& u alterius exclufimus & ratione cau lia realiter influens, & hæc vei materialis :
fr.Confirmatqmelva fententia quoddam vel formalis vel efficiens alia intenciona
tellimonio D.Th.ex 1.2.rar.j. Sed mi. licerinflueos & hæc eft finalis : ſed neutra
híoppofita fententianagis placec eu quia harü diuifionum congrue fieripotest.No
ex D.Th.loco citato oppofitú colligicura primiquianö effet adequacainā cauſa for
Cu enirn 0.Th probet jbiactus humanos mális excrinfeca ſub nullo mébro claude.
forcini fpecié à ine qui eſt obicatã volani- ::
recur quodélt abſurdum in philoſophia ,&
tatis,ex illo principio ;vnüguodique ſortitur quia
quia tanta darécue duogenera cauſarum :
tanca darécut
fpecie ex aftwemforma,manifettecolligicur quad elt contra cómuncm modum dicen
ex eius doctrina finem & obiectüreconn. di quiquatuor facerurgenera caufarū.No
tiuum efle a& ú feu formā danté extrinfece fecüda:quoniãnulla diuifio. dacurperduo
Toecie aétibushumanis; & perconleq. præ membra quorum alrerum fic fpecies lub al
dictum Svateż auctèxtúron legisla (quod torna;&alteruiiſpeciesachomaniliderur
in alijsmultis locis quæ palsun cirat ipſi permembra cócradictoria quorum alterű
cótingifta percepi) viel in eleétione textus alterius dicat negationem : vedruilo anie
deceptum fuiffe,tú eciá : quia obiectum út malis per racionale & irrationale ;& diui.
terminatruunelt menföra fundans relació lio encis per finium & infinitü :digiGo au
Nem tercij ordinis in refpiciéte ipfum : mé tem præfacamanifeste datur per duo mem
furare autem non eft extra genuscauſaliva bra quorum alterum eit fpeciesfubalterna
ris: tūdeniq ; quia habicus & fimilicer pote velratio:quedãanaloga altera veròeftfpe
ria vere depéder à ſuo obie&o nedam mo cies infima,« neutrum altesius dicit hega
civo,fedetrā terminatiuo : ergohabec effe tionem.Cöfirmatura na materia & forma
dependenter abillo , & per conſeg.decali non realueriäfluenta co gonfluere reali
obiado verificacur diffinicia caufæ , nege
it
# tereft propriæ caufæleffieidnes: elt enión
quod eſt id ad quod aliud quitur. Vnde agere,quod Colias effiçiendiseltigitur cau
ad furmã argumenti con della maio, tego fa realiterinfluens niequiçlübdiuidiio cau
min . Adcuļus probationem dico obietū fan materialemi& formalem : qua propter
terminatiuuri non elle adeo purum rermi noftra:diuitio congrua& immediata eft:
numa, ve menfucationis prioritaris & caufa Vade ad formam argumenci negatur an
tecedens.
Jitatis formalis exerintaçæ fit ex pers, dicge
fuatilli cermini inter arguendum proexe 13. Virimo arguitar,Exemplar eft vero
ploadAdconfirmationê duplicicar caufa exemplati, vtpote a quo exémpluca
poceft dici. Primo quod ens rationis ficut dependet, fub nalla ex illisquatuor con
cognofciturperfpccié entisrealis, ica per tinetur:crgo.Minalifub aliqua condiners.
ināeleuaturad genus caufae formalis ex- turộm aximufus formalitĩu b hac: nawa Ai
trinfecæ ,dancisquod
fpeciem pocenciæ vel habi torcles 2.phillc.c.3. cóprehendit exéplat
ficut finis non exi dicens cauſam formalem effe fpeciem : &
eItens realiter finalıcat,quia caufas per me. exemplum , fcu exëplac:fed fub hacmon có
thaphoricãmotionējad quam far oft:exiſtê tinetur,quod parec:quia exemplaragje in
claintentionalisin aprehenſioneintellec- exemplatuma :ic caulà toemalis eit:expers
cus , ca.ens rationis no ſolī racione fpeciei activicaris: ergo Malaprobacuri, quia ans,
( vcdiximus in prima ſolucione) ſed etiam quæ eft habicus operaciqusagitin artificia
rarionc ſui poteft realicer excrinſecê men- tum , & non niſ mediáteidea few exempla
furare & fpecificare,quiaadiſtum modum ri: ergoiz.adoperationem artis cuiuslibec
cauſandi formæ excrinſecx ſac eſt intentio triacon currunc.Nempergeendją, exoquti
Dalis exiitentia in aprçhelione incellectus. Uaytexequens, voleosksvemouens & ip
12 Tertio ,caufa no diuiditurimmedia (a arsvit dirigens.mediapec ideasat ifti con
teia iſtiquatuor genera afsignaca ,fed imis coffusfunoacruisergo.3,fic fe habeoidea
#
mediatiusdiyirdiur in causa intrinfeca & adages arvifiliale;liqutforma naturalis ad
excrinſeca,velin causā realicer influete: & agensinadorale :vtraque enim ſui effectus fi
cauſanté,ipfentionaliter, & pofteahçcmé nilicudinem præhaber sergo Gcug forwa
bra fub digidütur:ergo nóeft aſsignada di naturaliselt tatiö, agendi agenei naturali ,
uitio caufa fub illaforma à nobis sradica . La forma artificialis feu idea eficacio agen
Dd 2 di
 390 LibrioctauiQuaft.11.Artic. 111.
Exen di agenti artificiali.Propter hoc argument caufalitas formalis , & iuxta hanc ſenten
plar ye cum ,eft triplex modusdicendi . Scotus nā tiam.Refpondetur ad formam argumenti ,
ducto que in rd.2.9.2 .& d.25.q.vnici art. ! . 10- negando minor. Ad probationem nego
thred itinee exemplarreduci ad caufam efficien jrerum minorem .Ad cuius primany proba
cassă tem, ſequtus Bonaucoruramin d.11, 443 , tionem nago mino.quia ass agit niedijspo
forma quibus fubfcribit Suarius r.to.metaphil. tentijs exequiuis per quas introducit for
lems difp.25àſect. 1.Secundus modus afferitexe mam artificialem in materiam . Ad fecun
plarſub caoſa formali contineri directe ve dam negatur fimiliter concorſum ex par
fpcciem condiſtinctam a forma intrinfeca te ideæ effe effectiuúgy tpote qui proprius
' & ex æquo genuscaufe formalis diuiden- eft obie & i paſiue ſe habentis. Ad tertiam
tem :ſicur duæ ſpecies infimæ diuidere fo- nego maior :quia forma nacuralis eſt inip
Jenc genus fub alternum ,ita Fonſeca lib.io ſo agente intrinfecc, & ideò cft illi ratio a
mctaphiſ.c.7.9.1 . fe &t. 3. & Conimbricen gendi ficut & rario eilendi: naturale enira
ſes 2.phili.Coz.q.4.ar.l . & 2.mouenturque agens agitin quantum eft in actu perfuam
adidaſferendum :quia omnis forma incel . formamintrinſecā: at idea fiue cxemplar
ligibilis ,qualiseftexemplar independens ad agens artificiale comparatur folum vt
eſtá forma phifica intrinſeca . Tū quonia torma extrinfeca & obicctum cognitionis
huiuſcemodicaofandimodus eit diucrſus illiuſque terminus,in quo artifex effectum
in genere cauſx formalisâ modo caufandi conftruendumineuetur & illum intuendo
ad eius fimilitudinem effectum operatur,
forma intrinfecæ :illa enim caufat extrin .
ado
fuce menfur & obie& iue vepaliueini quem non producit fimilem formæ per
cabilis ab effectu exemplato :hzc verò cau in
quam conftituitur ellccalis , fed fimilen
Latincrinſece,ſeipſa ingrediendo compo formæ cognitæ : eo quod agens artificiale
fitü :crgo.Denique,quia formaidealiscau non agitin quantumeft, fed in quantum
facnobiliori modo , fcilicer ve ratio proto cognoſcica
tipa ab alio participabilis in quo nulla vo
luicur imperfectio repugnans Deo :forma ARTICVLVS. IIll.
verò phitica intrinfeca caufatinformando
& vtab aliodependens atqueparticipata Ancaufa vniuoce in pradiéta quaruor
in quodmiſcecerimperfeäio quçin Deo genera didatur.
i nequit reperiri.
* Tertius afferit exemplar ad vtrumque 76 Nhoc artic.duplex vertur fen
genustain formalis,quam efficientis cauſę centis , Prima afferie caufam vniuo
Lub diueris,conliderationibus pertinere,
ltaMoiina ) .p.9.15.1rt. Indifpoz .
I ce diuidi in quatuor genera cauſa
rum ficut genus in fuas ſpecies. Ica Soco
Sed omnes iltimodidufcunt à ve vbifupra & alij recentiores.Secundaalle .
ritace.Primus quidem ,quiarepagdattefti ricduo : primum eft quod facio principiſ
monio allato ex Ariſtotelein argu CAO, quæeft proxime ſuperiorad caufam ana,
& quia exemplarnulliuseft aétiuicauis;fed
paliue fehabet quarenus elt id ad cuius
loga eftomnibusprincipijs , fecüdum eft,
quodipfaracio caufx # Philofopho in phi
imitationem arcitex cffectum operatur.Se fica confiderada analoga eciam eft omnino
cnndos eciam defficit:quia Ariſtocelesſo buscautis. Primum dictum haber Svarex
lum quatuor fpacios.caufa numerauerit:i. vbifupra fett.n.&adducit pro feD. Tho.
autem exemplar efferper fe perfecta tpe. in 1.p.9.33.art.z. & in vod29.9.1.artic.r.
cies caufæ formalisquinque debuiffct net. fecundum autem haberfect..cui fauent
merare. Kurſus: quiaexemplar defisicità Conimbricenfes, qui non dilinguentes
modo proprio cjufæ formalis aliceronim urarionem nau1x & canſa intrinſecæ in
cl[etperfectiusin genera chtiszcaufari per patcria & forma lib.z.phiſico.C.1.girare.
modum exemplaris tamen im ratione cau m.alfeuerarunt naturam de materia ac for
fæphiſicæ perfe & ius eft caufxrecum illa ma analogice prædicari,idaderaiione cau
imperfectione,forliceé componendo & in fæaflegerare tenentur quinimocom ipfe
formando ingrediper feipfam compoti . Suarius exiftimac caofàm immediate divi
*cura;Ex quo foluunaurnbic& iones Tandörrealírotinfluentem ,& influentemin
demicërrius modusex alijs duobus relin- tentionaliter , quibus nihil vniuocum in
quitur improbatus, quare dicendum efl stationeclifandi conuenite poseft,in fch
exemplar reductiuoiperrinere ad genus tentinhorum aüeorum nedů ab omnibus
caufæ formalis,vocócaufanformaintrin caefegencribus,verum etiáneque adeo
fece ,cuiper prius & complete competir buspotcft vnioocaratio causādi abftrahi.
Pro
 311
Tu vniuerſam Ariſto..Meraph.
19 Pro huius cxplicacione notan- ras,ad priuationem & enria realia,ad cau . cã r **
da luneduo.Primòquòdin præfenti aiti- fam & non caufam quæ nulitus concui tiotē
culo nomine caufic non accipimus cau- ſuselt parciceps: in fuum principiatunti , caufa .
fim pro materials , hoc eft ,pro rebus quæ neque ab illo diftinguitor , vi eſt mancref :
habent cauſare , licenim filtres adeo di . pectu diei , & punctus reſpectu linaç ab ijs
uerfis ve voiuoco ncqueancia aliqua ra- autem omnibus nequit abiirabi voica ra
tione entis conuenire , verbi gratia , res tio vniuoca principij :ergo.
que eſt materia, res queellcanli formalis , Secunda verò pars pacec ex racione ta
tis
res que eſt caufa efficie &cfunt aliqu an lis analogiæ ,quæ ( vt diximus lib.4.):petic
do diucrforum prxdicamentorum : & fi in fuis analogatis, ſecondain formalem ,
aliquando sinteiuſdem prxdicamenti (ib & intrinfecam prædicationem & propor
Atanciæ, non tamen funrdeterminate fub . sione quadam vna faluari : ficque ratio
fubla a templ eta
ftanti copleca , aue incompleta , ſed principijin ſuis analogatis ialuatur :ergo .
ſub racione fübita nciæ De analogia verò artributionis G ſermo
analocta
, quæ abftra abitraem,
à compl
gicè fiat,nullom ell in conueniens illa in ra
ta &
hicab vtraque. Neque etiam accipimus tione principijfondari quatenus ab voic
caufam in toca fua latitudine vt abſtrahic co & potilsisoprincipio cærera poffunt
à creata, & increaça : licenim perfpicuum denominationem accipere :fed ex reftimo
eit nullam racionem vniuocam illis pono nijs ciraris Diui Thomæ hxcanalogia non
conuenirea
colligitur , 1.ro que de analogia vllani
Sccnndò,quòdnomine caufæ folamin Verbunnfucit D.Thom.veleguntı verum
telligiturin præſenciarum cauía, que ve . que rextoni parebic , folum enini D.Tho ,
fe ,propriè & abfque addito rarionem cau- docecrationem principii effe lcommunio
ſe forritur : fi enim hic diuideretur caufa; rem rationc caufe , sicque effe omnino
ve comprehendit caulis improprie dice idem cumilla .
tas,& fecundum quid , verbi gratia intru- 19 Dico fecundo probabile eft cau
mentalem , & remouentem prohibens: ſam nö dich vniuoce de quatuor generibus
negaciuam vteft abfuntia pautæ reſpecta caufarum , fed probabilius eitoppolitum .
fumerlonis navis & c. cercuni ed analo . Prima pars Cuadetur argumentis contra
gamn eſte caufe diuifionem . Quinimo in riorum.Secunda verò pars prolacor prim
:
omnibus hijs acceptionibus non folum moinam conceptus abllrahibilis à modis
caufa veficadomnia qnatuurgeneral, fed diuerGficanribusillum ininterionbus ver
etiam vnumquodque genus ad fua m : m- niuocuscit:ſed conceptus caufxablirahi .
bra analogum effet. N : o caufa efficiens bilis eft à nedss all cauribus ipiuniin
dercbus, quæhabent efficere ,eciam fora lingulis generibus caulandi, quia cum
malirerfumptis ,ve de efficienti principa- non fictranicendension eitnipiis in blin
Ii & fimpliciter , atquc.de elliciente in bilas & ab iplisan prefoodibil.siergo eric
Atramentali & fecundum quid analogice vniuocus vepote perfecte abita lus.
prædicatur : idonique do lijs generibus Secundo ; nam rano Dacurx , goceft
proportionabiliter verificacun Ceutaigi . principium moros ce quictis vniuoco die
cur quz in hac diuitione ait diuifum furn- citur de materia & forma , vo bene docec
micur pro cauſa formaliiervtfubert, actua Soto z.philicor.quæft. t . conclofionc fe
licaufàlicati , vel rarioni cautandi & or- cunda : ergo & ratio caufæ de illis vniuo .
dimi ad actualem caufalitatem . Accipi. ce dicerur, & per conſequens non video
cur eciam pro cauſa creara quæ Deo cob- quare de omnibus vniuocc non dicatur,
ordinatur : denique accipitur pro cauſa, Conſequentia patec , racio enim narura,
quæ propriè ac fimpliciter dicitur calis, veleiteadem cum ratione caufæ , vel eſt
quo ſuppolito ſenſus articuli eit. An cau- inferior ad illam. Vnde Philofophus dif.
fa philica & creara,quæ fimpliciter eſtra- finicns naturam dixic efle principium ,vel
Iis in rationc caufandis analogice in mate- cáoſam motus & quietis loco generis con
rialem , & formalem , efficiencem acfina. ftituens principium vel cauſam . Ante
Axelo lemn diuidarur ? cedens autem probaruri nam ficuc à ſub .
18 s Refpo
gawra-ef tioner ndeo dicendam primo , ra- ftantijs totali bus abftrahibilis eit concep
fe principij (quæ eſt ſuperior ad cau. tus vniuo cus fubftantiæ totalis : ita ab era
tiomë fam ) analogamelle analogia proporcio- ſentiali couuenientia partialium fubftana
princi nalicatis ,probacor prima pars. Nam ratio tiarum abftrabibiliselt conceptus vniuo
pis o principij excenditurad Deum & c creacu, cus fubitantiæ parcialis , quæ eft princi
yhuo Dd 3 pium
312
Librioffaui Quijt.11. Arrit.i.
pium motus & qnieris:in ratione talis:er-
Conceptos natuix vniuocus eít.
Sed contra hancfocuodam conclu
ilonez arguitur primo in vniuocis prius
aſsignanda eitdiffinitio geam diuifio :Phi
lofophus autem immediate . abſque diffi-
nitione procedit ad caufæ diuifionem , vt
fupraadnotauimus :ergo lignum eft ratio
nem caufæ aplogam eſſe. Refpondetur,
negădo maiorë vniuerfaliterintellectam ,
licèr regulariter vera lit. Aliquando eoim
Philofwphusomitee diflinitionen vuigo.
ci,quando ex eius fpeciebus poceſt mani .
feilari,ficquein logica eradaturas de præ-
dicamentis, ſubſtāciæ : & quantitatis prad
termiús corona diffinitionibus , ftatim à
diviconibos & mcmbris diuidencibus e-
xocditur.Refpondeturfecundo ,quod phi
lofophus prædictam caufediffinitionēhic
Hon aſsignant , quia ex libro de caufis il.
lam ſupontbato
Secunda ratio caufæ nequit vniuoce de
Čauſa finali & cæccris prædicari :ergo. An-
tecedens: naid caufa finalis inouce meca .
phorice abfque vllarealiexiftuntia : atre
liquæ cauſe reales præbenc concorſusad
quos phificam pecuntexiſtenciam :fedes-
tireali, & enti confitto ,quod ſola apre
henfionis gauder exiftenria : motioni rea.
li & motioni mecaphoricæ feu intentiona
compofitionis nego: fi finevltima & fimm.
li nihil vniuocum poteſtconuenire : ergo plicia
neque radio caufe hijs communis vn100.
ca erit. Refpondetur negando antece teria & forma fint vltima &cec
dens.Ad probationem nego minor. quia
licèt finis quando mouec moicoties non.
fitons real: participialiter , ideft , realia ne philica , eo quod nequeuntrefolui in
ter exiitens,ettamen eos reale prædica
mentale quoad rationem formaleru fina.
lizandi: quia non mouet niſi per realem
bonitateni in ipfo fine aprehenfam , quæ
eft capaxicalis exiſtenciz , Rurfusmocio
illius nó dicitur intētionalis & nechapho
rica: quia non fit philica & realis,fed quia
non pecit philicam finis mouentis exif-
tèntiam :veex infra dicendisſuppono,en
tiautom a &tu exiſtenci realicer , & eariin
potentia exiſtenti : ſimilites motionis rca.
liter realem exiſtentiam pcienti , & mo
tionireali exiſtentiam
jaftos
realem non peren
t1 , 1011 vniuocum .
Iatt
analogice di
citurde materia & forma ; ergo ctiam ra . .madiet in ratione particolari talis numeri,
tio cauſe de illis ,ncc non dc quatuor ge
neribuscauſaram dicerur analogice. An-
recedens probatur primo : quia nequit v
nicus gradusbis coniractusrepeririin co-
dem inferiori : fi autem ratio nacuræ effec
gradus propter ſui vniuocationem , fe .
melin matcria , & iterum in forma Biuro
den entis naturalis contractus seperire
tur : ergo.Secundo :qnia ab vjtimis conili
turiuis ac distinctiuis ,vepote Implicibus
nequir abftahit vniuocus conceptus: ſed
materia & forma quarenes funt principia
compofiti naturalis, ſunt vltima illius con
ftitutiua, diſinétiua fac fimplicia : ergoa
Tercio : quia materia dependenter à form
ma rationem & munus naqura participar,
ac dependencia obftat vniuocaricni : er
gn.Reſpondecor ad hoc argumentuin Co
nimbricenfium negando antecedens. Ad
primam probationem diftingo maior. fi
illud inferius fit idem formalirer , conce
do , fi non fit formaliter idcm inferius;
fed perincloenem duplicis inferioris,ne
go maior. & quia compofitum naturale
non eft inférius formaliter ad naturam,
ſed incladit duplex inferius ad naturam ,
maceriam fcilicet & formam , idco poteft
fumet & iterum graduin pururæ contra
here ;rationematcriæ ſemel,& iteru $77626
tione forma , ficut idem homo affectus
albcdine & calore habet eundem gradum
qualicaris bis contractum , ſcilicet , & ra
cione albedinis , & racionccaloris , Ad fer
cundam diftingo maior: fi fine vlcima die
Itindtiua, & fimplicia in genere phiſica
in genere meraphiſcæ compofia
tionis concedo maiorem.Li
enim mami
ürnpliciac on
ftituziua , atque diſtin diua in compoſici o
alias parces philicas : tamen ,quia non ſunt
vltuna atque fimplicia extrema compo
Scionis macraphilicą ,co quòd pođunc re
foluiin fuum genus & differenciam como
do , quo conftant gencre & differencia ,
vrentia quædam in completa ,ideo abftra
bibilis eft ab cis vniuocus concepcus & ge
nericus nature. Ad cerdiam diftingoma
joc,inateria dependentcr å forma partici
patrationem &munus naturæ ,in ratione
mmuni,ncgo :in racione particularita
naturx concedo, & pariter diſtingucnos
da eft minor, & neganda conſequentia,fi
cuc enim dependencia cernarij abinario ,
quianóaſcendis ad rationecómunem , fed
non obilat vniuocationi numeri ve fic , ita
neque dependencia materiæ à forma:quia
manetin fola rationc particulari talis na
turx ,obftac vniuocationi naturæ velic , 80
per conſequensnequit talis dependencia
colle
 Tu vniuerfam Ariftot.Meraph:
tollere cauſe veicyniuocationem ,
22 Virimo argoizur, Ritioeotisefta-
nalogaad entitates quacuor cauſarūgene.
rum ,vtpote quæ diuerſorum prædicameo
coram coricares, & harum quafdam con-
pleras ; & quafiium in completas compre-
hendie :jfed ad hanc rarionen entis gratió
cauſa coof: quitur ve proprietas : ergo li .
iniliter & ratio caufccitanaloga. Conile
qucaria pater , quia ex radice analoga ne-
quit vninoca paſsio dimanare 171,1Xipre;
quiafubieétum & pafsio nedum ,quoadca
titatein , vernin quoad vnitacero conuer
ci debenc. Refpondecur oegurido conco-
quenciara ; & ad illiusprobarionem virusi
que antecedens negatur , cuius quam plu-
rimas aduxianus inftaárius lib . 1. coin de
immaterialicate obicctorum , [cibilonia e
geremus,ibi namque docuimus , quod li.
cec vnaqueque eflentia conucrcarurcum
fua pafsioncinefiendo:110 n tamen oppor
mec vt conuertatur cum illa quoad 1112-
cem ,velquoad modon vnitas:nan quam
uis bene valeat ,eft ons : ergo fcibile , & e
conera :non tamé ſequitu quod fi ensgau
r
dec vnitate cantum analog ,eadem
ica
beat gauderefcibile in filo concepru de
, wepo
to quod vniuocum eſt quis inforiocibus. Si
milicer bene valer :: lt animal: ergo habec
juce conacuralitaris potentiam viduam &
icontra :non carne ficuc animal e{t{genus:
ita potencia viſiva,qui poriuselteiuſdemi
fpeciei in conctis animalibus pariterad ra
tionem eneis qux analogá eftin rebus qux
fine caufz :pocelt confequitangliam pro
priatas quzdan , modus vel ratio caufæ ,
qux vaizocefuis inferioribus conucniate
QVÆSTIO II.
Decaufic materialis natura & caufa
litare propriazin tresarticulos di afferunc
uila .
potencialem & intrin
quidao progeafecam compofiti,ve
ARTICVLV S. l.
)
j
litas caufa materialise
其
Nhocart.communis fonceariado .' quibus præſupoſicis,in fe£tionc 3.conclu
*
I caulic conſiſtere in eo quod Gitpo
cee propriam rationem materialis
tēcia receptiua fubic& um ex quo fit ali- "* hil aliud eft , quam quodmateria fuftineac
quid cum infic,Cavlilitatem verò confilte
re in quodam concurſu potentiz paliux fi
be ſubiecti receptiui,qui congruenrer,ma
terializatio poteft appellari,vc bene aduer
313
tir Soto 2.philic 9x3.circa folutionen ter
cij argumenei,Verum in explicatione hu
ius concurſosnaterialis,qui diciturmate
1
rializatio:& in explicanda racionc cauza
di macerie , cruda vigefcit incer neoce
cos conrroverfia, quoram fencoacxadh-s
tres pobunereduci. Primaadecistria . Pri
mum citquod ratio cauiandi marerix est
Laenricis actualis,veTubeſ exiſtencia ,ita
yo exiitentia ipfam rationem forinalem
caufandiingrediatureSecundum C eil t
quad
caufilicas materiæ refpectu effe &oussinfie
el
11 (cu generationis elliplagom.
&
peita illiusin facto elle ſeu compofiti eſt
Disla vnio materix cum forma pol tranſa.
Gamgenerationem perfeuerans.Tertium
et quod marcria gauder duplici caufalicam
iecknaeura reiditincha,altera circa fuum
effectum io fisrigaliera circa effe & oniiu fa
to effe. Ita Suarez , qoiprimídialü habet
difpirz.fc2.Smilta verò duo habet le& t.se
Secunda lönrentia eft Conimbricen
liomin
di
2.philicác 3.9,6.7. & 8.in tribusdi.
scpoia . Verum primu cft caufali
te
čarem mate.r5iæ effe quenda mmodum for
m ab entira
malicer ex natura rei diflinctum
temiteriæ ;fornoa & vnionis, hoc dictuni
habene,quzſtavract. ;ſecundum quod ha
becor quaft.8.artir eit materiaru gaudere
duplici caufalirace , áltera circa compoſia
fum ,altera circa formam .Tertium di& um
eit ibi; qabd caufalitas circa compofitum
confilieincertimonendo intrinfece illud,
at caufalicas circa forniam confiftit in reci
piendo in fouendo, & in conferuando ila !
lam fubicaise.
2也 Tertia denique ſentencia alia triaca
tinens dicta,eft Perride Fonfoca hicca.25
9.1.ftct.z.
2. && 3. Afferitquc primo indicala
& tionc 2.caufalicatem imareria non confi
fere in hoc quodcftinatcriam effc partem
fententia citacur
Ochamus in 2.9.3. videturque cffefent
cia Conimbricentium . In tertio dicto aſſe
ricz . in eadem fecimus neque caufalicaté
,
educibilem , & altera circa compofitum ,
dit quod vna generalis ratio cauſandiin
materia poteft acdebec al'signari , quæ ni
formam quodmunusformx (ideſt) quoad
informationem : quod fi quisin terroget
buncauthoré:perquidmaceria prima po
Ecit præſtare hanccaufalitatemcum ex le
Da 4 hallum
 3 14 Librioctaui.Quaft.Jl.Articel.
nullum effe habeat. Refpondet ſectione
illam præſure per fuam effentiam , &
perelle exiſtentix ſibi proprium ac debi .
tur quo omnes formæ quoad informa
tionem falcem dependent, in quo conue .
nitcum primodicto primæ fentenciæ : li-
cèt in alijs diſcriminetur.
citur congruenter,finalicatio :fedid quod
per huiuſmodi materialicationen reducia
turin aćtű eft ratio potentiæ recepriuæ &
ſubiecti:ergo hęcelt ratio caufæ materia
lis in actu primo . Minor probatur qui à
materialicare eft concurrere recipiendo
formam : fed fola potentia receptiua eft ,
1

Sed pro vericacis explicatione,ex- quæ reducitur ad actum per receptionem :

Tick- plicare
3
neceſſum eft terminos tres ti- ergo.Conſequentia verò,parer,quoniam
rario cauſæ in actu primo eft illa cuicore
lisam. prie
ticuli tuli quæftionis.Nempèquid nomine pro
rationis, & nomine cauſalicatis :ac reſpondera & ualis concurſus ſui generis,
expo nomine cauſe materialis intelligatur ? & quæ perillum reducitur de porenria ad
nitur. Cumigitur duplex lit ratio caufandi: al- a&um.Tertiô probaturinam habitudo cau
tera in actu primo in qua fundacur re fx materialis explicatur per hoc quod fit
lacio cauſariui , alterain actu ſucando , in ſubie & um de quo educitur forma: aut in
quafundaturrelatio actualiter cauſantis. quod introducitur :ſed hæc eſt ratio po
& vtraque fuo modo cauſe materiali pro tentiæ receptiuæ : ergo in hac confiftit.
veab eficienti,finali & formali diflingui . Maior paretâſufficienti divifione:nam ra
tur debeat conuenire. Nowine rationis tio hæc caufæ iraterialis , vel confiftie in
proprieintelligiturilla ratio per quam má habitudine potentiæ receprivæ quæ expli
ceria conſtituicur in acta prinio cauſa ma . Catur per illam præpodtionem in qua , vel
terialis dicens habitudinem ad actum fi . in babicudine porentiæ de qua edducirur
candum & effectum fibi proportionacum forma que explicatur per hanc præpofie
qui est actualis cauſalicas . Ecnomine cau- tionem , de qua, velin veraque Gmul: vel
Izmarerialis accipimesinfimum illud & abftrahicab veraque decerminate , & cum
Iectifsimum genus caufæ ab efficien perfpicuum Grilia non conſiſtere deter
ti , finali & formali ditindum per quod minace in habicudine,dequa, quia abfque
quællio fatta per ly,ex quo ,foluitur ac ter- hacfaluacurrário cauſe mia erialis in ordi
copi que
nead hominemr 60 Dinard rationalem : &
nce1
minatur:hijs fuppolitis.
Quid 4. Refpondeo dicendum primo,racio-
caufa nem caufæ marerialis in actu primo ; effe habicudine limol:relinquirur manifeſtum
nafé: potentiam recepcioam & compofciuam jilam conülterein habitudine, in qua , vel
rialis per modum fubietti.Hrc concluſio pro in habicadincabitrahente ab ifta & abilla,
fide- bacur j.ex diffinitione iplius mareriæ , quæ Minor veròrprobarur:
antur
iam nam Auſtoteles
tionem cris
ex
qu ra mal in
clara . (tefte Ariſtotele1.phiſico.text.82
bec. Materiaeſt . ) ticha
primum fubieétum vnius cu- quantum elt quædam fpecies Citfäin ze
tur .
iufqse ex quo fit aliquiodnecum inſit, ſecunduumr philicor . text . 28.Ecait .Vno quidem modo
O C. In qua diffintietri duo deenotant caufa dicitur , ex qua fèt amliquid cum infit fi
niateriæ effentialiia conueunair , fcilicet cutæ ssſtatue , adte argentudinfeimale , in quibus
d
& quo fit pote nc rece pti in nulla 2- verbi denot habitu caufæ con
lia recepta , & quod atupmars ex qua fic ali.
t venire materiæ qmuarenus porentia recep
quod perſreincſoomcpeoſi
t ,illsius compoſi- tiua & fubiectu formæ , & quia hæc ha
tiooemi gunencoringredien , qudoi ſuppo i bitudo , ex qui , in ordine ad compofituimne,
a
fito ficar . Racio capnfſaan mare . non pooit in numero cumilla habicud
7

ri z i n a & u pr i m o eſtenutasi quam ex-f per quam materia eſt ſubiectum in quo
de
plicamr eiusdiffinitio tcaum habitciuodnienca forma recipietmur ,co queomd materieatpeerean .
feäu :ſed in prædic diffiniæ expli * dem ratio n formal compl Camp
t u r
ca ra pot i o t e n t i æ e c e p t i u cum habi. a m a
tam , per qu eſt apt nata eſſe id ex quo
tudine ad compo fiturm : ergo ratio cauſz cópolicâ fit , eſt eciāid in quo illius forma
mäcerialis conffit inm hoc quod eft uefafme recipicur,fiue educatur ,fiue nö de poten
pRermodum a
otentiam re(obiecti
cepric i
& compofit tia caliş ſubiecti. Vnde philoſophus per
& parce intrinfecæ habitudinem ſubiecti, ex quo , explicuit,
matérialiter fe habentis.Secundo proba caufam niaterialean quam nos in habica
tur exipfo nomine , quo cariiliras & ace dinoſubie &i , in quo, collocavimus: quia
Etusipfe fecundus materia folet explicae illam habet materia in ordine ad come
ri . Appellicur namque taliscaufalitas. Ma policum : & hanc in ordine ad fora
tcrialicatio,ficut caufalitas propria finis di znam ; quod autem veriuſque habitudi
 2
In vniuerfam Ariftot.Metaphe 315
his ſit cadein formalis racio Pacecran qua- primocú per ſua encicaté exiftentiæ præin
do aliqua entitas reſpectiva saljeteve callacia forma habeatinformare materia 8€
terminos ordine quoddani , vnost (clicce totü cóponere,vt fimiliarguméco ,.ciquod
propeor aliū, tūc reſpectus ad corminan 10+ fecimusdemaceria facilepoceſt cóprobari :
daria non additnobāformalicaré fuprarel in efficienci vero ybi exiftentia eft magis ra
pe& u ad primariū liquidë acqa nobä adilia quitea adhucoðeft ratio agendi autpars il
specificationem , hæc enim ex foloobirdo bioscüexiſtenti non fit operatiua,requiri
fiustermino primaria delumicur qua da tur tameri ve intrinfeca illiuscóplementas
caula ipfa mareria prima,quia per feprimo ergo co materialis caula fic omniü infima &
refpicic formā ſubſtantialem & fecundario in perfectiſsima exiftentiâ ad fuæ rationis
formas accidentales ex bocficundario rif caufandicóplemenrūminine requirit:cum
peétu nulla accipit nobá formalitatem aut deng; quia talis exigentia exiftentie in ma
ſpecificacionein , quã ex primario refpectu coriaeilce velex :onexioneillius cū actuali
no habeat:vnde qais cauſa materialis reípi- cablulitato materix,velcxactualitate ipfius
cit formāpropter cópofitâ ,propterea enim rauonis cauindian actu primo:velexiden
recipic formãvc ex eiusreceprione reſultee tirato exiftentie cü calirarionc cautasdino
cöpoficũ,abſq ;noba formalitete verüq; re prima quia ex illa conexione fo !ū fequitur
picicformam quidem ſecundario & vclub- existencia requintadactualem caufalitatem
lectum , in quo, & compotiçum primario & Macarix permodü cöditionis quodnoscria
vc ſubicctum ex quo facemarin fecundoparecconclufionis non
Existe 5 Dico 2. exiftentia nullaconus ingre . fima quia
pote cauca
21712
nitalif .ef
t omninin
viã nó diatur prædictáracione formalem caufema
le de terialisin actu primorcit tamen cédicio de As
C : entitate macerię
is ív ef uo & forme& vtriufq;cxk
ratio- ceſaria ad eius caulilitare in du lecundo . fenciäre al loco oftédemus) diftin
ne prim . labefudac ctio verratur, & fimilitermateriāprimam in
maliil-orima fencentiam
& cereja , quatenusatleca qua pociskierz 19 caufæ macerialis falua
ljus, " bat vtraque materialena caufam cofticutin tut,propriaexiftentix expercemeffe infra
actu primoperſua entitatem yt propriâin- mollrabinuo sa Igicog ratio caufx materialis
cludete exiſtenua, & probatur. Tü quiama in atto primo ancecedenrer ad exuitentiam
tèria per id conflitaiturcöplore in actu pria ingehugimur conslitura.Secüda vero parapx
moper quod eft poicitia reconciuaforma, fet:quia &tualis cauſalicasmaterię eft actua.
& perquòdintrinfececopolirionem copo litas quzdărealis& phiacus concuriusqui
fiiingrediturpermodum pareis que côpo non cxerccrur niGfub firma& in illius rom
nenusporentialis Sed hxcomnia prşhabec ceprione conflit,Cubella ;action generan
materia perfuam encicare præinrellecta uxi cis quæ ecemascuradelegerealis & philim
Neriziergo . Tu quiainallo prioriinquo 1913 Cusconcurfusrcquiric axitter:tia takta có
teria prima,v.g.ligni, intelligitur recipere C01110701700CQU012 cerminatur genom
formarn ignisde nobo genui,vera intelligi ratio introducensformamin materiā:ergom
turraio caufæ natcrialis & canê prillo 6 DiCoz.cauf.ticas propria & velutia
priorinon dū inrelligirurlubexiſtenciarios hos ſecundus caufik materialış neq sftge
go exiſtentiano percinecad formaiera:10 Icrationeq ;eit vnio fola & formalis.fedelt
nam caalandimateriæ .Min.Nāranchoin alla fiabicctio fecuiidó gyáforma & cópoli
telligicurmareria fub effe & u fecúdario foi. tu dependenta maccrig.11 &c concluſio 11a
*meſ ,bſtanciális ignis quiel exiſtentia, fed cuirumeru beina.cx fecüdld parte conera pri
tentū fub effectu primariç , quieft eile eller man lontendam, & pro terra explicat leca
ciz eo ý pro illo priori formaignisinselli dabestia..Beprobatur prima parsnãpro
gitur recepraen materiatãta quoad elf: crü pria caufalitas enareriesdicitur & eltmaco
Primaria , & pro alio lignoraronisinrelligi ridlicatio,licuccausalicas forme el informa
tur præſtare effedūlecundami .Tum eciam , & finiselt hinaligario , & efficientis eft
quia in alijs genéribus caufarum exiſtencia adio liue efficiencia, fed generacio nullate
autnon requiritur ,aur folü ad coplementu niusctmaterjalicatio, F8,9 Min.quia gene
permodiconditionis delideratur,quodin eli lonchilias agentsfiue caufæ cffi
du tiuemanifeftatur.Náin caufa finalinal ciencis ergo non caule materialis. Confirm
"Idcenu's philica exiftentia requiritur cu for marurnamelseneratio feinirur adidgid
malisfinalicandiracio ,acbonitas iplafinais ir
in p Ageço: vel palive ideft,vt
. Ne
al
aprehend , in cauta formali folü requiritur o
ro
ut modo potefteffe
Vt cóuitio ad elus cauſilicajem ,uo camenre caufalicasmateriæ ;ergo.Mino r.quia active
qarricat ad cius rationem caglandiinacta fumptasonucratio eftcaufalitas agēlisvedin
&tum
 316 Librio& aui Quæft.V11.Arriral.
&neſt,palineverò acceprapotius eft effec dus ifte vnionis fubftantialis aut teneret te
ctus depédensä materia licut & genitūcum ex parte materiæ ,vtintrinfecailliusaffectio
quo identificatur generacio recipicur & de & propria eius caufalitas, aut ex parte fore
cuius potentia fuo inodo educicur.Confire mz,Primûnegat Suarez,qui in aduda rect.
matür adhuc & explicacuramplius:nágène 0 .$.quotæplex vnio , afferit vnionem qužeft
nerario på sue acepta eft formacópleca di . caufaliras materiæ eſſe vnicâ niodum pro .
rectè in prædicamento paſsionis collocata: priü folius forme, & in eodê G. verfus finem
arcauſalitasmateriæ eſt modus quidã in cô air quôd etiá fi gratis admittaturin mareria
plerus fubitantialis ad nullū predicamentū proprius modus ſubftãtialis diſtinctusà mo
Pertinens directe :fed ad fummā redaétiue do vnionis formæ ;ad hucille nequit effe
ad prædicamentū fubftátiæ , & quia caufali- caufalicas materiæ : quia tváceria nequc per
ras maceitæ in facto effeeft ipfamet caufali illum modū ſuſtentat formam , nequecom
tas quæ'aliquádo fuit in fieri,ve côtinuata Gi ponit cópofitum , fed per ſua enticacem ,&
cur cauſalitas agentis in facto effe , eft ipfae forma per fuam propriam informationen
meradio & efficiencia vt continuata. Igi- pendetamateria & non perillum modum
turficut marerialicatio in facto eſſe nequit tenentem fe ex partemateriæ.
effe generatio ita neque materialicatio in 8 Secundü verò ,faqecur Suarez,ſed pat
tét effe falfum . Ná caufalitas eft yeluriac
fieri poterit eſſegeneratio.
7 Secüda pars probatur.i.nárelatio pre tus ſecundustollens intrinfecam potentia
dicamentalis nequiteffe cauſalicas alicuius licaté ſuęcaufe & reducensillam de potene
caufe :eo g relatio talis incer caufam & effe tia ad acú, debet ergo effe intrinfeca illius
Guiapräſuponie effectú caufatū ac proine & non alterius affectio ,&
deſuponit caufalitacé caufæ media qua effe fer cauſalicas materiæ & formz confequens
aos caufàtur, & hac racioneipre Suarez fem elt falfum :ergo Sequelã admiteie Suarezin
dio.9.citaca ffecido teicic quorūdá ſenten d.sahijs verbis cócludens.Ex bij's vlterius com
tiá allerentia caufalicatem materia eſſerela cluditur atq;ita non é Te aliam caufalitate come
tionem prædicamentalē cauſantis :fed vnio pofiti nifipfammetcanfalitateforme.Min.au
formalis materiæ cũ formaeſt relatio prædi cemprobatur :quia diuerfa cauſarum gene
camentalis :ergo nequit elle materiæ caufa radiüerfisgaudere debent caufaticaribus,a« .
licas.Min.paret rá autoritate D.Th.ica dicē deoque propriã expoſcie vnumquodq; gcm
risin 4.d.27.q.r.lis.tūratione: quia corãeſ nus caufalicarem , ve alienam nequeacemea .
fevnionis eft ad extrema vnita,qumetia de dicare aut exercere,alias imperfectum effer
nominac eodémodo ficut relatio æquiparā tale genus quod alienum caufaliraeis moda
tix 2.Probatur :nã vnio tribuitdiuerſam de ewendicaret:& neque illo licemédacio vei
nominacionem ab illiquâ cribuit materiaca poilet, vel illi adaptari,haut fecus atq;Daui
tio, & aliquádo reperitur fineilla.Hæc fano disaulis armaminimeadaptari potuerur ve
ügna diſtinctionisërgo.Mal.quia vnio de illis armatus poffer dimicare : ergo nequic
nominat forma & materiā vnitas,maceriali faluasi ſenrencia huiüs authoris de modo
catio verò denominat ſolāmateriá cauſan- ynionis ſubſtancialis niG nomine tenus cũ
rem maccrialicer;Gue materialicatem ,& ve reipfa eius di& a cohærere non poſsínc,
vio materie terminatur ad animam rariona 9 Tercia parsdeclaratursmaterialicacio
Join ficur ad alias tormas,tamen ad illam fce nihileft aliudquammateriam recipere for
conduim fe non terminator cauialicasmate mā & illi fubeffe atq; fubfterii, quod eft fub
sie'liquidem materia neque caufac effe ,ne- iectio ſeu vnicio'matcriæ ad formapermo
què fierianimęrationalis:fed dumtaxatco- du ſubie & iin qoo.refpe& u formæ,& cubic
currit ad eiusinformationeni,quôd eft cau- & i ex quo refpe &tu compoſiti,& hoc elt,
reilla fe cundü quid,fcilicet fecundum no- quòd Authores'Tocundæ fententiæ apellát
dam vnionis füe informacionis . lgiruralia materiam recipere , fouere & conſeruare
cft denominario ab'ynione,& à materięcau formam.Auchores verò tertiæ dicuncconti
Kalitareproueniens;& illa reſpectu alicuius ftere in hoc quòd materia ſultineat förmā
reperiturad quòd hæcnon extendirur. quoad munusinformandi. Sed vcexplice.
Quôd fi dicar Suarez ſe'no loquide vnio tur quid fithæc formæ recepcio Que mate
neformali que el relatio æquiparentię:ſed nie 'Iubiectro & qualiter àmaterix ipſadi
demodo yhionisfubftantiali qui eft funda- Ninguatur & ab vnioneformaliprædica
mecim vnionis formalis,verum quidem di- mentali quam fundat. Duobusmodis mihi
ceret.Nam in hoc conftituemusitacīm pro probabilibus procedi poteft. Primò fi fu
priam materiæ'caufalitate ,fed hoc non po tineamus in materia & formaadinuicein
teft dicere quin fuis dictis cótradicätināmo aicis inter eari dudasentitates& relation
near

In vniuersamAriſto:.Meraph,
neft vnionis mediare quēdá vnicionis mo
düfubftantialean quimodusex parte for
mize, & limilicerex påstemateriæ feillapal
qua ſubiectio atque caufalicas materie, quá
materiálicationām apellamus; falgsex par
të veriufquo proprios,peculiaris ac pro-
pridsmodus vnicuique escremoacomoda
tus, &abalteriusmodo duitinctus: & rela .
tionis predicamentalis,vnioni(queforma
disfundamenta : & quia hæcopinio admie-
tens hos modos vnitionis incer duro cxtrc .
maürita : ali explicandã mutaciono'n ta
&a in humanitate afTumpca ex vnione ad-
terbu : Kia intellectu beari ex vnionc ad
Pozciemniacreafim'eft neceffaria :idcoin
hoc poceft haurimprobabiliter tertia pars
noftra cóclufionis fuftinerina. Silultiaca
mus aliorã opinionem negantiñhos mo .
dao hitionis in materia &formayacquain
alijs extremis quomodolibet veicis :e0
purãchuiufmodi extremafufficienter vni
ri per a &ionem agencis quæ eft vnitio a &ti
uamediaqua refoltatrelario vnionis præ .
dicamentalisaquaextremaformaliter de .
nominantur vnita , & quia hæc opinio eft
eriíprobabilis:idcè iuxta cam poteft hæc xiua & fimul compofitiux cófundit prima
pars cóclufionis adhuc funfum explicari, cóclufio.Confirmatur,nã philofophus ex
quod cauſalicas martrix nihil aliud eft quá plicuic ratione cauſematerialis per habitur
fufcepcio formæ , & pafua fubicctacio at-
que traditio
tisque neque pasiue ſe haben
els ne
quemodusabſolutus Vnitionis pallux ,10 .
que soitio a &tiua agentis,neque nuda ena
citasmateriæ aur aliadincomplexe figai-
ficatum :fed ex ipſa enritasmatali vitub
eſt generationi, ſiue actioniinducenti for
mãin ipfam ,vel elt materiam fubeiſe tali
actiuni : quod G Cublic aélioni in fivri eric
caufalicasmateriæ in fieri, ſiauren Public
illijārrāfactæ , erit caufalitas in facto elle .
Haberque hic dicendi modusfundamentü
in.Cherano quit.p.9.76.ar.l . $.in reſpoſta
Head ſextíi explicans caufalicarem formz
circamateria & circa cópolītī ,aitadīve
luti ſecunda caoſz formalisella formada
reefle Cubiecto , quod nihil eft aliud ,quam
formā elle adifibiecti & efe id quo lub-
iecual ſubſtacialiter auc accidentaliter,
quod negoceit ipſa forma, neque ipfum
ſubiecta ,neque aliquod ens media , ſed est
Lubie & a & formã cíle indiuifam tali effe .
Similicer igicur cauſalitas materive nequc
erit fola materia, neque fala forma,neque
aliquis modus micdius fcd eric materiālub
fterniformæ,& ctleilla actuará acquein ta
1
lieffe ab illa indiuiſam : quibus præfupoli-
ris declaratur tertia conclugonis pars in
hacmodū. A Lufäcience diuifone caufali
pop***
317
testcaterix eft aliquis cócurſus materiæ in
côpoſicũ & informā, & no eſtilte concur
fusgeneracio ab agenceegrediens, neque
vnio predicamentalis ,neque aliusaodus
yoionis exparce forma (ereués,ncquc nu
dienciţis materiæ : igicur paliua materia
ad formam ſubicctatio,quæ nihil eft aliud
qua paliuaad illam vitio , vcl ipfaencicas
marerie vc fubelt actionivniciue ira vc-2
&tio vnitiva disconditio ,engicas verò mace
fit vnicæ racio formalis tális caulilitaris,
qux yt fubeft actioni generandieft caufae
Jirasin ficri, vt qucem fubeft illiiam tran
fictæ eft caufalitasin facto elle.
Sed concri predictas concluſiones
fuo ordine argueur.(.Nánaceria (veinn
fra videbimus, dup Tali effectủ circa
quēdoplice exercer cavſalitarem alterá cis
ca cópolitū : 8c alcerā circa formą.orgo du
plicēcciādebec babercrationc cauſandi al
terã in ordine ad primācauſalicaré qux fit
racio ſubiccticópofitiri ex quo , 8t alterã in
ordine ad fecudā,quæ dc ratio fubiecti Lug
copriui;in quo, & per coſequensfallo verá
que ratione in vnā timplicépoceriæ recep
dinem fubje&i ex quo,ſiue in ordine ad cóm
politū.Ergo nosilli cötradicimus dumhu
iufmodirationem ponimusin habicudine
fubie & i in quo,ſiuein ordine ad formam .
AdhocrefpondeturAegando cófequen
tia :quia eadem ratio caule & potenciæ po
relt excèdiin duplicēcaufalicarem ara; in
duplicem effcctü ,quádo caufalicares & ef"
fcctus amo parciales & 1a adæquatifunt,aup
ordine quodā ſo habentes,& huiufmodief
fe caufalitates & offecus matcri iãexpar
ce ostendimus & arcicalo ſequenciplenius
offendemus. Ad cófirmationem reſponde
tur Philoſophū præcipgā habitudinem in
materia cófidoralle qux citilla perquã cſt
caufa cópofiti non tamen alreram minus
principalem exclusifle quxclt illa perquá
refpicit formam ,cum hæc cumilla identi .
ficccur,vriä explicuiimas 2.Náommis enci
tas actualisincladic exiſtencia quæ elton
niñactualitatū actualitas ſed racio caufanm
di coſtitués materiā actu primo et encicas
actualis , vtpore quæ eit actus primus à
quo prouenit actualis concurſus & veluci
actus fecundus,caufaliratis:ergo deberina YA
cludere exiſtenciam , quod camen negac
ſecunda conclulio . Refpondccur diltin
goendo maior.omnis entitas aétualisactua
litate philica debet includere exiften -
tiam concedo. Sucus verò fi de actualis
aduar
518 Librioctaui Queft.7.Arric,1:
aawalitate eñeneix & metaphilica,& quia
materia pro illo prioriproquo præ intel-
ligicur ačtuali caufalitaticancom eſt actual
Jis actualitate Metaphilica lui actus diffe-
sentialis ,queciſuſticitad caufàlitatem om
bium iofimán preſtandam . Ideâ pro illo
priori non claudirexiftentiam .
Bir Tertiò arguitur a&tualiscauſalitas
materiæ eft materia ipfa,vt fub eſtacioni
Vnicióz ( vt explicuimusiuxta fecundum
dicendimodnim )fed ex hoccóplexo quod
est mate ria fubeffe a & ionivnitiuæ prima
pars eftnuda materia,quæ nequiceffe caus
Talitasratione ſui folius.Debet ergocauſa
litas Calüariratione fecundæ partis,quæ ſe
habetex additioneadmateriam ,& hæc eft
aétio ipfa :ergo cauſalitas mareriz eſtgene
fátio , & cum non fit caufalirásin facto era
fe erit'caufalitasin fieri. Confirmatur , nā
incermateriá,& formānon reperitur;nia fificariiuxta diuerfitatem caufarum quas
inicus & amplex modusvnionis tenés fe
ex parre förmx. Ergo idemodas vnionis
quieft caufalitas formæ;eft etiá cauſalitas
materiæ , &perconfequensnon eft alius
diftinétus & propriuswateriæ vt conten
debatrertia conclufio . Antecedens patet,
quia adumiendūduo excrema füfficie vni
cus ( implex modus alteri adherens extre
inorum, fic enim vnico vinculo videmus
aliquando duo exeremacolligari :& poteſt
afsignari racio fpecialis ,ob quam salismo
dus ex parcefoliusformæ fe habeat: quia
fcilicec tota efficiencia agentis naturalis
Verminatur ad formamvniendo
potentia materia,vel edocendo mace-
caraillanı de
fię.Vnicusigicureſt modusynionis ex par
te formæ fehabens,in quo confequenter
cauſalicasmateriæ cófifter . Et ça nequear
elſe cauſalitasin fieri,fiquidem poft cranſa materiam gaudere in co fi tam quòd fuſtia
& am generacionem perfeuerat,erit caufam
litas in facto effe.
Refpondècurad arguinenrum quo con
uincicur Suar : z.Tcrāſuae maior & minor,
& nego conſequentiam :quia aliud eft ma
tcria nuda , aliud ipfa actio vnitiua feor
Tum confiderata, & aliud eft cotum hocco
plexuý materiam fubeffe actioni vnienti reſpondere alterum totalem , nempè com
formam.Cau ſalitasigiturmaceriæ non eſt
Lola mareria cum ſe habeatexadditioncad
illam , neque eit ſola actio cum hæc at cau
falitas agencis:ſed eſt totum illud,quod a-
pellamusmateriam ſubelle actioni. Quia
etiam illud complexum fe habet ex addin
tionead fola naceriam , vel eft ( vt'melius
dicam )máceriam fubeffe formæ vnicæ per
*ačiionem ,quôd duranteactione eft caufa
" litas in fi . & iden met complexuntran
fatta attrone eft caufalitas in facta efla:
quia permanet idem terminas formalis da
&tionis in quo ipfa adio manet virtuali .
ter, propter ſui cum illo identitarem . Ad
confirmatiouem reſpondetur,quod li prz
ter entitates formæ & materiæ , & a & ionis
voitiuæ & relationis ynionis,admittamus
alium modű vnicionis;quem diximuspof.
ſetprobabiliter ſuſtineri,tunctalismodus
non eſt fimplex& vnicus , fed duplici ve,
juti parte conftans. Secundùm quarūpac
tium alteram eft affectio & cauſalicasma 附
teriæ ,& fecundum alteram eft affectio &
caufalitas formæ proper rationes aſsigna
tas. Vndebego antecedens,ad probacio .
nenidiflinguo ancecedens,quando modus
ille folùm præſtatmunusvinculi & nexus
tranfeat : fecus verò, quando vlera munus
vnionis enexusexequitur munus concurs
fas & caulalicatis . Iuncenim debetdiuer
actuac ycdi&tum eft.
ARTICVLVS II
An'materiavnica dumtaxat gaudead
caulalitate,vnicoque effectuconienia
tafit.
Nhocart.z.verfatur fententia . Pri
ma afferitmareria vnicã dumtaxat
cauſalitaré habere refpectu folius
formx confiftencenin hoc, quòd recipias
Maiorin ac foueat
conferucr2.d. formā
1 2. cui fubiectiue. Ita
videturlectiue.
$
Fonſeca vbifupra ,quiex duplici caufalica
te materiæ ,ncmpè circa cópofitum & cir
ca formam ,ait vnica dumtaxat caufalitace
near formas quoad munus ipformandi.
Secunda aferitmateriam duplicem ha
bere caufalitatem . Alceran circa formam
alteram circa cópoſirum . Quarum illa in
fuftinendo & recipicndo formam, hæcve
rò in componendo ſubie &tiue compofita
congftat.Sicqueduplicem effectum eicor +
politū, alcerut parcialem ,nempè formā.
ita Coninbricenſes lib.z.Philic.q.8.arter .
qui licèt has duas caufalitas ex natura rei
diftinguãtamateria,haucrumen diſtingût !
illas realicor inter fe.Subdürque in eodem
.
art... eciam ad effectum partialem mace
riæ vnionem & generationem pertinere.
Tertia fententia cft Suarez vbifupra fem
&tione 7.qai'amneshuius ſecundæ fencen
tie admitic propoftiones. Subditque fem
ctione 9,materiam duplicigaudere cauſali
 In eniuerfan Ariſtot. Metaph.
uitsex naturfoi diftinctajaltera infieri, quæ
eft generatio ,altera intacto clio ,quæ ell voio
poltcraolaetam gencrationem perfeuerasisa dicec aliquid effentiale, fed ellin quarro ma
13 Refpondo dicendum primo,mareriä
Canfalia nedum in formas,verum etiam in compoli .
14s mitte cum fuam exercere caufalicarem . Hæc con-
ria ecte clufio ftatuicar aducrfus autores primæfen :
ditur ad tentiæ ,& probarurprimo;maceria eft rera &
compofit phyfica cauſa intrinfeca compoſici: fed om .
tuma nis caufa exercecluam caualitatem in fuum
effe & um : ergo . Maior patetex diffinicio.
ne caufæ fupra aſsignata: nam caufa eftid ad
quod aliud fequiturper veramac phyſicam
dependenciam ; fed compoſitum ſequitur ad
maccriamyabillaque vere- & eſſencialiterde
pender:crgo.Secando:nam cauſa eſt qux ve
tuin præber concurſum in effectum led me
ceria componendo compoficum vere caufae
illad : ergo verum præbet concurfum ,id eft,
cauſalicacem . Tertio ,compoficum eſtelfo-
Etusin rcrum natura diſtinctas à forma: ergo
Vi fic dependetâ quátuor caulisvidelicec ef-
'
ficizoti , finali, formalı & maceriali: & per
confequens cum idem fic dependerc à caula
atque illius cauſalitatem terminare,vero cau
Calitatem caufæ macerialis terminat.Deniq;
quia cóponere,cocorrere phylice & caufare
aliquid ,idem funtgled matéria componit, &
concurric componendo compolitum ; ergo
etiam caufacillud & confequeacorverá exer
cec in illud caofalitatem ,
14 Dico fecundo , caofalicas materiü eft
nodus dillinctusex natura rei ab illa , haud
tamen ab vnione . Hæc conclufio pro prima
parte fauet fecundæ fententiæ , & proſecuti.
cailli contradicit, & probacurprimo :nam in
concurfus,que
caufa efficienci,acius,
& inaliſiue modus diftinčius,
caufalitas eft aliquis
ex natura rei ab illis: ergo eciam cautalitas in
caufa materiali & formalieit modus ab illis caulare ynionem ;ergo.
diflinctus.Secundo ,quia Dous pocci conſer io Dicocercio , 111& seriam non habere du
ware formam fine actualıcaufalitate.Idente . plicana caufalıçaromex natura rei dillinćtam Duplex
Paracam à materia:ergo cgnum elt diſtinctio
misrealis inter formã & eius caufalitarcm ; 8
confcqucnter etiam materia diſtinguerur à
ſua cautalitate. Confiemacur:nam licet mare
sia primanequcar ſine forma & conſequen-
torlina Lua caglalitate conforwariaDco.Hec
ncceffaria conexio non proucoirexidentita
teiater watcriain & eius caufalicacemedex
dependècia, quam materia prima habct a fost importátur:ergo.Secado, på iltæ caufalitates
maad exiftendum in rerumnatura.Vnde qua
do caufa maccrialisfucrit enscompletui,vo
elt fubftantia hominis, vel cqui refpectu al .
bedinis cum qua componit albom v. 8. po-
teſt reperiri fine actuali caufalitate , quam
præliata
Tertio hæcpropofitio : materiamateria
319
lizat , nonca in primo modo dicendi perſey
cum nequelit cerna veritatis, nognepræ .
hæcædifticasor
do licor ædiflicar , velhæca
ignis calefacit propria coin caufalicas de
;
vna quaque cauſa in quarto dicendi perſe
modo prædicatur:ergo prædicataliqaid acci
dentale materiæ & exera illius cilentiam .
a $ Secunda parsprobatur primo:nã trol
tanta inodorü mulciplicatio elt coitarda,led
idem modus vnitionis ablolus poceſtelle
caulilicas macerix ,infieri & in facto altuarar
pectu formæ & compoſiti:crgo non élt po •
nedus aliusmodusdiftin & us ab vaitione , qui
fit caufa illius. Minor declaratur lupolica
fentencia vpprobabiliori à nobis fupra adnii
l'a ,quæ modon vniopisponic incer formari
& fubiectum :nam illemodüs,vt rener le co
parte materiæ ipfieri,ideft quando labeit ac
rioni geograncis inducentis formā in fubin
đū,eltactualisreceptio ,& caafalıras infiert,
poftea ipfemet modus eſt receprio continua
ta & caufalicasinfacto efle .Rurfüsillamor re
ceprio eftcaufalicas atingenis formam recep
tam,& quacepuseft receptio compolicia elt
cauſalitasrefpcctucompofiri:ergo.Secundo
velillomodos diſtinctus ab vnione præcedit
voionem ipfam ,ica vetitmedios inter mate
riam & vnioné,vel fubfèquicor advnioncm ,
8t fuponiciliam :neörerum poteftcongrnen
cor dickergo, Migor, non primum ;quia ma
teriaa viprzucoit vnionemad forrdam Lubllä
Dalé oltpora potétia in capax alicuius actra
licacis:hacenim rationepro illo prioriellin
capaxoxillesitiz; ergo ecrãost incapaxillius
modiqui actualicas quædamn deberotelle,no
Tecvnionem
facandum : quodestconteus
: quia aliasille modus 10n caufa
non cauſas
qui dicuntmaterian media fua.caufalitate
bebe ramen habere duplicem cau (alicarem eft canja
litas ma
racione diflinctam . Prima parsprobatur pri terecido
ito nai cauſalitas (narrix toralis & adæqua tiene di
taoft, quam lignilicar nomer hoc.Materiali- tindia .
2010 ,led hoc nomineno lignificarurduplex
caufalitasrcaliter diftincta,fed vna& implex
realiter,fica nomineinformationis, & finali
żacionis limplicescaufalirates formæ & finis
diverſe ,maximecflenr alignatæ á Suario ,fci
dicergencrario reſpectuellectus infieri, & vnum
suo relpe& u offectusinfacto: af generacionu
Hacenus eſt cauſalicasinateriæ ,cã ſit ačtus go
nerāris,&ano inacerię &&generare egrediensis
& materiginDediate fió #nitus & suia gene
facio denominaegenerars;armareria nafta
tonus
 320 Librioftaui, Qilift, III.Àrtic. II.
tenus denominatur generans:ergogeneracio rationes diſtinctæ funt tefte Caier.p.9.79.ci
no eft caufalitas illius.Tertiò ,quádoeffectus mata ,ar.2,ergo pari modo in vga & eidē cacine
duo habentfe ordine quodã ex vieiufdé cau falitate materiæ recipere, & componerera .
Calitaris pofſant'acdebent prouenire:fed for tione debene diftingui.
ma quoad munus informandi, & compoſi 18. Tercio :racio cöponendi en ſuperior
tum ſugitduo effectus mareriæ habentes te ad ratione recipiendi:latius erenimpater illa
ordine quodam :ad informationem enim for quam ilta.cã ad forini& maceriã illa ,& adlo
mæ fequitur compoſitum & illa eft propter lá materiā hæc exrendacur, & per cófequens
iftud:ergo ex vi ejuſdem cauſalicatis encicari illa per hanc veluti contrahicui,ac modifica
ue, poflunt acdebeneambo caul'ari. tur,ita ve adequata materiæ caufalitas ticco.
17 Secunda vero pars conclufionis vide politio recepciua,vtfic côtracta,arq;dererni
nara:ſedinter fuperi' & inferius,cöcranes, &
tur negari à Fonſeca, quivult cauſalicarē ma
teriæ omnibus modis effevnam & eandem . contra &tādiitincio rationisreperitur:ergo.
Sed probatur primo,quia quando in racione 19 Diço quarto,duplex eít cãtū effectusma
caufandi vna& fimplici:fecunduin remrelu teriæ,alcer& proximuseſt formafalrê quoad
cec duplex fecundam tationem conceptus informacione,alter & remotaselt cöpolici :
obie&iuus , etiam in ejusactuali caufalitate vterq;diuifiue partialis,& primus ad fecüdū
ad minus fecundum intellectum duplex ra- eft ordinacus.Hæc cócl.lolū indiget explica
tio debec reperici: fed in ratione caufa mare tione.Prima igicur pars probatur:nā effectus
rialis,licet vnâ & fimplicizrelucec tamenra . alicuius caule eftille qué cauſa atingitperſuá
cio receptiuæ pocentiæ , & ratio partis come " cauſalitaté :ſed materia aringic perluā cauſa
pofitiuæ , quæ rationesdiuerſos fundanecon litate,&z formã,velfecüdü fo, vi quando reci
ceptus, cum aliquando leparaięiðueniantur: pit formasque de illius potétia educacur:vel
erenim informaelt racio compoficiui abfque Tolū quoad informationé, ve quando recipic
ratione receptiuæ potentiæ : ergo in cauſali. educi quæ de potcotia (ubiccti no
tatemateriæ eadem duplex racio proporcio educitur: & quia in giuinibusformisiplimer
nabiliter deber diſtingui, nempe ratio recep ſe carūno in te ,fed quoad informaricaulacur
tionis,autfuftentationis ,atque ratio compo â materia ; ideo hocet quod perle ferminar
fitionis actualis.Maior patet, quia racio cau caufalitatē
materiæ jatingiceciācópolicâ , vo
fandi debet proportionabiliter explicari in parsilli cópolītiua: ergo hicduplexeffectus
fuos effectus per fuam cauſalicacem , quæ non illicorreſponder:quod auté non alius ,parer :
debec,neque potefellemagis vna quam ip- quia incópoliconihil aliudreperitur ,nilivoia
ſaraciocäolæ ,quim potius hæc cffectus &cô & generatio ,forma, materia & cópolicü ipi'a
curfus folec cum maiori vnitate contineres 'ch accidentibus fuis :fed vniofumptapronio
quam in ipfisreperiarur. Confirmatur , man do abſoluto & fundancevnionis relatiugé ett
teriæ caufalitas reſpectu formę dicicur recep cauſalicas ipła :generatio vero otvnü de acci
tio , vel fufcepcio,liueſuſtentatio , & relpe- décibus in cöpofico ſubiectatis , & ira só â má
&tu côpoſiti,dicicur materialis cöpölicio:fed teria ſedacópolicoipfocaufarurmaterialitcr:
iNa non ſunt nomina li nomina:ergoſubordi materiavero à feipfa nô caufaturirettant er
nantur diucrasconceptibus ,ac per conſe- go dū taxac, ſcilicer, forma & cópolici , qui
queos cum ex partc obiecti fitfundamentum perle à materia cauſantur.Quod aurő rácôpo
illorumconceptuum ,eruntille rationesobic poſitū ,quaformadiuiliuclic eilačtusparcialis:
ctiuæ diſtinctæ io caufalitate materia. Securi paret:nã cõpolítäfub hacformalitate cítaliud
do:nam diuerfum munus eſt componere , & a forma, & Vcrüq ; cauſae materia : & effectus
ſubici,vel ſuſtentare formam , cum primum tocalis, & adæquatus eft ille qui alrerum ex
reſpiciat côpoſicũ & exerceatur circa illud : cludit :igicur vterque ell partialis, liud in ade
fecundum vero reſpicit compartē nempeforquatus,dixi,disifiwe,& ſub formalicace com
mam in quam exercetur : fed hoc eft lignum pofici.Nam collecting ſumptifunc vnus ef
dilinationis rationis ratiocinata :ergo, M1- t'ectus totalis materiæ : & fi compofitum lumi
nor patct: 0am propterea alia eft racioince- itatur veloci materialiter fecundum otoni
llectus practici, & alia intellectus ſpeculacio quæ includit,cum includat formami 8 vnio
ụialietare rationis,quia tefte D. Tho. lap.q. nem,in ipfo claudicuradxquacuselfactuscau
9.79.ar. 11.diuerſa munus clt operari , & fpe ſæ materialis:no quia ſe coco fit effectus illa :
culari,vel ele regulã operis acq; fpeculacio . fed quia nihil haber rationé effectusmaceries
nis.Et fimiliter in viro & eodêacta intelle&º quod in ipfo compoſico non claudatur.
& volūtaris diſtinguicurvitalis ellicientia , &
8
20 Sed arguitur primo: nam materia pri
paligareceptio :quiaGimul vitalitas illius co- ma,verbigracia, ncquit exercereſuain caur
fiftit inhoc quod elliciatur, & recipiatur:que Lalicatem in aliquid fe ipfa nobilius:cunt om
DIS
 !

In Utilerfam Ariſtot.Metapk .
his caufamaximefiprincipális Gc ,nobilior nequitcaufari media vnionc , aliâs perfeip .
debeat efle co effectanquem.Iuam exercenic Tam càyläreçur: ergo caulicurinmediate à
cauſalitarem :fed formaTabitantialis(nedami materia. Conſequentia pater, quia fi aliqua
.: compofitas )nobilioreft,quammateria:ip mediarec caufalitas ellermodus vnionis: a
fa:ergonedumincompolitum ;fedneqúelih hic tenetTe-ex parte effectüs caufatiiinid ni
formam poteſt exercere fuan cauſalithcomo hil aliud.perfe cft cffectusmarerize in omnia
Confirmacor, tauſareeft dare efTe: lád mace.com bus formis..crgo inmediare abeceden
ria primanon,dat eſte formæ ergo non cau caüfatóriReſpondertitnegando .
ſärillam Minor quiadarecheſodiftinguitu
eſpon r
s
Rrécipiteffo
Ad probationem concefamaiori , nego mia
t
concra recipereillud :maacmateria llorcm :Namlicèvef
n férumituin forma ad mtaa
p u g a o r m
Imatur o #efnt d:ea r g o i n o n d a e o c e n f e s y a i s e r i a m n o c a u ſ e t u r àmateria media vnio
n s d a h arg o c u m e n t Con i m b r i ned e n e n t e
fe ex parte forme cauſacur tamé
a

lutio con Phifico,vbifupra qatæefrt:$i arricar1a.riquod ord media vnione taenente ſe ex parte materid :
imbrice seriauepoteft dupaltiicoine conæfide o; & enetimdo Quäeſtædiſtinct ab illa hqæuce tenegrifelleax para
m
tiu . i
tar r
; & Tub f cau m d
:pri qui m e á m
te for , vt por , qui for vero
ignobilior eft luoeffecta :fecundotamen mo naderiäideurificatur entitatiuè.
do nobiliorés quan forma ; & compoli- 22. Quod G vrgeas vniapena formäelid
rum :quia dat illiseffe;& quid nobilius eftda effe& uônmateriæ ,acproindenon poffeeffa
re effe vt fic, quam illud accipere. Sed
Sed :hæc
hæc caufalitatem ipfius & confequenter, neque
Iolucio defficit,quia materia primaſabons voionemremateria poliè efle caulalicarem
niraționeel pura potència i cui ratio cau illius : quia est effectusfarma : forma coins
Tandi in actu primoeft fua potentialitas : & non cautat enticarem , fedefle vnicum iama
Sadualis caufalicas etmodes quidam porena ceri& Reſpondetur vnionco candem refpe*
cialis ſubiecti receptiui& actuaðilis,nonex au vniosmodum caufalicaris ; & refpeétu al
trahen's illamà rationepurze potentike, nili terius,ſub indueremodñ effe &tus: ficut actia
perconfortiam formæ:fed parapotencia,vt â gentis ſecundieſtcaufalitasreſpectuillius
lic,ignobilior eft,quam forma ergo & quia & effectusrefpcctu Dei , inamodusvnionis
materia nequit conſiderari fub formalirate fornizët ,qui reſpectu illiused caeſalicas ,ref
dancis effe , fed femper conliderárur fubra pectu caunalitats materia eft effcausa
tione recipientis efferergo fubömniracione contrào in
eftignobilior fuo effectu . Vndermerafolg : jaillud quod abincufalitatem
cio eft,quę admrtiicaafim materialem ,cuias
cauſalitaseftrecipere nedümencitatiue;fed folüm compofitum & forma dependent,fed
ctiam in ratione caufæ imperfe & iorern poco etiam accidentia, diſpoſitiones generatio ip
fe effe ſuo effettu . Et ideo ad-argumentum fa , & vnio ruedia quarefultat compofitum :
nego maiorem , ad confirmationem diftin . ergo omnia ifta terminant cius caufalicacema
gomaiorem .Caglare effectiac, velformalia Rcfpódecur materiam folum execcere luam
rer :vel finalicerelt darc effe , concedo maioa cauſaličácom in illas formas,qožeproximede
rem.Cauſarematerialiter,eft dare effe,nego illius placentiaedncuncur, vel inmediace in
inaiorem , & conceffaminori, nego concea iMa recipiuntur ; & abilla prožite dopen .
quentiam : quiacapcartelt oonda dent . Huiufmodi aureim röfpe&tu marenide
reeffe:fed recipere effe à forma,& ipfam fof prima, tanrum ſuntforma fubltantiales, &
mam fuftentare: & hoc eſt,quod nomino ma compoſită quæ fiuntexilla , ve exparte po .
terializationis fignlficatut. tencialireliquařeco accidentia & generacio
2r Secundo, formafubftantialis nulla quianon in ipfa inmediato,fedincompoſito
tenuscaufatur à materia perfeloquendo per fecipiuntur,potius compofici in genere cau, .

caufalitatem quæ fitmodus diſtintus abipfa fa materialis, quam ipfiusmateria primæef

materia:ergoruit fecundaconclufio . Anto . fectus ſunt , Vaiovero liteheat fe exparte
cèdens pater, nam id quod perfet caulacur friáceriæ eft eiuscaufalitas & non effectas: li
Inacería exparte forniæ,non efterentia for camon rencat:lcex parte forma oft effectus
imæ in le ,cum hæclàluecur in abimaracions hvaretiã , fed non ponens in numero cum ip
li;abfquecaufalitare materia ad ipfam teritii la formaaut cum.compolito :non quidem
nata ;fedeſt vnio formæad mareriatnžin omi. cum formarquia hæcnon cauſatur per
nibus enim formis caufatura materia effe för vi ſe imateria,nid ſub ratione vnicu :
ine vt vnitum : & cum hocconcretum non hon cam compofito ,quia eft
Cetur perle a materia pro primaparteci 外登 , deformalitatc illigs:
licec,quoad effe, cauſabitür pro fecündaj[ci,
licet provnione:ſeddiétum eft vnioformës
as a ARTI
 Librl ödldui Ouajt. V. Artic. III,
ſusigiturquaſtioniseft, vtrum omnibushijs
ARTICVLVS III. spotentijs recepciuis recenlītis, ratio ſubiecti
Frecepciuis & compoſitius; atq;racio actualis
decepcionis,&e composicionis per modum fu
Anratio caufeindterialis vniuoce sbic&ti vniuoceconueniar,ananalogice, &
eo fecundum eandem rationem in quædt hæc analogia.
2:24 Lá qua quzſtione heminem vniuerfa
omniſubie toréceptitio reperiatur Liter determinaprchucuſq;vidisquę& qualis
tario cauſe materialis.omnibusprædictis cô
D huiusarticali üzelligentiam veniat,fed fpecialiterde conuenientia caufę
opereprætium eft in memoriat marerialis fubftantiæ , & accidencisloqueris
"A rouocare ,in quo raciocauſæ mai Syariusf.tom.Mataph.diſpuc.14 . fect.daic
serialis in a & u primo, & in: quo eius actualis. vtranque caufam tantumanalogice, & fecü
cauſalitasâ nobisfuerit colocata ,illam :nam dumproporcioné conuenire in rationecauſę
quein conceptu fubiceti réceptiois & parris materialis,vcrfic:vbi docec tria . Primum eit
potentialis compofitiuæ : hancveroin actua rationem cauſæ maccrialis à caulalicace ſumi
li recepcione , & compofitione permodum & quia hæcpriocipalius conveniccaufæ m2
fubic ti recipientis diximus confiftere , Rüti seriali fubftantia :ideo-in hacprincipaliusra
fusnomine fubieéti receptiur diſtributoinci tio caufaz macerialis faluatur : fecundum eſt
tulo articuliſubintelligi omnia quæ fubiccti huiuſmodi rationem análogam elle : & tor
recipieotismunus apta ſuntexercere: & incô tium ,quod hæc eft analogia proporcionis.
pofitionemalicujus concreti, permodum ſu Et ideo vere &proprie in vtroquefaluatur
biecti venire:qux ad hanc feriem poffuntrc analogato.Refp
analogaco. Refp ..dicendam
caufiz materialis
dicendum primorationein Ratione
daci,Incerfübie&tarecepciua:aliaſuntde gè
nere fubftantiæ , & alia de genereaccidentis
were & proprie faluari; in cauſama
materia prima in ordine ad formam & com terialis
& in vno quoquehorum generum ,aliacosa policum Sybdlandiate , & incompoficoipfo infub
porea, & alia incorporea: rurfus alia naruram refpe& u accideociumia illo recepcorum ,& tiadas
cepciuti cidentin
Tia,& aliaſupernaturalia inueniécur;imò alia inaccidentibus quæ ſuncaliorum rece
completa,& alia in completareperies.Quod Hæc concludo a pro prima parte relinquitur busvere
fic parer , nam in genere fubftantia materia ex dictisprobata,& pro fecundaprobatur :nā reperiri.
prima,quæ ficucnomine;ita & rcipfa primú caufa materialiselt quæ recipic,fultentat for
obcincelacum inter ſubiecta,eltincomplecu mam terminatque illius dependentiam , fiue
ens corporeum & ordinis nacuralis. Subftan quoad unionen & informationem ;que ociá
ingreditur tóciuscom
tia vero ligniv.g.velequi,refpe tu fuorum quoad effe & cum illa tia
accidentium en ſubiectum corporeum ,'dagi poſicionamimiſabftan completa v.g.com
tale , & ens complerum :ſubftátia vero Ange pus & Angelus recipit, ac ſultenrat quædam
liad ſuzaccidentia fpiritualelabie tum elts accidentia in mediate ,vtquanticate ,intelle
fed horum potencia obediebriàlis palua sii& ctum ,& gravam , ingrediturque compofitio
innata ad omnes effectus,omneſque formas nem horum concrerorum , fcilicet , quanci
recipiendas, quas Deus ſupra vel præter op . intelle&tiui,& graci:ergo in illis faluur
aturvar
dinem nacuræ poreſtillis communicaros eft ra ratio caufa materialie. Confirmat cauſa
terminaciue fupernaturalis ordinis, vcpote licas materialis oft vnio fubic &ti ad formam
ad agens,& effectas ſupernaturales ordiaatan media quaforma dependerá Lubiecto , red
vt faoloco videbimos,& aliastalis potentia ſubſtantia vnicur fuis accidencibus , & mcc
ſapernaturalis in fubftantijs entitativelubná diailla Ynioneaccidentia dependentà lub
cialisdebeteffe, ve pote cum earum entirate lagtia,via Lubie &to nedum quoad fieri, fed
identificata . Deinde iogenere accidenrissima quoad ella & conferuariiergo fubflancia ver
tellectus potcotia paliua eft ad ſpecies , ima rain cauſematerialis exorcercauſalitatem in
& ad fuos actus vitaliter recipiendos : & quã fua accidentia.
ticas ad accidencia corporca, illa quidem ſpi 2.5. Tertia parsaegaturaGregorio , in zo
ritualis:hæc vero corporeas & vtraque:natu difination.1z.quxftion.z.articular aſsoren
ralis & compleca in ſuo generepotentia cf. te nullumaccidens efle alterius rec
Rurſus character baptifmalis adaliorum G ecepciuum
aurmupusſubie &tirelpe& u alterius exerce
cramentorum fufceprionem ordinatusj& po re. Sed aprobatur hæc parsà Durando in l.
tencia obedientialis vnicuiquc accidenti in- dilindion , 8.in fecunda parte , quæftion.d .
Data(fecundum præfatam fententiam )pore. & à Diuo Thoma, in tertia perce,quæitione
tiæ funt ſupernaturales & incompletæ gredu 77. articul. 2. & primæſecundæ , quæſtion .
&tiue adfpeciem potencia pertinentese Sen. Soarticuli,ad Bi& licetmultis Suarez ſaa
dcarus
 » In -vniuerſam AriſtotiMetapb, 323
deatur difputation 14.citata;fetion.sano- uatur vera caurálitas niaterialis ,Caluatur &
* bis în præfentiarum breuitor probator nam yera ratio caufæ materiæ , fed in hijs omnia
tefte D. Thom .in lociscitatisquantitas eſt bus faluatur vera caulalirasmarerialis caufe :
ſubie & um receptiuum aliorum acciden- ergo & vera illius caulæradio. 72

tiunr corporalrum in quo accidentiapanis 27. Dico tertio , in difpofitionibus ad

3* & Miniin Euchariftia fuflenvanturzo limili .
formam aliquam recipiendam ſubie & um
diſponeptibus, fiuelint ad formain ſubſtan
ter virtutes intellectuales & c attoralės ,in in
tellectu, atque io voluntates fue:ityappetitu -tialem ,fiue ad accidentalem ,que ordinis na
recipiuntur, & fuftentanforjaab illiſque ve à turalishue fupernaturalis, laluaturverera
fubie & is dependencinfieri, & in confefül . itio caula materialis Hæc concluſio patet
ri : ergo mulra accidentia refpe& u aliorum rationcfacta , quia illis conuenit caufalitas
exercent veram caufalitatem caufa marefiae " materialis caufæ ,nemperecipere ,vtquo,feu
slis. Conſequencia patet quiahaccaufaltas concurrere ad receptionem & fuftentacio .
in receptione ; & luſtentationer förməzali- nemfartite, vt exilla 8 fubietto refulnet có
cuius conûſit Confirmatunnai caufali politum .
e dasmateriæ integiatur exhijs: dùobus, vife. silosa Dico quarto,ratio caufæ materialisnon
pe diximus;fcilicet, exhoc quod formatli te dicitur vniuoce, fed'analogice de ordinibus
cipiatatquefuftepret,& ethocqued'ingre- prædictis ,ſecundumanalogiain proportio
diacür cuid illa:alicuius compofiti-compoli.is. Hæc concluſio probatur,primopro pri
itionem, ar num accidensvnumqae potan ma parte nam ea quæ dicuntur fecundum
< prælare refpe& u alrerius, quatricásentiln prius & pofterius , nequeunt dici vniuoce,
Euchariſtia luſtentat nicdamy bogido , fed vt fed analogiee , fed caula materialis dicicur
quod albedinem panis qu& ingreditur coña- per prius de materia prima , quæ elt cauſa
pofitionem ,huius concredialbum verë taim formé& compoſiti ſubſtantialis, &per
illa quancitás alba denominatur: ergonihil pofterius de coco fubftantiali relpectu accia
illi ad materiæ caufalitatem defideratürilo dentiuni:* & dcquolibetaccidentifufcepri.
26 Dico fecundo , inente (pirituali, & uỞ alterinisiaurád alterain formam difpolicia
-ſupernaturali, Gueſubſtanciátis, liue acci- uöfergo. Minet probatur,quia primain vno
dentali , vera etiam ratio caufa materialis quoqs ordine, & quèd efttale per eflentia eſt
potelt faluari Hæc concludo declaratur & per prílistále ; fed materia prima in ordine
probatur fimul: nam efienciæ Angeli quæ dit lubiectorum , fiue caufarum materiälium ,
Tublantia naturalis,conuenicrecipere & laf eft prima & eft talis per effentiam , quia ficar
tentare ſua:accidentia propria , viintelle . Deusperle cft primum -agens, & purusactus
Etum , voluntarem & exiflentiam , & cum ipſa perfe eſt primum fubiectum , & pura +

illis componere concreta intelle &tiui,voli- potentia ergo . Secundo , quiacæteraentia

tiui & exiftentis . Similiter intellectus Anaeatenusparticipanraliquid caufæ materialis
geli , qui eſt potencia naturalis & fpiri- quatenus participant aliquid materis , aut
tralis vere recipit fpecies inditas & habi porentialitätis , & quatenus dicunt habicu .
tus atque actusincelligendi ,& cum illis com dinem ad illam , vead exemplar in genere
ponit luo modo concoctaiorelligencis,fcien macerializandi'. Primum enim in vnoquo
tis in acto primo, que intelligentis , arque que el menfura cæterorum , fed hæc habis
l'cienris in actu ſecundo . Deindequia po . cudo eft fundamenrum analogiz, eo quod
rentia obedientialis ad vnionem hypoftatis propter illam accidens ar alogica participar
cam exiftens in natura humana el fubilantia rarionein cotis,cum iubftantia, velibr.4.do .
lis & fupernacuralis iuxta (ententiam pro . cuimus: ergo. Tertio à primo agente icilia
babilem , quam ſuo loco difcutiemus , dive- cec Deo , & à ſecundis agentibus illi fubor.
reelt paſiua,arque receptiua talis vnionis, & dinatis , nequit abftrahi ratio vniuoca cauſe
character fupernaturalis baptifmi vereeltre efficientis proprer habitudinearſecundi ad
ceptiuus effcctuumaliorum facramentorum primum ibirepertam , fed fimulis habitudo ,
vtpote diſponensingenere cauſæ macerialis primi atque ſecundi lubicati reperiturinter
adillos recipiendos, & ex alra parte eſt qu'a - materiam priná & alia ſubio &ta:ergo nequic
litas quædam ad fpeciem potenciæ reducta, ab illis abiitahivniuoca ratio ſubiecti , fiue
lumen quoque gloriæ nedum ingenere cau- caufemateriális . Quarco, caufalitas, vt fic
fæ efficientis concurrit ad elliciendam vi. caufæ materialis non vniuoca , ſed analoga
fionem beatam , ſed ad illam recipiendam eltmacerialis :ſed hwić proportionaturl.io
ingenere caufæ materialis diſponiiincelle- tio caufw :ergo eriam hæc eft analoga.Maroc
1 ctum tefte Caietano, primaparte ,quæftion , * pater : nam hæc caufalitaris ratio in caufali
12. articul. 5. ex quibus fic arguitur;vbiCafe cate materiæ primæ el formaliter ſubllantia
Ee 3 his
 Eibriódlani,o feſt.HI. ArticIII.
lis,yt potê ad formam & adcompofitum. fub Calitasmatorialis caufa ,aliasduæopolite cau
ftanriale terminata,vode ipfa eit modusſub . -falitateseidemreiconuenirent,quod eftinco
flaatiaiis. In ſubſtantia completareſpečiu ac uenicns:ergo ruic altera parsieiufdemorconclu
cidencis , & in vnoaccidenci reſpectu alte fionis. Refpondetur ad argumentum ,quod
serius eft contracia adelle accidentalc ,yopo cam kera.caufalitas caufæ materialis ve fis ,
tê ad formam , & ad concautum accidentale fitabaloga,fagnam paritur lacicudinemalia
$

terminata.Et rurſus in materia primaeft aa- @nym cítinoiníscaqualis repericur in macs

turalis, & in alijs eft fupernaturalis , Yevidi , usia prima , refpectu compolci fubftantialis ,
mus,fed ab effe fubftantiali-, & accidcntali, & alia eft excrinfeca , qualis eonuenitfubiec
ab eile ,autmodo narurali, & fupernaturali, cto:refpectu accidencium quæ fuften catia illa
tialiter fuperior que10.vniuoca illis often inguidein id lüplebilis eft , Deo . Vndcregui

bus claudatur, ficut haſc claudiprobauimus pofitum abfquemageria;vcpots: quodexilla

èrgo. Quodautem lithæc analogia propor- jneginiece condicicur. Hæc veroſuplebilis
A3

tionalitaris : patet ex conditionibus , hujus etàDeo , vndepocell Deusaccidencia fuf

analogie : quia reperiturracio caufæ mareria cepeare abſque ſabiecto, "vepote, quæ in fua
Jisformaliter in analogarisminusprincipa cflentia non includunc intrinfecelubiectum ,
libus,& non folum nechaphorice federe, fed tantum illud extrinfece conorant,vttere
neque per exormlecam denominationen , minum ſue intrinfecæ habitudinis , & quia
fed loctinfece ,& fic fe habeat hæc ag (uum ctiam maceriaprimacomparacurad formam 1

recipere , ficut materia primaad fue formæ ofubltançialem , vicxcrinfecacaufa, vepote ,

"receptionem li,fecue,dicenreproporcionem :
ergo . Dune
28 Exhijs fequitur ,priñso quod ratio ingeextrinfece ad formamrcancurrunt. Ideo
caufæ materialis vniuoce porelt digi dolub-
ftantia completa refpectu accidentam , 2095
de vno accidenci reſpectu alrerius: quia vero
bique caufalicas eļl accidentalismodus ad có
crecumaccidentale cerminatus : duobusau-
rommodis accidentalibusporeh dari voiuo-
ca ratio fuperior,caufalicacis,fcilicet; mare- formas in fuasnaterias abſque vlloprorfus
tialisaccidentalis. Sequitur fecundo ratio difpolicionum appararu.
nem caufæ difpofitiuæ ordinisnaturalisvnia
vocam effe ,quiain omnibus difpoätionibus
modus diſponendieit accidentalis, vepore
njodusalicuius accidentis, & in omnibuset
idem moduscaglandi non recipiendo , fed
difponendo , & præparando ſubiactum re .
ceptiuum.Sequitur certio ,rationem difpofia
ticois,vedic ad accidentia naturalis & fuper
naturalis ordinis difponentia materialiccr,
analogam efle , quia reperitur contracta ad
effe fapernacurale, & ad eſſo ordinisnaturae
Jis à quibus nequitratio oca effentialis
abftrabi, vi ſupono ex dictis in prædica. Lalitares, ne dum quoad effectus, ſed etiam
mento qualitatis. Sed arguitur primosnama
vera caufalicasmateriæ ettâ Deoin ſuplebi.
lis;vt potêinuolucns imperfeâionem ſubic
diactuabilis, &intormabilisDeo repugnan
tcm ,fed fubftentatio, quam ſubllantia com-
plera præbet ſuis accidentibus eft . Deo fun
plebilis, quiin Euchariſtia perteabfquepa-
ne & vino fuftentai corum accidentia fepas
Tata,præfertim quantitacem que in nullo
alio ſubleco talcitur :ergo non eft illa vera
Cauſalitasmateriæ & conlequeocertuit prie
r
ma conclufio .Confirmata ;accidenseſt for
ma & actus,ſed formæ nequic conucnire cau
quæ illius compoſitionem non ingreditur,ca
formain ſe fimplex ſit, & eciam difpoficio
porelDeus:cam illius,quamharain effectum
circa formaviſuplere,illius quidem produ
scendo,velconferuando formam , verbigra.
tialeonis,velequi,fine vlla myaceria ,vel in
troducendo ilias in mareriani corporis . cc .
leftis , harum autem , inctoducendo caldeor
29 Vtrum autem Gcu Deuspoteft fuple
reefectam.caufæ materialis.extcinfece , ita
pofsicluplere eiuscaufalicacem , vices illius
gerendo arqueeiusmaterialen ſuſtentatio
nem accidencibosgaut alijs formis præbendo
breuicer à nobisdifcucictar. Duplex ocenim
modus dicendi in hacparte verfatur : Prie
mus eft Fonſecæ hic cap.citato ,quæftion.12
ſection . 1. afferentis Deum ira efle primam
caufam in omnigenere cauſe ; veomnes cau
fæ illiin ſuis proprijs polsincfup
caufalitatibles
us fubordi
acotur,ab illoque cau
quoad modos ipfos cauſaodi feclufis eorum
imperfectionibus. Vnde quiamateria caulas
compofitum intrinſece componendo illud,
& caprartormasfo {tinendo illas, & in prima
caufalitate inuoluitur imperfectio repug
naos Deo non voxo ia ſecunda,ideo cauſali
facem fuftineodo poteft Deusin geacrepri
me cauſæ materialis perfe ipfum exercere .
Secus vero caaſalıratcm.compartis compo.
nencisi, 8 £ idem alteric propoſtionabiliter
Torma, quod poteft Deus in cius caufalica
quoad munus actuandi ,& concipendi
Mab um , licec non quoad münus sofort
i e d
mandi
 In unluerfat Ariftot.Metaphy !

mandi & componendi. Suader ſuam opi.. gueadeandem panis quantitatem el idemfe
nionem ,præfactus autor , primo argumenro cundum rem atque agriquus,quatenus vero
facto ex accidentibus Eucharilliæ ,quiaD.eus germinatur ad illam ſub pobo modo ,ſcilicet,
folus ſuſtentat illa , & non medio concuplu prouterſeparaca, & fubeft cuidam modo el
dumtaxat actiuo, non enim ,ibi,interuenit ende parfa , & futtencandi,vc quod., cel
ſola actio antiqua,qua peius,in pane ca cona qadaccidentia , quae anteainferebant på.
ſeruauerat.Nequc alia pgbaaạiq fiquidem, ni, & -rangum , ve ſubiectum , qúo eius,acci
neque nobusterminuşabi fit denoboiergo dengia fufcentauatjeſt pobusconcurlus mo
concuflu materiali per inodam fultentamsis dalice.Vel poteltdici, quod clézobusqui
illa. Secundo, quia omniscaufalitas(suiam demnon ex additionealicuius,nobimodis
materialis) ed A Deo acuy coim nonſulter led fuline,exlub cracione antiqui con.
fugit conceptum enuscrcati, iga nequs Dei curfus:quo Deus.linulquancitatis inherea .
concurſum : ergo poreſ Deusſe ſola illan ciam conferuabar . Hocanim ſubtracto pec
ponere in eſle . Tertio , quià fæplere ette miraculum ; alcer ſolusremanlic ad folam en
Etum alicuius caulü elt non folum facere citatear quansıcatiscermipacus. Ad fecun
eiuseffectum fine illasfed facere & effe&tum, dumnegoconfequentiam .Multis
& caufalitaris modum exercere . Etenim modi conucniunecaufisLecundis & proce
mödüscaulàlicacis vnius generis,nequit per duncà Deomedijs. illis , quia foloDapne
modum alteriusgeneris lupleri. Sed eDeus queun o neis,immed i niate a ci, vefuvicali
genciprodu sga locasnusime
vereſuplec in calu pofito effect um c a u l n i n a v i f i ç ö r d e i c u r lo Deo
i e r g o
terialis . inmediato uequcuncproduciulta nequefufo
D : 45 30 Secundus modus eh haiçoppoſirus tincntja.fubiectiua, poteita Deo exhibcriin
quit S. allerens Deum nedum caufalicacem mare- modiate qaia-ficuciljmodiad caulas pro
plerecarsiz,
"fecæ autformæ
poſſeperintrinlecæ , fèd ncquccxcrin ximas, Vitalea., & impedibilem , ita hæc
el ad
cas
Jelitatë, idem genuscaula ,aytrer canlam materialem dicoptordincar
cauſefor cundem modum cauliligacis Suplers ipollo cialom . Ad corcium negomaiorēzmacnluple
malis, nihilominus effc & um caula maperialis.ex- re , cancum eit caufam faporiorem prættare
*t matea trinfecæ , abſqueilla facere, ioaliogenere eundem efectum numero , quem predaret
rialis, in caufalitatis,nempecaufalicateeffectiva,$ inferior,licecillum prxſec ex vialgeriuscau
eodemge quia hicmodusdicendi.vefjor. &commu- Salicacis. Vade quando Déas produxichuma
nerco aloi edanobis acceptacurcum Suario dif- nitatein Chriſti in vcero virginismateriam
purari,22,Micthaphilicæ fectioncprima,sc miwiltrapris,verefupleuit.congorLumiviri,&c.
probatur prima : oad munus caulæ mace. tamen id präNjcicalio genere concurſus, fci
rialis adeo intrinſece inuoluit imperfectio- licec miraculod , & fupernaturalis , atque
nem , vc abfque illa nequcat inuenisi: ergo quiuoci,qui li præltarecusa viro cifernatu :
femper Deorepugnat .Adiecenas,nam cau.. ralis,&c vniuocus,vtpacabagende voiuoco
talicasmaterice in ſuo concopeu includit fu ; procedensa ja
Atinenciam per modum ſubiecti į ſeu poten 32. Adconfirmacionein nego minorésAd
tiæ attuabilis per formam , vel concours ſo ex
AY
probationem dico ,cidem cnuiçaci conuenira
parcehujuſmodiſubieäi,vtfic actuabilis,lis pole etteformam & fubiecta rcfpectudiuer
cüc fe teneni materiales diſpoſiciones . Sed forum , Vtcadcmaoin , quæ cl farmacor
habere fe per modum lubieâi, fiue porca. poris organici,eſt ſubiectum refpeétu girdig
diæ actuabilis,fius diſpoücionis illius citim : & cadem quanticagrefpeétu fubilancix cora
perfcctio Dco repugnans: ergo . Suguodo poreæ eft formadansilliçlie quantum , &
non minusrepugnat puro aëtui lub ella for- reſpetty aliorum accidentium elt fubiectum
mit, quam puræ potenciæ actuarc aliad fuo cipaliteede
proximelufceptiuum.Sccüduatguituit prin
quocunquodicitur principaliter
bicctum , fed materiæ primæ quæ et para
pocenta repugnat actuarc aliud per modana ratio fuperior,debue dici & ratio encofralı
formæ propterea,quod eft in fummo porcos ter inferior, ſed do lubllaggia completa dici.
tialicans:ergo etiam Deo , quieitpurasac- cur per prius,ratio (abflanciæ & r racio entis;
tus repugnabitſaltinere formam ,aut illi fub quam demateria primaqueeſt fubflantiain
effe ,quiae tın ſummo actualitátis. completa:crgo etiam deber perprius dicide
3r Probacur foluendo argumenta con- illa quam de la ratio cauce magerialis quæ
trariæ fententiæ, quianon conuincunt . Ad ertinterioreſepțialicerad rationce kablan
Primum enim . Refpondetur ocgando ance . tje
tjæ , velfalıçmad rationen enţis . Refpon .
ccdens. Ad probationem dico , quod Deus detur prenotando duo , fcilicet in analo .
Tuſentar quiquicacem medio concurfu non gis aliquando adalagaram minus principa.
materiali, fed actiuo qui quatcnus aorminas de ineile entis, per prius nomen & ration
:
mo mem
 3 25 Libri octaui,Oulat.Ill.Artic, 111.
nemanàlogam fubire. Vride iuftitia com caufæ materialis analogatum ,
..
mucatius quæ in eſſevirtutis elt ignobilior, Ad'hoc argumentum refpondensSuarez,
difputat. 13. chara'fection,1z.afferit tria .Pri
quam uniſericordia, & quam pænitentra per
priustamen rationem analogam iufticiæpar mumelt wateriam cæli exerceredaplicein
ticipar „ illis enim tantum lecündüm quid. ? caufalitatem alteranrint actoelte micdiavuio
media productione for
Huic vero ſimpliciter conuenit-ratio iufti- * ne ,alrerar infieri
Tix . Rurfusquotids ratio fupcrlörnon del. **m#slita vrinfieri, & infacto elftdependent
cendit ad duo analogata per aliqgam ratio- forma ab ipfa."Secontumelt production m
nem initer modiam ; fed aliunde poffe cunc **Celi'nonelle omnino limplícem , fed confla.
rationem intermedia in conuertire per prius Tiexdupliciactions altera admateriam :al.
t
ei,cui ratio fuperior conuenit per poſterius, Taadforrix introducționemtermináta.Ter
& econtra, vtin cafu profito , quiaratio wise stium eft' nihilotinus totain celi creation
tucisnon deſcendite idftitiæeisdefficiene
ricordiamedia raridhtedpenitentiam
& wife- plicem
nem'dícıillam pårtein& inſeparabfl
fimplicein indiuifibiléinlier,quiada
con
1 terconuenientifedmedijsfüisdifferentia . tinet
libus rationibus ' Idéo virrutis elspo Sed bäc folutio defficit , prigio quia iam
teſt per prius conueñire quibus ratio analo. fupra probauimus caufalitatem načeriz in .
gæ iuſtitiä per pofterius conucnir. Quo ſus fieri & infatto effe,non effe diucrfam , & neu 1

poſito diftingo avaierem quando ratio info tiquam effe agentis productionen . Secun
riót en vniuoc
quatenus a'y-téléltencial
comprehendit "lyb Ye
inferior do',quia
iterverumque vna& cadem actio timplexpotelt
ad coelum & ad eius partes rernyinari . Ita ve
analogacum concedo3: Lecus Wero nego fic creario cocius & concreatio partium :er--***
illam , & quia ratio cd 412-bheacorialis; velic gofruſtanea chilla a tionum dialdio. Ante
eft análoga; & aliasratro entis hotrdeſeco- cedens :nain creatio'terminatur adea,led
dit porcillam ad fabnaociam completamfi ellë totius cæli cft vnam & fimplex :ergo & ***
quidemilli corüerit enffimpliciter; & caa creatio . Tertio termibu'sformalis cum quo !.***
fæ materialis ratio fecundum quidsper ha. identificatur creatio cæli , non ell maceria ,
bitudinem , fcilicer ad materiano : ideo licet & forma diuiſiúc, fed vt ſubſuor eidem effe,
per prius fubeatrationem eatis , & ſubſtans & cidem formalitatitocius:orgo benc pocelt
fiæperponerius poteft fubire rationem cau elle cadem actio licetcumluo término cota
fæ materialis . li & formaldıdentificeror. Quarro quia poft
23 Tertiò argüituir,ignis verbi gratia,ini quam illæ a&tiones gaudent luisJininais
gencre caufæ materialis præceditcalorem ; entiratibus , licur rorinini,con quibus iden
coco ; ergo calor s'vcoco quieſ difpofi- rificantur,non eft cura Dco non poišint fc
tio ad ignem nequie præcedereipluid ingem feparari. Quinto, quoniam fequeretur for-.
nere cauſe materialis , & per confequens mam cæli fuitle'eductam de porcntia mace
caufalicasdiſpolitionisnon eft caufae mate : Tia : nam ad huiüfmodi eductionem ( yetom
riális Pacer confequentia , quiaimphcar mon . videbimus ex codem autore ) facelt
idempræcedere alíud & præcedi aballlo in formam product dependenrer a materia cx
codem genere cauſes Refponderar negan- Vialteriusactionisproducta & prælupolica,
do confequenriam , quiagbandogenus cau- & hoc contingeret in nostro calu :ergi.
faodi continer fublepluresſpecies ſubalter 34 Vera igirurfolutioeft, quod materia
Das , imo quando elt non vaiubcum led 'coeli media vnione'caufar ecmpolituw per
analogum fuperius quale eft effecaufamma modum componentis, &c per ciodum recin
terialom refpectu mareria Cubitahtiæ & picntis excrccr caufalicarem in formanifuf
difpofitionum beno poreft ,'idem præcedo . encando eam , ficur de caufalitate mareria
re aliud & præcedi ab illo. Quia non eſilla 'corruptibilium dictata eft . Vado ad for
präcedentiamurua in vno eodem vniuoco mam argumentinego antecedens.Ad pioba
modo caufalitatis.Ex quoargomentopotius tionem dico , quod forma cæli dependec .
probaturquarta concluſio , quam imprabe materia infieri, & conferuars, non quia fieri
tur tertia . Vltimo arguitaryniaru materiepri vnius fit diflinctum à fieri alterios, & vrlic
mæ corporum coeleſtiain non conuenit per diſtinctum dapcodens ab illo(veputauis Sua
prius caufalitas marörialis : quia illa 'nullam réz) ſed quia calis formafuit producta in tali
in formam.cæleftem exercer cauſalitatem mareria ,& modo in illa conferuatur media
quidem neque tafieri dependetab illa cum vnione,per quam in illa femelrecepca fuſté
produ & x lintambwecx vi eiuſdem cæli pro tatur.Sicur intellectus depender ab anima in
du & ionis: ergo fuit quarta conclufio in qua genere cauſe marerjalis luftenrantis,licerex
docemusmateriam primam elle primarium viciuſdem animx creacionis facrit creatus:
QVÆS»
 In runiuerfant Ariſtot: Metaph.
cópofitigam ,co quodficut actusprimus mace
QVÆSTIO IH . fixhabethos duosredpoftus,fcilicet fulcops
quiad formam ,& compofitiui, an compoli
De natura,que rationeatquccauſa tuni pica formahos duosdebe haberarekin
litate cauſæformalis in biarticu formaciniaçtusad materiam ,& compolitiai
..

ad compofitam , & quia duplici caufalicacio.

a losdiuiſa..
**
ARTICVLVS I.
Anratiocaufatidi in a &tuprimofor ergoperidipfum conßicuique caufafar
lis.intrinfeca, kurſusnamn forma:playaca, &
maliscaufce;'ſiteſſeaclum införa inzrinfeca,daplexeft,alia accidentalis,vt al
matiuum fubiecti:
N hocarticulo duplex verfatur fen
centia l'rima aferit rationem cauſar
i fornæ in adu primo eti ? biectum , & habet compopere laun.concre
ipGustáticarem, vr includerein exiftentiam .
Ica vr'exigencia formæ ingrediaturraciorem *
formatemaatuspriinillaniconſtituentis in
cffe caulie formalis, quia non diſtinguirur ab
illius encitace. Condicionem vero caulandi
formx': eflepropinquitatem illius ad mare.
tiani, arque diſpofitionesquibus maceria dil
ponicur, & à proximacur ad formæ ſuſceptio
nem.Ita Suarez diſputat, 15.1e&t..
* Secunda ſententia aferit formam confi-
tui in rationecaufæper hoc quod lit actus ter
ininans, vequo, generationcăiper queniad
quod fit haber efte: Ita vt rationefoliusfuas
Combine tiiäcipiun , neque ipfi
cxiftac,auc præuia dir cotitas forma con exit
tentia.lca docec Soro, lib.7.Philico ,quæft.3.
Sed quia Soco cantimvidetur- failla loquum
tus de fornia informante per genoraiionen?
naturalem in materiamintroducta.Idco alij nes formæluprarelate : namello.carminum
Tacias racioncm formæ accipientes dicano
caufätis formalerielle illam queel princi-
per
piun effendi. Vnde folcdiffiniri formar
actus per quem res in aliggo el
ſehoc,quodfit
ſpecifico coſtituicura Hijs fauec Caietanus
quir.part.
hurrait forquæl. 12. artic. 2 ~ 5.abeuidentiam
a 12:30principium eflendi,&
+
quam habçchwufinodi forma, duplex rätumn
rcfpectus ex parteadus primi debcr COFTCC
pondere in quo illa duplex caufalitas prælia
beacur, quam articulo fequérıdeclarabinus:
forma
bedo,& quanuiras , alia Cabltansialisa: vt form
ma hominis,v.g.animaracionalis,vcriufque
racio cooltegtigą odt,fuafenficag.guia per
illam habecinformare, vna quæqusdum ſu
tum ,fiueaccidentale,lue:fubſtanuale: ergo
nihilamplius ad caufam formalum defiderar
tubiedi informaciua,
tuini entias que litfubie
& alicujus cocius componeda. Daigda,quia
formaintrinſeca condiflinguitur ab accļa :
ſeca qualis eft idea,Sexemplar refpeétuar
tificiaci. VadePhilofophus. Philiço.ccxté
28,air deſcribeos , & fimuldiuideasformanı
effe fpeciem & exemplum lucescoplardo ,
potahs aliam ejle fagnamincrinfecam dan
tem effe fpeciácum compofico , &alteram
menfurancem artificiala led di
extrinſecam
Ninctiuum illius ab illa non c014ed njia
quia illa aſ informatiu lubiceti Psgiorgia
fecam falipſius cradicionem , fecusvero.illa .
etiam differunt, quia'ifla compoligiua eft
ålicuius corius per Hecvero nullius.com
potiti, UCCOT ingredifur: cr
80. Denique quia hoc explicanțditfinitio
quo generationis danteny efe fpecificum ,
ſiueeilea: Qujn conftiruentemromantiquam
incerto effelpecifico : idem eltatquele ip
La dara fpecicin reis hoc etcellentiz;
propter quod à Philolopho farma ( xsvia
dimus.) nomine fueffectus,( ideft pecies )
fuit appellata led dareclic ellengia forma,

catenus effentiam diuinam efle formam :- lirer prouenitexhoc quod ell actus intrinſa
Hei telligibilem intellectus ibeati quatenus eſt ce asiaans ſubiectum cunillogue.compo ,
incollectionis,ficat forma eft prin
principio hensynaminatyramillo elle.lessifico,gaude
cipi :elen . un di iem.ergo in hoc cohliftit ratio tormix flug
2. Refp.dicendum primo .Rationem co cauſæ formalisRhifice & iaerinſaçæ in aciu
Quid fit Nitucbtein formalein caufam phificant& in Primo conſiderata
ratiocau
triðrécam ; cffe ,enticarem informatiuam fum 3 Dico fecundo exiſtentia non in
ficforma
Lisinerin bie & o permodum parcis compofitiuæ.Hæc Greditur huiusa &tusprimi.coulticuciooema
conclolioprobatur quoadfingulaspartes.Nā Suarez , & probam
Hæc Giacuicur contra, Suare
fefe. Cautaformalis intrinfeca & formaintrinfeca eur ; nam oanis actusprimus præcedit los
peridem conſticuuntur,fedformaintrinfeca cundum , & eft caula atque principium
confiruirur adæquate per entitateni infors illius , fed exiflentia formæ , Ocque pia
madeam ſubiecti , & compolitirefultantis cedit exiftentiam compolisi, aequecitcaufa
illlüsi
 Libriottani, Olæft.V.Ärtic,II,
illius : ergo.Minor , quia priusexiflic com : nemcaufandi desideratur aliqua conditio,ve
rationis princ
, . orma,vo pore cuiex vi gene à proximatio , & propinquicas,caufæ ad para
{um ,ſiue ad affectum quz in caula cfficient
tibus.Ethæc caufalis eftvera ,quia totttm exif fit per aplicationem phịticat & locateur
tit,partes exiſtunt, & cum exiftentia totius gentisadpusfäätinfināliperiaprehenfionem
fiteadem acqueformæ, vt fuolocooftende- proponencom bonum appetini, in caufa ve
1
mus,nequithæceffe illiuscaufa, quianihilpo ro materiali, & formali intrinfeca fic medijs
* caufalicas formæ incrinler Onfirmatur,nam
S.
difpofrionibus quibusmateriafiçapta adfor
cfi vt Aatim vid mam ; & formas propinquaeniaremæ ,habér
debimus informare materiam , & compone. igiturrationem conditionis , non autem ex
re curhilta,perintrinfecam hoc ex parte
ditionem at točum Kóc *Formalisjaucad illum reduci; quia difpolicia
rentia : ergo ad eiuscaufalitateti'non con ( vediximus) reducitur adgenus caufæ mare
cutricexiftentia.Minor parer in generatio- rsalis, &z difponere marcrianietconcurrera
neignis vbiin ilfo prioriin quoformaincela materialiter ad-forman , quæ non più in ma .
ligieter introduci itimateriam intelligitur teriam difpoliram introducitur. Quodadı.
ciuscaufàlitas',& completus actus primus cas terminam generacionis formaleni ella
agað táliscaufálitas emanat, & nondum in-. formam , & gencrationem terminariad elle;
telligitur exiſtencia'forme, aur compolici: ac proinde exiſtènciam ingrediccravinum
fèd tahin quathilftz'intelliguntur in via ad forndalem generacionis, ſaltein ad illiuscons
exifténdum .Quod adhucmagis perfpicuum plementum ,vel conditioriem .Rufpondetur
fit in Chrini humanitate, cuiusforma,ideft, quodcerminus formalis generacionsentform
's
animärationalisi'vc præintelle & a afümptio ma quoad fuamentitatem , ve macerie vaia
niadelle hipoſtaricum informayitmareria, 40 ; fiue elle ellenrix'a forma proueniens
+

& compofuithumanitatem , & tamen vtfic ve præuenirexiflencianr:quia camco exiften

præ intellectanon habuit exiftentiati,' quia tia ſaquiturad formam eſtque illius cifectus
nullum habuic effe nili.hipoſtacicům Verbi ſecundarius cciamelt cerminus fecundarius
diuinr, quod per alumpcionem , & non ante
#t
generarionis &ccreacionis, cliquc quædam
illi aduenit. conditio formæ ad fuam caufalimen coaco
Dico tertio ,rationem caufà formalis micansin codem inftantiin quo , 1100-tamen
fod ne , viabftrahitab sntrio incrinfeca pars, aut'complementumprære
podi
& fit quiſirum in caufa formaliad formalenz cault
prikciptaña,quo aliqua ras actuatur;determi licarem exorcondamns
natur; & in cffe fpecifico conftituiçur.Parer
hæc conclufio ,nam D.Thom.i.concragen- ARTICVLVS II.
tes capith51. hac ratione ait effentiam dicia
nanieſte formam intelligibilem intellectus
, quia licetnoninportetillum ;a&uac UAncaufa
beati
tamen’llani, perficit ,& determinar adfpe
litas formie intrinfecat,fit
duplex :altera admateriami:altera,
ciem operacionis calis;ergo Ecquia ratio for adcompoſitum terminata y otra quod
mæ,vtfic eft cffe principium formale,& fpe
4

cificatiuüm ,ar hiüius propriü eft effe id aquo fit vtraque?

sesaccipit (pecieni, & in lpecifico elleconce
tituitur.Vnde & formaperactuni ſpecifican N hocarticulo duplex verfarur (en
di diffinitut,vt dixim'uscrgo.Denique id pa
tet,gant tacio caufæ formalis eft illa , qur ab
omnibus caufis formalibusabſtrahirur,&in
TESceutia :Primaacgår forma caufali
tarcm circa materiam , & folamreč
pecta compoſiui concedit illicaufalicarein,
qua omnescondctiiiint, red onines cauſæ for Ira maior in 2. diſtinction. cicata, quiparicer
males tan extrinfecæ quato intrinfecæ conus de forma arque demateria quam protulit len
niunt in hoc quod eft efle principium ſpeci- tentiam ,cui fubſcribe Suarez ,dum locofu
ficatiuum ,dans le ſpecificumreiſpecifica- aferis nullam
elle,
cxcrcet
in materiam caufali oma
tz , & hædeſtratio qut ab illis abftrahitur: er
go hæc ratio caufae formalisvelic. fed folum incompolicum illaingne in vnio
tioDico qua nondifpof
fine tertio itionemsin, licetf
ad forma CCRaint'co
nd ndi nis inodo cófidcre . Secunda alérie duplicem
elle formæ caufalicatem , alteram in måte
tamen tenent le ex parte caufæ formalis fed riat , & alteram incompoſitum terminatam .
ex parte caufæ materialis' Explicátur hæcc8 Tta Soto quæl.z.citaca ż.phiticorum ,Conin
clulio; nam ad omnem caufam prærer ratio bricentes ibidein ,quætt 8, arcol, & Fonſeca,
in
 In vniueſaim
r e Criſtot. Metap .
in hoc lib.quæft.r. capitis fecundile&tio 3. caufalitas. Itacanļaformalis didingaitur in ip .
& quæft.z. lect.2, inatsignanda autem hu-
:: .
juſmodi duplici caufalicare , & effectu for-
. :
mæ.Variantpræfaci auctores. Namn Sota aie
confiftere in hocquod forma informec , &
. .
componac informando : illias quidem caula
litatis ( denocans) cerminum effe nareciam
informácam. Huius vero elle compoſicum .
Fonſeca vero aic eſe actuacionem.mare-
riz, caufalicacem forma. Erillius effectum
elle materiam ve actuatam . A quo parum
aut nihil difentiuntConimbricences, quaa
tonu's dicunt conlillere forma caufalica
tem in eo quod aduec , & formative excolać
materiam .
6
Refpondeo dicendum primo, for
Cauſali- mam duplici gaudere cauſalicare , & in ma-
tas for- teriam , & incompoficum , fola ratione di-
me exië Itinéta . Prima pars Itacuicur aduerſus, au-
ditur in
materih
chores primæ lencencie, & probatür , pria
mo : mani forma cauſar informando & funt omnibus formis, comenire quoque est 16m
& incoa compoñendo At informare ; & compo-
pofitum . nere duoactus ſunc faltem duabus cuncepti-
bus ( curatione diſtincti, vc pore, cum termin
nis non finonimis fignifficeorur, Et quia di-
uerfis terminis diuerfa habitudincs correc
pondenc.Cum igitur alius terminusfit infor
mationis,fcilicec materia . Ec aliusconipofi•
rionis,fcilicetcompofit um.Ipfæ quoqueha figuifficat vnam fubftantiam fimpliciter : fed
bitudines informacionis , & compofitio nis
diuerfæ deuenceffe falcem diuerfitaceratio-
nis. Quod autem fola catione diftinguarur.
Parec,cum quia in materiæ caufalitate ſolara
tione aliæ duæ habitudines diftinguntur. Er-
go idem dicendum hic ; Liquidem raciones
ibifactae pariterdc vtraque cauſalicace cona
uincunt. Tum etiam , quia caulalitás formæ
aur in vnione , auc in ipla formæ traditione
conflit . Actam vaio , quain cradicio ynius
fimplex modus elt cum caticace foru identino
cifficatus: ergo Dico fecundo . Probabi-
le cft hanc caufalitatem non in aliquo mo-
do vnionis ex Datura rci diftincto à foc072
confillere . Probabilius tamen eſt oppo .
fitum . Priną pars huius conclufroots flam
ruitur , pro Caietano qui prima pacte ,qux-
fion.76 . articul. I. $ . Inrefponfione ad ſex-
tum , ale.cauſalicacem formæ intrinfecè con
filtere non aliquo modo incer materiam ,
& formam mediance ,fed in hoc quod eft for
mam darc effeformaliter fubiecto ; quod ni-
hil eft aliud quam ipfam efle actum labiacti.
Verba aucem Caietani, ne aliquis de menre
ciusambigus lic. Hæcfunt. Brexiter dicitur,
quod quemadmodum caufa effe Elina HY
an afium primum ,fcilicet formam , quc eſtprinci
pinm agendi, & in actumfecundum, qui eft eins
329
sam caufam formalem , & eius caufalitatem for •
malem que nibilaliud eft quam ildre eflc forma
liter fubiecto,quod nihilaliudeft, quam attuali.
ter eſſeid,quod fubieétum eft fubftantialiter; vel
accidentaliter. Et quoniam wnio fundamentalis
anima nihil aliud est quam caufalitas formalis
ipſius in corpore. Id circa licet vana eſt queſtio
de caufalitateformali. An fitfubftantiavel acci
dens,ita de wnione. Confiat enim quod caufalim
tas formalis est velucoperatio per modum allu's
Secundiipſius caufæ formalis. Et quoilnibilfino
pra camfamformalem addit, nifi iplanforman
ce actumfubie£ti, quod non eft ipja forma; ne
que ipſuin ſubiectum neque aliquod'ensmedium,
quia ejjei proceſus in infinitum ;ſed eft inbre
Eum & forma in effe talsindiuiſae|le.sex fubie
& tum effe,fimpliciter,velfecundum quid talifor
macca Ec pacis interpofitisfübditidem Ca
Jecanus in hæcverba.Et quoniam communia
ceſſe anime intelle&tiue : pride adquæfieurde
citur , quod vnio ifta eft caufalitas formalis
animæ intelle & iue reſpectu corporis , que est
dare effe formaliter,co cum dicitur, ancest luben
ftantia vel accidens, dico quod proprie laquera
do dicendum esſes,quod eft causalitasſubstantia .
Tamen voquerenti (arisfiah. Dicabut qm04 von
vnamin alia,ſciliart forniam inmateria.Hacte,
nus Caietanusia lualenccacia qüslicce alle
rac caufalicacem forma in vniane conllte
re , negat camén hanc vnionem elle ine
dium aliquod ens à fornia ex natura reidi.
Itinctum . Poteftque explicari exemplo bu 轉
manicacis afuinpeż. Que media vnione có .
Iticuit Chrium in eilchominis fpecitlico.
Nec tamen illa vnio olt modus diftin &tus ab
humanitats ,fed eftipfalunianias peractio
nem vniouao ) Verbo diuino coniunta vt ex
plicat idem Caiccamus 3. p. quæft.2 . art.7 :
& art.io. Limilicer vuio forma eftipkufor
ma per actionäin vrijdiuam in labiectum in
troducta. Sed qüod licec buces policio do pro
babilis ,opalita tamen quæ cauſalirater for
mæ in modo vnionis formaliter diltiacho
conſtituir probabilior fire
5 Prabacur prima,quia perquaslibet ac
tionem vnitiuanpraduciturin extremis.vni
cis aliquis modus ynionis proportionalisa
fubftantialis fi fuerioc anabo extrema fub
ftantialia , fue accidentalis, fi alterum illo .
ruri fuerie accidentale . Ergocum gencra
cio compofiti tam fubftantialis ,quaracci
dencalis. fic actio vnitiua , dcbet per silam
produci aliquis modus vnionis liuc fub
ftantialis , fiuc accidentalis. Secundo quia
forma
 330 Libri octauiOlaf. V.urtic. III:
farma vt vnita dicit aliquid quod non im. producendum principaliter aliquem effe
porcat ſolitarie ſumpra. Quia ve voica come čtum ſpiritualem . Sed cum reſpiritualines
ponit , & actuat atque informat materiam quicidentificarimodus marerialis.Ergo not
quod non haber ſeparata, & focundum fe. datur falis modas vnionisanimæ fuperaddi.
Sed hoc de nobo importatum poquic effe 31 ,& G in anıma rationalinon requiritur,ne
ail vnio : ergo. Tertio.quia forma, verbi que in alijsfornis.crierequiſirus. Non inquá
gratia anima racionalis elt indifferens vtfit hzc obitant . Nam ad primum refponde
vnita , & non vnica , & hancindifferenriam tur neutram mutationem fafticere ,non quia
haber defe. Ergo per aliquid fuperadditum dem primam , quia ante reſultantiam tom

tum
collitur hæc indifferentia quando eit voita. tius compoſici , præ intelligitur forma vni
Neque'valec dicere quod collcur per fo « ta . Ideo enim reſulcat compoticum , quia

amen
a, utfitum
m
, =minut

lam actionem generantis vnitiuam . Nam e eius partes vniuntur,& vna componit cum

is
hianbſeece

v, elalique
ur
bec

r
ionma
ipfba c

caufa

fund

de p r i o r

el od
actio litcranfiens , & -productio altera. Sed id quod eſt polterius nequic effe

o
cum
rdaet
actani

elleErg
fit
po
d

qu
teura
in"

non
quo
intr

.
tran
com

ad
anima fic vnita , nequit proucnire ex eo,
manec intrinſece infitutaca. Siprimum ha fo , non ſecundam , quia 'anima racionalis
beo intentum quia illa intrinſeca immura . in quolibet tempore poreſt non eſſe vnita,
tio ab aliqua noba., & fuperaddita formali- voli crearetur ſeparaca, & quãdo egreditura
tare debet prouenire . Si fecundum ſequio corpore. Igicur quodlibec tempuscft indif
tur quod anima manet poft actionem ge- ferens ' , vt in illo fic vnica ', & non vnita,
neratiuam hominis eodem modo fe habens aliquid ergo amplius requiritur præter teim
& perconfequens non vnica .
ficus ante tem pore , & non in
poris cerminate licin hoc
Nam eadem res abfque fui mutatione ne vnita , & quiaad
guit denominaciones realem , & abfolu- ſubeudam denomiðationein realem , & r ab .
tam ſubire quam ante ſubibac , & talis eft folocam non fufficic Cola temporis mecanis
denominacio vniti:ergo. Ex ijs fequitur for- tio licet fufficiat ad fubeundum nobum roka
mæ etiam duplicem effectum correſpon - pettum rationis. Vndefallani exiftimofen .
dere', compoſicum ſub racione totalitatis, tentiam Gregorij in z . diſtinctione 28. ad
& materiam ve actuatam cxpertem anti- 17. & 18. Valenciæ tertia parce , quæſtione
quæ potentialitatis, atque carentiæ forma fecunda , puncto 50 Aliter ergo, quorum
a & uancis, & vtrumque claudi in toto ma- alter ad faluandain.denominationem voici
terialiter fumptoſecundum omnia quæ in- de pobo aduenientem humanitati Chriltis
cludit , Cavialitatem canes fieriquam
que arc fufficerca
in fa & o eſe in ynione conglere , quz ve 9. Ad fecundum ncgo minorem .Adico
terminatur ad materiam informatio dici- cuius probationem variæ folent aſsignari
tur , & vc ad reſaltantiam totius terminata folutiones , quidam enim dicunt modum
dicitur-compofitio per modum actus. Vnionis anime rationalis elle matcrialci ,
8 Neque huic deciſioni abftant , quae & nihilominus idencificari cum anima (pix
aliquibus obſtare videntur. Nempe ; quia ricuali : Alij autē vt Suarez como ſecondo;
ad faluandam mutationem & tranfituin tertia parcis difputatione44 , lectrone tertia
illum quo anima de non ynica fit vnita ſuf- dicuat modum illum effe fpiritualem , fedà
ficit mutatio facta in toto compoîto qua Solo Deo , & non ab hominc produci. Sed .
tranfit de non elle , ad effe, vel fufficitlo prima folurio reicitur argumento facto, quia
la temporis mutacio , Sicut ad faluandain forma ſpiritualis noquit cum modo mate
mutationem qua humanitas alumpta de riali identificari , & efle ſubiectum illius
non voita verbo facta eft vnita , fufficic per modum permanentis.Seconda verodef
( vtmultis placer Theologis. vel torius ficir. Tum quia eft conrra Diuur . Thomäng
perſona Chrißi compolitæ noba retule qui do potentia quæftione torria , articulo
ancia- , vel fola temporis fucceßio: Ro- nono,ad ſextī, 21t quod bomo generans eft
fus, nam modus rei idencificatur cum ip- cauſa vnionis aniniæ rationalisad materiam .
teriam nequitidentifficari cum illa : ergo . Tum eriam ,quia omne generans debet atin
Minor paret quia anima racionalis eft fpi- gere formam , vel producendo illam , vel
fa re , fed vnio animæ racionalis ad ma- vniendo eam maceriæ ,vr caufa principalis»
ritualis , & ifte moduselt corporalis quia fifueric generans principalo. Sed hono vc
caufatur ab hoinine generan co , quien ages cauſa principalis generat hominem : crgo yo
corporeum , ac per conſequeos incapax ad caufa principalis debet attingere animam
xation
 Invniuerfam Ariſtor.Metapha
rationalem , non quidem producendo illa
in effe,fed vniendo eam matcrie: vcraigi
cur ſolucio cit quodillemodus vnionis a-
nimæ rationalis eft fpiritualis , & poteft
cauſari ab agence corporeo , non quidem
vt agente propria actione corporis ve lic:
ſed ve participat aliquid de caufalicate &
modo operandiagēriū fpirirualiū ſuperio
tum quibus fubordinacurın taliaccione, a
enim ex hac ſubordinatione et potēs cau
fare finemotu fpesa alles vtdo
cet D.Thenpol.4. & 9.3.de potentia -r.
S.nihilmirüquod ex eadem fubordinatio.
ne guã participac homo præ alijs proprer
animam racionalé pofsic modum fpiritua-
lem in anima gemici producere
ARTICVLVS III.
An rario cauſa formalisde omnibus an-
numeratis formis Yrimoce dicatur ?
Nhocart. facilem determinatio .
saem aſsignabinius , fuppofita ea
" I quam art.z.quæftionis præceden
cis ſtatuimus , Ratio enim caufe formalis
quoad modum abitrahendi à fuisinferiori
buscũ caufæ materialis ratione ott parifică
da:pra cuius declaratione fequêçés llatuo
conclufiones.
Datur Prima lircaufa formalis vi fic compara
inter
ta ad excrintccam & in crisfacamanalogi
omnes
ce dicitur analogia proporsioits ,patet pri
cauſas ma pars.quia quando alquaratio cooue
forma nic Dco & creacuris ncquidici vniuoce:
lesana led analogice cancum porcit prædicar de
logia illis li proprie falucene in viros;vedocet
propor D.Th.1.p.9.13.ar.boled ratio caufiz forma
tionis. lis falvatur in diuin. & in creara natura ,
proprie, quia illa proprie ett obiectü cog .
nicionis & volicionis ,& vnicuran rarione
fpeciei incelligibilis incelleétuicrearo ,
eft exercere propriemunus caule fornia-
lis excrinſece ,in ordine ad cogoittunehęc
vero proprie crā informac & ſpecificar:er diucrla..
go ratio caule formalis ve lic dicta de veraSecunda pars pacet , quia/cam in fornia
ſubſtantiali, quam inaccidentali,Idluacue
que analoga eft. Cöfirinatui:nā ratio cau .
f& formalis(ficut & allerunt caufarum )de
fumicur ex caufalitate formali ad qua dicit
manifelta ex probauonibusfactis propria
ordinem :fed caufalitas inçrinfeca & cau .
falie isextriofecafune modi per lo primo maparte conclufionis.
diuerli quibus athil vniuocü poreil elena
cialiter conuenire cazila ficuntrinfeca in-
forinatio học vero excrinſeca ſpecificacions
an inuoluity
illa perfection
hæcvero e & caufalicas
quia eft dependeciexemplaris,86
331
menſurx à cali imperfectione acque depen
dentia vindicarur :ergo.
11 Seconda pars patet : quia analogia
proportionis inieruenit vbi rario per no
men ſignificata filuacur propriè & fecun
dom formalem prædicationem in vtroq
analogato.Sed ratio cauſx formalis falua
alii proprie(vedictum citam in formain
trinſica ,quàm in exérinfeca licet cum qua
dam proporcione:ergo .
Dico fecundocaula formalis comparaa
ta ad accidétalem & fubftantialem intrin
f - cam analogice dicitur analogia propor
rionis , & per priusde hac quam de ill4.Pri
ma pars probacurinam racio entis eſt fupa
rior ad rarionem caufe formalis incriofe .
cx & dicituranalogicedefublatia & aca
çidenti: ergo eciam& racio caifa forint
lis quæ eft fuperior adviráque & inferior
effentialiter adens. Conſequentia pausat:
quia implicae rationem analogam media
aliqna ratione volunca eſcocialiter inte
riori defcendere ad (ua analogara . Secan
do :quia pusio cauſx formalis ex cauſalica
te formali , velpor:us ex ordine ad illam
elt defumenda.Sed caufalitas formalis for
111z ſubitantcialis eft talis fimpliciter vepom
te qux dat effe fimplicirer,& componitro
tum per fe umpliciter.Secus verò caufali
cas forinæ accidencalis, quæ cantum dat ef
fe fecundum quid , & componit cotum ac
cidentale :ergo non eit vniuoca talis cauſa
litacis ratio , & confequenter neque rario
caufæ abilla defimpra voiuoca erit. Deni
que : quia ſubitantiali enti & accidentali
nulla ratio vniuoc. effentialis pocait con
uenire præfertim quæ fit abfolura,vel non
refpicieos aliquem extrinfecum termina
cruſuem rationis : led rario caule formalis
intruficæ nihil ciaſdeorracionis refpicies
quia rantum refpicit caufalitarem forma
lem vilic & eius effectum , qux vniuoca
non fant & alias est effentialicer conue
niens ſubltanciæ & accidenci: ergo nequit
effe vniuoca.Maior parec : quia ſubftantia
& accidens femper& vbiqua func primo
rario formaliscaufæ ,fecundum prædicam
nem formalem . Tereia verò relinquitus
12 Ex dictis fequitur rationem caufz
formalis dici analogice de forma natura
locx fupernaturali:& perprius dici de cau
La formaliintrinfeca ,quarn de cxcrinfeca,
incer excrivaluças verò per prius dici de
FE alla
332
Libri octaui Queff.111.Artic.111.
illa quæ datur in Deo,quã deilla quæ fal- perfe&ionem:antecedens probatur, mul.
tis: primo : quia Deus vnicur intellectui
uaturin crearuris.Declarantur fingulæhu
ius corollarij parces. Prima quidem pars beati in ratione fpecieiin intelligibilis:fed
pacec : nam vc fupra iaminfinuamas enti fpecies ell formainerinfeca intellecas,re
natarali & ſupernatural (cum lint diuerfi ducens illü de potentiaad actâ primâ in.
ordinis, & magis diuerſa quam fubitantia eripfecú immutantema iplum incclle&ū...
& accidenseiuſdem ordinis) nihil vniuo- quia D.Th.z.cötra geo.c.51 . dicir diuina
cum eſſentiale poteft conuenire. Secon- effentiâpofle effe forma intellectus creaci
da parsprobacur , & declaratur:quia ratio in genereintelligibiliü & li nullius pofsic
cauſe formalis abfolute faluaturin forma effe forma in effephiſico,Forma auté incel
intrinfeca videturqueinfuo concepcu in ligibilis intrinfeca eft intellectui, & fi ref
uoluereimperfectionem ,propterea enim pecta intellectionis extrinfeca fit. 3.quia
Deo repugnar effe : primam caufam for fubfiitencia ,& exiftentia Verbi divini,vni
malom jatrinſecaminelle encis ficutpro- ca fuerunt humanicati in genere cauſæ for
bae D.Thom.l.p.q.ziarcic.8.contra duos malis intrinſecæ:ergo. Antecedenspatet
errores, quorum alter ponebat Deum effe hacratione,illud quo aliqua res perficitur
animamripium
mundi : alcer verò afferebat Deữ inerinfece & eſt in a &u , & quo operacur
al formale omnium rerum eſt forma intrinſeca : fed ſubliftêtia & exi
,
fumma autem rationum Divi Thomæ, ftentia funt id quo Chriſti humanitas per
hac'eſt: quia quod eft primum efficiens, ficitur,eft in a & u & operatur ve forma:er
per fi primo agens vt quod , & primum go.Mai.patet quia perficere & effein actu
CA $ in participatum nequit elle forma & ä funtactus formęintrinfecę,& quia anima
fortiori nequemateria vtpote cũ forma in etid quo viaens operatur,probas Ariſto.
trinſeca debeatdiſtingui à caufa efficienti elcs zo de anima text. 4. quod fit forma.4 .
Lui &non fitagens vt quod,peque ac pria Deus poreft vniri caufæ ſecãdæ in ratione
mumsasin participacum,fedDeus
1cfficiés,age eſt pri
ns vt quod, & ensin part ici. auxilij:ſed cuncvnireturin
intrinfecæ inef . Mai.ad
fe rerurin ratione mic
formę
pacum ,idel ,poreilenciá : ergo nequit eſſe ticar amulcis Theologis , ve quæftione ſe
forma intrinfeca cópoficionê ingrediens quenti videbimus.Cófirmatur 1.Deus po
totius,autinaceriæ ex quo liquec D.Tho. teft fuplerevicē cauſę formalis intrinſecę
pariter à Deo excludere formalisate;ma- & non niſi gerendo munus illius: ergo.
terialis cauſz rationem proprer imperfe. Mai.pater:quia poteft fuplere vicem fpe .
& tionem quam in ſuo.cócepcu veraque in . ciei creatæ ,v.gifpeciei lapidis per effentia
voluir:caufa autem formalis extrinfecafo enim diuināin ratione fpeciei poreſt bea
lī fecundü quid videtur effe caufa forma- tushabere cognitione lapidis ,habet eciam
lis,fiquide declinar abintegra formaliscau humanicas Chriftieſe fine exiſtēcia crea
fæ cauſalicate ;defficit'enimacópolirione, ca :fed habere effettum fine caufa formali
modo quoddā ſpecificandirecento .Deni- creata eitillam füplere:ergo . Min.vero pa
que tertia pars patet :nã quidquid dicitur tec:quia vnum genus caufix per cauſalita
formaliterdeDeo & de creacuris:per prius tem alterius nequie ſupleri, non enim ſu
de illo qua de iftis tele D.Th.r.p.9.13.ar. pletur caufa loco cuius alia eiufdem gene
6.ſed racio caufe formalisextrinſece(ideft ris non fuftituitur.
ideæ & exemplaris) faluatur formaliter & 14. Confirmatur 2.Rario caufæ forma
propriein Deo, in quo ſuntomnium rerű lis diciturde Deo.propriè & per prius quá
idealesformæ tefte *
de creatoris:ſed nequit fic dici niG Calue
& 3 •& ipſe Deus eſt primum o 2 . turinillo caufæ formalis intrinfecæ ratio :
plar: quia omnia entia ad eius aliqualemli ergo.Mai,parec ex di&tis,&racione D.Th.
militudinem dererminacá forciuncurfpe- 1.p.q.citata,quod enim de Deo & de crea
ciem ,vtprobatD.Tho.l.p.9.44.ar.z.fub- turisprædicatur proprie & formaliterana
dirque D.Tho.poßuntetiam in rebus creatis logice dicidebee :quia dicitur de caufa
quedam aliorum exemplaria dici,fecundü quod deeffe &tu nullatenusad rationem capſali
quadam [antadfimilitudinem aliorum ,fübin- ue perfectionem pertingente.Minor verô
telligensrationem exemplaris in Deo ran probacur. Nam quæ de Deo dicuncur tan
quam in primo analoguro ,in creaturis au. tum mecaphorice& de creaturis proprie
tem ſecundario faluari, contrario ordine dicuntur , de illo enim
13. Sed contra arguicurſic : ná in Deo ſecundario , & de hijs per prius prædi
Caluatur ratio caufæ formalis intrinfecæ : Cancur, vt docec idem D. Thom . in co .
ergo hæc nö inuoluit in ſuo conceptu im den articulo quæftionis 13. & exemplis re
linquitur
 In vniuerfam Ariftor.Metaph.
linguirurmanifeftariinan ideo, lapis, ig
niyleo & cihijs fimilia qua Deoartribuni
turdeillo per pofteriusaffirmantur: quia
inillo mecaphorice duraxar & incroitu
tis propriè pònuncrem ligoiticacat .
Ad hocarguinendum ,refponderur prido
monegando antecedens,& ad primāproa
bationem ,dico com Caerano r. p qoxio
72. artic. 9. 6. Ad hæc breuiter fpeciero eile
terminum incellectus terminus autem no
eft cauſa formalis nequemanu terminan
direpugnatDeo , cum vniacutincelleaia
bus beatorum permoduniverbi& human
nitati Christi viitur diuini vero : [ubGité
tia, & exiftentia ,quiaverbizfiibfistentie &
exiſtencia munos est cerminare;quod aula
lam implicac imperfectionem , quod au-
tem & tale litmunns fpeciei, probxo Cat
iccanus quia implicat eundem incelli
cturn pluribus fpeciebus in actu actezni.
ue esrminant,licur & idem corpus diversis
fimul figuris figuraci quæ propoficio st
Doctoris Sanctin 192.9.54.31t.is ad 3. lic
igicurſo haberipecics quæ sit in actu adin
telleäum ficut figura ad corpus. Hico
aucem cerminuselt corporis ; acut pactos
linee. Ad fecundam dicendum eft, quod
elleformam in eile intelligibili non extra, pacto elle caufám formaſē,non eft effe for
# 0,ellician operationes: fed carstume
conditio veci tribuaturoperationesvetu .
pofito operanti vequod & fiinfluir verbo
perſonalizas aliquid in actioues Chini
teritorias, illeinfluxus morális dumostas
cíta dignitace Verbi diuini ve å principis
moraliloponente philicâ vircute phics
influente in ipfa hümanicare ,procederst
ideo dificiücilli conditiones ad rationem
formális caufix intrinfece a cellarig.it
quartam nego maio.de quo quæftione 15 -
quenti redigit fermo:
16 Secado porett dici quod antecedes
eft verü li intelligator de caufa forinaties
minérer ſumpra & feciolis,imperfectioni
bus, & quia fornaintelligibilis nó adducie
fe cu imperfectiones informacionis; ioco .
plecionis & reſultanciæ vnius tertij quas
adducit formaio elle philico , co quodad
formã incelligibilé lacis eſt quodperillar
fantcognoſcens & cognita vnū, ita quoi
♡ nt in alcerīcransformetur abfque reludo
tannia vnios tercij& proprerea dixit Com
mentator 3 :de animatex6.5.ex obiecto &
intellectu fieri magis vnã qua ex maters
& forma : quia materia nunquã fit forman
intellectus autem ficres intellecta : fed hoc
+

hicfpecié â racione termini, ſicurcile före mamin ellephiſico ,de quo effe loqoutiful
main figurancem corpus non excrahte ligu malis inuolui
mus quädo impertecti
dixim one
us in cöcep caufæ fosse
,tu caule fore
ca
ra (1) a racione terminie : ſit
15 . Ad tertiam nego antecedens : quia ma dicā caufe formalis intrinfeca rarioim
yidiAum eft fubfiftencia & exultancia due plicar imperfectioné,in generephiſico ,vit
taxaria elistermind venica fuere. Ad curus de nequit propriè ralis ratio iu Dco falua
probationen dico quod id quoaliqua res si formaliter,caufa vcrò formalisin effeint
ineriofice perticiiurce estin acta, el fora telligibil pullá infuo cóceptu dicit imper
ma quando eit ens tacompieun Xoatu fectionë, vndo poieftin Deofiluari feca -
ra fua dicens orien ad cornponendam dū proprietate. Ad reliquasantcced.pro
aliquam nacuran iine fubitandisiem , iue bationes facisfuperque dictüeſt in prim .
accidentalen unde relirliancem : focus ve . folurione .
rò fi non habsac busufinodi conditioncs . 17 Ad primācāfirmacionēnego mai,
Rurfus id quo ahquaresoperacur ett fur . quia funlere eft cauſare eundé effectu po
maquando eitprincipi formale quo ope më vel fpecié ablý; caufa fecunda,qué cau
randi philice :locus verò quandofum eft Larer caufa ipfa fecunda,licet fub aliomo
virorona
condiciodurcit litas
priocipiamorale ,fiue pre docaulandi autagios,effeciusilleponatur
verbiyt
0 indfle , vnde fi Deuseproduceret hominéli
fuponens voi ine enerant ere apleret omin
@ ne hom g v f h
da humanieati(idem dico de existencia ) no nis generátis cauQlitate,licec homo geni
eſtens in complementum ordinacum ad bus à Dco æquiuoce producatur qui ab ho
compofitionem cercjæ naturæ réſuitánie18, mine alio vniuoco ,id eft,vta caula vniuo
cum folú refulecc exclusadhumanitacein ctproduceretur:& quacognitio lapidis
Vione (upolica humanarü, neque perin. habira per erlencia diuiícflccalceriusval
formacione, fed per mcram terminarioné; de diuerfæ fpecieiimo & generis diuerti )
bumanicare perficie ficut punctus funcā: â cogitationelapidis quă propria ſpecies
idso non cit furma refpectu humanicatis, lapidiselt nara facere,timilices humanitia
& quia non eit principio quo philichops. 05 Chrifti offeeit diuinü ,ficut & fubtiitem
randi,vt fic vnicum : cum virrus humarinda reac proinde longe aliud ab effe quod illi
tis proxime, & ipfa humanitas remoce ve præfarccexistencia creata,ideo inilliselle
Ff 2 dibus
 334 1 tic.I.
Libri octaui.Quxf1.111.Ar
&ibus Deusnonluplet caulam formalem sp fub nomine cauſalitatis intelligimusi
creatā, nifi termínus ab vei vellimus vequo Sed antequam ad hæc deſcendamus opere
ties fic effectus abfque caufa creata, analo . præcium eſt diffinitionem . cauſæ huius af.
gice.couueniens cum effe& u cauſa creatæ fignare in qua omnes tenentur conueni
dićamus ſupleri illam à Deo. Adfiderim se,vrex ipſo quod quid eft propriamillius
etiam quod& ūneqaecaufa ratione venemur acque caufalicacem Phi.
ça, vt obie ;exemplarformalis extrinſe
&c. poceſt à Deo lofophosigiturin 2.philcor.cçx .29.hanc:
ſupleri: quia ablača cauſa formalis exrrinfe nobis tradidit caufæ officientis diffinitio
ca,auferriopuseft nem.Eft primum principients unde idcipitmo.
dineforma liter & ordine ad illā,à
intrinfece quo
fpecif or 'tas:
icatur in qua , & genus commune cum alijs
effectus , & Gc ad Cuplere caufam formalê caufis & proprium ab illis,diftin & iuum ex
excrinſecā fequiturfaplere intrinſeca, quę plicatur. Nam primam principium dició
t: ex eo geftintrinfècũcon . turquatenus in hoc côuenit cum alijs.cau .
ſuplebiliselfe
inTrif
ficaciuüabfqae.quo nequit confiſtere co ſis habentibus cum rationem principijpak
libi morus ſeu naturæ , cum eciam ration
ftitatum.Ex quolicèt colligere falſo eciam Caufa : materiæ namque & formæ ſubſtana
Fonſecă vbi ſapra,qua
tenus exiftimauit caufam formalem , quæ tiali entis naturalis , Veraquc & naturæ, &
ex perş.elt imperfectionis informandi fu- cauleconucnicac proinde & primi,ideft,
plebilem effe à Deo munus illius fubeun- radicalis principij motus ratio in illis re.
te :licar dixera proporcionabiliter de cau peritur,in quo ab accidétalibus formis difa
fa materiale , Ad fecüdam dico duas in cau Criminantur quæ & fi proxima motus prin
la formali lateruenire rationes analogas, cipia funt, camen neque radicalia ,neque
alia enim eft ratio cauſx formalis philica, primadicipoffunt.Rurſus per illam par- Expir
in effephiſico concurrens formaliter & ticulam : vndedenoracur quodmocus non diter
? propriè & per prius
Wrio
in creacutis,in
*
Deo au paſsibeab illa caulatur ,fedactiue ,egreſ- diffni
Dr.Caufaliter *
faluatur. Alia fum enim & influxum ſignificat adiuum , nitia
ducem qua propeer in hocexplicatur ciusab alijs cauſe
ratio caofę tisna
ſpe diftin & iuum neque enim materia,auc for efficie
pècie creara & incrcara abſtrahens, & hæc majauc finis eltid vnde primo incipic mom til
per priusin Dco ,quam in creaturis falua. tus,non quidem materia ,quæ ab agente ex
cür abſolute vero :quia ex vſa & acomoda pečatformam ſuſcipiendam in generacio
tione caufæ formalis à philoſophis ad ne ſubſtantiali ,nequc forma,quæ peragen
caufam phiſice cauſantem eſt acomoda- tis actionem debet introduci, neque finis:
ta : non debec ratio & nomen caufæ for- quia licèt fit primum mouens in intentio
malis.Deo áteriboi fimpliciter abſque præ ne,eft tamen vltimum in execucionc.Prim
fatadecauſa formaliin èffe phico & iner mum autem vnde motus egrcdicur eft pri
ſaintelligibilis diltin & ione, quapræmilla mum via execucionis cum actualis influ .
hæc Deo fimpliciter vtſupremo aqalog'a- xus & inceptio morus necefario involuat
ço aštribuecurs illaverò ab eo fimpliciter executionem , permotum autern denoca
remouebitur. tur fecundum riguroſam ſignificationcm
actio quæ fic cummctu autmutatione,cum
QVÆSTIO IIII. ius modi eft actio quæ in qualicatis, quanti
cacis maioris,ac fubftantiæ gonicx irivolui
Dc ratione cauſalitate,atque diviſion torprodu & ione,in qua aceptionemocapo
folicau
ne caufæ cffficientis , in fex articu agenti per
ſe efficienti corporcx
telt hæcdiffinicio philolophi adaptari,ve
losdiuiſa . pote à philoſopho cacernenti in libris phi
ficorum macoria & motum afsignata. Sed
ARTICVLVS. 1. fecundü miciorem ex acomodatione,mo
In quo confiftat ,ratio canſalitas cau cas acceptionem , quælibec
minemorusimportari actioin
;ideoque poteft
hacmino
fas efficienris: tiori motus acceprione porcit præfata dif
N hoc artic.ficut & in præcedenti. finitio omnibus caufis efficientibus adap
I ficienti
bus de alijs caugs, duo de caufa ef.
inquirimus , alterum quid
tari:quo fuppofico ,tacio caufæ efficientis
debet effe illa,per quam in actu primo con
ſiciliad per quod in adu primo conſtitui- ftituitur ad mouendum ſiue ad agenduni,
cur, & hoc accipimus in nomine ratio. vel per quam conftituitur in elle prin
nis.Alterupi, quid Gradus eius fecundus. cipij , vndeprimo egrediatur adio , lave
motus.
 In vniuerſam Ariſtot.Metaph.
rationalem ,non quidem producendo illā
in effe, fed vniendo cam matcriæ : vera igi
cur ſolucio est quodille modus vnionis a-
nimæ racionalis eft fpiritualis, & poteſt
cauſasiab agente corporeo , non quidem
Vragente propria actione corporis vc fic :
fed ve participac aliquid de cauſalıcate &
modo operandiagétia fpirirualiū ſuperio
rum quibus ſubordinaturin caliattione , li
enim ex hac ſubordinatione et potēs cau “
fare finemotu fpecies intentionales vido
cec D.Th.opuſc .; 4. & q.3.de potencia -ar.
S.nihilmirú quod ex eadem fubordinatio
ne quã participac homo præ alijs proper
animam rationale poſsicmodum Ipiritus-
lem 10 anima geniti producere
ARTICVLVS III.
Anratiocaufa formalis deomnibus an-
1,
numerans farmis vniuoce dicatur?
Nhoc art , facilem determinatio .
pem aſsignabinuus , fuppolta ca
I quam art.z.quæſtionis præceden
tis ftatuimus. Ratio enim caufe formalis
quoadmoduro abitrahendi a fuis inferiori
buscú caufa materialis ratione eit parifica
da :pro cuius declaracione fequétes llatuo
Datar
conclufiones,
inter Porinnafitcaufaformalisvtfic.compara- Lauris in de confequentes nequebacio
ta ad
omnes
ce dicitur analogia proporsiopis,pacer pri
caufas mapars:quia quando aliquaratio conue .
forma nic Dco & cicacuris nequit dacı vniuoce:
lesana Ted analogice rantum pored prædicari de
logia illis di propriê faluccur in virus; vedocer
propor D.Th.1.p.9.1.2018.b.fed racio caufa forma intruficæ nihileiufdem rationis refpicie:
sionis . lis faluacur in diurna & in creata natura , quia rancum refpicie caufalicarem forma
propriè,quia slla proprioelt obiectü cog-
nirionis & volitionis, & vnicurun ratione
fpeciei intelligibilisiacellottuicecatu , se
cit exercere proprièmunuscaufe forna-
lis excripíeck,119 ordine ad cognit 01) ẻ hºc
vero proprieediainformat & ſpecificai:er
go ratio cauleformalis ve licdicta de vera
queanaloga eft. Cötirmatur:nā ratio cau .
la formalis(ficut & iliarum caufarum) de
fúmiturex caufalitate formalı ad quä dicit
ordinem :fed caufalicas incrint :ca & , caur
Calicis excrofeca Lune modi per le prino
diuerli quibus nihil vniuocü porest elleni
cialiter conuenire cüilla fir werinfica in
1 formalis dici analogice de forma natura
fusinatio học vcro excrinfeca fpecificalin ,
illa perfectione & dependeciam inuoluit,
hæc vero quia efī caufalisas exemplaris,
335
menfura åtali imperfectione atquc depen
dentia vindicarur:ergo .
IT Secunda pars patet: quia analogia
proportionis interuenit vbitario per no
men fignificata faluacur propriè & fecun
dum formalem prædicationem in vtrca
analogato.Sed racio cauſx formalis falua
tur proprid ( ve dictum cft )cam in forma in
trinſeca,quam in extrinfeca licet cum qua
dam proporcione :ergo.
Dico fecundo caufa formalis compara
ca ad accidêtalcm & fubftantialem incrinei
&
fecam analogice dicitur analogia propor
tionis,& por priusde hac quam deilla . Pri
ma pars probatur:nam ratio epeis eſt ſupe
riorad rationem caufie formalis intrinfece
cæ & dicicur analogice de ſubllária & ac
cidenci : ergo eriam & racio caufe formiamo
lis quæ en ſuperior ad viráque & inferior
ellentialirer adens . Conſequentia pater:
quia implicae rationem analogam media
aliqua ratione vniuoca effentialiter infe
riori defcendere ad ſua analogata.Secun
do:quia ratio caufæ formalsex caufalica
te formali, vel potius cx ordinead illam
eſt deſumenda.Sed caufalitas formalis for
mæ ſubſtancialis eftcalis fimpliciter vepom
ce quæ dat effe fimpliciter, & componitto
cum per fe fimplicicer.Secus veròcauſali
tasformæ:accidentalis,quæ tantum dar cſon
Ci cale; : non,& componit totum ac
fe fecundoniquid
eft niqoça calis cauſa
que : quia ſubitantiali enti & accidentalk
nulla ratio vniuoca effentialis poceſtcon
uenirepræſertini qux lit abfoluta,velnon
refpiciens aliquern extrinfecani terminū
eiuſiem rationis: led racio cauia formalis
lem vr lic & cuis effectum , quæ vniuoca
non func & alias eiti effentialicer conuc
niens ſybilanciæ & accidenci; ergo nequic
effc viriuoca.M.aior pacuc : quia fubitantia
& accidens femper & vbique,ſunt primo
diucrſa.
Secunda pars paret, quiacam in forma
ſubſtanriali,quam in accidentali, Laluacur
racion alum , fecundum prædica.m .
nein formalcm . Terus verò relinquitus
manifelta ex probationibus factis propria
ma parce conclufionis.
12 Ex di&tis fequitur rationem caufa
li & fupernaturali:& per prius dici de cau
ſa furmaliinerinſeca, quàm de extrinfeca,
inter exirulucas verò per prius dici de
t FE illa
 :

Librioctaui Quaft.Ill.Artic .111.

illa quæ daturin Deo,quâde illa quæ l'al- perfectioner :antecedens probatur, mul .
uatur in creaturis.Declaranturfingulæ ha
ius corollarij parces . Prima quidem pars
Pacec : nam vc fupra iaminanvamus enri
nacurali & fupernaturalı (cum liar dinera
ordinis, &magis diuerfa quam ſubltantia
& accidens eiuſdem ordinis)nihil vniuo .
cum effentiale poteft conuenire , Secun
da parsprobatur , & declaratur:quia racio
cauſe formalis abfalute faluarur in forma
intrinſeca videturque in fuo concepco in
uoluereimperfe & ionem ,propterea enim
Deo repugnateffe : prinam caufam for
malem intrinfecam in ella entis ficutprom
bacD.Thom.t.p.9.3 ,artic. 8.contra duos
errores, quorumalter ponebat Deam eile
animam mundi ; alter verò afferebat Deü
effe principium formale omnium reruti:
fumma autem rationum Divi Thoma,
haceft: quia quod elt primum efficiensa
per fapri mo agens vt quod , & primum
neque
As in participatum
tris matcrinequi c eſte
a vtpot ecforma & á
formain
Q
tis: primo : quia Deus vnitur intellectui
beaciin ratione fpecieiin intelligibilis:fed
ſpecies elt formaintrinfeca intellectus, re
ducens illa de potenciarad acta prima in
trioſeco immuranter ipſum intelle &tű.z.
quia D.Th.3.cörra gen.c.51 . dicit diuina
effentiâ poflc effe forma intelle & us creaci
in genere intelligibiliū & fi nullius pofsic
effeforma in effe phiſico,forma autē incel
ligibilis intrufeca eft intellectui, & firef
pectu intellectionis extrinfeca fit. 3. quia
Tubgitencia , & exiftentia Verbi diuini,vni
ta fuerunthumanicati in genere caufæ for
malis intrinfecæ :ergo. Antecedens parec
hacracionc ,illud quo aliqua resperficitur
incrinlece & eft in actu , & quo operatur
eft forma incrinſeca : fed Iubliftēcia & exi
itentia ſunt id quo Chriſti humanitas per
ficitur,cít in actu & operatur vt forma: er
go.Mai.paret quia perficere & effe in ačtu
ſunt actus forme intrinſeco, & quia animia
e tid quo viuensoperatur,probasAriſto.

trinfeca debeat diſtingai à caufa efficienti teles z. de anima text. 4. quod fit forma 4.
fui & non.licagensve quod;deque licprio Deus poteft vniri caulæ ſecīdæ in ratione
mumensin pardiciparum ,fed Deuseft pri auxilijifed cunc voiretur in rationeformę
mãefficiés,agens vequod, & ensin partici intrinfecxinefſe philico :ergo Maiadmic
pacum ,ideft,pereffenua:ergo nequircile citor à mulcis Theologis , ve quítione le
forma-inerinfeca cápolieioné ingrediens quçnti videbimus.Cófirmatur 1.Deuspo
tocius,autmateriæ ,ex quo liquto D. Thos Teltſuplerevicē caulę formalis intrinfece
paricer à Dco excludere formalis acq ; anak & non niſi gerendo munus illius : ergo.
terialis caufzrationem propterimpertale Mai.parer :quia poteſt ſuplere vicem fpe
&tionem quam in fuo cócepeu vtraqueiti ieicreat ,v.g.fpecieilapidis per efenria
poluic,capfa autem formaltsextrinfe afo onim diuinä in cationefpeciei poreſtbea
la facundüquid viderarente caufa forma: sous habere cognitioné lapidis,habet eciam
lis,fiquidé declinatabintegra formaliscau hominitas Chriftieffe fine extiteria crea
fæ caulalitate, d'efficit enim cópoücignie, ra : fed habere effectum fine caufi formali
modo quoddā ſpecificandi retcnto,Donik creataeftillam fuplere :ergo.Min.vero pa
que certia pars paret ; nã quidquid dicicur tec:quia vnum genus caufæ per car Lalica
formaliter deDeo & de crearurisperprius temalteriusneqnit fupleri , non enim lu
de illo quâ de iftis tefte D.Thalap.q.13ra plecur caufa loco cuius alia eiufdem
bifedracio cauſe formalis'extrinfece(idett ris gens
ideæ & exemplaris ) faluaturformalicer & nonConfirmá
14 (ultiruieure
rur a.Rario caufæ forma
propriein Deo, in quo funtomniu rerü
m .1.2 lis dici tur de Deo proprie & per prius quá
ideales formæ teſte D.Tho.i.p. 9.15 . de crea
caris:fed nequit fic dici nifi Calue.
& 3. & ipſe Deuseft primumomnium exe turin :llo caufix formalis intrinfecæ racio :
plar:quia omnia entia ad eies aliqualemſi ergo.Mai.pater ex diétis,& racione D.Th.
militudinem determinacā forciuncurfpe: tip.q.c.data ,quod enim de Deo & decrea
ciem , ve prabac D.Tho.lap.9.44 araz.ſub- turis prædicatur proprid & formaliter ana
ditque D.Tho.paßnnt etiam in rebus cieatis logice dici debeo : quia dicitur de caufa80
quedam aliorum exemplaria dici,fecundü quod de effectu nullatenus ad rationem caufæ li
quædam funt ad fimilitudinem aliorum.lubin- we perfectionem pertingence.Minor verð
telligens rationem exemplarisin Deo tan probacüreNam quę do Deo dicuncur tan
quam in primo analoguto, in creacurisau .
tem facundario faluari. tum metaphorice & de creaturis proprie
contrario ordine diconcor , de illo enim
13. Sed contra arguicurfic :nã in Deo fecondario , & de hijs per prius prædi.
faluatur ratio caufæ formalis intrinfecæ :
cantur, vc docer idem D. Thom . in eo .
ergo hæccno.inuoluit in ſuo
fuo conceptu im dem articulo.quæftionis 13, & exemplisre
lin guitar
 > 337
luvniuerſam Ariftot.Metapha
riones aſsignatas : idque oitendiour fpe- uidi in cauſam per fe & cauſam per acci
cificacim in Chrifihumawitace grazia äta dens,in cauſare vniuerfalem & particula
que virtutibus. Nam caufa exemplaris rem.Rurfus in caufim xquiuoca'm & vni
alicuius effectus non eft inftrumentalis, vocam : licèr etiam huiufmodi diuifiones
fed principalis : quia oſtilla cui effectus caufæ ve tic immediate adaptari poflune
aſsimilatur : non aſsimilarur purem nifi vt de fa & o adapcae Soto vbifupraquæft.
caufæ principali. Sed graria & virtutes 3ofaluando in Deo quieſt caufa primara
Christi & humanitas racione illarum ,like rionem cauſa.per fe vniuerfalis, & equivo
caufæ exemplares noftiarum : ergo func cælud qualitercunque divido fiatadequa
caufæ principales. Minor fequiturex di- -ca inuenietur, & per oppolicamembra le
etis condicioni bins , funt enim miru monde gicime aſsignaca.Cauſa enim per fe eft illa
ca (vedix n ) xcel ondę,& animata,que qua virtutefoiæ propriæ formæ producíc
prichas cortomciaſsimilatur effcc . effeétum vrexpreffedocet D.Tho.1.2.9
musoperdurjatexintencione aſsimilan 85.ar.siloquens ſpecialiter de caufa per ſe
di fbi cffectuny. in genere eficientis : nam vniuerfaliter
Kujiondecar nihilomin'ns negan- ſumpra proutad omnia genera caufarum
dofequelam , & ad argumentum factum excenditur chilla ad quam perfe & ex pro
dico muisstidsinftrumentarn habere for. pria natura fequitur effectus ,cauſa verò
mam cui effc &tus aſsimilatur ,idet, eiuf. per accidens cft illa quæ non perſerequi
dtip fationis cum forma effetus facto -ritur ad effectum fed per accidens coniun
ne cuius poteft effe cauſa iilitis exeline gitur cum caufà per fideit quia aut accia
Plaris ; vxtinpla funt apotilisima. Mänas diccauem vt mulicus itacuamus dicitur calih
enim pi& oris depingentis fuatn manui Ca ftatuæ perfi: quidem rariore arus, per
& penicillus quo alium depingit : &' inike. accidens aurein ratione muſica aru coiun
relus: quo Faber Ferrarius aliam conft- dæ in eodem fuppofito aut acciditeffica
cit: mureellum ad limikeudinem primi, : cui, & hoc alespliciter ,re mouendo pro
füne caufæ, eximplares de piztu manus, -hibens,veláttingendo effecturo per fe in .
de picti penicilli , & marteni fabricad , tentum ad quem fequitur áliusnon per fe
& tamen luneillorum caufæ inftrumen- incentus vellatë ngendo aliqwain offectus
diſpoſfitio
tales : exemplares quidem ; quia praha. difpo nemn ,,dipiinid modo atringatdi .
itione
bencfarinas eiufdem rationiscüibus efficitur caufitemow'his prohibens:liecon
1
čtus alsimilatur : inftrumentales aucem , do modo dicitur fortuna, & fitercio ,ocatio
9 iuiliæ furioz'non lunede fe taliuni ef- nuncupäeutlRurfus caufa vniuerfalis eft
festum oporatrus ford ex notione & vipe illa quæ ad plures effe&tusmedijs alijs cau
dute imprefixabafcilice ,qux tuncum int- fis particuloribus fuum extendit concurs
stromennabis olt . Hau dilimiliter into ſum quæ hacrationeremota folet appella
a fordoritoitrurnentis anrüatis ( huur ri. Caula autem particolaris eft illa quæ ad
:modi finehunianiras , gratia; & virtutes vnius vel alterius ſpeciei dumtaxar effece
Chrit Doinin ;) indz la rationes exent aus Catim contrahir concurfum & no me.
-plaris ſcilicet, skinitrumcnter reperiun . dijs alijs caufis libi ſubordinatis quæ proin
tur,exemplaris quidem , quiahabent for , deproximadici folet,deniquecaufa æqui.
mam eofdem rationis cum effectu ali. toca clt quæ product eftecrü fibi dilimia
quando & ipfis afsimilatur effectus et lom informa(hocefloruldem rationis.) mo
quod animaca ſunt fcu excellentiæ quod producit,vnicocaveto quæ effectum libi
danmodo in hac conditiona parfeaio- Tiinilem informa( hozelt enilde rationis )
tcinge ntia cit ad que reducitur alia diuifio cau
nem caulæ princi palisa :initru. produ
menti vero ,quia illorum formæ non funt Tegin illam aqua effettusdependet tantum
de le, fed permotionem & virgtem info in fieri, & ullam aqua effcctus depender in
trumentariam fuorum effcctiuni effet , fieri & conuerfari, quæ poftrema diuilio
uz , vnde ad formam argumenti neganda nis eft explicatio vovule Sotorbifupra ,mi
ett triai or.. fasfacirusalius diuifiones philoſophiadu
Secundapars conclufonis patet :nam * ctas a philofophoz.pbilicorum text.32.80
caufa principalis diuidicur primafuidiui- Diuo Thomaibidem ledione si nempè
ja quæ nollatrerecundam , prima eft in caufam conultatiem , fuadentem( que
bone in painam c
adgenu's morispertinent.).& caufam adiu
marur. Secunda vero quæ primæfubordi . banrem argue diſponentem.Rurfus in cau
Nata agit:fecunda item caufa poceſtſubdo. fam coralem & partialem ,in fimplicem &
Com
337
aliascemodi Librioctaui Quaft.1111. Arric, 11.
complexam :& ,quæ ad fam adequate diuidiin vniuocam & æqui.
prædictas tanquam ad primordiales diui. vocam , quarum rationes peneseffectus
fioncs reduci poffunr & ex illis ſufficieter eic idem ac diuerfæ rationi production
explanari. Quarum eas qux maiores & nem coniicuuntur , Prima pars proba
grauiores exhibent difficultates in ſequen tur.Nam vel produâio ad effectum eiuſ
tibus articulisagredimur diſputandas. dem rationis , velad effectum diuerſe ra .
tionis terminatur : ficuc enim inter effection
ARTICVLVS. 111. aum cfc ciuſdem aut diverfæ rarionis
non eft daremedium ,ita nequeinter hoc
"An diuiſiocauſa ina quiuocam #vni. quod eftprodu& ionem ad effe&um eiuf
mocam fic legitimè aſsignata,eiuſque in vniuerfum (Gue caufam fecundam,
membra re & tè declarata. Gue caufam in tota Tua lacitotidem diui
damus ) duplex modus caufandi cantum
13 N hoc artic. licèt omnes conue- reperitur penes duplicem aſsimilariopis
piantin primo puncto,népè quod effectus ad cauſā modő , alter'quo effe & as
"in ſecunI diuiG o adequata fit , nihilominus
do,fcilicècio aſsignando forma.
eiufdem rationis , ideit, vniuocus, & alter
quo effectus diuerfæ rationis ,ideft æqui
lem rationem vnius & alterius, membri di uocus cauſacur , abilloque cauſæ vniuo .
uifionis conlticutiuam duplex verſatur cæ , abifto vero cauſe æquiuoca ratio de
fencencia.Primacnim afferic rationem cau furnitur.
fæ vniuoce conftirutiuam noninco ltad Seconda pars probatur :nam vniuoca
effe,quod effetius fit eiufdem rationis, aue eio eft condicio ad vnam racionem pluri
a ſua caufa dependensfolum in fieri. Sed bus conueniencem cófequca , & æquiuoca
in hoc quod ex meritis talis effectus ( Gue tio eſt condicio quę ad diuerfitarem rario
eiuſdem que diuerfęracionis fit)pofsicper num quibus plura difconueniunc confes
longum téporis inter fticium abſque cau . guitor: ergo ratio caule vniuocæ ve lic,
fa vniuoca conferuarı , e contra vero rario per effectus eiuſdem rationis productio
nem caufææquiuocæconflicu ziua eſte in nem ,& ratio cauſe æquiuocæ per effectus
co quod ( que ejufdem que diuerfæ ratio- diucrfæ rationis productionem ,vel peror
nis be) per longam remporis moram ne dines ad huiuſinodi productiones funtcó
qucat abfque caufa coaferuariivnde infüro Nicucndx .
hęcfententia fub effettu yniuoco &rillan Dico fecundo proprierascaule vniuo .
quieiufdem ,& illum quielt diueciæ fpe. cæeft producere cffectum in ficri folum
cieicoinpichendi,& fimiliter fub effectu dependentem abipfa:caufæ vero æquivo
æquiuoco candem lacicudinem contineri. cæcit producere effecium abipfa in fieri ,
Itadocet Suarez1.com .Metaphrac. difp . & conferuaridepédencem : vnde effectus
21.fe&tione 3.Secunda fententia comma illiusin folo fierhuius verò in fieri & con
nis eft afferentium caufam vniuocam eſte feruari, dependec. Hæc concludo proba .
illam quæ perfecte in eadem fpecie aſsici tur:nã ex co quod agens in primit in effe .
lat libi effeétum ,æquiuocam vero é concra um formam eiufdem rationis prouenic
illanı., quæ cffe & um diſsimilem in fpecic quod effe &tus 1o fulo fieri dependeac a ſua
producte,ex quo inferchæc ſententia op- caufi & ex co quodinprimacin effectum
policum corollarium , nempe fub effectu formam diuerfæ recionis prouenit quod ef
vniuoco , cãram effectuin eiuſdem (peciei fectus in fieri, & conſeruari dependeac à
& fubæquiuoco effectum diuerfæ fpeciei cauſa :ac iltæ ſuncrationes caufe vniuocæ ,
contineri dumtaxat.Rurfus ex natura hu . & æquiuocæ : ergo illæ funcillarum pro
iufcemodiæquivocationis & vniuocacio- priecaces, que côdiciones aut modi , ne fiac
niscolligidocechacfententia omnem ef- quçſtio denomine . Aneecedens eit Diui
fe & um æquiuccum â ſua caufa in fieri & Thomæ , in loco allegato , nempe i . part ,
conſervace dependere vniuocum autem , quæſt.104.artic.z .& probatur ab illo : quia
dumtaux dependere in ipfo fieri. Iado. caufa producens effectum ciufdem ratio .
cet Soto vbiſapra qužitionez. $. Et bing tionis,fuu periecte fimilena dac illi forma
sortum habetſeptima diuifio ,quæ do & rinaeſt æque perfe &tam cum ſua, vnde ficut pro
Caietanin.p.9.104.art.1.acque D.Thom . pria agentis vniuociforma non depende
ibidem .
in
coneffe
abipfo effectu, ſed abfq;illo forelt
14 Reſpondeo dicendum primo, caqa feruar i,itieffect per ſu formai
us a n
po .
 In vniuerfam mitat:Merápl; 339
Itintiunmit. quia diftin tjuïeftentiale et liinujuento & inigae,ille virtute propria
ac proin-.
ipfum recuno que cont nurrit.& ifte generationem & canie veer
de in proprietace conſequca non contra que concurritinstrumentaliter (aitipſe)
tens.Sedredio maioris, æqualis acminoris curſus ad lucicexempla depipere, & caula
bøbilitaciseft proprietas ad formålesrațio fecundamaca à Deo:quorum illud nona,
nes canſandi conſeguća s abilla enim cau- gitoilijälterarum , & hæc non nifi mota , &
Langnque , led qualisdenominatur: era tamen concurfu principalı. Façılisinque
goa
Siatni 9 Dico terno Propria ratio caufęprin
adheceltfoluriq :mam calor viuentis non
nucri& virite propriaed
icata 0c4a0l1
d virtute ab 201
or
*$tur ve cipalis eſt illa, quam aſsignartertius mon ma Gibicommun , racione
maidir dus dicendi,Nsmpeagere virente propria ille nacuralis in carione.caufæac qaruralis
crima aſsimitando abieffe fum :ficut & radio in proprietatiseſt diuerCxfpecieid feipfo ve
inter . Açumentieit agere non vircüce propria, eftinſtrumentum acnaturalis propriecas
princi negue Gibiellectum aſsimilare. Hec con : ignis liceuabfolurd fumptus lola'nacaraca
palemi clubu probatur primo.Nam caule princi. loris expectata,eiufdé fpecieilit,licurgram
Ginſ" palisfufficiens & exacta,elthæcdiflinicio, tiahabiru ális qugin Chrifto & nobisciur
trume quod eft illa quæ vircutepropria agicin .cf dem fpeciei eſt inracione grariæ perfona-
talem fe & umillumque Gibi aſsimilac, & inltru. Jis tamen inracione capLe eſt diuerfælpe
causão mentalis caufe axadadifánicio eft, quod ciei a noſtra;illaenim propțer vircutem in
Gicilla poæ in vircucealtcriusagitin effe Apendiinmeubra ex cõiunctioneadvera
tum illumgpe,abinon alšimilac acindife bumaccepcam ſübinduic racionem gracias
finicionibus explicantur rerum diftincti capicis,& phiuci inftrumenti ad aliorun
wa:ergo hæc quæ hijs difraicionibusdecla hominum graciam producēdam , quam no
Bancur ſant huiuſmodi caufarsien diftinéti fubinduicholtra grafia:Gmilicer cogitati
uai Maiorpaces: nampræter quam quod uahominisfecandum multorum probabi
diffinitiones,debeat effe communi omnia lem fententiam ciufdem fpeciei eft cum
philoſophorum confenfu acceptatzpro animalis bruti cogitatiua (cum hæc ideo
baçur,qpia omớiá quælibiexproprijsven titasin alijs ferueturpotentijsfenficidis)
dicanshuiuſmodi caufæ hilſce diffinitio camen diucrla eft ab illa fecundum fpes
nibus declarangur , ctenni proprium alt ciem madalem ,eo quod participec mo .
çaulæ principalisagereex fua forma &vir dum quendam exconiunciogo adincelle
tute,ideſt;nó per folamvirtutemaleerius, &tum ratione cuius poteft circa fingularia12
1
in folamotione conſiſtencem.Neque veal difcurrere, quem pon pacticipac cogitati
torius vircusaltert vfus vi lubiętt. ,Sed.o. ùabrutorum hautdiſsimiliter calor natu
pusest ve virtus qua agit fiepermanensin falisin animaliaccipic abanima vircucem
Illa velfaltem recepca au econaturalis.eius nüççiedi inſtrumencaliter , quam non ha
ratio agendideferuiuns:cui effe dius,aſsimi betcalor ignis Adaliudexemplum de ca:
Lacur, & ex hoclequitur quod fit nobilior, lorç ignis dicoquod non propria vircuto
velegue nobilis:quia effc& us nonnifi for producit ignem fedin virtute formælub
menobiliori aucegue nobili aſsimilacur,as ilancialis ignis aquadimanac : (dmpcailla
hæc omnia declarantur in prædi&ta diffini di& ione non intranfitiud,co quod pro tap
clone Rurfusproprium eftcaufæ ,initra- co diciturcalor in vircute ignis generare
mentálisconcurrere velper colam nocio alium ignem ,pro quanto eft ipfa virrus ig
nealterius vel ve alterius virtus ac proin. nis , & quia inftrumentum quando en ita
denon abifedaliericuiuseft viftusaſsimi coniunctum agenti principalı veabillodi
lare effe &tum :ex quo fequicarquod non amanec.permodum nacuralis proproprie
agit per virtutem æqueau magisſed, mi- caçis non indigetalia Loper addita mocio
nus nobilem cui propterea effe & us haut ne auc virtutisexcrance receptione :cum
quaquam.eft afsimilangus,quorum omniū hæc ab inciuna copiandione dimanatio
Prelatadiffinitioeſt exacte explicatiua ur nis prænsniatur,ideo calprefignisinftrü
go.Secundo id probatur:gamfialiquidob mentum agiensin vireuse illius , ideſt , vc
Itárec huic concluggni eller argumentum vjrçusillius,abfque alteriusvircutis fuper
Soarez defamperm ex aliquibus,exemplis additione, quod ampliusinfra declarabi
in quibusaliquainſtrumenta videggur cau buscum demodo quoaccidens poteftaim
{are virture propria;ac hocnonobitar :era tingere,fubftantia productionem difpu .
go Minor,nam facilis eft folutio ad illa. cemus: deindead alia duo exempladepi.
Adducie náque exempla de calore natura Pere & caufa Cecunda. Dicendum eli
in
 340 Libriotaui Quaft.1111, Anric. 11.
influxui caufx principalis in illis non ob-
moljonem ad concurfum
fare
in ipſipezu
s requ am :onem
iaiſitmori nam antecedens ad
a & ualem alterationemfeu morronemex-
crinſeci alteranris , vel primi mouenris,
iamri habent yirtutem in qua effectuspræ-
habeatur & coi aſsimilari debeat , & per
mocionem folum illis accedir vel actua .
lis aplicatio aut aliqua conditio requili .
ta ad actualiter operandum . Sicut calor:
qui (ve meliusplacet) per fe ipfum & non
perlucem adiunctam eft aprusmouere vi
fum, abfque illa nonmouebit vibuam po-
centiam , eo quod poflula lucem in me.
dio receptam , ve conditionem ad actua-
lem imniiſsionem fpecierum sequili- -
tan )
Tiric Dico quarto inflrumencum ſubdi- tiam humaniras Chrifti inftrumentum co
Ytria
uiditur aliquibus ciuifionibus: raulcis aure' jundur , & facramenta inſtrumenta fem
а са84 tem caufa principalis. Prima pars con- parata ad gratiæ produ & ioncm nuncu :
clufionis declaratur : telle D.Thom .
fe diui cocitaco de Aoima & 3.par.quxft lo .
. 62. ar
fiorise ticos.& 4.contra gen.cap. 41.inftrumen-
tum diuiditur primafuidiuifione in con-
juncton & feparatum ,& coniunctum
eriam iuxta diuerfis ráciones coniunctio .
wis polie fübdiuidi iam paulo ante ind.
Duauimus. Hecaucern duo membra di-
ftinguic Soco peoes hoc quod coniun .
ctum non agii per viscutem permanen-
ter :beneautcm feparatum : ica docerlo-
cofupra citato , qui in quxilato eiufdem
116riiz . philicorom ad aliud d.fcrimen
afvignauerat dicensconiunctum actiue , ſe
Paracum yerò palsiue tantum concorrere
ad effettum agentis principalis , præſer-
tim quando effe & us non elt in alio fübie .
Eto diitincto ab ipfo inſtrumeiro produ-
ceodas qua ratione purat ibi ad morum
grauium & feitum virtares ipforum gra-
uium & leurum , quæ funt ageneranriom
inftrumenca ſeparata , palsiue dumtaxat
concurrere.Scd neueruni difcrimen mi
hi.place : primum quia multa ſune inſtru
menta feparata , quæ carentvircute per
manenti , vt ſuntilla quæ artibus defera
diuncalia trianu ſunt coniuncta quæ gau-
dent vircute permanenti,vefanccalorig-
nis ad alceriusignis productionem & ca
for animalis ad nutritionem comparacus,
Secunduin verò non placec: quia nullum
iuftrumentumhabet pafsiue tancum con
currere ,quoniam cum fie de genere cau
fx efficientis actiu concurſus uequit elle
expers. Nequc illum defficere grauibus
& leuibus reſpectu fuorum motuum fuo
loco oftendemus. Quare aliterdicendum
eft , nempe penes hoc diftingui,quod in .
ftrumentum coniunciu m eft illud quod
immediate mouerur ate accipit virtutem
a cauſa principali , ſeparatom veròmoue
tur five accipit virtude ma caufaprincipa
limcdiante coorontto.Hanc differentiam
conflicuit D.Thom.z.par.quæfi.62. artic.
2.poniique exemplum in baculo qui me
dio brachio mouerur ab homine idcoque
illefeparari ,hocautem coniuncti inſtru .
dnienti rationem haber : vode ctiam in fea
mnine ,grauirate , ac louirarc hæc ratio info
.
trumenti feparaci falvarur :coquod à gem
ncranieniomimmediaco , ſedmediante vir
tute generariua coniuncta ipfi goneranti
virtucem ſuſceperunt ad generationem fi
uead miocum : penes hanc eciam differen .
paniur. Dividitur etiam inffrumenrum ;
in animarum , & inanimatum , quæ divi
fio coincidit cumilla qua diuidicur inin
strumentom excellentiæ , & inftrumen
tum communiter dictum . Ita habct D.
Thom.3.Puat, 7-artic.1.ad 3 & quaft
64.artic.8.ad x . & in zodors.quæitor.artic .
sa & in j.d.13.quæft. artic.i.ad 4. de ve.
ricate quæft, 29. ad 2. & 1.2 . quæft.08. ar
110. 3. ad 2, in quibus locis diftinguit D.
Thom.inftrumentum animatum abin ani
maro in doubus : tum quia debet habere
habitualem formam in qua effectus præ
habeatur : curly criam quia deber habere
aliquam intentionem perquam fe fubija
clac agenti principali , & ad effectum il
busoperacionem ſuam dirigat , & vtriuf.
que rationen aic effe vnam (cilicec nobis
liorem modum operandi, in quo excedit
änitruracuiuni inanimatum , in co con
fiftentem quodita moueatur vectiam quo
dam modo fe mouear & agarmouensmo
tum viftruerur dictum Dioniſij,quod ſu
premum infimiagensis , fcilicet , inftru
mentalis; attingic infimum modum opc .
randiſupremiagenris,hoc eſt , principa
lis , quodin caulis fecundis agic.cciam mo
uensmoruht,hac de cauſa requiriin Chri
fte humanitate noftræ gratiæ caufa inf
trumentali habitualemgratiam , & inmiaa
niftris Sacramentorum intentionem &
caracterco labicualem D.Tho.ateſacura
quia in illis ratio inſtrumenci Laluatur
animați.
II Dices ex hijs fequi inſtrumenca
animata effe caufas principales deftreique
in illis rationem inflrumenti per condi
tioncs
 InvniuerſamAriftot.Metaph. 347
..
..
riones afsignacas : idque ostenditur fpe. aidiin caufam per fe & caufam per accio
cificacim in Chrillihumanitace gracia at- dens,in caufam vniuerfalem & particula
que virtutibus. Nam caufa exemplaris rem.Rurfus in caufam æquiuocam & vni
alicaius effectus non eft inftrumentalis, uocam ; licet etiam huiuſmodi digiGones
fed principalis : quia eft illa cui effectus caufæ velic immediate adaptari poffunt,
aſsimilacur : non afsimilacur autem nifi vi de fa & o adaptar Soco vbifupra quæft.
cauſe principali. Sed gratia & vireures 3.Laluando in Deo qui eſt caufa primara
Chrifti & humaniras ratione illarum ,funt rionem cauſae per fe,vniuerſalis,& equivo
caufe exemplares noftrarum : ergo funt cæ ,ſed qualitercunque diuifio fiar adequa
caufæ principales. Minor fequiturex die ta inueniecor, & per oppofiga membra le
ctis conditionibus , func eniminitrumen- gitimiaſsignaca.Caufa enim per fe eft illa
ta ( vt dixim.:").sxcellentię,& animara,qug quæ virtute ſuæ propria formæ producic
przhaband forman cui aſsimilatur effec . effeftum viexpreffe dočecD.Tho. 1.2.9.
rusopesa curqueex intenzione aſsimilan 85.ar.siloquens fpecialiter de caufa per le
di libi efftony. in geiiere ofticientis : nam vniuerfaliter
r s
Refpondetu nibilomion negan - fumpta prout ad omnia genera caufarum
do ſequel.im , & ad argumentum factum extenditur cn illa ad quam perfe & ex pro
dico muitories instruibencum habere for pria nå!ura fequitur effectus ,cauſa verò
mam cui effeétus afsimilarur , ideit , ciuri per accidenseft illa quæ non per fe requi
dem racionis cum forma effeétus ratio Tituradcffectuin ſed peraccidens coniun
ne cuius poteft effe caufa illius cxein- gitur cum caufa perfezidentquis ant acci
plaris, exempla ſunt apouſsima, Manus diccauiæ ve muficus itatuarius dicitur call
enim pi &oris depingentis fuam manum fuitatuæ per fe quidem ratione acris , per
& penicillusquo aliuin depingit : & mar- accidens abram ratione muſicarui coiun
relus quo Faber Ferrarius aliam confi- Atæ in eodenſuppolitogaut accidic effcc
cic marrellum ad limilitudinem primi, tui,& hoc multipliciter , remouendopro
fune caufæ exemplares de piétæ manus, hibensvelartingendo effectori per feina
de pićti penicilli", & martelli fabricati, tentum ad quem fequicuraltusnon per fe
&talestamen funt illorum caufæ inftrumen:
: exemplares quidem , quia præha-
intentus,velattingendo aliquam effectus
difpofitionem , fi prinomodo attingardie
bentformas eiufdem rationis quibuseffe citur cauſa remouensprohibens:fi fecuh .
ctus alsimilacur : joftrurnentales , domodo dicitur fortunas & tercio ,ocafo
quia illæ forw.enon ſuntde le talium ef- nuncupatur.Rurfus caufa vniuerfalis eft
factum operatiue, ferd ex motionc & vira illa quæ ad plureseffectusmedijs alijs cau
rute impreſſa ab arcifice , que tancum inf. fi's particularibus fuum exrendic concur
ftrumentalis cf. Hui difsimiliter ind fum , quæ hacratione remota folec appella
à fortiori noſtrumentis anifuatis ( huiui ri.Caufa autem particularischilla quæ ad
modi Lunchomanias , gratis , & vircutes vnius velaltcrius ipecieidumtaxar effec.
ChriſtiDomini) iſtæ dux raciones, X8D- Etus ſuum contrahit concurfum & no me.
plaris fcilicet , dijsalijs caufis libi ſubordinatis qoz proin
inítruincari reperion .
tur, exemplaris quidem , quia habent fora de proximadicifolet,denique caufaxqui
Raam eluſdem rationis cum effecta alia voca eft qux producit eftalibi dilimia
quando & ipfis aſsimilatur eifectas co lem informa(hoceft eiufdem rationis)po
quodanimaca ſunrfeu excellentie quud- producit ,vniuoca vero quæ 'effectum tibi
dam modo in hac conditione perfectio- Timilem informa (bocell eiufde recionis) 1

nem cauſæ præcipalis actingencia :initru- producit,ad gué reducitur alia diuilocau
menti vero ,quia illorum formæ non funt facginillam aqua effectusdependet tantum
dele , fed permotionem & virtutem in in fieri,& illám aqua effe &tus dépenderin
trumcotariam fuorum effe &tuum effectie fieri & conuerſari,quæ poftremæ diuifio
12, vndead formam argumenci neganda nis eft explicatio vevult Soco vbifupra ,mi
eitmaior. Las facimusalias diuiſiones philofophiadu
Secunda parsconclufionispatet :tiam ctas à philofopho 2.phiſicorum text.zz. &
caufa principalis diuiditur prima fuidivi à Diuo Thoma ibidem lectione 5. nempe
fiona in primam & fecundam , prima eft in cauſam confilianiem , fuadentem ( quæ
illa quæ nullialteri in caofaado Cubordi- adgenusmoris pertinent) & caufam adiu
'?

nacur. Secunda vero quæ primæ ſubordi. bancem acque diſponentem.Rurfus in cau
nara agit:fecunda item caufapoteftfubdi. fam comalem & parcialem ,in fimplicem &
i com .
 octa 11
bri ſe t. r ic 7
: 3 42 Li .Qu r
.A .1 .
complexam :& aliashuiufcemodi, quæ ad fam adequate diuidi in vniuocam & æquim
prædictas tanquam ad primordiales dicie vocam , quarum rationes penes effe&tus
Lones reduci poffunt &ex illis ſufficiéter eiufdem ac diuerfæ rarioni production
explanari. Quarum eas quæ maiores & nem conftituuntur . Prima pars proba
grauiores exhiben : difficultatesin ſequen eur.Nam vel produ & io ad effc & um eiure
tibus articulisagredimur diſpucandas , dem rationis , vel ad effectum diuerfe raw
tionis terminatur : ficut enim inter effe
ARTICVLVS. 111: & um efle eiuſdem auc diverfæ rationis
non eft dare medium , ita nequeincer hoc
' An diuifio.cauldin æquiuocam#t) vni- quod eft produ &ionem ad effe&tum eiuf
Hocamſitlegseipse in vniuerfam
aſsegnata,eiuſque live (fiue caufam fecundam,
cauſam in tota ſua laticuridem diuis
membra rete declarata.
damus ) duplex modus caufandi tantum
Nhocartic. licèt omnes conue- reperitur penes duplicem aſsimilationis
13
niant in primo punco népè quod effectus ad cauſā modû , alterquo effe & us
diuifio adeguata fit, nihilominus eiufdein rationis, ideit, vniuocus , & alter
in ſecundo, ſcilicètin aſsignandoforma . quo effe & us diuerſæ rationis , ideft æquia
lem rationem vnius 8c alterius membri di bocuscaufator,ab illoquc caufæ vniuo .
vifionis conftitutiuam duplex verſatur Cx , abifto vero caufæ æquiuocæ ratiojde
ſercentia.Prima enim afferit rationem cau ſumitur.
fæ vnioocęconititoriuam non in cofitam Secunda pars probatur:nam vniuoca
effe,quod effeâus fit eiuſdem rationis,aut tio eft condicio ad vnam rationem plurie

1
à fua caufa dependensfolum in fieri. Sed bus conuenientem cófequta , & æquiuoca
in hoc quod exmeritis talis effectos ( Gue tio cft conditio que ad diuerdicaremracio .
eiufdem ſiue diuerfęracionis fit)poſsit per num quibus plura diſconueniunt confo
者
longum téporis inter ſticium ab que cau . quitur: ergo racio cauſx vniuocæ vt fic ,
ſa vniuoca conſeruari,éconera vero ratio per effe & us eiofdem rationis produ&tio.
nem caufæ æquiuocæ conftitgiiuã elle in nem ,& ratio cauftæquiuocæ per effectus
eo quod ( fiue eiuſdem liue diucrlz racio- diuerfæ rationis prodactionem vel Poror
nis Gie) per longam temporis moram ne . dines ad huiuſmodi productiones ſunieco
queat abſque cauſa conſeruari vnde infère fitucodz
con
.
hęcfententia fubeffedu yniuoco & villain Di
,proprietas caufe vniuo
quieiufdem ,& illum qui eft diuerfæ fpe. cæeſt producere effectus in fieri folum
ciei comprehendi, & fimiliter fub effectu dependentem ab ipſa:waule vero æquiuo
æquiuoco eandem latitudinem contineri , cæ eftproducere effecum abipfara fieri,
Itadocer Suarez 1.com .Mecaphitic .difp. & confóruaridepédencem : vndecffectus
21.fe & ione 3.Sccunda ſententia commu illiusi folo fiori,huius verò in fiori & con
nis eft aflereurium cauſam vniuocam eſſe feruari,dependec. Hæc conclufio proba
illam quæ perfe& è in eadem ſpecie aſsimi
lat libi effe & um ;æquiuocam vero ècontra tur:na ex eoquodagensinprimitineffe.
Aum formam eiufdem rationis prouenic
ilam , quæ effe & um diſsimilem in ſpecie' quod effectusin fulo fieri dependeac à fuz
producit, ex quoinfere hæc fententia op . caufa & ex co quod imprimatin effectum
poficuin corollarium , nempè fub cffettu formam diuerfa retionis progenic quod ef
vniuoco, tācum effe & um eiufdem fpeciei fectus in fieri & conferuari dependeat à
& fubæquiuoco effectum diuerfæ fpeciei caularatiltæ ſuntrationes caufie vniuoce ,
concineri dumtaxar.Rurfus'ex narurahu . & æquiuocæ : ergo iltæ funcillarum pro
iuſcemodi æquiuocationis & vniuocatio- prietares,liue côdiciones auc modi, ne fiat
nis colligi docec hæc ſententia omnem ef queſtio denomine. Antecedens eit Diui
fecum æquiuccum â ſua caufa in fieri & Thomæ , in loco allegato , nempè r . part.
conferuarı dependere vniuocum aucem , quzft.104.artic.l. & probatur abillo :quia
dumeatax dependere in ipfo fieri. Ita doo caufa produceus'eff:& tum eiufdern Talio
cerSoco vbifupra quæitione 3. I. " Ethinc tionis,feu perfectè fimilea dac illi forma
ortum habetfeptimadiuifio,quæ doctrina eſt æque perfectam cum fua, vnde ficut pro
Cajeram 1.p •9.104.art.I acque D.Thom . pria agentis vniuoci forina non depende
ibidem . in fe ab ipfo effeétu, ſedabrázillo porért
14 Reſpondeo dicendum primo,cau- conferuari,ita effectus per fuaim formam
poe
 343
In runiuerfan Ariflot,Metaph. yo
poteft abfque cauſa vniuoca conferuari , & experientia perfpicum eft.Secunda partan
ecedentis,aprobacuralijs duobus exemplis ,
folum infieri depédec ab illa,quiaabilla protfc
ducitur , e contra vero effectus cadiz šequicon iliccc do
lucis & caloris Lux enim sorrin
cx accipic formam diuerfæ rationis ,atque de preffa a ſole oſt effectus vniuocus folis ,vtpo
ficientem ſecundum cfle a forma caufæ æqai -têciufdem raconis cumilias luce, & t cainen
uocx, vnde etiam ab eadependet ſecundum dependecab illo inconferuari , vnde ablica
efle , ac proinde fino illa nequic conſeruari. mispherio remouccur ad abfentiam lolise
Declaratur hoc amplius forma dependens , Rurſus lux diffufa ab aliquo laminoto , ve
Tecundum effenriam ab aliqua cauſa ja omni acerco , vel face ;aut lampade Luccenfi , en
bus ſuis indiuiduis depéder ab illa,qdia quod cialdem rationis cum ipla luminoſi luce , sti
alicui conuumcnit perle , iden ſecundum effe, tamendeidemnequitar uent
fqme
abgu a con
illam si fer
ed euari : ergo.
fiue fecu nd eſſe nt ia m ſe mp er & vb ic un - Do rn calore , qui
que illi conucnit,fedtalis dependentia Cupo cft eiufdem rationis,cum calore ignis, & tamen
nic effe & us formam effe diuerfæ rationis a men nequitinabſencia ignis perfo &tæ ,& per
forma caufa ,aliâs in caufa ipfa calem ſubibic longam cemporismoram conferuari, nici ali
dependenciam a fe ipfa cum Gt caufa vaum quancuta mora , & in Tia corruptionis Tennis
demultis indiuiduis talis formæ,quando au- 'pe rque decrefccnscergo Sed hoeargumenia
tem forma effectus eft in capax caliş depen cum non obftac vericari noftræ fecundæ côná
denciæ refpectu alicuius caule , & ſolum ref- clufionis : nam falfum eit quoad veramque
pe&tuillius lubir dependenriam infieri ,id parrem antecedens : acque cxompla aliquid
prouenir cx co quod formaeffectus; & caule conuincung,ſed explicano fenfum conclufio
eft eiuſdem rationis ex qoo fic aullam depen nis , & ad priara dua : dico quod mulus &
degciam perfe , & ſecundum elle xni conue equs per accidens producuntur ab alina, teis
nire , quæ alteri non conueniat. Confirma- licec ex eo quod mixtio feminis duorum unik
curinductione:nam propterea homoab ho- malium diuerfæ fpeciei mutuo fe impedien
nijne ; & ignis ab igne , & equus ab equogeno ris ne fimilisin eadem fpecie effe étups rodh
rance inficricancom dependens ,quia reci. Gererur,aliud diuerfæ fpeciei-produxit ann13
piunc formas eiuldem rationis , acproinde mal, præcergenerandis particolaris intentio
Tunc effe & us vainaci, qui ab aliisindiuiduis gem , licer non prærer caufarum vniuerfa
fpecieinequcunt fecundum effe liom ,ſcilicer Dei& corporamceeleliumia
ciam dependere. E proprerea omne corpus teririonem. Conclufioauronsdébociftelli
füblunarea celo,& omnis cicaturad Deo de side effe&tu ad cauſam æquiuocamperſa
Pendent ſecundumellentiam & inconſerua- dum producentem comparaco y bon autcm
ri, quia ſuoteffectusdiuerfærationisformam de illo compararoad caufarnper accidens
aliam a forma(uzcaufæ , atque illa imparte veluti fapientomvicem acque deffc &tum caur
Etioncm recipiences, ac proindefecunduni ſa ramiuocx , quiaorgo illi effectus prædicti
effentiam poltulant,dependere ,quæ depen- peraccidens ab agence particulari, & perfe
dengia inomnibus indiuiduis,hoc eft:inom . abagente vniuerfaliproducuntur refpectu
ni corpore ſublunarirelpectu ccelia &c in om: huus, & nonrefpe & u illiusdepondertum
ni creaturareſpectuDeireperitur. in coaferuarı ad æquiuocuitoffeaua conta
15 Dices pon omnem effe& um,æquiuo- quuram ceciderita si

cum participancem formam diuerfæ racion 5:16 Adepraua de rode dico ,ese militar
nis & Tua caula fubire calem dependentiam ad quarcam cum Dido Tlotta,vbifæpra'lir
iccundum ele,ngapeomnemstlactum voi. cicato articuluqbæltionis'io : quod propez
uocum participadeem formameiq dem ram retsas.non confermarlomenéremotolutina
clonis aſuacaufa, elle ex perem čelis depena nolau quia non etrapéus natusfocipere im .
dentis, & fola dependencia.in fiecjellecon påtobagem lunimis: fecundùmi Gandemn ta:
ccatum ,non igitugaggiuocacigguguniuoca , tionem , ſecunduip.quanetin'agente perce
o eft adæquata fatio dependencia fecunk prodgetjuoluminisyquod confiae non elle"
, cnd
Apreced fanguminacciat ignem , &:d qinigeam ellentiamhoc
, eftcotes
parte apatetindari posfolane, fecundumaucemeng qoodHia.
büs exemplis fcilicet.muli. &equihocumi berlumen in Asla nequicitecipiin acres
enim animalium caufavniuocai& ieiuldering ideaseltaeffectus aequiaodus lühen prodita
rationis non daturpilijasauidem punquam ,', Ekmõiimastoia quouislatuinofo j'acproin ?
qurulemper ex alina autcqua dabasgenerasi dedepandens ab illo itilieri-& -contetuaren
ri.Huius vero aliguanda mondaniquiaalizoi Ewbaadcabolirkicdifferentiam D. Thou
quandoexalina,de quogeneragus,&efanisi. coreffe& um vniuocum & æquiuocum , Gilda
Lolim Infieridependençacalibus:caulis, ve quoties effectus ell matusreciperedmprédios
G8 nein
 Libri octaui,Olieft.IX Artic ]lí.
8 agensis Ceu Amilitudinem fecundum eā
3447nem Ad hocargumenth Suar.vbiſu.reipa
dem ratioaem , quam haber in agente tunc huiufmodidependentias, in ſolo ,ſcilicer, die
effectus eft vniuocus,& quoad fieritantü de- ri,velinconferuari non adeffectus vniuoca.
pendens ab agence; quoties vero effettus non tionem ,autäquiuocationem ,fed adnaturam
cltnatus recipere impreſionem , ac fimilicu . ipforü accidencium fere reducenda. Ex natu
dinem agentis fecundum candem rationem ra enim aliquorum accidenrium prouenit,vc
ſecundum quam prehabetur inagenteaunc licetGot diuerfæ rationis ä fuiscaufis, confer
efteffe&tuscauſę equiuocx; & proprerea:quo ucnturnihilominus fine illis, vt potê quibus
ad eſſe àſua cauſa dependens ,fed vt hæcdif-s in abſentia cauſarum debetur diuinus con .
Vo curſusillorum conferuatiuus,cuiusgeneris,
ferentia quæumeftelucefcat
huiu s S
fondament magis:no nullæ funt fünt accidentia numerara , eiufdemquc eſta
aduerfus illam obiectiones proponendæ , ex (ait)calorem impreffumin aqua,abigne,qui
1 quarum ſolutionę vericas aſignacäe à D.Tho nifi:a frigiditare aquæ natiua citius cxpellere
mæ doétrinæ pace fiets Primo argaicurſunt tur, dia poſlerin illa conſergari , ex aliorum
quidam effe&tus, quinequedependent info aurem natura proucnit,vtnon obſtante iden
lo Gieri,neque abfolute dependentinconſ er gitare rationis cuin ſuis caulis nequcantabf
uari,fedmediomod o fe habent,ideoquepof que illis conferuari, vc pote quibus concur.
ſunt aliquanto tempore in abſentia cauſa fus conferuatiuus in abfencia caufarum non
rum ſuarum conſeruari:ergo eruntmcdij in debcatur: fed hæc folütio defficit,quia non
tervniuocos& æquiuocos , ac proindediui. explicat quare calis in illis potius quam in il
fio alignata cam ex parte caufæ,quam ex par tis accidentibusreporiacur,aut onim exigen
teeffectus penesvniuocum, & æquiuocum tia concurfus conferuatiui in abſentia caulæ
non eſt adæquata. Conſequentia paret, quia propriæ prouenit ex natura comniuniſsima
ficur dependentia in folo fieri.conAttuit quo accidentis, vt fic,aut ex natura fpeciali talis
ad nos effectumvniuocum ; &æquiuocum.de accidencis,non ptimum aliassin o'mni accide
pendentia in conferuari, fiue in eſſe,depen- sieffer calis concurſus exigentia:ergo ſecun
deatia , reuera liue mediacciami cffećtunime dum, ac proindedebuit explanare quæ eller
dium ,Gue neutrum conftiruer pro quo me.. hæc fpeciálisnatura aliquorüm accidéotiuin
diacaufa inter vniuocam ; & æquiuocam erie quæ non eft alia , niû quod fit accidens ciuf
aſignanda. Antecedens autem probatur, im . dem rationiscom ſua caufa, aut poftulansne
pulſus lapidi proiecto impreſſus, neque de cellario produci fecum formameiuſdemra,
pendec in fola fieri aproiciente, neque om- tionis cum ſua cauſa.Rurfus non ſolum in ali
diņo inconſeruari, quiapaulatim ceffac in ab quibus accidentibus reperitur exigentia di
fentia illius.Idemque iudicium eft de habiti uiniconcurſusconferuatiui io abfentia cau .
byšocioſsis,quipernonylum paulatinami ſu propriæ,fed etiam in effectibus fubitantia
tuntur:ergo.Diceshos effectus abfolute him libus,debecigitur hçc exigentia reducr ad ali
uocos eſſę & captum dependeøres infieri, vn quam communem rationem accidentibus, &
de licutpaulatim ,ita diu ex viſuæprodactio big vniuocatio .
fubitantijs,quæ non eltaliaHili
nis poffene permanere nilialiundeimpedirelais condicio ;& ndnexigcntia ,fiueexcluto
tyr,impetus egin lapidis proicétt ampedicuri nis diuini concurſùsconferuatiui eritalia ra.
à propria lapidis grauicate renitente, & limi rio etiam cömunis,fcilicet a quiuocatio,fiue
literhabitus ab aetuum celacione,vea quoda racionis diuerfitas inter effectum ,& caulam
contrario impeditur nediupermancat,ſedcóclus proptiņm .
tra:nam neque lapisproiectus recipit impo 18 Vndealicet refpondetur negandoan
tum illam neq; eft natustecipere fecundum tecedens ad probationen ; dico quod impul.
candem raționem ſecüdum quameſtia pooja Tus illefit perfe a proiciente, Vteltloco no
ciente ,quod eft viuens,negu habituspoteft; tuum& :agens corporeum leuitatis,aut 84
ad perfe & am fuæ caufæ v.guintelle &tuss.auta uitacis parcieeps,licetper accidensab aliquo
voluntatis pertingere fimilitudidem ;igitur alio peſsitimprimi projektis, & ideo poran
pon ſaluaturin illis alignatumaD.Thoselec ſecundum cabidemrationemfecundum qua
étus vniuoci:diſjntiuum.Gonfirmaduritiam prehabetur in fuataula pérrein grauibys,
effe& us artificiofsiz ve figura domus, Gathead leuibusproiekis párčicipar krabitusverona
dræ & valsis.(unteffectusæquiuocis agemisi quamabtq;fua caula'Patun inadequaca con
per artem vipore ,qui formāarsis focunduras feruanrari qurehlithibiteurecku ,Aurvolunta
24 in arcifice exiftentem recipere non ' tetegenwolt
generature n huiüfinodisotentiaru
ectu etrā ,indas
hưióf arq ; a'voluntate ákra
cffc

ede liquidem abfq;illo diu conferuanturier Ctiue producüſtař » & ablolié eis haut quasi
Boruit aſsiggasua diferimentos quam conferuantari Vndefefpectu pofen
tid
ae
 7qS
In vniuerlaitAriſtów. Mètaph,
tia in qua rccipitur, & aqua producitur habt tionem ſpecificam eandem , quam habet in
tus habet rationem effectus equicouradcius igneformaliter racionecaloris, & radicalis
perfectam limilitudinem nunquam perue. ter racione forma ſubſtantialis , eſt nara illi
niens,Ad côtirmaciononreſpondecur, quod afimilari:verumetiam fecundum niodum ,
D.Thom . prædi& um difcrimen non alignae nihilominusdepender omninoin conſerua
nifi intercffe & us naturales :arcenim : Quanda riabilla :ergoaptitudo ad perfeétam alimile
cunquenaturalis effectuset netus,&c.Ac proin tionem ,tam quoad rationem ſpecificam ,quá
de ex ipfo cõreštu cffectus artificialesa prz . quoad modum non eft adæquaca rario exclu
dido diſcrimine exclud@ cur. Cuiosratio po densprædictam dependenciami,nequeillani
teft effe illa, quamtubobfcure cradidic Soco indu deffectu
cit mo scal do
unis,icilicet ad
vbifupra dicons artificialia cunt tribul aliud alwilacionem quoad miodun.Denique quia
fine quam compofitio rerum naturalium , auc tic comparacur lux caufaca abigne adignemi'
earum
tezi figuvero
n elle ra ,infi
à Cubi ccto natudep
critantum end
rali, enrcoi-
aquo abar adclumi
vc undnoſu in arqu
em igne calo
m , Vc€c am rcauus
lacus ab igno
ab igne
,
fernancur:quæ ratio poteft adiubari per aliày" & huras ad ignem oſtalimiatio in rariond
quæ ex diuerfa ratione agencis per artemde fpecifica,cum diuerſitare eflendipermoda
lumicur , agens com perärcem eit agens per tranſeuntis , excraigneni,in quo ſunt per ino
jotellettum , cui effectusnon almilatur in of da habitus &c permanencer, acqui hac diuer
fe phyfico, fed in effe inceptional fecundum ficate eflcodi modali non obſtante calor non
idean due tornam aprehenſam ,ad fimilicus dependecin conferuari aðigne:ergoneq;lux
dinem aurem in cffuntentionali sonloqui ab illo propterdiverlicatem in modo eflundi
cua illa independentia
purphylicadepédétia in elle reali
cffectus;fed a Caola
poteft dare cum Soto vbilapra lucis & que
in conferuaridependebit.Ne
rc calo valec
ci dice.
dico

illa quæ cantumhaberatimilare fibi effectun non eſis candeni compararionem ,quia celor
inelle incelligibila, fecusveroin effectibus eft difpofitio ad formāignislubſtancialem , &
nacuralibus quos caule nacurales in alle hacu ideoeft quedam illiusparticipatio inchoata :
falı & phylico intenduocaſimilace.. Luxvero non eftdifpoficio adformăignis,ac
19 Secundoarguicur laten productum proinde n'eq;illiusinchoactio, & ex hacdif
å ſole in acre eitefectus vniuocus, vepore
ciuſdemfpecieicumlucefolis , vt docetD
terencia lequiquod calot,& nup'lux:adepen
tiainconſeruarj vindicetur enain eriam lux
Tho.opelcast, & opuſcol.po.cap.36 .vbiaſe cftadiſpoliçťo ad formâ ignis & ad formas geo
£ 1t, quod ficucclaritasChrini jarransfigura. miarum , ad illato coim ,8c ad has, luxincero
tione ruis eiuſdóm fpecieicứ claritate, quam to gradu eſt proprierasconbacuralicer conſa
io reſurrectione accepie, cum hoc difcrimi- quutas & quia D.Th . depēdētiæ huiufmodi
ne,quod illa fuit tranfiens, &hæc permanens in conforwari pafitionem ad diuerficate ipe .
ica lux zeris,&c folis luacciuldern fpeciei din cificam , & dependentiam in folo fieri ad fpe
uerfo modo etlendipenes irangiens & peca em
cifican ctrečius cum caufa perfectamfimili
n
io t
tudinem reducit:ergo n non fi ed
um
manens gaudences ,& tamen dependet
c â tols l no e f po lunt ad eſſe ddiſpo
uc
cm ,fuvne n ec dirfæ o ones re
e
coa conſeruari.coms
f
s fieri, fed eciamiuin
non za elolo
i
89u.odDicormeamad effefe & usm ætqliucia rfmaatiisaleelmullet x a d
d ,q0iueintedaarrgaával onediuerinciprati teor, á dale
q dfioon eefnduice&tu deec e d foſtanc ca f i2c alAign uldti. & pmlaa uæ fcaer rgnuóenloel
in rfmeoct eilalcal n , lifcficiaquo ſubde m x u f
f eracâ f d eil qrá iilna agonc
Pe is ric ns o deoliscusn o. doVn fscécdui dlcuo f ent us ia .iVbi finua onu t neensı fe og
ü i o
acc lliduesf cetruis qufiuo i m c tirmoiend ,iial-la q u u
uo,c q ve a i uf
c n a cf nd, v ef d
i
e s t i
ffe e f
en
fde
e d faerp bp ao if c vnii eceafcfqj (uaucsa a ipdeerpee vam
ine deap nialeni , qauo apræ ciprere exc mant lo uGfeær deæbs naætquatrietcas io féordýi fudia
tecis, qui ſtnanot uer l apc nar ſſuaſtu ffoerrte c in tqia e o e a e aqua r i ais q,&lnfioørq ni
a u l i f t i d l a t g ıu
Jolonnalub rguiti a qiuda cau d perum di hçcſtan ſol noccodflitaárfraol ucélib luocciapti;faür.ead 40eu
c ere ama quan : niaamm quuonduemft nar ionerno- ſub ú
aqsm pale L á iparlicen n ipi0,,i a
cipcifidcuamli fnor m feucmum m rat ipere o r x
t alee mü v nci e r , l vent
a i nc ors
Sepecun , cordi um heaſntu pcautnd illpaatoummriec t dicoxi & pri lucaito , dfethruámc , vt pri cludiis
f fa aur m iap ,e fo
u d omi q
u ei in pr en n
e & llzvaimdeio i orma olatis, i aorpo
n r
a g i i e r l l
m t e r t
c :i tum f cip m mirae umucis ecàufno- . n
& ui i a iipi us f ef ep c
e ſ t a
l e n de rio io m e n e o re
fip und l fm t teg s rec uoc lux min aer s rec pere eit otf
u m
d lee iam ra n e r a t ū r e c
, f ec m q u a eaſdo tu xqui a , &undnuon natu darnreci onfetor
(eacm
illa mftoecrea m f n u i
in fdo e ct dao nnaic et m und(uu z cau fec cianet e rac
n
cux dmuoct qiugene hab imn ſol u,ndPuræ
e c m t
a in illa con io n c ormi
fein c ã
q u a
li uxt anc ola t . Apd. p .
lu pro ab , no du fec tam ma sep i h f rel
Gg 2 Dibil
 446
3-4
Libri octaui Oil.xj.IX Artic .III.
nihil contra nos, quialux aeris noneft effe . å ſole productus eft effe &tus vniuocus fimpli
Etusæquiuocusreſpectu lucis accidentalisſo citer, quia relpectu caulx perle, fcilicerig .
lis,fed refpcctu lucisradicalis quæ altforma nis el voluocus,vt pote aprus natus fufcipi
ſubſtancialis,corporis ſolaris condicaciua & amateria acris fecundum ellequod habet la
ita nihil obllat , quod lucem formalerfalis propria cauſa, licecoon fic particip.bilisten
poſsirquoad ſpeciem , & modő lux.acrisparm cundâ effe quod habec in cauſa comuni,fcili
ticipăre.Secundo refpódetur negando maio cetin fole,reſpectu cuius per accidens, & Te
rem :multæ enim fornæ ſunc quoad fubiian cunda quid poteft dicieffocusequivocus,cú
tiam & non quoadmoduin communicabiles par accidens ad illum comparecur. Lumeve.
exempla ſunrapociſsima in gratia Chrifti,in ro productum a lucerna ett effectusæquiuo.
diuinis perfe & ionibus, & in ipſa luce folis. cus fimpliciter dependens incopferuári alua
Gratię náq;habitualis Chriſt Domini quoad caula,quia ett eilis forma quæ non eft natare
eſſentialem & fpecificam rationem alimila- : crpi in materia aerisfecundum candem ratio
tio reperitur inpurishominibus iuftis modis né, quam haberip ſuacauſa propria & perfe ,
autem infinitatis & dignitatis capitisconue. quxcit corpus coelefto . Lucerna enim tantü
niens illi ex coniunétioinclisad verbbelt r
ice pure eft caufa luminis per accidens 8c quacéus par
creacuræ d e b
Ca . Si mil di uis" "ticipardenatura colecti , vode in ordin : ad
næ perfectionos, , illam pocel dici lumen offectus vniuocusle
voluntatis atq; bonitacis in graria habituali cundü quid & per accidensquod non obltar
participantur quoad earum eflentiam fecun denominationi ſimpliciter citè & us æquiuoci
dum vniuerfam cheblogorum fententia, qui quä lubit per ordinead caufam propiar a
gratiam eſſe cotiusdiuinæ natureformal par : perte luminis,qux eſt natura coelestis, hijs la
ticipacionemateltantur,modosVeho diuina policis quæ eleginter nobiscradidit vbifupra
Tữ perfectionum veg . infiniratem , omnipoté Caiet. Refp.ad formâ fecundæ obie &tionis
tiam ,& ſummā actualitacemagratia non par negandomaiorêr manilicedefacto tā calor,
ticipari,amultis auc'improbabiliter defenca quälox caufetur ab igno & à fole tamê diucrs
rur ac demilux folis;quie in luce aerisquoad amode ad ignem & ad folávoorg; offectuscă
effe fpecificum exprimitur illain Gbifimilem paracur.Lux enim ad igne,vt cfactus perac
in rationeſpecifica producedo, nequicer mo cidens, quæ ad falê, ve ad cautaña perſo côpa
permanewiæ , connaturalis proprieta
dum pero fatur , e contra calor cöparatur ad fole ve ad
tis & effectiuæ qualicariscomunicare ,imôna caufam comun @ yud ignemvcro ve ad caufam
que extra corpuscæleſte porestillā rerinere. propria, & quia eflahuius, & non effe illius
Ad fecundam & tertiam ve reſpondeamas eit dulceptibile in materia acris;ideo calor&o
opere præcium eft prænorare doctrinaCaje non lux io abſentia ignis & folis conſer
caniin art.citaco quæft.104.$.ad vtramq;obie uatur.
Elone ,qua eaſdem foloit obicctioncs , vbiaic 21. Ex quibuspatct ſolutio ad cortiã repli
quod cum iudicium de rebus non nifiexpro cã quæ Colurioni Magiftri Soto inter arguen
prijs & perfecis couenientibusfieridebear: du aligoaræ videturaduerlari:nalicct folu
Idjuetebus fimpliciter & oprime areribui- cio illa prima facie aliaa doctrina D.Th.cfle
rurquod conueniteis'ex proprijs caufis,fiue videatur,re ramen benein ſpecta, vel non eft
inordino ad illas,quod autê in ordineadcau alia ,velTalré non altamenco.D . Iho , alicna,
fasper acciden's féu comunescomperie illis; & quod non fit ab cius mente alienaparetex
aut reſecatur ab arte,aut propriorum iudiciü r.p.9,6717.3.ad 1.vbi alsignans rationequa
non impedit . Vnde cam calor & luned in Te aliqua qualitates permancantin Cubiccto
hocdiferantquod calor fecundum clle quod in ablencia luarü caufarum , fecus aucé lux re
haberinpropria caula;quam contar cfle igo ducir diſcrimen adhoc quodin illis reporitur
nem fitfecunduin candem rarionem partici. quædã formæ fubftantialis inchoactio , vapo
pabilis abhijs inferioribus per calefactioné te que parane viã adillius fufceprionë lecū «
& lumen fecundum eſſe quod habet in pro do cando racionem , quâhabctforma fubitan .
pria caufa, quam conftar efle quintam e(Ten- cialis in ſua caufa ;fecusvero in luce qui for
tiam fcilicet folem , fine quamlibetcoelellismæſubllantialis eiuſdérationis cứ formaſuç
coiporis ilafracam partem , nonficpartici caulit nullatenus cal in choactio difponcris
pabileper illuminationem , ideo optimara- ad eius fu (ceprionem , verba 20cm Diui
r10 quare çajor remanerin abſentia ignis,vel Tho, hæc funt: Adprimum ergo dicendum quod
Solis,fecus vero lumen ,eft, quia ille fècunda cum qualitas consequatur formanu fubftantialem
elle quodhabet ia cauſa propria per calefa diuerfimodofe habei ſubiectum ad receptionë que
čtionem efi participabilis lecídum eander
ratione ,fecusauté lumen ,qua proprercalor litalis,ficutle babet ad receptione e forma.Com
enim materis perfekt recipii furtunifirm iter ftá
Wiligst

In vniuerſam Ariftot. Metaph:
bilicüretium qualitis confequens formam ,ficutfi
aqua conuertatur in ignem.Cum vero forma fube
ftantialisrecipitur imperfe&tefecundum in chora-
sionem quandam ,qualitasconſequensmanet qu5
dem aliquandiu , feit non ſemper ,ficut patet in
aqua calefafla squæ redit ad fuam naturam , fed
illuminatio non fitper aliquam transmutationem
materide adJufceptionem forma fubftantialis , vt
fiat quafi in show & io aliquaforma, c ideo lujnen
mon remanet nifi ad præjentiam agentis , in qui-
bus verbisD.Tho.docet triplicem gradűerle
Itacuü quos qualitates forcicur in lübie& o .
!
Primum effe perfectæ permanentiæ ,
& hunc habere quando forra ſubſtancialis ,
cuius propriecas ett qualitas perfecte recipi.
tur 1o Lubiecto , fecundurn effe alicuiusdale
tem imperfecte permanentiæ ,& hunc habe .
re qualitatem , quando forma fubftantialis
culus elt propriecas recipitur incboatige in
fubiecto , mediante aliqua lui diſpoſitione ,
Tercium effe nullius permanentiæ niſi ad prę
fentiam ageoris , &hunc habere qualicacem ,
quando nullacenuseilformæ ſubſtancialisin .
choactio . Quod autem hæc folucio non fic
alia abilla ,quam tradit D. Thom . in eadem
1.part.quæit.104. pocelt probari ex eo quod
Caietanus , in loco citato doctrinam Diui
Thom ,circa diſcrimen alignatum inter calo
rem ,& lumen perpendens,meminit huius ſo
lutionis ex quæft.67.aductæ dicens : Quamuis
etiam aerneque eius materia poſsit perillumina-
tionem pervenire ad babendum lumen fecundum
eandem rationem quoest in lucerna ſed per aliqua
alian actionem.Neque di&tio,quamuis ,aducem
facrua aliam denotac folacionem , fed maio-
rem eiuſdem explicacioncni , quæ addifolet
fiepe fæpius per dictionis aduertatius apoti-
tionem?& eriam ex eo quod efle eff: Ctumpro
prium alicuius caufæ , & forma Lubitantialis
ciufdem raciocisproprietarcmprocodem re
pucantur. Necnon pro eodem accipitur; effe
qualitatem aliquam , inchoactionem formæ
arque ad illiusintroductionem difpofitionê,
& efle effectum recepcibilem in lubiecto le .
caduni eandem rationem , quam babec in ſua
cayla & ê congra negacio illius, huius etiain
inferc negationem , quia ſubiectūreceptiua
ipfius formæ lubſtantialis: & econtra fübie-
ctum quod huiuselt incapax, & illius quoq;
in capax debet effe. Vnde refpondetur Colu-
tionem à Soto aſignatam validam & conitan
temeffe. Ad cuius primam improbacionem,
dico quodilux el diſpofirio ad formam igais
non propria,ncque ex proprijs ad illam con
fequuta , fed quatenus elt naturæ cæleſtis
quoddam parcicipium ,ideoque ſola lucispro perſeprimo, ideft, quod effectus inmediace
ductio in aliquo fubiecto , numquam lecum
aducet ignis productioncm , fed eft quodda hicbomo inmediace generac bấchomiine,st
‫ ویکی‬ry
accidens ab igne inſeparabile , eius förmam
exornans, ad illam ex parcicipacionc natura
fuperioris confequuta quod poteritproinde
difpofitio quædam communis, feu concomi
ransignisappellari, & pari modo genimaru
eft dilpolicio ,quatenusin illis coelentisnatu
ra quoddammodo participarur . Ad fecun
.
damnego coulequentiam ,quia effettum alio
quem efle recepcibidem intübiecto fecun
dum eandem rationem qua elt in ſuacaufá
perfe , & elle qualitatem , vol formam acci
dencalem difponentem ad introductionom
formæſubftantialis fecundum eandem ratio
nem,quam haber in fua cauſa exvna parte,ac
que ele effectum ponaptum fic recipi, & effe .
accidens nonlîc difpofitiuum ex alrera pro
eodem reputantur , & per confequens adidő
principii får prædicti diſcriminis reduction
23 Vltimo arguitur:nam quando Patroš
generat Paulum , aliquid caufac in illo diuer
lze rationis videlicec condiciones individuani
tes, & ecceiccarem pauli , quæ ſunt primo din
uerfa a condicionibus & ecceierate Pocris &
tamen Pecras noneltcaufa #quicoca Pauli ,
neque Paulus à Petro depender in conſoriela
fi:ergo diuerfitas illa rationis non arguiecari
ſam æquiuocam ,neg;dependentiam effectus
inconferuaci. Confirmarur adhucli Perus
caufarer coceicatem & indiuiduationé Pauli,
vị caufacquiaoca & catalicate cauf = perfe
no ſequeretur quod producerer illă in omni.
busindiuiduis eiuſdem racionis cī Paulo ,ac
proinde in ſe ipfo : crgo nó eft de ratione cau
Tæ æquiuoca & perle producere fornia effè
Etusin omnibusindiuiduis cöfimilibus ;quod
came fatetur D.Th .indiſcurſu preallegaciar
ticuli quel). 104.Aprecedens parec , quáindi
uiduario Pauli foli Paulo pocell couenire , cü
fit' per illa indiuifusin fe & diuiſusaquolibct
alio. Adargumarelp . diliinguendo maioré,
quando Perrus generarPaulum producit pri
mo&cperfe in illo aliquid diverſe racionis,ne
go maiorcm . Secundario & côcorsitanter
concedo illa ,ficut enim non producit primo
& perfe rationicomuna animalis aut homi.
nis,fed fecüdario, ita no producitperle pri
mbindiuiduationé & eccoieraré Paoli, ſed ſo
cundario determinaetamen maceriä quä сit
priocipiü individuationis ad effe huiushomi
nis, & fic tācum Pauluspendetperfe & Petro
qüoad ficriihon quoad one. Vnde cocella mi
norinego cófequentia ,quia fola diuerfitasra
tionis perfe primo caufacæ eſt que cólicuit
effectu dependente in eſſo a ſua caufa: Porect
cclā dici,quod licut homo generac hominem
homini generáci correſpódenseft homo: lcm
Gs 3 Perus
 Libri octaui,quaj}. III. Ä rtic.IIII.
Petruſcilicet & Paulum , ac proinde perſe, prima afferit cauſas fecundas nihil agere, Statens
perfeitate cermini immediat ,nocamêper- fed folam caufam primam effectusproduce titulu
rezquos in'ipCaprimarerom creacione popi, question
ſeicare eſſentalis depēdētiæ, Ad cófirmation
ur
néceſpóder dupliciter,primonegãdoante git facere ad preſentiam creaturarum , quas mis fans
cedes formaliter intelle&tū.Nã cũindiuidua proprerea caulas ſecundasappella in us, quia dintu
tio Pauli non Gitnataeffe nifi in Paulo E01P fane conditio fine quanon fierent effectus,
fo quodab aliquacaufa,perſe; produceretur & qua pofita flatim propter ftatucam legem
in Paulo ,producererur in omnibus indivi- producitur effectus aDco, ficarSacramenta
duis confimilibus fecundum illam in quibus antiquæ legis Bacchus dicebantur gratiam do
eft'naca reperiri, Reſponderur ſecadoquod re quacenusad præfentiam illorum Deusip
1:01

adhucantecedens of falfum de alijsindiui- le graciamconferebit.Hæc fuit opinio quo.

duis Paulo fimilibus in principio indiuidua- ruudam antiquorum Philofophorum quos
tionisintellectum.Nam agenscaufanis perfe "refere D. Thom . in 2. d.1.q.1. art.4. quibus
ideft caufalitace effentialis dependentiæ in- poflea ſubſcripGc Gabrielin 4. d.1.9.4.es
diuiduationem Pauli,deuerec cauſare prin- horum aurem fententia plane lequicurcan -
cipium ipſum indiuiduationis "quod eftma- Las fecúdas'nedum a Dco dependere in cau
teria fignata quantitate, in omnibusillam ha Tando , Ted potius torā caufalitate, atq; etfi.
t

acum illam habeant omnia india Étuü productionéà Deo exhiberi ,ipäsper
uiduamaterialia,nedumin Pavlo produce modum conditionis dobraxat concurrcotia
set Perrus materiam cum quantitate , fed in bus.Eandem fuiffe fententiam Auicembro
feipfo & in alijs confimilibus indiuiduisma nisin lib .Fontiſuitæ relacur D.Thom . qofs
terialibus. depotencia art. )
Secunda opinio Guc error in alio extra
ma fuit aliorum alTerencium effectus â caulis
URTICVLVS IIII.
fecuadis producijabfque vlla dependencia,
An caufafecunda in ratione catr. aur exigencia diuiniconcurfus huius erroris
fæper dependentiamo
ſubordi- authorem fuifle Nembrot(de quo meminic
nationem ad primam ,conftituatur, deherclibuscap.83. & Hieronimus tibi,
å primaque eſētialiter diſtinguda contra Pelagianos,quem fuci eſeguiti alijre
tur? Jari ab eodem Auguſtino'lib.i. de Genetias
licreram cap.20.de quibus dictum fuiffe via
IC incipimus explicare diuilio detur illud Ecclefiaftici 16. Non exorauerunt
nem celebrem caufæ principalis
"danı,abH veciacquemembridiuident
efficientisin primam & fecao .
propeccatis,quia fcilicet ad effectum dux l'alu
tis(nedum ad alios) diuino concurfu fe non
is diffini indigere putabant
tione,& quia'indiffinirionecaufaprimadie Tertia Tencentia media afferit caoſas focüe
ximus effe illam quæ ab altera non dependet dasagere dependcorerâ Deozled non depon
nequc alteri fubordinatur , & indiffinițione dered Dco poractualem influxum concurré
caufæ ſecundæ è contra effe illam quæ à prie ti,nifi duntaxat concurrenti ad productio
ma depender & eiTubordinatur in cauſan- nem,& conferuationem virrutum , & poren
an hæc dependencia,
do ,inquirimus modo , an dependencia tarun ipfis caulis ſecundis congenicurum .
& ſubordinatio ad primam fit conſtituciua Itaveignis in productionecaloris folo calos
acque diſtinctiuum caufæ fecüdæ , vtacelul relibi connaturali indigcat dato à Deo in
doin diffinitionis reditudo parefiat, & alco prima ignis productione,& poftea ab illo cô
fiusextremi nempe caufæ primæratio ,con * ſeruato vfquc ad ipfam caloris productioné:
curſus,& independentia ex notioribus caus igitur vrvnico verbo tocali hac fentécado.
fæ fecundæ declarentur. Ac dæmum quoniä сlaretursignis ad calefaciendum depender &
non ſolum per independentiam , fed etiam Deo;quia Deus in illo produxic calorë ilio -
pormaiorem immediacionem caufa primaa que conſeruar .Ica Darandusia 2.d.1.2.5.8
fecunda diſtinguirur. De primo difinativo d.37. quæft..parumque ab hac fententiare
hic articulus, & de ſecundo fequens articu . cedir,Gregoriusdu Valentia in to d.d.8.9.3.
lus diſputabit.Igitur ſenſus huiusarticulielt puucto 3i & alij relaci a Sarez lib.3 . de auxi
an caufa fecunda ſicpecat fubordinari primat Iijscap.4.qui docent incaulis lecundisnatu
& ab illa dependere in ſua actuali caufalita- ralibus auxilia Dei quibusindigent ad ſuoiü
ic, vt à concurſu ſeu caufalitare primä сau- effectuum productionem clie virtutes opera
fæ effentialiterdependeat ? In quo quatuor tiuas eis innacas , in cauſis vero liberis ad
verfantur fententiæ ,
act@ um ellaienciamento porenciascum habi
 In vniuerſam Ariſtot. Metaph. 3333Ag
tibus. Quarta ſententia media, criam afferit ua generatio ab Abraham, vfque ad Chriflı
caufas fecīdas agere in luos'effeétus,ad quo- fubhijs verbis: Abrabam genuit Ifaac, Jade ait
rum productionem indigent actualiprima tem genuit Iacob,&c. Vürbum aurem genean
caule concurfù diftincto ab carusa virtubi- diverum imporcac influxuntorgó . Confir
bus innacis & habitibus : illumque requiriex matur: nam alias neque Chriſtus effer verus
cffentiali caufarum ſecundaruin ad primam filius Mariæ,neque Ilaac verustiliusAbrahae
caufam ſubordinatione , atquedependentia conſequens derogar fcriprurk quæ dicit Mà
in effe atque in operari.Hæc ſenrentiaficvoi' chãi, ia da qua natus eft Iefus ,&c Abraham
uerfaliter intellecta cft cómunis, & illamdo- genait Iſaacgátque Geneliżz. Tolle filium tua
cene D.Thom.depotentia, quællof.arcico : vnigenitum quem diligis Idddc, cc. Ergo con
& Philofophus 8. phyficorum , text. 28.vbi clulionis noitræ oppotirum etiani derogac fi
probat recepcům axioma,omne quod moue . dei.Sequela aucem patet, nam relatio filia
cur,ab aliomong mouensfecun tionis fundátur in paliua generatione & reld
dnm ,qucmobileomneäbalio moueri, illud tio parernicacis ; atque maternicacis in vera
quidem vomotum moueat, & hoc,vemouck sactione gencratiua,quaablacad caufisfecun
rur ac foluin primam mouensmocualrerius dis eriā remouctur paſioa generacio ad curus
non indigere , eandem fequitur Scotusin rá remocicnem funditus relacio filiationis la .
-
diſtinct.30.5000 2. phyficorum , quaſtion:46 befa&tacur.Vndefi BeacaVirgo non vere geri 4

& lib.8.quæft.4 . & libuli de natura & graris ; uit Chriſtum ; nequeAbraham vere genu:&
cápit.16.Coorradusin l.2.quältion. 9. artic. Iſaac,neque Chriftus Virginis ; neque Iliac
6.8Medina ibidem ,quællion, 109.articúl. 21 Abrahæ vere eller filias. Secundo probajar
& vniuerd Neoterici, infra citandi,qurlicec quod licnora lumine naturali: nam resna'ru .
3
in explicanda natura & qualicate depandena rales ſuor factæ à Deo proprer ſuasoperacio
tiæ caufarum ſecundarum & caufa primasargs des,fed fi nullum influxum haberent , adoit
huius concurſu & auxilio ad illaruin caufalis Hlas operationes fuas ordinarenrur:ergo vere
tacem requiſico diſcriminentur: tamê in quæ operantur illas operationes ad quas a Ded
itione,an ct:nempe in admitenda tali depen ordinancuri Maior pater, quia vnum quodas
dencia & aliquali primæ caufæ auxilio exigê . eft propter luam operacionem , velblprope
do non difentiunt. Vrigitur tria fuo ordino ter illuminationem ,ignis proptercalefaEtio
de hac dependentia ſubordinatione,& con- hem, & animala propter productionem libi
curſuexaninemus, nempe án fic? quid ,& c? 83 Laulium ad fpecierum ſuarum debicam con
qualiter cum caufis ſecâdıs a cemperetur Tal» Teruácionem ,& hoc pepeluauis Dei dilpoli *
wa carum libertace,fiue contingentia, prima tio ad quam pertiner creaturas , ſic adfines
quaſioni in præfentiarticulo : fecundæ & fuos ordinare;vcruis operationibus illosco..
tertiæ indubio appendice decreuimus fatis ſequantur,& easacioſasjacquo fuperflyasin
facerea
ferum natura non për rritere,huc etiam fpe
Subordi 23 Reſpôdeo dicendâprimo:cauſasfecü ctar illud Geneſis i.Germimeeterra, c.quali
natiocau das , lic primæ ſubordinária, vinihilominus ad germiñandom fitordinata, & illa benedia
vere influencin ſuos effectus neque illius ſu tioGenefis 9.Creſcite ca anultiplicamini,com
farum e bordinationem haram tollere caufalitatemi
cundar 72
yeplete tarram , quæ inlirain hominibus incli
Hxc conclufio ftaruirur contra authores pri nationem ad generationem fpecie humana
al prima conferuatiuant déclarat ,atque extriplecaini
no collit in & opinionis, &probatur primo; elle cercari
earum in defiduinam in facra ( criptüralpeläpiusde Dei, & illiusligis antiquæ ordinationem ad
caulistecundis dicicur quod operantur ſuos filióronipropagationem hominibusintima.
fiuxum . effectus,fed huiuſmoditeſtimonia nequeunt tum exprimit. Tercio :nam nulla eNec maior
faluari in fenfu litterali & proprio (quifem- ratio quarc Deus cum igne calefacerec ,84
per pili fequacur inconueniens ſaltinendus comcole illuminaret, quam cum alijs caulis:
elt)nilireuera influant in luoseffe&tus: ergo. confequens eft à vera philoſophia omnino
Maoir patct , nain Gencl. 1.babetur germia alienam.ergo . Sequela pacet:nam talis ratio
met terra berbam virentem , & facienten ſeme#inequicex natura ignis , autfolis accipi:ne
lignā pamiferum faciens fructus su šsa genus que cx folo Dei pacto : ergo . Antecedensa
fuum ,Generis.de Noe dicicor: Noe vero cum quod non cx naturæ ipfarum rerum proba
quingeniorum Cancelo
effetannorumthes
genuit Sem clism, tur; quid faponit contraria ſenrentia resip
Japhet, & protulit gro Las ex fuis natüris nó effe opératitias, & quod
jos juos vinee florentės dėderuntodoremiSaun , noncipatto probatur:quia vel pactum cale
vbigroſsi appellantur lui; & odor vincarum facicodicum igne & illuminanda cum lola
diciturſuus, quia fueruntproduali abipfisijad fuit mere voluntarium atque ſuperaddituint
Math.s.in Chriſti genealogia refertar Lücel haturis rerurit ſicut fuit pattum cobferendi
GS giao
《 士33”7 Libriocidini,Oilaj.IX Artic ]ITI.
graciam ad præfentiam circuncifionis in lege primæ caufæ quæ eſt Deus ſubordinantur liu
veceri : vel fuit debicum ipſis naturis rerom , quideminter primum & fecundum mouen's
& in illis fundacum : fi primum , fequitur, elle debetſubordioatio .Ratio eft Diui Tho.
quod idempa& um potuit fieri cum lapide , 3:contra gentes,cap.66. & 1.part.quællion .
autligno ,ac proindenulla aſignatur ratio, los arts.& 1.2.quæft.109,articulis videtur
nifi libera Deivoluncas.Siſecundum :ſequi que fumpta ex philofopho 8. philicorum lo .
tur,quod iam ignisex fe habeatnaturani ap . cofupra allegato .Tercio : Dam ad omnes of
tain.calcfacere , & ſolad illuminacionon , qua foctusad quos ſe extendie finalizacio vicini
Careclapis ,aut lignum s ratione cuiusnatu- finis,exconditur etiam caufalicas.primiagen
Fæ debsacar igni concurſus ad calefacien tis, quia ordofinionu olt ſecundum ordinem
dum ;& Toliadilluminandum ,qui non debe. agencium at, & ad inuicem s finis &rumageosfibi
am m
is tumraip- z s
curgle d t uoplanfest
a
tar lapidi,
n a tiu aucligno:fed o
hoceftolnatura
f n a
propor cionao
l i e Deasqui
e c
nis ufmina esomn efffomc e canuaci
vicinu usli
a
fecm .
fim i effeoncalefa
umignis e f y &
ctiwan a
ill a t i , feclu sr om,niæ paétond&æ liber dar u,oermſna s ooniprerfiu ord
m n i
in Dareatuur ,
in cau f o
Dfciis ordbent urir:i nfgeit cautucesfec ibus in lso i i
qu vn n p
o m
c r
en d i
s c
t otpiue
a :
ip ha raint
c e
vir qu fuo crg ado fe ext ciu effe caus
f
ef & us o p . falinas.Confequentia parec, quia ficut Deus
26 Dico ſccundo,caufæ ſecunde intrig- el vltimusfinis & voluortalimus in finaliza
ſuimodicauſandi
fecè,& exmeritis fuimodi indigët
caufandi indiger do,ita eltprimum efficiens & vniuerfalimü
concurſu Dei: ab illoquedependent Hæc in agendo ipfe animelt A.&0. Idel princi
conclužio katairuraduerſus fecundainopi. pium; & fints Racio al Diui Thom.k.z.quxf
pionero , que errorem --Ec probatur prino : tion.top.artic.o.Quarto , quin aliascanlalam
nam ficur caseltformavniuerſaliſsima, qua conda efle primacaula confoqucnselt abſur
nullum ensporeftſabterfugere :ira Deus eft dum : ergo: fequela primacauliselt quæ alte
voiverſaliſsimum agens cuius caufaliterem , rius concurfu non indiget , fod ab illocltin .
& dependenciam nollum eascreatumpoteit dependens talis effet quælibercaufa fecun .
fabrerfugere: ergo omnis effe&tus,caulæ lean da a fe fola ablqueconcurfu Dei police ope
cundxcerminare debec Dei caufalitarem ,l . rari:ergo.Minor hæcpacet :nam ti fol polles
uc concurſum , quod eft caufam ſecundam illuminaro abfque concurſu Dei folctlec pri
in cauſando a concurſa prima dependere : mamilluminans, nulli alcerilubordinacum,
Antecedens probatur, quia agens & forma & conlaquenceceller independens in opera
proporcionantur.quoad hoc quodagensex- risacin elle, quodell.proprium (oliusDei .
téndır ſuam caufalitatem ad omnes effectus, Igitur nc dicamus dari plures cauſas primas
quibus poceft fuam formam communicaro, in cflo & in operari independentes debemus
vel quosſuæ formæ porcit alimilare , quæ eft in caulis facundis admirere intrinfecam ad
ei ratio agendi v.g.ignis ſuamextendit caufa caufam primam ſubordinacionea . Confirm
Jitatem ad omnia calida,coelum ad omniacor macar:nam propterea actiones caufarum lc .
pora ſublonaria : &c licDeus,quieftvniuerfa condarum afcribuunturDeo , & c ycrc ficriab
liſsimum agens , vniuerſaliſsimam debecha. illo dicuncur ad denoraplum , quod ab illo
bere caoſalicacem , circa omne cos creatun). cgrediuntur ,vrà primo morore :crgo concur
Ratio etDiui Thom.l.part.quæftion, 19. ar fus primiagencis ad omnes operaciones cau
ticul.O.Sccundo probatur:namin agentibus farum fecundarum excenditur . Anrecedens
& motoribus fubordioatis :primum mouerle probatur ,ex illo Math.o. Qui oririfacitfolem
cundum , & fecundum mouec cerrium invir- Junm luper bonos em malos csc in quodchora
tuce primiad agendum ,fed Deus , caufa vni tur Deum cileprimum illuminans conſo
&
uerfalis,fecuada,& particularis verbi gratia lem. Et Iob. 10. Pelle e carnibus vefliſtime;
cæluni & ignis (upt mouentia ſubordinata: vbilobattribuit Deo, vt primo agenciopus
crgo primum quod eft Deus mouecalia vſ caufæ fecundæ (cilicor,fuigenitoris,cuicon
que ad vltimum ad agendum . Maior, quia ' Tonatillud Ehjä 25. Omnia opera noftra opere
de intrinſecaratione iplius ſubordinationis, tus es in nobis domine, & loa 5. Pater mens psa
cftvt ex pluribusſubordinacis fecundum ſu- que modo operatur, . In quibus reitimonijs
ponat primum & ab illo dependear in eara. volgerla operacaudiurum lacundarumaDco
cione in qua fabordipancur:alioquim labofa. fieri dicuntur,nedumacaulisiocundis.
& tareturordo quem inuoluit ſubordinatio ,at Canlased
primum & fecundam mouens inmouendo 27 Dico tertio,depondenci a caufar um ſe cundein
cund arum a pri manon ſolu melt,qui a ab illa
Teu in agendo ſubordinantur:ergo.Minorve acceperint in principio virpuros operatigas, curftepri dige
so probatur:quia Deuseſt cauſa prima,co .
Juin yero & ignis funtcaufæ fecuadæ : ergo fed quia actualeni illius iofloxum adſuas ope meatud
rationesrequirunc . Hæc conclufio , quæ eſt lis
contra
 In vniuerſam Ariſtot.Metaph. 335
m
ea
contra Durandum ,& alios Authores terciæ mo inoperaridober prouenire Cr
ce
fententie, & pro Authoribus quarte, proba operacio per diſtinctum influxum ,
fententia,& proAuthoribus quartz,proba
'tur primo. Nam aliàs Deus non operaretur dentiam ab illa qua prouenit ab illo forma,
modo actuali concurſu cum caufis fecundis: & vircusſive potentia fiuehabitus caufæle.
fed dena. Dirilirer in virtute 'concurfus
præce cundł. Nam à primo diaertorum generuna
& quo virtutes impre, quàlia fantgenus ellendi, & genus mouendi
Jasin caufis fecundis conferuar : ficqueope. fiue operandi,lecunda illorum debent diuer
ra noftra non pofleat illi vere atribu ;neqae fis dependencijs caufari.
poſſec dici de illo, qgod, omnia opera noſtra 28 Vloimo probacur rationeDoctoris
operatur: & quod , pelle.co carnibusveſit nosz Angolici 9.3. depotentia art.7. vbipoftquã
neque Patrem vſque modo operari:ſed con retuliffe quorundam lencentram allerentsa
feruare virtutes horuni effectuum operati. fic Deum agere in omni operatione creatur
uas:confequens autemel fallum :crgo & ani ræ,quod crearura nihilagerce;fed folus Du
tecedens. Secundo probatur rationibus ta . ad præſenciam illius :ftatuit quandam con
Etis pra ſecunda conclufione illæ eoinilicne clufionem mediam inter horum , & alioruci
probant caufas ſecundas indigere concurſu Tencenciam afferentium , quod lolæ crearu
Dei : ica conuincunchuiufmodi Dei concurs Tæ agerent abſque Dei actualiconcürdü . NÉ
tum nedum effepotentiasquehabitus opera pelic Denoperari in omni operatione crea
riuos à Deo prodectos , & coníergatos , fed turæ ,quodipſa natura vel voluntate creacu -
etiam aliquem eius a &tualem influxü ad ope ræ operance Deuseciam operatur.Hanccon
rationes,& effectus ipfarum terminatos.Nā clulonem probat vnica rarionc , quæ sedu
aliàs vniuerfaligs effec cos creatum in Lua Eta ad formam lichaber. In modo concurren
caufalicare formali quain Dcus in cautando di Dei adoperationes caufarum fecundárú
effectiuc, liquidem opératio, & effećtus cau- debeat reperiri abſque imperfectione om
fæ ſecundæ ſubterfugerer iminedsacam Dei nes inodi concurrendı,qui in caulis fecuadış
caufalicacemiquæ ramen entis formalek (al inueniuntur difperdi:hocenim debitumen
ceptionem non fubterfugiunr: quod tårnen caulæ primæ,propter cius excellentiam : fed
el contra primab cationem , & fimiliter pri quatuor luncmodiconcurrendi in alijs cau .
mum agensnon moueret fecundum ,quan- lisinuenti,quorum vnus elt concurſusactuà
do actu operacur, cum tamen cunc illi dilu , lis ad operationem diftinctasà concurfu dā
bordinatumip ſua actualioperacione: quod teacque conſeruante virtetem operatiuam :
eſſet labefactare fecundamrationem . Nec ergo Deus quatuorconcurric niodisad ope
non labefactaretur cerciasfiquidem actuali's racionem ,cuiuslibet caufæ fecundæ : quora
operátio creatora finalizatura Deo , & eft vniusdeberefle influxus in talem operacio
exmotione vltimi finis:quz tamen non ter- nom diftinétus à productione, & concurua
minarec ipfius Dei vo primi agentis effectio tione virtutisipljuscapla fecundæ ,Minor:
vam mocionem . Tertio probatur ratione probacD . Thom. idućtione . Alius enini
D. Thom . kap. q . 105. art.5. & 1.2. q.109. eft modus.concurrenda tribuendo virturem
art, v. Quæ reducirur ad hanc formam , ficut operacijam ſigur8, philicorumrex.z3. & 31.
Deuselt prima formain eſſendo. Ica elt pra dicicur generansmoutre graue, & leuein
ima virtusmociuain operādo :fed exco quod quancum datci virtutein perquam cölequi.
eltprima formaldeſsēdo depéderabillo opo tur cális mocos. Alius aroduseitconcurrendi
satio caufæ fecundæ ,vta dante,& conferua. ad aliquem effectuntper conferuationem co
de formam , & virturem operatiuam :ergo ex cinuam virtutis.productivæ: quarationeMe
co quod eft prima virtus morrua depēderab dicinæ faciūt videre, quia conferuãt vilum .
illo omnismotio , & operacio vtab actuali Tercio todo dicitur vnarescaisſaie actione
motore influenci ip iplá operarionê.Major alteriusin quantum mouet , & aplicateam
patet quia cã operari ſequatur ad ello: ficut ad agendum , in quo non intelligiturcolla ..
Inouentia graduanrur in efle, ira graduantut tio autconferuatio virebcis actiuz led aplı.
in operári. Vnde Deus quicft primüinello, cadia virtutis ad actioné, licuchorvaelt can
of quoque primum ih operari: Minorauté Ca incilionis cultelli exhocipfo quod apli
paret , quia â primo in vnoquoqueğenero cat acumem cultelli ad incidendum mouci .
menſurancur & caufàntur reliqua illitis ge- do ipſum.Quarto modo vnâ ellcaulaactio.
neris ,igitur à Deo quatenus à prinoin eile nis alierius quatenusper fuum motum dat
& pofle ,debet monturari, & prouenire oi- ei virturem talisoperationis factiuam , ficut
nisforma quæ datcreaturis effe & poffc , & agers principale elt caula operationis jöttcu
confequentia ex eodem principso relinqui- menu : ergo Deuseft caufa cuiuslibet operá
tur nota. Quoniam ab eodem Deo ýta pri. tionis crcarare,in quantum darei virraren
ag ndis
 a u i 1 1 1 . A rtic.III
339 Lib r i o f l ,Ou e ſ t . 1 .
agédi & in quant conféruarea , & in quan- diate ad effe& um ignis,v.g.velageret sade
tum aplicatillam ad alionem , & 1o quantū actione qua ignis, velalia:noncadem , propa
eius virtute omnis alia vircus agit . Qui funt ter duo ; cum quia ſupofita conferuatione for
quatuor modi quibus gaudec diuinuscon- wæ ignis & virtutis ejus calefactiuæ fufficie
curſus in -tora Lua latitudine confideratus toe ter ab illa ellicipoteft calefactio , quid eſt
enim modis Deus eft caufa operationori actio non excedens virtutem Cuiagentis fed
creaturarum , & quiadas eis virtutes activas rii proporrionata. Tum eciam , quia implia
quascóferuat,quia cauſar quead fieri & effe , cateandem numero actionem efleà duobus
& rurſus qora mouet & aplicat eas ad ope . vt pluribus agentibus , ita vta quolibec per
tanduni:eo quod eft priniunr'mouens;& refifecto, & inimediate procedacmit eadem nu .
qua mouentia mouent mora ab alio vfquead mero'virtus fit in illis, quam coniacin Deo
polls1030are
ipſum qui eft primus motorimmotus : & & creatura non cuna
creatu
quia effe,eft effectus communifsimus, ac pro actio a
inde rolius primiagentis proprius & adeffe ra ,immediare a Deo procedere nonpoteft.
ctum proprium alicuiuscauſz alia non por. Quod non alia actionesprobatur: Num vel
fic opcrari per propriani,vireurem nili per Vraque actio fimul mediate attingerer
Virturem participatam ab illa caufa cuiusef tum effictum produttua ,velvna prius alcea
fectuselt proprius: ideo eriam Deus elt cau- na: li primum , altera illarum fuperflucrctcü
ſaoperationiscaufæ quatenuspro vna litlufficiensadtotum producendum : fi
ducir eſte fuieffectusfecundæ
ficuragens principale { ecundum :tunc altera illarum nihil procta
dicitur effe cauſam oporacionis , & effectus ceret; cuminuenirer eff:cum totum produ
initrumenti quod abipfomouetur , & acci- ctum, vtfi præcederetadio Dei : cunc actio
pit virturem participaram .Vnde dicitur in creaturæ nihil produceret , 8c ê comtra , &c.
libro de caufisintelligentiâ non dare eflenia Confirmatar:nam ordoagentium ordini fin
舞

Doctoris Angelici, & proculdubio conuinciaefpondet : fed vnius eifeSusnica

ti proutchinca virtus diuina.Hæceltratio effe duo fines immediati&perfectia
cens quatuor modis operationes caufarum crgo nequcduo agencia inmediata, & -perto
fecundaromáDeo dependere,& non folum Cta niti tintpartralia , & fuflentra vice vnius
illis duobus primis à Durãdo & fequacibus, ficut contingit in duobus trahentibos lapia
recen Guisa dem , & induabus lucernis limetalluminanti
29 Sed aduerfus hæc dices. Primo folus bus, Rur!us confirmatur ; nam adactions
Deus eftcaufa coralis effe &uum caufarum fe naturalam ,w.g.ad calefactioné fufficit vir
cundarum :arque ex vifui concurſus eltfufa us a&tiua ex parte agentis, & pafsiua cx par
ficiens, & poteris illosefiicere :ergo ſuper terccipientis,fod vtraque virtus hxchabe.
fuit concurluscaufarumfecundarum . Con eorex vi concurſus quo Deusfarurain pro
lequennapatet , quia concurſus ille ſuper doxic cum omnibusascellarijs ad effundum ,
fluie quo defficiente nihilominus idem fe & agendum :ergo non requirior
eracioncm
diuinusco
queretur effe & us. Confirmarur: concurſus curfusimindutarcadop crcatur .
caufæ prima eſt prior quam concurſos cau . terminacus.Maror'paretsnam vireus actiua
Tælecundæ :fed in illo priori arţingit effica. eft principium agendi in aliud , fecundum
citer effectum produccndo illum : ergo carie quod aliud, & palstua citprincipium patica
fa fecüdaindenit effectuo ian productum , diab alioceito Arifocale lib.5. tex.17.ergo
ac proindenihil prodacic.Rurſusquādo ig- huiuſmodi virtuseft fufficiens principium
niscalcfacit'non producit exvi lui concur- agendi fiue patieodi.
ſuscalorem in paffo ,cum vaưin accidens 111 30 Sed nib lominus , bæcnon obftant
alrud lubiectumantranſinigrarenon poſsit:er verirari nolirarum conclufionum . Adpri
go ille calorà folo Deo producitur de nouo tum :namque ſuponendum eft duplicemi
ac proinde ruie prima concludu . cilo Dei concurfum â deffcctum cuiuflibcc
Dices fecundâ aduerfusfecundã conclu . caufæ fecundæ , alterum mcdiacum quo in
fionem : quod Deusad cffectus caufarum le- duiciniplam caufaru dando ci efle , &c polla
cundarum (& in cis admitamus verum influ ", operari, atque verumque in illa conferuat:
xum )non concurritiminediate,fed median . alterum immediatom ,quo actingirimmedik
tibusiplis caufisſecundis: ergo Deuscate- toeffe &tum , & ratione cuiuseftintime in illo
nuscauſar taleseffectus quatcnus dar caulis peccflentia ,przſenviam , & potentiam ve
fecundis virtutes operativas, quas etiam in pöllea declarabinascum de cits immediata
illis conſervar :ille enim concurſus folus po cxiftentia in omnibus rcbus difputationem
teſt elle nediatưs.Antecedensprobatur dif- inſuruamus; ratione primi concurfus Dous
curfu Dorandi. Nam & Deusagerer immer non eft caula ſufficiens ad eff:&tusprodu& io
10m
 İn viriuerſam Ariftor.Metaph: 337
hem liquidem illam mori attingit : ratione liceramboágåncinmediate, ordinantur ta
vero recundi eft caufa rotalis in ſuo ordine& men ſecundum prius& pofterius , & quia in
quoad fufficientiam porcos le folo efictum libro de caugs propofitione prima dicirüm's
producere,fed quoad cfficaciam & actualem quod virtuscaufe primepriusagitincaudado
aplıcationem nolluit fe Tolo producere sted tum & vehementiusingredicarinipfum : er
dependenter porius â caufis fecundis inſtie go Şuàdetùr eciäni rarionc:bamconcurſus
tuit effectusproduci, vedic caufás fecundas caufat prinä non folum eft inmediarus, led
fuauiter diſponeret,illásad Tuos effectus ora fubordidáns libi concaflum caule fecunda ,
dinando per ipſarum in illos influxum ,reli. non per accidens, autdifparate fo habet ad
quendoque illas agereiuxta fuasnáturas, Gbi illum :ergo ordine quodam l'habent:acpro
cooperatrices efficeret: in quo bonitas ſplen inde fecundum prius & polterios; & cum có
der diuina, quam ( quia ſui maximeelt come curſus creaturæ alias dependeata concurfu
municatiua decec . ) creaturas Deo ne düa in caufae primæ & illi fubordinerur ; ille erit
effe,fed in agere , fierifimiles, & ficutfacop prior & non è contra:rurfus,quisdiuinus co
time Chriftimortem in decreto Dei exilen curfüs in effe &tü non ſolument fimulcaneus,
tem ,fuille proAngelorum redemptione fuf ſed etiam eltpræuius aplicans ; & decernus
ficientem ,defa & o veronon faille proillis cfnans caufani ad agendum , vt docuimus ex
ficacem pro quibusDeusnolloit illamiapli. Di Thoi.ergo priusnatura & dufalitate ef
care: & pro adultis pro quibus fuit aplicatast fectusegrediturabiplo,quas a cauſalecua
efficax ,nö excluGiceorum actus quibusfuam da. Coniequentia paret,quiaaplicaciocault
ſaluteg vleimam promerentur , ita atat be. Iecandæ præceditētüsoperacionem , cream
ne concurfum Dei effe fuificientem Le ſolo efteiuta illius & th illopriori , lam egredi
effectus producere caufaruo fecundarumi & bura caufa primaeffe &tus; quia illa aplicárid
non eſſe aplicacum , vr ſuficientem le folo eftvra ad effectum , & quoddam fferiiidust
fed vtaſociarum concurſuilliaruni,quorum ergo eft quædam inchoaca ögretið elfcosa
politodiftingo antecedeos argument Deus caufa prima.Secundadeficit, quiaDeus non
ex viconcurius inmediace actingcotiselfe. foluen actingie intediate & concutlu præ
aum caufæ fecundæ eft potensiptum fe polo oñoracionem eitis, 18donin salsasrationes
producere quoad fufficientiam ;ideft defe & particulares effectos: ergo refpectuillarum
Veluti in actu primoeft fufficiens.concedo: citpirer diuinusconcurlus;quamconcurſus
eft potens fe folo illum producere quoad creaturæ , diccndutiigiturcd cath Soto vbi
actualem efficaciam : & aplicationem , idet füprázqua Nion:4.conclulion..infitejquod
ex modo quo illam aplicuir a remperando & licet Deus prius agat quam Creatura ,Käo
a ſociendo illum concurfui caufæ fecundæg prioritas estcagfälitatis & naturæ fen a, quis,
nego antecedens: nam efficaciam , quam de quæ nonobftatinſtantiš in quo , Teu tempo
habebat,nolluit,vtillam ,nifi dependenter
feconcu rislimultati : fed potiuscuni illacompati
à rfu caufæ 1ecundæ exercerer Ad.com tür, & ideo non en voru dicere Deum age
taw

firmationem primam :non nulli illo argume te quando caufa fecünda'nodagit , fed verü
coconuiéts (de quorum numero füit Molina eſt dicere Deum mouere caulam fecundan
Yupavt in locis infra citandis ) niegarühir con ad agendum , & hoceftiflui agare priusad
curfum Deiprius ariingere effectum caufae effectum quàu caulàlecónditedpriori,
ſecundæ ,qnam ipfa caufa fecunda , fed duri tasnoh.collit.qumfthull idea offaftusacau
taxat concomicanjer cum illa , alijverodia la ſecundaproducatur: quia quandoelü
fimaltê
cunt prius Deum accingere effe &tual caul'a pore plures caufa , rue ldeni
de
fecundæ quatenus in illo raciones qüaldaingoperis concurradead vnumralfedłumikprio
producit communiores verbigratia entis,18 ricas vajusin fugtgenere,An ordinemnon ex
effe quæ ſicur communiores ,ita priéresſant clüditallorum caufalitates , & quo ad pri
rationibusparticularibus quasproducit caus mam confirmationen heganda and concea
ſa fecunda vel quarenusDeus attingireffe quentia, ad aliam negarut antecedens. Ad
&tum fubracione priori , ſcilicet cott's quite curus probationem dica ighea produseréjini
effaridobie @ iuaſuz omniporentida estfr pallo calorci litaneMidipécidiculonqueri
autem fecundanou nifi lub ratione patteus. Epfe habet;nantaisenaande Prümero 8
hocrequirebafumy of VaginaleadH $Migrama
Haritalis entis, fed vtraque Coluda defndita
veritare Fundombrettoirasidauti,quod beatiqui
* .Prima quidem quia adueratorDitid FoorProduétione Cattis ! :

Thomæ quæſtionizide potentia,articülos.it SOSIAU hallith Dusandro negli ulticente

corpore &zad quartum vbi afferit Dempfias denssau probationem concefamator ,nego
Agerein effectumquam creaturam , & quod ikdiemplo fècada partea taenimenttia
Dai
 333 Libri octawl Q #aj.IX Artic.III:
Dei,& alia actio creaturæ & ad eundem effe phicoprocedens in fecundo didina .1.qazł
ctum vtraque terminatur:quia ordine quod . tion.s. & dißinct. 37.quæſtion.t. negacepua
dam fecundum prius& polterius & mon exde (as ſecundas,lice naturales, fiueliberas india
quo effe &um attingunt,ColutioetDoctoris gere ad ſuas operationesaliquo concurſu
fancti in dia.arcicul.7.de potencia ad 3. & 4. actuali , primæ cauſæ ſuperaddito virtutibus
quodetiam patet,quia attio & cócurſus Dei operativis, quasin ſuiprima:productioneac
quo Deus agiteft inmanens formaliter in ip ceperunc à Doo : qualihisſemelacceptis ac
lo Deo & tantum vircualiter tranſiensinip queaDeoconferuatis abfque vllo actualico
Tum effe& um ,ve eţiam infradeclarabitur.Vn curſu poffencinſuasoperationes prodire, &
de ad primam replicam dico , quod vcraque quia per huiuſmodi dependentiam vircutis
actio fimulinmediace-actingit effe & um , fed caulæ ſecundxácaufa primain cile , & con
vna quæquein ſuo ordine, & actio creaturæ fervari , Cufficienrer faluatur debita ſubordi .
dependeneer ab a&tione Dei& illi fubordi. natio cuiuslibeccaulæ ſecundæ , ergaprimam
Data & cà poſterior:quia hic elt modusdebi in efle; & operari , co quod operari l'equitur
tus cauſæ lecuade hacengendo fuos effs, ad elle.Ideinquc tenetur Durandus aftirma
Etus.Adfecundam , quodnoque exhacinpero de homine habitibus infuliseleuato in or
diationeſequitur alteram illarum fuperfluc- dine ad fupernaturales actus, more Pelagia.
Te, nequeex dictafubordinatione &ordine norum ,quiinicio Lux harcásomne auxilium
prioris & pofterioris, fecundum cauſalitarem actuale diuinæ gratiæ ad lupernacurales acim
fequitur alteram nihil producere , vi ſupra tusabhominc remouebant.Sednoftra fupo ..
docuimusjofolucione ad prirdū . Ad primam "ficio tanquam dognya cerrum ne dum l'hilo
confirmationem dillingominorem :vniusef- fophiz,ledeciam -fidei confonum , probatur
fectus nequeunt efle dea:fines cocales ecur primo,exgeneralidocumento ,& principio
dem ordinis;& exæquo inmediati,concedo, Philoſophiæ , qua docemurcaufasſecundas
nequeunc elle duo fincs cofalcs diuerdo di naturales inſuis operationibus dependere a
nis & quorum vnusalteri fubordinçtur,nea primahoceftaDco authore naturæ ,non fo .
go minorem :ac proinde in eodem fenfu insolū, quia abillo naruras ; & virtuces operacioas
本

go confequentiam . Adfecundam refpondem acceperunt , fed etiam quia fimulcum illis

tur,cum D.Thom.vbifupra ad prima , & ad actualiter concurrit ,& cooperacur in carun
quintu,quodad a & ionem caufæ fecundæ ſuf dem operacionos;& effe &tusinfluendo : hoc
ficit in fuo ordine virtusadipa illius & paſin "perfpicuumverbisoradic Philofophus 8.phi
üaex parte pafsizhoc eft,fufficit ad agendùm Lic.ccxc.33 ,dicens:Veraqueigitur moneredicia
permodum caufæ fecundæ ,ac proindevirtu mms, primim ca vltimum'wowencium , fed mx
ti primæ caufæ fubordináræ :exmericis camé gis primum illudenim , monet vltimus, ſed 10%
talis fubordinationis indigerconcurly.cauſe boc primam ,es fineprimo quidemvltimum non
pome:quinedum illam producat, & conces immowebit;illudentenfinebocetbaculusnon mo
uet:fed eam aplicet, moueatad operandom webit,wifi moueretur ab bos ,cc. Id ipfum tras
& eias effectum attingaciomediaçe , ya dig
tüm en
dit D. Thom . pluribus in locis præfertim ,
wood care D319 quxſlion ,3.de pocent. artic.o.in corporc din
?
...

be ccas Deunoperari multiplicicur in natura ,

Dubiumappendix eft:Anadopere & voluntate operacibus : primoquidem
tiones
,effectus caufarumfed quiadedireis wireeeesper quas agerspollane
cundarum , tam ordinisnaturalisy quantúmouer gas ad agendum , & c. Quod
quam fupernaturalis Deus ultra quidem non nifi de aliquo:actuali concurfu
as fimultanean , etiam pridutum con : diftin &to ab illo ,quoprimo rerum nacuras;ac
virtutesearum operatiuasproduxit , & abillo
turlun praſtaredeb
debeeat come quo cas conſeruary verificari pocelts& crofs .
çundo diflinct.37iquæli.z.artic.2.id fecund
nit. d hoc dobio pmpes Theologian dum fubdır:Deusinfluir agenti eſſespole &
su opbylofophi conueniunt iniyoo,& agere,& in folucionpad tertium extendichoc
difcrimbancos,in alio. Conueniai documeorum ad caugas liberas relpectu bo*
quidem Bsp.quod Deuscum caufis fecun norum actuum duca pozio bonis actibus vita
n ecimoGulasienter conftitutis con
desigafr que influit(fcilicetDeus) vt agat, & vebanc
cutrarconcurfconc
u omittanteactual
anteactualii in ips
ips 28417 & primafecunda ,quxflion :109.art10.1
fag, operations Sygeffe & um , innyediate & artigos eandem repecie doctrinam . Quod
terminato :Heclyppolitiqftatuitur aduerfus axloqua nedumexpliloſophiæ fedetiapex
Purani suimere,vt vidimus Philofo. illo Loanselij eeltim ,loan. 15.aucherica testa
} Accipica
 In vniuerfam Ariſtot, Metaph. 339
accipit: vbiinquit Chriſtus:patermeusvſq; multaneo faluacur fubordinatio caula see
modo operacur, & ego operör denõransope cundæ ad caufam primam illiuſque eff:ctus;
rationem Deinon in rerum ipfarum produ-operationes
& ab ifta debiča dependencia ,vi
Ĉtione & conſeruacione fiftere, ſed etiam ad tacurque periculum admiteendi plures cau
earű operaciones extendi.Secundo probatur fäs primas dum enim creacura non poteft
ex teftimonijs Scriptorä & Eccleliæ diffini. operari nidi dependêter àconcurfu fimola
tionibus,quibus incractarade auxilijs diuinis neo Dei, & mediante efle accépro ab illo, tā
9.3.dub.l.oftendim'homines ad operafuper primi entis, quam primi agentis rationen
naturalia concurſa
& cooperantis attualigratiæ
indigere adiuuantis tis
vlera virtutesinfos Inbterfugit,nan ficut ad rationem
effe omnino independens primen
requiricur : ita
Tas, & dona gratia habitualia , quibus iufti ex ad rationem primi agencis operatio omoino
ornantur:nam alias fruſtra & fine caufa hoc independens å quouis concurſù alterius di .
mines iulti poftularent aDeo adiutorium di- fiderápur: ergo omnino ſuperfluus, & fictie
.
:
uinæ gratiæ ad recte operanduet, & accepris cius eft præuius concurſus. Tum etiam ,
babicibasbene vtendum , liquidem nullum quia nullusexcogicabilis eli effecus quepor
effet adiutorium ſuperadditum ,ac nouum ſu Liepræftare caulæ ſecundă, aucenim ,illam
pra habitus infutosneceffarian ,conſequens reddereč applicatam, ac decerminatami ad
aurem el concra morem Ecclefiæ , quæ ſæpe operandum ,auc morain , aut viriüolan , fiue
pro fuis filijs huiufinodi adiurorium Dei pol in acu primo confticutam : non primum :
colat dicens cum Regio vare in Pfalm . 26.A. quia li elt caufalibera , ipfa le applicat , 8
diutor,es protectornoſter e $t,& Pialm; 2. Å din decormiņac iure ſuæ libertacis : Gi autem alt
.

tor mensejto ne darelinquesme, & 34. Excurge in naturalis, ex narurali inftincta determinarur
adiutorium mihi,& 69. Deus in a distorinn miette ab extrinſeco agente ad operandum : neque
intende,66. fecundum , quia talis motio ad nullam ipe
Starusco
34 Hac igitur præmifla fuppofitionc dií ciem motus reuocari pocet:nequetermicas
crimioanrur authores contra præuium con- aliquis determinátus ei aſsignari poteft.N :
Trolleye curfum in duas fententias.Prına negang olt quo cercium ,quia quæuis cauſa l'ecunda has
ſiado quam ex antiquis fequunturGabrielin z.dil- boc fufficiencem virtutem ad ſuas operatio
tinct. 1. quæſtion. z. arcic, 2. & diftin & .37. nes. Tom ctiam :quia illc concurſus præuius
quæft. 1.arti, 1. Marfilius in l.diſtinction.ft. Giftit in caufa fecunda ,ait tranfit vlterius in
art.2.Alenfis, lapart.quxſl.28.membro raarc. eius effectuan:neurum dici poteft : non pri
1.& ex Neorericis Catherinus lib.de præder mum, quia coincidit in opinionem Durandi
tinations Suarius e.tonio Merhap.difput.az. iam refutacam.Neque fecundum ,quia dero
fect.2.& 3. & lib.z.de auxilijs, capit:8. & 13. gat viriuti caufæ primé, qui perfe ipfam iar
Molina 1.part.quæft. 14.artic.13.diſp.7.Vem inediale oſt efficas , &c non indigens media
larminus lib.4.de gratia & lib. arbit. capit.4. illo concurſu in Califis fecundis recepto : e .
89.Tum denique ab inconuenientibus quæ
Lælius, diſputacion.de gratiæ efficacia, capi.
g.Fonſeca.lib.6 . Methaph.capit. 2. quælt.s. ox policione huiufinodi concurfus præuij
fection.8.10 . & 13.& Conimbricenſes_2.phi fequuncur.Primum ell. quod polico illo con
ficorum , cap.7.quæft.13.artic.z . & quaflionio curfu per moduin a& tus primi in cauſa le
is arc. 2. Quorum fundamenta ad hæc quam cunda , vel per modum complenienti actus
tuor redducuntur.Primum delumicur erprin primis vé ad ſtruuntThomilti, adhuc porelt
cipijs philofophiæ ,interquæpotiſsimumeſt Deus impedire operationes , & effectum
illud quo docemur cauſàa primam oonage caufa fecundæ liquidexu Deuspoteit de po .
re in fecundam,fed dum caxat in cifcctum co tentia abfolura omnem adtiim primum , quo
curfu fimultanco,qui eſt idé refpcctu veriola potentiam abillius effectu impedire ! quod
que fola ratione diflinctus. Nam calefactio canien effe fällum patet, quia pofito concur
Herbi gratia , ( idemque de operationibus ſu Deiacta ali implicat eius effectum non ſe
aliarum caufarum fecundarum , dicendum qui . Sccundum cft quod iſte concurſus
eft ) quatenusegrediturà Deodicicur a & io , cum lit creacus, & actus primuscaulæle
m
& concurſus Doi, quatenusvero dimanată cundæ adhuc erit indifferens adillam
m
e , vel

caula fecunda, fcilicet ab igne dicitur;& en illam operationem , fiue non po . ab alio.
concurfus, &actio ignis; quinullo alio con indigebitque proinde detertuitiari
fuas operacione
curfu præuio indiget ad dicendum
crgo idem parit elt
s prioriconcurfu præuio , & fic eriè proce
de Ius in infinitum , quia tamen omnino e
alijs caulis ſecundis : antecedens probatira alienus a Philoſophia . Tertius elt , quod
Suariovbifup.quadrupliciter : Tum quia line concurſus caule prime pariusdetermina
tali concurſo prægio , cum ſolo concurfu fk- tar à conçurla Gaulo fecünde • quan
Hh contra
 Libri octaui OH.IX ArtícITIY:
340
con tracom de fe grindifferens, & non egre . decorminat'ad hoc vel illud bonum particud
diatur determinatus à cauſa prima,adhunc lare . Illam vero tribui Deo dicens: quod
por, ius, m
quai. Deus moudt voluntatem ad bonum , quan
ero niâ
namalium
ad proutciedeterm
, velfpe effe &tum
ipatur & modif tumeam inclinat in ipfaeias Creationc.con
caturmedio concurſu caufa fecundæ ,queinferendo ei inclinationem ad bonum , vel
tamen dererminaretille fi elfet præuius.Qui 'quatenus cam cifectiue inclinac ad quof.
dam affectus naturales , ad quos ipfa volun «
buspoffu mus
quodtoller addere
etur , &gencia
contin quartucaufa rum um
in nimir foa, tas fimul cum Deo'concurrielibera quidem
cundaram naturalian , vc pote cum pofito à coaétione , ſed non libera à noceſsitate : &
huiufmodi concurfu præuio carum effectus articulo quarto,ciu dein quællionis ait:quod
mancant inimpedibiles , remora autem ab volunras mouceſo ipfam per hoc quod ex
volitione finisreducis 1's ipfam advolenduti
& condi
eiscont tione
inge ntia ,que bilica
impediin tis remou
illamper eturs
conditio ne ea quæ funt ad finem ,confilio mediante :Hoc
Suracainen derogac cfrcaciæ , & Antem non est procedere in infinitum : vndene
+1

ſuauitatidprima cauſa que concurrendo cum

quo
celle est ponere ,quod in primuin notuige poline
.

proprios carum mo-& .

tatisprodeat volant4s"ex inftinčtu alichius'ex
fingulis caufis ſecundis teriorismoucntis , & c.Ex Scoco adtem addu.
cont andiusniin
operntib
dos inge irum
, libe rtatemconc is,&mne.
liberntia
in inge in cit primum ceftimonium , ex primo diftin
ceſsicatem in neceffarijs illæſos conferuato ctione, 8. quæftione quirita 5. argument ::,
His moçus Saarez vbi fupra , Gimultaneum pro opinione Philofophorum , vbi inquit:
dum idxac concurſum prima caufæ agnof itaque huius quæftionis , quare voluncas von
cit,nequealium, fubdit, cognicum fuiffe à luithoc? Nulla eitcaufa nili ,quia voluncas
D. Thom.prima parte, quältion .105. artic. eſt voluntas » & c. 'In quibus verbis haud
5. & 1. 2. quæſtion. 109. nifi dicamus illam obſcure lignificaevoluncacem noitrain à fe
iltam concurſum ignoraffe , & alium præc ipfa effective decermioäri . Rurſus in fecun
do diſtinctione 37. quæftione vaica, Baade
vium finx
quod Secund
ulo .Concil
neque iaumEcclef
elt nega Africwanæ
ix tiuu : 00 folutionem , fubdic : caulam fecundam man
quæ coatra lan
acuratius neceſsita- ximè liberam determinare concurſum caur
tem auxiliorum graciæ commendarunt: ne- primæ , non quali voluntates crcade allan
que Patres'; vc Auguftinus , Chriſoſtomus quid caulent in diuina , ſed quia hæclinic
.
Origenes , & alij cicari à præfaris authoribus illas concurſu ſuo indifferencer Vri , &c. Ec
alicubi , auxilium
te præui
rm um efficaciter præ- tandem in 4. diſtinctionc prima, quzflione
decerminantis ncque Trim prima,diſtinguir caulas principales ſecond
a Synod, Vilam
us , taliano das ab inſtrumentalibus pones hoc , quod
dentin
nem hominis ſeſsione ad
6. capit. j . re illa non mouentur actuali motione præder
ceniens c220 ceffaria conuerlio .
terminarà prima: iltæ vero mouentur ac
facic: & quamuis Auguſtinusaliquando effi. ru à caulis principalibus , quia nequeuat
caciſsimam gratiam commendct , nullibi mouere , nili moucancar . In quo videcut
tamen illam præuiam appellac , ſed tameti corrigere cani lententiam ,quamn alibi tenu
congruam ex congruitate qaæ in eo confil: erat, nempe omnes cautas iecundas, etiam
tit , vt homines vocentur à Deo eo modos liberas determinandas fuiffe à priida 80 le
quo Deus ( cit illis congruere , ita vt vocan- cunda ageret ex neceſsicate naturæ ; illáci -
tein non reſpuant :vtviderèeſt apud ipfumi quc ad Colas cauſas inftrumentales videtur
lib,. ad fimplicianum , quæftione 2.His ad . Tehringere quæ habent agere , Colum ve
jungit Fonfeca teſtimonia D. Thom . & Scoot hocæ : ergo. Tertium dciumitur ex illo
ti in quibus huiuſmodi præuiam notioñent axiomate compuni à Thcologis recepcô
efficacem videatur excludere . Nam Diuus non eſſe multiplicanda auxilia gratiæ l
Thon . prima fecunda , quæfione nona; he neceſsicace : atqui poſsito huiuſmodi
arciculo fexto , ad certium , chabet : Deus duxilio graciæ præuio , & cfficaci procul
mouetvoluntatem hominis ,ficutyniuerſalisme dubiomultiplicar cricur ſine neceſsitate au .
for ad vniuerſale obiectum voluntatis , quod xilia grátiæ ?cribus enim , indigeret homo
eft bonum , 6c, Statimi fubdit: fed homo per auxilijs grátis et quamlibet operationem
rationem ſe determinat ad volendum hodie vel fupernaturalem præter habitus infufos, nie
illud, c.Vbi DiuusThomas diflingüit mo. mirum auxilio ſufficienti,quod tribuie poſ
tionem à determinacione , & hanc tribuit fe , & auxilio efficaci præuio , quod tribuic
ipli yolunrati, & non Deo dicens: quod vo- applicationem ad operandum , & tandem
Juntas fačtain a&tu per intentionem finis ( e dem auxilio concomitanti , quod coadium
486
 InvniuerſamArift.Metapb. 341
wat ad operaudam , vt quod autem opus Thomæ , cum Luo aushore agnofcentos biu.
eſt tria hæc auxilia adıniccere pedum 04 . fuimodi concurfum præuium efficacom in
mcro , fed fpecie la ad eandeau nu . omnibus caulis fecundis, cam liberis squam
mero ? Si , neceffarijs, cam in ordinenaturæ ; quam gra
parte ipfiuseffe & us , quia eſt ſupernaturalis dix ad earum operaciones deceffarium . De
operatio exiguntur ,qui ſub vna , & eadem quorum numero fuuc Capreolus in locura
racione formali accingirur ab omnibus illising do , quæftione fecunda criculo primo,
cum camen li lpecie diftin & a fint , implia tractaru quarto de Sacramenco penitencia;
cec eandem formalem rationem vnius ef* quæſtione, 13.Caietanus;primaparce que
fecus atcingere : nequc ex parte hominisde Nion. 45. arciculo quinco, & quæftione100 .
liderantur , vt porê , quiper auxilium fuffi- arriculo ſexco , vbi quibuſdam tellimonijs
..
ciens , & maxime per habicus infuſos oftluf Lui authoris conui&tus priorem fententiam ;
ficieater pocens , & cum auxilio fimulta- guan infinuauerat fupra quxſtione 145 arti
.
neo habet efficaciter operare , illud earm culo 13. & quæſtione 19. arciculo o &tauo,auc
eſt actualis ipfluxus in operacioncin , ut corrigit ,autmoderator: Fcrrarienlis,libm
:

öplamecoperatio proue à Deo egrediens: tercio contra gentes, capita feprimo, Soto
ergo . Quarcum defumitur ab inconuenienie libro primo de narura & gtatia ,capiraio
ti criplici e primum eft quod huiulmodi Conrradas,primaſecundæ , quæſtione cotas !

auxilium præuium ſubordinarecur volun- ud , articulo primo , & quæilione nona ;

¿aci in qua recipicur per moduni actus pri- articulo fexto ,Medina ,ibid.quæftiode 109.
.
mi , omnc enim ,primop formale quo opc. agriculo fecundo, Çabrera , terça parce,qua
satur agens ſubordinatur ipfi qua ratione fionc 17. articulo quarco , difputatione le
probant Theologi , prima parte , quæftion. cunda, Algarez,libro tertio de auxilijs ,dila
1.2. arciculo fecundo , eflentiam diuinana pucacione 18. & 19. Agila ; capite nono , &
vnitam intelle & ui beacorum in rationeſpe . 21.Nazarius, primaparce, quæftione 23, are
ciei incelligibilis non concorrere offective ticolo tcrtio , controuerfia fecunda , Albeli
Tubordinéci
ur nbeatificam da ibidem diſputatione $ 8. lectione fecunda
& cercia
.

,
curas eſtforma : quod tamen efle inconue Pro cuius declaracione , dico primo. Om
nieos in auxilio pizuio patet , naar alias nescaufæ fecundæ ordinispaturalis,tamno
præuium ,& prædecerminags non effec, fed ceffariæ , quam contingentes , & liberæ.itt
poriaslubordinatum dererminationi, & vfui agendo indigent pe dep Gimultaneo , fed
iibero voluntatis , ciuſque pediſequm etiam præuio cócurſuprimæcaufæ eiufde or
Secundum eft , quod fuperflua ,‫ & و‬otiofa dinis, medio quo ad fuos effectus, fiue opera .
effent auxilia moralia ad conuerfationem ho ciones aplicentur . Hæc conclato Itacuicue
minum peccatorum , fiquideni line fiocau- adasclus authoresprimæ fenreoca Erluan
xilio præo io cfficaci illa nihil prorſus effi- detur primo ex illo communi principio tra .
cient : illo aucem præfente etiam â cætcra dito a phylofopho ,libr. 7.phylico ,capitol
abſint , fequetur quidem conucrfio , & non & libr.8. capit. 5.Omnequodmoxetur ,abalis
xtaauxiliorum moraliam ; fed potiusiux .#mouetur , ex quo deducie deueniendum effe
ta folius auxilij efficacis præujum quantitas ad vnum primum mouens, quod reliquash
tem : quod tamen cfle inconueniens pater, gencia moucat, & ipfum ab alio nonmouca
ex vocarionibus ,.confilijs , prædicátioni, tur; ne detur proceſasin infinitum . Quod
bus, ac miraculis quibus Deus , && ecclefia
ecciega ampliusibitextu 33.declarat exéplo baculi
fólent peccatores ad penitentiam inducere, qui Ecuc non mouernili moueatur ab homin
qua tamen alias inania & ficticia reddereo- ne ; ita ſecundummouens non mouce nila
operationis

for . Tertium eft quodin caufis contingen primo moueatur;‫ ܪ܂‬in codemquefenfu in 11
tibus contingencia, & in liberis libertas 3.pea bro de caufis propofitione 1. &
citectus

derecur : vc pote: quia tam de contingentja : tutem primæ caufæ efle virtutemi omniuri
.
tamen

::
quam de libertis ratione e deffectibilitas caufarum , quia coniungit cauſas fecundas,
quæ

non
feu

cum ſuis effectibus , vt Angelicus Doctorit

:

compatitur , cum cllicacia huiufmodi præa terpretatur. Neque valetduplex aduerfario

Senténö uij concurſus ; cum quo non el conjunto rum folutio , nimirum quod Philoſophuss
riaaffir gibilis negano effectus , aut operationisi loquitur, veldenotions pizuia qua cauld
mäs pro ergo. fecīdz producunttir; & conferuantur â cau
niam co 35 Secunda ſententia affirnians olt, ſa primas â qua, veà principio limulcú cile,
eurfum . quam fequunturomnes veridifcipuli Diui virtutesoperativasacceperunti veldenorio
Il

LY
 342 Libriöddui Oulaj.IX Artic,III:
ne a&uali ,&fimultanea, qua fimul cum cáu libus virtutes per quas agere poffunr : les
fis fecundis concurrend dicitur illas mouc
o cando in quam conſeruac virtutem namic
re , ideft adiuuare , Neucra inquam folutio Talemi in effe . Tertio in quantum mouec
eam ad agendum
; in quo
non in 40 €
-val et.Non prim a prop rerduo : rum quia : io
non coheret contextus ,& exemplo baculi collatio , aut confervat virtucis actiuz,
aducto à Philoſopho : bacalus cnim vltra fed applicatio vircutis ad actionem , ficut
enticarem , & virtutem datam a generante homo, & cauta inciſsionis cultelli , ex hoc
recipit actualem motionem â mouente , fi- jplo , quod applicat acumen cultelli adina
ne qua non mouet. Tum eciam , quia caufâ cidenduin ſubdir,. & c . Erin love
feptimumipfum
lucione ad mouendo 10 cm
dum cefant ab'oninioperatione,
fecundæ ,virtutens quæ rebusnaturalibusin ſuature CO
retinent ell, cunc non mouentur
5

efle accepcum à caula

prima , a qua Ilaca eft , habere elfe completum ,ratum , &
actualiter ad operandunt: ergomocio,quarii permanens in natura : Ted id quodà Deo
Philophus exigic in caufis fecundis , omni- fit in re narurali, vt actualiter agat, cftve .
nino diuerſa eſtabilla , qua in ſuo effe , & Juti intentio fola habens effe incomplecuru
virtute congenita producuntur , & confera per modum quo colores ſuot in aere, & vir.
uátur.Neque fecunda , quia vel illa diuina tusareis in intramento arcificis , Eandem .
morioadiquanscauſas fecundas illas vere que fontenciam quoad ſenſum repecit in ko
reducic de actu primo ad fecundum , & ap diftin &tion. 37. quæſt100. 2. arcicul. r . & 3.
plicat ad operandum , velnon ſi primum , contra gentes capio.so . rationc.4.& capis.
habemus intentum , & folum inter nos 70. quæ teftimonia adeònanifeſtafuni , ve
& aduerfarios eric verbale diſcrimen , fiquis aduerfarij exiſtimeot Diun l'honum , huius
quidem talis mocio , & cooperario diuina fuiffe runc fententia , fed illam poftea mu
Yere.erit præyia , ve pore antecedens in calle prima parte , quæftione ros . articua
fluxum caufa fecundæ ordine natura , & lo quarro , & quinco, vbirocenfens cunétus
caufalicacis, ficut caufa antecedit Tuum ef- modos dependentiæ cauſx lecundx a cauſa
fectum : fi fecundum , neutiquanilaluacuc prima non meminit huius vlcimi quæ in
cauſas fecundas moueri à cauſa prima' , nili præuia mocione conſtituerat . Sed hoc vou
tantum illam concorrere cum illis concur. Jun
e dici conftat ex verbis ciuidem árs
fufimulcaneo , adiofar illius , qui cum al ricoli : ibi enim in corpore aic : Deus 7110
tero fimul porcat lapidem , quorum ' neuter vec res ad operandum , quali applicando
.
alterum mouet , aut inalcerum influit , non formas j & virtuces rerum ad operatio
que facit , vt in effuetum prodeac, licec ve nem , ſicut arrifex applicac fecuriin adicine
terque mutuo fe adiuuct limul influendo dendum : Er in folutione ad terrium repen
mutuis concurfibusin effe & um : quod prin tit eandem propofitioncin diccos : afpli
cipium nednm philofophia , fed'eriam ec- cac res ad agendum , &c. Ec in eadein pria
clefia recipit , & confirmat , quæ in Caa ma parte , quæſtione ſecunda , arriculo ter
thechiſmo Romano, ex Decreto Concilij tio , Inquit: Mouentia ſecundanon mouent nin,
Tridentini,& iuffuPij Quinti, de dito ,par. fi per hoc quod funt notá à primo mouente , le
te prima, de primo articulo limboli , nu- cut baculusnon mouet niſi per hoc quod eft no
mero, 22. ſic habec : Non ſolum autem Deus tus à manu, & quællionessaarticuloprino,
vniuerfa , que just prouidentia ſua tuetur ato ad tertium fubdie : Liberum arbitrium non eft
que administrat , verum etiam.cam mouentay fufficiens ad aliquod volendum niſi moueatur,
atqueaguntaliquid, intima virtute admotum sunctur à Deo, quiaeft primacauſamonens
Atque actionem , ita impellit , vt quanuis jea naturales caufas , & voluntarias : & ficut n.de
cundarum canfarum efficientiam non impediat, turalibus caufis mouendo cas non aufert quin
præueniat tamen : cum ejus ocultiſsima vis ad a &tus earum fintnaturales ,ita mouendo caufas
fingula pertineat , & quemadmodum sapiens tem poluntarias non anfert , quin afliones earum
ftatur,attingat à fine vſque ad finem fortiter; font voluntarie , jed potius hoc in eis fiscit,
66. ergo . Secundo fuadetur ex teftimo. operatur enim in vnoquoque ſecundum eins
nijs Angelici Doctoris , qui vt fidelis Arifa proprietatem , c. Et priaia fecunda , quæl"
totelis interpres , de eiuſque phyloſophia; tione 109. articulo primo & hono , & toca
bene meritus, hanc præuiam motionem in quæſtion . I 10.docet cauſasfecundás præter
caulis fecundis fæpiſsime agnofcit , voqual formalitates , & virtutes à Dco accepras , 113 *
tion.3.de potentia sarrical.7. dicens: digere adoperandum mocione diuina adip
tripliciter operaturin natura & volunta$ Lascaufasſecondas terminata , que procul
te : primo quidem , quia dedic rebus natura- dubio præuia eft : igirar voluntaris dicicurs
D.Thos
 Ta runiuerſam Ariſtot.Metapb: $ 3
D. Thom. hanc fententiam murale , quam creaca;ac proinde eſt illius produâioni in
tories in fumma quæ eft ciusceftamentum proportionaca,nili præuia mocione adiundo
confirmatam reliquito curlergo.
36 Tercio probarur duabus rationibus 37 Dico fecundo,huiufmodi concurſus
primaparte ,quæltion .
eft, quavtitur,
17colex
G
præuius , Beque ex parte Dei, neque expar. Dinſting
te caufæ fecundæ diſtinguicur fecundum ra Eti 00
o 9網
&prima ſecundæ ,quæ.9 articul... lub hac tionem à concurfu fimulcaneo.Hæc conclä сhrl pre
..

forma: ab illo quodelt indifferens ad vcrum :fio ſtatuituraduerfuseoſdem anchores, qui rij a fine
liber,fiue quod quandoque eſt actu operans, negantes concurſum præuign., & adipisce molim
& quandoque tancam in potentin , ocquid tes fimultaneam , plane verumque dinin. FICO
prodire determinata operatio nifi mouca- guunt: & aduerſus alios eu diſcipulis Diui
tur, & decermineturab aliquo priori mouen Thomæ , quiadmirrences virumquc , illos
1 te per cưius mocionem talis indifferentia re diſtinguuntfecundum rem , ficur actum prim
moueacur , 8t pocentialicas adactura ſecun- mum ab actu fecundo , fed noftra conclufio
cundum reducatur : fed talis eſt omnis caufa probatur prænotando concurſum ex parte
fecunda, vtperſpicuum eft: ergo indiger 120 Dei,elle iptam actionem Dei, qua operacur
tione præuia . Maior paret : nam etiam fi ad oxeracun caufis fecundis , quia nomini
caufa fecunda, libera poſsic ſe ipfam deter- bus concurſus influxus , & operacionis idem
minare :camen hoceft veliberum ſecundum omoinofignatur ,aidi illis abucivelimus:attio
fubordinacū mocioniprimi:quam nequitſub nes autem Deiquibus operaturadextraeffe
terfugero: aliaquim non vicaretur inconue- intellectus, & voluntatis ac proinde forma
niensadmittendiduo prima principia libe- liter immanences conſtat ex perfpicuis tefti.
ra . Neque enim , hocinconueniens viracur monijs AngeliciDoétoris,vc exſecundo có
propter dependentiam ,quam habet cauſæ le tra gentes,cap.9.& 16.primaparre ,quæ0,24
cundæ à Deo incfle recepto ,& conſeruato artic.z.opuſculo IT arcicul.13.acper conſe
abillo , &propter dependentiam ,quam ha- quens diuinus concurſusforojaliter & expar
bet in operando ab ofus concurſu limulca- te Dei confideratus elt ipſa Dei operacio
neo :quia vtait D. Thom.n loco alegato ex formaliter immanens , & virtualicer crao
lentenciarum : Licetiperhanc refpon fiens Siaurem confiderecurterminatiue, &
fsonë, esitaretur quod creaturanon effet primum ex parte effectus eft illa motio feu palsiura
fimpliciter , hoceſt in ratroneentis,non tameli applicatio , quam caufat in caufa fecunda,
ehitareturquin effet,primum agens , fi eiussitio dum illam applicatad operandom :autett
inaliud primum agensnonreduceretur , ficut in ipfa operacio caufæ fecundæ , vel eiuseffe .
cauſam . Adhancautem reductionem non ſuf ictus, viegrédicor à Deo . Quo prænotato
ficic concarſus fimulcaneus: quia cxvi illius oftenditur , priina pars conclufionis : nam
nonminus , prima à fecunda , quam fecunda concurſus præuius Dei ca ipſa actio Deiga
à prima caula dependeret : nam dura prima qua Deus præmount , & applicarcaalamre .
cauſa influic in aliquem cifectum concurſu cundam adoperandum , verbigracias ignem
simultanco , non poteft fine conſorcio , & c ad calefaciendum : & concurfusfimultaneus
concurſa çaufe fecundæ influere : ficut & elt operatio que Deus concurrit cun ige
contra: ex quo tamen ncqueilli dicitur fu- nead calefactionem ,quocalorem produceo
bordinari ,neque ab illa proprie depende dumnjacquieadem actione vald Deushic de
re: ergo.Secundaeſt,qua vcrus in locis præ nunc applicare ignem adcalefaciendam ,
alegatis de pocentia , & certijcontragentes, scquccius calcfactionem ,Gaur eadem a & io
Lubhac forma : in omnioperacione, & effe- nc , diuina , increaca & immanente , quare
u caulxfecundæ duo ſunc conditiones ,ni auchor graciæ vult yoluaracem hominis di
ligere, auc conteri, Vulrecian cius dilectio
mirum exiſtentia, & actualiças ob quasindi-
gec ipfa cauſa ſecunda compluri , Bactuari nē ,aut cótritionerie ergo eadem adtio fecuru
mocionepræuia pocco vreis
tur : ergoaoinsdiuina, Leis proportione . dâ re quæ proutterminatur ad caufam eft có
de qui. Curſuspræuius,prout terminatur ad eius ope
dem : quia propter fui yniuerfalicacen click rationes vel elfea eft cócurfusfimulcancuss
fe&tus, ica proprius vniuerſaliſsimiagencis, licetſub diuerſa cõlderation @yacterminario
Ve nulla cauſa fecundas,eius productionem ne. Deinde fecûda pars,ficoftendituricócur
atringat , nifivcinftrumentumDei,ac proin fas præuiusterminaciuç; & ex parte termini,
de , vtmotumabillo : de actualitate vero pa fiue effectus eſtmotio illa qua Deusſu actio
iet,quia omnis potentia , & virtys connatii,- ne imprimir caufæ fecundæ , quã alıquid diCose
talis caufæ ſecundæ porentialior , & imper- cipulid.Th.volíc elle motioné fecúdo ellaz
feftior eft a&tualitate reperta in operatione alij verô voluat cila mocione tantü fecade
Hh i dici,

po
 1
Libri octaui,Quxjt.IX Artic:IIII.
tici, & fecüdaeſe fluida qualicate'm habété cundæ ,difputation . 2r cima alijs iunioribus
ſe ad inftar mationis eranfeuntis . Quibus diſtinguere concurſum præuium à fimulcas
magisſubſcribo : cum quia huiufmodi mo. neo termináriue ,pænes hoc quod cadena
tio eft vircusactiua, & tribuit poffe opera . *mer. Operatione caufae fecundæ , verbigra .
rari:quod eft munus proprium qualitácis , tia liberiarbitrijhominis , quæ , prout egre .
primæ aur ſecundæ fpecie . Tam eciam ,quia dicur à Deo prius natura , & caufalicace,
vel hæc motio opoñitur terminisintrinti . quam ab ipfu libero arbitrio , dicitur con
cis in pocentia animæ præmota,verbi gratia curſus præuiusDei , & pariter adiucorium
in voluntate , velnon : li primum ergo ifte præuium Dei : prout auremegredicur alte
tormious , "vel éft de gencre ſubſtantiae ,"vel bero arbicrio ,dicicur concurfus iplus , & i .
vbi, vel quantitatis, velqualitatis: fiquidem mulcaneus Dei . Falla in quam sit hxc tou .
ad hæc quatuor prædicamenca,dum càxat da rentia: quia licer'verum dicat in co quodais
tur perfe mocio , & cum non pofsit effe do ge "concurſum præuium a ſimultanco non dittin
nere fubftantiæ , vbi vel quantitatis, quæ fora gui fecundum remnili cantő modalicec ,wel
mæ operatiuæ non ſunr , erit de genera lecundum rationé , tamenfalfunalleriedum
qualitatis; quod eft intentū .Sifecüdum ,aut conſtituit vtrumque concurfum iniplaope
hæc mocio cftipfa actio Deimouencis , & raro ne caufæ fecundæ , cum præuius fül
applicantis hominem , verbigratia ,ad bene tom in ipfa caufa fecunda recipiacur , & ad
operandum , & hocefle impoſsibile patec: illam termineturprius natura, quan ai cius
quia cum actio Dei fit omnino extrinſeca operationem , & quia confundir concurlum
potentijs hominis,neque tamen illas incrin Deicum eius auxilio :cumilleforaralicer de
ſice eleuare , & conftituere poteft ad bene ipfa actio Dei,& iftud Qc terminus calisactio
operādā , aut eft morio paſsiua diſtincta ab ip nisnumirum notio ,velqualitas tlurda recep
fa a &tioneDeiintrinſice quæ récepra eftiopo Taia cauſa fecunda.
tentia hominis præmota : & licneceffe eit po Dico tertio ,vecrqueconcurfus"ram præ- Die
nere aliquem terminum in codem fubic &to, uius,quam fimultaneus diuiditur in generalie:
quia omnis motio , Hue motus ponit ali- Jem & fpecialem , quorum ille eltdebitus,car'sage
quid in mobilı,quod liceiusterminus: & cuin velquafidebituscaulis ſecundis,yuxta comedi
jite terminus fitper qué formalicercaufafe- mumenearum condiciones operandı: fecus specie
華

cunda applicacur ad fuos effectus , & poten- autem ille . Hæc conclulio {tatururadaer .
tia hominiseleuatur,&pariter applicatur ad ſus tres modos explicandi hunc diftinctio.
bene operandum : confequens eft quod non nem communiter recepram concurſus idea
fit motio formaliter , fed terminus ipfius fæprimæ in generalem & fpecialem , quo .
motionis,arque de genere qualitatis . Tum rum primus eſt eorum , qui dicunr conCII
denique, quia in huiuſmodiqualicaribus flui Tum generalemeffe illum quem Deus , vocad
dis.confiftareauxiliadiuinæ gratiæ ,nec non la primainfluit in effectum caule fecunda',
virturem inſtrumentariam communicaram quæ haber rofpeâu calis cifscłusta le plan
facramenti& snouæ
gratiam,
communica
legis adChriſti
humanitati
ndam legram
ad patranda
, &coniplet
intrinfeco
amvirtutem, nullocon
complemento indigentco :alio
phyſico 'miracula'conftabit:cx dicendis in curſusveroparticularis fiuc fpecialis ellquo
tractacu de auxilijs, & tertia parce,quältio . Deus inmediace , & c vc caula proxima liue 1

ne 13. articul.z. in tractatu de porencia anim confortio cauta Tecundæ ,fuppleoscius vi•
mx Chriſti : ergo pariter philofophandam ces producit illum . Secundusel Caprcolia
eft demotionibus præuijs , & adiutorijscon in 2. diflinction.28.quxl0w .. ad argumen
municatis ab authore naturae cauſis 'ſecun- taGregorij, contra 4. & Medinxylo112.02.ir
dis eiuſdem ordinis. Sed huiufmodi præmo. ticon, aderentium concurfum gencraló elle
tio , & fluida qualitas, quæ proutapplicat ordinis naturalis que Deus prättat caulisco
scaufam fecundam dicitur prævia , quatenus cundis,vtauchornarura ad Utrectus clolden
influitlimul cum'caula fecundain eiusope ordinis:fpecialemvero efle illa que Deus, vë
raciones , velcffectum diciturfimultanea: authorgratis præftac caulis lecüdis ad ſuper
quemadmodum auxilium datam homini ad naturalus ellectus Terciuseft Molinki- p.9*
cliciendum a& um fupernacuralē, verbigra- 14.ar.1 3.difp.7. & inconcordia diſpue. 20.Sc
tia fidei, quatenus cius incellectum excitat, Saarij lib.r.opufculicap.9 .& lib.g. capit.is,
& præmoueridicitur,præuium ,& :gratia ope afferentium concurfum generalem quem có
Tans: & idem quatenuscum intellectucoope comitancé dū taxat cffe volunt, effe omo no
raturad talem affenſum dicitur auxiliūlimul eiufdérationis, & indiferété prout egreditur
taneum ,& gratia cooperans,feu coadiuuansa áDéo,circfomaesoperaciones &ceffectus;vel
38 Hinc colligofallo Lorcam primafc. euādiuerfarüordinâ,ve vel.Mol.veleoriufdé
dinis
 Invniuerfa Ariſt. Metaph. 345
ordinistantum vevultSuarius:fpecialem ve fequendam in brebitemporeperfectincog
ro effe illum quidatur ma Deoderarminate ad nitionem cuius fcientiæ , verbigracia,Pri
aliquain determinata operacionem . lofophiæ ,aut Methraphilicæ ,cerrumen Gut :
39 Sod noſtra conclufio oftenditur,fecú ficere , & requiri auxilium ſpeciale ordinis
do nam licec concurſusſupernaturalis refpe naturæ , vepote quia neque ad huiufmodi
Au illius qui eft ordinis narura poſsitdici
poſsit dici opus ca perfectum debetür cale auxilium
ſpecialis,tamen hocnó obftat quominus ab hominibus neque ommiuin eorum qui lists
folure, & fimpliciter Gne vlla comparatio tis operam dantelt communis , & geacralis.
ne in vnoquoque ordine, tam daturæ quam condicio , vt ad calem pertectionem peruca
graciæ fit concurfus generalis & fpecialis : rriant . Proporcionabilicuiquc in cablisale .
+

non autem eorum diltia tio poteft aliunde uacis ad ordinen graciaeciam fünt auxilia
fumi nili,ex conditionibus debiti,vel quafi generalia ,vt quando homocum habitu irx
debiti, & omniñoin debiti, venomina ipſa Kuilo fidei,verbi gratia, mouetuir adéliciea .
;

generalis , & ſpecialis præfeferuntergo - M * dum actum iuxca intentionem ipfius habi.
soreitnota,quis tus:&
enim ,negabic in ordine gra tus : & 1fpecialia ; vi quando movetur adell ,
tix Pauli ,& latronéfpeciali auxilio ,& alios ciendum actum fupra intenfionem habituso .
juſtos Eccleſiæ per Sacramenta juftitiâ affe Sunt in ſuper m hocgenerealia auxilia fpe
qutos,generali auxilio effe conuerfos. Quis cialióra,quibus mouentur homines ad ope
icegum negabit ignem generali concurfu ca- randum nedum vlera virtutem habicuum ;
Jefacere,aut hominem tineconcurfufpecit , fed etiam fupra legem ordinariain Aucho.
limodoper crecentos annos forė victurum ? ris.gratiæ : cuiuſmodi füis auxilium dacani
Minor verò oftenditur:namcun auxilia linc Paulo , & latroni vt repeace conuerteren .
comprincipia cum ipfis potentijs , & ad es .tår:quorum proinde connerfiones,vimira.
rum operaciones, & effectusperle ordinata, culofas wenerator Ecclelias
oportet ex ordine ad talés effectus, & operaio 40 Secundo probatur labefa &tando fran
tiones diſtingui:licút, & potentiæ qua's adiu- gulos modos dicendi Primusenim adfuli
uanc diftinguncur, & ex modoillasadiuuania inco quod nó agnofcit cócurfum fpecialem ,
di ; ac proinde in ordine nacura auxilium n'rli quádo Deusfolo producir elf.cus; cuin
generale pro čaufis naturaliter,& acceffario támcn hoc genere fpecialis concurſos ada
operancibus eft illud quod iplis debeturfi miffo ,etiam aliud Gradinicióndum , quando
cur igni ad calefaciendum , & aquæ ad infrigi cam iplis lucundis concurtit vtoftéfum eft.
dandum debecur ab Auchóre naturæ geno . Deinde fecundu's defficit ,quia in folo or.
Talis concurfus,quando alias funthuiaſmo dine fupernaturali agnofcit auxilia ſpecia:
di caufæ debice applicatë ,& expeditä : vn * 118 , & ab illo remouer generalia : conta
de quando igiris debite applicatus non calca men ncqueilta ab illo neque illa abordia
facit,vt contigitigni fornacis.Babilonismi: ne naturæ remouenda fint. Denique tertius
Taculofa elt talis lulpelio calefactionis ; quia defficit,quia diuerfi funt concurfus Dei ve
contingir,ex defectu alicuiusdebici requifi- naturalis acque vc ſupernaturalis Aachorisa
ti, quod abfquemiraculo , & difpenſacione co modo quo actiones Dei virtualitertran :
naturalis legis defficere non poteft : fimili- ſeunres diftingui poffuntpimirum excoño
ter quando Deus vtauchoroaturæ concor * tacioncdiucrförum etfequin , ficut & ipfi
rit com caufis liberis ad effectus,proportio . ordinės creatrlübtdjučili; & corum ines:
loquendum
natos virtuti,adipfarum
ambulandumomine
,v.ge cum hominead ad Deus enim vt finis Tuperriaturalis differe
. à feipfo virtualiter,vt hile naturáli:& con
dum ,eis præſtatadiutorium generale ,quod fequenter etiam in radove agentis qüia or
&
licec non fit debicum indiuiduo hic & nunc do agentium correſponded ordini finium :
debitum fpeciei huwande ,vel indí * fed hæc diftinctio virtualis in Deo pētie
cu
tob
uidao pro aliquo loco , & tempore vage diQindas operationes; & concurſos parices
or
ei ve is quibus oportet in rebus créatiscorrélpon
ſd
gic inucniri auxilium roſpeciale , quod feilia dere cerTiinds pröpötilobatos, &t realites
em
cet dacur ad aliquas operaciones vitra vita diftinctos;nimirum in caufa Cecunda natus
tutem , quæ in omnibus indiuiduis fpeciei tali Hüd adiutorium , quod at
Inueniri folet , vt quando homo ellicit di & inhomine eleuaro per habitus infulos
lectionem Dei Authoris naturæ ‫ & ;و‬quan ad ja Etus"lüpërnaturales , illud adiutorium
do vincit aliquam groueñotétacionempro.is qüod di ſupernaturale alioquin , neg;Dalis
babile eft ad bos actus non requiri eciam ini vc Authot fupernaturalis diſtinctum concur
natura lapſa auxilium ſupernaturale , led ſumhaberet , neque aliqua ratione differa
Tufficere Ipeciale ciufdem ordinis,& adaf seráfeipfo vr Authore naturali,neque pro'n.
hHi a ROM
 346 Librioctaui,Quæft.IXÀrtic.117.
portionato modo concurreret cum caufis ratioque determinandi, & applicandi ipra's
ſecundis : neque proportionatum concur. cauſas fecundas ad earum operationes :
fum illis prähtärer :.quz oon ſunt admite quibusproindedeterminationem non accia
tenda :crgo. Et quia in viloquoque ordine pitaifa tanquam ab obiecto , a quo ſpecific
ſunt diuerfi actus., & effe &tus tam genere catur. Neque quartumr, quia contingentia
quam ſpecie, oportet proeorum diuerdira- caufarum lecundarum non confiflit in eo
te diuerfos quoque concurfus , & motio. quod earum effectusfine-impedibiles proud
nes præujas conferri , vipore quæ ad inſtar egrediuntur à Deo:fed tantú proutab ip
principiorum operariuoram diuerlifican- fis egrediuntur:idem enim ,effe & us quifunt
tur ab obiectorum ,operacionum , & effectua cuicabiles , & impedibiles refpectu caufze
diuerfitate . ſecundæ in quo conlilit contingentia , ſunt
Seluun 41 Adprimuin in concrariürefpódetur ineurabiles;& in impedibiles relpectu diuis
enriunio negando antecedens. Adcuiusprimao pro næ prouidentiæ cuius efficax decrecīz & con
ylım ar* bationem negandum eft faluariin folo con- * curfus impediri non poielt. Ad fecundum
le mineta curfu fimultaneo debitam cauſarum lecun- principale reſpondetur huiufmodi præuia
607014
darum ſubordinationem ad primam aur vim auxiliü in Concilijs, & Patribus fuudamen
præuit taci periculum admittendiplura primaprin rum habere ,dum gratiæ operantis , & præ
uenientis mcminerunt: vt lacius in cractact
01/ 21**. cipla in ratione agendi. Ad ſecundam ne
fume go antecedens : co quod effectus formalis de auxilijs oftendo.
.
Dürfus, & motionis eſt applica- -42 Neque obſtant teſtimonia obiecta a
regac determinare cauſam ſecundam ad ope Fonſeca ex D. Thom . qui noacongruen
randum reducendo illam ad a & ualem ope- tius , explicari poteft:quam per ſeipfumi : is
rationem : & cum höcflat caufam liberan igitur prima parte ,quæftione83articulo pri
:

applicare leipfam per modum fecundi libe
ri,quod vt lic nec lübordinationcın ad pri-
mum , ncque eiuspræuiam mocionem.po.
telt ſubterfugere. Srac etiam caufam naru-
falein fe ex naturali inftin & u ad vnum
genus operacionis determinatam in actu
primo cuin indigencia mocionis præuix per
quam dea&u primo, ad ſecundum reduca .
tar, Ad tertiam fateor præuiam concurſum
fiftere quidem in motione caufa fecundæ:
virtualiter tamen cranſire ad eius effectuar:
neque ideo incidiñiasinopinionem ; Du.
ranai : qui illum concurſum caufæ primæ
duntaxat in caufam fecundama agnouit ,quo
àprincipio accepit elle , & innaram vircu .
tem a Deo : alium yerð fuperadditum quo
præmouëcur ad actualiter operandum ,pror
Lus ignorauit . Ad quartam dicendum eft
mo adtertium explicans illam propofitio .
nem , Ariſtotelis: liberum eft.quod fui caufa eft
ficaic : liberum arbitrium clt cauſa ſui more
tus, quia homo perliberum arbitrium feip
fum mouec ad agendum , non tamen hoc
eſt de neceſsirare libertatis ,quod fit prima .
cauſa ſui id quod liberum eft:ficutacquo ad
hoc,quod aliquid fic cauſa alterius requi
* ritur quod fic prima cauſa:cius: Deusigitar
eft prima cauſa mouens , & naturalescaus
fas, & voluntarias, & c. Quando igicur:Da
Thon , in aductis locis atlerit voluntatem
noftram determinare feipfam ex præ con .
cepto fino ad electionem medij , loquitur
de volontare prout eft agens morale , & pleä
ne liberum , cuius proprium eſt inouere
fe ex præ concepto fine:quo pacto non fic
femouet ad primam finis intentionem, ad
1

nollon fequi ex adductis in conueniencia quam applicatur à Deo : quia ramen von
büs:non primum , quia cum hæcpræuia mo'n luncas mouec ſe, vc liberum ſecundum fu
tio fic actus priinus vltimus , & ipfa for- bordinacum primo , non nega. D. Thom .
málisratio applicandi,pocentiam ad actum quod dum fe mouet , fimul moueatura priä
ſecundum , infeparabilis eft ab illo ſecuri-. mo libero ,ſed potius hoc fubintelligit.Ne .
dam rem :qua ratione ex duobus neceffa . que Scotus hujuſmodi præuiam morionem
rio connexis licer realizer diſtinctis vnum incgauit : nam in primo teftinionio foluta
ab altero feparari non poteft. Neque fecun tribuit voluntari noftræ polle nrouere is
dum ,proprer eandera rationem : nam licut ad vtrumlibét , vr liberum fecundum nior
exiftentia nonindigetalia fuperaddita ad tioni
mouecur fubordina haber
& Deonon le tum
primi : fed quia dum
voluntarun
exiftendum , quia ipfa eft formaliter ratio
exifendı: ita neque præuia mocio, indiget ciſe, vi mota fed fimul vemonens feipfam
alia ſuperaddira neapplicerar ,quia ipla eft viraliter, & libere, ſubdit Scorus cffe in de.
vltima, & formalis ratio applicandiporen- terminaram in determinatione virtutisaćti
tiam ad operationem . Neque tertium , quia ux, la fecundo vero s tancum probat quod
huiuſmodi concurſus ,vt egreditur à cauſa ad actum malumquantumad malitiam , & de
prima non eft indifferens,feddeterminatus, fectum voluntas determinacard fe , & nonâ
Dco ,
 $ 'In vniuerſam Ariſtot, Metaph.
Deo , quia in hoc genere eft primum libc-
rum : quod nos fatemur ; in tertio denique
folum vult Scorus cauſas fecundas , princi
palesnonica moueri a prima, ve córa ratio
agendi in illis fe ipfa paſsiua motio , ficuc
concingit in inſtrumentis in quibus folk
motio eis impreffa ab agente principali elt
tota ratio cooperandi cum illo ad 'ciussef
fectum . Ad certium adinitro axioma illud
347
particularem rationem fubordinatur pocena
tie , ſed potius illuns ſibi ſubordinat : ficut
virtus ad inſtrumentum ab agente principa
li derivara , non illi , Ted huicfoliCubordi
natur : & talis elt præuia motio refpectu
Dei ( mouentis humanam voluntarein .
Neque fecundum , quia auxilia extrinfeca,
& morália non ſuperfluunt, quandoctrica
ci inueniuntur à Cotiaca : quia corum appa >

communiter receptum à Theologis : nego racu Deus nöre humano homines adinuidi
tamen ane neceſsicare cria recco fica auxico bilium cognitionem , & amoreasex fenti
lia multiplicari : Quoruni neceſsitasfun. bilium vilu, cadu ,& auditu producit,vt
darur in duobus nimiruin indiuerfis ratio . late contra femipelagianos Hilarius in E.
nibus terminandireportis in effectu . Vna piltola ad Auguftinum , & ipleAuguſtinas
enim , & eadem operacio ſupernacuralis ſee in libro de corrcctionc & gratia , capiieter
cundum aétualicatem fpecificam , qoa gaur tio & quarro , profequuntur . Nequecer
)
det rerminat auxiliam fufficiens: lecundum tium , quia vera ratio concordiæ hujufmodi
verô actualitatem numericam , & logula mocionis efficacis Dei cum libertate ,&
rom , ideft quatenus in angulari exercer contingentia caufarum ſecundarum elt ;
tur pecit, & terminar auxilium efficaxlimula quam afsignat Diuus Thonnas,prima parte,
taneum , & candem fecundum applicatione quæſtionedezimanona , articulo octauo,
nem porenriæ ad eius exercitium peric, St in diatas quællione 83,articulo primo ad ter
terminat præuiltea , atque in ipfa cauſa . cium dicens ex efficacia motionis, klubor
rum ſecundarum ſubordinarione , & diltino dinatiónis primæ caufæ prouenire , vice
cto vniuſcuioſque modo concurreodi , VE læ fecärdzes fuos effectos nedum , quoad
enim cauſa fecunda poſsit , requirit auxi- fubftantiam , fedetiam cum tali modo ; la im
liunſufficien's , vc applicetur requirit præ : mirum neceſsitatis , contingentiæ , & liber.
uium , & vciam applicaca coadiuuecurin , tacis operencar . Tantum igicur abell , vo
diget limultaneo : concurritque fufficiens hæc præuismotio , qua prima cauía præ ,
Gribuendo poffe , & vircucem agendi ,præ . mouet , & actu fibi fubordinat fecúndas, ve
uium applicando , & fimultaneum coope. illis contingenciami , aut liberearem lædar,
rando : ficut neceſsitas ; ac diftin & io cono quod potius cam conftituit , & llabilit, dum
curſus Deis folis ;& generantis circa eun facic eas fuos effectus; cuntcali modo ope
dem hominem genitum furidatur in diuer . tari .
fis rationibus terminandi ex parte ipaus Hincfoluuncur ères difficulcates , fiue
:

hominis , qui fecundum gradum entis tern
minat influxum Dei , fecundum vero gra-
dum genericum corporis , influxom folis;
& candem fecundum Specificum , vel india politio autom huiufmodi prenotionis eft
uidualein talis hominis cerminar ačtionenoninino antecedens refponderue Volunca
Seperancis : atque in diuerfo modo concura
rendi harum cauſarum ex quarum collecs
tione homo dependet : Dcus enim concur-
sit , vc prima cauſa , ſol, ve caufa fecunda ,
vniuerſalis , homo verô generans , vt caul'a
ſecunda particularis :
43 Ad quarcun refpondetur,nullum
ſequi ex illis inconuenientibus : non pri-
muni : quia huiufmodi præmonio eflicas
cum Gc vicima, & formális ratio applican-
di potentiam ad exercitium operacionis
neque quoad fpeciem ačtus ob rationem
communcm alijs vircuribus , & formis om
peratiuis qui cum finc dererminatæ ad fpem
ciem actus, quoad illam non ſubordinantur
pocentijs, quibus infunt benè camen quoad
obiectiones , quæ explicatione indigene.
Prima eft : nam Luppolicio antecedens vi.
decur tollere à voluntate libertatem : fup
tis honiinis , illam recipientis â Deo ; &
non potentis can impedire ! ergo tollitli
bertatem . Secunda ell , nam cum liberras
coplillac in aliqua indifferencia , vel con .
tratjecacis , veléxercioj, vbi ncutra manec
indifferentia ,nulla relinquitur libertás:fed
hoc præmotio ob fui, decerminacionein ;
neutram relinquit indifferentiam in volun
tate : non primari ; quia voluntas prämora
ad amandum ; verbi gratia , non manec in
differens ad actum contrarium ſcilicet ;
odiun : neque manetiodifferens ad nega
tioneiñ datus ;fcilicet ad non amandum
acproinde ; neque manei cum in differen
tia excrcitium : ergo . Tércia deſumitur ex
cfficacia buialmodi motionis , & cordi ##

čiercirium : neque quoad iftud , ob hinc cionibus concingentix & libeccatis i nam
 348 Librioltaui, Ott& ſt. IX .Artic.z
cauſa contirigenseft quæ poſsitis omnibus
requiGtisad operandum poteft eius opera.
tionem impediri: & caufalibera chilla,quæ
poſitisomnibusrequiſicisad agendumpoceli
agere,& non agese,vetradit Sotoʻlibro pria atque in fenfu compofito componenteip
mo de natura & gracia capito io, excommu- fain motionem cum actu oppolito , vel
ni deſcriptione cauſæ libera a Thcologis
recepta , fed cum hac præuia morionc etfi .
caci ad operandum hic & nunc : neque cau
ſa naturalis poteft impediri à ſua operacio
ne , neque cauſa libera poret non ageres
crgo lædic illius contingentiam , & huius
libertatem . Sed nihilominus dicendum eft,
quod hujuſmodi ſoppolițio motionis præ-
uiæ efficacis non tollit contingentiam , auc
libertatem à caufis fecundis , ratione ante .
cedenciæ , vt iarcndic prima obicctio: ncc
rationedocerminationis, aut efficaciæ , vo
intendit fecunda & certia obicctio : quod
amplius manifeftabitur,fingulisobic&ioni.
busreſpondendo.
Curlap Ad primam itaque reſpondetur,
poſitions quod ſuppofitio antecedens proueniens à
Pecedens prima cauſa , cum efficatia in ſubſtanciam ,
mi tollat &modum operacionis , que offectus, non
Libertas ſolum nonlzdit, ſed potius ædifficat ne-
8CM . dum operandi in voaquaque caufa fecuno
da : fue contingente , fiue libera , & talis
eſt ſuppoſitio præuiæ monitioois de qua eft
fermo ,
Ad fecundam reſpondetur négane
do minorem : quoniam licec hæc præuia,
& efficax mocio data à Dco ad vnum quem
que effectum determinate , habcat in lede .
za minationera ad effe&um fibi proporcio .
Datum , ita vt morio data igoiad caleta-
ciendom non fit indifforcas prour egredim
tur a Dco ad alium cffe &tum , & motio da-
ta voluncati ad actum amoris Dci , egredia-
tur à Doo omnino decorminata ad huiuſ
modi actum : tamcn relinquit in volunta :
tc hominis poteftatem antecedentem ad
non amandum , & ad actum oppoficum : ad
proinde relinquit in voluntate indifferentia
contradi &ionis , & contrarietatis , qua po .
teſtate antecedente , vel in feoſu diviflo
pofsit in oppolitum illius ad quod ex vi
mationis eft determinata : relinquit eciam
indifferentiam iudicij proponentis cale
obiectum voluntati tanquam , nec fummum
bopum , nechabens ncccffariam connexion
nem cum fummo bono : in qua radicacur
formalis libertas voluntaris : quamuis ab
illa tollat indifferentiam fufpenfionis , &
poreſtatis conſequentis , fiue fenſus com-
politi : co quod huiuſmodi motio præuia
collit Sufpenfionem actus abipfa voluntate
reducendo illam de potentia ad actum Tee
cundum , & cum ea non potest voluntas
poteftace conſequente , idolt conſequente
ex natura , & inclinatione ipfius mocionis
cum negatione actus ad quem datur , ope
rari oppofitum , aut non operari : quæ
tamen indifferencia ſuſpendonis non eftde
cffentia libertatis , vt perſpicuum eft, acpro 1
jodeilla ſublata poceftmanerc illæſacficntia
Irbertatis.
Ad tertiam quoad primam partem de
cauſa contingente dicendum eft quod cau .
ſa contingens eſt illa quæ policis omni,
bus rcquifitis poteft impediri in ſua opea
racione , vel effe &tu prout egreditur ab ip
fa , non autem prouc egredirur à caufa prie
ma , & per comparationem ad oius mo.
tioncm : nam condicio contingentia , &
impedibilitatis conuenic rebus per ordinem
ad caufas carum .proximas , que ſunt in in
pedibiles ab alijs , & non per ordinem ad
Cauſam primam qux à nulla alia porett ima
pediri , vnde idem effe & us , verbi graca
cia , productio fructus arboris , qui per
conparationem ad ipfam arborem cit con
tingens , & impedibilis , per comparatio
nc ad Deum cít infallibilis & c in
impedibilis , lcuc idemeuentus , qui rer .
pectu caufæ fecundæ eft per accidens , &
fortuitus , rcfpectu Dei cuius inconcionom
ſubterfugere non poteft eft.perſe incearus
&præuiſuse
Deinde quoad fecundam
*tem 45
itacuenda eſt diffinitio libertatis pat.
quæ Iniquocô
fiftatra
non conſiſtit in hoc quod voluntas in quo
tie liber
cumque ftatu , & facta quacunque fuppo- riarbio
fitionepoſsit operari , & non operari : fed trij.
teftc Diuo Thoma , prima fecundze , quæf
cione prima , articulo primo , cft facultas
rationis , & voluncatis : quam diffinitio .
nem liberi arbitrij delampet cx Magiſtro ,
in lecuido ditlin & tione 24. capite quinto ,
& Auguttino in libro de Eccleliallicis dog .
matibus , capite zo , dicitur autem faculcas
rationis : quia cum nihil dit volcum quin
præcognitum , ex indifferencia iudicij
intellectus proponencis obie & um , yeme
dium , quod neque cft fumme boqum , noc
neceffario conacxam cum fummo bono,
Veluti ex radice oricur indifferencia in voc.
luntatc qux ct fornalic
er liber : ac pro
inde liberum arbitrium dicitur facultas raus
tionis , veluti radicalicer , & faculcas vo.
luntatis veluri formalitor . Igicur , autne.
gandum eſt illam deferiprioncon ella lcgi
fimam
 In vniuerſai Ä riftot.Metapb;
ritiam diffinitionem caufæ liberæ , liuclio
beri arbitrij : aurin eo fenfu admittenda
eſt in quo ad alignatam diffinitionem re .
ducatur : & ideo lic eft explicanda : caur
liberaelt quă policis omnibusrequiſirisad
operandum ex parte intelle&tus propo-
nentis , & iudicancis cum indifferentia , &
:
ex parte voluntaçis quanrumadactum pria
mum , poteft operaris & non operari: vel
vt aitDiuus Thomas, primaſecundă , qualo
tione io. articulo quarto , liötrum arbis
triun eſt facultasquæ pofitis omnibus re-
quifitis , & propofitis medijs ad finem pre
conceptum , pofsitilla eligere, & nonclic
gere : nam formaliter loquendo voluntas
non eft liberum arbitrium circa finem; fed
circa media , circa quæ eft facultas clectica
in qua formaliter ratio liberi arbitrij coo.
filtit r: quæ
cantu diffin
fuppof motiosns, aut
ica icione non
ctficu ci inverifi-
voie
luntare ad operandum , vel eligendum :co
quod motio efficax non ſe tenct omnino
ex parteactus prizuis fed fimul gi& potius
ex parte actas ſecundis quia eltapplicatio
potentit ad operationem mcdians inter
veramque , & fecumiofalibiliter adducens
ipfam operacionem ; cum qua non opor
tet , quod maneat facultasad non operas
duni : licut enim omne quod eft , dum eft
neceſſário eft ita & voluntas dun opera.
.
tur ; iani neceile cft; quod öperetur abique
læfione libertaris ipfius in actu prino. Aut
admiffo mocionem tenere le ex parte ac
tus primi , etiam verificabcur prædicta di
finiciones, quia cum illa achuc manet von
luntas porens non operari , fiue pon clie
gere poteftace antecedente ; aut in fenfu
diuiſo , propter indifferentiam iudicij in-
tellectus; cui non obllar determinacio in
ſepſu composto , & ex ſuppoQuone mo .
tionis conuenicns voluncaci , lic przed
mora .
URTICVLVS V
un caufaprima immediatius; quä darum immediatione'ne duin virtútis,fed
cauſa ſecunda , attingat effe
ctus :
N Hoc articulo tres ver Carina
turlencenciæ prima ait Deon
Nom cuncurrera immediatone. Dcani concurrere ad omncs effectus caue
349
fuppofiti ad illos effe& us, quos producir
medijs caotis ſecundis ; nifi tantum ad illos.
quos producir fe folo : ita Ferrara, libro cer
rio , contra gentes, Capice 70. & Soco , li.
bro fecundo phylico. quæftione quarta;
cui affinisel Centencia Durandı, in prima
diſtinctione 37. quæftioneprima , arrica
lo primo, dam negat Deum producere ici
tu cum Cauls fecundis Cardin eifectus , &c
fi illos immediatè conferuet, qua fuades
tur primo : quia li Daasinmediaceimnie
diacione ſupofici produceret aliquid in et.
fectibuscaufarum fecundarum rnaxime exa
feociam , & tationen entis : fed hæc oud
immediace produtontur â caulis fecundis:
quæ ad productionem entis , & attus ef
foodi adminus concurrunt , vc inftrumen
ta Dei, ficur fèrra refpectu arcificis: ergo
ficut
ciatumhæc media
: ita t et artificem & drinti .
& illoh
nedjanrinter Deum , &
prædictos effectus: quos proude non pro
ducet immediacione fupolici . Secundocx
tellimonijs Philoſophis ac Dim Thom
quorum ille , libro de mundo Alexan
ad
drum inquit : non decer Deum perla con
currere cuin caufis fecundis ad eorumet
focius : quali hxc marudiata Dei caufaldas
tas fit eius dolceolus acproinde indecenis
diuinam maicitacem . llie ver o primapal
te , quællione 104, articulo fecundo , ajt
Deum aliter resa principio creatles & ali .
ter eas nodo conſervare quia creauic ( e
folo , & conferuareas medijs cauſis ſecua .
dis: quod aifcrimen hulluna effet la con .
feruatio rerum fierer immediate á Ded
immediatione ſupoliti Tertio :nam con
currere immediationc fupofici ad aliquem
effectum : eft illum attingere ca immedia
trond quit excludit modsationem alcerius
Lupofiti agencis : fed Deusdum concurric
media caufa fecunda , Veibi gratia , igne
id productionem alterius , live concurüt
præuid , fiue fimultaneo , concurrit te
diagre creato ſapolito agente : ergo non
immediarione (upoliti . Secunda fenren .
tia eft Caietani ; primaparte , quæſtione
bētadi; articulo prinos atlercoris Deum
adringere omncs effectus caufarum.fecuti
etiam ſupolti: non qaideiti tocalicer;fed
quoad aliquam partem , vel rationem in
effe & u repertain : quia nullus edi éffectus
calliæ Læcundia in quo non-lit aliquid pro
ductum imitedjate a folo Deo , verbi gian
tid , aurmateria primajabsexicatia , aut
gradas entiš . Tertia vniuerfaliter afferie
faruar
 350 Librioctaui,Olaft.IX Artic,V.
farum fecundarum ſecundum omnes para
Concpy• tes , & gradus vcraque immediatione, vire immediacione vircutis operatur in omnia
Susimme tutis , & lupofiti. Quæ eft DiuiThomæ, " bus corporibus ſublunaribus : quibus tam
diatusim in dicto articulo feprimo, deporencia , &
mediatio prima parte , queitione o&aua ", articulo
me fxppo primo , & tertio contragentes,capit:68.&
Jiii trio in prima diſtinctione 37. articulo primo,&
buitur in libro decaufis , lectione prima Bañelijy
Deo . & Zumolis in commentario dicti. arciculi
pria , quæftione octaua Suarij 1. Meca-
philicą , diſpucarione 22. fectione prima,
arque Fonfecæ , libro quinto , capire le-
cundo , quæſtione nona ,fectione fecunda,
& ſequenti. Quæ proinde à nobis ftatui
cur pro conclutionc . Ec pro prima parce
probatur, quia immediatio virtucis in eo
confiftit, quod caula operetur per.pro-
priam virtutem ab alio non aceptam Deus
autem agit per propriam vircucem omnes
effectus ad excra : crgo eos operatur im-
mediace immediatione virtutis , & co imi
mediatius , quo eius virtus eſt prior,& nia
gis independens : ycomnescitati authores
fatentur. Deinde proſecundaparte in qua uinciexillis teſtimonijs: non cx primo,
eſt diſidium inter illos, probaturaduerlus quia indecencia ſolum oricur exconcufla
authores primæ fententiæ : primo, quia immediaro , qui fic per contactumnon quän
immediatio ſupoſici cooliitit in exclufionc
alcerius fapofiti agencis , vt quod diftin &ti
ab illo quod dicitur agere immediace: ita
ve inter iſtud & effe &tuin non medicc aliud
agensdiſtinctam deferens influxum agen
tis immediaci ad effectum : fed hæc inmea
diatio inuenitur in Deo refpe & u omoium
effectuum ad extra : ergo . Minor patet,
quia Dcus non folum concurrit ad hos eta
fecus concurfu præuio terminato ad cau:
Cas fecundas immeediace vt illasaplicerad
operandum : fed etiam concurfu timulta
neo , qui immediatè & fine vllo interualla
directe ad ipfos effe &tus terminarur , Se
cundo probatur ratione qua vtitur D.Tho.
quæftion . 3. de porenria ,articul.7 . nimi.
rum , quia vbi fupofitum agens eſt idem ,
cum fua virtute , immediario virtutis fimul
olt cum immcdiatione ſupòſiti : Deus au
temelt fua virtus adiua , licut& elt fuum
elle , & ſua operatio : ergo ficut operatur,
cum caufis fecundis immediacione virtus
tis: ita & operatur immediacione ſupoſitiva
Tertio probatur ratione qua D. Thomas
vtitur, primaparte , quæilion. 8.articula
1. ad demonftrandam primam preſentiam
Deiin omnibusrebus , fcilicet, per eſſen
tiam : quia immediate operatur in omnim
bus illis , quæ ratio non procedit ex fola
immediata operacione immediationc vir
tutis, vc fallo Ferrara,& Soto , cxiftima.
rant, hæc enim etiam conucnit foli, qui
men , ncquc eft præfens per elfentiam :'nce
que ab illis in dillans: ergo procedir ex im
mediaca operatione immediarione ſupoſi
ti : vel fola velfimul cum iminediacione
virtutis. Denique proterria parre aduera
Ius fecundam fuorentam olicndicur eiro
den rationibus : quoniam concurius fi .
multaneus Dei immediate ad omnes para
tes , rationes &c gradus encis creaci corani.
nacar : & in omnibus Deus el prefens,
& indigansper eflentiam : ergo omnes ope
ratur immediace,
Ad primum , negoconſequentiam ,
quia vltra concurfum præuium quo Deus
mouer cablas ſecundas ad operandum , ham
bet alium fimultancum innrediare termine
nipatum ad effettus: in quo difertab hum
mano atcifice, qui folo concurfu quomo.
uet inttrumentum agit in arcificiatum .
Ad fecundum reponderar, nihil con .
eft
titatiuum , velper murum : qualis
diuinas . Nequc ex ſecundo , quia Deus
fimul conferuando res cum carum caulis
fecundis æquiuocis , cas etiam conferuat
immediate : quas camen å principio fe lo
lo produxit . Ad tercium admilla maiori
neganda eſ minor pro fecunda parte. Ad
fundamentum fecundæ fcocencia relm
ponderur Deuæ quamcunque racionen
entis immediate producere in effectu cream
to , vc dictum sit , gradum aurem entis , &
' actum exiftende producit quidem ima
mediace : non quia ſe tolo illos pro.
ducar, Vo fallo cxiliimauit Fonia .
ca , ſections quinta , cum eriam
caufæ ſecundæ eorum produ
尊
diopem atringát faltem ve
inſtrumenta Dci , volim
bro precedente of-
tendimus :fed pro
peer raciones
Gignatas
( -? )
ARTI
 In vniuerſamAriftot.Metaph.
ARTICVLVS V1.
An àduabus canfis ectalıbnspofsit idem "thle emviungeretDavid in regem ,&pro
prerea tuliclenticulum olei, vtreferruri ,
effectus prouenire?
N hoc articulo tres vehintarten
47
centix , dux eſtremæ & vna me.
*I dia . Prima cít Suarij in Motha-
phific, difputatione 16. fectione 4. & 5. &
3.pare.difputationes.fectione 4.allerene
cis eandem numero effe & um pofteà duam
bus cauſis nedum initrumentalibus , ſed
etiam suadetquabus
Quam principali dupliciter prouenire,
cocalibus: primo qui
idem effectus poreſt â daabuscaufis cocali
bus diniſi ac prouenire: ve hæc numero
lux produ £ta abiftofole,pofle ab alio fo
le produci quem Deos crearet : & idem
calor produktusab ifto igne , polcreode-
ficiente , ab alio conferuari(eidem fpario
aplıcato : ſed nulla eft repugnantia quo
minus ſimul vterquef 1, vel ignis aplice.
tur à Deo , ad eandem lucem vel condom
calorem producendum : crgo . Secundo
arguitur ſuppoſita doctrina Diui Thoin ,
1.part. quæftione 52. afferentis Angelum
effein loco per operacionem quam exer .
tur: in quibus proinde totalitas vnius non
cec ad extra vt caofa cópleca & toralis ali-
cuius motus fiue effectus producti: quiaexcludit conſorciun alterius,quia operan
son repugnat plures Angelos fimulin co cur non virtute propria ,ſed virture agen
na
Adem
dem ſpacio ad eun effl
ectum aplicari: tis principalis quæ vnica eftio ipfis partid
im
doo pl
de ures i
panltoribus.
part ; .
de quibus dicitur Lucæ 2. c fubitofa&ta est
Cuen co multitudo militis , cælestis oc, (cili-
cet ad cundem effectum cautandum , &
quando plores demonesidem corpus hu .
minum obfident & cruciant,nec non illi
dao Angeliqui reite Divo Thom.1. parto
quæſione 113 artic.z.ad cuſtodiam eiuf-
dem perfonæ publice deputantur : ergo
in his cagbusidem effectusà duabus caulis
totalibus fimul prouenit. Tercio : quia
non minus repugnat concurfus plurioin
caufaruin afterumentalium rotalium , quá
principaliui , quia ex meritis totalitatis
voa pariter dicicoxcluñonem alterius: ſed
hoc non obftante idem effectus poceſta
pluribusindtrumencis totalibus non fub-
ordinaris produci: voquandoidem infans
à pluribus miniitris finiulbaptizatur, & ca
den hollia à pluribusfacerdotibus ūmul
: eadem
actio poteft fimul ex pluribus motiuis,
aut finibusfocalibus caufari , auccum quis
fimulex mociuo mifericordiæ , & pencen 對
fix elargicureleemofynam ,quam ex quo-
cungncillorum fcorſum non minus effet
elergicorus , & quando Samuelioitin Ben
Iegum 16. & vrfacrificaret Deo , mam pro
prerea dixit : ad moligidum Domino reni:
quorum morjuoruni,quodlibee eraefuffi
ciens ,cocale alteri non lobordinatom ,
cflicaciterque illariuuin coralis itineris;
nccnonieadem beatirudo cã fartur à Deo,
ex duplici mociun ; fiue citalo rovali , non
ſubordinato , Scilicet riculo filiationis vo
hereditas, & citylo nerici , ve merces: er
go pariter in volontate diuina funt duo
mociua toralia non fubordinaca reſpectu
ciuſdem cffectus.
Secundafententiae Caierani,3. part:
quaff.67.art.6.6. ad penultimam , afferentis
poſle quidem'cundem effcctum produci
fimul à duabus caulis cocalibus non ſubor.
dinaris initrumentalibus , non tamen prin
cipalibus. Ve in caſo potitourgumenti ter
rij , in quominiflrifimul producenteun
dem characterem
foco
baptiſmalem , vel ean
dein conſecracionem tanquam duo inftrü
menta
mencatotalia,quorum neuerum
& Chr ifto fubalteri, ſedn
ordinacio
coraliaa dualit
cipat : ac proin de feque
ate vircuc nsdual
is ,fed non ſunt
itatduo
ea
fractorum defferenciyin candam virtu
ten :huiuſmodi antem totalitas non dicic
exclufionem alterius concauſæ :ergo.
48 Tercia ſententia , primæ excreme
opofica eít quam cuencor Albertaz. philic.
craft.z.cap.6.D.Thoinalop . quæft. sz. art:
3.Scot. in 3. difpucaiaquæ (t.2.Fonſeca s .
mctaphiſic.cap.z.quæſt.15, fect.2. Ferrara
3.contra gent.cap.68. & Vazquiustom.rs
3.p.diſput:29.cap.4. & tom.2.diſput. 148.
ca. zoafferences neutiquam pofle duas cau
fastorales non ſubordinatas philicas ram
principales quam inftrumentales ad cun
dem effecium concurrere. Quæ proindeà Reffer
nobis ftatuirúr pro conclufione & pro pri tur com
parte probatur aduerſus primam lentēcurſus
ciam :exipfa ratione totalitatis iqoxinfuo duerüt
conceptu dice exclufionem alterios: ac caufam
proinde effe aliquam caulain tocale huius rum to
effectus v.g.igns: eft illan , hine conſorcio talit
alterius talem ignem cauſare , alterius in no su
quam ciufdem ordinis , & quod hic ignis ordiva
dependeat à calı cauſa totali, nihil aliud tarum
eft , quam quod talicer abilla depen.
十 11 deals
352 Libri octauiQuat.1X.Arric. .
dear, quod non ab alia eiuſdem ordinisi do eundem effe&um , fimul reperiri:ita
ſeu quod habeatfuamele a fola ifta & nó enim arguit prinua parte quæftion e 52.a rt.
arcic nlogo
ab alia :alioquim idem efle acceptum iam 3 . & quxft ionez. de poren tia
ab vna iterato acciperet ab altera & fic fe ergo . Secundo : quia caufa cotalis fecun:
mel productñreproducererur , & iã actî, dum fe & in ſuo concepcu importat exclu
iterum ageretur:quæ ſuntablarda,nullate gonem conſortij alterius conca
vbi
ufæ eiufa
nus admittenda :ergo ex hac fundament a dem ordinis : ergo ſemper & cumque
li ratione licet inferre duas cörradictorias tam in genere caufa principalis quam in
fimul veras ,quæ ex cócurſu duarü canlarū ſtrumentalis , cilem exclufionem importaa
tocaliumiciuſdem ordinis ad eundem cffe bit: conſequencia pater quia quod conue
Aum manifeſte Tequnrur : nimirum ista : nic alicui ſecundum fe, femper & vbicum
hicignis dependectoraliter ab ifta cauſay que debet illi conuenire , ac per contes
& non dependecrotaliter ab iſta caufa :pri quens in cafu polico plerium miniſtran .
ma namnguc eit vera ex hypotheli , & fem tium idei baptifma , ur conſecrantium
cunda erian effervera,quia fidepender fi- candem hostiam , talis effectus licèt pros
mulab alia totali : ergo ab illa fola a totalis ueniat ab illis vt â caufis totalibus quoad
enim dependentia vnius excludit depen fufficientiani : non ramco quoad effica.
denriam alterias: & illa cauſa que depen- ciam :quia fic ninilit illifuntinftrumen
denriam huius effectus roralicer cerminat, ca partialia, parcialitate quidem non effe .
cxcluditoinninò quod rltera eiuſdein or aus,fed caula . Dices , runcaliqua cauſa
dinis illam cerminet :ac proinde dumeffe- cit parcialis quando concurriz dependen
dus dependec eocalirer ab alia concaula , ter ab alia concanla ciuídem ordinis, &
bene ſequitur quod non dependeae ab iſta quando effectus fine illa non ficrer eodem
primo ligoara, quod fi caufe iftæ totala, modo atque fic cum illa : fedin digo calu
fintper fe cauſances effe &to'wv , ſequuntur veerqueminiſter operatur barnfimum li
iſtä veræ :hic effe & os dependee per le ab uc confecrationem independenier ab al
ifta caula ,fcu indiger concurſu iſtius cae . tero , vt porc ex vi inftitutionis Chri.
fe:& non indigetillo :prima enim elt vera Atijex qua cuilibet miniſtro feorfim , indem
ex hypochcá : & ſecunda etiam eft vera, pendencer à conſortio alterius promiffa
quia dum depender per fe coralicer ab alec cit cauſalicas ſacramenti & effectus illius:
ra, nequit indigcre iftius concurſa , dicotnecnon ille effectus quocumque ſcore
neque poreſt dependere ab illo , & idem fim , fierer eodem modo : ergo biguumeft
eft dependore per fe ab vna caufa , atque illus non elle conc caufis particulares.
eius concurſu indigere . Deinde ad honii- Hoc argumento conuiétus Vazquius vbi
nem fumiturargumêcum ex co quod Sua-. fupra farceur ministrantes tunc effe qui.
rius concedit nullatenus poffe eadem ac dem cauſas tocalesnon tamen philicas,ſed
tionem à duobus agencibus totalibuspro fed morales domtaxai:quia exiflimat cum
cedere :quo conceffo nonpoteft ad ipfum nominalibus miniitros Lucramentorum &
deeffe & u negare:quia nonminus repage facramenca ipſa nouæ legis dumtaxat effe
naceundem effectum quam eandemaxion cauſas moralcs : in quo genere caufandi
nem å duobus agencibus cucalibus proue. non implicat concurius duarum caufi
nire:eo quod effectus, verple faretur ,inclu rum coralium eiuſdem ordinis ad eundem
dit in fua indiuiduacione actionem qua effectum qui dependencia effectus ab
, a
hic & nunc producicur : & alias ficuc duo vno agente morali none perle , autex
agencia tocaiia non poſſuntab eadern ac- indigentia:& ideo fine illo poflcridem ef
tione denominari , aut illam terminare : feäus fieri. Sed fi totalitas vnius cauſa
ica nec poffunt dependenciam vniuseffe. focundum fe dicit ex conclufioncm con
Aus rerrninare nec duæ a &tiones cotales foruj alterius,curillam non dicet ingene
poterunt ad eundem effe & um terminari . rè moralis caulx ? Ethiceſt ratio implica
Deinde pro fecunda parte , aducrſus ft. ; tionisin concurſu plurium agentium to
cundam Cenrentiam probatur conclufio, talium philice influentium in enndem ef
quia Diuus Thomas vbi fupra abſoluce, fectam quare hac folutione reiecta , & re
& fine diſtinctione ait impoſsibilein al- tenta cauſalicace philica ministrantium
fe cócurſum plurium caufarum totalium & facramentorum nouæ legis , dicen-
eiuſdem ordinisrefpe&u eiuſdem effece dum eft, quod in dicto cafu idcm chara
ius:ex quoinfert duos Angelosnon poſe der baptiſmalis & eadem conſecratio cor
in eodem loco formaliter,hoceft operan poris Chriſti divertimode fic à pluribus
mini
 Invniuerſam Ariftor.Metapha
miniſtris fimul: atque fieret ab vno ſeor,
fun , & hæc diveritas non eft prerer , fed
fëdiuxta inſtitucionem Chrifti ,quiticut
fingulis miniſtrantibusfeorfum promilsit
"productionem effectusfacramentalis inde
pendenter ab alrcrosita duobus veiplaris
bus fimul miniſtrantibus, virtualicer pro
mifsitciufdem effectusproduttionem ;ve Anratio
agencibas parcialibu's lis tosimies
ſe invicemi atreimpe
deput
rancium & cun callari ,
tero :
non ſubordinatara cãcuirontium adconi
den effectum :quan gratia non debuit deine
Atruere fed perficere mediante Chrifti inimi
fitucions
Ad primum pro primafententiaadmifi di & finalizandi in fola aprehenfione , vel
fo antecedente nagandaelt conſequentia
proprer aſsignacam implicationem . Ad le
cundam refpondocür in illis cafibus plu«
res Angelosfimul aplicari , velad effactus
formaliter diſtinctos vt agenciatecalia , vel
ad cūdécffectu ,ve agencia parcialiaqonad dieionibus rationis formalis :sain học eſt
efficaciamlicèt fint rotálii quâncū ad faf-
ficienciam . Ad tereid mi niegomorein ;ad
cuius probationé pater ex di&tis Ad quar-
cum acgo antecedens,quia in primocafu ,
vel exillis duobus motiuis vngin altarifub
ordinatur,vel(i veruinquemoueacequali.,,depender offencialiter: lediftæ condicio .,
ter ad dandam eleemofynam eſt quidein
duplex parcialis finis ex quibus vnus talis
conflatac:vnde alceroullorum deficiente ,
non fierec illa electio ,quæ fičex vi viriuf-
que vidoce Diwus Thomir.z.q.i2.artaje
ad fecundum ,in fecundo vcro refpectu iri
neris Sampelis
nolazio telte
non tunc Caiscano
finis priziari ibidemima
demima.
; can-
2L2m ſecundariasjquia primarius fuit jola
vnctio Dauidis, lorerrio denique illi duo
ricoli funt diuerfieracionis , &c vnusalteri
fubordinatus; quia ius meritorium fandá-
turin filiarione gratiziculis autem diuere
fi rarionis & fubordinaris licet cotalion
besbene pocelt tam 11 philicis , quâm in
moralibus idein effectus correſpondere
Ad fundamentum auterii fecunde ( n .
tenuis pacec ex fecunda parce couclatio .
11.S.
VÆSTIO V.
Decaula finali, a tres articulosdi
uifa .
Vxca trii quæin huiuſinodi caufa ven
niuntcontideranrla ,nimirum cius ra .
tio formalis finalizandi actualis caufa
353
litäs fiue finalizatio , & multiplex illius pe
cies ac modus: fingula , articulis lingulas
funtcxaminanda .
ARTICVLVS 1:
frais,finalizand
formalis i fitreå
velfola apuchen.
lic?
40 -N quo dux venfancur ſentencia
extreme oppolitix , prima confirm
1 tüenstationem fermalem moucn .
finisaprehendibilitate fuic Auicenx conie
tap hulicoran cap.s.Soncinaris lib.5.912
ſtione 3. Caiecávit tinc. qušition : 30.artic.
3.& Medinaibiquæ lione x ,area ridubio
4. quælisadecurripliciter primoex con :
illa quæ dutinguit pocedeias & actus appc
ticus,com lotuakdioerlitas forniális Cuma
tur ex diucrlitico obiccti & motiui forma
lis; & qua variata , variantur effentialiter
actus voluntatis 85 à qu. actus voluntatis
nesfalcãrurin fula aprehéfione:ergo :Mi.
nor patet quia ex dwerticace aprehenfio
nis diftinguicDiuus Thomas 1.parce quz
tione80 . artic.I. & 2 . duos appeticus ini
horine : & 1.279uællionc 30.artic.z. 86
qužitione 3kart.z. difinguir actum gaa
dij à defiderio ex diuerfa aprehenfione
ciufdem bonis diuerfimode repreſenta .
ti : nirnirum vc preſencis vel vt abſenris :
ex quai tiactuseflentialiter dininguntur :
necnon quia actus voluntatis eflentials
rerdependecabadtuinrclleétus 8¢ á regum
disinenfura & principio formali domalla
tionis : co quod licuc voluotas diminat
albaniaja näediante intellectu zira opera ."
tio voluntatis dimanat mediante opera
tione intellectus , cx quo principio in .
fert Diuus Thomas ia parte quæſione 27.
arcic. 3. ad tercium procefsionem diuini
amoris fupponere perſe proceſsionen
intellectualem verbis Sucundo , quia fola
aprehenfio habetvim mouendi volunta
tem liue appetitum : ergpanfola illa fal
Uacur racio formalismouendi": cölequecia
eit noca : & antecedensprobatur, quia mul
toties contingit: voluntatemoueri ad fuas
actus liberos ;& nó a bonitare vera durreali:
ergo a filagarchétione , coloqueria paret,
quia dum mouecus ab obletto aprehento
li NO
 356 Librioɛt auiQuaft.IX.Artic.ll:
& non â bonitace illius, neceffe eft à fola ftruere videntur Soto 2.phificor. quæfias .
aprehenfione illam moueri, cum in obie Conimbricenſes ibidem quæft. 24. art. Ii
&o aprehenfo,folam bonitas, & aprehen . & Scotus in 1. dift.4.quæftolio ſed intrinfe
fioingenianeur,antecedens autem pro fc- cam & in ſuplebilem ad inſtar exiftentiæ
conda parte probatur in illo cuius volun in caufa efficienre:bonitatem vero eſſe ra
iam effe ratio
tás moueturad inquirendum rem impofsi tionem qua & conuenientveinr
bilem quam exiſtimae poſsibilem ,vrmon- ratio
nem formalem ſub qua:ita egra
temaureum aucádyżècandam færam com- formalis finalizandi fit bonicas realis finis
pofitam ex æquo & Leone : cuius obiecti vt conueniens , ficur integrum obiectum
bonitas cum lit fičitia nequit mouere, & formale viſus eft color volucidus,ratio fi
in egroco qui mouetur ad fumendam po- nalizandi non aprehenfio fed bonitas eft.
tionem amaram ex appeticu ſanitatis forte In quo ſenſu ftatuitur pro conclufionc: &
non fucuræ ; &in illo quipeccat exfola co pro primaparte oftenditur primo,quia cô
cientia erronga pacans effe illicitum obie ditiones racionis formalis finalizandi non
dum,quod elligit, & alias eſt bonam in ſe: conueniunt aprehenfioni: cft enim finis
aucecontra elligieve bonum illud quod re tefte Ariſtocele 2.philic.text. 24. id cuius
vera eit prohibitum bona fide procedens: gratia aliquid fit, & texC.3.1 . eſt bonum cu.
cuius modi electiones non à bonitate auc ius deffe & u fruſtracur agens: &ideo bonü
Walicia obiectiua ,quæ nulla eft : fed à fola honeftum quod proprré habet rationem fi
aprehenfione poſsit diftingui in effe boni nis diffinitur à Cicerone 2.Rhetoricæ ,effe
aut mali morális.Tertiò , quia reſpectuno- illud, quod ſua vinos allicit & nos atrahir;
ftræ voluntatis eleuatæ per charitatem di nec non à D.Thom.1.p.quxftos.art.4.dif.
uinabonitaseft finis & obiectum , non ſe finicur bonum effe idem quod finis , obie
cundum ſe:fed prout aprehenſus: eadem- dum voluncatis & terminus appeticus ; &
que ratio eft de alijshabitibus & adibusyo arc. 6.ad 2. ſubdicur honeſta dici quæ in fe
Tancatis verſantibus circa bonum aprehen ipſis habent, vndedeſiderentur:ſed neque
fum :ergo. Antecedens parec, quoniam te- aprehenfio eft cuius gratia aliquid fit, ne
fte D.Thom.d.z.quxit, 23.art. 4.D.cus eſt que id quod nos allicit, nequc id quod ap
obiectum claritatis ,prouceit obie &tūbea- périmus aur deſideramus & c.ergo. Secun
citudinis :non eſt autem objectum beaticus do,quia aliascharitas viæ (pecie diſtingue
dinis quancum ad aliquam rationem abſo- retur à charitate pacriæ ſi aprehenfio boni
lucam , nifi fecundum rationem refpecti- taris ejiet racio formalis: quia regulantura
uam beancis nos,& aprehenſibilis ab incel diucrfis aprehéfionibus quibus per fidem
leau : curſus ipſa formalis beacicudo quæ in via ,& per vitionem béaranyinpatria di
eft finis vltimus elt fola aprehenfio ideft uina bonitas repreſentatur:colequeus au
vilio Dei,ideoquebeati nuncupãtur com tem effe fallum oftendit D.Thom . In2.4 .
prehenſores:ergo. 67.art.6.ex Paulo i.ad Chorintai zaafferen-,
To Secunda Tepeentia conftituit for: te charitatem viæ numquam exci dere, ſed
malem rationem finalizandiin ipfa boni- eandem permanere in patria: necnon 2.20
tate obiecti aprehenfi Gue'in eius conue- 9.23.art.s.oftendie vircurē charitatis Theo
nientia ,refpe & u cuius fe haber aprehen- logica effe vnius fpeciei : ergo. Deinde
sio ve conditio quædam incrinfeca & in lu pro fecunda parce oftenditur, ex prædi &is
plebilis,quam cuencur communiter ;diſci- condicionibus:eo quod finis ratione boni
puli D.Thom.vt Ferrara primo contrage tas realis habet eſe bonum , & tcrminum
tes cap.44. Flandria lib.r.quæft.).arr. 3. & . appecitus,& optimum cuius gratia aliquid
lib.5.quæſt.z.art.1. & z . Bañez 1. p. quxít, fit ,& propter quem mouetur agens, & tan
5.artic.4.dub.2 .& quæſt. 80. artic. 2. dub. dem cuiusdeffe & tufruftrarur operario age
r.cui fauer Caietanus in eadem 1.p.quçf . tis:& c alias cum id nõ preſtetbonicas vejab
soartic.4 .& 1.2.quæftor.arcic.r.Fonſeca 5, ſoluta ab omni reſpectu y nig ſub reſpectu
huius cap.z. quæft . 11. fe & ione 3. Suarius conuenientis:imo in hoc conGftit rem ef
diſput.zz.fedio.5. & fequentibus,& Vaz- fe bonam vel malam formalitet , quod fit
quius.Ka2.diſpuc. 2.cap.2 , Qaxſententia conformis vel diformis, conueniens vel
diſtinguir eriain fine,nimirum aprehenfio diſconueniens ſubiecto :ergo bonitas finis
nem ex parte intellectus proponentis, bo. ve conucniens & appetibilis eft ratio for
nirarem ex parte obie &i & cöuenientiam ; malis finalizandi.
ex quibus ait aprchergonem effe condi- sr Ad primum admiſa maiori , nego mi
tionem , nonquidem mere execinſecam noré ad cuiusprobatione prima dicédum
adinftarlocalis aplicationisagentis, vtad- sit vno ex duobus modis, vel quod prop
teren
 În vniuerſam Ariſtör.Metapha
gereà ab aprehenfionibus diítinguantur
effentialiror porenrix & actus appetitus
& voluntaris, non quidem quia fic apre-
henlio racio formalis: fed quia eft vclin-
trinfeca & in fuplebililis conditie : vel
qqia eſt racio radicalis & veluti caufas apli
cans effectiue obiecta ex quibus actus- &
appetitus formaliter fpecificadour :ex co .
ius proinde variatione variatur quoque
ipfa ratio'fornialis tibalizandi que eft bo
nitas fic velfic aprehenfa & raprelienesta. Ancauſalitas finis fit 220810 meraphoria
Ad fecundam probationem reſpondeur
actum voluntatis dependere ellenriali
ter ab actu intelle & usnon quidem veica
nec fe ex parte obiecti & finis amat quate
nus eſt applicario illius, quia veficapre
o a
henfi citol condi rio feca
licec intrin & primaaftimāschemotionem me
in leplebilis:fed quatenus tener fe ex par
te principijagêtis, & proutexequitur mu
nus principij,fiue dimanarionis ,liue deret
minacionis hoc eft decerınınantis actus
voluncacis quantum ad ſpecificationem ;
in hac enim cóparatione inuenitur ellen-
tialis dependentia interactisvolunracis &
intellectus dicuc& inter ipſas potencias:ni
fi magis dicere criam in prima cumparacio
nefaluaci dependenciam actus voluntaris
ab actu intellectus ve à conditione incrin .
Luca 8z eilanciali. Ad fecundum fego an .
tecedens ad cuius probationem refpondo
türia nullo ccillis cilibus mouere firhain
aprehenſione :non quidem in priso, nã
tunc isi buno apparente bonitas vera &
realis per lpecies mondis exituri , v.grem. tis:quam fuftinent Conimbricenfes 2.pbi
profenaca fillo tamen aplicarsilli fubie .
*
do cui vorenonconucniteit goue ouet
appericum & voluntasu on & nó fela apic :
henko : hanca.com fullan aplicationen
mnulouties operacur imellectus a . vircuco
qua poteft adonata diuisiere ,ci fparada
adurare ,nec monterthmslicere lieciem
ex duabus diparatis,rocin fecundo: quia
ratio mo: iendi infirmam cuneelt fanicas
aprehenfi ex parte linis,& ex pared medij
eſt vcftras conduceos.dlingrariscoſ: 941-
tionc :9,124uein reino : qista concolecto
accipic in alitiam morale : malilta ob-
jectiue quie sa avere midlıca eít,tamcu fal
& ederfätiple curperintelleciñ :
en als electionchamarelps caufalitatem finis efle metaphorican
e
tis & vltimus finis no fer increases,betia
tudo jurem fornialis etiam eft vlun uc fi.
nis creatis : qu atinydett aprehendio leu
vilofummiboni , & bonitas Camoeniens
& amata acproinde nila aprehendio ver
ricur in racione formalena finalizandı , quà
tonusbonicas quedar cit.
ÅRTICVLVS 11.
c4 ,vt diftinguitur contra phyficani
arealem
N quo eres ven (aneor funcenties
ItaphộicaTa k in cationale qua
finis mouec caufin efficientem per modu
obiecti allico oris vreius gratia opererur,
juxta illud Pooce ,traditsua quenque volupa
tas:etFonfeces.hoius c... uælt.10.lect.
4.60 5.quã exiſtimantuille Aristotelis ,Aut
cena,D.Th.& Scorſententiam , eo quocl
Arifeles donacione.c.7 .Auicenaon
metaphatradtá5.005.D.Tho , de potentia ca
$ -art.1. & Scorusin edir.4.q. 1. abfolure
atfirmant finem mccaphorice & impro
prid mouere caufam efficienrem.Secunda
ailericcaofalicatem finiscequidem mo
tionem mecaphoricãın ratione motionis
vel refpe& u finis:rcalem vero & philicane +
in ratione cauſalicatis due reſpectu agen
üc.9.20.urtiz . & duabus fequentibus aro 2o
& 1.& Swarij difp. £4.fett:4 . Cum hoced
men diſcriminequod illi exiftimār huius
modimotioncm fimis preuenire action
caufæ efficientis : ifto verò exiltimar ell
eandem cum illa.ita vteadem aciso proud
procedit ab agence lit caufaliçus efficien
iis & proutmoueturà fine, ficcaufalitas
fimus,qnod tvadec Suarius:cum ex celtima
nio D.Th.4.22.do veritare arc.z. & q.s.de
pocenua artar. Tum crianicxemplo jatele
lectionis ,quæ vna cum licprout ett adiue
abineellectueltatusactio,& proutdepen
decab obiecto , eft caufalicas obiectiva &
echiphorica , Tertia feritenuia auferic
1

ciu obiccti mali quod bonu'ır exiitinarue. & fimül realem , aigue philicam fecun
Ad certium nego antecedens : quia boni. dum diucifasconsiderationes , nam selv
tas doina elt obiectum charcátis fecono pectu exilleurig,icencionalis, quaru furg
dum fo: dicitur autem D.Thon eile 06 . loorpccii finisad inouendum dicitur.cius
ictum charicacisin quarum alt obicctum . caufálicás metoaphoretmoineau vero
Beatitudinis,non reduplicaciwe fua fpecie dependenciæ effectus finalizadı , phu
ficatiuc ac li dicerec quódbonitas divinda lica & relis. Quæ fántenna.quia venitam
qux vidcturabearis ,cit obloatun charita [1, AC D. Thou ). Conformiorelt, ftatuitur
Det
I'S

It 3: Pro

..
 356 Libri octaui Quaft.IX.Artic.ll
pro concluſione de quavidendus eft Ban jeſpe & u arcefa&i eft intentionalis & més
ñez 1.p.quæft.8o.art.z.dub. lo & oftendia thaphorica :quia non exigit eſſe reale ex .
tur labefactando duas priore's fententias . tra animam, fed tantum incêtionale in ani
Prima namque defficit quia cum in fine ma Hanc aurem motionem explicuit D.
debeant Thom ,in locis citatis actiuè & paſsiud dia
uendi in diſtingui,triájni
acta primo,motioiniruin ratio&mo
actualis, effe. cens illam confiftere in hoc quod eft fine
cius,ficut in cæreris caufis proportionabie apperi â voluntatealli
necnon ineo quodeft s
cere
finem mouere & : &1,
Jizer
actualis tria diſtinguntu
hæccaufalicas r ratio
& effc & us :hæc fenten-,
cauſandi inerito : quia veinterpretatur Caietanus i.
eia noaſacis diftinguit actualero motioné p.9.27.art.3.6oad ſecundam aftari feu appe
finisaracionemouendi. Tum etiam quia dinon eft rem amatam trahi â voluntace
morio finis non eſt formalıcer ipſum cog* ainante ſedpotius eſt trahere ad ſe volun
noſcit appeci,ve bęc ſententia adftrui:cum täccm amantem : & quia illamtrahit per
ili z lintdenominaciones rationis. Tum de modum termini inclinationis féu ponde
nique : quia confundir caufalitatem finis ris :propterca diciturmouere voluntatem
cum caufalitate obieâi: quæ velceſt fore vroperetur. Deinde ſecunda parsproba.
mális excrinſeca & exemplaris:ac proinde kur: quia dependentia effectus fiue a & io
diftinta à caufalitate finis. Neque obftác nis a fine eſt realis:fed hæc eft ipfa caufali
modus loquendtPhilofophi, Auicenæ D. tas finis vel de concepeu illius : ergo & hec
Thon & Scori appellantium : morionem eſt realis. Maiorparec in electione medio
finismethaphoricam : quia nequeideoilla rum quæ realiter depēderâfine ficut & ab
confundunt cum cauſalicate obie & i, neg; agente : &minor probatur in eadem elec
diftingunt à phiſica cauſalitatc :fed dumta tione quæ līguceſt cauſalicas ag @ cis proud
Xile appellant mechaphoricam ratione exi . eft a & tio illius, ira & eft caufalitas finis
itentiæ intentionalis:auc quia quædam fi- prout dependec abillo & mouetur ab co
milicudinariè efficientia eft.Deinde Coca- nimirum quatenus ex cios intentione mo
:
da fententia prout defendicuraConimbri uetur agens liberum ve eligarmedia prop
Cenfibus deficiezin eo quoddiſtinguiemo. terfinem.Id ipfum contingit proportiona
tioncm finis ab eius caufalitate cuin tamen bilicer in agentibus naturalibus,nam cum
eadem omnino fit:& in eo quod dicunr il- opus pacura licopus intelligencia ,corum
lan preuenire actionem caufæ efficientis: quoque operaciones mouentur ex fine in
à quatamen in feparabiliseft ita ve vna ti- tento & aprchenfo ab ipfo du &ore & 10
rre alcera actualiser non ut ponibilisin ef- tore naturæ qui narurales cauſas ad fines
fe,proutvero defenditura Suariodeficit ipfis proporcionalos,& à fepreconceptos
propter duo :cum quianon ſacís diftinguit . dirigit & ordinac,
caufalicacem finés à caufalitate agentis : cū 53. Hinc colligo primo,caufalitacem fi
tamen diuerfæ fiore/rum etiam quia aliquá : His extendiad omnes operationes creatas
doa & io voluntatis eft effe & us caufatus à fiue naqurales,fiue liberæ fint, fiue ellectio
fine ac proinde ſuponenseius caofálitare: nes mediorum ,que eriam intentiones fi
vtpatetin a & ionibuselle &ti eiús medio . nits fine,necnon & adipfa agentia ,hocco
tum ,quas voluntas ellicirex jintentione fi rollarium ftatuo aduerfus non nullos exi
mis amati:ergo non omnis aciio agentis eft timanres caufalitacam finis,neque in inte
caufalitas finis.Neque id afferit D. Thom . tionem ,ncquead agentia excedia Primum
in locis cicatis:in quibusdumtaxat alt finē tenone Herueus quodlib.r.9.8.Gregorius,
effe veram caufam cuiusinfluereeſtappe Gabriel in 1.dil.ractic.2 . & Vazquius 1.2.
ti & defiderari , ficut influere agentis oft difp.3.cap.z.Secundam verò tener Fonſa
agere. ca'sihuius q.10.feq.4.Sed noſtra fanten
Ex quibuspaterveritas terciz fententię tia defenditurcommuniter à Durando in
à fufficienti aliarum icupugnatione. Quæ 2.dil.i.quæft.6.Medina 1.2.9.1.art.z.dub.
ataplius declaratur quo ad vtranque para 1.Bañez 1.p.9.8o art.2 .Şuario tomo 1.me
tem :primanamque probatur quia motor thaph.dil.23.fe & .ro . & difp. fequenti per
či çiúfantis fecundüm quod habet eſſe in totam , Conimbricenſibus 2.philic.q.21.
anima;merito dicirur intentionalis , quia art.1 .& z .& a Caiecar.p.2.44.art.4. & quá
dumtaxat exigitele intentionale,& cau- tum ad actiones eft expreffa D.T.1.2.q.1.
ſát fecundum quod habee tale efle in apre artoliada de veritate q.22.art.2. & 3.cont.
henfione,& non fecundumquodhabet eſ genc.cap.z.afferendis nedumelle & ioncm ,
fe exiftentiærealis: qua ratione cauſalitas fed ctiam anorem ipâus finis caufari acde
prototypi exiſtécisin wête & idea artificis pendere ab ipfo fine,oftenditurque ex eo
quod
 invniuerſam Ariftor:Metaphi
qnod finis vtcóftatex eiusdiffinitione fa-
pra adducta ,elt ad cuius gracia aliquid fit:
ergo eius cauſalitas excendiror ad omnia ,
quæ fiane propter ipfum tunc vitra ; fed
propterfinem non folü fic eleétio ſed eria
intentio :quia non folum eligunturmedia
propter bonitacem finis,fed etiam bonicas
ipfi finis amacur gracia ſui &proprer fe ip
Lam: ergo nedum electiones ſed etiam intē
tiones dependene & caufanturà fine. Ne.
que tamen media appeti propèer bonica .
2
tem finis & eitis amabilitate cxciudicleni .
!
perabiliis intrinfecam bonitatem & amados
bilitatem , vt falſo aduerfarijexiftimaru nc
eo quod ceſte D.Thom.1.p.9.19.art.2.me
dia funcin duplici genere, 11 quidem in
quibuseſtpropriabonitas& amabilitasvl An rario ets caufalitasfinis, omni fins
tra illam quæ eitin fine , vtin pucione auě
cibo dulci;alias conducenre ad fanitatem
egroci,alia vero in quibus nulla reperitud
intrinſeca bonitas & amabilicasprecerillä
quæ eft in fine ob quam amaneur & eligū .
tür; vtpotio amára quæ propter Cursica is
bonitatem folam eligicur ab infirmo.Dein
de quantum ad agencia probatur:quia cau
falitas finis cóGltie in eo quod moucai med
taphorice vodictum eft ageris ad operan .
dum : ergo iam agens ipfum eſt terminus
mocionis finis Rurfus cum finis fit caufa
tátesompiuin
Cauſarumje aliarum acproidea
iüs caufalitas precedit caufali
cau
La aplicacionis earum ad caufandum :ergo
et caufa huius quod agés apliectar ad age
dum ac per conlequens ageris exmorionc
finis mouetur & applicaturad operando .
Colligo fecundo ,quod licec Dcas agar &
opereruradexcca omnes lusogsikrátus pro
prersfinen tamen eius increaca atio 100
eft propter fihen ;hoc eft vere non cauſam
tarà fine, venrinusvcre pursuit Soncinas
$ huius.q.z.i.pars probacura D.Thom.l.
p.9.44-28C 4.0xeo quod Deuscft ünis vlci
mus omnium rerü iuxta illud Apocal.213
Ego luni Alpha & Omegaidoſtprimüef
ficions & vltimus finis: oer niede opera-
tur ex intentione ac proinde propter finë
libi proporcionarum , boceft vltimum &
propter fe ipfum 10xta illud Prouerb.16 .
vniuerfa propter femetipfum operatusest Dosa
épinus,Deinde fecainda pars probacur pri-
mo:quia cette D.Thom.l.p.qoxlt :19 árons
ad primum ,Deus non eft 6nis fuxehtita-
eis vel fubftandeincreacz : quiahæc omnia
no indepedeniseft â caufa;fedadtio incre
ca Deief ide n cum eius entitade & fubná
tia :nam quidquid cft in Deo eit Deus: era
go pariter fubterfugit dependentiana a fi-
Re:lecundo, quiaalias quando Deus vulc
357
Vnum propteráliud ,dareturcaufa fuera
tio diuina voluntatis ex parte Dei & noit
folã ex parce obierti voidi; & fic efferve .
rum dicere : Deum velle anem eft caufa
feu ratio quod yellit media ad talem finé :
quod cainen negar D.Thom . in di&ta q.19.
árcicoz dices nullacenus dari cauſan diui
næ voluntatis ex parte actusi nilitancū ex
parte obicctorum ita vecum dicicur Deú
velle vnam creacuram propter aliam fen
fus fir quod Deus vulc vnam creacuran el
fe propter alteram ranguam propeer fine
non quidem Dei led iplius creatura.
ARTICVLVS III.
vniuoce conueniara
54 1 Nhoc artic.duo inquirimus,' vnü
ett de mulciplicace finisialcerūve
I rodemodo, quo fuis inferioribus
convenit vniuoce ,vol analogice , nec
1
nec? Pro coius declaratione Dico pruino ,
varijs modis,ideft,noven diuiſionibus di
uidi Colec finisan coca fui laticudine: pria
mo namque diuiditurin vltimum , & non
vleimum .Deindein principalem , & fecū«
dariū : rutius in finem operacionis;& illa ,
quieltipla operatio :necnon in illum ,qui
præcedit;& illum ,qui fubfeqnitur opera
tionem arque in finem proximum , & re
motum :rufſusin finem improportionacū ,
&proportionatum :rørſusin finemqui 8
cui & cuius; velpropterquem : vltimo in
fiuem operis,& in finem operantisliuein
finem operacionis , & reifactæ . Quarum
prima explicacur ranquam adequaca à D.
Thom.1.2.quxit.109.arr.6 . & in 2.di t .28.
quæft.i.art.2.de potentia q-7 art.2. ad 10 ,
de malo quæft. ar.i.quia ordo finium eft
fecundüm ordinem agenciu :eo quod om
ne agens operatur propter finem propor
tionacum :ſed agens adequate diuiditur in
primum & fecutidum :ergo & finis in vlti
mom , & non vltimum vnde licut Deus
eft primum agens,ita eft vlcimus finis, LR
cuiusfignumceſta Philone lib. de ViQi
mis olim viAlmæ apud Hebreos in fruf
fra lecabantur: & iterum , in ynū.collecta
rogum igois comburenda mirebancur:
Nc Gc lex illa teſtaretur Deum efle vlcimū
finem vtpote à quo omnes res egreffx ,ad
ipfum regrediebantur. Idipfus oftendit
Ariftoc.lib.12 huius.cap.6. & eth. c.p.2.
Tationehac narurali:nonfoluo dabilis eft
bonitasparticularis ad quam voa yelalee
Ta garsýniuerli ordinetur:ſed eriamvnie
114 uerfalis
358
iott
Libr auf Qua
ucrfalis ad quam omnes partes yniuerfi or
dinentur cui nihildefficiat de plenitudi-
ne bonitatis:hocautem commune bonam
in folo Deo realicerexifiit : erzo , Vlcimo,
Livadecor ratione qua vcitur D.Thomaribu
jus.lect. 1. & 1.8.9.120at.l.delum dra ex ap
penicu creaturæ rationalis: nimirum : quia
cum omnis crcatura apperatſuan perfec-
tionem qux confilicin fequtione ſui fi-
mis & coniunctione ad illum : finis autem
in cuius aſegucione & coniunäione corfi
dric vlcima perfectio & feliciras crearurę ra
cionalis eft Deusquem acribus intellectus
& voluntaris apta est conſequi:hincelt ve
in illum tanquamin vlrimum finem ordi.
netur :eo quod cum appecious naturę racio
nais nequcacin infinirñabire, ne fruſtre .
cur,oporecteum ad aliqueni yltion line
pervenire pofc,xin quo qoidfcat & ve-
luci kerculcam columnain figatſui defide
rij :hunc autem efle Deum ceftarur David
Pialmo 15. dicens: fuiiabor cum apparuerit
gloria tua,Dices, Deus non vulc crearvras
propterfuamiocrcatam bonitatem rãqua
proprer vitimuan finen :tum quia aliasbo
dicas creata eller polita Deo & vtbonum
Deiac proinde ex indigencia contra illud
Plalm :bonornai 1926.orwninon indiges, Tom
erant ; quia minuorerer diuina liberalitas
trgacrcaturasrarioitales, fiillisDcusvel.
lec propecrfe ipfum :crgo cum Denslicor
d ! 1o volen , guun alkillum non effe vi
ainan doen .Huic obiectioni- pegoan
o antes
tedensadçulus primam probationem ref
poulec Durandus vbifupra 8 sed biceji bo
tricates creacas elle quidem bonum Dcino
formaliter led canquam figuram bomatis
tusmitalis, ficuthonoréll Bonuni honinis
viltucí ,quia eft lignum reuerentiæ illide
Hica ratout bonitatis formalis quábabes
bodrum in quam Deel bonitas creaca itlo
firodo ,non viile veldlostabile , quodar-
gaitindigentiam : fed honeftum fécndum
dicentiam quia condecut diuinam bonica
ten communicari fe crearurisin carūpro
duatione & das lica mare inciſe nacurç.Ad y
fecundam relpoude Caiccanus táp.4 :
arc.2.$ .quoad féctin dum ,quodnon minuseli
pacem & mor eanganos, good
vellit noftram bonitace propter fe ipfum;
quia neque bonum noftruirimaiorisama-
bilicalis eſt capax :"aeque aliter amare de
cerdianato voluntatem ,quæ doctrina col
Izithrex D.Tho.ibidem q.49.arc.4.ad pri
tuum allerence quodagere propreriodige
train ett agerisimperfecti quod facum eit
agere & paented hoc Deo non competit:
Xidco ipfo foluseft maxiinèliberalis,quia
t:1X .Artic . III.
non agit propter fuam vtilitaté ,fedprop.
res fu.mbonitatem dumaxat . Deindelea
cunda divifo fcdeclaratur , vt refinem
principalem intelligatur ille cuius gratia
aliquid feperfecundarium vero ille qui
ad alium finem ordinatur , vtdocec D. Ib.
quodlibero 5.arr.19 . & quodlib.S.art.11.8
9.8.demalo art.i.ad 9.& 2.2.q.23.art.7.00
quod finis principalisilleille qui non orm
dinator adalium proximum : licèt ordinem
tur ad vlimum :ergo ſecundarius erit ille
qui ordinacurad alio in proximum finem,
& ratione illius appetitur ranquami vlije
ad illum.Ex quo pater fufficientia huius di
uifioms: & in ſufficientia aliarum explica .
tionum ,quarum prima fuicglofel.i.ff.de
negor, geit. Hollienfis & Ioannis Andræ
in cap.poft translationem de renunciario.aſa
ferencjum finem principalem effe illa quo
celaniecelac operacio & c.Sccüda el Baru
tolil,ambitiofanu.19.ff.de Decrecis & or.
dinar.facienr,allereotis finem principale
cile illuin in quem intellectus principali .
terrendit,fecus verò fecundarium . Tercia
of AbulentisMatth.5.9.23waferents finé
principalem effe steentionis fiue operan ,
tis,fecundarium verò elle finem operatio
nis:priora nãque defficit quia mulra lune
sequilica fins quibusnon ficrec operatio :
& ramen non funtfides principalesilliosa
vepacecin intrumentis artion : & in pre
miolemporali fine quo cefl'arêc moleiab
operibus virturomiexta illud iuucoalis falme
tira 70 ,wirin tem quis amplottitur ipsam : prem
iu fi tullas.Secunda criar defticu quia ró
intellectus led voluncas eít qux intendirli
nem . Tumeeram , quia quandoqucplures
concurrunclincs principales parriales in
quosintellcctus voluntasex æquo ferū .
tur.Deniquerertia defficit : quia aliquãdo
fimis operationis eſt principalis & cuius
gratia fic operacio ;vtpalet is obiečtis vir
turuni. Rurfus rernia diuifionisfufficiētia
colligitur ex D.Thom . 1.2.9.1.arr.l. ad 2.
& q.13.art.4. & in 4.dift.tartal.quçftinn
cula 2.& Ariftot.n.ethic.c.i.conflacquo fi
perfinem operationis incolligarer ille qui
Por operationen producitur aut attingi.
tur:per finem vero quielt operario inrelli
gatur illaquc nosalicui finiexcrinfecocó
iungit: & licèt Suarius difp.23.fett.a. & dif
puc.47.fectez qadmittathancdivifionemin
alio fenfu dices nullam dari aclionem quz
Döde productio alicuius terminijac proin
de quæ rationc ſui fic finis appecibilis con
diflin &tus à rerinino producio. Nihilomi.
nus fullinenda eft dicta diuifo in feria
aducto exmente Arillocelis:4 ¢ D. Thom .
!
quoa
 In vniuerfam Ariftot.Metaphe
quoniam viſio corporalis & aliæ operacio
nestenſüum exrernorum iion producune
aliquem terminâ:vipore quia illo nó india
gent ad fuplenduin deffectum -ýnionisobi
iedi cum potentia,propter phiocamieius
preſentialitate :ergo huiufmodi aciones
racione lui poſſunt effefines operantis ve
etiam fatecurD.Tho..ethicalect.l . Tam
eriam quialicer adio prodücäceermiuums
adhuc per feipfim porelt effe finis opcrá?
tis quia reite Philofopho lib.z.de celofréx.
27.vnum quodqueeltpropter fuam opera
tionem , & tette D.Thom.i.p.9.77.arc 3o
potenrix'Shibitus fünt propeer actus, 8C
porre quis apperére artem citarizādi;fv.g.
propter eiusvfüm & exercitium preciſse,
ac raridem inrellectio'no ordinarur adver
bumale productiun :fed potiusillud !ordis
natad ſe: ergo ipfa racionefuieft finis'in
telligentis.Quarta verò diuilio'eit adequa
tâ finis vcfic non folum fubdiuiſio finis
cuiüs ve falfo putauit;Suarius vbi fupra,
quod colligitur ex Ariſtocel. lib. 12. huius
text.36. & z . de coelo rext. 64.atque ex D
Thom.z.contra gent.c.18 .& iá 2.d.r.git.
árc.i.& de potentia quxit.z.arr. rso ad 14.
quihuiufmodi druitionem tanquain ade
quatam fuis,in cota eius latitudine apof
füerune.Deinde quiamalcories finiscono
fequens operacionem eit finiscai: necro
finis aliquando eftantecedens : vt hoc
moci
mo cft finis cüiomnium creaturarum cor
poralium :ioxca'iljad Pfalm.8 .omnia ſubic-
cifti fub pedibus eius : qui tamen fuit produs
USA oolt alias creaturas , dux quo
que eft finiscwi,exercirus : & ė it ancecedés
Fefpectu illius.Circa quintam diuifionein
dicendum eft illa'm effe nó quidem penes
diuerfas rationes forinales ciuidem finis,
trius veexiſtiin äuie Suarius in dicta fecteza
fed'aſsignari penes diſtinctus fines entitati
uê: ve videre eft in D.Thom.inż.d . 40.96
m artic.2.& 1.7.9.12.art: 2. & 9.11.art.ro
ad 2.8 2.2.9.23 art.7. & racio id perſuader,
quia dabilis elt aliquis finis proximus,ita
vefub nulla rätione Ge remotus auc" vlci
mus:fed potiuis ficapperibillsproprer'aliü
Iteriorem :ita vtinillo Tub iulla ratione
güreſcar appetitus.Similiter fiilis remoto's
& vlrimarus vc Deus;vig.non dicicurtalis
percöparationem ad'medium dumtaxať,
fed per comparationem ad alios fines pro
xlmos:erg 1.Defextadiaifone finisin pro
porcionarum & non proporcionarum :con
atae ex D.Thom.i.p.9.23.art * . & 9.61,ar
4. & int 2.d.38.9.1.ar.i. & de Veričate q.14.
är.3vad 4.illam effe adequatañ :quia fumise
cur ex ordine agencium cuiproportionabi
359
liter felponder ordo &nium:neque eftali
quis finis qui non fit proportionatus hoc
est afeguibilis ab agente per propriam vir
tutem :aut improportionatus hoc eft afea
quibilisnon propria,fed fuperioris agen
tis vircareaSeprima diuifio finis tradicurà
D.Thom.t.287.1.art.8.9.5 wart .2. & 9.346
art.3:& z.phiſic.lect.4. & 2.de animalett.
yà quo fiilis cuius dicitur ille cuius gracia
fic operatio , & ideo hic debceelle nobilior
his quæ adillum ordinateur: fübdiuiditur
que caquain in duas raciones, infinem qui,
& quo: finis vero , chiseltille cui aduenic
Vtilicas e xordrmacione'agentis :quo pacto
creacura eſtfinis cui, divine prouidentix :
& falushumarrigenetis eft fuis cus,incara
nationis Chrift ,licecinferior ficilla. Tani
demn deoctaua & nona diuilione videndi
funt Philofophez.phific.cap.7. & z. de cost
lo texcary.ac D.Thom.in z dolog.z.art.fi.
& in 4.dift.8.art.1ogla.ri& iż2.9.12 30216.7 .
& quält.i41darē.6.ad primuma
55. Dico fecúdo ratio finis & eius cat Ratis
falicas non voiuoce fed analogice cancum nem fe
in omnibusrecènſitīsmodis fàluatur.Hçc nisana
conclulio oftendituratum quia ratio pro logara
pria cauländitiue in a& u primo,live in aca eße,
tu lecundo (has enim oportet proportio
nari)in alijs caufislatitudinem analogicx
diuerfitatispatitur:neğj fuisinferioribus
fecundum vniuocan racionem conuenit
ergo eandem diuerficarem pacietur ratio fi
....
nis refpectu ſữorum inféricrú . Tum etia
quia Wedictum est ex Durando , haud line
probabilicare in fine cui non laluatur vera
ratio finisjac proinde neque vera finis cau
Calitas.Sed dumtaxat impropriè, & fecun ,
dum quandam limilitudinemottadhucad
miffa fententia Caietani, quam veram exi
dimo,Durando repugnanti: licer finis cui
fit verè finis,non camco vürüoce, & ficun
dum aandem rationem , & quod non prop
ter fe fed propter aliud adquod ordinatur
habce apperi & finalizare: ficutlicetacci
deris verè,& fimpliciter (ie ens tamen non
vniuocè cum (abitantia quia eft cncisens.
Denique huic analogiæ finis atteftaturde
pendenciavorus ab alio fine in ratione fi
nalizandi: prefertim'in genere cauſæ fora
malis extrinfecæ ,fiueexemplaris :omnes
ecenim finescreati ab increaro depédent
Vipotea.quö exéplátur :Vndeillis's & huic
nihil vniuoce effentialicet poteft conucni
te ; & adhoc definibus créatis inter quos fi
mulis dependenelaynuchitur; nequieració
finis vorubceIprædicari:bene
S tamen de ila
is inter B dependentia non inter
uenit:vnde principalis vel finis
WHS
 360. Librioctaui.Quäſt.1X, Artic 711.
cuius, puto de finibus creatis, vniuoce di
ci frue in fubftantia aot accidente , fiue in
fine operis aut operantis ,fiue in finequi,
aut quoreperiatur : quia diuerfirares if
materiales funt: & rationes illæ formalitcr
fumptæ , di&& dependentiæ ſunt ex para
tes.
Argumenrum libri noni.
Voniam Philofophus libaso Can7*
duplicem divifioncm entis pro-
poſuerat examinādam . Alteram ,
qua diuiditur ensin decê pre
dicamenta, Alteram qua diuiditor in poré
tiam , & actum . Reli&ta iam prima hucul.
que inprecedencibus libris exacts veclai
raca: dum in illas principale analogatum
enris ,quod ett lubllantia , 8 .carera entia
ſecundum quid per analogiam ad illud ,do
ro'mque naturas,ac propriettes cxacte pa
refecit. Reſtabarilli verohoclib.alceram
explanarct entis diuifionem ,quod veopo
re complercccorum librumin undecim le
Eionesapud Sanctum Thomam ,velin va
pud
deci quoſd
capi anapu
de
m ta d alios,aucduodccum a
iuniores,in quibus & cracta
coin depotentia & actu in cres partes para
fitus eft.A prima namque vfque ad ſecun-
damagit depotentia fecundum fe : varios
eius modosacraciones explicando.Io hac
ſexca agit de actu ,quod elt alterum dubio
nis acque comparationis in cmbrum . A lup
rima vero vſque ad vleirãde veriufque ad
Te inuicem comparatione contemplatur.
Hoius autem ordinis ratio cit manifestat,
quia icilicec abfolurum præceditrefpecii .
uum ,licet perfecta imperfe &tuiti, c proin
de conuenienter duæ priores coliderario .
nes præponantur rerriz : interillas vero
duas priores ftatuicur consideratio de po-
tentia, quia via generalionis ab imperfec-
cioribus ad perfedora fit progreffus :poco
ria auec eft imperfeccior actus ac proinde
præcedit illum viage nerac , & licet in
implic ionis poren
diuersis ſubiectis iterla &tus - cundum ordinem prioriratis ac poftcrio
tiam præcedat,zamco in eodem ,quod edu
citur de pocencia ad actom , ipfa potentia
procedit:vnde merito illius(peca-
actumhuius
lario , confi derationem fecundü do-
Strinæ ordinem debuic præcedere.Præmit
zic igicur Philofophusvarias potentix ac-
ceptiones ( ecundū quod nomen hoc equi
Nocedicicor de Luis lignificacis: & illis præ
termiſsis præcipuum elligicin huc confi-
deratione analogacam ,quod eft potentia
agendivel patiendi , illamque deftinicab
illis verbis leđionis prima : quod igichy
1
multipliciter sc.dicenseſſe principiüsrác .
murationis in alio in quantū aliud in.Fat
vero aic eile principium tranſmutationis
paſsiue in pariente ab alio in quantū aliod
eft, & quia paſsio caufarur ex adione, & it
labi fupponit: concludit a & igam & paſser
vam porentiam effe quodammodo vnam :
dices . Manifestum igitur eft quod quodamqui
den yna est ipfius facere & pati potcntia ca
co quod pafsioa prælipponit actiuam , &
actiwapeutpaſsiuam in quam opererur ,&
qur illi fubijciatur, & per confequens fe.
cundum ordine, & respectum voiws adal,
Icram reputantur provna & cadem.Dein
de abillis verbis lectionis ſeconde ch192 kha
tem quadam in animatis talia , talia principia
in junto co distingose onines potencias ex
parre ſubteciorum in quibus reperiunrur,
& quia res habentes potentias activas, &
paſsiuas func in duplici differétia aliæ ( ci.
licer animacx , & aliæ imaoimaix , idcopo.
tēcias diuidic Aritorin rationales, & inire
racionales ,feu rarionis expertes,inter quas
hoc aſsignac difcrimé,quod rationalespor
tencia caden fe habct indifferenceradop
pofita : ficut cadem ars medicinx , quæ eſt
quęciā potencia, indifferéter fe haberadfa
nicaten & infirmirarem faciendam : urra
sionalis vero ad vnum dumtaxat cffectum
et determinata : ve virtus calefidivafolis
folü cli cavila perfecalefaciendi ,per quá
diuifione . Anilloreles indifferenrer poté
las act:0252c palsiuas diuidit , VCCXCom
cu panenkce Fonfocaimmerito Gonciat ſo
luth forudser finden porcntiarum actiua
irrationales quoque ſubdividnatur
rum
inilla, sque corporibus inasimanis, & eas
que corporibusanimatis conueniunt. Po
cap.s. porent
quem dicitudiftin
lead r ia actor
guir ordin
in eum in qui ad
eſt eåpo
taadiu.ylinecūmocu , liuclinc inocu fiac:
& eum quiet paſsio ,cuius principium eſt
poréntia pafsiua. Deinde a cap.7.vfquein
finen
comparatacłum & pocentiam fecu
dum criplicem comparacionem :hoceft,fe
ricaris,fecundum bonuin & malum , dicit
que actuar in bonis elle meliorent , & prio
rem diffinicione,quam potentia , necnon
fecundum ordinem veri actalli, quod fun
danc.Ad quorum exacta declararioner
quinquequeftioncs luna oxaminande.Pri
ma circa dutinctionem actusa porenria :le
cunda diilinctions Polizle
nitarum à liris fubiectis perueftigahit :eer.
tia verficur in cxaminanda val.jue po .
renca ,nimirum actiuçàpaís144 dailinctio
ne,muchoquevnius ad altcram reſpecto
(Quarca
 Invniuerfam Ariftor.Meraph:
Quarta examinabit diſcrimenineer ratio
nales & irracionales potêtias aſsignatum .
Quincadeniqueid ipſum in ſupernacura
libuspotentiasinquirec, vbi fimul do po .
cencia obedienciali in creaturis'erit fernio :
videkicurquean adiua ficad ſupernaturaa
les effectusoperandom :auttanco in paſst-
ua ad fupernaturales formas recipiendas:
an ſubiective fopernaturalis fit velexcrin
ſoce & rerminative dumtaxat nec ne?
Explicie argumentum libri noni.
QVÆSTIO I.
Dediſtinctione inter actum & po
cenciam ,in duos arciculos diuiſa,
Tuifio
O pote huiuſcenise
nis ncia , entis in a &tum
D & aliarum ; in
tegritas ex tribus dependec condi
tiombus d Perro Hiſpano lib ,2. minoris
dialecticxc.4 . aſsignatis minorum , quod
me:nbra dividencia adiquencurcum dini-
fo ,quod liugula tubillo contineantur ,ve
inferiora lub ſuo fuperiori, & quod fuisra
cianibus formalibus opponantur Gue di-
ftinguantur:quarum vltimainpriori,pri-, ab actu cuius eft principium . Tertia afierie
maverò in posteriori aracit examinanda.
361
tentia fuadeturprimo , quoniam a & um ni
hilaliud eſſepræter modum rei,ideft,nihil
effe aliud quam eadem rem quæ fuerat in
porençia aliter ſe habere perhoc quod fic
in acto teftincor Phnoloph.bicc.5. & lib .
8.c.6.ex.15 . & Agerrois dicensibi,poren
tiaru & actum reinon facere tuultitudine,
hoc eſt diflinationer . Secundo,quia.po .
tencia & actus didem cori poffunt.conueni
rerergo non ſuncenciratesdiſtinctz,Anre .
cedensparer,tum in qualibet naturali po
tentia ,v.g.calore,frigiditate &c. qui cum
fit qualitas,amulettforma & actus'; ecque
potencia: cuin etia117,gura in perpetuis ce
Ite Ariitor.3.Philic.tax.zz.ldem cit ctio &
polſe:fed offedicitaétum ficutpoflenomi
nat potentiam:ergo. Tercio ,quia in D : o
datur potentia actiua vere & proprie , ni
mirum creacina in ordinc ad resad extra,
necnon guneratiua & Ipiratioaad incra:
quæ tamen non eit principium actionis à
realiter distinctz
ſe ,nam neque actio 'cream
di distinguicur à porentia creariva ; neque
actio generandi ab intellettu, neque ſpira
tio diltingaitura voluntate :quia diuinaa po
tencia elt ſuu's actus, ficarquælibec diuina
perfectio eft fummaactualitas : ergo'non
omnis potētia a &tiua diitinguitur realiecr
potentiam& adun quatenus diuidūc ens
P

diftinguirealiter; & opponi fuis rationis

PARTICVLV S. 1. busformalibus:nedum modalibus, quæ có
muniter defenditura Thomifis,dequa vi
Que to qualis diftin &tio inter acium dendiſuntFlandrenlis hic getaar.2.q.6.ar.
potentiam verfatura 2. & Soncinas q.1. ideoquesnobis itatui.
tur pro conclufione,la quaafferotria.Pii
1
N quorres verlancur ſententiæ .Pri mo quod ens creatum adequate diuidicul
maeſtScoti & fequarium in 2.8.12 per
hæcactum & potentiam
fe habenë . Secundo
reſpectu entis quod*
,vtparces ſub
'T & 16.9.1.Ochami quælt.24. Hérici
quodlib.i.q.ro.& quodli.3.9.% afferentiū
iettinæ. Tertio quod difliaguntur ex naru
ra reifaltem tanquam ſuis racionibus for
non omnem potentiam diſtingui réaliter malibu's Gue realicacibus,
aluoadu: nam (inquiunt) datur porenria 2 Prima itaqne pars afferriprobatur, Adem
obiectiua media inter actiuam & paſsiuam fupponendo diuifum inhac diuiſione effe quate
quatuo actu fola ratione differt. Secun- ens creatum ,idem omninò quodPhilolo . dsuidi
daeft Fonfocæ hic c.l.quæft.iſ:&t. & 2. phus lib.s.ita decem diuiferat prædicamé
afferentiain hac diuifionedioidiensyo po ta, & licêt horum vnumquodque poſsitcó
turens
in acima
tentiam & actum , non tanquam ſuperius guenter diuidi per actum & potenciam do pisani
in partes ſubiecioas.nequeve totüin fuas quæ ſunt parces integrantes; quia vnom . dětiä.
pastos integráteszſed vrſubiectuin inacc * quodque prædicamentuny conitatexmate
denti modal jocell tanqu
a ia , ige; am inmo- ria & formajaut exellentia & exifter Majauc
das & fatus eiufdem rei formaliter dunn å inluisinferioribus,ex gencre & differeni
xar & ex natura rei dittinctos; qoo pacto tia :necno quodliber genus enrisdiuidipo
m uod modo ef ſtaruara potentia,
lignuq telt per actum & porentiam idest per mo
poltea ſub imagine Cæfaris ex ipfo cópica dosilloseffendiintra vel extra caufas : ca.
ta,eftfatua in acto : & eadem res quæ dum incn draiſiopératum & pocenciain prouc
ett in caufis;diciturin porentia ,poltquam parres ſobrettiva realiter diftincræ foli en
exiitit â parte rei diciturin ačtu.Hæc legaticreato ve fic ; potuit adaptasi . Poienia
quoque
 360 Libri o &taui Quaft.1 .Arric. 1.
quoque ſubdiuiditur in aâiuam &paſsivá ter quæ etiam 2.de anima text.6. ait verfari
ex duobus gencribus cauſalitatis , fcilicae.
efficientis ac materialisdeſumptas (neque
enim ex alijs duobus genericus, fcilicer
cauſz formalis ac finalis poteft defumi
tertiom genuspotentix ) & veraque adhuc
fubdiuidicur in cain quæ eft cum moru ,
& cam qui eft fine moto . Rurſus actos
prout hiçcondiſtinguitur contra poten-
tiam ,eft duplex in genere,nimirum aurpri
mus,aoc fecûdas :li primus ,aurest actus eſ
fundi qui eſt exillésia,quæ actualicas actua
licacorba nierito núcuparar ,quia ommsfor
ma eſt in potétia reſpecto illius :aut eit for
ma fubfiftens, vt Angclus: aurinfurmans,
vt anima equi , & albedo ,G lit actus fecun
dus ,aut eft cuni motu qualis eft actio tran .
Giensgv.g .calefactio ,ſub quo eciam paisio
comprehenditur:aut eit tinemoru , qualis
eſtadio jamanens, fiue fpiricualis , vevo-
licio & inicllectio.Q uofuppofito ,oftendi
tur prima pars:quoniam hic dividicur ens
crearum communead decem genera ,vt di
& um eft:fed nullum eit enscrcarūin par- -
ticulari, quod non fic actusage porētia,ani-
quo ex modis recenfitis:veindoctione cô .
uinci poteft:ergo adequara eft dicta diure
fio. Deinde fecunda parsnoftri afferti pro
bacur contra fecüdam fententiâ :com quia
à D.Tho.quæft.i.de potentia art.1 . & lect,
Jahuius,hæc diuifio cheisaprobatur,quace
Dus ačtus & potencia fupponücpro diuer-
ſis rebus,inferioribuſque adens. Tum eua
quiare,non
in eſtensprædicamepeale,quod gelis
nullumfir,velpotentia
a & us fcilicec elencia & exiſtencia juncide
activa,velpafsi-
un,vela & usprimus autſecundus : fi enim
aliquod effec,maximècompofitum natura
le fiucartificiale,ve vult Fonſeca: (ed hoc
non fobrerfugit rationem potériæ velac-
tos:quia compolitam naturale ſubltantia
le adminus eft potencia paſsiua reſpectu
accidentsum :accidentale vcro aueeit con
crerum pocentiæ attiua,vecalidūsaurpal-
Guæ vt quantum :auteft a &tus concreciuc,
quia eftactuatutu per tornar
60 mem
bra huius diuifiquis func partes fübiectiuz
ensis. Denique tertia pars probatur. Tum
quia telte Philoſopho ca.7.huius,á&tus&
potentia comparantur fecundum ordine
prioris & pofterioris, Caufae & effectus,
principij & principiati : quæ comparatio
fupponit , velarguit realem diftin & ione:
dihilenim ad fe ipſum poteft comparari,
veprius,yel ve cauſa :ergo Tữeciam , quia
Philoſophus arguens hiceext.6 . cótra eos
quidicebant nihil elleio potentia niſi quá aſſociarus,qui vt fic eft notionalis & pro
doek in a & u ,inter pro inconuenienti, prius Patri,à Filioque difinētus, & illine
quod alrasidem eſſet actus& potencia . ln quaquam communicacus.
non paruam diftätiam .Tum denique quia
cbie & um & rerminus potentiæ adiva ,eſt
a &tus,quia eft id quod producitur & poni .
tur extra cauſas : ergo non poteft conftitue
realrerum membrum opofitum diuifionis
quod eft potenria : ac proinde neque eft
potentia obie&iua media inter adū & po
icntiam .
3 Ex hoc patet ad fundamentum pri
mæfenrentia . Ad primum aurem fecun
dærefpondecur nihil conuinci cótra nos
ex illis reftimonijs ,quia illa dictio in acci .
pitur à Philoſophointrenficiuc ,ita yt ſon
Ius fit quod resipfa quæ antea cratin poce
€12 ,modo aliter fe habec ,ideft , quia eft alia
res fcilicet ipfc actus vel ens actuale.com
mentator autcm proprerca ait actum & po
tentiani non facere multicudinem ,quia cx
materia & forma de quibus agebat,confli
cuitor vnum ens per lo ſciliccc com podi
tum . Ad fecundum refpondetur eidem.en
ti conuenre actum & potenciam , vel fecü
dum diucrfas partes,vel reſpectu diucrfo .
rum :exquo paret ad primam probationé
antecedentis,quia eadem qualitas quæ per
ordinem ab ſubiectum eft aQus, per ordi
riem ad fuam operationem eſtporēcia. Ad
fecundam reſponder D.Tho.in dicto arte
1.de potentia ad 6. vel quod potentia 80
actusin perperuis,ideftin Deo ſuntidem ,
quia in illo pocencia & effe funt idem fora
maliter, vel quodin perpecuis ideft in An
& corporibus coleftibas potencia &
focīdum durationem , quia veriuſquc eade
elt daratio :fed non fecundum realicarem .
Adtertium refpondetur,vel admifo ante
cedente negando cóſequentiam :quia hic
diuiditur ens creatum ,ac proinde poren
tia divinanon comprehenditurſubdiviſo
huius diuifionis, veladmiſuquod etiam có
prehédacur,quaudiuiſan - fic ensveabftra
hica crearo & increaro,tunc dicendum eft
potentiam diuinam aétiuam faluari quidé
proprie ceſte Caier.1.p.9.41.art.4 ,non re
pectu actionis elicicx cuiusnon eft prisci
pium ,ſedrefpe & ufolius termini produđi
cujus vere potentia eft principium produ
aivum , & à quo realiter diſtinguitur : ve
potentia creaciua à creacura ,& generatiua
a filio realiter diftinguitur,Gcordiftingui
tur paternitas ab ipfo filio , quia potétia ge
neratioa non eft intellectus abſolute con
liderarus,ſed yr affectus paternitate & illi
Arci .
 In vniuerſam Ariſtoe.Metapha
1
ARTICVLVS. 11.
Anprerer pocenciā ačtina , tu pafsiua faillaeffenti ali dependencia,tanquam aren
finalijexemplari & efficicnti.Tcrriacau
detur alia que appellatur abiečina?
X præcedenti arciculo conſtat
1 de aſſerit potentiam obiectiuam , aut nolla
tiam diuidi
ens aétum & poten.
per permembr
E. tanquam a rcali
ter diltinetz,quorum illud actusprimus &
fecundus . Hoc vero potencias reales acti-
uam , fcilicet, & pafsiuam duntaxat com-
prehendit,ve igicurmanifeftum fiat hanc
divifionem adequatam efle, reftat omnem
aliam potentiam & altum à prædi& tis ex-
cludere , & quia ex ſcholaſticis non nolli
actus & potencias obiectivas diſtinctas are
cenfitis in arriculo fuperiori , addiderunt,
opere pretium eſt nüc ad controuerfiam
deſcendere ,eorumque fententiam redar-
guere, & fundamenta labefactare : in hac
igicur controuerfia.Tres verfantur fenten
tiæ ,prima Scoti , Ochami & Alenfis,quos
ſoprarecenſuimus,afferencium dare præ-
teradivam & paſsiuam potentiam & ac-
tus eis correſpondentes, potentiam quan
dam realem obiectiuam & aétum eocitati-
uum ei correſpondenrem : vocant autem
pocenciam
Voa quzqueobiectivam , illam quam
creacura antequam habec
exiftat, &
fecüdum qani eſt poſsibilis, habens quod
dan Neobie mum ,vel actum vere coci .
tatiuum dicune efTe ,car, icm rem cum ac-
ta exiſtit in rerum natura.Secunda fenten
tia eft Fonſecæ huic affinis , hic , quæf. }
fe & .3 ,allerencis ficut dueur &pocentia
quodefficiencis,
activa ex parte cauſe poten :
kia paſsiua ex parte caufæ materialis: ita ex
part: caule finalis dacurpotentia obiecti .
ua, & Gicutaliaeft caufa finalis â materiali
& efficienti:ita alia eft potecia ab illis quz
fecundum materialen & cfficientem defa
muntur,fubditque hoc inter eile diicrime
quod potéria adiaa & paſsiva ficut & cau-
fa efficiens ac matcrialis cancum ſunt rerű
exiſtentiam ,obiectiua autem cim út po-
tencia finis eft rerum apicquam exiftane,
ficut & finis poteft finalizare antequã ha.
.
beat effe in rerum natura .
In duobus tamen a ſententia prima difo
cršininatur autor huius fecundx, primo
in eo quod non admitriores faciendaseffe nidifferécia entis realisxfed huiufmodi po
in potentia fui ipfarum antequamexiſtant tentia obiettige implicatcötradictionezer
quod tamen admitcunt & ſuponunt aucto: go nequit poni differécia entis realis â pafa
nőcrediordsorosCrawln co quod
quia fecundum fe & fine reſpectu ad diui .
nam omnipotentiam ſunt poſsibiles fîcue
tradunt auctores primæſentenciæ ,ipfe ve
363
ro Fonſeca aje resomnes infra Deum ,ideo
dici & effe poſsibiles , quia de pendent ab
tentia nulla admittir realem porestiam ,
ab a&iua & pafsiua diſtinctam . Ac proine
effe,aut à paſsiua & 'actiua nullatenus dif
tingui.Hanc late docent & pluribus exor
nant Caietanus 1.p.2.14.artic. $. Soncinas
hic.g.2 . & 4.Capræolusin vid.3.9 . 3.art.2 .
& in 2.d.13.9.1.ad quincum , Scoti 2.luco
contra primā, & Bañez 1. de generatione
Coledub.vltimo . 4 Reſpondeo diccndür .
nullam dari porentiamn obiectiuam realem
fecundam quam res faciendę aut fictibiles
antequam fianc,habeantaliquod effe reale
à ſuis cauasdiſtinctum , hæc conclufio fta
tuitur aduerſus auctores primæſentéria &
probatur i.quia Philoſofus & Commenta
tor qui in locis fupra allegatisensgeradū
& porentiam diuifferunc talem porenriam
obiectiuam nocagnouerunt nec nominee
TUDE, & licèt argumentum ab auétourate ,
negatiue non ſemper teneae taniérecte te
ner quando abandoritate eorum qui ſcie .
tiam & cius obiecti ngjitā füfficienter fra
deredebueruntveegregie aduocat Sonci.
nas :ergo cũ Philofofus & ejus veceresine
terprxtes dum de pocenciarum & -actyum,
diftinctione ſufficiencem exactam noti
po .
tiam rridere intendebant,obiectivam po .
tepejan omillerunt,lignomeltilla effe om
nino fictician:.Secundo: nam potentia ob
iectiva ſolū ponitur ve det rebus antequã
fiant,elle poſsibile obiectiuum: fed ad hoc
nó eft neceffaria: ergo eft prorſus inurilis.
Maior fupponitur ex ſentencia qaam im .
pugnamus,& probatur minor:quia poſsi
bile obiectiuumautefobie tum potentia
actiuæ aur paſsivæ : ergo ſufficit a &tiua po
tertia & pafsiua ad dādacale efle poſsibile.
Antecedenspater:quia nullum obiccum
producibile poteit effe rcfpectu lui produ .
cibile,fed necelle: ell quod fit obie&ta pro
ducibile refpeétu. alterius à fe , in
principiū per quod poſsitres poſsibilis po
niinicile principium aurē hoc,auteit po,
tentia actiua,autpaſsioa :ergo.Tertio nul
lum implicanscontradi& ionepoteft por
liua & attiva potétia códiſtincta. Min.pro
batur : quia porccia obiectiuarei pofsibilis,
eſt ad fe ipfamşica q ide numero eit poren
ria & a & us ſuceſsiue,fecīdū prefatos aucto
res.Rurſus potentia ve liceelte Coinméta
 364 Libri non :Quéf.J.Articill:
tore hiccommento fecundo dicit ordi- poſsibilis,verem ac pofitiuum effe iplus
fieni adaliquemadum cum carencia illius rei poſsibilis fecerunr: ex quo vltimum
difpofitionis quam habec res dum eft in delumicuraduerfuscos argomentum ,rès
in aâu,Gicutdum oculus eft in potencia antequam fiat folum dicicur poſsibilis per
ad videndum fubeft cafentia actualis via extrinfecain denominationem a füis cát
fiơnis. Sed res poſsibilis ante quam fiat lis fiue à potentia caulxin quacontinetur:
nequithaberecarentiam illius difpofitio- ergo nullum effe haber diſtinctum ab efte
nis quanyperſili produ&ionem eft adqui fuæ caufæ. Conſequentia patet : quia de
fitora:quia habere talem carentiam fupo . nominario excrinſeca nullum eſte reale,
nie fubie&um fiue ſubitracam illius :res pónit diſtin &tum àformadenominante;
aute
percreatione tfit ex nullopre- qua racione efle viſun proueniens à vi
tëm quæ
füpofico fübie & o nequi effe anteq
nequic effe uam
antequam fione nullum effe ponirin obiecto viſo di
fiacfubie & uin taliscarenciæ : ergo implia fin & um à vidòne .Antecedens autem pro
cat manifeftam cótradi&tionem pofitio ta-.. barer , Gcur enim res denominantur cog
lispotentiæ obiectiuše. nicæ & viſie extrinlce à cognitione & ví.
Ex illaQuarco
enim fequicurdon
ร conuenientie fione alterius;ita à potentia alterius deno
i minantur poſsibiles,vnde ficue polsita vi
& anihilationem rerum ,arquc poni alla fione& obiecto aplicato abſque alio effe
quid teale extra Deum in creacum & illi reali,obiectum erit vifum:ita polita dea.
coxternum hicautem ſunt inconuenien plicata potentia facientis ad operandum
viä repugnantia fanæ doctrinæ : ergo & ila Tequetur productio rei qux ancca non erae
lud ex quofequscür:oftendo fingulaspara abique alio elle reali obie&iuo. Confira
tes conſequentis , quod enim deftruacur macor nam ficuc creatura antequam fic
creatio paceci nam G mundos antequam retex nihilo denominabatur cognita ex .
productus füit, habuit aliquod eſſe reale trinlace à diuino intellectu qui illam cogia,
obiectiuum poſsibilitatis: ergo eiusprodu nofcebac : ica denominabatur poſsibilis,
& io non fuit ex nihilo, omnino fed de alii vel creabilis à potentia Dei creatiua quæ
quo effeipfiusmundi quod tamen repuga illam poteraccrcare:ergo ficuc adillud ef.
nac rationi creationis quæ eft productio to fe cogniture non oportet ponero aliquam
tius enris ita vè nullâ effe præfüponat rei potentiam obie & ivam diſtinctam à diui.
producendi quod autem & anihilatio room no intellectuiica nequcad offc obiectiuum
datür impoſsibilis patet:nam quacumque creabilc oportec ponere aliquam poten
creatura perDei omnipotentiam detrus. tiam obicctiuam diftinctaire å potencia
da fecundum totam eius encitateni :adhuc creacina Dei.Antecedens probatur : quia
tällscreátata rëčineteffe obiectiuuin pof . ficuccognicio incollectioa nedum diuinis
fibile:quia adhucDeus haber omniporeni ſed etiam hunvani intellectus eft potens.
tiam ad illam reproducendam ergo Gillad denominare per feipfam rem cognitam :
realeeſilejpequte Deus deftrue
eft aliquod quin producat aliquid reale in illa : ita
recotum effe reicreare ac proindc anibila potencia faftidaetiam creata ( nedum in
cio eſt impoſsibilis : quia imporrac omnino creaca Dei eft potens per fcipfam deno
modam ciitisdeftrucionemDenique
. pro . minare rem factibilem quim in illa alt
báturtertium inconvéniens:nain velillad: quid reale producat. Hijs adde, quod cum
effe obiectiuum fuit creatum à Deoin tem denominatio creabilisautfactibilisprove
pore ,velabäcorno ,nôprimrom : quia ante niacà potentia faäiua que creatiua inaca
temporalem produ & ionem creatura pof- tu primo , prout preuenit omnem actum
fibilis habuit effe poſsibile obie & iva:non fecundum ; nequit eſſe aliquod eſſe reale
ſecundum: nam abegeino nulla res fuit inrc denominataya potentia cnim operaci
produ &a ad extra , eft eniri árticulusfidei : ua prout prçuenitomnem aac fecundum
Deum omnia feciffe i'n tempore. Rurſus nihil reale poteft produci .
ab aererno actus diuini inedilectos nihil 5 Dico fecundo , nulla datur poten
prodúxit;foium enim exequebatormanus tia obie &tiua caufit finalis, ab actida &
a& ionis inmanantis, fcilicet incelladio " paſsiua condiſtincta : hxc ftacuicur ado:
nis quæ velicsihit producit ad excra ,fed verſus auctores fecundæ fententiæ , &
folam denominat excrioleca denomina.. probacur primo : nam torum efle obie
tiöne obie & um cognitum ;& inhocdecep Etiuum rei poſsibiles antequam fiac eft
t øšexit into fuifle Scorum & Henricum,
denominatio exrrinſeca à cauſis exis -
quod excrinſecam denominacionein reis tenuibus in quibus virtualiter præha
..
betur
 In vniuerſam Ariftot.Metapha 365
berur proueniens redigamot, huiuf10e ignis , & eft potentia vt aliquidibi fiat for
diautein caufà fola in func efficiens tecum maignis: fed licer prima potencia ſitipra
dunquam fumitur pocenria actiua,& ma- marcria ,tamen fecunda potentia , non eft.
terialis cuius eft potencia pafsiua ( forma- ipfa materia, quæ nequiceftforma:ſed eſt
lisaamque extrinfeca voidea reducicurad id quodporeit elle forina ; ergo cum hæc
efficientem , intrinfeca vero , ve forma in- poceptia non ſicpafsiua licur porencia ma
formanstenec (a cx parte dus per quem teriæ ; ncc adiua,quia oon eit in agence,
effeétas redacicurd e potencia adnolia
altamer
po
erir obiectiua , & aliâs cum folum id polsic
goſupérfl ua & Ocio
effe forma quod eft idem cuin forma, ſci
cancia caufe finalis . Secundo : nam finis, licerform a poſsibilis , potencia obiectiua
proximas rei facienda elt ipfa res proue ab actu encitariuonon diſtinguirur niſipo
ponenda excra caufas, vel eſt forma illius, nosmodosdiuerfosfe habendi. Confirma
finis enim generarionis ignis eft forma ip- tur: nam potentia dicitur in ordine ad ac
Gusignis: ſed ignis antequam fiat nullumAum : fed quælibet res anccquam produ
eile habet diltinétum à caufa efhciepci &carur poceſt produci:ergo refpicic actua
materialiquæ ipſius production præfup- lem ſai productionem tanquam actum ad
ponantur:ergo. Nequafinisignis produ.. quem reducicar deporentia poſsibilicatis,
cendi antequam exilta:habet aliquod effe quando a & o producitur.Ad hocargomeni
reale diſtinctum à caufa fficienci & mare- tém quod eſt potiſsimum fundamentom
riali . Terero nam nulla res antcquan fiac primæ fententiæ , refpondetur negando
poteft dici ede in potentia illius, quodno maiorem :nam potentia ad cranfmutari, &
exiſtit voipfo Fonſeca adın icrir vbifupra, ad effe formæ,eadem eft iecundum remli
$,duo tamen: fed finis proximus antequam ceo explicetur per diuerfos reſpectus ad
res fiacnon exiſtit à parte rei :ergo effetus pluses cerminos,ficut & reſpectusmaterię
poſsibilis non potet dici quod exiſtatin ad formam hominis , alius eſtà relpectu
potentia ſuifinis:quia licurfinis ipfa dum que dicicad formam Lecnis alius in qua
eftio intentione nullom alle reale haber; aliecare racionis,quæ non obſtacidencitati
ita nequepotentia illius habetaliquod effe fecundum rem ,vndefique potentia aderal
reale diſtinctum ab actiua & pafsiua por mutationem noneftaliquid motus,ſed eſt
cencia , quæ effe & ui producendo debent materia-jpla:ita potentia ad effe formæ nó
Prælapponi(I camen å materiali cauſa de eftaliquid fscmx , fed cft ipfa materia de
pendens lisalioquim fola caula eficiens9 goa poreit educiſorma.
do neceſsicace preſupponicori) Denique Ad confirinacionem diflingoo mino
arguituradhoininein :nam ipfo Fonfuca , rem , quælibot ses antequam producatur
9. præallegato aiz : ( s non conuenire cum potelt produci per potentiam ſibi incrine
auctoribus primæ fententiæ in eo quod al- ſecam & identificatam nego minorem ,po
fcrunt rem faciendam antequain fiat effe toit produciper potentiam agencis &c ma. z

in potentia luisplius.Sed admittens poten terię ,concedo illam & in codco feplu co
tiam obiectiuam caufæ finalis , tenerorad . cedo conſequentiam ,quod potentia agen
mittere rem faciendam effe in potentia tis & materiæ refpicit productionem talis
fui iplius : ergo fibi non conſtac.Minor pa aut formæ qoa.cracantea poſsibilis.Secun
teț:quia potencia finis ſecundum huncau do arguicurmateria prima,licèt fit ex pers
& orem eft ipfamet res antequam exiſtat actus informantis , tamen non eft expers
obiecta, veres facienda, & actus entitatiuus actus entitariui fiquidem acto el produ
cft eademres,vtiam effe &ta & pofsica ex- eta extra caufas , & per fuain entitaten
rra cauſas, verbigratia , fanitas aprehenla adu terminabit creationem , live con
辑
ab infirmo prout obie &ta illi& porens il. creacioncm : crgo anrc herofmodi actum
lum moucrc ad fui adquifitionem eft poenticativum fuicin pocencia :Pes con
teneia finalis obiettiua , & eadem fericas ſequentia : quia omnem actum præce.
proutextracaufaselt a &tusenticatiuus:er dit aliqua potcnria , tisiac vltra : ſcdilla
go li fanitas in primo ftatu fuit potencia potentia non fuit nifipbiecina per quam
ad feipfam ,in fecundo eadem fuiein po . materia habuicefle obiectivũ poſsibile;er
rentia Tuiipſius. Sed contra arguitur pri go, Adhoc argumentü refpóndecur quod
mo:nam in omni fubiecto eit duplex pe- admiffo in nateria primaeffe ralem actum
tencia alcera ad formam , & alcera ad eſſe cntitaciaum ad quem , 1Cuadendum auto
formam, verbi gratia , in materia ligni eft ma fententiæ totum negocium hu .
tes primæ
potentia vt pofsic cranſmucari ad formam itas controuersiz ſuſceperunt:te enim ye.
*** .

KK 2 ra
 366 Libri noni Quät.11. Artic.Il:
a & usille entitatiuus non eſtaliud abentio
tate potentialimateriæ primæ ,nequeex .
mi
trahit illam à ratione puræ potentiæ ficut
neque actus methaphilicus; ideft vlcima
: differentiz quem nos ſuperiusilli ad ſcrip
fimus:neganda eft conſequentia ad men-
tem horum auctorum , vel diſtinguen-
dum eft confequensin hunc niodum pra-
ceſsit aliqua potencia a &tiva perquam ef-
fer poſsibilis producihic actus entitatiuus
concedo,præceſsit aliqua potentia iprrin
fecaipli materiæ & diſtincta à potentia a-
poſsibile obie£tum diuinæ omnipotentiæ
effe illud quod in fe & ex feeſt poſsibile &
non inuoluens contradi & ionem : quia fci,
licee prædicarum ſubiecto non repugnat,
ex quo teftimonio tale deducimus argu .
mentum , obiectum diuinæ omnipotentiæ
abintrinfeco eſt poſsibilc ; & non per ex*
trinſecam denominationem ſumptam à di
vina omnipotentia : ſed creaturæ ante .
quam fierent fuerunt obie &tum diuineom
nipotentiafubrationepoſsibilis : ergo ab
intrinfeco fuerunt poſsibiles ac proinde

x
gentis , nego conſequentiam : quinimofi Fuit in illis poécutia obiectiva per quãfub
talis potentia præceſsiſſer non poffet crea ratione poſsibilis diuinæ omnipocentiz
simateria prima,aur fieri ex nihilo vi of- obijciebantur.
tentam fatiseft.Tertio arguitur, fes ante Tertio iam resfunt impoſsibiles non
quam fiant ſunt poſsibiles fieriin actu , & quia àDco fieri non poffunt,fed abintrin.
non funt poſsibilespræciſe: quia poſsing feco & ex ſe repugnant fieri: crgo fimili.
effici per potentiam agentis,fed ex fe func der eruntpoſsibiles non quia à Deo fieri
poſsibiles ; ita ve circonſcripta omnipo. pofsint,ſed quia ab intrinfeco & ex fe funë
tentia agentis & extrinſeco denominan .
te,adhuc ab incrinſeco funt pofsibiles : er- maior nacio ; quare poſsibilitas reducatur
go peraliquod libiintrinfecum ,ac proin. in porentiã extrinfeca facientis, & impoſsi
de habéntimerinfecam aliquam poſsibili- bilitas póreducaturin negationé extrinſe
catem à qua dicantur & Gne poſsibiles,qug cę poteciæ feu in impocentiâ faciencis,qui
non eft alia à potentia obicâiua, ſecun- nimo ficoc affirmatio eft caufa affirmatio
dum quam obijciuntur potétix agentis ve nis,ita negatio debeteffecaufa negationis
poſsibiles. Confirmatur hoc argumen- & é côtra:vnde li poſsibilitatis racio eft po
cum tripliciter,primo:quia omnis non re. tencia extrinfeca facientis , etiam ratio in.
pugnantia eftaliqua potencia , vel funda poſsibilitatis rerum debet effe excrinſeca
rur in illa : fed creatura poſsibiles ante- negacio pocentiæ faciencis,feu impotencia
quam fianc habenc intrinfecam non repu. illius, &è contra fi impoſsibilicas reduci
gnantiam : ergo habeat aliquam poien- corin intrinfecam rei repugnantiam , ecia
tian intrinfecam in qua talis non repug- poſsibilitas deber reduci in intrinfecam
nantia fundecur.Secundo quia celte Diuo rei potentiam fiuc non repugnantiam.Ref
Thoma 1.part.quæftione 25 artic.4.poſsi- pondetur ad hoc argumentum prænoran
bile quod eft obie & um omnipotenreiz, do quod quando dicitur rem aliquam ,ver
non eft illud quod denominatur poſsibile bi gracia , horninem exiftere, eſt poſsibile
ab extrinfeca Deiomnipotencia.Cuiusra antequam fiat,illud verbum eft dupliciter
tionem aſsignat dicens: quod ſipoſsibile poteit accipi,poceft enim ,& abfoluiâ tem
ad quod extenditur diuina omnipotentia pore ,& fic folam connexionem prædicari
effec illudquod Deus poteft facere, diffi. cum fubic &to feu aptitudinem ad exiſten
nireturidem per idem ,acqueinditfinicio- dum prædicat de homino ſecundum fe : &
ne obiecti,& ipfiusomnipotentiæ commi poceſt non abſolai à tempore & licimpor
terecur nugarto , Gue innanis reperitio : tar eſſe quoddam actualis exiſtentie :& cum
nam idem effec dicere omnipotentia eft homo antequam fieret , nullam habuerie
potentia exrendens fe ad omnia poſsibi: effe intrinfecum exiſtentiae realis in fo :
lia, atque dicere, eft potentia excendens " Ted tancum in ſuis cauſis, proptereà per
fe ad omnia quæ poteſt diuina omnipo- illud effe damtaxat fuarum caufarum po
centia,& fimilicer dicere, poſsibileeſt " ture ele poſsibiliş realiter ,hoc fuppol
quod porel[Deusfacere, effecidem atque do ad formamargumenti 0 mino
dicere, poſsibile eſtid quod poreſt diuina -se'm pro ſecunda parte ex fe funt poſsi
omnipotentia,& fic diuinam omnipoten- biles, G lys funt;dicas ſofátti effentialium
tlam extendiad omnia poſsibilia , effecidē prædicacorum connexionem concedo:
atque illám extcodlad omnia ad quæ ſepo quia ficuthoc pacto dicimusrerum effen
telt extendere. Et cum hoc Ge inconuem tias effe æternassta poffumus dicere
niens,illo reie & o colligic Diuus Thomas - effe ex fe poſsibiles & fa & ibiles , fi vero
ly ,
 In vniuerſam Ariftor.Metapha 361
ly, funt , dicat elle exiſtentiæ, nego mia & ad effentialium prædicatoriam connea
norem : quia fecundum huiuſmodi efTe , xionem conſequitur , concedo confe
non funt in fe poſsybiles , fed dumtaxat quentiam, eruncpoſsibilesab intrinſeco,
per effe quod habenc in pocencia Dei, & ex fe pofcibilitate pofitiua, & philica
quod eit diuinomeffe , & con hoc fitexo ab aliqua pofcida & realipotentia proue
trinfecam rebus, proptereà per extrinſe- nienti nego ,huiuſmodi enim poſsibilita
Cain denominatlonem dicuntor effe por. tetaptum funt pofsibiles poſsibilitate ex
fibiles antequam fiant. Adprimam confirm trinfeca à potentia extrinfeca facientis
mationem nego maioreni,vel diftingoil. proveniente:& ratio difcriminis eft mani
lam ,omnis non repugnantia eft potentia feſta incerimpoſsibilitatem , & hujuſmo
logica, fiue negatiua eft pocentia pbiſica di poſitivanapoſsibilitatem : quia cum im
realis & pofitioa nego. Hæcenim non eft poſsibilitaš in negatione encis confitar ne
nifi incaufa aliqua exiſtencemateriali, ſci- quit continori in aliquacaufa, & ideo ne
licec aucefficienti práhabente virtualiter quit ex vireuce alicuius caofæ ad res ipſas
effectum :illa autem negario répugnanti deriuari, ſed eis,hoc eſt non entibus ex fe
cam rationis quidpiam fit , non requirit & abinecinfeco conuenit : at poſsibilitas
pro furidamento rem ipfam actu exiſteni poficua & realis ; ab aliqua potencia in
tem :fed confequicur ad effencialem pre- cuius vircure res aliquapræHabecur , ad
dicatorum ipfius rei etiam non exiſten- rent ipfam poteít ac debet deriuari .
tis connexionem , ficot negario lapidis Quarto
fundatur in effentia hominis, independen a &us fuar in eodem genere cette Philo
ter ab eius exiſtentia ita vc hæc fit æternæ fopho in hoc libro capite 5.fed hoc ne .
veritatis homo eft non lapis;Gcuthæcho- quit habere verum deporentia actiua &
mo eft rationalis. Ad facandam dico quod paſsiua, ſuperficies namque eft in poten
Diuus Thom . folum vule obiectum om cia ad albedinem , quæ eft alterius prædi
nipo:enciæ Dei quæ diffinitur per hoc camenti abilla :ergo debet intelligi
ru
m depo
od
quod licpotentia ad omnia poſsibilia ab- tència obie & iua, & de Pe qu
folurendſeum extendens, noneaeffe ntiæ ipias res, alibirudixie
m Philofophus fcilicet terriophe ia
fecu ilalud eſpſtooutreexnitſit quod ha L ico c exuen:3
t .& c.quod actas & eptocent
beneeicnediuin miomnnain t id ib s
b;i&lesà queod eex- fniccuis diouc nim enosl;oimta &e qcutoul ntitgaetniuua
trinſdum deno tie p
o f s i ;ſ ſne« e ,h iae fiua d a e ari
cun uin effe enfslen quod leuxaftuerhabe & p otent a obiecgtenerpaoitneft verisfic ,alio
fi verb habe ettieat abfm o n e a t
quiiunmtuulr lunlt u quibnrina on rev.a
uàm rer
poret , & idiemm deno bilqesuod verb ndcounma p e r
i
i m u c t u s ce
da f c tiuasam upe&riupso dueurmtaicmu
tis
neni ,eten res facti s adeo feceum e
v pl a ſ s i
tiæ ante cion
eflgenaefnfteinæ funtd sibtianlleeigsja sibilitarteei uvente f
octcurargum
aent
ergoon.e Cógruenci h uæ
icqate
pu ciali ſun icpaomſen poſ oqua q
Ni s ſe atis Co lu r
fvfbo deićvteuri ua
i
eſ ſ e n , & pr æ
t
d
e i l i
l
cavse Gic a . huiu axiom ex profe d l
mura,q c i
f
p t e
n
uuæa pote adriacti ipoomfs i b
a logic enſeau mus .
T IO
neg ',comibilita fatit caamd por cti ÆS
siam ,ſen poſs m QV
phiſioni reifanan. II.
bilis noniaftoalma redm v neigaamt ia repnuuegenit
tiæ aſoc uam: co ecnt qu mcqou c t ione entiarum
b u s t e q f t a l l u e
reiſtenacniæ pofceixei ;fuas nominefcl De diſ t i n p ot c ongè
ex ex l
ve il de nicarum â fuis fubiectis in duos ar
poſsibiles:cuin ;hoctamen Itae , quod ſem ticulos diuila,
cundum elle phiſicum & pofitiuum ca
lis poſsibilitas non conueniat rebus ni.
fi proutin diuina omnipotentia fugit, & ab VI A potentiam effe eiuſdem ge
illa denominanturiuxta quam diftin tio neriscum acto ad quem ordina
nem diſtinguenda eit maior argumenti
deſumpci ex teſtimonio Angelici Docto
O tur , teſtator Philoſophus in
hoclibro ,eſtqueaxioma velo
ris. Ad tertiam refpondetur difinguen gare ab omnibus Philoſophis & metaphi,
bilamiliter confequens ,res erunc poſsio ficisacceprumsactus autem aliquando eſt
, quia exre &ab extrinfeco poffung accidentalis,hoceſt;degènere accidentis,
fieri,poſsibilitate logica,ſeu negatiua quę ex quo fitconſequens & potēciam debere
per negationemrepugnantiæ complecur effc de genere accidentis, ficut & quandsto
KK 3 e
 36
368 Librinoni Quaft:11.Articil.
éſ a & us fubftantialis, potentia degenere ftantialem poffe formaliter identificaricã
fubftantiæ debet effe, & confequenter fi re cuiuseft potentia : fecus autem quando Que
potentia quæ eſt ſubſtantie proprietas & eft potentia ad actum accidentalei or, po包te
paſsio ad eius effentiam confecuta ,efteiuf diñaca , hæc cortlufio quoad primam tie an
dem gester,vel
accidens eiufdemaccvel
is cua&u ntali,deb
idediverſi et efle opinionum
prædica partem eftcoauctoribus
mmunistriumrecenlitarum
,& probatur : nam ſuisje
menti :ac proinde debec à ſubftantia cuius quando potentia ad actum fubftantial em diftina
eftpocenria ac propriecas, rcalicer diftin . ordinatur, debet effefubftantialis ,ficut & gátår
gui;opporrerin præfentiarum examinaca actus ad quem ordinatur, pörenčia autem :
iam diftinctione qua potentiæ ab actibus fubftantialis ,nö eft cur diſtinguatur exna
diftinguntur illam examinare qua poten cura reià ſubftãtia cuius eft potencia , quo
riş å fubie & is diuerfificãrur ve ex illiusexa pacto potencia maceriæ primæ ad recipiem
mine veritas præfati axiomatis pacefiae , das formas ſubſtanti non ponitt nu:
s eſtiplainmare
alemaſed
quod ve opere compleamus duos arricu mero cum materia pri
los incontrouerfiam adducemus, in quorû riæ primæ entitas prout apta nata formas
altero videndum eit quãta & qualisdiſtin fubftaộtiales recipere:ergo quando poten
&tio intor potenciam ordinatam ad actum tia ad actum ſabitantialem ordinatur non
accidenealem , & fubie &tum illius verſetur; dabet ex natura rei à ſubiecto cuius eft po
inaltero vero an tanta fiċye poſsint ad in. centia diſingoi.Secunda verò pars ſtatuja
üicem per potenciam Dei abfolutam fe- tur aduerſus auctores primæ fententiæ , &
Pararia probatur primo:Guia nullaa fabilăria crea.
ta eft fua potencia ad a &tum accidentalem
ARTICVLV S. I. proximè ordinata:ideft perquam vel pro
xime operatur ,vcl proxime pacitur autre
An potencie naturales ſubſtantijs cipic formam accidentalem ergo nequic
potencia a & iuaaočpafsiua ad actum accio
genitæ ab ipfis realiter diſtinguana dentalem proximæ ordinata efle idem for
tur maliter cum re : ideſtcu ſubiecto cuius eft
porentia:aiicecedens probacur quia ſubtä
Nhocdubio tres verfantur fenréciæ . cia creata non eft immediate operaciua;cu
Prima nominalium afferentiam vni ius ratio eft quia fubftantia ( econdna ſua
uerfaliter potentias congenitasà ſub ellenriam refpiciteffe ,& folun ordinatur
fectisſula racione diſtingui.Cui ſententie id effe & non ad operariaut paci: ergo po
texprefſe ſubſcribirDurandusin tid. 3. 19. tentix quibus proxime operatur aut pati
in z.parce diftin & ionis,dum afferit pozē turhabene ſeex addicione reali ad illam .
tias vegecatiuasingjuentibusfola ratione Confirmacurinam hac ratione D. Tho.l.
3

diftingui ab animabus, & in żndos.9.5.aicel
feneiam Angeli & porēcias effe idemi rea-
liter ſolaque ratione diftingui.
7 Secunda ett Scotiin 2. da 16 : 9.7. &
in 4. d . 12, q.j. atque erusdiſcipulorum in
eifdem locis afferentium cum ſuo autore
potérias regenitas & earum ſubiectumen
ticatiue elle eidem ,diftingui tamen ex na-
tura rei füis rationibus formalibus . Tertia
aſſerit diftingui realiter enticatiue ita vt
alia fitporentiæ entitas, & alia fic enricas
congenitæ potenciæ , hanc docet D. Tho.
pluribus in locis poriſsime tip.9.77. art.ro
g.de animaartic . 1 3. & inhoc libro le&.5.
quem ſequitur Caietanus & Bañelius in
articulo præallegato 1.parcis; Flandren fis
Schaios 9.1" ;amtar.giis.acou3 .& in hocno
no qı1.art.4.& quæſta6.art. 2. Capræolos
quoquein1.d.z.q.3.art.2.ad prímum Sco•
ti & d.8.q.2.ad tercium , & Soro in logica
cap.de proprio q.2. Refpondeo dicenda
primo posetjam ordinatam ad actum ſub .
P : 9.6.art.3.probat Deum effe bona & pec
fectou per eflentiam quia eft fua operatio
& z ſua potentia operatiua. Sed folius Dei
eit proprium effe bonum per efferyciā: cre
go folius diuinæ fubftantiæ eft identificar
re libi fuam operationem & potétiam .Sex
cundonam alias idem pareretur & agerec
fecứdum idem formaliter conſequens eft
prorfus impoſsibile : ergo & antecedens,
l'equæla probatur:nam quando agua frige
facit aliquod palum , & Gmul repatitor ab
illo ,tunclecundum fuam ſubftätiam cffer
agens; & fecundum cande formaliter effec
pariens quia eius fubftantia eſfer fimul po
tencia actiua& paſsiua ratio agendi & ra
tio recipiendi. Tertio nam ſequitur quod
pocenciæ a&tiuæ & paſsioæ animæ & porê
riæ organice,atquenon organicx non di
ftinguerécurex naturarei,cófequés eftfil
fum :ergo. Sequela probatur quia iltępom
tentiæ funt idem quæ identificantor cam
yno tercio ; fed potentiæ prædictæ fecun
dum
 tolöniuerfam Ariftor.Meraph 369
damoppolicam fententiam identificanturtis perredo &tionem Gche principium re
cum certio fcilicet
cum anima igicur pla- ducitur ad prædicamentum principiari.
beidentificarenturinčerſe : fiquidem extra Quo pa& o vnumquodqueprædicamenta
Deū nequeunt rationes formaliter diuer- diu cürper potentiam & actuin , quorum
fx vni tertio formaliter identificari : mi- alterum directe & complete & alcerum in
noraurem patet:quia apud Philofophum directe & incomplete in tali prædicamen
Sihuius cap.j. & in hoc 19.ca.s. potentia to , conliruatur;& ica porencia ;homo , eſt
diuiditur in actiuam & paſsiuam ,canquam in genere ſebſtantiæ , & porentia album ,
in mébra formálicer diuerfa , & eodem pa- ideit potētia Factiva albi eit in genere qua
ato in libris deanima in organi carui &z non Hitatis faltem redu& tione . Conſenticenim
organicam ſecatur:ergo.Quarto probacur huicexpofitioni Caietanusi.p.9.77.arc.i .
sacionibus quibus in ſequenti conclufione Secondo poflunc accipi actus & potentia
oltenditur pocentiam per fe ad a &tuny acci minus propriefcilicer pro potentia obica
dentalem ordinatam realirer entitative di atida & a& tu enticaciuo , quo pacto bomo
Itinguid -Kéré, ex quibuscoligu falfo Válé poſsibiliselt homo inpotentia , & homo
tiam 1.p.9:54 årta3.pun &to zoexiſtinafte exiftenseit actu homo & in hac acception
poffe de potencia falre'm abfolura Deidari ho neduin ( unc eiufdem generis fed fanc
fubftantiam creatain , quä formaliter com idem numero ynde cum Philofophuspo .
fua potentia próximeoperativaidentifice cenciam & a &tor concraponad ac diftin
tur; quia ficutrepugnatlapidem elle Leo . guar çanquam membra diuifionis entis, &
nem ex parte factiliceceffe Leonein non aliasfolam generis identicacem eis eribu'at
involbaeperfectioné infinitarnyita repag. lignüm euidens eft ipſum numquam deil
net ſubſtanciảm crcatam effe porencia pro lis in hanc fecundaacceptione prædictum
Ximeoperatiuam ex parte fatti licec effe ašiomia intellexiffe . Tertio poffuntaccipi
talem porentiam nó fit përfeaio infinitaa motus & potentia dncitaciuc fecüdeer ſuas
Echańcrepugnantian conuincuntracio- rationes proprias directe in prædicamen
nes factèjqüibus oftenfum eitde eflentia čali linea collocacas,& licpotencia ordina
& conceptu talis potentię effe quod dicace ca adactum äccidentalen eft in generedo
cidens,eiusgeneris tranſcendentális cum terminato,fcilicerqualicaris; & iuțea hanc
lao ačtujeo quod in foloDeo fe fubftária; acceptione actus & potcntia dicouétireffe
accidens aucem & labstancami formaliter in eodein genere non prædicamentali; fed
identificari, áöcfubftantiam creatain effe tranſcendentali entis qoaterusmembra ,
bonam & perfe& am per eſſentiam manis prime diviſionis eneis Toilicet ſubſtantia
feitam inuoluie repugnantian . Dico fecấ & accidens dicuntur ganeranon fimplici
do inter ſubſtantiarti creatam & eius poté ter :fed cul VOC , lcilicecentis , genera
tias.congenitas cam activas quáni recepti- étenim ,entis vocancur parees primodiui
uas , diftinctio realis encitatiua debet inter dentes illud, partes autem primo diaiden
cedere , hæc conclufio ftatuitur aduerfus tesens funt fubftantia & accidens. Vnde G
auctotesfecundæ fentëtiæ ;& probacus pri a &tusfic accidens potentia eiuſdem gene
mo ex illo Philofophi axiomate, äitus & ris dicetur illa quæ fuerit accidensoriam G
potencia ſuntia eodegenere,quod in hoc alcerius lit prædicamenti, quapropteriten
arriculo ex profelo declarandum Lufcepi pushuius axionaciserit, actas & potentia
mus,triplicem jāgue ſociitur explicatio ſunt eiuſdem generis enris,ideſt vel ſubma
hem :fecundum triplicem acceptione ho- tię,vel accidétis; & in koc ſenſu illudapró
sum törminorum a &tus & potentia;poffunt bånt & interpretancur D. Tho.i.p.9.776
enim accipi tranſcendenter & communi- art.1. & in y.dariq.4.art.z.Capræolus in 1.
ter ſecundum quod funtparces entis diar- d.3.q.3.art.z.ad primum Scoti & d.8.9.2
dences ens;& quodlibecigenus entis, & iux ad tertium & ad iftanteiam Gregorij>Flan
tahancacccptionen attås& potentia ca- dre'n liš hic quyGiare.zz & libacq.4.art.z.Ba
Lenus ſunt in eodem gencte; quarenus fund nelius in compentario arciculi proximie
eiufdem prædicamenti non quidem dire, allegati acque Soto vbifupra quo lupofi
ete: hocenin oſtendimus inrpofsibile veri to tale d'educimusargumenta , actus & po
ficati in nonnullis prædicamentis.Sed ta. tentia fuprerafdem generisadhunc fen
tum indirecte & rcdadine , in quo ſenſu ſum quodfactusfucrit fubftantialis poré
hoc axioma explicat & io rerpretarur D. cia proxime & perfe ad illud ordinara eſt
Thom.in
quod quæftionequx
illa potentia anima
de per art.13 dicéss de genere fubftančit,& fi fuerit actus acci
le ordinance
dentalis potencia proxime & perfe adılü
a & tum accidencalem eit in genere accedea brdinata eftaccidentalishoc eft,in aliquo
KK 4 genere
 370 Librinogo Quaft.1. Aric. 111.
genere accidentis collocata:fed quçuispo quia eſt illius cauſalitas reſpectu proprij
ia
Tent coge nica ſubí tant iæ eit ad aliq uem effe ctus ſcilicer formç fed etiam generatio
actum accidentalem per fe & proxime or-
dinata, vt reſibilitas ad ridendam ,intelle-
&us ad intelligendum ,calorad calefacien-
dum & lc de alijs.ergo debet efle degene-
reaccidencis ,cunc vlora fed accidens maxi
me abſolutum & complecum quale debet
efle potentia ad agendum , velad recipien
dum per ſe ordinata entitatiue diſtingui.
carà lubſtantia :ergo. Confirmatur nāhac
ratione probat D.Thom . 1. p . q. præalle.
gata potentias animæ realiter entitaeiue ab
anima diftingui ,& 9.54.art.4.oftendir po-
tenciam intellc &tiuam non elleidem reálie
licer cum eflentia in Angelis,Secüdopro
batur conclufiorationibusfactis, profecü
da parte præcedentis conclufionis qux pa
sicer & iftam cöuincunt.Tertio probacur :
nam alias anima noſtra ſemper actu intelli
gerecquod tamen & veritari & experien.
tiæ repugnat.Sequela aurem patet quia cũ
tentia
ex vna intellectiva ſecundum cx alia
parte animafitactos& alia fic po
fic po
ſemper haberec potentiâ
incellectivam reductam ad a &tum ſecun-
dum , ac perconfequens ſeniperactuincel
ligere .
8 Sed contra arguitur primo : nam
porenriæ animæ non dillinguntur ex nam
cura rei abilla : ergo defficit prina conclu
fio,antecedensprobatorduplicicer primo
quia reite Diuo Thoma in prologo me.
taphilicæintellectus cſt formale hominis
conſtituciuum ,explicans enim illud axin-
maomnes hominesſciredefiderant,ait fic,cum
igitur intelle&tus àquohomoeſt id quod efleco
& proprereahomo dicitur ſuaptenatura,
etiam vtomnibus fuperaditis accidetibus
Præincellectus intelle &tiuus,quod nó efice
niſi intellectus cſec idem cum anima per
quam homo conſtituitor in eſe intelle & i
ui.Secundo nā potētia generativa & nutri
riua lunc principia generationis & nutri
cionis:fed principium harum operationī
proximum & immedi atum eft anima cum
enim fint actiones ſubſtanciales per quas
ſubſtancialis forma in materiam incrodu
citur principium immediacum illarum de
beceffe fubftãtiale ac proinde anima ipla:
ergo potenciæ illæ formaliter cum anima
identificancur,minordeclaratur'& proba-
turamplius:nam immediarum principiū
ellendiarque generandi eftidem :cum ge-
neratio terminerur ad effe ,aniña auré eſt
immediatum eſſendi principium quia eft
forma. Rurſus proptercà réceptio formæ per fe ad operationes proprias naturzin
fubftantialisimmediate cribuirur materiæ
a & tiua eft propria caufalitas formæ genera
tis:ergo debet ci tribui ve inmediato prin
cipio agendiin proprium effe & um ,ficut
receptio cribuitor materię vt principio in
mediato recipiendi . Ad hoc argumenevm
reſponderur negando antecedens ad prie
mam probationen dico Sanctum Docto
rem propterea de homine affirmaſe quod
abintellectu ſic id quod eft:non quia intel
lectus ſiripfum hominis fecundum fe con
ftitutiuum : ſed quia quoad nos diſtinguir
hominem à cæteris animantibus, & eft paf
fioseffectus & fignum formalis conſticuci
ui quod eft anima intellectiua . A qua ho
mo dicitur intellectiuus radicaliter ,ficut
igninis a forma ſubſtáciali in qua virtualiter
præhabetur calor , dicitur calefactiuus;
ideat potensradicaliter calefacere : fed no
proximè potens, fic enim à calore qui eſt
formalis potentia calefacicndi denomina
tur porens. Ad fecundam negominorem ;
quia ene
egeneratio & nucricio Gue âg
rationeterminiproducti dicátur ac**
tiones fubftantiales extrinfece & termina
tiue, tamen formaliter & fubie &tiue fund
a&tusaccidentalesde prædicamento adio
nis, & proptereà petentię per fe ad illas ot
dinarzjaccidencia quoque debent eficani
mæ ſuperadica.Vnde & libroz.docuimus
ad produ Cionem ſubſtantiæ concurrere
proximxaccidens in vircute ſubſlanciæini
tranfitiua ,vel quarenus eſt vircus ſubſtane
tiæ ita vetora ratio proxima agendi in ge
neracione ſubſtanciali fie accidentalis 'pos
tentiz vc vircus congenita gonoranti,in ge
neratione,v.g.ignis eftcalor, & in gencra
tione hominis eft porentia generatiua ad
animam generantis conſequra. Secundo
arguitur non femper a &tus & potēria ſunt
in eodcm genere etiam li præfatúm axio
ma in cercio fenfu áccipiacor :
eft ratio a ſeuerandi potentias congenitas
realiter à formus ſubſtancialibus diſtingui.
Antecedens probatur nam æternadiuini
Filijgeneratio cit relacio , generare enim
in divinis eſt ad aliquid ,pocencia vero ge
neratiua eit quid abſolutum in omni gene
rante, & in diuino Pacre eit qoidabfoluri
& ſubſtanciale,qua ratione D.Thom.con
uictus in 1.d.7.9.1.art.c.ad fecundum face
cur quod no femper potëtia præfertim ac
tiua eft in eodem genere cum fuo aco :er
go.Confirmatur primo eſſencia Angeli &
anima rationalis ſunc potenciæ ordinacz
tellectinę & rationalis, & nonfuntin eodê
gene
 Tosvniuerſam Ariffór:Métaphis 37.1
genereentis cum illis, ergo:maior paret: poteft eciam diciillasdilinguiex ordine
quia Colum porentie polúnt ac debeat di ad operaciolies,non guide ex ordine prina
itinguiex ordinead operaciones quasper cipij,proxima & per fe ad illas ordinati:
ſe reſpiciune; eſſencia autem animeratio fed exordine fadicaliş principijillas præ
lis Gic ab effentia Angeli distinguitar teſle habentis,& medija porēlijaoperápis.Ad 2.
D.Thom.i.p.9.75.arci . reſpondetur.com Capreolo voi fupra ad
Secundonamenentiafubftantivleſt po millamajorisnegandominorem . Exilleria
tentia receptius per fe & proximte ordinaa namqae fubltantiä сum lit immediacus a
eſſe,ideft
ta adfed
di, ad actum eſeridi recipien-
actusslendindi ausilliusatque eius complementum ,sad
:ergo non įden geaus fubdancia pertinetreduatice,
eft de genere ſubſtantie ad quod pertinet non ve completŪensperfe,neque vtpars
potentia cuius eſt informaciuus.Maior eft efl'enciális,red veciusattualitas. Ad proba
Doctoris San & i in loco præallegato pri- tionemnegarur antecedens,praesrià enim
mz partis,fcilicet 9.54.3 re-3: vbi afferit or- eſtpura polétia: quia immediace eſt recep
fenciam Angeli , elle potentiam proxime thuajprimiactus fahitaatialis, fcilicet for
actus effendiilliusrecepciuam . Minot ve- mæ,ad quam nullus aliuspriefupponitur,
to probatur:quia fi actusoitendiefiet fub effentia vecueitpacentia immediate ſuf
ftantialis & non accid : oralis effentia fub . ceptiua exiſtuntiæ gezeltveluţiactus ſub
ftantiæ ,vig.hominis vel Angeli efter pura fancialisfecundù";primum feilicet forma
potencia ficutmateria prieza; illud enim ; præſupponans & proptereànon ſequitur
stanciale ,quodefinipi & luba illam elle puram potentiairi. Tercio argui
elle čuroffencia & proprietátes abilla dimanám
iecto ,debet elle pura parencia goa ratione tes comparancur vi potencia pafsiua Staco
D. Thom . arciculo proximé citáto adiera cuszeit eniru eſtenuahominis refpectu fua,
tium, & quæſtione deanimaarc.13.probać tom paſsionum ;& Tabitantia corporea rel
materiam primam efepuram pocentiam pectu quánucacis potentiapaſsiua, proxi.
paſsiuam , quia immediate reſpicii actum me & immediatè illas Pattentansin genere
ſubſtanitialem.Refpondeturadargumen cauſæ niaterialis,ad quodpereinee porecia
rura negando autecedens, ad probacione pafsiuavediduell:crgo licureffentia hoa
quod D.Thom.ibi accipicos identitatem minis & corporis ſune de genere fubftan
generis inter potenciam &&& um , in pris lizzica peedixproprierates erunt degea
mo ſenſu conuenienrer dixitnon ſemper nere fubftádiz: ac proindeminimèifubie
acum 8 pocenčiam eſſe ciofdem generis, @to realiter diftinguenrur:Cófirmaturpré
fcilicet prædicamencalis quod fatis cópro mo ſubſtantiæ conuenitproximë operarig
bauitexéplo diuina generationis, quae eft fed hoceit monus potentiz active: orgo
ad aliquid ,cum ciniengeridráčva potencia non oportec potentiam congenitam à fub
fic quid abfolutun denotans ideálitacemi iecto cuiuselt porentia realiter diitingui.
generisindoratum & potentiam non de . Maior probatur: quia cuiconuenit modus
bere ell'e eiuſdém prxdicantenisita quod nobilior operandi,quan foring accideirta
fi actuseſt ad aliquid potétia fit ad aliquid , li,debereciam nobilior modüs inHuendi;
& huius affert in itantiam in diuinis,nóta- & principiandi actionçm coriuenire : fed
men exhoc negee identitatem gencrisina
ter a fun& pocentiam debere eile :quam modus OPC dla
crean.co nobilior
, accidentibus,
in certio fenilidiximusrequiri:lmoediam hijsnanque cončepicoperari vt quo, & il
indiginis ( vbi hoc axiomanonitrice led live quod:ergo debeeilb cóuenire modes
proporcione quadam verü habct cüibi ne nobilior influendiin operationem & effe
G ; genus,ueği generis diftinctio aur identi Aüstung vlera fed nobiliormodusinfluen
das reperiatur)verificacüractam generan. di,eft illius agenciş quod infinit permodu
di8 generáciuam porentiam effe eiuſdem principiſproximi: crgo fubítandit conne
ģeneris,quantum adhoc quod fica gené . nic efi principium proxiinum operacio
Tatiua potentia , ita & adio genérandieit nis.Minor pater:nam ficucagere per nó
fubitansia parris identificata;ad primaco. dum canla princi palis eltuobiliormodus
firmationem nego maiorem , ad probatio- nterümencalireriisa'agère pro
quam agzigi
né dico quodellencia animz racionalis ab ximeeitnobiliocmodusgaálagere remo
effentiaAngeli per operationés àpoftcrio ce & radicalicar : ergo ficocconcurſus cay
11,& quo ad nos quafi per effectusquorum fe principalis cribufcurfubftantiæ ,& non
ſunt radicalia principia:ſed nooguali per accidentali forme: ita influxus proxiruus
actus qu'os per ſe refpiciunt,diſtinguntur, fubftantiæ atribui debec, Confisnacu rfe .
cundo
 372者 Librinono Quaft. 11. Arric. II.
cundo : nam proptereà concurrere ad pro-
dy lionein effečtus principaliter eft moa
dusnobilior operandiquancócurrere in
kramentaliter:quiaille
di eftperfectio
modusconcurren
Gmpliciter cöueniés Deo,
qui est primum in ordine agentium :fedin
proxime
fuere con etiam eft perfectio fimpli.
trex
Girer ,vndema
citer conueniens Deomaxi I. p.
Tho.perfo
D.Dei
6
& ione probac diuinam eflentiam efle pro
ximè operatiuam per fe ipſam , identifica
reque ſibi ſuam potentia adiuam : ergo no
i
biliormodusoperandi eftille qui couenic
.
principio proximèinfluenri:acproindeiſ
te modus non debet accidentibüs cöcedi,
& ſubſtantiæ denegari.Reſpondecur adar
gumentum negãdo abiccedens:quia effen
tia fubftantiæ non darur per fe ad agendī,
vel ad recipiendum accidēcia ,ſedadellen
dum ,& idco folam habet rationem poren
tiæ ex ordine ad effe , & non ex ordine ad
propria accidentia . Adr. confirmacione
.:
nego maiorem , ad probatione cócedo pri
mam conſequentiam ,nempe good fubftã.
riæ conueniar nobiliormodusoperandi,&
influendi: fed nego minorcm ſubſumprā,
non enim
cípij
nobi
proximiytquo
mod oper
ádieftforroa
lior , quiusconuenit prin
accidentali, fed eft operari vt quod , & ve
cauſa principalis agens , ſecüdum propria
vircuceos licét remote dumtaxat , & media
te aliqua potentia accidentali influat inef
fe & um & operationcm . Ad fecundam dia
ftinguo minoré influere proximè eft per
fe &tio fimpliciter conucniens Deo, a litin
fluxus agentisprincipaliter & yt quod.co.
cedo , li ficinfluxus agentis inſtrumentalis ,
fumcperfecto nego ,vode Deusnon eft
:quia agit
eſſentiam vt quo : ſed quia eius effentia di
molcft ratio agendi proximè, & eft agens
proximuum fubfiltens & vi quod , fic enim
eſt modusagendiomnium perfe &tiſsimus
& ideo foli perfectiſsimo enti poteſtcon .
denire,imperfectiſsimus autem eftmodus
agendi proxime vt quo, fiueinftrumentali
ter,& in virtutc alterius, &c propecreà hic
modus conuenit enti imperfe & iſsimo,
quod eft accidens,Cubſtantiæ vero creata
conuenie modus inter illum & iftum me
dius qui eſt modus agendi , vt quod & prin
cipaliter mediante porentia & virtute ac .
cidentali , ve licue (abſtancia creata inter
Deum & accidens habet medium in
edendo : ita habeat & medium
inagendo.
ARTICVLVS 11:
Anranta ſeimter eßentiam , ft)poten:
tias congenitas diſtinctio , vtifteak
illa poſsint feparari?
9 N hoc articulo duo verfanrur fen
tentiæ ,altera negans pofle fieri ta
1 lem ſeparationem criam depoten
tia Dei abfoluta; quam ſequuntur Caieraa'
nus1.p.9.54.210.3.& 7.de ente & effentia, j
9.15.dub.16. & Flandrenſis 5. mecaphiſică
9.15.art.3. & in hoc 9.9.6.art.z.Alteraaffir
manseft,quam fequuntur Soto in cap.de
proprio g.2.ad quintum Candidiana's Bo
ianuslib.2.de Anima, Valentia 1.podiſpui.
6.9.5.pūéto 2.B-nefius s.p.9.77.ar.r. dub.
1.Ferrarienfis 4.contra gentes cap. 65. &
Fonſeca 5.huius capis.q.1 . ſectos .& quia
hæc veritati conformior eft , pro eius de- Status
claracionoprænotandum eft primo, nomi quar
tentiæ congenitæ accipi quamlibet tionis
propiam pafsionem realiter à fubiecto di decide
Itinétam & ab eiuseffentia vere dintanan- ratht,
tem ,accidens namque congenitum & pro
prium
dem eestftinduplici differencia
indiuiduale,quod , aliud
indiui dui prquia
in
pia conſequitur quo pacto peculiarisincli
natio ad vnam artem fiue diſciplinam ma
gis quam ad aliain oft proprietas huiusvel
illius hominis, ad eius individualem com
plexionem confequta, & virtus produấti
va lacisin foemina elt accidens proprium,
quod ad animam ſub fomineo fexu indi
viduatam conſequstur.Aliud vero ett ſpe
cificum quod ad principia eſſentialia, ſpa
ciei fequitur, quo pacto quancicas granda
corporeicatis:& rigibilitas differéciam (pe
cificam hominis conſequitur naturaliter,
& dehijs procedit diſpuracie noitra , non
autemaccdealijsaccidentibuscommunibus ,
quæ identalit tranſmurabil
er iter ſubie
dis conueniont: atque de eis de predicatio
ne quinti prædicabilis dumcaxat prædicão
tor ,cuius generis font nigredo corui, albe
do cigni, & alia huiuſmodi, nolla eft con
croucrfia cum certum fit poffe etiam citra
miraculum (nedum depotentia Dei abſo
luta ) a ſubiectis fuis feparari. Secundo 00
ca criplicem effe,anr intelligi poffe repara
tionem accidentis proprij & pocentiæ cô
genitx â ſubiecto , aliam cum corrupcione
ip Gus accidentis & fubiecti illius,qux con
tingit in cuiuslibec fubftantiæ (ubludaris
corruptione. Eoquod deſtructis primis fab
fancijs neceffe eft deitrui omnia quæ
in
primis ſubftantijs fubie & antur , aliam ve
TO
 To vniuerſam Ariftoriter sipki 373
ro cum fallificatione propofitionis itiqua počeneja DeialtoiveaFactibilem effe ,abi
tale accidens de rubie ato in fecondomos", perfuadee exticacolo la ſeparationeaceia tētias
do dicendiperſe pred čarut, & hæc con- denrium paitis & vinialubftantia in mira . abeſë?tid led
cingérét a ſeparata ab homine reabilitate, biliac facrofandoBothariftis Sacramen -
hecpropofitio redderetür falra,homoeft co:inillo enim accidentiapropriamanentparabi
les.
rélibilis. Aliam deniquëquæ in fola reino. fine ſubiecto color fapor;& quantitas.Ex
tiöne accidentis à fubiecto confi fit altero quo talededuciiniusargumentum :permi
illorum ,velveroque in retä häčkira rema- raculofam panis ini corpos Chriſti con .
mente licerpropofitið primimodidicendi: uerfionem ſeparata manentm
à ſubſtantia
ns
per fé non falllicetur;& quidem in primo panis; Co : accide
ſenſu experiencia quotidianacompercum tiä non folom
eft proprias paſsiones à ſubie &tis ſépatari propria & congrenita atquae ad eius effera
infecido áutem fenfu etfi quibufdam dlai ciam naturalite conſéque ; cália namqutáe
lacticis vifum füerie talem fepårätio notis funt quantitas;quæ ad gradum corporei
polla fieriieo gifod in ea fuerantopinio tis conſequitur,& fapor atque virtus nu .
ne vi putarenénullam effe propo &tionem tricndihominem quæ adeo propria pa
acesiæ veritatis;nullamque dari naturale nis funt; vtilli foli,omni,& femper videã .
føopageionam :ac proinde omnom propo čur congenire : ergo ponsibilis eſt de po
tentia Dei abſoluta accidenciom proprio
liclonein afirmativam fiuè primi live ſe :
cundi modi dicendi per fe , èuiüs fubiectu rum ab eorum ſubiectis ſeparatio, argumé
no exiſteretiti rerum natura ,vel cüius præ tum hoc pociſsiriumeft in hac parte cum
dicatum actu nonia effer fübiectönelte fala illius maioreiri fides , minorem philoſo
færri Tamien quia iam alibi horum fericana fia doceat;& conſequencia diale & ica legi
ciam refuråoimus conimóndique fequci timam facrat.Huic accedit;fecundum nec
femuscum D.Thom.de vericace 9,Gart.ro minus efficaxargümentum ex mifterio in
ad 9.Alberco libro de caufis 3.8.Henrico carnationis del impeum ,in tioncmodum
quodlib.io.q.3 . Heruco quodlibetuzeqira haliquid obftarethuie feparacioni,giomi
Soncipate hic qöëftis Soco lib.z. dialectia hus per dipindni omusporenciam poffee
ce minoris ca. 1o.le &tio ,j.Caietaño 1,2.46 fieri, eſec naturalis connexio accidentis
Propri
109. art.8o& Ferracienſi libiz.contra gen . per
tesC26ipro coäftiari kábertibus propofi
j cum fto fubiecto , per quam illi
fe conüenit & ab illo per fé dependet:
tiones ffirniatiuás ča in primo quam in ſe fed hæc nonobftat: ergo . Maior adnitti
cado modo dicendi perfe; etiã nó exiſteni tur à contrárix ſenren uix apétoribus , qui
tibus rebus périllarum exererna Ggnifica huicinicuntur fundamento :Minoradretti
tis ,elſe veras propcer daruirálem ésiremo . probatur;nam hugfanæ naturæ perfonalis
rum fuppofitionem : & ideo quod copata čas nön eft minus connexá com illa nec
verbiest nonexiſtenciam ,fedelfentian at- minas ab ea dependens,qüam paſsiocon:
que naturalem denocat connexioncm :a5 . genita à ſubiecto ; &hac non obftante na
foluitur namquzà rempore,ve ainnt diale čurali connexione di dependericia fuit hư
Etici. Vodaqdancomitis rënibilitas, verbi inanicas in miſtério incarnationis à ſump
gratia ab homine feparecut; fiuè homo exi ta à verbo aineilla. Tercio probatur, quia
fac fine illa, fiud ftácimi definateſe in re- licet Deusfecundum legem & potentiam
! rum natura adhuc illaeflei vera prædica- Ord m nequ
inariadent
ciam acci
eat fapiëre depeñdenue
tio ,homo eftirfibrlis :quontain ſolån de. is proprijä lubiečo; poteft,
norat naturalem filibilitatis cum homine camen de porentia abfoluca ilfait lepled
çõnexioneri :Proptereà neque in hocfetta re:ergo poteft illud dine ſubiecto Collier
c
Lu,fedincercio dumtaxat pincediefnoftra ware Antecedens probatur:nám dépén :
diſputatio :nimicumarhodine ſuperftite dencia hæc autett catitom tidfubie & o fua
(idemque dieetidum puca de skijs fubitana (tendante : & hanc ſupled id conferuatio
tijs ad proprius pafsiones congenitas com hd accidexiris communis oqilodlibet érint
paratis) poſsit Deus philice & realiter rifle accidens eciam commune natütaliter het
bilitacem ab illo remouere , aur illam extra quitexcra fubie&turconfetuksi: 'depeñis
hominem conferuar ? decque ab illt ved fultenrantë :hunc aussi
Refpondeo affirmatioè dicendum cum tem concurfunde fidecitde facto fupfer .

Elligi áuctoribus lecúndiefententiæ: quam often riadeo in Eucharifliæ Sacramenco : auteft

curfen
tentie
do primo:nan AngelicusDottorin 4.de fimuldeperidentiavt à piincipio comatu"
alinin
Nin & ione1 o.quæftzart: 2 quelliunculas rali dimabationis:& hancdependencias
tês po
znad tertium huiuſmodi ſeparacionem de velpoteft Deus ſuplere cumilii caufæ ef
ficieneis
parte
374 Librinoni Queft.11. Artic.'i.
ficientis , vel admiſſo quod illam non fua
pleac hoc non tollic quin polsit accidens,
quod femelin ſuifieri, atque prima produ
dione a ſubiecto dimanauerit, poftea ab
codem fubie & o feparare :ergo. Cófirma.
tur :nam maior elt dependencia qua acci-
dens commune depéder à ſubiecto in ſuo
efle & cóferuari, quam illa qua fubiectum
dependec àſuis accidétibusproprijs, quia
accidétis efle,eltincire, & accidens eft po
ſtecius ipfà fubftantia velozi modus & affe
& tio illius: ſubiectum autem el prius acci
dentibus congenitis & illorum caufa : ac
proinde ab illis magis independens, & ta
men non obftante dependencia accidétis
communis a ſubie & o Deus poteft illud ſe
parare:ergo nó obftáre depēdentia mino .
ri fubiecti ab accidentibus proprijs, Deus
pocericillad lineiltis conferuare.Quarto :
Aam quando aliqua duo guadent fuis enti
tatibus diſtinctis, & alias non est inter illa
effentialis connexio aur dependencia q01
lis inter duo correlatiua, & inter materiam
primam ,acformam verſarur, ex nullo ca
pite repugnar inutua vnius ab altero ſepa-
ratio in ordinead potēriam Dei abfolurā,
acpotencia congenita , & fubftantia cuius
elt potētia gaudent diſtinctis entiracibus:
cum realiter entitatiue diſtinguantur ve ar
eiculo præcedenti oftendimus , & alias hæc
effentialis connexio aur dependencia non
aparet ex mericis ſubiecti , auc accidentis
congeniri:ergo nonelt mucua vnius ab al
tero ſeparatio diuinæ omnipotentiæ dena
ganda. Ex hijs collige cum duabus limita-
tionibusnoftram conclufioné effe intelli-
gendam.Prina eft,quod hanc feparationé
ſolum potentiæ Dei abfoluræ poſsibile få
teamur,porēciæ vero ordinarię prorſusim
poſsibilem.Secunda fic, quod ſolum illam
ad accidentia congenita realicerentitatiue
diſtincta à ſubiecto extendamus quibus ex
alio capite calis ſeparatio non repugncera
cia primæ limitationis,quia iuxta leges na
turæ omnis propria paſsio eft à ſubiecto in
ſeparabilis cum quo habet naturalem con
nexioné & cui per ſe intrans.mutabiliter
conucnit :ratio vero ſecunde eſt quia deffe
ętu entitariuæ diſtinctionis redditor acci-
dens inſeparabile à ſubiecto :licec ſubicca
Gt ab accidenti ſeparabile,quaratione rela
tiofimilitudinis non poffetà fundamento
feparata conſeruari G cum illo entitati-
ue identificatur de quo alias propriam ex
plicuimusſententiam , licèt fundamentum
V.8 albedo pofsicetiam naturaliter fine G.
militudine conferuari : poceſt eciam pro-
prię paſsioni admiſceri vitalitas rationecu
ius redditur omnino in feparabilis âfubie .
ao quantum ad conſeruari extra illud quo
paco naturalis intellectio Angeli extra
ſubiectum non poteft conſeruari,depoter
tijs vero intellectus , ſäilicet & voluntata
fortale non ell eadem ratio cum illarum vi
talicas non ſic per modum actus fecīdi,fed
per modum actus primi, quæ proinde non
videtur tali ſeparacioni miraculofe obita
re.
10 Sed contra arguitur primo:nam ne
dum miraculoft,fed naturaliter ſeparacer
propria paſsio à ſubiečio , & ancilla fubice
& um quandoque conferuatur :ergo inepta
eft prima affertionis limitacio . Ancecedés
probatur inductione , virtus enim illumia
natiua folis est paſsio illius ,& motus cæli,
elt eciam illius accidens proprium ve na
tac Soto 2. phiſicorum , quaft.i . & tamen
Sol & colum fuerunr fine hijs accidentia
bus naturalibus vſque ad quascum diem in
quo Deus ornauit coelos ve colligitur ex
Geneſeos cap.v.in quo etiam Deus con
tulit cælis virtutem Gigaificaciuam fucuro
rum euentuum naturalium : quæ camcn eſt
illarum propria paſsio: crgo. Confirma
cor:nam in itacuiuiticiz originalis (ine mi
raculo Deus feparauit à primis parenti
bus propriam paſsienem , ſcilicec proxi
mas potentiasſubeundi mortē: arque para
fionem co nferuando illosim mortales : ac
queimpaſsibiles, Gcureciam in ftacu rolur
rectionis, quando no fra mortalia corpo .
rea ſuſcitécur immortalia huiuſmodipro
priccares ab eis funt remouendæ : ergo
non repugnat propriam paſsionem à fub
ietto naturaliter remoueri, Reſpondecor
an
ad hoc negando antecedens
ad probationem negacur minor : nam
Deus quarta dio licèt ornauerit cælos &
aftra ,non camen ornauit illos,propriaseis
paſsiones infundendo :ſed eafdem virtue
tes quas à principio crearionis fuæ habue .
rantperficiendo ac decorando ;de quovi
dendus eft D.Thom.l.p.quxſt«70.Adcon
firmationem refpondetor, negando ante
codens:illa eninu impaſsibilitas & inmor
talicas conueniens hominibus in ſtaru iu
Ritiæ originalis,nihilintrinfecum aurcon
genicuhom adımebafg
erarupnttib
eni
turam m cis
ines tunc cor ilemsper naa
& pale
fibiles, ficut fuerunt poft peccatum :fed lo
lumis ill extrinficis læGuispa&ſs corrup
ab at
ciu amosoueb : atque fic eos ionis &
mortis innoxios conferuabat. De quo vi
deatur D.Thom.i, p. quæft, 79 , Secundo
argui
 in vniuerſamArift:Metapó. 375
I
arguitur.Nãei quæ habent neceſſariam has do quiafequuucur ifla do contradi& oriæ ;
birudinom , & connexionem fiuedependen . fcilicer.Hør fubie&tnmoſt fine.propriapaſsavies!
tiam,licet caciçatiuc dift:aguantur ,per nule hecſubie&tum non eft fimepropria pafsione.Naita.
lam potentiam poſuot feparari, qua dec10 > affirmacua in calu quod propriapaſsialio
La vnum celaciuum fine alio , & materia pria ſeparata ca fubicclo olvidag & grebatina;
ma lineformanequit pérdiuinami omnipos probacun vera , quia perla contenitoprom
gentiãconferuari, Cod Tübie & pafsio propria palsio fubiccto ,dodgillo adhuc ydrei
pria habēc ooceffaria connexionē;& habiau prædicaretur : crgo Labiaduna relancarim
dinem :ergoneququotafeinuiceru:Rapacania junctum cum fua pafsione dideclaratumhoc
Confirmatur nam.propeodca Deusloeguir data hipotefi qu
datahipoteli, quod Hoppáliquiseierlan
producere ſubſtanciājquim iadillālequada bilibiltaro adhochzc propoário:ellacverasd
& comitcetur relatio dependentiæ ; & iterair lichomo estudiabilis. Sed veciras propog .
cutisçreaturæ adcreatore, quia harufmden tropis commicapabco quodresc savalaga
relaciocolequitur naturaliterrécrearami Beacbiergbrá parce sojhomo illo effet sigibilis:
illineceffarioconnectitur.Scd panes pob@ H ac proindeconucnuer bienſibilitat quod
cia congenita.confequitur.nacuraditep fübitat olipaconiunétam eſſe salibalirarem..Opa
tiam , & illi neceſſario ganoc&ticundcgdeneb figrizadus . Nam aliâshac propolisiaubo
que Deuspoterit de 10aproducerea pro maelfibilisfaldGcxcecuticonlegyensof
du@ ymcon(eruare ſubiectum.Refganickarnas impoſsibilea engo &c antecedens:minorparte
ad argumentum diftinguda damaiatem . Sadi tergugula shanspropobrioieltnecellania , &
habicudo & connexio aliancialisfincarcas derromirabilit a Ähiloløplaó,ipecBibilogo
do. Si dic coanatuerlis, & pocolania 1000 Bhiwlamomiquod ad enunciabilia squx Ali
tate ſecundi modi dicendi perfe dumcáma terdebabere inon poluntzioclipat Sequela
pegomaiorem calisaucem eft connexiogid autemprabatur,quia foldidācaretur ostecubi
habitudo propriæ paſsionis ad fubie£tagit dumiquod prædicatridibilitatem actuation
Ad confirmationem , negomaiorcón:Noti bominisinbærendem . Svepin actü efeclepa
enim iila eſ adequacaracio quare Dcusikart facaabhomines nan inhzreretuillo dudest
poſsitcreaturam fine illa relatione con laste apricidingis fed yefic,quatenusaetecinhas
yare. Sed quia alias illa celaio identificatur regschominieſt propria Wlius paisio,perle
cum encicare cujuslibec entis creati , fodida & nsceffatioci congenicos :ergo quaisnus
accidentis,fiue de ſubitāciæ genercligillad PeopoGrio necellarla siksperſefalliſcare.
defactu autem realis encicatiuæ diftin &tionis tur. Dices hapo propoſicionem non effe
poteft reddi accidens inſéparabile à fubie neceſſariam quateaus prædicar deghami
cto Liceo fubiecto fix feparabile aliquan ne viſibilitatem actu inhærencem . Sed quar
do,& aliquando etiam ipfum fubiectuin po . tegusprædicac riſibilitatea aptitudineiná
teftcile cidi accidentalibi identificato ins hærcogem . Ideft quatenus facic hunc den .
feparabile. Potéitecam negari najor qua : funt. Homo apsus nagus est , elle rilik disisi
tonus lupuit fallum . Fallam enim eftDen vel ridbilitas eſt agra nata conuenire humain
non polie creaturam fine omni relatione mini , & ex eius elencia fuere , & in hoc
prædicamentali de potentia abfolata con- fenfu effe in fallificabilem . Sed contrá pro
feruarc. Pollec enim Deusfubftantiam ho- quitur . Nam fegister hanc propoſition
minis ,v.g.conferuare Gine omni acciden . nem folum efle beceliariam in v modalis
. te,ac proinde fide relatione Lubiectjonisac illius homo poſsibiliter eftrilibilis, & non
feruitutis prædicainencali . Non tamen fine captum in vilīmplicis cathegoricæ quod eſt
ordino tranſcendentaliquo veensereaun .. contra conmugem fenrepriam quam Aile
Depeoder à Dco &c.illi ſubijcitur ,jo Qulo berce , Doctori Angelico , & vniuerfæ Men '
prædi&ta relatio fundatur. Tertio aeguitur. chaphificatum Scolæ argbuimus. Sequitur
quod implicat contradi&tionem requirfie- criad illam ell in primomododicendi.guia
11 à Deo,fed fubicétum effe finspropria pal, prædicare aliquidefrenuale dehomincia
fone implicat manifetiam contradictioné: lịcecaptitudinem cadicalem adhabendam ci
ergo nequit fieri a Deo Minot probatur, fibilitacem . Et fequitur tertio liang bumo elk 1

primo exrellimonijs Doctoris San & i: qui
air lepe ropius impoſsibile effe quod fubie .
Etum mancatline fus palsionibus connatu-
ralibuſque accideocibus. Ita enim docet 3.
philicorum ,l.21.1.2 . quæitito.art.4.ad4.q .
vnica de ſpiritualibus creaturisart. 1. ad 7,
& quæll, ynica de anima ar1.12.ad 7.Secun-
Albus,etiam eſlenece {fariā's & demoftrabijë;
quia prædicaretde bomino apritudine ad al
bedine,Deinde arguitur , & declaratur amat
plius vis, & efficacia huius argumentis: ſens
per ell verum dicere hominem effe riſibile
cuiam in ordine ad potentiam Dei ablolu .
tā.Sed hæcneceſsicas fundacur in hoc quod
Lab
 376 Libri woni Quaft. Ill.Artic.,I.
coniun &ta lit rifibilitascum homine, & non gatiua fimul non eflentveræ in eodem ſens
folum in hoc quod.conueniar ciaprirudo ad fu & fecundum candem rationem ſed le .
rilibilitatem :ergo non poteft non effe illi cundum diuerfas,quo pacto haut quaquam
coniuncta'rilibilicas ac proinde non podelt copimdicerent. Affirmativacom ele falo
ab illo feparari . Minör pacer , quia homi. La inceldeca de ſubiecto ſuapre natura con .
nemieloon ieft effectus formalis riti ,
fiderato, & in hoclenſu negariua effet ve
12. Siautéex ſuppofitione miraculiaccipian
bilicaris, & non aptitudinis ad rigbilitatem :
effectus autem formalis nequitėſſe coñïans tur affirmatiua critvera,fed negatiua failai
&tus fubiccto ling-forma quæ cam'madicar Adconfirmarione négaturanrecedes.Ad ca
fuum effe & um illiper:furintrinfecan com® jus prabacionem nego maiorem , non enim
Ad ubi
Amicationem . oft neceffariabilla propoſitio : fulem quater
nusprædicacsaptitudinemqilibilitatem
fupra quod propalitio petfayea rationejqu
hocamn - kedicatamquacenus prædicaradde hominerie
erperfe, & neceffaria arque caderas« Cablita fibilitacem formalémſuapte natura cicona
minc fcientiæ nataralisinon eft fullgificabi uenicntem 9 abftrahendo ab actuali* in he .
lis. Neque eiusoppoliram vilcifotinaliks tentia, quam no importar copula , eftquan .
ter quatenus fubcalilumine caditconcina do abfoluicur à rempore Vnde ad huncfen
gere apoyerificari poreft. Quoipado hæc fum poteft folario ibialignara ſullineri. Ad
propofitio mortuassoon pored rclutgere cuius improbationen primam noneltopus
prout dicit negdeidreu , pojentik natura deſpondere ;quia taller luppöſitionTiinniti
lis nequit fallificari ; quia vc ficch & Philo. turquam nos non admittings , nonenim
fofia demonſtrabilisgeadem ratione héceh admitcimus illam propofitionem ea ratio
in falſificabilis . Innocens nequr dicide_oC nedumtaxac effe neceffariam , & intálgifia
cidi -fecundunr quod negat privatam au câbilem , quatenus prædicatde homme ra
thoricarem occidendiinnocentem , qüia ve dicálem riſibilisatom , Ted neque aſſerimus
fic eſt perfo nota pertineos ad finderefim . illam efle neceſſariam.quatenus prædicarrie
Quæ eft habitus practicus, primorum prinn fibritatem cumactuali in hærentia,fic enim
cipiorü :vnde quando Deus de porenria abu eft propofitiomere accidentalis ,æquipole
foluta morcuumad vitam reuocaraut innow lens huic:homo exiftitriabilis , velharc,14
conitem iuber occidí abſqueleſione veritatis fibilicas-actu ineft homini, quod itaque afa
harum propofitionum id faciez eoquod mor ſérimus elt illampropoſirioncm elle necel.
toum miraculofe reſurgerc ,aat innocente fariam & perfe, quatenus prædicar forma
licite dccidiexjöllu eius, qui el Dominus Jemi rifibilicatem ideft proximam ridendi
innocentis non contradicit huic quod eft .
potepriam de homine fuapec natura illi
mortuum non poffe naturaliter refurgerez " conuenientem ,fiue a&tu in illo exiftat, fiue
authuic quod eft, innocentē,privata authori non : Vnde nullis hominibus exiftentibus:
tato non poffe occidi; timiliter abqac læfio hæc eft vera, homo eft rilibilis, nec tansen
Ac veritatis neceffariæ huius propofitionis cunc rifibilitas ačtu homini'in hæretet, fiqui
homo eft rifibilis , poffet Dégs hominem mis dem neque à parte rei exifteret. Ad fecun
saculofe producere,aur conferuara-fineri. dam diftinguo minorem ': hæc neceſsitas
fibilicate, quia huic quod eft, hominem eſſa fundatur in hoc quod coniunctafit cum ho
fuapte naturazideft relictum ſuæ nature rie mine rilibilitas,id eft quod ei actu inhæreaty
fibilem , qua ratione hæc propoficio ch de- nego";'fundatar in hoc quod-fit coniuncta
monftrabilis a ſcientia naturali, non con- pernacuralem connexionem , & conuenien
cradicit miraculofa ſeparacio , aut niracu. tiam abattuali exiſtencia abltrabience ,con
lofa carencia riabilitatis. Qua propter etiam cedo minorem & nego vlormam conle
hac admiffa verum eſſec dicere hominem quentiam . Neceſsitas namque illius enun
eſferifibilem ſuapte natura , atqus ſuæ relia ciabilisfolum confiftie in boc quod homini
ctum naturæ ,femper habere ritibilitatem . Secundumfe, & relicto fuæ naturæ conue
Quoſuppoſto ad formam argumeari'nego niat riſbilitas , & quod ex ſu iş meritis nun
minorem . Ad primam probationem ,San- quam ex fiat quim en inhærearridbilicas:Cal
& um Doctorcm folum in illis teftimonijs i ua tamen hac neceſsitareat optime
loqui de ſubiecto ;& proprijs illius pafsio . quod vel'homo'non exiſta , vel
nibus in ordine ad potentiam Dei ordiga
riam& leges naturæ fecundum quas me quod homo cxiftens,mira
piro fatetur talem [ aparacionem eflo im culofa non habear
poſibilem . Ad fecundam negoantecedens. riGorlica
Namn data illa hypothefi: affirmariaa & ne
QVAI .
 In vniuerfam Ariftot.Mbretapb. 377
QV Æ STIO III. Jeſpectu quorum altaum quosadiveVitali.
ter recipit, & pafsiuam refpe & a fpecierum ,
De diſtinctione potencix actiuká quasab intelle&u agente accipit; nam licet
jatelle & usnon folum lic pafsiua,ſed etiam
paſsiua ,ac matua interagens & adjoiaporentia ramen fecundum allam ,&
paticnsdiſtin
in ctionishabitudine
quatuor articulosdiuiſsa .* aliam
ferefperarionem , citenim'pafsi
tu fpecierum uafecundan
: salui vero fur actus,
*** non fe folo,fed gua teousa & uacus( peciebus
inrelligibilibus,& hoceftverum ', qúod rer
Caſsionehuius quafionispræbuie pectu intellectus agentiseft potencia pura
O Philofophus,hic capolacircamedia
ab illis verbis,patetigiturmodo; dir
palsiuasquia per illum reducitur depotentia
ad adam : & proprerea ab illo didingoicur
censeſſe quodammodo voam , & eandem -po realiter, quia vtficell principium paciendi
tenciamactiuam & palsiuam
terpretaciones quæ omnesa ,adinhanc
cuiusluman
textus alio : & Gfecundaria , & concomitanter ha
expoſitione variæ funtMeraphilicorum ,in- rum principij
actiuiatio
beatoper rationem
nuni, quoda mplareſpçctu fua
pectu fü4
reuocantur, y £nonrealem , fed ordinis, & ha bit.Quarto exiplis porentiæ a& iux, & pafst
bitudinis,quedependencia identitate ,vellig uæ diffinicionibus,hicâ phylofopho aſsig
Phylofophuş,intes a&tiuam , & pafsiuam naris, illaenimdicitureffe prisciprurnagen
parentiam conſtirueregua poopeçrdeilla diip aliud hæcveroprincipium paciendiab
diſinétione,peimus,decarunmycuahabi
& alio:ergo alietas"; ac proinde diſtinctio rea
tudine fecundus arciculus, eft in controue
tiam ad ducendus deffe&tu cuius dihinction lis incoraétiuam
verfatur , & pafsiuam
Hüicration iaccedit , potemiam
qubdinter
nis,nonviucntia non moueria ſe ipfis,qeque agens , & patiens,inter prouens, & motina
viuentjainprimomoru , ideft,cordis interg requiritur ex proprijs nueritisagentis ** &zº
‫ܐ܀‬

tio,& quarto arciculo oftendetur, palsi,mouendis, & mobilis realis diHinétio ,

Vt articulo (equcoci:demonArabicór co quôd
ARTICVLVSLa impoſsibilela idem perfe primo, tudeeria
Anpotentiaactiua é paſsitarealt; rontiareſp
feipfoalioquim fimal effeein acto, & po
ectuciufdem quod in voluit te
ter diftinguatur. 94 siz pugnahelam . Confirmatü r , nam propreki
21 Omunis fentétia affraransen , ns idunt
rea materia , & eifide non coinc in !
quam in comentario huiuspri- idem numero telle phyloſophofecundo,
C mi capitis tuentur Alexander
Alenfis, D. Thomas, Fonſeca, Flandrenlis,
capre. 7. quiamateriá fe haber,
phyGcorum
vtparie efficiervş verò vt agens ; igicur
ns,
quæſtion ... ar.4 .& alij.Illam quæ ſtaruo pro agens, & paciens debent realicer difingui.
certa,& indubicaca concluſione,li fiat fermo ac proinde pafsiua; &esactiua potentia ,quz.
ecer
de potencia vere,& proprie palsiua, quæ ad funt formales racion per quas fortal
recipiendum aliquid in fe ipfa ordinacur , & actiuum , & pafsiuum conflituuntur.
probocam primo.Rationephylofophiinan -12 Sed concra hanc conclufioseni ara
illa quælunt in diuerlis ſubiectis diftinguna guitur primo ex teftimonio philofophi, bic
tur realiter,fed a&ioa eltin agente, & paſsie afferentis modo quodam vnam elle faciend
ua in paffo ,agensautem & palun dilingün di , & patiendi potentiam , fed hocfacile
realicer:ergo
tur diſtinguntu & potentia a&tiua,& palst* foluitur, cumD.Thoma; quia nda detais.
ua r realiter. Socundo arguitur, tatoreblis identitatis , fèd taptum de vnitate
quia ſunt principia diuerforuin actúum , ac ordinis y foquutus huse philofophus, quod
prædicamentorum :adiuaenim eftprincipia erian adla-dictio ,modo quodam , denotat, quæ
a & tionis aqua fpecificarur:pafsiua vero refpi• ficuediminution elt;ita yfifacem diminutam
ciu paſsionem maximefi eftpafsiua cum mo jadicat inferillas voffauisquatenusmutuo f@ .
tu , & mediante moču : paſsio autem , & aétio refpicient; & in agendo , ac patiendo mu
duo prædicaméta ſunt:ergo & potentiæ que tud a fe inuicem dependent. Secandoarguis
ab illisſpecificantur debent differre ex natü-* tur: qonomnia potentia actiua relpicit.paſsi
ra reiad minus. Tertio intellectus agens, & uam :ergo nullum eftfundamentum di Nintro
poſsibilisdiferunt realiter;j& nonnifi ex de nisrealis defunipiü ex co quod poroncaacti
ririšpotenti actiuæ ,& paſsiuæ; ergo poten ua;& paſsivamuruo lereſpiciức; & ad femu
tia a&tiua, & pafsiuaex proprijs meritis reali tuo ordinantur. Antecedenspater,in potéita
ter diftinguntur : nequevalet dicere intelle. crearíuaj cui non correſponder aliquapoten
&tum poſsibilem limuleffe potennán actiua tia pafsiua ex parte creatura , Erin potentijs
LI 2 A@tlo
 378 Librinoni, Ollieft.Ill.Artic. I.
nocionalibus diuina perſonarum ,generatiua naſcilicetperfeprimo, & refpe&taprimi acă
fcilicet; & fpiratiua, quibus nulla paſsiva cor tus,qui ellſpccicrum receptiom
,licet perle tu
fp ec
ſe
refponder: hæc enim imperfeétioné impor cu nd o ha bc at co nc ur ſu ad iu um re
tat Deo repugnante.Reſpondetur cum Cato illarum operationum ,quibus intelligit: volü
1.p.9.41.art.3 . quod potentiæ:activæ funcin tasvero ,quia perleprimo habet effe fuorum
duplici diferentia ,aliæ quæ funt fimpliciter attuun elicitiuam ,& fucundario , ac conco
productiux,ideft
ſubiecto.C andmotu , & independen-
uiusgegen inicanjter, Gue Perlc lccundo habet illo'sIC
terà Screáciuda cipero proprercaeftpotétia fimpliciteractie
ua ,& ſecundü quidpaliu . Procuius dcclara
fi reſpondeatterminus.productus ablqz alio tionetotandü eft quoddruifsio*hæc potétie
palsiuæ inaperfe& iano.Alim tio
caiuspotentiæ in activá fieri dupliciter,
&epaſsivápoteft
inpotetijs
Vorofundproductiuæcommoru , vtpoten , que reſpiciūtmotii, & in holul
tia.generaciua,vel faltiardependentec àfuo abdi;diuiſsío en dæquata,& emincialis da
bietto ,licetabſquemora phyſico, qualis el tiro permébra realiter,& cffentialiter dife
intellectusagens, & husdebçe correſponde. teria hequrc cnini in eandé porētiá coincide.
Ic aliqua potencia pafsiua eiuſdemordinis, Foexiun & pafsita perınota :ſecüdo potelt
Tertio'arguicur intelle & us poſsibilis & youKortin porētia creata perſo prinio ad alique
luntas funtpotentiæ a& iua fiquidem ſunt actü tcaleordinara Gaopermorūphyacam ,
principia agendi, & cilicitiua ſuarum opera- quien'adusinperfetti,liud per actionem in
tionum ,& limullantparentiæ paſsiuæ ,quia manentējquæ efta& usperfetti,adittu redu
ſuasoperaciones recipiat: ergo diftin &tio po tatur:& ficpotentdiguis dicereactiuü &. på
tęptiz a& iux a palsiu aon elt realis. Conſo fun feorfum nó effe diferenciasadæquace di
quentia patec, quia intelleétus poſsibilis oft uidétes potentiazdo quodin pocentijs witá
Porentia vnica finpliciſsima fecundam ſua bus,& nitaxime in ſpiritualibus adunantur in
elencianamilicer volantas :ergo abſquelo . ha ratione formah : quopacto fpeculariuü,
Lonelux formalis Ynitatis,acimplicitatis in & praticũformaliter nodiuidfit adæquatcha
cludunt rationem pocentiæ a& ioz , & palsie bithin tota lua latitudine, fed cançû habitum
uz .Propterhoc argumentum elttriplex monacuraläsfupermataralis nãq;fub vnaratione
formali
dusdicendi.Primasoft Argentinæ in audiftis forma conentioripræhabet limulratione
licou
2siquæſion.vnica,articat.allerentisjatelle Pratici,& fpeculatiui: ac proinde diuifionā
&tum poſsibilem ,& voluntatemiollo potem .hachica Philofophoaſsignarátölü cffe pos
tias pare palsiuas, qui& huncmodum atcri- téria,materialiavidinate adattī, quieft cum
buitÆgidio lao Doctosi. A quo noqueDa- mora,Sed'nililominusnosdicinius actiua,&
randus,amnino abhorrer in codem z.diftin. palingelſediferétias eſsēriales, & adæquate
24.-quxli.2.Rationes, quibushic modus di diuidentes potenciā sa totaluslaricudine na
candinititar, ſuntees.'Primaquiamouens, a& iuü,quod cftdiferétia cófiquciua pocéciæ
& motum lyne diſinclarealices,&cvoumrem act192,no eſ actiuum qualiter cãg; {ed illud.
ferturadaliud, fedintellectus , & voluntas quod perle primo adagendűproxime ordi
mouentur in ſuisactibus ergo merg palsus, tur: & pafsiuâ unuiliter,quod potëtia paſsiva
fe habentad illos,Secunda. quia efficiens, & côdiruit nố chillud,quod qualicercûq; reci
perle primo ad recipiadu ordi
mareria feu agens,& palluninoncoincidude piczfed quodactiuü&
in idem namerosvecradicurinLecundo :by nagur. Vnde pafsiu secun quod
ü dü
licorum ,{ ed'huiufmodi potentiæ habeasca . Sans diferêriz elfentales potêtia ,ncqucune
tionem Tübie&ti pacientis refpe& u fuarumeidéfecüdã candéformalitaté coucaire:quia
a& ionum :ergo. Tertia,goiaf voluntas yere nequit eadeporcnria.peole primoad agenda
biglacid , eller caufa efhcies ſuia&tusnobit & paciendū ordinacijbene rame illa quæper
lior eller effectus,quam fua caufa,Cöfequoos la primosaltaarua poteft focundario derom
ficrincqust ſaltem in cauds zquiuogis qualis ceptiua,& dcontra: & hocmodo in .potetijs
fule voloncas fi effer produ & iua ſuorû aquü vtcalibus a&tin & patsiuûlimul reperiuntur.
ergo:Sequela patet, quia effectus illius effet Cüquo caneo (Lur quosyaur Ampliciter acti
voluntasactosat voluncas volens adenobia lege aut fimpliciter palsina Gint, & iuxta hue
dior eft quamfola volønras : ergº . Secundus dicēdimodi ,qui veritatiscóformior nobisvi
modus en Fanſ:cæ hic capit.2. quæftu s
festa derur,påterſolutioadarguneata,vtauré ra
3.allerentis totellectum , & voluntatem effe tionibus quibus nititur primusmodus dicen
potentias aduluas , & nihilominusfimulofte difacigurtslatis opporter explicare quo pa
paſsiuasſhocoll, ſuarum actionūrecepriuas éto repugnet idé locüdü idecireagens, & pa
Terios modus alferis ,quod intelle & uspofsi tiensmouens,& moruin , quodin dequentius
bilis fimpliciter loquendo eft potentia paſsi:* ticulo prælamus.
ARTI
 In cmiuerſam Ariftot,Merapb.
ARTICVLVS II.
An ex proprijs meritis acliui ,
paſsiui,mouentis o mobilisrepug"
net idemá feipfo fecundum idem principium agendi in aliud debereintellige
.
de potentia actiua agentis principalis, & no
pati,aut mouert:
13 ntlarticulo
tehoc
N tres verſantur ſem
o borrman
: I scit,quamle
quicur Scotus in l.dift.2: quælt.10
& in hoc lib.quæſt.14.& AntoniusAndreas,
ibidem , quält. 1. atque Maior in eodem 1 .
dift.14.quibus ſubſcribuntSuarez toni, i.Ma
thafi.difput.18.fe & .7.& Vazquez r.2. dilpo
38.cap.z. afferentes non requiri diſtinctio .
nem imcer ägeos, & paciens, fiue fuppofito
tum,liue partium integralium , fiue porena
tiarum ,quarum vna fitratio agendi , & alia
Gracio paciendi , ac proinde pofleoprind
ex mcricis à gentis, & paſsis actus ,& poten .
tiæ idem à le ipſo ſecundum idem fuppofi-
tum , & fecundum.candem parcem, acraiid .
nem formalem moueri : licet ex aliquinbus
s propterea, quod eft actus entis io porència
caufis peculiaribus aliquando e
0 , " ou
& mobile aliqua ex dictis diſtinctionibusre .
quiratur. Secunda ſententiaex altero extre .
monegat idemâfe ipfo poffe pati jaucmoue
ri fecundum idem : fed neceffario ex mcricis
actus,&pocentiæ exigi íater parte.n ,aut po
tentiam perſe primomouentem ; & motam
perfe primo realem diſtinctionem ,quam do.
cenc hiccomentator, c.1.AlbertusMagnus,
Aberoes Flandrenſis , quæft.l. artic.s .Son-
cinas, & alij difcipuli fancti Doctoris , inter
quos pociſsumê videndi Lune Caietanusy lo
parr.quælt. 18.artic.n.& 2. de aninia,cap.10 .
Ferrara,..contrá genc.cap.97 .Capreolus in
2 diſtinct.o.quæltion.1. & Soto b.phyficorã,
quæſtion. 3. quibusfubfcribunt Conimbris proudly, perfe, difluguitur contra peracci
cenfes 7-phyſicor.capit.i.qu
fia lencengia &.quæftion xf10n.i.art.46
& lib.8.cap.i veluri media Fontecie , hic
,vnicaenarcicul.4.T er.
capital.quation. 3.fection.squi aic Illud có . aliud numero ,ſed per aliquid fuinon ramen
mune pronuntiatum : Omne quod moucihi ab
alio mouetur , veriſsimum ello in viuentibus,
et non viuentibus , fi intelligatur demota
: non autem fi intelligatur de
opéranone in manente quæ oft actus porfo
Etus,vrinferius pacebit,& c.In quibusverbis
denotar infecius in aliquo ſpeciali loco ofa
tendere potentiasoperantes,liue mouentes
per actus in manentes pofſe perfe primo le-
cundum idem ágere,&c pati , & fortaile fe re-
ferrad illam lectionem 3. quæſtion.s. capit.
2.vbi ( vt vidimus )afferit voluncacem ,& in-
379
tellectum potentias effe actiuas Gimul & para
fiuas , & li nonnullam adhucio cis admitàu
diftin & ionem , ve fecundum aliquid fui pa.
tiantur,& fecundum aliud lintrationes agé .
dij lubditque potenris actius diftinitionem ,
hicinfinuatam åphilofopho,nempe quodfit
de illa quæ eft principium velut inftrumen
talè agendi:hæcénım bene poteltagere in ip
fum , cuitiseft potentia.
Reſp. dicendūra no poſſe idé å fe ipfo mo ldem àfè
ueri,aut pati motu phyloco,fiue firſucceſiu", ipfo mos
fiue inNantanea mutatio:ſecãdum idem :hæc meri mugh
conclufio ftatuitur aduerfus auctores primäe
fententiæ , & probatur prænotando dun,prima potesta
mum eftmotum efle, & phylicum ,quifit cu
aliquamutatione , liuelucceliueficut motus
localis, & alterationis,que inſtantance: ficuc
corruptio, & geadratio, & efle morum larga
qui ſupponicpro quacunque actione imma
nent que non identificatur ,cum motu ,nem
que eltactio prædicanientals , vt aliàs docui
mus: ſed dicitur actus perfecti ad diſtinction
nem alterius , qui dicitur , ačtus in perfecti
proutin potencia, & c.Demotu igiturpriuo
modo , procedir noſtra concluímosde matu
enimin fecunda aceptione procedir corcia.
Secundum eli quod,ly, ſecundum ideaspoo
refdenotate identicaremt, aut fuppofiti, aut
partisintegrantis primuip , fic fenfus,quod
idem ſuppoſsituni,nequicmoueriabeodem
fuppolico.Et Gic ſenſus plenè eft falfus , quia
idem medicus curat feipfum ; & idem ani
mal mouendo le localicer , mouec ſe ipíuna
Si fecundum , fit Cenſus , quod idem Luppoliai
tum ſecundum eandem partem integralem ,
nequit elle mouens , & inotum , & hoceft
quod appellat D.Thom . lib . 7a pliyficoruin ,
lection. 1. moueri aliquid à le perle primos
dens , & parte
contramoueturperce
hoc quodelt moueri fecun
tarà fua
dum partem taregralem , quod nt mouc
ideftoon per
dicitur moueri perſe prumo , ngin eadem
parte lic vireus mouendi , & princípiutta pa .
tiendi feu recipiendimotum , & in locions
ſu procedit oottia concluſio
musidem fecundum , idem a fe ipfo moueri
non pofie ad huoc fenfum ,quod idemſuppo
licus ,nequit fecundum candem partem elle
mouens,& nolum ;agens & patiens . Probas
tur primo, quia in hoc lib.capaksafferie philo
ſophus, haud lemel porcnciam aculuam , &
paſsinameffee indiuerfisfubieétis, ac proinde
palsinameff
diuerfas eíTe re ipſa ; & propierea air libr.66.
L 13 tuin's
 5

380 Librtnoni, Qilcft.Ill.Artic.II.

huius,cap.iz.lib.7.phyficorum ,c.1. & lib.8 . cencesiden non poſſe ano fimul in actu , lai
'text.28imouens, & morum diſingui realiter porentia formali:bede sanen in aétu virtua
nihil quo à fe ipfo ſecundum idem poſle mo 11,& in potécia formali : & quia actio mouens
ueri ex quibus ceſtimonijs, depromptum fuit eft æquiuoca non procedit ab acto formali,
à phylofophis illud volgare axioma : Omme fed ab actu rantum virtuali , ficut enim pie
quod mouetur ab alio mouetur, in quibus perf- per per calore virtualem quem habet potent
picuameft philofophum loqui de illo, quod alcerare linguant , & cauſare in illa calorem
mouet , & mouerur per moram phyficum , formalem , ita ad caufandum calorem , verbi
qui apud phylofophos nomen motus pronto gratiain fe ipſo ſuficeretcalor vircualis, qui
recur:ergo. Secundó, nam tripliciter aliquid compatitur , cum potentia formali :ad calo
poteft moueri à feipfo motu phyfico.Primo rem . Non in quam hæc folutio valet , nam
modolibere prouthomodicitur moueri a fe voum quodque agit in effećtum per fuamfor
quories aliquem morū exteroum libere exer mam ,.per quam fi eft formaliter tale , qualis
cer . Secundo , fponte ideft affectu apeticu's eft fuus effectus, nequit eſſe in potentia ad
ſpontaneo quo pacto animalia bruta mouen illam.Si autem eft virtualitcroque eminenter
tår à ſe. Tercio modo, contingit aliquid mo . tale,vt contingit in agente æquiuoco ,eo ip
ucri fe, quia i leipſo poli quierem , morum fo quôd haber formam ,virtualiterpræhaben
incoar:qua ratione nedum animalia,fed ccia tem format effectusnequit effe illius ſucepa
plantæ à fe mouentur dum â ſe iplis pro cere tiuum , quo pacto fol acqait calorem ſuſcipe
ris temporibus flordfcunt ; flores & fructus re,quia haber format in qua calor præhaber
emittunt - Echoctriplex genusmouendiſe tur virtualiter : ergo ,tam cum ačtu virtualin
eft viuentibus proprium.Sed in omnibushijs quam cum formalirepugnat poreptia forma
modis non contingic quod viuens perſe pri Iis ad eandem formam ,dc proinde argumen
momoucatur à fe, quia nunquam idemſecon tum manet in concuffam . Quarto probatur:
dum ſe tocum cit quod primo mnouer , aut nā duæ relaciones reales oppofiræ nequeunt
quod primo mouecur ; fed fecundum vnain effe fimul in eodena Cubiccto fecundum idem
partem primo mouet , & fecundum aliat ; eo quod oppofira nequcurit eidem ſecundu
vel fecuadum torum mouetur:ergo nonfale idem congenire. Sedmoria ad mobile, liue
uatur,quod idem ſecundum idem perfc pri- spouentis ad motum funt duz relaciones rea
mo,à fe ipfo mouearur, pacco minor, quia in Ies,& oppofitæ ;ergo non poffunt effo ineos
omnibus viuentibusad prædiétos plotus 03 dear fecundum idem ; quod tamen fequerez
datur parciu m iacegrantium diſtinctio , vt tur ſi idem a fe ipfo perfe primo , vel fecun
alia ab alijs moueri pofsiac morumque incoa dumiden numero niouerecur.Minorproba
rc,vttradit etiam philofophir. de anima,ca- tur prænotando ex Conrrado ( 2nquy.ar.3.ad
pit.z.lib.2.cap.2.cxc. 13. & 8. phyſicorum , 1.Capreol.in z.ditt.24.ad argumonca contra
cap.4.tex:29. vbi in hocdiſtinguir viuentia . conclufioné quintā ,& Fland.vbif.quod rela
non viuentibus, quod illa fe moueantaliquo tiones oppolicae funt in triplici difcrécia. A
ex præfatis modis Temouendi proprerpartic liæ quidem ſunt in compoſsibiles in eodem
integrantium diftin &tionem , acæchoroge ſubiecto , & natura,vt relationes caulx, & cauz
neitatem: fecus aurem iſa,defe & u talis par. fati,generatris, & geniti,producentis & pro
tium diſtinrionis , igitur fi fola viuencia a lo duéti, & c.Et huius ratio cft,quia cauſati rea
ipfis pofluntmoueri, & hæcnon mouenturâ liter depédecinfieri,vel ctiam in effe fimpli
fe fecundum ideo manifeſte ſequitur , nihil citer à cauſante :nihil poteft auté à fe ipforea
poffe à fe ipfo ſecundum idem moueri.Tera licer dependere.Vnde perfpicuúm fic, quod
tio arguitur: quando aliquid mouetur à fe ip . mocu generationis, autactionis productiuæ ,
fo,vel illud fecundam ſo tocum eft mouens, per quâ mobile accipit luñeffe , nihil potelt
& morum , vel fecundum voan parcen eſt moueri à feipto.Alix vero'luntrelationesin
notum , & ſecundum alteram mouens. Non cópoſibiles in code fuppofito ,ludnon in ea
pored diciprimum ,quia fic idem fecundum de nacura ,& huiufinodi funt relationes pro
idem effecinacta, &io potentia :quia vnuin ; ducentis , & productiablque'dependentid ; &
quodque mouet, & agit fecundum quod ett caucalitate indivinis'perfonis quarü vna ori
A
SP

in a & u ,& mouetur,ac pacitur fecúdum quod gine cancūelt,prioralia: [unt donig; aliæ rela
eſt in potentia, quod eftimpoſsibile. Si dica. tiones cöpofibiles in codefuppofito , & oacu
tur fecundum : ergo iam non mouet le ſecun ra: ſed nonfecundā eandem parsē, & horula
dum idem , neque idem mouccur à le perfo modi fuorrelationes agennis ,& palsijmouen
priano ,fed per alterum ,ſcilicer,per partem . cis, & mobilis:ergo nequit idê ( ecundüident
Neque obſtat ſolutio Scoti, &ëſe qualium qua moueri à feipío, Gicut nequit fecundü idem
vim huiusrationis enneruare conantur. Din ells fundamcatum huiuſmodi oppofitarunt
relacios
 in univerſam Ariflot. Metaph. 381
relationum moueatis ; fcilicet, & mobilis. eandem rationein in acte , & in pocentia ve
Vilè hu 14 Dico 2.hæc impoſsibilitas, veidem à fe ofendimusinprima affertione .Siautem ino
ius impo ipfo fecandoidem moucarur motu saucputa tu, quieft actus perfectis pofsiteadem res ſe
fibilitas cione phyſica oricurex meritisagentis,& pal candū eandem rationem formaléelle agensi
prixtur lmouentis, & mobilis.Hæcconiclufio ftatui & patiens , idem fecundü candem rationem
fiæ ,aducrfus
tur & probateofdem
urprinosprimelonton effer in aciu , & io porencia ; quia vaum quod
que agilin quantum ell in actu , & patitur in
cómunem caufamdebo reduciiled nihil cam quangüell in potentia ,eciālipaſsio ; ſic actus
in viuentibus, quâ in non viuentibuspoteft perfectireceptio :ergo. Tercio,nam criáovo .
moueri ſecundú idem à fe ipfo :ergo hæc im- uens, &notā per motú,qui eft actusperfecti
poſsibilitas incómunem aliquam cauſam de- fondantrelationes mouencis, & cmori,agen
betreducı:nulla auté apareignia mutua diſa tis,& paſsi: quæ ſunr incópoſsibilesincademi
potentia , & ratione formali:illa enim pccic
tinctio ,quã poftulat agens, & pallī ,moueris
& nobile, & mutua habicudo ,qua vnum pol pro fundamento rationé agendi,liue pocin
tulat eile in atto , & aliud effe in potentia:er- tiã aâiuam.Hæc vero racionē paticndi, fiue
go:Secundoi ná agens,& pallumer proprijs potenciā pafsiuam inter quas aliquaformalis
: meritis debent elle difimilis difpofitienis, diſtinctio ex natura rei debet inceruenire :er
fed diſsimilisdiſpoſitio arguit diſtinctionem go. Quarto :nā in aliquibus coinciderer ras
inter Lubiecta vircuris a &tiua, & fubie &ta po rio agendi, & patieodimorî ,quieſt actusper
centiæ paſsiuæ :ergo hæc eric ex mericis agêfecti:maximein intelle& u , de voluntare:fed
tis, & paſsi Minor eft noia , & major proba. ' in hijspoceocijs,eriã alia eit ratio agendi áræ
tur ,quia onine agens cũnitacar a simulare fi tione patiendi.Et enim D.Th. 1.2.9.9.art.36
biidin quodagit nó poteſt agere in ompino ad primü, illud axiomarecepti @sina: Omine
Limile . Similitudo emin obſátactioni : qua quod monetur ab alio mouetur.Docetfaluariin
racione calidum , vtquatuor neguit agere in volütare,quia fecīdī aliud mouer fe ipfumy
aliud calidü eiufdem graduscaloris , vallas & ſecuudû aliudmouetur. Quia lecundum),
oftendimus. Requiritur ego dilimilicado ina quod cft actuataper volitionem fois reducir
ter agens, & partum ; & canihilat limilius' ve fe ada&ta volitionis,eorü quæ funtadfinem .
nicuiq; rei quáipſaubi:bulla diſsimilitudo, Et in quæft.G.de malo art. l.idéaflericpariter
eiuſdereiad le ipſamrepericur ; acpropterea de intelle & u , & voluntate dicensin hæcvera
nulla res in fe ipfam ,primo agere; nullaq;le ba.Quantü ,adexertitiū ačtusmanifeſtă eft quod
ipfam ſecundü idem mouere porerit. Tertio , voluntasmoueturà ſeipſa :ficut enim mouetalias
nã ex meritis agétis , & pafsimoucntis ,& mo potentias,it4. O feipfummorset ,neq; propter hoc
bilis dedućtű furcillud comune, & receptiſsi ſequitur ,quod voluntasſecundă idem fit in pote73.
mū,apudphylofophos axioma :Omne quodmo sia, in attu. Sicut.enim homofecunda intelle .
Eetur ab alio monetur ,& illa diffinitio ,quaphi #i in via inventionis,monet feipfum ad ſcientic
lofoph.in hocco & io.lib.s.poléviça &tiva af in quantii ex ynoncto,penic in aliquodignotum .
ligaat.Dicespotériãactiua eilepriácipiū unu ita per hoc quod bomovuli aliquid in attu, 90
dationis in aliud in quancū aliudeft :igicurex Het fe ad volendū , wid aliud in aétu ,ficutper
meritisagentis ,& pafsirequiritur alieras in hoc quod vult fanitatem inouct fe ad polçudu fun
rermouens, & mobile, aeq; non inter poçê .mere pötione ,cs e.Vnde & Capriegregievbif.
io

tiãactiuâ, & id circa quod agendoverſacur, adprima corſi conc.5.aduchillä diffinitione

rat

Dico tertio , nibilpored le ipſum primo porentix acliuz,quod fic principiū tranſmu
mouere motu illo , 9010 $ perfetti, liue
vte

tādi allud,& li a phylolopho lo !á pro porers

ope

I
ita
us

na träffnurațiga phyficæ materiæ alsignetuc

,

C
concl.lacui palle mhilominusextédi ad intellectü,& vo
tur,aduerſus authores corrix ſencécia. Et pro Tütaré,quia fecundü aliud, & aliud funerario
batur primo,nā ficurexmeritis mouentis,& siesagendi, & recipiendi.Ex quibuspater no
mobilis,actas,& potentiæ ,in his quæ moucq infringi hâc rationé a Suar,dū illä nititur toi
tur als ipſismotu phiſico requiriturparua vcredicens potêtiã aớigā elle principiu aga
inregranciù diſtinctio , & proptercanihil pri diin aliud, quçelt actiuaper mocū, & action
no,le ipſum poreti mouere ; ica veidé fecua iranfcunre: fecus aute illā guzeltactiua per
du ſecotü lic mouens & moru. Ita ex micrinis adtų im inaneme,näeciāds hacelivera ,quod
agencis,&c palsireſpectuia& ionis in 15 ell principium agendi in aliudforinaliser la
Lisquæ lit linephylicomotu requiriturdiilin guendo,vel qual in aliud, quaagendo in fe
&tio falté racionü formaliū , licetnon dcligne planı ſecundü aliam rationer , agii qualiin
tur diftin & iopartiü integraliü :ergo intenta allud. Vnde &c phaylische® txt.1 %. diauntiue
Confirmatur, nam nihilpoteftelli fecunda poretiã actiga ditfinlait dicés , quod poreftas
L14
 Libri nôni Oilaft,IlliArtic.II.
eft principiū mouendi in altero,autin quan Conon conferente vin .Non connaturaliter,
m formainferioreſt connatura
quianumqua
tüaltera ,denotanis;idem poſle elle fai iplius lisilli,
tranſmutatiuc , licet aliter,& aliter. Confire quod habétformam fuperiorem vir
mantur hæcomnia tripliciter. Pritno, quia tualicer præhabentem illam . Quo pacto fol
alias nulla ratione poftec demonftrari , prio eft in capax rocipiendi calorem ,quem preha
mű motore debere elle purű actum omnino bet eminencer. Et piper & fi non fit incam
immobilé:fiquidem pofter idéfecundü
agere in ſe ipſum ,good tamen eftavera.idem
phy
pas recipiendicalorem, quem præhabetabvir
tualicer,eo quod violenterpotelt illum ex
lofophia alienum . Secundopropterea pro crinſeco a gente recipere , tamē nequit illum
· bac phyloſophus.Tertio deanima,viſæpius connaturaliter recipere . Etquia lià feipfo
dictum eft & D.Thom.l.p.quift.79.artic.7. illam reciperet , eflet connacuralis ; talis re
diſtinctionem intellectu's agentis,& poſsibi- ceptio ,propterea nequit å reipto illum reci
lis ex mericis,fcilicec agentis,&c paſsi,criani pere,& ficutnacura refugit,hoc quodeltage
tio ,quia y senienorar
ſecundummotum ,quicft'actusperfe& i.Ter Te in luicorruptionem
Caie.in loco præa tionab iliter 10 fingulis,etiam
fuppofrefügie propor
itis tribuere
legato , tertio de anima ad a & iones corpo- eis potencias quæ perleagant in lui tranſmu
reas , quia inlident organis determinatisre . 'tationemphylicam cò quòd omnis motio, ac
quiritur diftin &tiovircucis, & parcis integra. mutatio difpofitiofit ac veluti quædam cor
lis cui la elt virrusilla . Voin oculoeft vircus Tuptionis participatio , quoſuppoſito àd for
& pars mouensreliquas in audicu Gimiliter , mam argumenti nogatar antecedens. Ad có
& c.Ec in viuentcelt pars,& virtus auginen firmationem negatur fimiliter antecedens ,li
tariua augens perſe aliaspartes , & reipfam cec enim piper pofsit a lingua calcfacta ca.
per accidensad'augmentum cotius,ad actio . lefieri, quia omne agens naturale, dum agic
nes verò Tpirituales quæ fiunt Gincmoraphy repaticur: tamen in hac muratione non mos
fico fuffici
Cemen diſtincnen
tCeuoratio tio fecundum conlidera- uetur à fa , fed à lingua licor poffet tranſmuta
, quæ eftprinci- si ab igneſi eſſet illi propinquus : â fe autem
pium quo, & cacionem paciendi, & c. ipfonequitcalorem 10mediaterccipere ,quia
15 Sed contrahocarguitur:primo,nam aut calor ille produccrerur ab iplius forma
in caufis æquiuocis idem poreitefle in actu pernaturalem reſultantiam , vtproprietas illi
Virtuali Tecuadam formam ,fcilicereminen . tonnacuralis. Brölic tribuerurciusproductio
riorem , & in potentia ad formam inferiorem nonpiperi, fed generanci . Sicut gencranti,
neque enim illis repugnarcarentia formæ in aquam tribuitor reſultancia frigidicacis in
ferioris,& potentia adillam cum forma emi aqua:aut produceretur,vcaccidensextranců
nepriori:ergo ex meritis actus , & porentiæ per veram tranſmutationem , & hoc modo
nequit fieri productio caloris, nifi ab extrin
non -requiritur diſtinctio intor mouens , &
motum ,nil tantum in agento vniuoco ,quod fecoa gence :hoc enim eft, quod refugitna
mouctad productioncm formæ omnino ciuftura,darcnon viuentibusporcntiasinmedia
dem rationis. Confirmatur,nam piper, qui te ad ipforum transmutacioncm ordinatas.
eft virtualiter calidus, ſicurtalefacit lingua, Siue quia ſunt in actu formali: fiue quia ſunt
cui aplicatur ; ita etiam poteſt calefaccre fo in a &tu virtuali eminentioris formæ : ex quo
ipſum , vndeeciam aplicarus linguæ ,iam cali oritur,quodnon fint in potentia ad luceptio
da mutuoab'illa recipit calorem, quem ipfe nem talis 'fornæ connaturalem , qualis cilet
illi impreferac: crgo inmediare poruiffet in illa quä fieret ab corum nacuralibus poren
fe ipfo cauſare calorem eundem . Reſponde tijs.Secundo arguitur , dantur poréniæ fimul
tur ad hoc argumentum , quod ne duin in actiuæ , & reccpriux reſpectu corundemac
vniuocis, verum eciam in æquiuocis agentis tuum in manentium , verbi gratia, intellectus
busrepagner , idem effemouens , & motum & voluntas:ergo in illis idem omnino eit mo
oxmeritisa geous, & pafsi, actus & poren- Liens & motum.Confequentia pátet, quia in
. .
tiæ , quia licur actus formæ talis, verbigratia, tellectus cft principium attiuumimcellcctio
caloris excludit å calido formaliter poten . nis,& rccepriuum ciuidem . Similiter volun
tiam ad fufcipiendum calorem à feipfo ,ita tas fecundum fe cotam elt ratio eliciendi vo
aétus formæ emiventer præhåbentis calo- litionem ,& fecundum fe tocan eft ratio reci
rem remouetpotentiamad ſuſcipiendum ca picndi illam :crgo , timuifecundum idemelt
lorem àteipſo. Etenim ,aur connaturaliter, moucas, & mora. Confirmatory nam voluns
aut violenter, & præter naturam ſuam debet tas, & fireſpecta ele &tionis!mediorum non
alliüselle Toſceptiuum :neutro modo ,nó vio ſitipfa fola ratio agenditcamen reſpectu vo
Jenter,& præter naturam ,quiaomnisviolen litionis finis eft ipfa ſola ratio agendi , cum
fa toutatio debetprouenre ab extrinfeco ,paf illa volitio â fola voluntate actiusphylice,&
libere
 In Uniuerfani Ariflot,Metsaph. 388
libere quoad exercitium procedat.Et fimul & paſsi: iltzeaim relaciones ſeconda idene
eſt ratio illam.recipiendi:crgo ſaljem relpo- queunt in coden ſubicctoſundari ,vidiéton
cu talis volicionis eft fecüdum idem mouens elt:ergo afsignanda eft in volūtace racioacti
& mota. Ad hoc argumentum quantum acci- uidiftincta ab eo.quod recipig velaluencurca
necad potcntiam mtelle &tiuam refpondetår liū rationam diftin &ta,ac debita fnodanenta
facile , quod ratio agendi in illa diſtinguicur Secundomododefficio,quia fupponicapec.
â ratione recipiendirealicor ,ficut includens henſioneni obiecti effective cócurrererad ag .
ab incluſo : ellenim ratio :agendinon folus tūvoluncacis: quod ramen authores tercijmo
intellectus , fed intellectusactuacus ſpecie- dino admituor&merito, quia aprehendios
bus folum :vel fimulfpeciebus,& habicibus. tum cocarcitpeemodao códirianispropone
Racio aurcm recipiendi eft folus intellectus tis obie & i,quod probaturmultisracionibus,
in quo omnesintellectiones inmediate reci. primo quia D.Tho.l.p.4.27.0114.co diflia
piuntur; & in hoc conacnic Soarez ;nobiſcñ. gucas voluncare ab intelle& u ,aicillä сóftraui
Sed quodatcinet ad voluptatem criplex et in acta primo perintrinfeca inclinatione, &
modusdicendi, primus alt ipfiusSuarezaſſe non indigere aliquo extrinſeco licucindiges
reneis:voluncacé ſecandū idem effemouen , intellectus, qui per limiliatdıné oblcctsextra
IGM,& moráiņ mäleis actibus: Secundus eft trihſecicólicantur in adupriaro , & q.824
Sonzinacisin hoc9.9.17.allercatis quodctia ait voluptasēmoueria bono'aprchenſo, VE2
involuntate rario agendi diftinguiçurara. fige & 1.2.go9warır:dicitmoueriabono apre
sioncpatiédi,licurincludehsabisclafosgaia henlogyta principio formaliextrinfecogards
Taciq agendi ett voluntascum aprehenfionc veab obietto ,igitur in lentéria Doctores.Cam
obiecti actiuc eriä concurrente ad dlicion . & inulláefficienciāļabecbonum aprehéfuma
çikvolitionis. Eundem módîdicendifequi refpe& u volnīcarisquarefalfo aFonſadetta
tur Caiecanus,1.p.9:27.118.4. & 9.8martin & tur pro ciasſenrécia.Secüdo , quia aliquando
1.a.qualled ,art.3. & .9.22.104.2 Conrrad.riz. mouetur volūcasabono aparenti , quod non
99.art.t.Medinaibid . doba 2.conckl.2.Dus exifticaparte rei,velabéteracionis aprehela
randusia 2.diftin.24.9.2.GregoriasGabrid , fub ratione boni; fed quödnó exilfitrealhet
& DionibusCiftercienfis in 25adilfináta son quitetre & iue cauſare cergalneqz valeodicos
teggiarü quibus Fonſeca ſubſcribicjihiceab . re quod cūccaulaliias cheativa coucníkobida
4.9.61ect 2.Tertiusmodus&tumveritati, &to aprçheló,nó racione ſuislod rarioneapra
kum fancta Doctoriconforiniar eſt, quod sa henfionis:ná auta præhendio.cocurreceffudi
stioageodlin voluptate reſpectu actuum cir- ue vrinſtrumentu volata crs,ärt vecaulapran
camediązek ipfa voluntas, vtaduarapervo cipalis,fed acucrüpocelldici,nóprimi,quia
licionem finis , & rario paciendieltfolavolū . tuncapræhenlo elferiaferioris natusæ & c6
tas.Refpeétu vero actoscirca finem non no dicionis, quá voloniascuideferuit,vt infiru
uce,fedmouerura Deo in fenfu inferius ex- mēcūino iecundú, quia aliàsamor charitatis
plicando Hicnodesel proculdubio Docio regulacusapræhentione obfcura in via, & re
His fancti in locisprealegacis,nempein siziq gulacuscognitioncclara in pacriadiĦorrent
9. & z.ad primum , & quæli.6.de malo arc.i.& fpecic liquidedifferrent tagok etfeétusdao.
3.contra gentes,cap.89.quem ſequuntur Ca tāprincipiorüefficientit kpecie diftantiora
preol,in 2.diftin.25.quæft.t.art.3. & Ægidius quod tamdo eft tallum :ergo Terrio,na Paula
in codem 2.diftin . 25.quæitas.Forcaria.cont. cópletz , & incegræ racioniagendinequit fie
genres,cap.44.fauetCaiecanus,q.9.prealic . rialterius adicio:led volūtas actuatapercha
garagarti. St probatur primo, impugnando ricarév.g.eftintegrú ,& cóplerü principiüs
alios duos priorgsmodos dicundt.Primusná pro vitalitatecnim ſufficic volütas,& pro ta
que defficic,quia interagens, & paßions,no ti vicalitate,& a&tioncylcilicet
t fa permaturas
uens, s &morumetiam
c t i t refpeétuamotus, c t qui
i o eft dilateuſrtaclhiatraisces coraetiguirtur Vitalirase, & c ( u
u
act per f e e i
deb dar ali diſt q u i n rpea pernat psrqæuhiaab in völőcar ,vt fic
t c r . i t o
i s
lis ip abſoluf anteactee
o t
d ê
r
c s
ad relation diftin* a & uata.Qaus a r
e t a l ias cintier odegenerecccuaru
fal : erg & in volü debe dası calis tjua ( æ yolūc moue r inrefle , & nouer
d
Etio ,vt fedcuümdum aliquid fic puruimncipiua s , ab illo, fcilicaecc ingenere causpęheifxfcientis ,qở
& fecun aliud fic panftsaite ſuç actioni . . ramé reenpsu.gHnac vere Pehiloſo :ergo & all
n sit
Et câ no pof u
in vol s in
dari cali difl d ra tece on r
vtr D. Th .in art ti ou ic
@ iq ,yt alia Giç parsmouens ,& alia fit parmioprcalogato , q,821 ad probandū volütatē a boi.
ta ficut daturin viucntibus, debetdari diſtin *no apresepſo,ſolá veafioemoueri.Quinto :
étio formæ ſeu rationis agēdi,& illius in quo nā reípe& u acuscliacitatis, in via nöquiter?
talismotio recipitur. Cöfirmatur,quia alias fe &tiue principaliteraciys llide concurrerea
11ő pollet.voluosas fundare relationé agentis aut obie &tü per illa aprehélü :ergoidēdiceda
(
 Libri noniOuaft. Til.Artic.II.
s
elde alijs.Antecedenspatet,quiaa&us fidei, pondetur exillis teftimonij ,folum conuinci
us étü ritas
ie ,quodenve funt,
& ei à obyiacoreminusperfe&ta
héfa
aveapre aprehenfonem , ſeu obiectum veaprchen
primquãdile.
, Cum concurrere,vt exemplar , ve cauſa fora
atocharitatis, & bonitas diuioafecüdum ſe, malis extrinſeca menfurans, & vefinalisfina
quæ eftobie& um charitatis,cauſa autem effe lizans, qua vcfic eftmouensnonmota.Adfe
Etigaprincipalis debet eflonobilrorſaocffe . cundüquodmotio imperijpoteſt conlidera
Au,autfalte éque nobilis.cum illo:crgo nuo tidupliciter, primo modo ve al propofitio,
llo pacto aprehenfio aftratio agendipoten- & aprehenfioobiecti,(fi fortevtrumq;prese
tiæ aperitiuæ ,qua propter dicendum eftiux tercaden actio intellectus ſcilicet impera
fa o
tacertian
prch
eomodūdicend
a ine
ivoluptare
afniqou
nãe m aab
uſaobie , we &ic proponere,quod
enet e x arte puro
biec onic
tialiterfehabere)
n t
or a
nfeca,w bfapre&hetn
to a a c f & l t ſ ecipo ,& t
t i oti
cur ,
mali extri ', a vero can : curri ;vt cond obiec , & finis ;vchụ :
guañaconditione aplicanteproposente; & que dictum est,mouetq;voluntatem quoad
nečeHafiorequifica noueri,fedasihilominus, fpecificationem actus.Secundomodo,veim
quia rcfpe& u yalicionum mediorgnponch perans volunicari Hitc,& nunc operis feg elle
folawoluntasrabio agendi, fedvolütasiadtul ttionis cxequutionem , & fic moueceam effe
gaporyalicionem finis, proptsecanon ſaludo étiud.& tantum quoad actusexercicium ;quia
stur , quod idemiſecundum candeta rationem hacmocione mouer intellectus nodum volü
ditmouens & motum Fundamencis-autéqui.
VI
ARE tatem ſed cæteras potencias, ve mopus avolü
idicendi(jas Cenrentias;& adon sarauius
loquia veliceſt practicus: & propterea de
primo ad vltimü voluntaseftprināmouens
ci de bijs,difputare, obįtacitamefäriäfaciam : quoad exercitium , & hunc fecunda modum
ad fundamentum enim primi modidicendi, mocionis effectivæ quoad exercitium ,none
quia nullüaliud eft,quá.quod aprehenfiono gamus intellectuipra@ ico refpe & u volunta
concurric effectiue ad volicionē, & voliniofi cis, & aliarūpotenciarü .Ad tencia-refp quod
aisnonſemper præfupponacurad actum.yo voluntas, vedetornvinceurquoadactusſpoci
Jyotatis nullaq;catio'agendi teltet, nifi fola ficationem non indigerprincipioderermină
agcadiv & accipie to,acmouence effectiucſedrãsumprincipio
voluntasilla fala eritratio
difaltem refpectu volitionis non præluppo determinante formaliterextrinboe, quiafpic
smepitis amorem finis;dicccur in folutione con cificare, &determinare (pociē attus proprie
firmacionis:puncautédicamusad argumenim loquendo,nifi terminisabutartitspo effecti
ta fecundi irodi,quorum primoúmdelunsitut piled formalış principijeli.Ad quartâ Or
expeftimonijs,philofophi, acfanaiDotto . adus primoprimi a Cola propenlione natura
tis:Philofophusnanq; tertio de anima textu li volütatis circa bonū aprehenlunydecdum
35wait, quod appeubila in animaeſtmouens delsberatū alliciuntur, quodamplius ex folu
nogmotú mouensaatem eft de gençrceffi- tione cófirmationis patebre.Ad quæſtionevo
sicpris; & favecD.Tho.1.2.9.0.ar.to.qui ait reſpödcanus, & Gmulfundameinprimi mo
quod voluntasmoueturab intellectus quoad didicendi eneruemusvariosmodosdicendi
Specificacionem ,&chpiq«27.ar.3.adtertium oppörret breuiter recenſerezlongtorëhwia's
ait: quod verbum labftãtiale,fcilicer,dioinú negotij diſcuſionem in qualug. 6. 2.vbinec
eſtprincipiumamoris actiuum ,& cum lubr- diſputariodeprimomoru voluntatis, circa ti
tantiæ rario non vacict genus caufæ ,videtur nem habetpropriam ſedem ,referuantcs.
idem fenalcdequoliberconcepcu.Secundo 16 Primus igiturmodus drcendieftCapr.
arguitur ex codicionc intellectus,quinouce" in 2,di24.q.4.are3.ad argumy.cót. so& d.25093 diVarijmo
volürarem per imperium quod eft actuspea 1.a.3.ad arg .Henr. & sco.côtraprimã,allere dicen
&ticus,fed talismotigeſ effectiua :ergo.Ter : tis ,quod primºmola yolūcatis a lolo Deopro di de pri
mo mutu
zio,ex indiferentiaipliusvolütatisquž velic ducitur effective in volītura , tācū ad illapal polunta
cft principiúcomune, & indiferensad plu . Gueſehabcncelicuclapisrefpcétu morusde
tes acusaciã diuerfos fpecie : vcergomagisorſum'fantū palsiue lehaber.Vndo iuxta hác tis.

hunca@ u talis fpecici elliciaealiquod aliud fentenţiáramo agendiillüactü oltDeus, & ra

principiū debet à fociari voluntad . & nó cft tio patiendi ett voluncas,ac proitidealiud eft
aliud nifi aprehenGo:ergo . Quartò , exa& i- mouens, & aliud moca.lluicfenrenciæ fauéc
busprmio primis; quiavoluntate ſimulcum Vega,lib.6. Cõc.Trid.c.8idicens oninē'mo
nativia, ſeu ab obiecto cognico effective pro tū no deliberarā ,quidicirurgruno primus ef
ducuntur.quia cum lincnaturales, Redeceffa * feeffectiue a lolo Dco Secüdus cl Marfil.in
rij,eorum neceſsitas non aliuade proucaire 2.0.16.Ar »3 allerenris rolã cognitione obiceti
porell nilex eficacia obiecticogniti : ergo eſſe principiü cfficiens a quo producütur ia
adem dicendum eftde liberis.Ad primumres volürare illä valitiones primariæ & natura
Ics
 In vniuerſam Ariftor. Metapb. 386
íes,quibus fubito tãgicur ipfavolūcas. Tertius quâ in primoa & u qui el volitio fois ; Te moc
eft Ferrara 3, cor.gent.c.89.9.40 euidentiäbuins uct:ergonó elt admitenda illa exceptio Secả
rationis,principiū effuctiuü quod illiusprimæ do quia tene D. Tho. ibid.q:14 ar.2.cöfilij ,&
volitiopiseffe Dcūzprincipia vero,quo,offee deliberario tâcü ſunt de hijs quæ verfantur cir
aigữ mediáre quo Deusproducitillā, effe ip- ca media ,quod li aliquádo eftde finezloc con
fam voluntate, quo pacto principiü proximīí, tingit quädo finiseltproxlinus, & accipitur
and mediante quogenerans producit natura- ve mediúad vlteriorê fivé: ergonunqua rii pri
lé motu in corporeigraui,autleuieft ipfa gra- má volitione finis,vtfinitelt ,cadit confiliu ;&
wiras;autlewicas; & iuxcabancfententia eciam deliberatio.Quärequineusimõdus dicendi, &
faluatur diſtinctio inter mouens, & motâ,quia veriçacijac fanćto Doada inloco preallegato
voluntas fe habebinillo a&tu vomora,& gene quält.9. cóformisjällerit, voluntate in primo
rans népeDeusvcmouens principale. Quare actu qui eft finišamor,que comunis,& vniuer
tusel P,atris forc& Ciftertienfis, in riz.dilps falis,quéhomo propanit tibi plöreguendain 1
14 Ję & .2.9.hijsergo, aſſerentisprimtacta alia principio fax vile,Gue particulacis à quoinci
quandoglicecpor accidens,cadere:ſubconſilio pit quodlibecnegociú , nofknouere,fed mom
& deliberationespropterea , quod contingirfis Qeri âDeo: licectalisaćtus'efectiuephylice,vc
nis -bonitate imperfecte â nobis pro hoc itatu : potè viralıs;& volütarrústa voluntate egredia
cognoſci,& fic conringit illacadere: ſub dubi tur. Hunc fequunturdiſcipulfan &ti Docto
tatione,confilio , & c.Ec cunc valūtas fe mouet authore ini:loco præallegaco ,Caiete
invircute alterius actus:qug deliberác ad finis Cooriad & Med .dubii quibus fubfcribücFo
volitionë,quæ tunc peraccidens pon eft actus fec.hîc,c.2.4.spectáž.Vazq.f2.diſp: 38.capi Prefeier
peimus : diperfe & exproprijs meriți's volitio, & no nullis adie& ionibus implicentloa ten tur Cai?
finisertactus primus,prçuenieos omnedelibe téptia, quaracenſura in alta lochi teſorulmus: taus da
ratione: 86 quandoadeft perfecta cognicio fie re tamen ipſaidé atq; Caiet:CfrradlacMedes cens illa
Dis defactoeſt primus actus.præueniens contia fentiunt, duobus tamen hidan id explicatur , aplicati
liū ,& deliberationé , & cuncvolütas in illo na primo veřin primavolitione finis diftinguam * #ca Solo
fe inouet,fed mouetur à Dea Sedomnes ini rationéaplicationis,qua volütas aplicacut & Deo effe,
modi dicendi defficiunt âveritatesprimus qui ratione integticolenlus;quofuppolito ,
dé, quia primus a&us volútatis eft volūcarius , quida'iuniörés Thomiflæ , quod refpectu pri liter .
Vitaliszfpontaneus, & aliquando liber quoad mævolitionis;vt eft integertófenfus,volun
cxeçčitibi,ao proinde capaxmeriti, & demeri- tas fe mouer:& rațio agendino el ſolavolun
ti:ergo procedit active à voluntate . Tum etiã tas,ſed volütas vractuaca perillā voliciónē, vd
qura voluncas; Vt natura habet principrū effio, aplicatio eft;quž vtficpræcedit ſeipfam in ra
ciensſuora motuü naturaliu : quodenim alijs troue conſenfusias reſpectuillius vc aplicacio
moubus naturalibusnön defait;volárati vópo eſtà folo Deo mouerur.Poteft hæcfentehniä
tênacurali minine de'elle pocuit. Tum quia fuaderi primo, quia quiliberáčtus volūcaris eft
exemplu defficit:grauibus enim , & leuibus de fimul cófenfus, & aplicatio :& Deus prius na ,
ncgät virtutê activā ſuorū mocuü, qua nos arti tura nos aplicar ; quâ nosmetipfos apycenius
Culo ſaquénti oltendemus illis conueaire.Se ad volen
apli cati & noftri vor
dî,one caulac prima
cundus etiã defficio propter calderationes,&
quia cã primus actuscircafine fit liber quoad' busgraciæ operátis,sta viderur eſſedicendum ,
exerciciū , &c meritorius,vel denieritorius : in quia primavolio, quavölītas incipitàmaloco
voluntate , vt in principiū proxime agonsde ucrti un bonú vraplicatio ;eſ à Deo , & vc con
bet reduci, & nó in folâ cogni cionē .T quia fenfus eft à nobis, vnde & vclic eft actus liber,
um
cognitio vt oftenlumeft , quatenus eltmesa oto Bi laudabilisiergo.Secüdo quia hac diftinctio
biect: aprehendio ſeu propofitio ,nulla involü ne videtur feciſſe Pau.c.7. ad Ro. vbiloquens
caré haber cócurfum effection . Tertiusdefficit ; de mocibus volfitatis prino primis licaic: No
quiafi volūtas eft principiū ,quo ,proximūacat enim quod volo bonü boc facio,fed quod nollo malis
tiuâ , & aliàs eſt virtus,& potentia animæ feu hocjago,fi autë quod nollo
hominis , in homine , vtprincipiú quoddebet ſed quod habitatinmepeccátä с o quaſi dicerer;
quod licet ifti miocus liocab homine eliciti, tam
reduci talis yolitio ; vode abſolute homo eft,
quidicitur velle finé& bonü in comu ;ficui' méilli nõtribuütur ,fed peccato habitátı in ho
ni
eria motus lapidis ,quiaa &tiue proceditâ graui minc ,aquo velutihoino aplıcarur, &c 10clina
tate ,veâ principio ,quo, proximto ,ágrauiipſo tur ad hosmotus : crgo idé dicendü eft de alijs
procedit,vtå principio ,quod, liceo nó princi- mocibusprimis ,voluntaris . Sed quia difficile
pali . Quartusdeniq ;defticic à vericareiprimo, eft diſtinguere rationem cõlenfus ,& aplıca .
quia D.Tho.abfolure in 1.2.9.9.2.3.dicit vo- tionis,in cadê volitione , cũ illa precedétia alig
lunrare nó femouere in prinio actu,&ćcũnega nara quod proutaplicacio ,Gtprior feipfa, &
tio fic malignantis naturæ ; fic fenfus quod nu a velusi caufàluiin catione cófenfus: & alias Di
Tho .
.

386 LibrinoniQejf.III. Artic.III.

Thom. abſolute negatyolãtatein primo actu ter partē perfemouenté , & mockeciâ in entis
fe mouere, & viçölenſus ell primusaćłusspro busnaturalibus ,ac proindeminas requiri in
ptereaaliorüplacct ſolutio quidicunt yolūta voluntate diſtinctionem incer rationem ago
té no fe mouere moraliter in illo primoacta, diphylices & rationcm patiendi'. Sed facile
quo vel valtfinem incomuni, vel quo incipic relpõdetur ex diétis, quodexcitatio quaDeus
quod libet negoció inparticularizhợcolt;quia voluntaté aplicat,& cxcitatag finisvolitione ,
nó lèmouer vragensmorale,decujusratione nöfolumeftpermodum finismobičetij fed
eſt veliç.quod fe moueat ex præconcepto ali, ecjā permodü efficiencis,imprimido iliiquá...
quofine,quod ch principiü mouçndi in mos dā motioné,fivequalitate tralleante, quæ vous
salibus, ficur apimaeft primüprincipiū agcar luntati impreffa aplicar illa permodumactas:
diin vigentibus.Nihilominusmouer ſe,phyli primi advolitionc finisjunde non fola volunur
cexequia illeetusvitalitcr , & libere phyfice Laseltratio agendi, phylico, fadølubeft tante
egreditur à voļūçatç in genere caufæphylice motionis& aplicationi;quæ exparte aétus prin
principalis.Qujargamen quádovolýtas eragva au & rationes agendiicreues & cãratiorboe
Juti quieſcens abgmajamore figis & incipit piendi Gitfolavolūcas y plannrotinguitur qu'op
vellemagis huncguäillü linię,ommouecurpe Dncto racıo agardi,adhucrulpettu primii altuisen
cile à ſe ipfa,pall ex aliquo Przuio affectu ad voluncacissiditinguicur roulitur á facionepa*
fine,fèd ab aliquo extrinfeco excitáte ,fiue ſe tiendi, ficut includonsabincluio.Ex quo paret
Lenſus excerior,què phátalia, fi4imaginatio , ad cõfirmacionem . Vicimuri argumenta dele
time tāstemipfadiuina prouideguasquæ bona mitorexmocibus illis naturalibus quibus ele
Sms velmala fortunaab effe&tu folet nuncupari,ad mcora abſq;runr partis moueatisy & moræ diftin
et
en qua pertin volun rarem huma na hic & aune Gtionc adqui ſua loca nacuralia , in quibus
s oné
ad.cali ,vel cali figis voliti :fiueperfe , in cameo vident urfe mouera, quia nultū adela
ns
mediacs,fiueper aliudcreacu paae excitá . gensproximumty'c uirales mocusatribuatur,de
re.,& hic parum ab extrinfeco excitatur: idea 2de argumcotūtic demotu cordis animaliares
Patio mouendi in illo actu no eftfola volūtas, quibuscor fecundâ ſe totimouet;& mouetura
fed voluntascum illo extrinfeco excirāte ;ac Sed ad huius exaQa declaratione duo lequel
proindemotuexcitstiyo nôle,mouctega phy, tøs acsiculisindiſputationem vocanture
dicc;benecamen niøtu determinatiuo , & hæc
ellmępsſanctiDoctoris,d Caice: vbilup .& q.
Har 2 & Coorrad .acMod.declarata,quod ARTICVLVS III.
patet quia D ,Tn.adducit celtimonium Phylo
fophicx7.Ethie ad Eudemum ,c.i8.&lib.2. Angrauid,olenta in fais naturalis
magnorum monalium ,c.8.aferengis,volantate
in primis moribusmoueriab aliquo inſtinctu, bus motibusgaijeipfis moueantur?
exteriorismoyenris.Tumecia , quiaprædicti
Thamılæ dicunt;:& vero,has actusefle vita- Nhoc arciculo quacuor verfantor ſenceri Varia de
les,& voluntarios,ac liberos quoad exercitiū , tiæ duæ cxrreme,& aliæ duæ mediæ quis. motu gr«
licecrodel,beraros deffcctu præuijcölilij , & rī prima affirmat,a leiptis moueri,taguá,minns e
affe & as ad fine:ergo fentiuneilloselıcıcff.cti a caulis principalibus proximusluimoius quä lentäpla
uephylice principaliter à voluntaro, & alias fequuu fuere Scor.in z.d.z.q.10.Grcg. ,6.9. citas
dicuntnö debere tribui voluntati,fed Dcozer- 1. & Maior,d.14.9.6 . quibuslubfcripferolam-,
go fentiunc illostribuendosette Deo,vtexci, dymus8.phi.q.12.Alber.deSaxonia,9.6 .Nina
táci morali,& nó voluncaci, quia nó fe mouct phus & Buridanus in comentariisciuidé libra
moraliter,hoceft,impellendo fcexpræaio af c.4. Achilimus,lib.3.de elementis, q.2. Abulen
faétu,& exfine præcepto. dis-luper Marh.c.22.9.224.Pererius lib.7.phia
17 Si auté roges'quo pacto voluntas ſe mo. cap. 16. Vallolius in cõrrouerlia 18. & 42.ad Ti
det phylice refpectu illiusprimiacius Liquidē rbnes, &Gabriel Vazq. 1.2.9.6. inannotation
cóſiderado phyâcü influxū , ipla fola el ratio me art.x.dicir quod grauia & Icuia habētprior
igédi, & ipla folaeft ratio paciendi,& ficlicer cipium principale effectiuum fuimorus , ac
reipeaumorionis moralis per deliberatione proinde moueri à ſo , acque Candlun Doctor
qua eſt propria agentisliberi ſalmemusdiſa rém ,autphylofophum oppofitum vello ., led
Aamellsex parte rationem mouendi, à ratio . tantum quodnoo To mondani,cum cognition
pe patiédi, quia ratio mouendi elt volütasca no finis, quia hrc eſt proprius moduscognof
estrinſeco excitariuo ,& ratio patiādieſ ſola centium . Secundaaflcricilla moueri omnino
volūcas,camexeſpedu phyſicæ motionis,ipfa ab extrinfeco luca trahenre,fiue ämpellentes
fola cft ratio mouendi, & sacio paciendı. Ad quam fequuri ſunt quidam antiqui relati a Rio
hoc refpódet Vazq.cal.verü effe intencū argu chardo in 2. diltinction.14. artic . 2. quæilion .
Dienti,quia nõrequiritur(aic ille)difiinctio in 4.& Zimara libr.z.deanima ad fexcurn 24.Co
quod
 thers
.

Dus vniuerfam Ariftor.Metapha 387

quod hij putabaneyin locisnaturalibuseffe
vim atractiuāls à qua per modū atractionis
Naturalia corpora mouerentur : ane eciam
in locis extrañeiš cíle vim expnlluamper
quam per modã expullonis cijceretur , &
ad fua loca naturalia impelleretur. Tertia
alarmat so efle hijs corporibus refpectu
Daruraliū miocna principio dütaxat paſsia
UU , 2010D0 C110 $ T2105 21000Sireis n CL1
rales,adion vero omnibus modis extra illa
exiftere,fcilicet,in generáte. Ita Magiſter
o per le mota uvrin fuperioribus docuies
fedin nonvivencibusnequithxc par
fibi ditindio reperiri ctrin enim fntinari
réta,funt homogeneatac proinde parcia
ens gaudenocioſ derationis: ergo nequeue
à feiplismouerin
Dico fecundo,mouentur in animatain
huiuſmodimatiralibusmöcibus à generän
eyhac concholio itatoitur aduerfus auto
Fes lecunde opinionis,& probaturprimo:
naos refcD.Thoma 1.p.0,18 art.1.ad fem :

Soto lib.z.pli.q.1. & lib.8.9.5.in ſolucione cundum focusgrauis,fiuelewis eit nacu .

Adı.& Betreidegen.c.4 9.10.dr.2.Quar rala complementum naturæ iplius, vnde
ta omniü recapefiimaeit fenretia,afferens non e
9000motibus
naturalibus , ni

ocur
gravia& leasa a luis generantibus ad lock "quando ſunt extra naturalem fuam diſpo .
naturaliamoueri, nihilominus'un efTe eis dicionem :quam habene in fùis naturalibus
principiaactiua,velutiinitrumétalia ,tum licis,fed adgénéranspertineceribuere naa
quietis,cū naturalis illiusreſulcántiæ , que ruram reigenitæ , & eius complementum :
fit per inotūlhxcproculdubio eft fentēria ergo.Minorpatect qura generancis munus
Arift.115.8.phi.tex.17.19. & 33.& lib.5.tex ettproducere rom cum debita perfeâion
18.argue lib.z.de cælo ,6.2.18 $69. & lib.de negarqus complemento),eiufdem enimelt
moru animaliuc.z .Comenratioris ibidem dare forma111;& confequentia ad formam ,
qnkanaplexifunt Alb;8.phi.tract.2.C.4. & ynde nifi impediaour actio gonerantis , va
D - rhin eiſde locis, & 1.p.9-28.art.1. & 1. trumque tribuit & formam, & formecom
2.9.6.ar.ti & liol.cotra gér.C.97.Caiet.Co plementum : ergo licuenatura corporis
tad. & Ferrar.ja ſuis ad præfata loca, Com grauis efta generanteica quiesin loco'na
mentarijs:quibus ſubſcribunt færeoinnes terali,quæ eft eias.complementum , & con
iuniores,prçcipod Suarez 1.to.meth.diſp . fequenter adeptio , fiue reſultantia illius
18.ſect.7.Fóleca in hoc 9.6.1:9 solett.4:& quæ fir permotum naturaleni debet cries
lib.5.cap.4.9.2. ſector.Conimbricentes 8. buigeneranti. Secundo nan motuslive
philic.C.4.9.1. & ibidé Tolerus,proculus operatio , fiue perfe &tio que incipítcuin
declaratione fequétcs ftatuere placee affer elle rei ,debet iribuiaucori, à quo ralisres
ciones. habet effe hac enimratione probar Santa
18 Refpódeo dicedūr.grauia & levia, Aus Do & ori.par.quæft.6ztkos.primam
Gius quæcúq; mixta,aut fimplicia corpora , Angelioperacionem fóre Deo attribuen
in illis moribus quibus ad fua loca natura dam : ac proinde illam non potuiffe effe
Jia teruror,no moueri a fe :hec atlercio ita- peccaminofim ,quia incipitcum effe, ip
tuitur aduerfus aurores primę opinionis & fius Angeli : & eodem modo rribuimotum
probatur l.quia ett exprella fencēcia philo ignis furfum , eius generanti - cum igitur
fophi, ac S.Doctorisin locis citats, funt ; cum efie corporisgraui's aúcquies nacura
đestetic expreliaPlator is lib.la.celegibus lis,autmous ad illam debeacincipere,dea
& inphüdro vbi tichaner: ariforinfecuseft bec'tribui generanci : illa quidem vt perfe
moteri,id in animatz eſt:cuivero intrinſecus fi Gioipſius grauis, hic vero vt naturalisre .
biex feanimată :Secüdo quia moueri à fetā fulcantia & adepcio quictis. Tertio : nam
quá à principali, & incriufoca caufà,eltper grauia & leuia mouencurab extrinfsco , fi
fectio propria viuentümer quá â nő video quidem nonmouentur à feipfis ve a prin
tibus difcriannaocar:vnde comuni modo cipali & intrinfeca caufa fed non mouen
loquediilla corporain animaca ,qu'a conti tur á loco extraneo per modum expul.
nuo nota agitantur,cuius poncipiū voli fionis, neque à loco naturaliper modun
gøsignoratyviua nudi cupancur:vt aquavi" atračtionis : ergomucntur à generativa
mig . & argentum viuum appellamus , in te. Conſequentia parerà ſufficienti diuin
quibus continuusac perennis cernicur mo fione, & probatur minor, quodnon å lo .
tus,fed propria perfectio viuentiü nequit co extraneo':quia aliàs mocus ifti grauium ,
inanimacracribui:ergo nequeunt å ſe ipa & leuit ,nó eflenenzurales,ſed violéri, fie
distanqua abintrinſica & principali caufa récenim ab excrinſeco ,pallo nocoférente
moueri.Tertio :na in omni eo quod à le tā vim ,quod camea verirare alienâ proculdu
quá à præcipua ,& proximacaufa mouetur bio elt, & licèt demus paffum in illo moru
debeediftinguipars perle primomouens conferrevim ſolū id effet per principium
Min palsia
 388 Librinoni Quaft.11).Artic.lll:
paſsiuum ,ficut cælum refpe& u fuimorus fa lapidisoacura,& eius naturalis grauitas
ferram refpe& u atrađionismagnetisvim dicendum eftabhis, proculdubioeffe& i.
confer
eus gr,adh no
uciornodus quo mo
t au ue dependere Sed concra arguit pri
. ur mo,
» & leuiam funt naturales, excelfimonijs philoſophi, in quibus infi
non enim folum racioneprincipij paſsioi, nuat elementa à feipſis moueri:quorû pri
fed etiá refpe& u principijactiui funtnatu mű habetur 2.phi.tex.z.vbi ait,in efſe ele
males vcftatim okendemus: ergo noest di- mencis principiaſe iplamouendi,eo quod
cédū fieri cales,mocusà locis exiraneis pec narurā habentquæ eft principiū motus&
modum expullonis,& eadem ratione con quietis,huic confonat fecúdû quod habeč
uincitur no prouenireà locis naruralibus, 1.de cælo rex.z. & 24. vbi afferit grauia &
permodū acredionis ficut àmagnece pro leuia habere in fe ipsisqual monienta ſuo
„uenit moeus ferri atracti. Dico tercio ; jom moruń & j.phiſ.texrorocafferitomne
grávia & leuiâ habentin feipas principiữ quod moueturabaliojaur pelli , aut erahi;,
quodämodo a&iuum ſui motus hæc affer- auc circumuolui , ſed moras grauium ,& is
cioftacuicur aduerſus aucäres terrix ſente uium ,no percinent ad has cres fpeciesmo
ciæ.Ec probatur primo: na ica dicic D. Th . eus,fcilicet pollus, cractus & vertiginis: er
9.5.de poten.art.5.ad 12. vbi hocaſsignat go fentic moueri à fe , & non ab excrinſeco
difcrimen incer in:orã coeli,& morāčieme mouente.Confirmatur:nă D.Tholizóq.6.
forī quodille eftnaturalis racione princi. ar.i.ait:grauia & leuia habere principium
pij palsiuidütaxat:hic eft etiá ratione prin sperinfecum ſui moons, & nihilominus nô
cipij a&tiuiquod in elt elementis.cui cólo moueri à fe,quia non habenc cognitionem
nacid quod habeci: .p.9.70.art.3 . in corp: Hinis ,in quo parificarilla plancis:ergo folü
8c ad 4.vbi alerje motū naturale cæli effe , volcnon moueri à le clementa cum cogni
nó nacura ,quiaalias eſfer cadrã ad vnā, li cione finis:ca quo tamen itae quod fe mor
cucelt morus elementorā :ſed ibinonegac ucane,ficut plantes fe mouenc: confonatid
elle à naturajve å principio paſsivo.cũhoc quod habet 3.cótra geoc.c.23 .& lib.4.com
aförmetin folutione ad 4.crgonegat mo- tra gent.c.vlt. & 12.9.36.art.z.in quibus lo
câ cæli eſſeâ naturavt â principio actino, cis aic mora naturalem elementorü efteå
& hocipfum aftiriat demoru clemento- forma, fed motusqui cft a formamobilis,
rī ,quod denegaemocui coleitis corporis, eit ab incrinſeco :ac proindemouer ſe mos
Secundo probatur : quia co modo & in.com bile in illo : ergo.Reipondetur ad hocargü
dem gencrequo aliquid cft caufa çaufe, elt mencūquod philoſofus in celtimonijs rem
caufa caufäciled fornia fobAacialis corpo cenfitis folüintendit noflrácercia conclu
risgrauis eft in genere efficientis perdima fionem nempemocū naturalem grauiâ &
nacionem ,caufa gravitation i qua caufarur , cuiū non eſſe omninò ab cxtrinleco prin
motus:ergo in codem gencre oft cauſa mo cipio attivo ſicuriſt mocus cçleftis,quiin
tus,fed Gicui refpectu grauitatis nonelta- corpore cælefti nulla actiuum principiū
gens principale abfoluce,per veram ,actio . intrinfecü fupponit. Ad confirmatione di
nem ,fed tantumelt aucmunus principala, co quod S.Do& or, ve patet ex contexeu,
vepoce gencranci ſubordinatum ,per quan quacuor difinguir genera mobilium vir
dam naturalem dimanationem cöcurrens tualicer,licèt explicite criūdumcaxac mea
ad fuas potentias & aacuralem morum ,aut tione faciat,alia nãqueait efle , que ab ex
veluti-inflrumencurn quodda nacuralege crinfcco omninò mouetur, quo pa&to mo
nerancis quatenus elt vircus illiusad pafsio üencurilla, quæ violencum mocü recipiúe,
num & naturaliū moraứrelultāriá :ica ref- vt lapis quando mouetur furfum ,alia vero
peau motus-& quietis nacuralis,podelta- quæ habent principiü intrinfecūſui motus
Etiuõ principiüprincipale perverá adiam a
nem,fedetactiu um minus principalvire per fe quæ mouetur cú cognitione finis:& alia
qux non habene finis cognition ,ex hijs
dimana , velinftru
tionem mentalis cus em
geneçantis. Tertio probatur: quia quando" aurēcolligit D. Tho.illa fe moucre perfe
Japis mouetur deorſum eft aliquis effe &tus aequx mouentſe cūcognitione finis,alia
actu inrerü n'acura, quiantea non erat, nē vero minime, dum autê fubditillud aduer
pè inocus,fed nequiceffe effectus actu in re bium ,perfe & d'denotapit non folum illa fe
rum natura,nifiadfit a&u aliqua caufa,vel mouere quæ habentfinis cognitionē , ſed
virtus proximeillä сaalaos effe & iuc:ergo hæc mouere ſe perfecte à fe ipfis:alia came
cum pro illo cunc iam non ad fic
non ad generaans
Ge gener ns
eſo quęfe mouentminus perfe &tè, velung
a & u ,neque aliud principium effc & iuum & platæ,cü quibus comunicant grauia & lec
quo proximedependcat mocusille,aja ipuia inhoc gefthabere principiü intrinfo
cummi
 3
In yniuerfam Ariſtor:Merapho
Güeciā a & iuü fai motus:diferuntcamen in
hoc quod nó habeneprincipii action prin
Sy palca quo fe moueat , & licet D.Tho.eis
nodenegauericexplicite priącipiū ſe10-
vediabfolure ,fed tā ū principii fe mouen
di cü cognirione līnis :tamen noinde fequi
furatribuintes principia fe mouendi pri
mo modo,fcilicetyabfque cognirione finis
neg ;coim prosabila argumenrü ex autori
Fale oagatiua defumiporeit. Ad reliquate
finovia refponderur caotüexillis couin-
cigravibus. & , leuibus in alle principiuin
actiuum ſui maotus,iuxta fenſum terriz co
clufionis .
Secüdo arguitur,aqua actiue ſe reducir
ad.priftina
lefaciuo fepar agenteca:
atur: 9012 talisabreduc
frigiditacé,quãdo io e !!
adeptio fibidebiex perfe & ionis, fed etiam
motus ad loch naturaleeft adeptioingra:
31 fibi debitæ perfectionis,ergo pari modo
mouer ſegraue in cali moru . Cofrmatur:
na quies nacuralis in centro tranfacto mo .
cu acribuitus lapidi,vereenip lapis a ſeip-
fo quieſcit, de taméett perfectio naturalis:
ergo hoc ponobſtat quominus morus ad
quietem tribuacur eriāi pti lapídı.Rcfpóde
tur adargument ūcũ Caielai.p.9.54.31-36
circa finem ,& Soto 2.philivetl usfine
eft-
20 prilor
recuperationc a dis nollusimpulſus generacurin lapide:er
ráse in eítilli virtusper quâ feciulu impe
dimento ad conacuralem perfeâionem le
reducar : de virtute aateiſta ait Suarez vbi
fup . & Eólica hic 4.0.fect.i. efeipfam for
mãfubdātialem à qnæ , quzcuiaoinnifrigi
dicure deilieutzporelt illā recuperare per
nacuralem ryſuitā iā : fed Caict.cuimagis
allenriendo puro aichaud quaqıā , pollea
quā ab omnimoda frigiditatis priua:ione
pernaturalem refulsā lā vindicari:K :d fem
per forma aqoz aliqué frigidicatis gradū re
tinera , que adfui,pariccafiruationem , &
proptercâ huiufmodi dinimurā frigidita .
tem elle virtutem generatis , perqudaqua
inogrado & perfectionem frigidi-
ad priftIpiraterelor
nacis
ab
uicas eft virtus generācismedia 992.graue
ad nacuraiem quiere porducir, Cemoro ime
pedimento. Cuius rationes funt illæ quie à
nobis pro prima & fecüda cóclulione facte
funt cu enim partes aquæ calidæ fintæque
frigidæ & æque calidę,nequitſaluari diitin
Ctio partis per fe mouencissac perfe more
vt aqua feipsâ mouere poſsit.Rurfus hanc
perfectionein mouendi fe propter partiū
athero gencicatem diximus eile vigencia cucenim in proiectis imprimitor impul.
n
propra : & alias cũ frigiditasi tali gradu, Lissà proijcicnte in quo perfeuerat vigtos
it conacuralis aquæperfectio ad ciusdebio proijcicntispica in grauibus & legibus im .
389
tã cofesuationent requifi 4 ,equiturin re
ductione vfq49ad.il agradi , no a ſe ſeda
generáce cuiusefteffcctus,debiram ac con
flaturalem tribuéte perfectionem :aquam
reuocari.
Tercio arguiturli morosgrauit ,v.g. la
pidis,ellega generāte,clier permodum im
pulfus:goeransepim no moueret lapidem
illñin ciuslocüimpellendo,fed hocropo
reft dici: ergo ncque illud ex quo fequitur,
Sequela pacet:quia odinis motus qui eſt ab
extrinſeco, dono eftpermodū atractionis,
vel circūvolucionis,eit per modum impul
aute probacurmultiplicitcr, pri ,
mo quia ellermotus violençosficucmotus
proiectorü nullatenuſque abiſtius generis
motu diſcriminarečur:fecüdo quia nulluş
impollusimprimieur lapidià generáce,im
pellensenim lalce in principio mocus de
beceffe præfensformaliter, yıphilico con
tadtu proiecti cagatagenerās aatem in prin
cipio mocuslapidis,lepe fæpius:nó adelt,
neque eftfuperftesin rera natura. Tertio
quiaimpollas adquirituſ per motī in his
qoaimpollu mouentur,vnde permocno
volunracisin re amaca producitur in ipla
impulſusquidã & amor ratione cuius tef
ipinacuradinera actio volütatis,& vltimar
teteroor.ad rem ad extra:fedpermotúlapí
gono ferrurąd:lacu cationeimpellus.De
clararurhoc ampliuslicesvoluntas incli
necurad bono naturaliter ,camen quando
actu foreorinillud ex vi talis motusvolun
tarij ,generarorinipla terminus aliquis in
trinfecus,fcilicet impuifus:ergo licètgra
uitas fit nacuralis inclinatio ad locü deor .
funi,tamen quadägraue ado mouctur in
illü ,debet ex viralismotus aliquis inerinſe
cusimpullusin illo generari: quod & non
generatur,lignū eſt, graue non moueri per
modū impollusā generandy,Refpondetur
negando minorem ad primā probarionem
negatur afumptuin,Don enimomnis mo . :
cus.per modum expullionis, lineimpulſus
eft violeneus,expulſiones enim quibusfem
cusà voluamarris, & fupcrfluaalimêti fo
ras emittuntur,& fru &tus arborū atque fio
rescrumpunt,non font violencæ: rã eniin
partus, & forum ,atquefructuum eruption
& cxcrementorum emiſsio ,funtmorus vi
cales arque naturales. Ad fecundadi,‫ و‬ive .
gatur antecedens: grauitas enim ipia , in
pullus , & inclinatio grauieft impreſſa á
generante , ad ejus nacuralüm locum li .
Kifo.
Mm ‫؛‬ primi
 390 LibrinoniQuaft.11).Articolii:
primitur grauitas,ſiueleuitas quæ eft vir- cipit motum á generante,& mouerür abit
eus generanris.Liceccum hoc difcrimine, lo :ergo eft principium tantum pafsiuam ,
quod impulfus proiectisimpreſuseſt vio-
lécas;& per paruum téporis fpaciūduras: piumcorporibus
a & iuum.Confirmator:nam cæleni
visins aucem grauibus & leuibus impreffa
elt naturalis & ab eis inſeparabilis. Ad ter-
tia reſpondecurnoomnem impulfumado
quiri per morūgled tantúillum , qui habei
modu cermini:Pro cuius declaratione ad
verte duplicemelle impulfum ,alterú qui-
demhulle
permodum principij & actus,primis
& in proie & is,in
& huiufmodi eitgrauitas & leuicas, & im
cuius virtu
fitmotusillor
co ngobrljoc um , & cunc per tales mo-
mpeipfum
tus nullus alius impulfus caufacur , ſed ta-
men adquiritur aliquis cerminus
vbi :quointrinſe
mobi
le eft nouo loco comentaracum , & abillo
circunſcriptū : altera verò effe impullum
permoducermini,fiueactos ſecundi, & hu
jufmodi eft ille quem prodúcic actio volü
tirtis,eo quod perilluin vcluci complecurs
de incrinſocecerminatur , mediancaillo
fertur in rem amatā ad excra volütatis igi-
tur,elementorü, atque proiectorű motus
indigecimpulſu per modum a &tus primi,
fiue permanentis fiue facile tranſeuntis,
quo eorum motusprincipicorur.Sicut au
temio elententis grauitas & leuicas , & in
proie & is visimpulfiuasirain voluntatca
mante , voluncasipfa häbec rationem im-
pulſuspermodū principij& actus primis
ll impulſu autem rerminante moti proprii
fola voluntas indiger,co quod cius motus
eltimmanés,nullû aliūterminü habés inerá
voluntatem ,quo terminccurg & cópleacur.
Quarro arguitur,grauibus & leuibusnó
in eft priocipium actiuum fuora tacuraliū
niotuâ , feditancū paſsiuam *: ergo falli eſt
tertia conclulio .Antecedens probaturerin
pliciter pribuex teſtinionio philofophi,
9.8iphilc.c.4texr.32.quividetur eis aceri
buere raneuin principiū pafsiuum igxca in
serpretationem S.Doctorisia comentario
eiuſdem loci, & lib.z.dc geger . & corrup.fm
c.z.exprefle affirmac clementa ad ſuosmo
tus principia a &tiua non habere :ergo. Se.
cundo probacur ex teftimonijs Angelici
Doctoris,quiperpecuusvidecur effein hac
fericentia ;écenim vz.9:58ar: r.ad quarcuma
ait nullum accidens habere activum côcar
fürn circa ſuum ſubiecta, quod nonafeue.
rarer;fi grauitasactiue ad motum fui ſubie
diconcurreret & 3.p.9.32.ar.4.principiū
dütaxat paſsivum ingrauibus , dicit , reperi
idqueipfum in có mentario texçus præalle
gati ex 8.phil.affirmauerat: ergo. Tercio ,
Nam grauitas estid mediante quo graue te
ficucid mediancequo agens agic,eft princi
nacurales mocus
bus ad fuos
non eſt darum principā actiua,quo a & iue
moucrentur à fuo autore, vel à mocrice ia
telligentia : ergo neque etiam debuic cale
principiū actiuum dari clementisquo adi
uea generance, & in illius abfencia ad locü
naturalem mouerétur : fed Gcut cælellibus
corporibus fufficienter prouifum fuicoper
collacioneprincipij pafsiut; ita exacteele
mentis prouifum forec per fimilis princia
pij collation -m.Refpódetur negando ap
tecedens ad primam probatione dicendu
elt.quod philoſophus cancum voluit graui
bus,& leuibus principium actiuum princi
pale, quod lioc operans per veram aaiona
denegare, quale eft illud quod habent ad
operandum circa aliud fubie & ü hoc enim
verfatur diſcrimen inter morü clementis
v.g.ignis naturalem ,quo petic concauum
lune,& inter calefactionem qua agic in lig
num :quod reſpectu mocas naturalis qui in
ipſo recipicar & elt adquiſicio debitz per
feaionis,ac naruralis cóplemenci, cantuin
habetprincipiñauiuum initromécale;vel
principale fecundum quid ,fcilicet;perna
turalain dimarrationem ve diétü eft :camen
refpectu calefactionis habet principiữacti
uuin principale ,per verã operationem ,raa
tione cuiustalis actio iparrribuitur & no
generanti : co good calefa &tioneque eſ
adquiſicio proprie ac debitæ perfectionis,
neque ordinatur ad ipfius ignis complemé
cumå perfactionem ,fed tantü ad alterius
nempepal's perfectionem , daca autem eft
elementis principalis activa virtus Idalio
rum ,& non propria perfectionem in fe ip
fiscauladam.Sed illud principium actívű
reſpectu proprij trocus:quia non eft prin
cipale, & fimul diſponirad motus recep
tioné , terico aut negacur ačtioun fimpli
citer,aut abſolucc dicitur pafsiuum , & ca
dem ſolutio eft adhibendajad fecundâ pro
bationem exceftimonijs AngeliciDocto
ris deſumpra :ad terriã diftingo antecedés,
granitas eitid mediante quo graue recipit
morum preci ſeinego ,elt id mediante quo
fimul recipie & producic mocüin fe ipſo
in virtutc generārishoc eft vt vircus illius;
cócedo an :ccedens, & fub eade diſtinctio
ne diflinguédüeſt cófequens,grauitas nag;
poteft adipſumgraue,&ad gencrās cópa
rari,veegregie Ferrariēls vbifup.adnota
uit,ad grave quidé cóparata,paſsive feha,
betquiafic eft ratio recipiédi motu à gend
rances
 InvniuerſamAriſtor.Metaph. 391
ráce;vel códitio ad illiusdiſponensrecep . piū agendiin aliud: fedin recuperacionie:
tionem comparata vero ad generansquatre amiſa qualitatisjauc amili locinaturalis.no.
nosett vircasillios, ve feclufo impedimen agüe olementa in aliad:ergo nulla indiget
to perducat graue ad locū nacuralem , eft actiua virrucc , ac proinde cantum pafsiuc
principium actiuumad fenfum explicarí. fe habebunt. e
m o i at
Ad confirmaronem ace tranfeat s antecedens, pis Refpódetur negādoanr d ecedens : ad pri
& negaturconſequenti o r
i
pilac
i
aat . Ratio diſcrimi-
i
nc ne mā probationeimquidã me nu'niores diconceles
oirbles lis cæl ritio s mcaca aur mixta c ſe ha
nisemm o p ra ibium c , p ni in illo mocn ,paſsiue us ucr
tax e nicreationis
s utu ctindefe n & i tas
ibiliter ec bili
fconfequca berc u ī
c e o dūraxat
d g e : quiat calismotus i ad f abreplendű
n a r
fuce alfiua curna defecti e de o b
i
r
poe pedi net vlai e.S ,prâ rtin a
e
i u etrila à cfaeucä vni b
hzcur ain inrfe ājv c
ac quin im rc.i7ia fa nirad qu pe ftr vnnicoe n det dem fuo
na eorra pe enti aſse ,p1e.rpaal u e o eâ ro c
me llo tqneund ronfpati s otouce : dc oca mia
f o
j .p o e
adrpo c ell r
ntrpiaidoi , &.Th( ruatis d rald i aqu arplii fe iu mh
e s ũ
a mlé fenr
o r t x im
c .a ar ine iofnte a bf cit a D pa t a
r .
u e r
t n rā old ctsui o uln c c f
o
r
p s , c otnaecum di uta
5i5fic ,z.e erccitqriruo ill furin equ ia ,ſienc ifcu pa . . i
mene , qu aramtri
i
i
o pr uiu acdti lo roedt
,vlitfae a de s . ,c a p i
r àp
noſanarm
l
eironi cra
g t acsupl sad .lliocêũ , fcil
uſ ſuaatibpierrpor i n
e c p bl ne o i f uto ib, ē i & tac fuei adipce ú l gitas u
r f t mi
& deitlelc ,co aut iencnicfiu tio r
ne h
an ceend,gr cu , ve ſtule ufa : no iuersucgtua ad iurso
in itnem eà
aâ pirm ec g e pl ione Va coref âoca vntrioud , cu in
t
bain ed rf va ern t n r op mld
nlnicu
æ n i
fuoue,otimâ nis uſdter iitnepm pe lis ſici ucil , ex m qu e
iaprfioreo aactioat ti&am co étifupaēd b faulieomnūctórij ei
i
prten tio fr irstu il qu, i& in aor n ær e uriä ü a di , naci b op ,cuvct
po fec acenvti nta tem, ad lndte ceifpr u t
q is ui ecu i erc n d с ū e p r : faūi
caid d uee
r i
pe ia ituuern :ehmies au ffv
ua ner cuiom : ignnfeq ſe cular gdiitfas bernda odgur a q
u
qe pie gr e l p o ca d orarcolle caonce rri le ,h a cu pr adù gemnu
fu
ncorrupcio nem , a c
difponencisdebito r pa : ita fe gr có
nem corporis , ac partis yniuerfi ad quem
te ,ac debira quiere in locis naruralibus, confequicur inclinatio ac viccus actiuaco
proprarea conueniens fuit, illis dari iuxta munis, [dilicet , reſpectu bonicómunis fic
ipforum nacuras,vircutes actiuas quibus in à gencrante vnigerf:11.Vnde ficut perilla
vicincegensrantis,ad debitas qualitates, & moucrura generante ad propriūlocūzit?
ad naturale in locum poffent reuocari,fru .. per hancmouetur ad replendum Vacnum
ftranca zurem eléctalis virtus in corpori acan
caufa
dcmvniuerfàl
grauit.Polumns
atem eriam
nic dicere
ero
bus cæleſtibus: quæ neque a debica qualita ,
te ,n = 0; Àincorruprib
propria ilirarc,
loco cõnaturali exrrxhi poifunr,.
atque excelle actiax , & inclinam ratione , virturis: "
elt
cia,quxnec diſpoficione aliqua ad corrup particularis generāris , est porencia actiua,
tione patitur,illa ab haciniuria vindicare , & inclinatio ad mocü loci proprijadquifi
20 Quinto argaicur,neque ele era ad ciuum ,vcautem eft virtusagenris vniuer
fuos molus naturales hacindigent virrure ſalis,eh! porenria actiua & inclioatio ad mo
actiua que vtinitrumenrügeaerāris, in ab rū pro Vacuo replendo,cum enim illi mo .
fancia illiusporelt moca caufare :ergo per tusvenarurales non fine córraris,nequeex
faca folutio eta oalla, Antecedés probatur aequo refpedigíed vnus alceri cedés, prop
eripliciter: primo quia ad motus quibus tereanon peruntprincipia proximadiftin
mouencaradocupaduin va coû,licetnaru ata ſecundarem . Ad fecundum duplicem
sales fint non habent virturem actiua à ge in folutione ad fecundü dicendimodu re
neranie :quia neque talesmocusafcribūsur cenfùimus,Suarez namque & Fonſecadim .
generanti,fed tacurz vniuerfali:ergo.Se cunc,ad recuperacionem amifarum quali
cundo :quia fi aliqua eis in effet virtus elſet tatum , ut ami G ftacus,illarū non reqwiri in
quidem grauitas& leuitas,quæ func veluri, elementisaliquasvircutes accidérales,pris
qux : ā pondera & inclinationes in loca com ter eorü ſubſtantiales naturas , eo quod in
ruin naturala, fed iltæ non : quia naturaip . cali recuperationenon aguntin aliud , fod
fagrauis & leuisper fe ipfam faciuſo impe cantī in ſeipſa & quia rettitutio qualitatis
dimento ad fuam locürediret,ficutiplaadi amilx ,eftmagis naturalis elementisilifq;
priftina qualicacem ,fine aliqua præuia vir magis facilis,quam ocupatio proprij loci,
ture proximeactioa â generáre reuocatur: quia locuselt perfe & io externa,qualitasve
ergo. Tercio :quiaad ageda in alia dacurélero interna,ynde cū ocupacio locino Gea
mentis virtus a &tiua, fecusad agenduin la deo nacuralis, & aliàs per motü localeagāt
pla:quia omnis potentia actiua eft priaci eleméta in corpus cdū,remouedo illud
Mm 3 ad
 LibrinoniQuat.171.Artic:1/17
ad agendum autamin aliud decur illisaai ARTICVLVS I.
ua vireusſuper addita ,ficuc dacurad pro
prias opérationes,ſcilicee,calefactionem , Ancoranimalis
frigefa & ioné & c.propterea ad refticptio .
à ſeipſo moueatur ,ma
su dilatationis tt) conftri&tionis.
nem proprię qualitacis non datur virius na
turzeſuper addita ,bensautem ad locipro Nhoc arciculo eres verfancorfen . Varis
prij ocupacionem.Secundus camcn & ve. tenrix.Prima eft affirman's cormo de mos
ritati conformior eft Caiocani , & aliorum ueri à fe ipfo ,non quidem propter ta cop
afferenciam ,etiam ad reſtitucionem amit diſtinctione partis per fe mouencis & per displa
{tatusqualitatis,dari,virtutem ſuper addi- ſemore; qua inipſo non debet admittica citha
tamnempè ipſam :qualicacem , quæ fecun- ſe toto Git primapars moués reliquasin ani
dum aliquem gradum eft inſeparabilis ,& mali: ledpropterea quodin ipfoeftratio
nacuraliter in amilbilis: fateor nihilomi- mouendi, diſtincta abipfo , quod mouetur
nus quod fi ab elemenco aliquo , propria perſe. Quæ fententia dupliciter deffendi.
qualicas omninò fepararetur, reli& am po tur à fuis authoribus.Alijnamqueexandi
Atea fuæ nacuræ illam recuperarec ,licucho quis Philoſofis ſupreſo nomino relati a D.
a
morelictus fuæ naturæ pernaturale reſul- Thoma opuſculo. 35.voluerunt rationem
táriam amifam relibilitacem recuperaret: agendi elle calorem innatum , qui primam
quia natura ipfahominis cunc efle füffi led
rar emashabet in corde, & perfpiricus gener
um0uo
ciens viccus ganacantis.vtex illa amila rig ri
co . Vnd hac rati
bilitas refultaret,& io hoc fenfu ,veruni al dicitur cor moueri àrfe ipfo e:quia moueronupe
Cerit primusdicendimodus ipfam ,fcilicet ab huiufmodi, virure & recione agendi,
natoram clemenci, fi miraculofe propria quæ eft in ipfo .Alijvero dixcrunemoueri
qualicare non deſticueretur,effefufficien . tanquam à caufaprincipali & proximaab
temvirtutem gencrantis , ve calis qaalicas anima vegecacioa:cum lic pars Tubdancia
irerum exipfa reſulcarec,defacto tamen & Tisstum animalis ,cum criam cordis , poceft
fecundum ordinariam legem , cenec dictü . & cocum animal , & ipfum corita mouerea
Caieradi,nempe quod forma ſubſtantialis vo vcrumque dici poſsieverèac proprie ,
elementi,mediante quelicaccin aliquo gra feipfo moueri , tamctfi animal non folum
da ciinfeparabilicer conuenienti,reduci- abanima,fed ctia à corde moueatur . Alios
turadamilum ftacua eiuſdom qualicacis. eriam refort D.Thom.in opuſculo præalle
Ec juxta hancfolutionem neganda eſt mis gato afferentes eſſe huucmotum ab anina
nor ad formam fecundæ probaciqnis . Ad. fenfitiua mediante appetitu & aprehenfio
certiam dicendum eft, quod ad aperādum nc . Tandem ex iunioribus funt oon nulla
inalia per actionem verè & propriè datur qui vclint ,illü effe ab anima ſen Gtiva , me
in clementis potentia ;verè & propridaati. dianta vircucc,ſeu pocentia quadam moci
ua,quæ el principium agendi inaliud , fie. wainipfo cordeexiftente. De p.2
quorum n .
cut igni ad calefaciendum datorioalor , & reso Canc Suarez ybi ſupra dif 8.lectayo
lt.ga
# quæ ad frigefaciendum datur frigiditas,& & Conimbricenfes 7.philig.c.l.q.loa
propreredicalis operatio non tribuitur genom & lib.8.c.4.q.vnica art.4.
nerançi,vedieturaeft :quia neque eft debit Secunda fenrencia aſſerie , cordis motli,
bida perfe &tio elementi proinitanti fuæge nec vicalem ,necab animavegetatiua, aut
norádionis.Imo neque eft cius:fed altorius fenficiua , tanquam , cauſaprincipali & in
nēpe paſsi perfectio ,in ordinaveroadre- trinſeca prouenirc :ac proinde,non viuen
ftitutionem amilx qualitatis , & ad recupe- ti,fedgencranti effe cribuendum . Hanc fu
ratione naturalis loci ;quia tribuuntur ige- ftinent non nullicx medicinæ arcis pcriciſ
neranti ,co quod fiune non per veram ac- fimis,de quorum numcro cſt Petrus Garm
tionem , fed per nacuralem refoliapoiam , & cia ,Complutefis primarius , & regalis pro
ſant perfc & ionesdebirziolomonto proin . tomcdicus , num er fem primanı Auicena
ſup.27
fanri Cuæ generationis,tani qualitas pro difp.50.c.4. .
pria quam quies in loco naturali ;propre . Terria affercns, hunc motum effe vitale,
rcànon dacurcis potentia actiuaperactio- & nihilominusnon ipfi.videnci ,fed genea .
nem vere,& próprid,fed a & iua por natura ranti eſe tribuendâ :eft proculdubio San
lemrefultantiam : & hæc non eft ratio age ai Do&oris ,in opuſculo præallegato , vbi
di in aliud ,ſed in fe ipfo , quia a &tiuitas ait , huncmorum elle ab anima ſeoGeiua ,
per reſultantiam naturalem conucnicfub non quidem medio.appetita & aprehen .
ição,reſpedo propriarum paſsionum'at fone,fed quia ab illa , vteft forma corpo
que debitarum perfe & ionum , ris animalisdimanat, licèt ex diuerfis affe .
ctia
 Tu vniuerfam Ariftor. Meraphs
disnibus alt eretur : compararqueillum
mocui coleftis corporissà quo reliqui Tio
tus paiuerſi dependent, & canfurur liceo
ab illo deficixe,in co quod nec fitad yolun
tacis imperium ,nec vniformis,neque per-
fe &tê circularisjaur continuuseft,& li quo
dammodo eiusimitetur proprietares,Go-
para quoqucillu mogui,feu Imperio Mo ,
narchico gubernacoris ciuitatis ,qui ettpri
mus , & à oullo alicuius ciuis mocu depen .
dens, cæceri autem ciuiao mocus depene
domcabipfo . Ex quibushauc obfcure colli
gieu ,mensSancti Do& oris hæcelle,quod
Docus hic
hic quatenus eft proprius animix
fendirigx fic vicalis , quatenus vero ab illa
dimanat nacuralicer;& oft primes i cereris
independens,cerminanfque omnia o alio
can dependenriam ,ĝica generante tanquã
à præcipua & proximacauſa productos,fi
cac dictum eſt demotibus naturalibus gra
gium , & leuium.Idem exprellushabct D.
Thomas 12.q.17.artio,ad z.eandem (enteni
ejam fequncur difcipuli omnes qui lui au-
doris mentem legitimead hunc lenfum in
terpretantus,præſeccim Caietanusl . p . q .
66.art.2.Capræolus in 2.1.7.9.2.Ferrarien
ſiss.contra gences.cap.97 . & lib.2.c4.95.36
Soro8. philic .9. 3. ad 3.quibus Durandus
io 2.0.14.q.z. & Fonſecain hoc 9-17.9.5 .
" . fe &t.2.contenciuat. Etquia hçc eſt vera lan
tentia ,pro cius declaratione nonulla prę.
nocaada funt. Primo nota cor (olomin vi
uentibus ſeofidiuis perfectiſque habere los
cum ,in quibus eft prim.1 pars per quam vi
vens ipfum ,feccios anim. ceceras partes
mouec:qua de caufa morus cordis à D.T.
mocuirectoris ciuitatis,atquc mocui , cee'.
leitis corporis comparacur:in quo nihilo-
îninus ;cum homo gencam fir ,taquicdif-
tingui pars per fe mouens à per le quotas
aliâs cotum cor non elrec prinia pars inte .
grans,cæteras vioues:fed lola illa pars per
ſemouens de quaicorum rediret cade que
ſtio, an illa moueretur âfeipfa? Secondo in
qua criam omnes relart muinares coque .
Hiữo,quod motus quoipfum cor mouecur;
pulfu & traétu ,qucduplici parte conftat,
& integraçur;quarum altera eltspermodu
dılacationis , leu impulſus, mediciſque,
dyaitoles,nuncupacar:quia per illummo-
. das illam defendendi. Ecprobacurprimo
Altera vero parse julde motus fit permo-
dom cractas& conſtrictionis ,quia contra-
hitarque coſtringicipfum.cor ; dicirurque
àmedicisfy iteles.Tert io huiufmodi pal
vnum mocd9
tralesmatus,quia
cilicero funt ab eodem
fm in idem ,,
in iden
coralem ,
circularis eo quod in côtradiona prahitur
39.3
corad eundem locum , fecundum totum ;
lices diagsfan ſecundum parécs, & in dila
gatione amiliterförtur ad eundem fecun .
dum torum ,& fecundum partes diverfum :
in quo aſsimilacurmotricirculari , fed no
perfecte , quia defficitabillo in hoc quod
non circa aliquod punctum auc in aliquo
verrice mouceur:fed potius contractio &
dilatazio eius directo ,licet oppofito trami.
te tiunr,in quo motü rectum imitatur.Rur
fus deficit a circularımotu celefti,quia hic
cit perfecte côtinuus partes enim eius nol
la mocola interciduntur : illo verò licèt fit
perperuas , & continuo durans.com vira
animalis,tamen non eftproprie cormous,
quia illius parces permediam quierem , &
morulam quandam ve eradic D.Thom.in
adducto opufculo,interfecantur : co quod
ita neceſsitas naturæ poſtulae, & fibis ad
quer ordinatur,qui nullus aliuscſt, quam
grahere aerem ; vegenererfpiritus vicales,
& corposrefrigeret ; & ve expellarfuligi
nes nocivasiprimum quidem preſtar,me.
diante cradu,fiue conftri& ione : fecüdum
veromediapire pulſu , ſeu dilacaciona : &
quia hæc iunia ad vjeam ::ac vitales alios
anorus funtprærrcquilica ;propeereàmo .
tus cordis ad illoselt prærrequifrus, & ex
his communibus principijsphiloſofi ini di
uerfasinciderunt opiniones, All namque
ipfür präriequilicum ad vitam contem ,
plantes, natur
genealemra
mere,
nnie s vitalem
& non
facerunt, viralem
concefferunt, & mers nacuralem negarūc,
ac proinde viuent cribuerunt , fecundum
vircucem clementarem,vel fecunduin ani
mam vegetatiuam , vel fecundum ſen fisi
uam . Alij denique vtrunquc attendences
ipſum mixdum quodam modo faciunt,ví
calem quidé quatenuseft abanima, & ani,
malis proprius, & parribuscontrarijs , vel
quai contrarijs conftans:& naturalem ,ge
nerantique tribuédum ,quacenus primus;
ad vitam raquilitus, & perpetuus eft.
2i Refpondeo dicendum prima,mo.
tum cordis non prouenite a principio in .
trinfeco tãquam à principali , & proximo
mouente, hocconclufio ltaquitur aducr
fus auétoresprimæ fentétiæ ,& omnes mo
ham hocprincipiā proximemouens prin
cipalicer ,aueellecaliqua pars per ſemo.
sens; & hoc à nemine admicitur,dique
contra cordis homo geneitatcm ,védocuina
fzusin primo nocabilisaut etieecalor inna
las fiue aliqua alia elementaris viscos ; ac
hocreijcit D.Thomas, quia motus cordis
Mms cft
 304 Librinoni Qisaft. 111.'Artic 1117.
eſt proprius animalis,& primus omniumi, Aliter reſpondentSuarez,& Conimbri
qui in ipfo animali reperioncur,fed altera cenfes,dicences in moru viuentis partialis,
tio fecundum calorem, neque eit propria quale eft cor,non requiri diſtinctionem ita

hom

m
le
e
fe
pe

mo
par
ter
erg
:
mo
eiu
pri
,n
ani

tam :hacenim ſolum requiritur in illis mo

o
caufamotus cordis fed potiuscau
e

r
Green
qu

ru

ue
s

rei
mal

o
mos
illo . Tum eciam : quia animalperfe cibus , quibuscocum animalmouetur : ſed
e

nt
n
is

cum aſsimilatur vniuerfo ,vnde crus pri- Lacis eft ad hunc m ), diftinétio rationis

em
musmotus,quieft motus cordis,eſt localis agendi à parte ſubſtantiali quæ mouetur.
primus eniin vniuerfi motus elt localis: er Sed contra hoc arguitur 10 : 0a
m fequa
go motus alteracionisporius ſupponic ip- toreidem inconuenientia ex hoc ; aeque
:
fum , ac proinde ncqnit effe principiumil ex eo quodin motu cocios , non decur pars
lius. Tain dengae, qua calor no mouet per diftinčta per fe mouens :quia cadem pars
ſe localiter,nilirantum per accidens: per ellet ſimulin a&u , & in pocentia, fecunda
fe enim eft caloris alterarcsper accidens idem , & eriam fecundum idem eſecmo .
autem mouere fecundam locum , fed mo- VODS, & mora :ergo dicendum eft,non nie
tas cordis eft localis : ergo in aliud princi- nuspromoca parris : quãpro motu rotius
pium par fa moriuum (ecüdum locum de . requiritale diſtin &tioncin , in his, quæ phi.
bet reduci,quod fi prius quam calor:quia fico,& corporco more mouencar,vefupra
quodelt perfe,estprios quam illud quod oftendimus:folur queab hac regula exce
elt peraceidos. Aucellereius principium pimus illas porcotias timalattiuas, & palsi
anima vegetatiua, & hocreijcie , quia eft , vas,quæ motus improprie dictos, nempe,
animalium proprius, quzfenſiriuam ani actioncsimmanences caulant,in fe ipfis,in
mam habent. Ec quia operaciones a quinz quibus ſufficio , diiiiictio inter rationem
vegetaciu extantum (unt,generare,alimien agendi,& rationem recirishdi.Quarcoasa
to vei,au mératio,& dimitiasio,qoaru nol- guirur,nam morus qui tribuitur generan
la ef mocus cordis:erguaut eit aninya ſen- tinô haber principiumitrinfecum â quo
fitiua,mediante appetito ,& aprehenſions, principaliter ellicianr , fed mocus cordis
& hocreijcie D.Thomas.Tum quia motus cribuiturgeneranti vrageti principali:er
procedens abanima fenfitiuamedianceap go non prouenit ab aliquo principio in
peticu , & aprehentione , eit voluntarius, trinfeco principali. Maior paret ex dictis
ideít,ex affzctioneproueniens:ſed morus árricalo procedcnri,circa motum grauiū,
cordis eſt omnino imuolontarius :crgo. Tū & leuium ,& minor probarur triplicer:pri
etiam quia non caulatur ab animalenticia mo quia elt proprietas quædam animális
ua per veram operationem : fed per dimas perfects,vnde forn per omni,8c foli illi con
nationem ,quarenuscxilla
curalis corporis dimanatvt eft forma11a
phaorma na uenit;pertinctque ad illius dubitam, ac có
naturalem perfectionem , atqueeit ad eius
dianca apperitu & aprehendione.Secundo vira confiftentiam requilicus ,fed id quod
probatur cóclufionamelto anima,velica- haber raconom paſsionis propriæ ,& perti
lor innatus,fitprincipiū quo, & ratio pro . nec ad debitam perfectionem , proprimo
xima agenditalem motuni,adhucnon fuf initanti gencrarionis , & rcquiritur ad rei
ficit hoc,vtcor fe moueac, icdafsignandü genitæ conültentiam ,tribuiturgencranti
eft principium quod proximum : nempe etenimcomproducitur ex vi actionsgem:
aliqua pars integrās,quæ habeat per ſe mo nerariuæ quæ dat formā, & naturaliter con
uere coripfum :hzcautem non eft aſsigo fequentia ad formamlargo.Secundo: 2012
nabilis, vtdictum eft,crenio calor innatus fi efferper veram actioncm productus ab
& animaæqualiter & vniformiter,ac fscu anima ipfius vixentis ,deberet dais aliqni
dum eandem omnino rationem informát potétia operariu., n corde,mcdia quaani
cunctas partes cordis. Quod fi dicas , dari ma efficerecillum moiü,nequiredini ſuba
parcem aliquam compofitam ex materia & ftantialis forma ed immediate operatiua,
forma perfe inouenrem cor ,nempeporn fedhæc potentia eit omnino fictitia :ergo.
tionem ſábſtantix calidę fpirituü viraliū, Maior adınitcicur ab autoribus vltimino
& quod hæcnomine calorisinnati accipi di defundendi primam fententiam , & mi.
zurabandoribusprimæ fententiæ , Cócra nor probatur,quia effec vniformiter fpar.
hoc eft,quod ficut calorica & hæcſubſtan fa per cocum cor:crgo nequit perfsordina
tia calidaſpirituum vitalium ,eft pofterior ri talis potentia ad mouendum localiter
motu cordis vcpote cum ab illo gignatar; ipſum cor,quin etiam ordinecurad moués
ergo nequiteſſe primaspocus iplius cor- dum feipfum quod eſt impoſsibile :przrer
quamquod calis potentia innominata eft ,
&
 .,
..

In vniuerfam Ariſtot.Metapha 393

&facufque à nollo ex antiquis philofoa quod non dicetërjail in moto vitali

fis autmedicisinuenca . Tercio quia liced der mouetetür: Coronat his id quod habec
mores cordisexerccator per quanda'mipo lib.iideo anima c.2.dicens:animam efle ile
tentiam motiüam localiterzvt etiam exer- lud,quo fiürn'us, teneimüs; locomove
cetar motus elementorum neitipèpergra mur, & iftcelliginius, vbi deffinit animam
üicacem ; & leuicatem, tamen hočnöeft per perordinem ad motus vitales:fed cor mo
veram a & ionem ,fed per quandainnatura uecurabaniingiergo motus ille vicaliseeft :
Confirmatur:nam omnis m ctiu
lem reſultanciam
rietn as niiftrai,tseo equodc
molusille eſt
anicsordipro pri- m a cns
e d e i s
0 $ a
d e r g e n i mab
propm 1 , d b i i
an pr o a l
eft vit ,de us p é
à principio vitæ ,in quo vitalisaat conſi
a t i o e
di fua genera ..
, ac proind
n a c a a n t e t i a
dima ab a'riim medi poren non itit : fed motus cordis adiüe egredicurab
tiva:qua ratione vna propriecas foletab el ánima,vt ftatim oftendamjanima enim tem
fentia animemediante atiaprofluere;tefte Ite eodem philoſopho Neanimaci4.ne
D Thoma.1 p.9-7737.400
hic'ifiodus ino dün formalis,&c finalis,verum etiam effi.
pendi actiue non colliequin talis-mócus tri cienscaufa eft fuorum motuum omnium ,
buatargenerantistrec pečitin corde potem quorum vnus &c primuseftmotus cordis,
ciam verè & propriè operativani; quæ eit Ét's abilla mo per veram aétionem ,fed per
principiomägesidiyin altud:ergo: naturaléri dimanacionem procedačergoa
Dico fecundo; motus cordis eft vitalis ertio probatur:nāli aliquid obftarec eius
nihilominus; vicalitate intrinſeca ac pro . vicalicarimaximequod lit primus,u&rucauſa
ümr sge
Pria;perinquam
ator à enon paduerfus os
vitalibuseffentialiter aliorum vitali ; & trib
diſcrim .H c ftacuitu n néranti ,fed hæc rationon obftat :ergo .Mi
thores ſecundæufoententiæ , & probacür pri hor probačur tripnliecuitmer :primo quia valde
mo:ex.perfpicræaltleefgtairmoonio Angiceeltici Do6 Hadioni confoemnta elt vi ficucviuen
s
itori ex l.z. p ar.fc i l 9.9.1 7 t ia ,in quantbus gravia & lewia inouentar
vbi in folutione ad ſecundum fc haberá a generanri :ita ; in quãcum vimuentia ha
Principium autem corporalis modtuamsienfdtesatmaota beanieoraliquermanmtiotum peculiare ; quitri
cordis,vnde motus cordis,fecun eft, baat gene :
e non fecundum voluntatem ,cöfequitur enim Secundeo : quia fatis faluatur difcrimem
ficutiper ſe accidents vitam , quæ eft ex rønione Effential inter videnria , & .non viuentia
corporisn,foequainttiumre,ficutmoris grauailnenmi e le- per hoc quod viventia à ſe ipas moueaturr,
üinw.co forman ſubſtanti pfo- iin motibus quibus ipſum totum moueru
qum :vnde e a gennerante materim dicantur, Je itcér in alicuiutsibpuarscis mocuu,n r
on aſeipfis,
c u n d u m p h i l o ſ o f u 8.pb i ſ i c o r u , p r o p t e r a e d
T åg ç n e r a n m o u e a t . Tercio quia
hoc ,niuostus iftecv.i1talis dicitur ,vnde Gregoraituisa ita naitura coisn paragguamcoreft ;vt fiumporemium
Niſen lib.4.iuum5.dicit ; quod ficut igener infin ordsini ,attin abinf fupre .
m
#u ; nu t r i t n
,no ob e d i t ra t i o n d
: it ne c i
tr or d i n i m c u
, & cu ho fic ve in vno quo
r
n u m a t u m
pulfalrait ,quod eſt vitale:pulſeatfitatur autem que ordine etiam in ordine motus vitalis
appel motum cordis, qui manif ,per ve ac naturalis deber faluari: ergo etiam op
dspulſatiles.Ecce Sanctum Doctorem pro porcetin aliquo vnomoču aliquid vtriuf
noltra conclufione, ad argumentum quod que ordinis admifceri ,ac proinde in intim
Dicebacur probare,omnenačtem vitalen mo (upremiordinis ,qui eft moruumi vita
imperari polle à rarione : refpondeneur lium ,debec admifceri conditio ordinis mo
aliquoseffe actus vitales talis imperij 0xcm éuu'm naruraliumi.infimusautem motuum
perces;cuiuſmodi funt generacio nutricio vicaliunzelt mocus cordis , via origions &
& protus cordis, qua propéermiror yalde cauſilicacis primus alijs omnibusanimalis
primariutn medicinæ artit Complucéfenry motibus deferaiens:ergo in illo eriam con
virun alias doctum , & in D. Thoma verfa dicio motuum naturalium admifceri de
tum illum profua fenceera adducere :quod bertác per confequens tribui potell & de
mihieuidensargumencum eſtjeam in hac becgencranti abiguelæfione fua vitalita .
partenon legiffe :Secundoprobatur: nam ristvindehacde caufa foletä nonnullishic
expreffe contradicic eius fententia Arift . mocusmixçis'ex Vitali,& naturali nuncu
philoſaphiæ principiscai iure optimo me *pari:quia cum fic Veriuſqueordinis confin
dicinæ ars debeo ſubalternariArift , nam- biun , viriufque etiam fub eadem ratione
quein lib.de moto animalium ,c.8. alt,cor formaliſapié códiciones.Ec quia celle phto
efla velari quoddam animal feparatū quali lofbtolib.s.de partibus animalium ,cori in
in fe ipfo lrabens internom mororem ,ideo Citteris animalibusimperfectis (imò etiam
que repecit dbbgcnude partibusanimaliữ ; " implantis )loco cordiselt aliquid.quod-cor
di
 ‫א‬
: ‫אי‬

a
tr
* pr. stk...15

356 Lilien 11. Artic.III).

diseſt aliquid quod cordiprogimisi
lirer correfpondet,canam prinaal ,
partium morrix,idemde Ha dicédoine ,
nempè cius motum vitalean etes. r »fut24
minuspon à vigencc info naam al pride
cipali proximacauſa :fed à generanie ,pro
penire ,
23. Dico tercio ,motuscordis procedit
effective ab anima, & 20000211a loco mo-
tiua,qux cordiinfider :hæc conciitio te
roicor pro authoribus ceruluneena , &
probacur primapars,Primo: quia cene i
uo Thoma,in opofciile cicuro eit Docus
i
nacuralis , cum lit perpetuus , & ad vica
confiftentiani regoi ficus , nullum autem
violenrum.elt perpuiugm duc ad na:
conſiſtentiam requitatud:ergo hube pain
ciprum intrinfecum naturale in viuenit ,
.
Ies corum motus inclinantur. Tertia pars,
nempè quod hæcpotentia in fit cordi, pa
tee ; qora inſider parci quæęk primum alia
som partium integranejum motivum ,hæc
aurem eit cor.Et quia eiuſdem eft actus, cu
juseſt potencia ad adam , actualis autem
motus eſtcordis , & in illo receprus': ergo
& potéria ad illum morum inſidere debec
cordi.Ex hocautem quod pertinet ad debi
tam viuentis perfectionem , & complemea
tum haberconfequi ad eins formā permo
dom naturalis proprietatis,& confequens
ter per dimanacionem :crgo ex eadem radi
ce habet tribui non viuenci, fed generanti,
vnde & fimili de cauſa motus naturales
gravium ,& lenium , non iplisſed generan
tibusdocuimus efTe rribuendos ..
Scd hijs non obftãtibus verior mihifem

& non ſolum principiunt paſsivum :orgo per vifaeit fententia pluriñ medicorü affe
actruam .Minorhacíubluanpra probatur: rencium hunc morum cordis efle ab anima
quia elt naturalis per modu proprie paf iplius viuentis,quodmihi perfuado hacra
fionis :propriuaucom paisto cit a princi- cione, mocus cordis fiue dicatur à generan
pro intrinſeco pafsiuo,& actigo :crgo . Se te,fiue abanıma viuentis procedere,no po
cundo :qma iefternarural's duiriem.it nas teit non ellici mediate aliqua naturali po
cione principij paſsiui,nonfemper conuç tencia motiua infica cordi:náab anima (cū
fer viuenei , fed tantumın patentia gene . fubitantia nô fitin dočirina D : Th.opera
rantis. Quod enim neque in le , negocis tina) necefle eftvtproueniat mediante ali
fui virrure activaeſt præluns, noquit mo.. qua virtutc, fiuspotétia operatiua feumois
tumefticere :quod camen fullan alle ma- ciua, fecundü dilatationem & conftri &io .
pifefte conítar : etenim elt mocus perpe- nem a generanrc quoque no mouecurmo
tuus , per cocam vitain animalis duraos, bile nic niediante aliqua porēcia activa ip
etiam excincto generance . Dicesillum ,cf- fius,vtpatecin grauibus & leuibus , quæ
fe ab agente vninerfali impreſum , sicuc medijs luisporētis grauicacis & lcuitaris,
motas Auxus,& refluxus in aqua maris , fic moucncur deorfum fiueſurſum : igicur pa
per impreſsionem lunæ ,aqua paſsiuc for cor media aliqua potétia propria que
jura ſe habeorça agens aucem vniuerfale fit ant geocrācis,auc anime quaſi inttrume
numquam defficit , quominus motum il tūdebetaftici hoc moru , tüc vltra: fed hçc
luin poſsie imprimere . Contra hocarguit porencia câ fit propria viuennis & anunan
Diuus Thomas:nam motus quiin corpo- ali queeius
cs,ab t deb dimanare (ecundu
ribusinferioribus ex natura vowerfali cau aliquem eiusnagradīetvica : ergo eſt vel vege
ſantur ,non femper*eis ad funt,fed varian taciua , vel fenfitiva: primo locomotiuas
tur ad vniuerfalis agentis variationem :li vel racionalis :nö elt rationalis , alioquin in
curiofluxu ,& refluxu macis patet , qui fo brutis non inucnirecur : neque pore vege
quitur morum lunz :motus autein cordis, tapiwa,alioquin reperireturi plātis:ergo
n
femper illi vniformiter ad cft: ergohabet vel elt fenfitiua,velloco motiua animalis:
principium a& iuum particulare . Confira ac proindeelt potentia vicalis , ſecundum
matur:nam omnismotus,viraliscítà prin- quaanima ipfavitaliter moueccor,quodà
cipio activo incrinſeco , ſed probatum eft generáte tamenimmediate dicicurmoueri
hanc effe vicalem : ergo intra viuens ha- hoc elt,quia nullâ aliū morū ſupponacin
bet principium actiuum ,& ne dum paſsi- tra ipſum vịuens,nifiipſam generācismo
dum ,à quo procedat. Secunda pars con . cion ,in quo à cæteris motibus nutricio
clufionis probatur: quia motuscum licac- nisſem
enſationis & c.Diſcriminatur quimo
tusfecundus, nequič immediate abanima tum cordis fupponunc. Confirmaturan
procedere :ergo debet abilla mediante,a. plius hæc racio :nã ab code principio pro
liq potenc proc edere lo
ua pecia potenc ali cu
,& as m fit prie effe &iuo ,oritur motus ifte aratio dil
locali s , ie iam co motiuam , inis & reſtrictionis cordisiac que motus arm
quæ ficadtalem motum inclinceur, ficut teriara, Guepulfationis:quilicê neceſſariá
grauicas,& lcuitas in elementis ad natura connexionem & comomitantiam cum
mo .
 Tupniuerfam Ariftot:Metaph. 397
Dolu,cordis:fed ifte motuspulſacionis on intellexit theoremaillud,quidquid moue
citur ab.animamedia virtuce animali,que tur ab alio mouetur :alioquin daretur pro
loco inocivaperarcerias differla, vepoce cellos in infinitum in motoribus vinentia
cum :fic yere vitalis,& aniipalis proprius: niſi fiftendum forec in parteprima ſe mo
ergo pariter & morascordis à fimili vircu uence, cuius morumpin progenirorem ref
quge cordiinfra debeprouenire,D.auté ferri impoſsibile eft.Secüdü verò defficie
Thomas folum vuleinter motum cordis& qola cálismotusnon pertinet ad perfe & io
actionem generantis nullum alium mocū nem debicam yiuenci , in initāri generació
interuenire . his, ve proprerea generancific adfcriben
Reitaenunc fundameneis primę, & dus,fed pofteà fequitur,ficur cęteri mocus
fecalx ſentenciæ facisfacere Autorespri verbi gracia,nutritionis aumentacionis,&c
MI arguunt in hûçqüodum.Pri reſpirationis,quieşiam ſunt neceffarij ad
mno:quia cor modecur ab intrinferio : ergo viuentiscopfiltentiam , Gigeperfe & ionem
non à generante Anceccdens probant, tù & hoc non obftante non irihuupeur gene
ex loco præallegaço libride animaliū mo- ranti,ſed viuenci:ecenim ftultum effe ne
tu ,vbiphilofophus ait de corde,elle quali gare,quod viuensàfeipfonurriatur, au
animal feiun &tum ,prpprium habeosmo geacur, &refpiret :crgo. Quinto arguunr,
cu mi :quod noneffec verum niſi mouere: quod non ficeadem ratio de motu cordis,
cufgabintrinſeco , & c.7.eiufdem lib.com & de motibus naturalibus elementorum ,
parat ftru & ufam animalis ciuitati'legibus differunt enim in multis:morus enim pu
bene inſtitucæ ,ex quo inferc,quod ficutci- te nacuraliseft ad vnum : eo quod natura
uicasnoa agçeſeparatoMonarcha,cuicris eft ad vnum determinata :ſedmotus cordis
buaneur,quz intra eam fiunt,fed vnufquiſ eſt ad oppofica,fiquidem conſtat dilacatio
queciuis præftae quæ ſui miuneris ſunt,pa. no,& conftri &tione:ergo eft vitalis , & ipla
ri rationeanimal non indiget excernomo viuenti attribuendus. Conſequenriapacet,
tore:fed vnaquæque pars quæ fuimuneris nam hac ratione probar philoſofus2.de
ſuncfacie veanacura eſt ordinatum :acprohima c.4.aumenčurn plantarum eflevir
prium cordismunus,propriaque operatio 1c,& planeis tribuendom ,animamque ve
elt:mptus dilatationis;& coftrictionis,per gecaciuam eſſe vere principium viræ , quia
qaem in perfectione debica conferuatur: fit ad plures differentias poſșicionis, vide
ergoad illum exercendum non indigetex
cerno motore,cuicquam proximæ,& par
licet,furſumus.Confirm &
manc adhucluam ſencentiam ,ex eo quod
ticalaris cauſæ cribuatur.Secưrido argues inoçus grauium , & leuium rendit ad natu ,
ex difcrimine inter viuentia & non viuen talem perfectionem ipforum , fcilicet ad
tia,illa namque fe mouent,funèqueprinci quiete m isi proprijs locis,mocusaurê cors
Palis cauſa ſai motus,hæc vero ab alio reci dis non eft via ad aliquam naturalen vin
piunemotum fed corelt præcipua pars vi uencis perfectionê.Nec valet dicere quod
uenris perfetti:ergo à fe & nonab alio de dendic in vire coníeruationem :nam etiam
betmoueri. Tertio arguunt ,'ex vitalitate nutricio & reſpiratio incipiuncextrinfece
::
ipfiusmotus,ad vitalitalicarem enim actus abinftanei generacionis animalis ,& dyrāg
icquiritur , quod à principio intrinfeco per cotam illius vicam ;luncquc ad eius có
principali;faltim radicaliprocedar: igicur ſeruacionem neceffarij actus: & tameiguía
cum illemotus Ge vitalis ,debiecabianima non cendunc,ad perfeâioné debitam ania
Tadicaliter,vr a capſa principali, & á vircu maliproprimo inſtanci generationis non
temotiva inftrumécaliter & proximepro tribuuntur generanti:ergo nequegeneran
Cedere.Qgarco arguuntlabefacando fun , ci tribuendus eft motus cordis .
damentum noftræ fententie :quod duplex Ad hxčnihilominus facile reſponde:
eft :alçerücx diftin &tione parcis per le mo , eurd Ad primum quidem dißinguo antece
ventis, & per femotæ ,quæ defficit in core dens,cormouetur ab incrinſeco princi
de;& alcerom ex eoquod hicmocus & cde pio, quod fit principale ,& per veram ope
bita perfectio animalis in primo inftanei rationem , nego : ab intrinfeco , quod fix
fuz generacionis :ſed verunque (atūtilli) principale per dimanacionien ,vel inſtru
deffiçit, primum quidem: quia illa diſtin , morale refpectu generantis,concedo ano
ajoparciam folum ex igitur ab Ariſt,ref- cecedens , & nego conſequentiam . Ad
pe & u møtustacius vigentis, & non reſpe,
reſpe. Primam probationem ex primo teftimo
čtu mocus parciculacis cuiuslibec parçise nio philofophi, dicendumett,propterea
de folo mobili compleco
Quemadmodum corcomparari animali le lundo, bonguia
fe
*+
398
Librinoni Quaeft.111.'Artic Illi:
feipfum moucat ;fed in hoc quod habeat Ad quart
motun Gbiproprium , & peculiarem , ad . tionemproba
inſtaranimalis fciundi, ad quem eciam cópondetur illam diſtinctionen in omni
cusrat actiae,perpotentiam motiuain low
caliter vt di &tum est. Vndo : quia non ab .
folyre in hoc quod eft mouerià fevra C.:u
ſa principalit, alsimilaturcor animalis fe
ianco,fed fecundum quidin hoc quod eft
habere propriummocummotum ,, & illum actice
Per potentiam mociuam cauſare , licèt in
vireute generantis : propierea philofo . ideft, per ,vitimum non effe , in primo
phus dixic non abſolute , fed cum licni-
tacione , efle quafi quoddam animal , ve
per dictionem limitatiuam , quafi imper-
fectam Gmilicudinem denocare ,
Ad fecundam exſccundo teftimonio
refpondetur , illam comparationem re-
pere quoad actus regiminis , & directio-
nis, & quoad moroscocius animalis : fecus
ucem quoad motus proprios aliquarum
partium ficuc enim ciuitas quoad regi- 產 赛
mem , dirigiturcapire, & magiftratibusex
quibus componitur , & non cgecextrinfe-
co gubernatore , ita direäio animalis , dit
medijs feciſibus, &c aprehenſione , in quá
dullo extrinfeco dirigenco indiger , fod fic
cuc hoc non obftantc , in alijs functioni-
bus vitae , requiſiris ad regimem poceſt
Refpublica agere externo motore : Lune
enim ciuicates , & prouinciæ quam pluri-
mæ,quæ licet fibi in rcgimine fufficientes
fint : in rebus tamen necellariij, ve vic-
tu , & vefticu , & prælidio , ab alijs depen .
in regiminc ac directione fufficiat,in mo-
tu cordis , qui animalıs gubernationem ,
ancecedit; & ad cæteros morus vitales exc .
quendos præ requiritur ,ab extrinſeco no
tore dependet. Rurfus licet in hoc mom
tu ,quia eft proprius vnius partis ab ex-
trinfeco motore moucatur : tamen quia
alijs quibus totuor animal mouecurs
non eger externo motore , cui tales mas
tus tribuantur , proptereà ipſum animal
cum ciuitate reétè comparatur. Et co-
dem modo relpondeturad fecundum ato
gumentum : quod fufficicnter illud dula
crimen Laluacur penes , hoc quod inom
tus alij, qui ſupponunt primum ,& qui
bus cotum viucos mouecur,ipfi tribuan .
Ad tertium dicendum eſt vitalitatem
in infitio actuum vitaliam admiſcere con
ditionem motus naturalis : ac proinde
non obftare quominus talis aétus gene
Tanci tribuatur: vnde ſi de hac vitalita .. rationibus tribúenda eft illiaumencacio :at
te fiat fermo , negandum eft antecedens,
um negatur minor , & ad ima
menei . Rere
primi funda
mora phiſico requiri : ac proinde expli
cationem philofophici cheorematis vom
lunrariant effe , qua proprer cadem fa
cilitate a nobis reijcitur , qua â præfatis
iunioribus confingitur . Ad improba-
tionem fecundinegacurantecedens,quod
enim motus cordis extrinfece incipiat,
initanti generationis animalis, quod in ,
cipit per primum ſui effe non obitat quo
minus fit perfectio debita animali pro pria
mo inſtant generationis : ac proinde ger
nerandi actribuendus , motus enim com
di eftnaturalis perfectio cæli, quæinrelli.
gentiarribuirur, & fimiliter le habermo
tus lapidis'ad centrum , quando excrail.
lud produciturlicèt ram moroscæli,quam
lapidis incipiantextrinfece, per vltimum
non elle , quia hæc eft debita inceptio ſu
celsiuorum comperens nature. Neque
eft eadem ratio de reſpirarionc , Nutritio .
ne , ac digeſtione. Rcfpiratio namque &
fi neceffaria fitad vicx animalis confere
uationen , & perpetuo â primo inſtanti,
extrinfece per coram viram duret , taman
ſupponit animal in ſua narurali , ac debi
ta perfectione confticaton , fupponitque
facultatem mociuam , & ipfum motuin
cordis cteninexmotu cordis , & pulmo
nis caufatur refpirario , licur 110tus pro
grefsiuas, & aliaselt motusfontaneus, &
agic in aliud , nempe in acrem quem im
pellit , & atrahit :ad agendum autem in a
liud ,nedom viuentia , fed eciam clementa
habent virtucear fufficientem priocipa
lem ,ratione cuiuscalesaconcsipfis lund
tribuend .Omncszuteriidermuones'def
ficiunt morui cordis: neque enim ſuppo
nit dabican animalis perfectionem ,nequš
potenciam verdoperatiuam , quæ fit prin
pium agendi in aliud, nequc haber condi
tionem iponcanei,vnde nihilobat, quo
minu's tribuatur generanei,fimilicer nutri
tio & digeftio fuppongne animal conſtia
tucum indebit a perfectionepro primo in
ftantigenerarionis:fiunt enimdepende
ter, à noto cordis ,& alias procedunt à po
tencia narritiua , quae eft principiurma
gendiin aliud,nempè in alimentum , veex
Vinueritionis,ac digeſtionis,conuertatil
lud in fubftätiam alicixac proinde poffinne
ac debenc ipfi animali attribui : & eifdem
quegeneratio: cum etiam quia neurra ha
rum
 Tn runiuerlaim üriftot,Metaph. 397
rum operacionum eſt perpetua , & ad vitæ cô lemn eſt apprime neceſſaria : ergo . Maior
feruationem neceffaria : illa enim adquifiro probatur ,quia fi aliquaeffec in corde pars
faru perfecto , & perueniens ad certum ter- perſe mouens , eflet pars fibrarum ,fed etiam
minum augmenti , ceffat. Hæc vero ante ita hæc pars 6brarum mouerur , motu cordis:
tum perfectum , ab animali ncquic exerceri. fibræ ,cnim , ficur , & reliquum cordis , di
Ad quintum reſpondetur,quod tantum con latancur , & comprimuntur : ergo nequic
uincit , motum cordis non efle pure natura . talis pars efie
r perfe
cilmouens.
is i
Sedioad hæcianz
cri folu . Ad pri .c t m
lem ,fed effe yicalem , quod nos concedimus; ex ou diff
præterquam
r a c t ionis quod ic,etneque illitatiduo onis morusc mumn ;" enim
dem
reſponderur
n do
negando
t mino
ebrá
n t i l l a n rei n. E cni mo deemroor 'ceritare
o c i arios, fmu-
,mi&nods o
c
u o o r a l es , ,f
& a t d e r c o n t r o . i c e dum
f t l l u m f f e i t al vital
d c ati d e e , i
t e
o v
ur
s
ninſodetmermin us , fed tbaunstum aſluinsc duræuspartee impemrf & aal,iuqmuæ reperi d inaminfim moim
eiu egrmaottur ,ex qutiar vitus moculariscor tuu fviiccina ti,sueco qcueôt reri duefmt ab arnu
diş tants :nuads inf moecm cir inüm , co ma ſeo
n
i c
aciaon ; li
n pe mdoum Da
h a b e ,q u a t e ad eund focserm , feo Talis dima . nAedm fecue nego mnie
d u m m a r i o r o
c u n c u
cg icos, & ad dduim u e r ',s ac alinqau-
i renr , & ad purmob prehenddieco illam rdaicuiiofines.
modo oppof ſecun parte cern nem , fol com ope
fur Ad confirmationen ; nego anrece- vitales, quæ vere acproprie, idelt per ve
dens . Ad primam probationem refponde- ram ellicicntiam ab animabus , & earuar
tur , quod cuna perfettio oucuralisviuena porencijs vicalibus, efficiunrur, Præter has
tium ,pociusun monun Quinquieteicoti autem , luotalij mócus , qui procedungper
fiftat;motusipfe cordis portinet ad natura . dimanationem ab anima fenfitiua , qua
lem : & debitam animalis perfectionemis tenuselt-nacuralis forma corporis organici,
non ficut vis,ad illam , fedificue id in quo & huiulmodilune moruscordis, & cerebria
animalis perfectio foripalries confittic , ate Ad certiüm negatur minor: cuius & ratiom
que completar Ad fecundam illows nem oftcndimus , & fanctum Dodorem
nem , pacec cx dictis in ſolurione ad quara pro noftra effefentencia . Ad quiscum rel :
tum . pondecur, quod in moru vicali, quifit per
Deindearguunt authoresfecutida ſenren dimanacioncm ab aniina , & tribuicur genero
ciæ aduerfus noltram fecaisdam conclufio rangi,yomororiprincipali ,non exigitar dil
nem inhunc modum -Peimô , qola motus cum tin &tio parcis perfe mouencis, â perſemora
cordis eſtimilismoruicořppræuonis & di abſquehac diſtinctionefaluerút tija
latarionis cerebri , ac hrcnon eft Vicális , fed bile ab alio moueri . luxra vlcimam tincat
mere naturalis , procedensexpeculiari cele opinioriem , quam inqnozuimus , ad hæc
brinacora , atque ex ionato calorc , aut omnia vnico verbo dicipoteſt ,motum cor
alia fimili virtute clcnicntari : ergo & mo diselle ab anima mediante virtute loco mo
tus cordis . Secundo , quia omnis macus V1 tiua : & ei tribui : nihilominus illum Dite
talis , vel eftoperario anod-vegetacius ,vel Thom.cribuic generanti , quianullus me
fenfitiuæ velrationalis , fed motus cordis diat inter ipſum ', & actionem generantis
nulla haram eft ; ergo . Maiorpacer a fuffi- & fic-immediato eftageretante , ideft,nullo
cienti principis Vitalis eneneratione ,nie alio nota medianco.co quodmälluis, vedreta
nor vero probatur: nam operaciones anima eltymediatmocasin aniinali inter inocu cora
r
vegetáciux , tanqui funt cres, ſcilicer , ge dis & generacidam actionen ,
neratio , nutritio , & augmentatio ; anini
autem ſeniitiuæ operatio , eft fentiresiin
telleétiuæ intolligere; led motuscordis, ne
que eit generatio
, , aut augmenca- QV ÆSTIO IIII.
0.
tio , neque el ſenſacio, auc intellectiosergő.
Tertio ,quia tributeur generanti,vi proprie
tasipfiusanimalis,conueniensexvigedéta- De diſcrimine,quod inter
tionis , per quam babet effe a generanteafed
mocus,quieft agenerante , cum fit ab extrition potentias rationales,&
Teco nequit elle vitalis , quod confirmant
authoritate preal gata Angelici Doctoris:
irrationales verſatur ,
ergo,
intres Articulos diuif
Quarto , quiacornon babet partem per fa ?
ſe mouentem ,diftinétam à parte perfe mo .
ta , quæ tamen diſtinctio ad acta in viral NO Prze
‫܀‬
 400 III . Artic,,I.
Libri noni Ouajt.IIII
Ræmiffa diuilioneantis'in a & um ,ist aliæ rationales;aliæ vero rationis expertes el
potentiam Philofophus ſtatim in mi Te haberit,ex eiſdem verbis colligiturpræmi
P pote
cap.fubd , & irra
breĉti in rationalidit
em
ntia m expart fue "tend fec
e um undo , rati
onales ricias pote
tionalem que rari illas,quæ rationalis animæ propriæ ſunt;Teu
4
effe
tionis ex pertem : nomine autem potentiæ quæ rationis ſunt participes. E.quia intelle 2

non ſtricte illam , quam ad fecundam qualita- tus çüm habitibus intellectualıbus , in ipfo
tisfpeciem docent Mechaphylici pertinere , receptis eſtcationalisper eſſenciam ,aquo vo
fed communiter rationem principij agendi, luntas,& apetitusparticipant rationem ,pro
fiue patiendi;acipit;fub quatan qualıcacis pri prerea racionalespotentiæ ſunt indtiplicidi
mæ fpecieipideſt habitus, quam qualitates ſem ferencia aliæ quidem per effentiam ,vtin
cundæ fpeciei,ideft naturales potentiæ con recipi .
telle & as, & habitus,qui in illo untur,
tinentur,eo quodomncs in rationeprincipii. videlicecſapientia:fcicntia,& prudêtia,& c.
agendiin aliud , velpaciendi ab alioconue aliæ vero funt rationales per participatio,
niane.Licet ſuis gaudcant diferentijs ac mo- nem ,quarum principem locum habervolun
dis diuerfis refpiciendi actum fecundum.Et tas quæeſt propinquior intellectui sifecun
propterca exemplis veriufque fpeciei,yaitut dum apecitus ſenliciuus prouteftin homie
Ti explicet ,quæ lic poceotia racionalis.Hanc pe.Et'tertium tencnt cogicariua , & phadca .
que ab irrationali inhoc diſcriminat , quod sia quæ ſuofTentusiatcriores,i& apriintellem ,
incontrarijs verfatur,fecus autem ilta.Velu ., Ctus ductum fequi,& iinmitar ,ac eidsimpe .
si medicioz ars in ſanitare , & morbo . Pro rio obediro . Cæreræ autem porentiæ , verbi
Guius diuifionis ,acdifcriminis declaratione, graria vegératiua , &cmotiuexterioresrario "
tria diſputandafunt. Primum : namqueipfa walium nomen minimepronnerentur willæ
diuifio cum alignaro difcrimine miembroru quidem quia rationis imperio non fubijciun
dividentium . Secundum libertatis ratio ,difi carifig vero , quiamore fergorümirationisim
nitio ,ac præcipuum (urbic&tum .Tertium de perioobcdiuntiſine aliqua difcurfus,aut itu .
nique modus dererminationis rationalis po- perij Tarionis participation Cogitatiua
tentiæ ad actus liberosin controucrhana vo : namque diſcurſum participat -circa lingala
cabitur. is
ria : fantaſia vero etiam mouet , ac imperec
ſenſui conmuni ; & fenfibus cxcerioribus,
ARTICVLVS I. eluſdemque morionis actiuæ eit particeps,
ac proinde merico rationales per participa
Anprædicta diuifio,ac membrorum tionem nuocupancur. Atfonfuscommunis,
fueexteriores»
diuidentium diſcrimen aſignatum cum virtutes,quoque
membrorumexecutiuæ extériofa
& alicrices
exacte tradantur. cultates , aut non obediunt rationisaut G
obediunt minimc modum racionis immi
Ro huius declaratione non tantur, quia fic habent obedire ſuperiori
Statuse nulla premitenda funt. Primo bus potencijs , vc alia's inferiores mouere,
titulus hic non diuidi potentiam in aut eis i'mperare non poſsint , ac proinde
quaſtio. tota lualatitudine,fed tantum prour ampler merito rarionis expertes appellant.ur. Ter
基

mis pane Etitur, quodcumquc principium agendi: acci tio ,quodcumſecundum rem eade, m ficpoa
duntur. dendale , fiuc ad primam , fiue ad fecundam tentia rationalis quizen & libcra; licut liber
qualitatisfpeciem pertineat: quod pacer es tas verſaiur incontrarijs in eifdem quoq;ra .
verbis ipſius phyloſophi in initio capitis fo- tionalis potentia verſatur.Confraria dutemi
cundi vbi fic oxorditur :Cum autem huiufmodi in quibus libertas verſarur : aut funt excre .
principia partim inrebus in animatis, partim in ma poſsiriue oppofita , vt albam , & ni.
animatis in fint atque adeo in animataque ani a grum in colore alligendo voltus, ſedere, &
ma parte,quæ eft rationisparticeps: illud perfpi- ambulare , calidum , & frigidum in aqua
cuum eft, fore vt potentiarum aliæ fant rationis. potanda . Aur priuariue , live contradic
expertesaliæcum ratione, ötilaquibus verbis foric oppofica , vc ledere , & non feders,
haudobſcure denorac phyloſophus fe non ( peculari , & non fpeculari , eligere , &
illam potentiam ſub diuidere , quam indiui. non eligere hoc medium ad finis propóſi
fione entis per actum , & potentiam a & ui co ti conſequationem , quæ large contraris
trapofluerat . Sed illam quæ eft ratio agendi, nuncupancur co quod nunquam pura dega
maxime , quia fubiecta enumerat z animata, proponicur ab intellectu elligenda , ni
fcilicet, & in animata , quæ potentiarum qua. fifübratione aliquias boni adiõeti poſsitiui,
rum liber actiuarumcapatia funt, & aquibus auc veri,autaparétis; & quia contraria ,circa
quæ
 In röniuerſam Ariftot. Metaph .
qué verſátur libertas, arque rationalispoten
tia funciduplicidiferencia;quædam pofsi
pa concratictare oppolica,quxdam aucem có
tradićtionis excrema,propterea duplex quo
qaepotelt exerceri libertas. Altera contrarie
tacis quæ in indiferencia ad vnum contrario .
Tum profequendum , & alcorum fugicndum
contiſtico Ecalcera contradictionis quæ ad
vnum , & idem eligendum, velnon dilyen
dúm indiferenciam ponit,fiae quæ in nidifo .
rencia ad actus exercicium velocgationem
actus conliſtre. Quarro pra mitendum at po
tencias racionisexpertes illascffe ac dici,quæ
de ſe ſunt ad vnum déterminatæ , velwaliam
habencia de ipfis indiferentiam , cum enim
contrariorüm cadem fic ratio rationales qui
cem potencias oltendimus effe liberas , ad
contraria indiferentes : coulequenseft , vc
.
irracionales quæ racionalibus opponuntur
illas dicam116 , in quibusnulla indiferentia
ad contraria attingenda ; led omnimoda ad
vnum decerminatio inuenitur . Vode hijs
:
:
fuppofitis, ac præmiſsistentus arciculi elty
an poterica in cota ſua latitudine prout est
tum , & potentiam per ente-perfe & 1g
alio diuiditur adæquade , quia a & us fapar
cencia arque ctiam cffe perder & ellen alio
Iucnodrhabentes vim contradictionism
terquosnullusmodus ellendımcdiusporult
aſsignarisper
Dico fecundo ,hxcduo membra fuis racio
nibus formulibus opponuncur: hæc colligim
tur ex prima:illa eni informalirer opponua .
tur,acquedigerdificancur quæ modiscoorca .
dictorsis.configuuntur; fed racionales 8 ra :
tionis expers funthaalmodi: ergo. Confirm
marur liberum ,& waturale formaliter diflin
gunturio rationcpotenti. Vode aljaclipo
cenria libera ; & alia naturalis in ordine ad
actus adæquacos, licecenim eadem voluntar
quæ efteffentialiter potentialibera dit çtaam
in ordine ad aliquem actum nacuralis , quas
tenus ad bonum in communi; & ad vleimasim
finem naturaliter inclinatur, circa qacón in
patria.omnibus modis neceſsitatur . Tanca
naruralispoteftia , fiue racionis expers 11on
dicitur, niſiilla quæ circa omnes laos actus
determinationem acoecefsıcatearhabet.Ra *

i agendi,vel patiendı principium ,adequate tionalis vero, liqeliberailla cft quæcircaide

& exacte, tanquam permembra formaliter obiectum ,aut refpe & u , ciufdem actus habce
oppofica per rationalem ,& rationis ex pera indiferenciam : ergo formaliger hæc diuideak
ten porencian diuidatur. tiamembra diftinguntur ,ac proiode , neque
Reſpondeo diceudum primo adæquatam hæc condicio formalis dilliactronis,five op
eſe, hanc dițiſsionem potentiæ in tota fua pofitionis deficit quominusfit prædiđa siku
latitudine . Hæc affertio et communis,apud uſio legitimealigoara . Declaracur amplius
Defendi interpræcesPhylofophi in hoccapitulore. Lucratio,vérfariin concrarijs fecundü quod
ter ade . cundo , & probatur primo :nam omnis po eft formale conſtitutiqum potentiæ faluna
quietame tentia ad actum realem perſe primo ordinas lis, nopelt quod eadem potencia polsie van
ejle dine tagaur eitin ſubiecto animato , aut inſubiet veluc profequi, & aliudfugcre Teu vitares
fionem . cto in aninuco : fed omuis pocentia quæ in nam etiam potencia raconis expers hocham
illo liue in illo fubiccto recipicur adæquato bec, Calor enun calorem.producit, & frigidi
per racionalem , & rationis expertem diuis, tacei expellic , & vouin quodque per eandja
dicur ' , ve patet ex primo nocabili : crgo. Sam dem virtutem per quam inclinac ad aliguod
condo diuifio potentæ in liberam & aacu . bonum intendit aiuscontrario reGillere Ner
ralem eft adeoquata , led cadem eft locus . que conditie in eo quodlivindiferensad di
dun rem dividio potcntix in racionalem , & berla obiecta agerialia ,& contraria fub vni
fötionis experten : ergo etiam hæc efl adas ca ratione formal profequenda,velpofsiciye
quaca : maior parec , quiaoninis parencia, accingenda. Sicenin piaa vilus quicl por
:
autett ad vnum deceripioara , aur ad plura Gentia rationis expers etapeæhentious albi,
indiferens. Tertio probatur , nam cflera . & nigri quatuor corsariaia.gcnere coloris
.

gionalem , & cationis experten derermi-
macam ad vnua , & indeterminatam ad plus
ra lunt extrema contradictoric opponita ,
inter quæ non eſt medium aliquod alignia.
bile in genere pocenciarum : ergo adequate
.
diuidutieillud . Conſequencia , quia tunc
:
aliquod genus , aur ſuperius diuiditur adæo
quace , quando membra dividencia modis
concradictorijs confticuantur inter quos:
nonreft dabilis modus coocralens rationen17
ſuperiorem diuilam , quo pacto ens per acm de contrarias actiongs exerceiega ut modo cô
Nequo couấllic in eo quôd non lic talis pote
tia ad vnium obiectem adequacum , lige ad v
Dam operationem adæquatum deteriugaca ,
voluntas enim , & intellectus quæpotestis
racionales luptgad vnumin genere profequé
dum determinantur, illa quiden adbonum
hicauceio ad verumincommum .Sed in coco
fiſtic,quôdcircaidem numero obicctum ,aut
materiam fingularem , & lub eiſdem téporis
ac loci circunilaatijs racionalis porêria por
NA 2 qario
SELIDAAC
BIBLIOTECA
DEREC
HO
 foi Librinoni, Qilaft, TIII. Artic, I.
trario ſe habere hoceftillud profequendo, fe maximerationale, quia eft maxime idej
'ade reſpuédo;velillud elligenda, aut actum pereffentiam ,feu formaliter libera,quodtam
electionis fufpendendo:e contrario autecon men eft falſum racionalisenim per eſſencia ,
fituciuâ potentiæ , rationisexpertis:in eo cá non eſt voluntas ,ſed intellectus : ergo fuit
Gluguod circa candem materia fingularē ; Gerrium notabile , & conſequenter fundamé
& fub eiſdem circunſtancijs , neque concra. tum potiſsimum primæ cóclufionis. Tertia
trias aétiones exercere nequemodo contra aduerſus diſcrimē aſsignatum inter membra
Tio valeac fe habere:hæc autem conftitutiua diuifionis obijcitur quod nó fit effentiale:ta
i
perfpicuum elt,formaliter;'& ex naturarei quia naturale,& liberuin tantum func diffee
diſtingui:crgo Dico'tercio hæcdiuifsio po- rectiæ modi agendi, & 'non porentiæ : Vnde
tentiæeft vniuociin voiuocata fiue generis cidem potentiæ poffuneconuenire ,& de fase
in ſpecies. Probatur hæc conclufionam po: Eto diuinæ , & noltræ conueniunt voluntari
tentia quæ hic dimditureſt principium agentede.D . Tho...p.9.41.art.z.ad 3.& 1.2.q.
disſidepaciendiad actum realem accidentas 10.art.1.tum eciam quia telto D. Tho.ibide.
dom ordinatum quod à prima, & fecüdalpe 9.8.art.3. ad z. porenria racionalis propre.
cie qualicarisabftrahirur. Hocautem eit ge rea le habet ad oppoGica , quia potelt proſe
nus.quodam a prima, & fecunda fpecie quae quiilla oppofica quæ ſubluo obiecto conue
Israçis abſtradū.orgos.Confirmatur náá quá nienticonrinērur,ex quo infert,quod volun
cunque effcaciali conuenientia formarum cas ideo fe haber ad oppofita profequenda,
ciucãe generis porcft abftrahi vnicus'coccp quia porcii proſegui bona oppofita lub bo
tus voiuocus, & vnitate generis gaudēs;fed noincómuni comprehenſa ficuc moueri & c.
taliselt cóueniétiapotenciarī rational1ő , & quieicere, loqui & tacerc, led eciāviſus po .
irrationaliñ in ratione porēciæ :ergoabillis telt aprchendere oppoſitoscolores, & virtus
elt abſtrahibilis vniuocus, & gebericus con caloris oppoficos effectusin cera , & in luco
cepius potecią .Minor parct, quia potencia operatur , quæ tamen iracionales potenciæ
racionales, & irracionales couenjūcingene ſunt:ergo.Quarro aduerfus'terriani conclua
se qualitatis, & nó folüm gencralisimo qua Honeni potcut obijciquod rationalis poren
licatis, ſed in genere illo fub alterno quodà tia analogice de rarionali per effenriam , &
qualicacibus primæ & fecundæ quæ habend racionalibus per parcicipationem prædicamos
ordinem principijad operationem ablirahi. tur,hoc autem vniuocacioni ſuperioris vide
tur :neque enim hic potentiæ ſubltantialis, Tur derogare,quo enim patto lub aliquoſum
qualiselt potentia paſsiua miateriæ primæ ad periorijvaluocointerius analogű potcriceſ.
recipiendam formam ſubſtantialem â Phi- lentialicercórineri.Ad primaobicctione ni.
lofo cóprehéduorur:fed folő illæ quæ ſubic- hilominus refpódetur Philosophù in illo lo
Etū animatū , aut in animatú goalificant , & co hac diuifionem pocēcijs animæ aplicale.
exornát:his autê ,proculdubio elloncialiter Hæceanse aplicacio nó obftar quonnous ip
cópenitvnicaratio generica qualicacis, prin fa digido fecundâ le latius parcat , & omncs
cipij,actus primi, atque pocentię.ergo . potêcias cóprehédat. Ad cófirmacioni Foo
26 Sed cótra has cóclufiones poteft obij feca ſuper literá cap.2.5. atquc ec quidē, aic
ciprimoex philofofi teftimonijs; illud quod bac diuilione nedì a iuas, led euâ pafsiuas
haber primo ethicorâ capite vltimo vbihac à Philofopho cóprehédieo qu id omncspon
diuifione folâ potêtias animæ diuidic ex qui tenciæ paſsiuæ : lune rationiscxpertos , & ad
busait alias effe rationales, & alias rationis, vara determinatx,1cd liic modus dicendi ve .
expertes:ergonon eft diuifio adæquata po ricaci, & Philofophi menci contradicit : veri
têtiæ accidéralisin cota ejus latitudine. Con Tati quidē quia intellectus poſsibilis limpris i

firmaturynā potéria accidétalis adæquaredi- citer eltpotencia pafsiua ,vt artır.quæít, le

uiditur in activā,& pafsiuâ,vthabet philofo quentis docemus, & camen eſt rationalis no
fusad calcē capitisprimi:ergo diuiſio penes igituromnes potentiæ palsiuæ , ſunt racio
rationale; & rationis'experre nequitefle po ursexpertes. Philofophi autē mēci quia difli
tentiarü adæquata . Coſequencia paterdupli niêsporētiä rationis expertē tic air. Quæ autë
cimer,primo quiaaliàs dāretur eiufde diuili funt rationis expertes vnavnius eſt quo pactoca !
duplex diuifio adæquata, & effentialis, quod lidū calefaciendifoli vim habet,cóci Ac fi dice
olt prorfus impoſsibile,quia racionale , & ra rec vt ipfe paulo intra fcexplicat racionisex
tionis expersfiuenaturale, & liberű rantum percé eſte illa, quæoperatur per formam na .
ſunt differenciæ potétiæ actiuæ :crgo non dio turalem ad vouin decerminatam ;rationalem
uidutadæquatepotentiam vtqo.Poteftobij vero per formam rationis quxlit oppofico.
ci ſecundo , quod aliud fit liberuma raciona rű operatrix:demente igicur Philofophicaa
li, & naturale ab irationali, in genere poteriton tionales,& racionis expertes potentiæ funt
tix ,nåli idē eſſenc fequeretur.vgrintatè ef- operatius,quare melius Caec.aup.quæit.4.1.
art.me
 INizniuerſam Ariftot.Metaph. 03
art.1.f.cires distinctionem yolumtstis, & $.nd . &verus modus dicendi e Do & oris fan & i de
kerte,ait hanc diuifioncm cãcum elle ppeen-a veritate9.22.8.6. ad [excum allerentis, quod
ciarum activarum fecundum quod à Philoſo Dacurale Tumicur dupliciter VDO. con:
pho cradicur naturale,&c liberum quæ ſub no preciſione, & fic realiter,ac formaliter diſini
Finibus racionalis, & irationalisporentixa guitar contraliborum licet animal diftinguia
Phylofopho accipiütur in hoc o. Mechaphi tur,cum præcilionc ab animali rationali :alia
ficæ ſunt diferencia principijactiui , lucmo- modo accipitur abfq; præciſione , & fic non
di agendi eiuſdem ſententiæ ,cit Scorus in 2. diſtinguiturcótralibsrum ,fed potiuspræſu
d . 2.9.7.83d.10.q.1.acq; in quodlibetis,q.16. poniturad illud,& incladicar in illo ,ficut ani
quia tamen nacurale, & rationis ex pers pof. mal includitur in homine,quia igicurporen
ſunc porentijs pafiuis adaptari illas nanq; po tia rationis experselt naturalis cum præci
tentias quæ nulliuasſunt actiuitatis neceſſe eſt fione proprerea effentialiter , & formaliser
nullius quoq;eſſe libercatis,ac proinderatio diftinguitur apoteoria racionali,liue liberal
nales deu rationis experces effe faltem nega: candem fententiam fequitur Caietanus in lo
tiue, quia nocarent perfectione debita cisfe co preallegato ex i.p.fonduertere, 2. vbi aic,
cundum genus proximum hoc eft fecundum quodnaturale, & liberum abſolute no diuer
genus pocentix a &tiuæ ,fed fecundum genue lificant potencian ,ſed modum operandi,[ci
remotum , nempe recundum rationem coniu licetnaturali ter,& libere,& quia cadem pa
niſsimam porentiæ abftrahentem ab a &tiuis, centia poteft haberc refpe& u diucrforu virü
palsund
& omne ? a poreſthæc diuifio Phi quc modum operādis propterea eadem pou
lofophi ad omnes illas extendi Tampra por teft effe fecundum diverſas rationes partia
teatia naturali, feu racionis ex perte non ita les folo intellectu diſtinctas baturalis, & libe
ftriété ficut à Philoſophofuit acepta : noin- ra, fed nihilominus naturale , & liberum prace
pe proui dicit principiuni operandi caren's fuponunt diuerlitacem realempotentiarum ,
in diferencia, atque libertato, ſed magis lar- nempe aliquã qux fir mere naturalis, & alia
terioriincludi um
quod ceft Clufione odini
ge , nempe quatenus imporcat principium quæ fitlibera noid quidé
non operans libsre : fiue aliter operatiuum moda naturalis :Oporeet enim ſemper in pot
fît,fiuc cancum patsigua). prius, & infimūin
Ad fecundánegatur fequela , nā licet fint forioris participare ſuperius,qua de cauſaro
idem fecundú rem adhuc fenfum , quodoiti- luncas quże fecunda ſui ſuprämã habet ration
nis potentia racionalis aliquomodo ,elteria nem naturæ ſecundâ reliqua ,cft potentialis
aliquo modo libera, & è contra porencia quše beralidem habetCórad: 1. 2.9.8 aralads.com
citrationis expers eriam eſt expers liberta- prouatur hicmodos dicendiprimo,quia abs
tis,camenrion Cuincidem fecundum rationc Iolute phyloſophus hic dicic alias effe poceo
formalem, & proprerea non oportetpotenia tías naturales , & rationis expertes , quod do
tiam quæ eft per ellentiam rationalis effe ma. aliecace eſētiali, & formalicinatura rei debet
time liberam . intelligi:hanc denotat relatiuuen alietatis,
Ad tertiam triplex e modus dicendipria Tartio , quia naturale , quod eft rarionica
mus cft Scoti , in locis prealegacis allerencis persadæquate nô ell quomodocunq ;natura
naturale, & liberumd :ſtinguere actus, & po le , fed ett naturale per omaiinodã exclufiona
teorias, 8t propterca voluntatem quæ cft po liberi,ac proindecollituit pocentiâ mere na
æ
ti

r
uur

tentia libera nullatenus effe potentiam nacli turalem noranta circa is vnaparte li m luiobie
te
n

l i a
rſi
e

salem.Secundus eſt Fonſeca hiccapi.2.q.1 . a am

ell r

um

& ti, lod mcircaeromnia

c ur obiectapartialia:poren
t
e

cn
oc

ii tu

tcieuc
to

at ll re
ſectiun.4.ad
e primum afferentis naidrale , & , c
cu

tja " C m n c
lr a

us luQ.daurar
en

uer
o
zoenem

o li

ás & rationis cx persno

t
nöl min

e: rg

diſ
elblal
n

liberum
ing fine rationale,
nti liter a potentia aliquo modo libera dilcris
dic ni
les

e
gueacun

t e
o
ejo

diſ pot
i

rantis

in
i
i

na

Mvac
terat

laf
t

int
inc
ha
ra ita
n

ci, o

io
t f

AM
&
n

rat
i

po

ge Luc peurn : tamen intellcctiuum , cum prae

expertibus quod omnis rationalis poten- ciſsioneaceptum quale in Deo , & Angelis
sia quatenus talis indecerminata eft ad op- reperiturelicorialiter à diſcurquo diftingui.
polita omnis autem rationis expers in qüan- tur, & c proinde eſſentialidiuiſione intelle ..
tum huiufmodi determinata cltad vnum , & Etipam communitar fumptum diuidicurged
Li alia racionc Gc illa ad vnum decermitidra, & c intcllc & iuun tancam , & difcurfuñ : fed con
hæcad oppofica in diferens: vndefecundiñ da modo comparator liberum ad naturales
1
hunc authorem voluntas in ordine ad obie- quo diſcuriſcium ad intellectuom : ergo ,li
Etaad que naturaliterinclinaturelt potencia četliberum voluntatis includat naturale co
rationisex pors & racionalis in ordine adnie muniter fumptum ,cimen naturalcadæquata
dia ad quanó naturali crinolinatur. Terties & ch præciſione ellensiäliera libero dilina
Na a guicüş
 404 Libri noni, Quaſt. IIII. A rtic.11.
guitur.Vltimoprobaturin pugnando duos uerfos modos habendi modum rationis, acli
priores modosdicendi;primus nãq;defficit, bertatis proportione ramen vna elt:deberec
quia ponit naturale qualecunq ; eſſentialiter namque abſquealicuiu's analogiæ implicacio
diftinguiapotentialibera :quodoftenfum ef nefic eradi:potentiarumaliæ rationis exper
falfum effe.Et quia ex illo fequiturvoluncaté , res aliæ rationparti
quæ eft pocenitialib nullam habere ratio
ales per eſſentiam ,& aliæra.
era ' tionales per cipacionem , harumq; difc
nem naturæ ,ac proindebearós libere trui , & rentiarum ſingulæ ſunt vniuocæ, & eflentia :
gaudere'de Deo in patria ,eumq; libcre ama- les,duas tamen poſteriores Phylofophus,lub
re:neq;& 'non'ſpiritum ſanctum libero pro- vnius nomine propter analogaro conuenien
cedere a Patre & Filio: quæ licet ab Scoto vi tiam comprehendite
deantur admitigabſurda tamen Lunc:ergo & ARTICVLV S. II.
antecedens.Secüdus defficit :tum quia tollit
realem alictatem ,& effentialem , ac formalē Quidfit libertas , in quapotentias
diuerfitatem membrorum huius diaifionis:
quod Phyloſopho'nö confonar. Tum eciam , rū rationalií potiſsime falueturs
1

quia nullum naturale agnoſcit,quod effentia 27 N hocarciculo ante omnia præmi

Tumulbero diftioguatur:quod camcn eſtfal
Tum : illud enim nacurale quod liberraris eſt
expers, omnino circa adæquatum obic &um
effentialiter a libero differt: & hoc apellauit
Philoſophus rationis expers. Et per hæc pa..
rer ad formam argumenci , negando antece-
dens primæ probationis: vel difinguendo
illud iuxta aſsignatam diftin & ionen .Ad fem
cundam explicandus eftD.Th.iuxta dicta in
(ecunda conclufione.
Ad quartam obiectionem negatur minor:
mulcoties nãq; ea quæ ſub vna racione ellen-
tendum eft, quid nominis, & quid
I rei iplius libertatis.Igitur liberta.
tis nomen primoà manu milione feruorum
fuit impoficum , qua ferui à Domini liberaa
bantur poteftate : poftea vero ad multa fuic
translacum præcipuead ingenuitatemſignifi
candam :teſte enim Hermogene , lege40.ff.
de liber.cauf. illud ingenue dicimurfacere,
quodlibere facimusf& écontra illam quæfic
diffinit Florentinus in lege libertas,ff.dela
tu hominum : Libertas est naturalis facultas
है

eius,quod cuique facerelibet nifi quod vi, aut in

tialiter vniuocãtur, Tub alia etiá fi fecundum Teprohibetur: & *Cicero in Paradox. Libertas
rem nulla inter illas diſtinctio actualis detur, etpoteſtasviuendi,vrvellis: in hisq; homodi
contingic analogari;cuiusratio elly quod re- citur liber proprie ,in quibus habet dominių
Tuni analogianon tam ex ipfis rebus: quam ſuorum a &tuti. Apud Theologos quoq; liber
cxordine ad nomen & rationem , ac modum tasaccipirur tribus modis: primo pro liberea
fubquibus ſigaificãtur defumitur.Vnde pro te,& feruitute, quo pactociuitatcs liberæ di
uenit quod illa quæ in ordine adynom pomë cunrur,quæ alijs iureferuitutis fubiccte non
vniuocãtur,in ordino ad aliud analogentur, fuor :& hocmodo homines nö fumus liberi,
quopacto animal,medicina,& vrina, quæ in : quia Dco feruitutis iure fubiecti fumus: fecú
ordinc ad hocnomen ſunum , analogaoruc ſub do fumitur liberças proſpõrancicate, & libe
iſo nomine reſpitiens ſanitatem , vniuocantur rum proſpontanco ,quod opponitur coactio
quod non ſanirarem, led refpe & unj ad Canica ni,quo pacto libere beati amantDcũ in pa
ren formaliter iniportat;in quo illa tria vni- tria, idelt,voluntaric & fponte ſua, eciäling
voce conueniunt: fimiliter virtutesreſpicie ceffario : imoSpiricus ſancti proceſsio dicim
tesalterum , v.g.liberalitas,miſericordia,pe- tur à D.Thom.q.10.de potencia artic. 2. ad
ditentia , & comuraciaa,atq; diſtribuciua,iuf- quinrum libera;non quia non fic naturalis &
titia, Tub nominc & rarione comuni vircucis ncceſſaria,led quia eli maxime voluntaria,de
vniuocantur ,ſed lub nomine ,& ratione iufti fpontanea ,arq ;oniscoaâionis ex pers.Ter
tiæ analogantur ,co quod iuſtitia importatra tio modo accipitur fricte,prout in portat in
tionem debiti,quæ in fola comutatiua difri diferentiam cörrariotaris , aut cótradictionis
butiga, & legali'faluatur fimplicicer,hautdi oppofiram necel'sitari , & in hacacceprione
fimiliter,licet racionalis, & rarionisex per's diffinitur tic ab illis : Libertas eſt facultas yatid
potentia fub nomine , & ratione potenciæ nis,& voluntatis ad oppoſita ,aureoram lic: Li
quæ tantum dicit principium operandi vni. bertas eftfacultas que poſsitis omnibus requifitis
uocentur , tamen ſub nominc potentiæ ra- ad operandum ,potest oppofita operari ,vel opera
tionalis, ſeu libere poffuntanalogari illae ria nonoperari, in qua aceptione procedio
potentiæ quæ inæqualiter funt racionales, noltra diſpucatio: ita vc fenfus fit, in quo hu
Vnde rationale in hacdiuifione potentiæ nó iu [modi libertas , quæ neceſsitati opponitur,
eſt diferentia potentiæ ſimpliciter vna , fed conüllat , & in qua potentia racionali,in van
eft multiplex diferencia fimpliciter iuxta di- luncace , ſcilicet,an in intellettu ſaluerur.
ia
 In vniuerfam Ariftot. Metaph. zos
In qua diſputatione tresverſantur fenten witoriopponitor, quæ cft coaximamagis
fubic&tio
$12 , iuxra numerum ternarium corum quæ & dependentia ,ſed intellectus eſt ina
in rationali anima reperiuntur , ceſte ením dependenscum Gc prior voluntate: crgo .Se
Philoſopho 2. cchicorum capite 5.hæc tria cunduni procedir ex maiori intellectus in
in animireperiuntur , affectus, fcilicec fiue differentia,nam indifferentia voluntatis ori
actus,habitus, & potentia . Vnde prima ſerie tur ex indifferentia iudicij intellectus prop
tencia afferit libertatem que liberum arbia terea enim elle &tio voluntaris circa media
trium in duobus actibus,voluncacás alcero ,& elbindifferens, quia iudicium de illis eſt in
altero incellectus conlillere or Ica Herbeus diffcrens,atque cuma indifferencia proponit
quodlibeco primo,eo quod pučac nomen li . quæ conducunt,velnon conducunc: crgoa
beri arbitrij effe nomeo actus , & iflud libe. Tercium ex prioritate actus intellectusduci
sum arbitrium effe iudicium liberum quod tur primus;namqueactus liber eſt judicium
elicogitacio deliberandi :hæc autem volitio intelle& us, quod deliberatum concludit dû
nam doliberandi antecedio.Secunda fenten- intelle&us ex multis medijs propoGris ynsi
cia,cui fauéc Albercus in capire fummæ quae aprouar,& aliud reijcit,poft hâc autem actü
Nione 91. membro i . & in 2.diſtinctione 245 fequitur ellectio , quæ eft primus actus liber
arros. & Bonauentura in 2. diftinctione 253 voluntatis, in volitione enim circa finom ,vs
art.1. alierie liberum arbitrium elle quondam fiais, non eft libertas, aut deliberatio : ergo.
habitum congenicum , &naturalem commu Hijs accedit ipfa nomioisliberi arbitrijechi
nem intellectui, & voluntari , quorum fundàmologia ab arbitrio ſeu atbicrarieſt delump
tum , arbitrariaurem idem elt atquc iudicares
muotom eft,quod libercas quže diffinitor,efa
le faculcacem incellectus ,& voluntatis ad quod eft opus intellectus.Alij rurlus quosre .
operandum ,& non operandum, tit lupera-, fert, & refutat Argentinasin zidift.24.quz
dita entitatibus intellectus, ac voluntatis, lid fione vnica arc.. volunt libertatein in vtra
enim diffinitur â Magiftro in fecundo diſtin que potentia intellectus, ſcilicor ac volupta
Gione 24.dicicur autem facultas;quali facia tis ex æquo fore conſtituendami,co quod dif.
licas ad eligendum facilitas autem elt habi. finitur à Magiflro ex æquo efle facultas ra
tus,quod confirmanc ex Auguftmo Epiftola cionis, & voluntatis, & quia ex æquo intello
106. & libro de fpiritu & anima cap,48.affe- & tus & voluntas ſunt incapaces paciendi vio
rente liberum arbitriani delicto primorum lentiam , & coactionem ,in quo præftant cx
parentum in pofteris imminutum remanGf- teris potencijs, deinde quia mucuo vna ab al
ſe : potentiæ dutern integrå polt peccatură iera in actibus liberis dependet , ita vtactus
temanferunt,tuin etiam ex Bernardo in li- inrellectus præcedentes omnem a& um vo
bro de gratia ,& libero arbitrio , qui diffinies lunratis pure naturales fint.Denique alij vo
liberum arbitriun ,ait effe habitum animili. lunt liberčacen potiſsime in volütate & mi .
berum fui . Tercia ( entuntia & comunior in- nas principaliter in intellectu faluaci & c hæc
ter Theologos allerit liborum arbitriüm ha . eſt proculdubio fententia noftri Doctoris in
ctenus diffinitum non in actu aur habicu alia prima parte quæſt.83.art.4 . & in 2. diftinct.
quo fuperadito : ſed in parentia incellectus, 24. quællota quem ſequütur Scopus, Caprco
autvoluntatis;aut in vtraque limul confile- lus, Argentinas, & communiter Scolaſticiſu
re. In huius catuien explicatione Theologi di per eandem diftin & ionem , Henricus quod
urduntur in quatuor modos dicendi quidam libeto 1. quæit.16 . & Fonſeca hic cap.1.9.4 Liberia
enim relatia D.Thom.9.24.de veritate arta fecione 3. Pro cuiusdéclaratione relpon
4. dixeruntliberum arbitrium cfia quandam arbitriin
deo dicendum primorliberum arbirriam no eſt idem
potencian ſuperiorem intellectu , & volun- conäftere in aliquo realiter ſuperaddico po cü int ele
cate ,ac illis dominantem ,horum fundamen- tentijs intellectus & voluntatis . Hæc after Lects
tum nullum aliud erat, nifi quod exiftimaréd tio ftatuitur aduerſus primam & fecundam polante
daripotentiam quandam ſuperiorem intel- fontenčiam , atque primum modum defen te .
le & u , & voluntate,ex cuius imperio, & parti dendi tertiam , & probarur primio nam libe
cipatione in ijs & alijs aliquisactus liber elli runi arbitrium eftillud quo priusnatura qua
citus aut imperatusinuenitur. Alijvero de operemur poffumusoperari , & nö operari,
quorum numero eít Durandusin ſecüdo di .
vc conftat ex eiufdem diffinitione à nobis
dinct.z4. quæft. 3. dicune libertatem in incel aſsignata: ergo el potencia aliqua rationa.
lectu potiſsime, ac formaliſsime confidere . lis, & cutn non fit alia præcerintelle & um &
Huius opinionis fundamenta tria funt:pri- appetitom ,aliqua ex his debee élfs . Secundo
mum exmaiori independétia intellectus de probatutlabefa &tādo illas tres fententias,&
ſumitur , quia illud eft magis liberum quod quod non fit actus fecundus pater,quia libe
et magisindependeasco quod libertasfer fum arbitrium hominibus ctiam dorpjienti.
Na bus
Frod Libri noni Oleft.ITII; Artic . II.
bus adezicavtverum fit dicere illos qui dor
miunt liberos effe ,ac libertatem habere , ſed
tunc nullus actus liber illis in cft: ergo , non
confiftit in a& u fecundo libcroni arbrsrium,
Confirmatur,namn dominium, quod cit facul
tas yrendirabus in yſuspermiſoseft quidfi.
xum , & permanensin hominibus , & tunda
tur in libertato , Telelipfa liberras ſecīdum
rem :ergo,etiam libertas,acquoliberum arbi
trium eft aliquid permanens,ac proinde non
eft actus facile tranfiens , quod autem non fic
habitus patet;quia omnis habitus maximcco
genitus ,& naturalis cantunı inclinar ad vna,
fed liberum arbitriumcft indiferens ad oppo
fita:ergonó eft habitus , co vel maximo,quod
habicus congenitus in partc intellcativa non
eft præccr habitum primorum principiorum
quinon eft liberum arbitrium , & cande quod
non fit potentia fuperiorad intellectum , &
voluntatem pater,quiatalis potentia non da
tur,cü Giromaino in veilis, & fuperflua, ſuffi-
ciunt, namque ad actioncs omnes liberas in-
tellc & us,& yolūtas ille quidem ad iudicium ,
& cognitionem .Hæcvero ad mouendum,&
aplicandum :erga.
28 Dico fecundo, & filiberum arbitrium
in potencia incellectiva,ac volitiva adæqua-
te confiftat,poriſsiine vero in vobitiua .Hæc
concludo faruiruraducrfus fecundum & cor
tium modum deffendendi tcrtiam ſcnteciam
& probatur primapars, quia liberum arbi .
trium eſtfacultasrationis,& voluntatis,quod
tamen non dicererur,nifi ad y cranquc porcn
tiam pertineretlibertas. Tiim criam ,quia de
liberatio vcriuſquc facultatis operacionin
includit.Tum denique, quia origa,& fonsli
bertatis voluntatis eft intellectus:ergo.Seca
da vero parsprobatur primo ex tellimonijs
fcripturæ in quibus potiſsimevoluðtaci acri
buitur opuslibertatis,propterea enim dici .
eur Ecclefiaftici 150$ivoluerismandata fermare
conſeruabunt te,vbinon dicicur fiiudicaucris ,
aur Ginecllexeris,fed fi volucris, vropus liba
"Tum potiſsimc ad voluntatem reducatur , &
primæ Corinthiorum 7. de homine aic Pau .
Jus: Nowhabens neceſsitaten : poteftatem autem
habens fise voluntatis , denotans libertatein
magis ad volungatom quam ad intelleéta (pe
& arc,hijsaccedir quod peccarã ea teousyho .
miniimpucatur quatenus elt volontarium
idaſt libertate adnyillum voluntaris qua de
caufa Auguftinus libro de vera Religione.cz
pit. 14. altpeccatum li voluntarium oon fic
peccatirationem nonhabere:ergo.Secundo
probacor,nam illa potentia cit maximelibcom
Ta quz prinatum tenetinmouendo alias,lięc minatus ad difenſum . Cuius ratio eft, quod
enim illis maximc dominatur , ſed volantas
eft huiuſinodieft enim quz intellectum , bet
cæteras moncr, & aplicacad operandum con
lendo earum in diferentiam,acque illas actia
uc reducendo de pocentia ad actum per mon
dum moucntis , & inclinantis qua de cauſa
terte D.Thom.i.part.quait. 82. artic.4 . & 1.
2.quxft.9.art.lavoluntasel primum mouens
quoad actus cxercitium, idcft per modum ar
que motoris actiui , & agencis, & fi per mo *
dum obiccti, & finisiacellectus moucat ipa
jam : ergo in voluntate maximc laluacarii
bercas,tcrcio probatur, & confirmacur præce
denscatio :nam dominium maxime faluacut :
in voluntare perillam cnim homo maxime
ſeruis, ac rebus ſibi ſubiectis dominacur,fed
ex codem,haber homo efl'e liber acquedomi
nari:ergo. Maior probatur, quia facultas via
di rcbus in qua confilit dominaciuapotencia
formaliter et voluntas, eo quod vfustelle
D. Thom . 1.2.quaft.ro arc.i.cllaplicatiores
ad operationem , & proprerca cft a&us volo
tacis, cuiuseft aplicare omnes potentias ad
fuas operaciones:orgo . Quarto probacur,ná
propeor, quod vnum quodque tale , & illud
magis, ſodintellectus eft liber in fuis opera
tionibus,quia mouctura roluncare vndo illa
operaciones intellectus quæ præcedunt om
nem actum voluntatis , nequeſuntinnoftra
poreltace , ac proinde, neque liberæ ; motio
igitur voluntatiselt ratio propterquamope *
rationcs in che& us fubdunrar noſtræ pom
teltari , & hoc eft racio libertatis carum
eo quod liberuns,oft quod operantis fubiacec
porcitati: crgo voluntas cit maximeliberto
Quinto probaturex naiori indiferencia, ac
que libertate acoactione, & neceſsicarc quæ
in voluncare reperitur, in huncmodum , co
aliqua potentia ca magis libera quo eft ma
gis inditörensad oppolira , & quo minus de
coadione , atquo de neceſsitatepati potell,
led talis of voluntas : ergo elt magis libera,
quam incellectus.Maiorpacet,quialibertas
propriu acepta in indiferencia ,quæ coadia
meni acacceſsitatcm cxcludit confiltit : crgo
fecüdum , quod aliqua potenciagraduatur in
indiferentia, acque coactionis , & neceſsi
tatis cxcluſione debet graduari in libertare
Minor autein probatur,nam voluntas eft in
diferens , circa omnia media non neceffaria
ad vleimum finem confequendum eciam fi
cuidencor cognofcantur ab inccllectu propa
aente, ita voilla proſsicclligero,aut reijceres
intellectus aurcm circa opune verum cuideak
tercognicum ,vctalo ,eftdocerminarus ad al
fenticndam ,quoad Ipccilicacionem : & circa
omne fallum cuidenter cognitum clt docer
cuidenter verű nolla ratione poteft cognof,
cenu cuideacor effe falfum , pequce contra
cuidons
 .

In vniuerfam Arift.Metaph. ta
epidenter falfam poteftaparere verum bona firmatur dupliciter primo:nam teſteD.Tha
Caierano ibidem
aucem non habens neceffariam connexione, 1.2.quant 17 artic.i.&
cum vlti fine poteft lubaliâ ratione eſte tellectus cftradix & origoindiferanuiz you
mo
malum ,autdiſconueniens, & è corra malum, luntatis in qua formalisliberras faluarur era
& dilconuebicns ad vnum fineni poceft fo- go eſtradix libertatis ,antecedenspatet ,quia
cundum aliam rationem effe bonum , vel coa ex iudiuo quo intellectus obiectum indice
ueniens ad alium finem ,ac proinde illud po- rensiudicar,ac proponit , & ex piediorum ,cu
teft respuere voluntas ,& hoc patet ample fine, & interſe comparatione, quam facic in
cti non obftante veriuſquc euidenti cognitio tellectus,prouenit in voluptate indiferencia
ne:ſecusautem intellectus :Sittiiliter voluna ad oppolicaelligendum ,& ad vnum elligen
tas telte D.Thom . 1. 2. quæftion .6. artic.40 dum ,& ad alterum refpuenda :ergo .Secüdo
quoadaćtus ellicitosnullo pacto cogi poieſt nam omnis electio , & libera aid yoluntatis
eo quodeitnaturalis inclinacio rotioşlupoli dirigitur, acregulatur al intellectu ejufque
ur ab
ti,ac proindeomnis eius aétusdebet effe in actumpræfuponir aqug mouetur, quoad ac
clinatio ab intrinſeco procedens principio . tus ſpecificationem in genere cauſæ forma
inrellecta's vero , & fi fecundum ( o coginon lis,& finalisimoueturquead obie & a propoli
pofsit timpliciter quoad actus éllicitos, quia tä ab intelle &tu , ficut ab illofibi propongon
omnes illi debenteffeâprincipio intrinſeco; tur: ergo totalibercasacinditerentia volun
tarisorig inatur ab intellectu & inillius:iudi
muljuxta
& ta apre ere contra emſupocamen
hendinclination
ipfius potefta
ſiciinclig tio, & apræhenfione radicaliter præhabecură
tionem , quopacto deniones coa& ieuiden- Secunda yero pars,patet ex dictis, cum enim
tia fignorum diuinæ potentia credunt, & co aliqua porenția rationalis debeatche lubic
tremifcunt, vt Iacobus à celtacoreo quod,ca cuns formaus libertaris,& hæc non ſir inte .
intellectus non ve inclinatio totius ſupofiti, llectos,vt dictum eft,neque apetitusfente
intelligentis , ficut eft voluntasporet coactio tiuus ,quinobelt rationalis formaliter,fed ta
nen paci apræhendendo aliquid contra in. um tre
tum participatiue, vtqe ſe manifeliel
clinationem totius fuppofti:fecusautem vo linquicur per fpicuum folam voluntaremela
luntas quæ eft totiusfopofiti inclinatio ;exco fe fubiecta formalis libertatis , ac proinde fo .
dicquoque voluntas incelle tum ex parte mi lam illam effe potiſsine,& maximeliberam , 12

mori s pece ſsit atis ,licet enim in patr ia pari ter 29 Ex hishaur difficile erit ſoluere argu,
circa lumum verum ,ac fumum bonum necel" mentaaduerfariorum , ad primunienimquo,
licentur, & in via circa a&tusprimo primos:
&à neceſsitate quoad exercicium circaalios
pariter liberentur tamen neceſsitare quoad
fpeciem ačtus circa plura neceſsitacur inte
lleétus,quam voluntas . Hæc enim folum cir
ca bonum incomuni , circa vlumum finein ,
& illa quæ cung hochabent neceſſariam cox
nexionem vt efle,viuere ,& c.quæ ad congr.
tentiam naturalem ſunt neceffaria, fine quia
bus vltimus finis haberi non poceil, ve tradic
nofter Doctor 1.2.quæft.1.arcos . & arti.2. ad
tercium quoad fpeciem ačtus determinatur :
intellectus autem ne dum circa prima prin-
cipia perſe noca, & concluſiones ex illis de
inonliratas: verum etiam circa omoia enuna
tiaca de quibus euidentiam habet; eft à Deo
determinatus,veilli dilencire minimcpoſsita
Dico tertio , intellectus tantum eft liber radi
caliter: ſola voluntas autem eft formaliterli
bera . dogclufio ftatuitur pro Rutoribuss
quam
quarti modi deféndeodisertiam fencebtiam ,
& probatur prima pars ; nam intellectuseft
minusliber,quam volītas, vtconftat expræ
: , & hæcminor libertas
cedeaci conclufirinc
non confiftit in alle muli in hoc quod tancum
fitradix, & origo libertatis , & nonfit ſubie-
étum ;cui formaliter in eit libertas.ergo .Con
1
Herbeus luam nitebatur probare ſenięçrama
Reſpondetur præoptando,orja in libertare in
ucniri,quæ hocnomine ſoleno gaudere,nem
peipfum ačtum fecundum , qui eit opus fa
ctum,cuni indifereotia,fatum libertatis ,qui
cit proxima expeditro potentiæ , & excludio
omnium impedimentorum ad libere operam
dum ,& libcrum arbitrium, quod pro ipfa fa
cultate, & potenua voluncatis fupponicsguo.
ſuppoſito dicédumell ,neque cogitationem
actualem ,ncc ačtumdeliberationis eſſe libe
Tum arbitrium proprie aceprum ,ſed effe can
tum ačtum liberam , qui capien ſupponit lic
bercarem formalem actusprimi, Ad fecup:
dum quod eltalterias (ençentiæ fundamen
tum ,negatur antecedens,neque enim facule
tas accipitur pro facilitate potentiæ , fed pro
ipfa potentia operacius, Ad primam confirm
mationem ex Auguſtino defumiptam relpon
decur debere intelligi teftimonium Auguftia
ni de flatu libertatis , quia liberum arbitrium
quoad entitatem potenciæ non fuic diminum
tumbene tamen quoad Aaram ,o quod in
primis parentibus erano poreoniæ propter iu
ftitiam.originalem magis prompta , expedie
tæjacfacilesad vſum liberi arbitrij : 10,nobis
autem propter originalcm culpam mit
Promptæg

.
 208 Libri noni Oua IIII. A rtic.III.
promptæ acmagisdifíciles;& thrdæ funt in To,vtformalem rationem illins. Ad fecundü
a &úlmliberorum exequutione. Ad fecundā negádum eft antecedens iuxta fuperiusdicta
ex Bernardorefpondetur illum nomineha vel admilo antecedenti negarụr conſequeri
bitus fumplille porentiamipfam quæ prop- tia,quia libertas magis
nen
oſtenditur penesindi
terea , quod eltáctus primuspermfahens, & ferent
penes iamexcl exclu
& ul io ſionem neceſs is , ququami
coalicitaris, and
prmciupiem opera s vilmu
ndiquo r , quand
icamo
s ne
Holi nomi habitu quan do signif non'parificancur intelle& us,& voluntas.Ad
tür.Ad fundamentuin pritimodi défenden tertiam diſtinguendum elt alumprum , licet
di tertiam fententiam paret ex di& rs Frivo enim actus voluntatis dependeant phyſice,
Tilmelle.: nianifeflum'namqueeftcalom po- & quoad effe naturale abactibusintellectus
éntiam intelle &tu & voluntate ſuperiorem capien moraliter , & in ratione libériecātra
ciam
Icticiam elle Adea vero quibus Durandi rés , fe babte ačtus initellectus dependent ab
fententia comprobatur refpondetur.Ad pri attibus voluntatis hijautem cum fipoforma
ntnilia
17 .

muni quidem -négando maiorem , licetenim de liter alio priori libero depen . 2

illud quod ellmagis independens fitmagis

liberum calibertate quæ opponicur Teruitu . uina ,& increaca voluncas,
ti : fed non illa , quæ opponitur neceſsitatio V . II
Poceft etiain negariminor infenfu formali , ARTICVL S I .
din licer intelle& uslit minusdependensin
ofle potentix phylicæ; tameh'inoraliter & Quopactopotentiæliberæad fuos ad
in effe potentiæ liberæ magis dependet a vo 西 tusliberos aplicentur ,ac determi.
lünrate quam confra ,eoquod per analo nentur?
giam ad voluntatem ,& dependenrerab eius
etos Adecundum
moţione libera , Tuncncgattor obcsinrelle
liber adiones inrelle . Rointelligentia tituliopere prætium
$

, eftaduércere in præfentiarum nomi

non enim ex eo quod indiferentia volunta
exiudicio , & indiferenci propoſi-
女性

P ne potentiarum rationalium omnes

illas inconfiderationen'venire quæ quomo
tione ittelleêtus fequitur incellectum elle doliber libercatem parcicipant, atq; modum
magislibcrum formaliter , quia formálisli. operandi libere, quas iam articulo proceden
berčasnon costillit'in indiferencia quacune ti recéfuimus,nominc autem libcrorū ačturi
fraque
que fed tantum in indiferencirdilectionis, eosaccipimus, adictin , yol
eft
perquam formalizer homo elt dominusfua
rom actionum . Vnde licec fanitas licet oriate alius moduslibertatis )propterea quod adaca
tur;& cauletur ex vittore medicilie, quia ca- tusnecefl'arios ,ac merenaturalesnullidubiū
non non ſaluatur formalıcerin medicina,led cſt potentiasotrā racionales anatura ipfaefla
in animalinon diettürmedicinamagisfana, propenſas, ac decerminatasyaid'liberostanie
quam animál;fed pocius& contrazica quiain- actas cūpintindifereres indigentdecernsina .
diferencia intelle & us formaliter non'cft lia ri ab aliquo quod ab eis colat indiferenciā ,&
bërtas,licec eft caufa, &t radixlibertatis exil. illasad operandi aplicct,atq;ad alteram par
tehuis in voluntarenon lequirør inretlačtum te determiner, determinaciojauccmhácdu
ellemagis liberum , quam voluntatem ,fed & plex cfficut; & indiferentia liberarī gorenom
contra aAdtertium dicendum eft, quod pria tiarü elt duplex altera quoad exercitium agé
mius a£tus formaliter liber non eft iudicium , di,velnon agendi,& altera quoad fpeciei,
autarbitrium cóclufuum , veenim hicactus hujusaucillius operacionis lic alia oit deceta
libere elliciatué ab intellectu prácedit ali minatio quoad exercitiü,&alia quoad fpccie
quamotio voluntatis, qua ipſuin mouet ad operationis, & de viragsprocedicprelons del
deliberandum :poftiudicium aucem ſequirur putacio,ita vt fenfus fit ,an porentiæ rationa
olle& io quæ eſt formaliterlibera , vt aucéde. Ics,ac liberæ quæcunq; fint illein ordine ad
noiarerur do peodentia,& connexio elleâio acus liberos decerminentur,quoad exercici
nisliberæ cam iudicio intelle us appella- & fpecificacionem operacioniså voluncare,
tur libertas voluntatis liberum arbitrium có aur ab intellectu , ut aquo vis alio derermi.
plexe, quo, & indiferentia iudicij pre cantis, nante ,nec HCC ?
& indiferentia voluntatis in qua formaliter 30 In quo doplex verfatur fententia,pria
c & libertas fignificarecur .Ad primum terrij ma afferit vniuerſas pocentias libertatis parts
modidefendenditertiam fententiam . Ref- cipesin ſuisaćtıbus tiberistan quoad exerci
ponderurnorsexæquoponifacultatem ratio tiü , quam quoad ſpeciē operacionisdetermi
Dis & Facultatem voluntatis iuditimcione li nariä voluntare determinationc quidé libe
bertatis, fed ullám poniytradicem hanc vs. * rajled non naturali,ira docecFontechicc.2.
q• 3s
 In vniuerfam Ariſloi. Metaph. 409
9.3.fele2. & eadem repetic infra q.6. Le&tože inefficaš ; & conditionacum.ve voluötas ad
procuius declarationeaduertir duplicem da complectêdum ,vel ad reiciendum taleobie
ridecerminatione actuü quoad (peciem al. & um fic aprehenſum poſsit alias potentias
ceram naturale quæ poteftati voluntatis nó & feiplàm mouere:Huic ſubfcribioFonſeca
ſubiacecalcerā vero liberâ quae libere à volit hiccap.z.quæft.z.lect :4. Secundus elt Durā
cace exercetur : qua lipofica diftin &tione jari dusio 2.diſtinct. 24.2.2.num.23. & q.3.nu.
omnesactus cognoſcendi, & apperédiexor: 18. & Belarminij lib.j.de Gratia, & libero at
dine ad obiectalumere,fpeciom ac naturam bitrio cap.8. afferencium requiri ad mocio
ſuuã ,ab illiſquenacuraliquadam determind nem voluntatis, &aliarumpotentiarum ra
tione determinari , eo quod obie & um actas : tionaliüm ex parteintellectus iudicium prà
ccia vi côgaitā non habeo poteftatem deter Eticum ,quo intellectus omnibus infpe &tis iu
aninandi voluncare ad aliam fpecier actus; dicac hoc,vel illud, hic & nunc elle facien OS

quâ ad illam , quæ itsillud fuapte natura ceno
dic:libera tamen dercriminatione omnesra .
tionales poreoriasad fpeciem a &tus à volīra
te, & plam yolüntacem à feipla determina,
ri.Cujusfundamentā hoc vnicum eſt quod
licecdecue id voluncate naturalis determina
tioad quofdam actus liberos quo ad fpecifiche
100 finedeterminationequo ad exerci .
tiū,vc in actu quo yuli banā vtilic , & in illo
quo reicicmalum (hancenin determinatio :
nem habet volüacas etiá cunc cum nihilopo
racur )nunquam tamen dartir determinado
libera in ordine ad aliquem actum , quim li-
mul decur decerninacio quo adexercisiuni
illius, fed fola voluntaselt quæ mouet cæte
las potencias racionales quo ad exercioium
agendi, & non agendi , vt omnesadmittuor:
crgo ſola illa elt quæ mouet eafdem quoad" Tas rationalespotencias fiuc libera fjue natu .
fpeciem cuiufcunque actus liberi. Confirm
O
dum : quo polto neceſſario ex ſuppoſitione
fequitur dperatio ; quia eft vltimum vlora
quod non elt aliud expe& andum vt fequa
tur actus. Tertius modus afféric requiri vlera
hoc iudiciumi practicum ,imperium ,fed iudim
cium intimatiuum ,ac præceptioum ,quo.10
tellectus intimádo dicit, fachoc, vel hoceſt
tibi hic & nunc faciendum . Hæc eft fènten
tia Communis Thomillatum, quần lequunº
cur illi qui ve vidimus ſupra lib.8.q.1 . art. 4*
docent imperium effe a &tum intellectus pra
étici requifitum ad mouendas potentias libe
re ipſius imperantis quo ad exercitium.de
quorü numero en Medina 1.2.9.9.art.z. du
bio 3,8c latelas hic quælto4. In explicanda
etiam cognitione qua obiectum cognitū abu
inrelleciu determinac voluntatem , & cæce.
rali determinacione quoad actus{pecié tres

mac hoc quia ficuspocencia naturales velic
a natura determinantur utroque modo , &
quo ad fpeciem ;& quo ad exercitiuti actus
jca veremocis ornnibus impedimencis ftatim
neceffario operentur . Ita rationales quate
nus libera,mouentur, & decerminantur â vo
Juntate ,quæ eft primum ſubiectum liberca .
racis : ergo abilla determinantur veroque mo
dojica ur leclugsimpedimeoris ftatim , libe-
retanien opercntur.Secunda concentia affe
ric a voluntate quidem quo ad exercici pre
cille decerninari racionales potencias ab in .
cellectu yero ealde decernunari quo ad fpe-
clemi operationis , 1ta docctproculdubio Da
Tho..pag.82.art.4. & i .269.9.art.1. quem
fequuntur
ibidem dubio 1. & tota, Contradus,
Caiccanus Thcologorum Scola.
Sed quia neque voluntas quo ad exercitium,
ncque intellectus quo ad fpeciem potelide
certninare actum niti mediante aliqua obic .
aicognitione:inexplicáda huiufmodi cag-
Ditione micdiante qua voluntasmoun ***
ad exerciţium intelleciuri aut alias porérias
.:
rationales triplex verſacur modus dicendi
primus Scorinti 2. dift.6 . & Marfilijibidempi
quæ [1.15. art; allorencium fufficere ſimpli
ceniobiecti apræhenfionem , vel judicium
modi dicendi verfantur; quidam enim dicat
non requiriad omnem actum volütatis præ
viam cognitionem intellectus ſed poffedari
eçiã in hac visa aliquâ operacionem volunta
tis adeo excellétem , vt à nulla prædia cog
nitione depédear. Non camen effe liberā aut
meritoriā,fed omnino neceſſariam ,ita Bona
bentura in opuſculo de miltica Theologiae
& itinerario animæ , Gerſon Alphabeto 6.
litera O. quibus fayent Palud. in 4.dif.99
g.z.art.n. & Foſeca hic cap:2.9.5.ect.7 :quo
rū ille admittc deporēcia abfolura pofleelli
ciactum voluntatis fine vlla præuia cogni
tionc.Hic veronic polle ellicide potêtiarab
foluta affectum in voluntate liberum cum (o
la leolusapræhenfione. Secundusel Scooby
& Marſilij vbi fupra,necnon Gabrielis in 2 .
9.8. arc. 3. & Holcor. q. 3. allerertia requiri
ad omnë acta voluntaris præuia incellectus
cognitionem quž nedű ad actus naturalesa
volont morus primo primi,fed etiã ad actus
liberos potefteffe limplex aprchéſio , vel vt
alijintergrärātur ,iudicialiinplex & ipeca
latiuâ de coueniétia boni ; aut de diſcouenie
tia ruali. Tertius modus requirie ad omneſ
actan liberít iudicium practicum quo per
modum affirmationis diuca gationisiudicca
tur
 410 Libri nöni Queft.IIII: Artic. III,
tur;lic & nunc obie &tum conueniens , vel naturali cæli , ita è contra quando actus, lius
diſconueniens:ad actus vero naturales fm . effe & us naturalis alicuius tormæ pendec,vca
plicem cognitionem intellectiuam cantum conditionc ab aliquo exercitio libero quo pa
ſufficere ,ita D.Thom .1.2.quxſtion.prcale. Etorepræſentatio imaginis artificiacæ ad
& quæftio . : militudinem archetipidepicta a libera ope
gataarticul.r.Caiccanus, ibidemFerr
30.arcic.3.Durandus vbifupra arienfis, fationeartificisipfa m depingeocispendetin
3.contragentescap. 89.& Enrricus, quodlia fieri,& per liberarn Dei aâionem
beto 1. quzitang.quibus ſubſcribuni Medina fentia fe intellectui beacorum vntediuina el:
quibus ca
iuniores
in loco prealegaro , & fere omness iuniores men poflea naturaliter ſe ipſamı,& nô pallas
Theologi,fed pro huius declaratione fequê, creaturas reprşlentai:hautdilimiliteraplica
præl
tesappono affertiones. tione obiecti libere upolica porest obie
Determsį Kelpondeo dicendum prino,determinaro Etū ipfa ficaplicacū, &c apræhenfū actü volü
natioquo voluptatem quoad fpecificationem actuseit tatis naturaliter ſpecificare ,ncq; alia fpecifi.
ad ſpecie proprium munus intelle &tus, & nullomon cacio libera ciudada . Adcolirmacione paloc
H &tus fit do conucnit voluntati, hæc afferrio flatuitur ex dictis manifeſta diſcrimem interactuslim
Abintelle aduerſus autorem primæ learenciæ , & pro buros,& naturales ad hosenim fola natura ett
FN . batur primo rationeDodorisfancti in locis principium determinans omnibus modis: ad
prealegatis qux reducitur ad hanc formam : illos vero nedū voluncas , fed intellectus hae
folus intellectus mouet ac decernupat vo- bent ratione decermináutis. Confirmantur,
luntatem ex parte obiecti apræhenli, ac rem prædictæ raciones:naoi cele D.Tho. 1.2.
2.9
preſentati , fed obiectum reprefentatum de prealegata artis. voluncas mouetur quando
terminac voluntatem quoad ſpecificatione, que in luis a &ibus liberis- abappetite fealities
Specificat enim illius operationes : ergo & uo indirecte, quoadfpecienaact :is quaccous
intellectus coloseft, quicum obiecto repræ . ex paſsione apperitus obicctum dmertimode
Lentaco deterdinatfpecificando.Minorado aprähenditur , &repræfentatui voloniaci, c
micitar ab omnibus ; & pater maior, quia in propeor candem rationem etia indirette pour
tellectus determinat voluncacem præſentan teft a corporc cæleſti volücas moueri quoad
do el obiectum , cuius concurſus eft caufik Specicm'acus mediante obiecto apræcnto,
formalis excrinücæ aqua actus funiunt ſpee , juxta paſsionis inclinacionem certe code D.
ciem :ergo. Secundo,nam concurfus princi- Thom.art.soledfi voluntas eller præiuouens
Pij decerminançis ad fpeciem ſeufpecifican primun ia honunc quoad fpeciegatus,nec
tis tantum cli formalis: lvecificare cnim ort agpecicus, nec corpuscc.cile indirecto detec
proprius ačtus formæ : fed concurſus volon- minarent voluntatem ,quia nihil ad talemde
tatis ad dererminandas alias potentias elief terminacioncm cõducerde variario apræhen
fectious , & non formalis:
detergo , nequ
ermina reicefle fionis obiecti:ergo.His accedicaliudicitinio
principalmente . Ter nium noftri Doctoris in artic.3 . & 4.ciuſden
ad quæftionis vbi in hoc diftinguit marionem
tioprobator , nam fi proprerea voluias ett quoad fpeciticatione à motione,quoad exer
primum mouens quoad ipecificatione, quia citium actus volütatis, quod illa reduciturin
non dacur dererminatio ad actum liberum , exterius principiom , nempe in obicctum a
quim limui determinetur eins oxercitium ea quo voluntas, via principio formaliextricia
dem ratione intellectuseffet primamouens feco decerminatur , hæc vero reducitur in
quoad fpecicm , & quoad exercitium , quia principiuni intcrius: quia quoad exercitius
etiam nunquam decerminatione naturalide- mouerur vojūras à icipia , & ex proprio mos
terminatur actus liber quoad ( pecié ab obie- tiuo proprecinitam libcitacem ,nifi quodad
cto aprehenlo,quim fimal determinetur ipa primum actum , quielt volitio fiuis escicati .
Sum attus exercitium :quod tamen prædictus uamocio fit ab exteriori principio , nempe
autor non admittic: ergo . Quarto probatur cx inſtin & u , & impulfu alicuius exterioris
Toitra conclufio fatisfaciendo eius argumen mouendis,yofupra docuimus: ergo voluntas
to:etenim licer fpecificatio qua obiečtuo fe nequiccilc primuun moucasquoad fpeciera
mel apræhenfua , & voluntari präſenratum a&tus, quia hocdebereffe cxtrinfecum volun
eft natacalis fpecificat, tamen ipfa obiecti tari, & actibusillius.
apræbenlio , & præſentacio libera ell, illam 3. Dico fecundo, voluntaselt quæ prie
Chim cxercetintellectus mocusà voluncard , modeterminatintellectâ , & alias porcotias
modum ,ita vr quemadmodü aliquando actus ad actus liberos determinatione quoad exec
Jibor pender a naturali, bonusenim brachij, citium . Hæc conclutio ab omnibus tampil
& motus appetitus fenfitiui imperati â vola mæ, quam Iucundx femceorie autoribus reci
care ſuntliberi , qui tamen pendent a mota pitur:in quatanico nomineprimidecerminā
TIS
 IT
vniuerfam Ariſtor.Metap ‫܃܃‬
II

risintelligimus,prinimú abfolote hoc enim tenciaruin racionallumiarl operandum , vel

eit Deus quicã ſicprimúliberum haboe mo pon operandum aditam fpectat que eltma
pere effe & iue, ad exercita noftras volun xinelibera.& cujuseltelligere:ergo in
faces efficaciter abſo ; lætione earum innade ** Dico quádo volontasun nuocfe apçalias Dëna
lįbercaris,yelib.8.vitédimus ſed taptūloqui porecihoc
murde primamouere ac determinantequo
as quoad exerciñocuiusliber adusli- teſsut&
i

beris exercer ipadiáre imperio intellec te aco

ad exercitiü ex his quæ in creatura racionali tus practiciin huncmodu-præcipioneis,angs xus,inz
inueniuntur apca illa dererminare ad operis ingmapris :f.sshoc,live bocefttibi hicco nunc perija
executione liberā, & in bocſenſu afleric con faciendii sautshof itõ eft faciendīzhecconcludo
clufio voluncacé efle primūmotorem quoad datujcusaduerfus duos priores modosexpli
exercitiñ liberoru : probacurone ka racione cadifccundà fententia,quorüaurhores húg
D.T.inlocis præallegatis ,fcilicecilla polen adlu imperandiin itellest practico nülla
tia cæteras determinat quoad exercigāsgar tenus agnofcunt maximein ordine ad pocem
illasmodec permodū agentis , fiue effective tias ejufde cognofcenus,fequi aut reicare :
aplicae ad operandum ,mouere enim quoad ftatuitur : quoque aduerfusa nonnullasiunio
exercitia a &tuseſt mouere actiuc, qcucmor res, quilicer admirgantaxerceu poffe impe
gere permodum finis,vel formęexcrinſecut şiùinger potencias ejufdéfu poaçi illudque
oitmouerequgad fpecié actus:fed yolygtas exercerrab incelleftu & veile eſe ycfacilius
eft quæ om :nesalias, & feipfam mouer por & alacriøs, facultates fubieétę opererucao
adivá aplicacioné:ergo.Min.oftendic D.T fameo effe neceffariü , & probatur noftracã
quja in omnibuspotentijs adiuis ordinacis, cluGo.l.quiamulsis oftédimaslib.6.q.ta
illa que refpicit fine yniucrfalem moustac- 4, hoc imperiü effeattum intcllectus praéti
tiue alias,quzcefpiciunt fines particulares ; ci & neceffariú ad efficaciter aplicandavo ,
paret indoctione:tű in nacuralibus : cū in Juntate ,& aliasparempias racionales adope
Roliticis facta:felū enim quod agiç ad vni- ris execucionem ,ibidequeexplicuimus quo
uerfalecóferuacionegenerabiliū & corrup- pacto nedú ad vfumscad etiã ad elle & ionem
cibiliū moueomnia corpota inferiora quq- * fic presequiliū.2.probarur ná
ra vnüquodque agıc ad conferuatione pra- pon folú prudencia economica politica,
Rriæ fpeciei veletiam indiuidui.Rexettam ; quæ ad eft alios,fed etiâmonaſtica querelpi
quia in codit bonü comune cocjus regnimo cigvis cutesmorales & actus propij. fuppoli
qocperfuaimpetiū lingulas.præpofitosci- si eſt præcepeiua & alias eft virtus ncceffa
yicarü qoifingulis ciuitatibus regiminis cil ria hominivircucibus prædico engorequi
rãin pendunt:ca igiturobiectü yolarauis,lit ricureiusa &tus quieft præceptiuusia ordi
bona vniuerſale & finis vicimus:adilla per ne ad potentias;& virtutes proprijſuppoli
ejner mouereactive cærerespocentias( quæ i.3.quia efficax motio voluncatis ad aliquid
vel refpiciaebona particulacid, yr y ſusco, agendum ,velnon agendum frahis fecumin
Joré, & audicus fuau,rel nó refpiciueipſam telle &tum ad aprobandum & imperandum
rationebonilicecrefpiciat aliquid yniuerfa illum acom quem voluntas ellicit ,fuc2
le ,vginçellectus ens de vera ) ad (uas operam Ipin alterius pecenizmotæ ab ipfa volon .
ajones.z.probaçur ,ex modo quo cöparatur ţare :ergo ad efficacem volitionem garque
voluntasad aliająpocetati,actus & ad pro operis exccutionem requiritor imperiam .
prios ad hogenim cöparajur.ve elliciens & Quo auçē pacto requiratusimperium adip
cófequenter ad illorü exerciciū 1. mouesſe fan electionë guæ voluntas moues ipfam
ipfamjadillos ycro cóparaçur,vt imperan's incelican adoperandū diximus in jacapræ
guia medjate imperio intellectusillosexers allegaco,Madeinrerico Fonſecapanquam
cet:ſedmocio quæ fic.perimperiñeſt attrua 9.7.lcea :admifçimperium requiriad om
& quoad exercitium : ergo.3.qx poteſtace ac Desactus voluntatis,excepto illo qooincel
dominiovolütatis fupra alias perensias:& lectus moueur xolatare,adimperandom ,
actus carü ipfaenimelt fub opiusdominio , 9:4. Cada dixit cūkolo judicio in efficaci,
& pocettare nedu proprj, ledaliarum actus &. codicionato paffenvolimcēnlibere opera
fùbiacens;acproinde çiusmotioniſubiacet pien quiajudiciü efficax & abfolutum ,quo
eorü execuưio ,ac prohibitiosfedmovio quo, incelleétus ylimo judicar bici& nuncie
ad exerciciú in ordine ad actusliberosillius aliquidfaciêdü.vel non faciendüeft liberu :
poçēriæ ef propria fub quiusdominio ac po #rgo voluntaois a unliberum.fupponterac
teſtate continécur: ergo. 4-c* ciyslibertatis prainde já aditl
ad um aqū nö requirecurt tuon
excel éciazavenim ficfor nialiterlibera iplius quia i requir ad adus libero volvrira
icàr s
folius eft ellectio omnis circa alterā pareem tis:ergo poſto illo voluncas potere opora -
contraditionis:ſed determinatio omniú po. ri & nôoperan, acproinde nonedivorticax,
Oo
 liga.

412 Zibri noni Qüft.V.Art.17.

(velf'efficax'ef'collieinrrinſecăcódicioné intillodiudiciü, o ſeguiturhomovició:
fus eft in efficax ; fed velratione ſui, veltaa
libercaris : cü quia experiétia quotidiana cô
ftatnos flee vñoiudicio abſoluto ;& in pai tione imperij adićai efficax efle debet
ticula o detaliobiecto
percerri faciendo ad aliuddi loqu imipſum non ſequeretur
Dica 4.implicar ceia depoicétia abſoluta
Bar repugnarev.giftante ius
dicio defruendavoluntate hac,hic& não vojáracé operarijabſquc pręuia intelle&us
proprerlegem carnis veeas vocárPaulusad dos cogni tione quæad a &tusliberosſpeficana
debet effe iudicatiua ac diſcretion bog
Rom 7.divertitintellectu motos à volun
mimo adaliera iudiciüheganut , fcilicer de pia malo per modú affirmationis,velnega
deno fruchda tili voluptate proprer lege tionis:probatur r.pars, quia aprehenfio in
Da). Denig ; fufficere aliquãdo códicionado tellectus adminus cft cödicio intrinſeca ad
Pautabfolutüin eftićax probat:quia cum determinados actus voluncaets permodúfi
mercator tépeitateoprellusnoproicie mer nis & obicão ficut realis existencia requiri
* oesin thare iudicätetniellectu abfolute om tur ad efficiétis caufalitaté:fed huiuſmodi
wbusinfpectus fore prosciedas,Iequirurg cöditio nequicper diuinâ porétā lupleri:
Irudiudiciú códitionacúde non proiciêdis argo.i.quia volaras nequit operari nificit
mercibus propterea poreit malle fomor ca obiecia abi aplicatū & preſens ciupere
ris pericolo comitere,quã euadeus morte tur per actioneš in manétes,fed ipfa nequit.
fu:metiai nopialaborare ,& quiapoteft vice
shabere qualecûq;duamen corri
quis facer eobiectápreſens,niti perintelle & um
gere qui trahit re$ ad le:ergo indigec operatio
vincpcis auehonoris coloquédi caufa illud ne pršuia intellc & us , qua ratione dicitur
g ;fequi,cú camêhabcadumuliudiciü aliud tolúcas potêtia cæcasquæ n6 nili in obiec
abiolacum de nó corrigéda,vcquibus alue tü cogarü poteft ferri : neq; valet dicere
uit voluptatibus perfruatur:io aurcolt aba cũ Fulcc4 hắc aplicationé & Prafeniatuf
folucu in cfficax :ergo. Sed in koc nec fibi, citter folle fieriper cognirione l'enſuspec
nec veritati cõltās fuir Főfeca,nó fibi quia qoá aprehéditur bona singulare corporeứ
admireit poftea requiri impertü cfficax ad ad q ticaprchclum poteft ferrivolütasimā
adusliberos volútatis filteadillos quiper fenfus cu lit corporcus folú præſentat oba
cinēt ad operis execucionē :ncy; propterea icau aprehéfum appetituicorporco :ergo
exiftimauic efficaciâ hujufinodrimpemile fjó volücati,quæ fpiritualis aperiruseft :ac
derc liberearé volútatis:nó veritat.quia fu froindetorri volüracé in bonü aprehefom
lüiudiciú aequit fitficere :nclinaro volúra folü per enfim idem effec atq; illa ferriini
té ad opus lidic inefficax ;fiuc cöditionatüs obiectuncc cognirü ,nec fibi repreſentatú;
que abfolutum & tuaximein cölpecualte D6 eniments obicctü eft bonü quomodocx
tiusoppolitiabſoluci & efficacis lirudi- que aprehenfum ,led modo fpiriruali & in
dain lingulari dehic & nücoperáilo ,vel materialiserintellcea aprehenſum :ita vo
nõoperado cft cfficax,já adducit fe cúim- aprehenfiointellectus serratur in códitio
poriú ,vciple fatocur, & fic ratione imperij na fortale obieai illiusis . quia omnisac
cocomitátis ctficacicer mouce voldtace : tu tus volüracis cft fpbraneus & vital så prin
de ad eius fundaméta facili negocio corpo cipio inmunreco procodes. & lua innata vir
dcrur :quorñ primú folummus vbi fupra , at tuteillä eilicie:ac proinde fi circa incogni
fimilieer fecundum . tú abloluce durcirca incognica intelle &tul
31 Adm.vero dicédūolverā ella experić liccr operaretur volúcas hoc haberec, exin
#ailla, quando iudiciú cftcoinone & inde naea virtute fur ; & fic fuapte natura poffee
terminacā : quiacúcná fecüadduciranpe- circa incognitu operari & eft impoſsibile:
siū fecus auté,quádo iudicãelt efficax pro ergo in nullo cafu porell obiectüomnibus
ptor adtūdtú imperiü. Ad 4 negarut anece modis abintellcctu in cognitü acringere.2.
denspro vtraq; parte: neq; onim ſtance ju Pars probarur ſupponendo hoc cffe difcri
dtcio abſoluto demercibus ptorciddis, hic mco interactus neceffarios liue naturales;
& nanc poteft cúfolo cöditionato merca- & actus liberos voluntaris in quoscador de
torillas ná proiceregniti quia retractato io liberatio :quod ad illos fufficitöprehengo,
& de policæincenerone primi finis,ſcilicee feo cognitio fimplex quaratna reprefenta
feraidrvita ellicit aliud iudiciüabfolucom tur obiectum profequéda ſub ratione boni
& pacerculare; fimula ;haber actü precepti & conuenientis , & fugiendum fub ratione
uum quoinperatvolucati ne illasproiciae mali, & defconuenicntis : quia obie& a vow
in vircute alecrustacérionis qua tonchabo luntatis elt bonü & conucniens :vnde qoid
tot Ceilicet continendipropria vitā aue vi goid apperit,debe aprehendi,non folum
tādi vitā inopię darferit laboriofam :ncque fub rationc cnus, fed lub ratione boniac
cone
 In vniuerfim Arillan Motapha 413
conuenientis,loé cõfoſe, fiueexplicitere levo/diuidicurinofajibus ens per
prefentcsur, & quidquid fugir deber oire. at & potenriālica & in ſupermatu
:
preſeorani ali guo modo fub racione mali,
ad hosveco vkra hācaprehenfionéfub ca.
S calibus,eo quodeciáin ordine fupec
Duralijalik funtformæ quæ habene ritio
cione bonirequiritur iudicium ,per modi anem ačtus aliævero ſindquæ habent ratio
affirmationis & negationis non ex fola na nem pocentia , videlicec habitusipa infu
turæ propenſioneled ex aliqua delibera. fi qui licee no lintproprie potentia ,nihilo
tione ocūsnomine autem deliberationis minus quatenusprincipia habitualia & per
intelligimus illa cognitionem qua intelle manentia lant operationú , poffuntccon
êtos per diſcurſum inquiric media conuc. uniter potencie nuncupari. Character
mlencia ad propoſici finisconſequtionem , fimiliter porentia fupernaturalis eft ad ac
vexillis voluntas eligat couenientius. Et tus ſupernaturales ordinaca:Sed de his po
quia hic diſcurſus poteft effe duplex, nimi tentijs modo non habenduseſ.farmor fech
rum formalis ſeu expreffus, & vircualis cī de potencia illa qua vnaquæque creacura
fine decurſu expreſſo intelle& us propa- baber Gibiinparã & congenitā ad operādū .
niemedia aur raciones oppofiras ex quibus vel recipiêdū formas,vel effectus ſuperna
altcrũ cũin differentia voluntas poſsit elli turales ,quç obedien ialis foler ad ordinem
gere:ideò deliberatio etiam eft duplex , fci que ſupernacuralem percinec ,quatenusor
dofupernaturalis à nacurali diflingüieur:
?
licer formalis ,atque vireualis.Quofuppo .
fico probatur 2.pars conclulionis :nā actus De hac ergo diuifione potétiętrcs arciculi 1

perfe tè liberi ſunc illi in quos cadie deli- initiegancur diſputandu : in quorü primo
beratio :hos autem nequit volütas ellicere anderurhuiuſmodi obediencialis potentiam
attimperare ,niſimediante pręuio iudicio congenita ipfis rebus à naturali condiflin :
& a, & inquo abilla ditinguacur , videndű
, donoshoc.velillud ue .
diu cffècon
eft:in fecundo admiffo illadari difputabia
cium elt concluĝo diſcurſus deliberaciui : tucan fit actio . vel dūcaxác pafsiua. Täder
ergo tale iudiciú eft ad illos ſpecifiandos in rercio excluſi adiua,de palsiua inquir
prærequilitū.Hucadduci poffent non nul rendűerican ſupornacoralis fubie &tiue
liz diſpacaciones aliæ quæ cũ huias arciculi forinaliter,vel tanti cermitatiue:ûri
controuerla habent connexiune, videli ARTICVLVS. 1 .
cet, quo paétovoluntas alsbonú,& ad qux An neceßarium fit dariin rebuscreacis
boba quo ad fpecificacioné fic determina
ta : & quare quoad exercicium ad nullubo aliquãpotentiam obedientialem ad
nūia via decerminetur : an voluntas canrű
ad profequendabonūſub racione boni at formast ) a&tusfupernaturalis,que
decerminaia : ex quo proueniciprumaütü etrebus ipfisfircongenita tu)a poté
voluntaris proſeqariut & abfolurūnó por tra natural,aliquo pacto diſtincta?
fe ferriin impoſsibile Implicieer ve tale Nhocart.duz verlantar ſenrencie
cognirū :in quos,aétus cadat deliberatio an 1.Scoriin 11.prologiſentēciara &
etiã in primãvolutionem finisin qu. libera in 2.4.2.9.1
2. .& in 4.d.46a9.1.afferen
& vitalicer mouetur voluntas , & qua ratio tis ,cres tantum effe perencias rebus conge
ne fiar deliberatio ;ac quo ordine huiufmo picas , videlicet, naturale quæ ad acñincli.
diintellectus & voluntaris actus ellicrãrur; nar, violeacã one actui repugnat: & negcrā :
quæ vc oppofica debeancproponi abintei ac proin le ci sbediencialis potencia fiorer
.
lectu deliberandi yoluncati,vepoisitcúin . pecto actuüſupernaturaliü refpectu quo .
differentia alterüelligere ?ſed abillis con ra natura rei creatz ( ait ipfe habet inclina
fulto abftinendü foreiudicauimus :cũ quia tionem,apud Scotü eric potentia naturalis
eorú non nulla iã expedita fupra funt à oo &fic nulla dabitur apud ipfum potentia
bis: tū eriam ,quia eorura exactam diſputaa obedienrialis.z.fencécia eft cómunis apud
tionem in propriü locū,nempèin comen Theologos dari in rebus congenitā poten
tarium ,q.9.1.2.referuainus. viã naturalem dūraxar & obediencialem :il
QVÆSTIO V. lá autem qua Scotus vocar violentānó fup
De potentia quæ in creaturis in ordi ponere,altā vero qoávocarneurrā,elle vel
naturalem ſi ordinetur ad adus naturales,
nead ſupernaturales formas,ſiue vel obedientialem refpe & u nacuraliú foran
marum : ica ducenc Caier.in opuſculo de
actus reperitur , in tres articulos potencia neucra arcicolo ideít,quæft.nitra
digila . .
tac.com . 3. opufculorum & 1.p , quæft.ro
0 0% artis
 1

414 Läbirä oni Quad V :Ars://

artit.Ferrar.h.cótra genticis & ösa contra 112is virtutesac .potentia falté pafsiuae ad
gent.c:156.Hiſpalēlis,Pallude & Capreo opera miraculofa.z.probatur:nam omnis
las in 4.diftinct.ro & Bobau.ibide diMinct. natura creacaeft affumptibilis ad effehy.
10.art.2.q.zaad 2.Fonſeca in hoc 9. cap.r. poftaticí veprobat D.Th.3.p.9-4.ar.1.co
9.4 fact.1.candem fequneur'Aureolus in quod omnis naturaen capax vt allomatur
dutline.41.qorzarsg. & Medinateż.9.30 diuina perſonajled hæc capacitas artëdi.
air 8.ad 1. In cujus explicarione hi authon tur penes ordinead formasordinis fupera
res in tresmodos dicendidiuiduntur.Alii naturalis:ergo darur in rebus talis poren.
-enim dequorum numero funt Aureolus tis.z.quia cuilibec potēcix aâiua reſpon
& Ferraricots dicunt huiufmodi obedien dec aliqua recepciua , Gue capacitas in fube
malem potentiam in crearuris teperrä effe tecto circa quãopérari poteft,fed omni
potentiam obiedioam ,acin föłanórepug potétia ſecndum quod fupra & præcer or.
nintia confiftere ,à qua non fimpliciter & diriem natura poreft operari réfpacitom
abfolute fed obedientialices resdicuntur ños creaturasin quibusaliquid fupra & prę
potenres reſpectu aétuum fupernaturam ter navoraordinéefficere poteft :ergo in
lion .Alij vero dicunr colſtere in vera ac fingulis creaturis aliqua potácia fiuecapa
pofitiua habicudine porentiæ fiue activa ; citas refponderomnipotentis Dei, vt fic
fiue paſsiux (ab veraque enim difpuranio operatius.Confirmatur ex D.Th.z.p.9.16
huius greicoliabftrahir )perquain res dico art.z.ad 3.vbi duplicem in humana nacura
cuc fimpliciter& abfolure porçntesrelpe ( & idem de alijs dictüputa )diftingaitcam
eto fosiarő fupernaruraliâ ,& pofitiuerel pacitatem vna quidem fecundum ordine
piciuntillas Alij deniquede quoruni nu- potentiæ nacuralis ,qux à Deo femper in
méro funtMedina & Capreolini.d.42 . plerur , qurdac vnicuiquc rei fecundum
qirads,contra 4.conltituuntilkamin ona cius capacitatem nacuralemialiam verò fer
tirare ipfius creaturæ prouefubeft relatio . " cundữordinem diuinæ potenriz : cuiom .
niferuicucis & fübiectionis ad Deum , vel nis crearura obedit ad nurum : & hancron
prour fubeftextrinfeco Imperio Dei : & ſe opporcecà Deo impleri : alioquirit Deus
cundum hos diverfos modos explicandi non poffet faccrein creatura,nifiquod fa
potentiam obedientialcm diucrfe quoque cie, gafillum eit & c.elt igicar in vnaqua
exrancillusdiffiniciones :â quibufdáenim quc creatura capaciras,vainilla & perilla
diffimicur,quod fic potentia qua: 94.flibec Deusfacia «,quidquid voluerir fupra leges
crearura obedit Dco , fupra luam natura narurz.z.pars, quod hac capacitas non de
in fola negatione repugnantie conlilens: Dear dicincuera probacus : quia nulla talis
jcaillam diffinie Fonſeca vbifupra fect.4 . podcntia datur in rerum natura ,vt conftat
Ab alijs verò diffinitur ,quod fit vera po. ex diétis nulla cnim eft potentia', quxlive
tencia,per quam creatura verè & proprie acruafiuc pafsiua fitin rerum natura,vel
ad a &tusfupernaturales fiuc elliciendos, li non refpiciat aliquem actum naturaliter,
ueracipiendos ordinatori & à Capreola, vel eiuscontrariú ( fi fiar fermo de pocen .
Medina , & alijs quod discapacitas & apei- tijs rerum in ordino ad actus naruralis ordi
tudo creatura'lubieétionis ad Deiomoi- nisſed finaturaliterrefpiciat aciñ erit po
potentiam , yein illa & perulla faciae quid tentia naturalis :firefpiciarcôtrariun crit
quidſopra lcgcs nature volueritoperari. ecianacuralisrefpeciocótrarij: dicctur ta
Refpondeo dicendi, in ornnibus rebus men violenta rcfpectu talis actus cuiuscó
creacis dari poteorian relpedu formaru , trarium reípicit,quia violenter fc haberad
fiue ačtoomipperparuralium , quæ neque illñ.3.pars,fcilicct quod hæcpotenria non
pcatra ,neque tafpralis abfolum, fedobe- fit naturalis,fed obedientialis:probacurad
dientialis debet nuncupari. Hxc conclu- verfus Scorum :1.quia vnaquxquepoten “
lo llacuitur aduerfus Scorum authorem , tia ab effectu formali debeë ſpecificari &
svlencenci ;& probrourquoad primāpar- nominari, fed effectusformalis huiufmodi
remst.sarione Doctoris Sandii.p.q.us porentic cit cöflilverc crcaruri fubieca&
art. z.ad 4.vbiatin rebuscrsaris eſte virru obediêté diuinæ omnipotêiis in ording ad
tes pafsiuas,vc in eis fieri pofsit quidquid effectusfupernaturales,ve coftar exallaris
Daugmandauerit præterquas notiunii- diffinirionibus:ergo obediérialis eft & no
sacula Ex quo ficallyumétor,in rebus crea naturalis.z.quia
tis fiantmuacula ,fcilicecrcfurrectio mur
porentia naturalis eft illa,
quæ ordinatur ad effcctus naturales cöcur
muigilluminatio peci & c.Sed hxc miracu- fu narurali producendos:hæc aucé fumitur
la nô fiunt prxcernirtuces pafsiuas ipfarü per ordinem ad effectus ſupernaturales, &
creacurarvin quibus faunu: ergo dancurin perconcurfum naturalem producendos:
ergo
 In vniuerſam Ariftop.Metapha
goeſt naturális.Tertio:nam fequiturquod creaturanbest fubieâaDeoperfolánega
miracula fiunt præter potentiam inlitameionem repugnátiæ fed per fuam entitaté
rebus , quia fiunt præter omnem poteft
nejā naturalemipfam : & quod potentia aia
que capacitashominis; v.g. Deoimplea .
cue fiquidem nacuralis potentiaquã homo
& vnaquæque creacurahabet ad ſuasperfe
。
dionesnaturales,ferefemper à Deo iinple
tariconſequens patet cffe falfum ex telli-
monijs præallegatis S.Doctoris :ergo & an
cedens.Quarco , qaia aliascreacura racio-.
nalis ad nulin snem fuprafua naturāordi-
narecor; nó enim dicitur finis ſupra naturā
racionalem ,ille ad quem talis natura habet
porenria naturalem :cófequens autem osté
ditor falſam à Doctore Sāëto tip.9.2 z art.
1. & q.62.21.4i& aliasfæpèsvbi probac bea
titudinem perfe &tá creaturæ racionalis eſo
ſe ,&
del tin e x vi pi præ
Pox
,&
2 Dico fecüdo,hæc obedientialis po-
tentia fiue capacitas
i
nõelt fola negario re- turæ ,quæ in aliquibus eft fubftátia ,in alijs
pugnantiæ
itlrl ittaliquid
amm
āl,fed poſsiciu î & reale, quan eitas, & in alijs qualicas;neque ordina
quod quidé cft ipſa entitas creaturæ Deo tur per ſe priino ad actum : ergo no dat,po
fubiecta :hæcftateicuraduerſus authores
primi modi deffendendi fecundū fenten-
tiam , & probatur primo :nā tribuit effectus
forinales poſsitiuos & reales :ergo eft rea-
lis & nó fola non replignāria antecedens
parec: quia tribuit creacuræ effe capacem
formarī ſupernaturaliū, effe affumptibile
å perfona diuina & c.ergo.Secundo proba
tur: quia eft veré cauſaactuū ſupernatura-
Jū ,vt admittit Föleca, in omni genere cali
feit cnim cofa materialis in materia, V.
goin ordine ad receptionein pluriü forma
rū ſubſtācialiūfimul,in formavero elt cau
fa formalisad plures materias fimulinfor-
minda:: & in inftrumentis eft caufa actiua
effe &tuum fupernaturaliü :ſed ncquit OITO
vera cauſa activa materialis aut formalis
perriegationem nõ repugnátie: ergo non
in fola hacnegatione conſiſtit: ac proinde
Fonſeca prinū« dmictensnon facis ſibi cô
itacdâ hoc fecundüadmitcit.Confirmatur
nainomniſententia adminusporcntia o-
bedientialis, v.g.animæ
canlamaterialis rationalis elt
& philicagratis eſt vera
vera
quz
citur de potentia animæ:fed per ſolā'noga
cionem neqniceffe caufà materialis ,neque
deCola neguione pocelt fieri eduétio gra.
rizzargo.Tertio probatur:nā telte D. Th.
9.6.de potentia art.1.ad'16.potencia obe-
dientialis ideo dicitur obedientialis reipe
tu diuinzomnipotentiæ :quia conſtituit
creaturā obedientem 86 ſubiecta Deo, ſed
414
cu reſpecta fubie &tionis :igitur in entitate
creaturæ ,vi fubeft refpectui Tubieâionis ,
tanquã cóplemento cognit ratio huiuſmo
di obedientialis potēcię:ác proinde exduo
buscóflacur haiuſmodiporentia:exentita
tc creata , & ex refpectu fubicctionis'ad
Deu'minon tamen ex æquo qnya ex enrica .
te tanquam ex racione formali & ex refpe
an tanquam ex iborinfecæ conditione &
Dico cert
ement itur
o coriſt icoitu
.t r .entia
compl que
cunque illa fit nó denominat ſubiectulim
pliciter potens propriéloquendo ,beneta
men denominac illud Gmpliciter capax , fi
te obedientialiter potens.Probatur hæc al 1
fertio pro prima parte primo, quia forma
quæ nő elt potentia proprie & fimplicieer
non poteft denominare Tübie & ü proprica
& fimpliciter:fed porertła obedientialis ,
nöeſt propriè & fimpliciter potēria de ge
nerequalitatis;eſt enim entitasipfius crea
potentieefle proprie & fimplicer . Cofiro
matur : ná cæcushabetpocentiam obedien
dialem ad viuêdú ; & cadauer Lconis emot
tuiad reſurgenda : & tamen nequecæcus
diciturpropriè & fimpliciter potens vide
re neque cadavér potens viuere nia curiz
illo addito , de porenria abſoluta Dei , vel
obedientialiter:ergo.Cófirmatur Angeli,
& cæli habent potentia obedientalem ad
fuidelicionem , quia poffunt definere per
Deipoteticism , & tamcn non dicütur pro
priešaut fimpliciter corrupcibiles lola or
go potencia obediencialis non fufficit do
nominare ſubiedű potens fimpliciter , &
fi dici poffunt fimpliciter anihilabiles ,hoc
eſt quia ani hilabile vt fic dicitur per ordin
nem ad potentia infinitā Dei, quifolus po
teſt (principaliter ſaltemšanihilare, & fola
capacitatem ,que logica potencjā impor
tar. Cófirmaturz.ná viracfoemina fterilica
cis vitio laborantes, queiam fenerture con
fecti fimpliciter dicunturiinpotentesgo
nerare ,quo pacto de Sara Genef. u . dicia
turnerat autem Saraferilis & deRachel ibi.
dem C.27 . Sorore ſterilipermanente: & de Eli
zabeth , ccia dicicurLucæ 1.quod eſce ili
zabeth ſterilis : vnde falfum & conera hæc
Sacræ Scriptura reítimonia effer Sarā Ra
chelem & Elifabecham appellare fccund
das & potcntes generare , & tam : n habe .
bant obedientialem potenciam ad general
dum :ergo.Profecunda
00vero
3
parto roba
cure
 Librinon Quaft.V .Art.Il.
şur:quiavnaquæq;forma poceltdenomia motat buod agens
capacitate lis,ideft,per taliscapacitas
naturaleligomninònart
& cũ cócurfu
nareful
fuam , & legundam effe&umformalem, naturaliac debito naturæ hominis in actu
illigibiit,obediendú
quemcapacitasad
eft ſed talis potentia ſolum mi
Deo:ergopa reducibilis,&
nime incenthoc eftemu
ū :fal falfum,&
s itaqueabpot
Auguft.
entia
terit lubiectum denominare porens obe- obedienciale ſubie &tiue.& quo ad entitate
diencialiçer,Guecapax adeffe & usfuperna naquralem elſe,negamus camiējillä сermina
turalcs. que & quoad modueſe naturale. Secüdo
Sed contra arguitur primo':nam honto argu icar:nam
creaturæ huiuſmodiobed
poteiété tribu, &it
ntiaDeo
habet naturale defiderium ad vifione Dei: effe fimpliciter
Ted naturale deſiderium ſuppunie natura illi ſubiectá atque ex vi illius nacura huma
len potentia:ergo hominiin eſtnaturalis na eft fimpliciterraceptiua gratię,& affum
Barentiaad yifionem beatâ : & cófequéter
好 ,
pcibilis,& diuina perſona fimpliciter :ſedil
sejam adaljds actus & formas.fupernatura tęsūtdenominationespotecisfimpliciter:
les : vnde non erit obediencialis potentia ergo abſolute & fimp licitea darpoſle & de
Códifinguenda anaturali. Côfirmatur ,du nominationë potencis creaturæ .Reſpöde
plicites:ptimo: quia potériaobedien fur
tialis creaadm
rurãiſa maio ,neg
ric &tā &and
effu fubi obe mino rem:nam
o diente Deo
1

iq hopuinis intellettu,li.aliquaeffe max i

megt ficperilla beatificabilis,fedet beati fimpliciter: non eft illā poſle fimpliciter,
ficabilis.per fuāņaçurale entitare ,& feca fed cantü elt illá ele capacē recipere for
dum fuaachomā & fpecifica differentiam mā ſupernaturalem â Deo : & fecundü hác
eſt capax beastudinis : ergo obedientiáliquia
s capacitate dicicur receptiua voluti radica
potentia eft in illo naturalis . fer donorü fupernacuralin , & in codē ien
poffe habege fidénagralc eft
enimAuguſtino in lib.de
homini,telte fu dicitur allumptibiliaffu
predeltinacione eo velmaxime,quod sa mpri
perſona
bile diuina,
dicitur
Candorum ,pacurę hominü eltpoffe fidem per ordiné adinfinitā virtutem Dei poren
fufcipere,quod idem eftatque naturale ef tis aſſumere alienâ naturā :unde Lola capa
te hominicale poſle:ſed et pacuraleillitá
quam porenria naturalis: ergo ad fidem re
citasfufficic vecreatura dicacuraffumpri
bilis ticut & propter fimilem rationem di
cipiendam , & confequenter ad alias for Angelus fimplicitör annihilakilis,cú
citur fic
mas ſupernaturales in cit homini poten enim anihilabilis per Dei omnipocen
cia nacuralis.Refpondetur ad hoc argunué tjam , & anihilabile dicatur per ordinem ad
cum quod naturale deliderium ,que appe- huiufmodi omanipocetiã idem eft dici An
citusad vifionem Dei,vecktmanifeflaciya gelum anihilabilem ampliciter,atque dici
Dei authoris nacocx & prihiæ caufæ ordi- anihilabilcm per Deiomnipotentiam .
nisnaturalis;non fupponit potentiam ,a
turalem ad talem viſionem quia cumcalis ARTICVLVS. 11.
Vilio fit fimul fupernaturalis , ab homine
riil per media ſupernaturalia quæ petunt An obedientialis potentia.quam increde
in homine potenciam.obedientialem ,non
poretalegui,de quo alias:ncmpèlib.1.9. turis ad formasti effe&tus fuperna
2.art.4.lacius diximus, & propriam men turales docuimus reperiri,congruen
rem explicuimus. Ad primam cófirmatio
nilis
nen dicCend
enduum eft quo
perdin
14āca tusenatur
citat
tellec homia. ter in actiua #t) paſsiuâ diuidatur?
Dis eft 4 N hoc articulo tres verfantur fente
lem,non qualitercumque.fed cum ordine, tiæ,dux extremæ , & alia media :pri.
fubie & ionis,ad Deü,accepram :eptitasaum I
ma earñaſferit dari potentiam obec
tem kelubettpali ordininon naturalis;fed dientialem actiuam acque paſsiuam rebus
obedientialis potencia dici debet ,quia nem innatam ,qux abipfis rerü entitatibus rcali
quit peragens naturale ,& cum Tulo con- res formaliter non diſtinguitur :huius fen
Curſu naturaliad actum reduci. toocia -inuentores fuere quidãiuniores de
Ad fecundam pegomajorem alud enim . quorum numero & contubernio funt Sua
elt.naturæ hominis cſe; habere fidem , & rez rom.1.luper 3.p. fe &t.s.& 6.difp:31 &
aliud talepoſle elia homini naturale: pri- t0.3.difp.9.lect.z. & Fonſeca vbi fupra le
mum enim folum denotatnatura hominction.4 .Suarez aucém vule ſuam fententia
Dis in effe çalem capacitatem ,& hoc folü Auguitino lib.9.de Trimir . & lib . de gratid
dixit Auguſtinus,ye norat Caietal l • p.q.1 . Chriſti,Bonauenturæ in 4.d.rar.z.9.2.ad
af.5:1,4d enjdentiä hujus ſecundum aucé de 2.& Alec.4.p.q.34. membissari2.adſcribe
Rej
 Thwerlash Ariftot.Métaphy
re, fed im aldrico tá Augu : Banament; & cter à pocntijseHiciuntor.Tertio quia ac
quorquasexanciquis poranta;obedienria tiones procedenges ah ininumentis argit
lem creaturis.cace feriein ordineadeffe , cūnulla atencū principio.njpasipkracia
çtusfupcrnaurales sſolā patsivā;potentia 1 pissſed-tapsiimarcifice ſupponunt,&efimi
Cognouerunt:voinferiosolienda , duobus Sicermísacieda a Chriſto pacrata, nullum
autémodisiftituniores:fuādeoks dieuciali - Principiafupertaturale actini & intrinfe
potentia actiu opinarionem.diffen dunr , că in rebus quibusipfe dominus ad facien
Fonfeca cnim vtarticulo præcedenţiinti da miracula vtebatur , fed tācūın ipliushu
nuauimus,idlá conßituicin ipfancgatiohe manicate,lopponebãe & c:Svarsznero aic
repugnanti ad concurrenca:ca Deo ad huiuſmodipotencia actiuãobedientialem
opera ſupernaturalia , à qua denominatur ellein vnaquaque creaturajordinem ,qué
Docentes obedientialiter operari effectus ſecundario:dicicad effectús &
ſupernaturalesséxquo infert:quodipla en nacurales,qui ordo nea realter,nec forma
şi.gas creaturecūhuiufmodinegacionere- licerab entitate ipfius creaturæ dindirigui
pugnanciæ abfque aliquoprincipio intrin tur:itababet facta sin folecione ad 2.couc
fecoa& iuo quod licin ipfajled perprinci- nit aucem cá Fonſeca in fecundo dicto dü
piū ſupernaturale actiuūjquod.eft in Den , cairſeat sivpfe Suarez urte impwpnaturipre
& cuiipfa fubordinátur,fufficienter eleua feilens ſentätid;& tit.necefsitas:potentiæ obedië
tur & coſtituiturin actu primo adopéran tialis:quod calispotentia cóftruiturinra
cionea gentis tine aliquaadoalica
du a&tus& ele& osfupernaturales:funda.
meacūFonſece elt;quod anteqpa-affuma- ce intrinfeca ſuperaddita per folâ exerinfe
tur creatura ad productionem effectus Ius ca cancurfum .Dei recepitin effectu.Pri
pernaturalis producibilis ab ipfà Veganţe mũprobatutūquia hæc parentia cũ fiteze
quã aquabaptiſmalis aſſumatur adprodur demmetentitasrei crearænőfpecificarur
ctioncm gratiæ ,:caliseffectus eſt poſsibilis à ſua operatione , veleffettu : quia per la
produci adigeab ipfa aqua , & tuncnihil primodatur ad effe, & fecüdo ad operari,
reale pofsitiväeitin aqua,quod fit potens nulla aucem formaſpecificatur ab eo quod
tia actiua,fed fola negatio repoġnanciæ :er fecundarioreſpicir: ex quo progenitquod
go ab hac denominatur aquapotens,& gra ficidemformaliter cūres relfentijs. Tám
cia poſsibilis produci.Quod autem poftea etiãiquia liefet:fuperadditärebus effervei
quádo allymituraDeo vt initrumentū viel que ſupernaturalis& nó'cantñ obedientia
vecaufa fecúdaprincipalis per folâ diuinā lis:cúeria:quia creacura perfeipsã ettDeo
virtutemin Deo existencem dicaturcólfi ſubiecta ad agendunordine ſupernatura
tui in actu primo ad agendi,probat cripli, lia, & ficucdominiū eſt de cócepeu Dei:ita ?
cicer. Primo: quia vt aliqua caufa dicace huiuſmodiLubiectio & fubordinario debet
potensſupernaturaliter agere, & conſtitú effe de cóceptu effentiali creacurę : & quia *
ta in actu primo,fateít quod aliquo modo ficuc effentia animæ per fe ipfam eit pore
habeat principiú fupernaturale ad iuüper tia actiua ſuarü paſsionūšita potencia acti .
tinens ad ipfam ,ſed principio ſapernatu- wa fupernaturaliū effectua citeadenieffen
Tale effectiuüexiftens in Dco aliquo modo tia rei creatæ.Secundâ vero dictum in quo
pertinec ad ipſam creaturā ,quaDeus fibi cóuenit ca Fonſeca probac:quia quãdo ali
fubordin ad producti &tus fupe
r qua vireus actiuain actu primofupponi
naturalisat onee
:igiegrper diui na ffe
virturem cxif tur in caufa, fufficit ad hocytoperecur iga
tentem inipfo Deo poteft creatura conſti Jis caufa,quod cõpleacur extrinfeca aliftē.
cuiin a &tu primo & c.dūniodo diuinuscom alicujus principiſ præhabendis talem effe
curſusad effocũ ipſumcerminetur.Secun & ā : voincellectui eleuato per lamonglo
do : qnia licec de facto actus fidei, fpei&cha riæ ad elliciendāvifionem bcaca fufficie ali
ritatis, & aliarü virtutüinfoſarum ellicia Rentia eilentia diuinæ vnita per giodum
tur ab ipfis virtutibus, poft earü infusios fpecie :ergoetiá creatoræ cui'in eft poren
nem ,tamen depotêtia abſoluta porelt fier cia obediencialis fufficit ad agendu escritu
ri vcâfola pocencia hominis ,cū auxilio & feca diuini Imperij & cócurſus afiilentia .
cócurfu Dei fupernacurali.éfliçiátur,& iö His addie:Suarez no nullaalia notatu dig .
habituo priuscinatura ionis
fuperà natur
primo instan infuſs ipli attus potenalia
na aitenim fe&tis infolutione ad so quod
tia hæc potencia obedientialis achita in omni
cü fpeciali Dei cócurfu de facto elliciútur bus creacuris étt eiufdem (pecieiidixerat
fine aliquo iperioſeco fupernatural prin enim in eadem fectione illa formalirerable
cipio ex parteporentiæ D obftante, quod trahejeaſubitária & accidente, corporali
huiufinodiactus liberogactjud & principali & fpiritualisparuralı0& 0fupe rnatural goia
4 onticas
 r

2018 Librinoni Qu «ft.V. Artic.17.

- entitas cã qua formaliter identificatur ab docere gratia :ac proinde falſo afferit abr
his omnibus abftrahit,dicit etiã fect.s.cir- que aliquo principio intrinfeco fieri po
finem illánodenominare ſubiectü fimpli tens.Minor probacur : quia vt ſubiectude
citer agere poteris,ſed tantū fecundī quid non pocenre fiac potens operari deberin
in quo & Fonſeca non diſcriminatur ,quiin trinfece mutari, & aliter fe habere qua an .
allegata ſect.4.facecurillam non fimplici- tea & non nifi peractiuam virtucem recep
ter: ſed cãrum denominare Tubiectum obe tam in ipſo :ergo.Parer maior: quia eNe fub
diencialiter potens. ie & um potens operari aliquid eſt effectus
3. Secunda fententia abſolute negat dari formalis alicuiusformę realis :eft enim pec
calem potenciā attiuã rebus creatis'innatá fe& io agentis prçhabere effectum , & poſle
Caretfectus fupernaturales,quam fequntur illum fibi aſsimilare :ac proinde tranlitus
· Héricuslibar.de Sacram.c.18.5.3,Zumel ifte denő potence proximesin proximepo
Decanus Salmãcinas 1.2.0.172ar. 1. diſp . rens abſquealicuiusrealisformæ recepcio
3. & Vincentius lib.de gracia Chriſtiq.6. ne nequit fieri in ſubiecto. Tertio proba
pagin.795.quibusſubſcribie Vazquez i.p. " tur:riā ſequitur voluntatem & intellectum
!

difp.170.0.4. habere quantum cft de fe virtutem in aca

老婆
」

Tertia veluti media eft Cabrerx Hiero tus ſupernaturales fine aliqua fuperaddira
nimiani3.p.q.k.arc.redifp.6.dub.6.6.3. & vircute,ſiquidem de fe habent hujufmodi
$ 6.6 & q.13.ac.z.difp.4.g.s.afferēris poten non repugnantia ad actus fupernacurales,
14 .
La obediencialem activam dari in rebus ad quæ eft quædam actiuaporenria adillos : c5
actus & effactus ſupernaturales,fed non of fequenscamen aduerfeur Concilio Tride
fe congenitá vélinnatä illis, fed fuperaddi Sell.6.0200.2. & 3.definienci aduerfüs Pom
etā & infufam :quia ipſamner onticas creatur- Jagium ſubanathematis pena nemine pod
eræ eleuara per pripcipiū actioñ ſupernatu ſe fine gratia ,vel fine dono intrinſuco cro
rale pocelt obedireDeo ad agedű ,& prop dere,fperare , autdiligere : ergo . Deinde
terea pocelt dicivere ac proprie potentia probatur rationibus quibus fentenciá Sua
obedientialis a&tiua: quo pacto volūcasper rezimpugnabo,quæ di foreioriFonſece de
potenciāpaſsiuã recipiens habitú charica ftruunt opinionem .
tis , & eleuaca perilli , eſt potentia actiua Dico fecundo, neque ponenda eft poré
obediencialis ad elliciendum actum chari- tia obediencialis innaca ad actusfupernatur
caris, quatenus Deo ad illius ellicienciāpo rales in rerűentitare poſsitiua confitens,
teit obedire , & c de facto obedic quandoil- quæ ad actüfecundü abſquc intrinſocaim
Luna plicit . mutationc pofsit redaci . Hxc côclufia la
Relem 5 Refpondeo dicendü 1,nullam dari tuitur aduerſus politionem Suarez & pris
gatar : porentia obediétialem actiuam ad effectus ma cius pars.Probatur primo : quia volhu
årebus ſupernaturales ,quæ in rebus creatis litto- iufinodi potencia per le ordinatur ad actus
potenula negatio repugnantiæ : hæc conclulio ita fupernacuralcs,velnon perffed per acci
tia obe; tuitur aduerſus primū modum detendēdi dens & fecüdario : ſi prima, igicur debec el
dičtid primam ſenrentiá,quem fequiturFonſeca felupernaturalis & fuperaddira ,quá negat
lis atti & probacur rottam efle principiñ actiuni Suarez.Siſecundú , igiturnulla talis poté
单 eft perfectio :vnamquodqueenim agit fer tia elt quç verè & proprie actima titled crit
çunda quod eſt in actu ,led negatio ropug remota capacitas vc cleucrur per princi
nancizno cit aliqua perfectio aut realitas: pij actiui fufceprione. Confirmatur :napo
ergo nequit conititucre crearuram inra- tencia hac aut dat poflc agere proxime ac
tione principijaäiui.Cófirmatur:nā poté tusſupernaturales,aut pofle radicaliter &
tia activa obedientialis,velconiticuielub- remote :nó primum quia alias efler vere &
iectum vere porens ad a & usfupernatura- proprieporiria de genere qualitatis vtpo
les,vel nó vore,fed fictè cantum , fi primi, te cũ eſſerad acta accidentalé proxime ora
igiturnequic elle negacio :quiaeffe &tus for dinara:nó ſecundāstī quia potentia actiua
malis ac veradenominacio potentis agere radicalis & remota eft illa à qua manat
nequirà negatione prouenise : fi ſecundâ potêtia proxima , quo pacto ellentia ignis
igitur çalispotencia ,erit ficta &nominere eft radicaliter calefactiua :quià profluic ab
nus potentia.Secundo probatur:nam ante illa calor, qui eſt proxime calefactibus:ab
cedenterad aſſumptione in itrumenti,v.go eſſencia aurem creaturæ nulla visproxime
baptiſmı non habet aqua nid folam non re attiaa ſupernaturaliū actuü dimanat : tuna
pugnantiam ,vtadmiecit Fonſeca, & pol- ctiá:quia pocentia radicaliter operatiua ad
quã affumitur à Dco vtinitramenta nihil huc indigetad actualiter operandi poten
intrinſecā recipit:ergonon fit potenspro ijs proximaactiuis ,quo pactoanimaindi
gec
 11Waiserfam Ariftot.Merapi 49
get porétijs , & gratia victücibus ergo etiá pod BaglioslibideSpiritu Sancto cas:Aiza
obediécialisposériavirtute proxime opet brof.lburado Saccamenuiscast & Auguft.
faciua indigereriz.arguifurad kogupem lib ,de gratia Chrifti ca.2.igitennequeho
Tiam porecia:miraculorü fa & rua,quam hal moines,nequefacramenta qabusDeusco
bebar Cbiſtus Dominus denio pinabacip : rogerit adoperâda miracula , & caufandama
fum :fimpliciter potenteapropiccierem gratiâ:operanturperpocencia obedientia
dieitur doillo Lucx 24 quod eratpocés in Ieru innata;fed per huiuſmodrſupernatu
opere & ſariwonciled obedietialis porécia rrales virtutes à Dcoipſis impreſas.Adhoc
inoo denominat fubietū amplicirer potās **
refponderSuarez ;tit.neceſsitaspotentice obe
Suarez & Fóleda fatetur: ergo no deno. dientialis ,quod huiuſmodi virtusfuperna
minabacur.Chriſtus potes ab hacpotencia ruralisfiue gratiarūgracia dátarâ adiisa
merdiericiali diua , fed ab alia intrinfeca cola liue Sacramentorū adigratia caulina
zwirtute: Tertio arguitur:nain hac fentēcia - dā; confilloin extrinfecadeparacions qua
Saarij collita Deo prouiderià & guberna a Deo homines; liwe ſacramenta aduitela
rionenaturalem ergonullatenus eit Laſti: modi effectusdepurangur :20 prósade,vira.
ngoda Cofequentia parer:quia impiã eft eus.caplatiua ,qua habeacnon eft nilibaiaf
tallere à Deo prouidentia & gubernacio modipocenenaobediencialis Sed cótra hoc
nem daturaleta de rebusomnibus Vic ofte :eft quod Sand Parrés citae dicunt virrute
dit 1.p.9:22.41.1.& qutubiato .Ante operatiuâ graciæ dari Sacranieruis ab Spiri
cedensaate probacur:quia lięcpotencia ſe to Sancto ,& çóinunicarrabillo igitur nó
sunda huius authorisopınationé fráDeo poflunc congraeuter inrerprctaride yircuz
authorenacures[ecundū (uueflo fiquidem teinnaca,& conacurali iptis initruments
nec realicer necformalicecab effentia en cum eciá :quia aliis humanitas Chrilto Do
tisnacuralis dillinguicur ; & tamen no fub : mini, facerdotes & Sacramenrion habe .
dicurDeo veauctori naturali in Cikopera gencmaiorem vireudenu incríofeckad cilin
tione:eft enim gqoad vſum fupernatura : Tanda grata,quam lapides & ligna:liquir
vo fareturSuarez:ergo non omnia,que dem cãcurfus diuinus folú recipitur fecü .
lis,wc
pco.ceduntâ Deoauctore nacare fübdun . dū fententia in :Suaruji & Fofucapin effecti
cureinsprouidenciæ , & gubernailonina. busipfis, & deputationihil inreinfetu pö
turali.Confirmacgr : nam (equipur exhac nic in rebus deputacis,lotaquehoiufmodi
ſenrenria, quod in qualibee crearona At Da obediencialis parentia eftratioagendi , & 1

juspondusad gratiá,qua in lapide ad cen . hæcæqualiter eftin omnibus creacuris cô

prii & in igne ad concauõluox :cöfequens fequenscamelteltisallum , & non fauiscon
autem eſtfilrum :ergo & antecedês; feque Tonac Sacre Scriprore:ergo& antecedens,
Ja paret:nam huiuſmodi potencia obedien Minor párer:nā ſacerdotibus dicitur loane
tialis cuilibër creaturæ innaca eit inclina 29.7 ccipite Spiritu San &tiquorum remiſſeritis
cio, & pondus ad graniá cauſandã: & alias covbi denotatur eis dari virtutdu , po
eſt intrinfeca & cilentalis ipfi creacurz , feitatem ad faocificanda's animas, & Mach .
qui alt de conceptu illius, grauitas aucem io.fuit daca Apoitolis:l'pecialis varius ad
& leuitas quibus grauia 8c leuia inclinatur Paträdamiracula: & humanitasChrifti Do
in foi loca naturala lune propriecates ac- miniçeſte D.Thuj.p.4.13.arini& z habuic
cidentales eorü :igitur maiorellerinclinae virruremadfacienda mtracalas non innan
cio encis graci ad graciâ quágrauium & le- tã,ſed ex gracia vnionis:ergo.Cöfirmarur:
uiū ad fuiloca conacuralia , ſicucmaior eft nā aliàsrunquämiereretur SpiritusSäitus
effentialis inclinatio ,quim acciden calis.4.0 in an as hominü per graria ez dann ra
probarur:vā patentiæ ad miracula facien . culorüzguia nonficit in illisnouü effecrī ,
dafune graçiz gratis dacæ ,que apud Paula racionecuirsSpiritus Saatas novo modo
1.Chocine. 1z.niemerancur &znjicupantu lie intilis,quod tamen requir isörad miſsio
opcracia virrucâ ,& gratia fanitatum ,quasr Dem SpircusSance ceſte D.Th. r.o.q.43 .
C OL. armz-hoc autcra non poreitdici; vtoiteira
( ait Paulus)dari.ab Spiritu Sancto
que proue ipfifpiritus vult:quodlab Spi dont D.Th.ibidem in ſolucione adtertiæ.
rien Sandto infundunrur: virtutes intrinfe & invidác4.9.2.ar.2. & Duran dus ibi q. 3 .
cæ fanc,quibushominesin actu primo in 2.pars côclufionis prababegempė, quod
trinfece conſticuuntur ad miracula patran non fufficiat exrinfecas cendia Detjauc
da.Rurfus Sacramenta novæ legis habent exurinfuca groasuread I imperium fab .
intrinfeca vircutem fupernaturale ad phi- ordinario.l.quiaque hæc infeca fubor
lice caufaadā gracia, & fanctificandas ani- dinatio , & diuinus cócur:
時
rinjonusad
m'as,ve docencexpreffe fanti Parres præci cifectú fuparnaturalem , Choli obce
dien
 Librinon AV. Artiom .
0420
dientiali forao im smitā velwollägvélpar. Strinfecesillálnbordinansfibi eftauxition ,
teni illius: primü :crgo ante concurſum quo volūras adsalem ačtū elevacur.Sed fic
iftum nonelt activa. Deinde non erie talis
-

élt quod potentia obedientialis rebus inna

-concurfus extrinfecus, fedintrinfece recita eftpotentia proportionata , fecüdő hűc
zpietur in caufa, fecundúiergoiā talis po- authorem ,ad gratiæ & miraculorü produ
tensia eritfupernaturalis & cópleta infe: ctionem :ergonon fuffici,osbla fola Deier
aliquidēnihilrecipic ex concurſu diuinde trinfeca aſsiltétia,fed indigec alio auxilio
Rurfus nó fiermagis poters.excali cócur- intrinfeco , vel hicauthoreſt fibi 'Conica
afu,fieri enim magis porens esteffectus for rius.4.probaeur:
malisvirtutis actiuæjintrinſece receptæ
quia concurſus principi
in actusfupernaturales
a &tiui ad vicales & ji
caola ,ve dielneft. Sitertil, ſequitur quod beros,vtſuntactuscharitatis& fidei;atque
wcalis pocenria fitfupernaturalis in fe , In:cet aliarü vireurūinfüffarum effe debet & prin
partialis liquide ex fe habet partem vistu- cipin incrinfèco fupernaturali , eft enim
- tis ad effe&tus fupernaturales:deinde fequi omninò in ſuplebilis â Deo per aliud prih
tur,quod concurfusaliquid intrinfecú po cipiū ,cuin de ratione intrinfeca actus vite
statinilla , à concurfu enimnihil pocente lis & liberitit,eſle a principio intrinfeco :
in caufa, & in effectu recepto ,nequit caufa ergo nequic ſola potencia obedientialisin
Tecipere parié vireuris: ergo.2.probacur: tellectus,vel voluntatis énextrinfeca Dei
žvel'efficacia huius potencia debeo defumi aſsiſtentia hos actus ellicere. Antecedens
exellentis ipfiusreicreaatæ , vel ex diuina declaratur amplius,& probatur:quia fuper
zoninipotentia cuideferuit,& cui ſubordi- naturalirasactus vitalis eitiperinfece vita
inatur :neutrů pocelt dici:ergo.Min.proto lis,in bocenim dißinguicur à fupernatura
p.paret,& Suarezconceditur fect. 5.ad 8. litace effectusnon vitalis:ergo petit proce
& quia aliasin ellec rebusvirtus permanes dereâ principio inerinſeco vitali & fuper
ad gratiā caufanda, & ad miracula facieda: naturali ,aliàs ſi dilectio ſupernaturalis , v .
.

ac proindein genere cauſe principalisho's g.procederet åprincipio intrinſeconatura

effe &us operaretur creatura,quiapervira
tutem connaturalem habenrem ex ipſa ef
dicatsá ageret. Pro 2. vero parte probatur:
quia divisia omnipotentia di nihil intrinfe
ci ponacin ipfa,nullam efficacia ci poteft
cóferre :efficacia enim & vis agendiperfe
11, fcilicet à volúcare, & â fupernaturali ex- .
trinſeco ſcilicetâ diuino imperio extrinfe
ce aſsiſtentevoluntati ſolū a volútare,ha
beret vitalitatem naturale ,& nó fuperna
curalitatem : acproinde ille actus quo ad in
trinſeca , & effentialia nó fet fupernatu 00

&tio potentiæ eft,quin immo di eiab intrin salis,quod eft falfum : Confirmatur: rá auc
feco no conueniretefficacia, neque ab in potentia obedienrialis ititellectus, & rolTT
crinſeco effet potentia ,& ita vertell quod acis ad actus ſupernateralesett in freien
ficutpocentia,voluntas,v.g.accipit à Deo talis,aur Chahec permodū canle principa
habitū charitatis ita ab illoaccipit ratione lis;neurrű poteftdici:nö primü:quia prin
& efficatiã potentiæ activæ relpeeta a&tus cipiūgaus vitalis, & liberidebee effe prin
r .

dilectionis ſupernaturalis , & ficutaqua excipale:aliasvibēs no a fe fadab alio moue

diuina omnipotentia accipit virturem ſua retur : quo pacio licet nutriciolir à calore
pernaturalem cauſativágratiæ : ita accipic naturali,vrabinftrumenro,mediante guo
abilla id per quod conttituirur in ratione anima agic ad nutrione'ın ,tamen operatur
jsſtrumenti potentis gratiâ caufare, quod in vireure animæ quæ caufa principaliseft
antecedenter ad virtutem acceptam à diui nuoritionis, & eft intra ipfum vives.Et mul
m
na rguáer " Pacitate recepti to magis princ qui nedum viralis ſed liber
actus ipiūp
uam habcác , eft petit rioci paleintra ipſum
fieri potem s perimoda principija & iui.3. agens liberâ
que,fiue
proximâ,fiue radicale, li
ur
probat ur neminā
& arguit ad homi ipſe ue vtrum :vnde ia
potent entia
obedi lis
s nta
Suarez lib.z.de auxilijs c.4.8.16. & 17.do. lis voluntati tantum eft inftrume ,
cet auxiliú aliquando eſſe ipfum Deumex cum non agat in virtuce animæ, fed in vir
trinfece aſsiſtentem , vel extrinfecam cau, inte Dei: neque principium radicale prin
Læ fecundæ ad ipfum Deum ſubordinatio cipale habebicactus dile & ionis intra homi
nem , & hoc quidem contingere quando in nem ,neque fecundâ poteft dici: quia cau
caoſa ſecund ivfupponicur alia virtus fa prmcipalis eft quæ propria virrute , &
& raciaagen " crinfeca : ficut conringic per propriâ formâ operatur effc& um :po
in ordine adi im contritionis , ad quein rentia autem obediêtialis, negué perle ip
cū voluntas a abeat aliquem habitum ſam neque propriavirtute opcratur: ergo.
aut victuer esnaturale,Deusipfe ex- Diconzipotétia cleuaca per formā ſoper
natu
 uvniuerſam Ariftot,Metapi 421
maruralem a & iua,& cöftitutain elleagen- anrueſe capaciratem recepcijā:fi tamen ,
tisina&u primo,nollatenuseſt:diceda po effet a & iua,tevera deberecelle luper nacų.
eentia obedierialis actiua:hæccóclufioftas talis;& fuperaddita: vnde Suarez Gibi non :
euituradoerſusos fententiât & probacarite colta Adz negaturagrecedens,vel diftan
quia potencia obedienrialisactiua eftfecü quitur creacuraeſt per lei fam ſubiecta
ocene
dâ quid &virture,
propria incópleca & nó potensoperari
in fentene istec Deo ad agendü:,poftquä fiverit eleuaca:&
a colticuta in actu primo per aliquid incrina
six lentérizgarque Suacij;eft inftrumentam fecú,côceditur:ad agendî ance huiufmodi
lisa led potentia elewarà per formain ſu . cleuatione,negatur :fubicctio autem qui
pernacuralemáziua,que condarü cx vera's illi conuenit perſe ipfam , jó eitimmedias
que,v.gecoflacú illud quodex-intellectu & tead agenda,ledad recipiendum ,& in hoc
lumine gloriæ refuſcar eſt potensia limplie 'eius ſubiectio panificacur dominatiueDeit
citer& conpleca ad vifionem beasificello. & per hæc patet ad z.Ad aleerú,probās ſuf
ciendãquávircuce. propria niêpèipfuslu ficere fola aſsiſtenciam Dei ad hoc , quod
minis & ingenere caulæ principális potest agat hzc porētiaxnegatur adfumptú:neque
ellicere:ergo nequit dici potétia obedien . enim cola aſsıllcoria effentiæ diuina lufti .
tialis.i.nä potentia vitalis cóſticută.perfor cercevrintellectus videret Deū,nifi alias
máfüpernaturalem attiüá connaruralicet effet illuftratus aliquo intrinfeco lumine
ellicit actusſuper naturales; vt egregiead fupernaturali; & , viGon proporcionado:
wercitCaier...izar,seg ad fecúdum dici ampliuſqué horü folutio ex folutionibus
cor: ergo ao ellicitillosobedienciáliter , ac alioru m argumentorü quibusvricuridem.
proindenõ eltobediëtialis: prima pars có: Suárez pacefieriquorü ildelumiturex Aun
fequcntispatet: quia modoselliciendi öbė guitali.gide Trin c.izaferente desnaturae
diecialiter cödiftinguiturà modo ellicien les habere pocenčias vt Deusfaciae inillis,
di conacuraliter.Secüdo probacue quia obe & per illas quidquid voldečici vig. ve ligou
dienrialis. poreciafolumeft illa quæ modo aridú crelcac & quod virga Aaro floruerie,
bbi proprio ellicitados:ideſt obed entialle acquc alinaBalanámiloqucrècuri& lib.det
ter.Cofiniaturna aliás omnisattusſuper gratiaChrifti cap:soallerisidem Auguft:
Dacuralis Gorec anobis perpöçeritiam obe, quod parécia nobisinnati ad bonâ gracia
diericialem & inftruméralicer:ac proinde eſt viciata,& infirmåper peccatūpocentia
nullus fierceprincipaliter quod eft abfura aucem ad forendű ad loquendum , & quæ
da his accedit;quod pocētia obedientialis La Ca est viciaci nequit effe foli pak
r
folum datur ad recipíēdū: ac proinde fola hua aue naturális (hec enim bo vitiarur per
eft receptiva;vè arrif quentioftendátergo peccacũ) ergo eſt activa;&obedientialis.
nullű principiñactiaŭ conſtitucimin áðu Confirmatur ex teftimonijs AngeliciDo
primo ad agenda poreit effe suc dicipoten Eoris in quibus nedum páſsicã ſed etiam
tia obediêtialis. Ex his paret folutio ad fün . adiuárebus ad ſuper naturalia potentiam
damenta Folecé; & Svärij.Adprimüenimi concedicerenim q.6.de pöcencia arog:& in
Fófecæ quo nititur probare potentia bea 4.d 28.9.2.ar.j.ad Zait,quod, ficutcreatures
diencialem actioain begatsõne repugnarize in elt poręcia voin ea faciaeDeus,quod vo
cófiftere:Refpondetur quod in illo priori queriedica eciamve inedianteilla faciaequila
ante qoá creatura elevétur ad productioné quid cótradictionem non implicat immo
hancinnuit
gratiæ ;dicitur gracia poſsibilis producid dien ella diffinicionë potenciæ obé
cialis ýt in illa, & per illá Dei omnipo
Dco mediãte creaturaeleuataperiatriale
Cám virtutem ;nó auré eſt poſsilis produci tencia faciat quidquid non implicar conera
mediance creacura non elevata peraliquid dictionem ,hæc autemmedi
debeance
p elle onadiua ea
intrinfecum :Ad aliatriaquíbusnitebatui quodhabicudo illius fit alia
oftendere folâ afsiitéciã extrinfecā füffice :
quid eſt habicudo caufa a & ioa : fauec id
re negādő eltantecedens:li enimcôcurſuss quod habec9.8.de
r veritatearrutia
m dum
ecią
fiüe auxiliū Dei nihil intuinfeca ponacin alt nóitrūintollra perpoten o ná obedien
caufa creata ,numquãhcproduceret effe tale cognofcer n de e fupernaturat in lia , cognof
cie oaure po pèrpocenriam s
Aus fupernaturales ,fed Deus cosficeres n e c illa
e f u gu acriuam :oerg n o.
a e r A ,n
ad præfentiá illius:ficut ecia
e n am ni D h depotentia a&tium,fed de potentia par
ci artifex rqui lo .
hiliuprimé
is è retinſtr
o ument ſ o permo ſtdû víc . fua rebus innaca , que quoadmodum &
tue a & iu ſe fol ad pre io
dioperarétürartificiatū .Ad 1.ex addudis exerciciuing,fiuevfumi eft fupernaturalis:
Šuario faremurillam potentia non effe fu hæc enim nonnig a Deo aurhore ſuper .
per additá eſſentijs rerü , gala pucamusilla naturaliad actum.seducitur ;& pröpcered
etiam
*
Lilrinon ] Quit.V. Articl..
etiam matifit quodammodo per peccatum
vitiata in nobis: quia faciliusdifponicur bere debet potentiam activan ), per guan
ad formasſupernaturales recipiendas.Ad: ciend
obediarDeo ad actusobedi
confirmationen endem modo diceodum
eltquod D. Thom . loquitur de potentia-
obedientialipaſsiva :vel de actiua radilicer
A rensute ,mediante formaſupernatura .
ladiva illam eleuante , hano habitudi
1 nem denotae diftinitio aſsignáta potentiš
obedientiali nulla tenus autem nofte
s 06.
saliam Facen poten tiam re
Doctor
acìiuam permanenter rebusindram agoon
uic :nam 3.p:quxft:62.arcici4i & quæfta
omarçiçoz docec virtutem inltrumentalen
gracire caufatiuäm ;repertamin Sacramen.
ris effe actualem & facile tranfeuntem , &
ziz.quæft. 178. arcicali ad primum , docet
idende vircuco faétiua miraculorum bon.
minibusinkſtis communicata , quodeſt perdens calor enimex cóiunctione ad anină;
modumeranfeunsuis illis data z lignium igi-
tpreuideoseitnumquam Sanctum Docto
remo vircucis:permanentis rebus index ad
effe& us fupernacurales, qualis fingitur po
tentia obedientialis ačtiva ;meminiffe:
aic perconfequens fallo ei à Suario hanc
opinionet de porcnesa obedientialis fail
foim policam .
Secundo arguitur :nam dacur porentia
obedientialis paſsiua,quia ad plenum Do
minium Dei expectat,ve ſubijciat ſibi ple
no çreaſuram omnem in recipicndo : er
.
go ecian debat dari actiua. Confequentia
patec dapliciter: primo quia onnipotent
tiæ paſsiurc correſponder actiua eiuidem
ordinis:fecundo,quis non minus ſpectad
adsplenumidominium Deive cfcatura fit
bijciarur allsin agendo :ergox Confirma
tur dupliciter. Primo : quidi in alijs cobus
ad effectus excedentesearum - taruras da
tur poteoria aétiua,perquam poſsing in it-
Jos per ſolain extrinfecam fubordinario
nem , verbi gratia,calorinanimali ex fub
ordinatione ad animam poreſt nutrire ;&
aqua maris ex ſubordinatione ad lonam
haber alıuını morum à libi proprio & con.
Hagaralup quantum elt corpus graue : er
galimilicerdacur potentia actiua,quæ per
folam fubordinationem ad agensfuperna
murale pofsit in effe &tas ſupernaturales,
Confirmatur fecundo : nam alia genera
caufarum habene potenciam inuaram , ve
fina alicuius formæ additione obediant
Deo , verbi gratia , materia fublunaris po-
felt recipere places formas ſubſtanciales,
& enram formam cæleftem , & fornia cor:
ppris fublunaris poteft informare mare
riam cæleftem , bonitas creata poteft fina
lizare aliquam adtamquem del nonpof
fet : ergo etiam genus caufæefficientiasa
ſupern
rnaturales effi
os:alias minor entia& ſubiec
tio effer in hoc genere, quam in alijs. Refe
pondeturgad argumentum quod potentie
obedienuli paſsivxque est capacicas crea
turæ ad redipiendom formas fupernature
les à Deo
eiuſd corre
em ordini s ,ſpond er pocen
non quide m ineia a &risiua
creatu
ſudin Dcoipfo ,cui omnes creaturæ fubij.
ciuntur: vnde negatur conſequentia , ad
probationem primam patetex dictisiadlo
cundam negator anrecedens , ad plenum
enim dominium Dei fatiseft, quod omnis
creacura fubijciatur illiimmediate ad rect
píendû,& remor ead agendū circà fuperna
toralia .Ada confirmacionē nego antece
virturem intrinfecā accipit, perquam nuw.
tricioni poſsitinstrumentaliter cooperaria
Aqua vero ad modum fluxus& refluxusta
ruin paſsive le haber; & proptercânihil tea
cipic incrinſecuin præter ipſum motum ,
quia adillius receprionem haber in fe luf
ficiencom potenciāraſsiva. Quod & cõeen,
dae aliquisnedä palstue , ſed etiam actiue
aquam concurrere ad illum mora , Gcucco
currit ad motūdeorfum libi proprin :cene
cur dicere ilã ex impreſsione lunæ aliqua
qualitærer connaruralitcr accipere ,ratio
nc cuius criam connaturaliter fluar & re *
fluar.Ad 2.Fonleca vbi fupra fect. 4.9.46
queboc padló ,adhuruein omnibus generi:
bus caufarum proprias porcncias obedien
tiales reperis , nepefpeciales negariones
repugnantierta vtmateria ad plures fors
masfubfläsales simuliecipiendas habeat
porentiã paſsinā ,quæ eft non repugnácia
& limilisporenia fit in cadem forma, vo fi
mul pluresmarerias informer ;, & quodad
genus eciam cauſæ formalis rcduciturpo
contia , fiue non repugnantia quam haber
idem numcro corpus,velimul Ge in pluri
bus locis, sue in codem fimul cum alijs,
Sed hic modus dicendi cit falfusirdm qnia
formaper fe ipfam habet informare ſub
icctum : & mareria per fe ipfam habet for
masrocipere caufanr enim materia & for
ma per fuarum entitatom intimam cam .
municationem : igitur caufalitas formalis
& matcrialis, enriratibus materiæ & for
mx ,& non negationi correlpõder :negacio
enim repugnantiæ , neque materializare
formas,nequc informare macerias porek:
tum oriã quia quando matcria recipit mi
raculole
ciono , & formam ,vtconcingic
contingerc reſurrec
t la pluresinformas fia
mul
 Invniuerſam Arift:Meraph.
matrociparet", auttunc ad ralem miraculo-
ſam recepcionera accipit aliquem moduri
fupernaturalom à D20.,autnullum, ti primi
fufficic ci poceoria patsida ad illum niodumas:
& dimilis porentia fufficic forma ve miracu
lofam informacionem ſubire poſsui: di fectin
dum : ergo por:Leipfam eft,capax :vt Deus in
illa informationom miraculofam vnius auo
pluriū formarum
c; & fimiliter. ſubſtantiali
formaper ū efficere pol-,
leipfarreritcapax
tellectus; & voluntashabent vim aliiwan Ta
datanı quæ fi cleuetur pofsit ellicere actus
fupernacurales.Stcundo qüla porentiá'vita si
listimulattiue & paſsive concurrit ad fuos
actas inimanentes, vregregie aduercio Card
tanusr,p.9.79;art, z. Cod intellectusperluan
innatam virtutem obedjérytralem recipit via
fionem Beatam , v.g.ergoʻpaceandem con
currirad illa
bialıb.por adiue,ac
enoja mul proidoojusobddica
eft pulsiva B

Vc Deusin illa miraculofam efficiat intor Confirmatur dupliciter.Primo guia jorelle

mationem :quod non extrahit ipſam â latitu &us fccundu'm fuam innatain virtucem ean
dinepocenciæ receptiuæ . Tum denique quia dem rerinetrárioné potécia, rel'pectu actuü
propterea negamus dari pocentiam obedie . naturalium ,& fupernaturalium fidei, vogelt
cialem aétiuam ad effe & us fupernaturalesy viſionis beatx.Sed refpottu-illorum dicitha
quianulla creatura habet antequam cleuc . bitudinem potentiæ actiusergo & refpeétia
tur intrinfece , virtutem proxime operatia horum . Minor & conſequentia luntuota .
wam illorum ;licechabzat potériam calis vir Maior autem probatur , quia omnia encia tá
turis ſupernaturalis receptiuata . Sed etiam naturalia quam fupernaturalia continentur
nulla formahaber de ſe antecedenter adele fab obiecto adäquato-terminaciuo noftriin
nationem intrinfecam virtutem per quant tellectus. Neque enim peractum fidei extra
proximo pofsitmiraculoſam exercere info hicura latitudine obietti terminariui quod
Inationem,liceran cadeturpotentia recep- eſtensin-cota ſaa laritudine : crgo refpeétu
tiua calis vircutis: ergo folapocencia paſsiua illius retineecandensrationer poteprize in
obediencialis datur in illis . Dices ex hoc len tellectina šlicur Metaphracta cad'eineMicren
quaformam non poffe inıråculoſe plures'ma dum achtormalı ordine gaudet fécunt:
terias informare, V.g.candum albedinē quæ duni achomam fpeciem tir aidingenthal H **
el 10 Petro non potle miraculoſe Paulun nium eurrua naturalium ; quia lpecificitat
actuare & reddere albam ,quodcamé entfälo abente vt fic, tanquam ab obietto adiguas
fum ,ſequela paret quia sa - albedo inhæréos 1o. Confirmarúrfecüdo,nat intellectusnos
Reçro pecſuam endtateintoralitercommun. Der pereunden ordinem tefpicie'ensharora
nicaram reddit Petrum album ,& non haber bè, & fupernaturale in ratione intelligibilis:
potentiain obedreotialen formalem adjn- ergo candem habitudinem potentiæ aciicx
hærendum Paulo nullo pacto ei inhærebity & pafsiux habet circa a étus quibus illà éneta
fiquidem hec albedo communicata Petro arringia. Conſequentiaeft noca , & antece.
non potest aliter reddere Paulam albã quá denslic oflenditur. Nam ens ſupernaturale
in genere caufz formalis , & hac non per vitale formaliſsimocontinctur'lub obie &to
porcotiam naturalem , quia miraculum eíti ſpecificaciuo intelleétus ,fcilicet, fub entei
acque per obedicoualem , quia illam non omnisautem poretta codom ordinequo rela
haber:ergo.Rolpondetur nihilominusid na picit fuum obiectum deber excendi ad om
fequi ex noftra doctrina , quia in calú pofi . nes parces ſubicctiuas lubillo corentas:alias
to vc albedo Perri extendatur ad communia fi duo ordinesmellectus ellent, alcerad en .
candum Paulo fuam effectum formalem , tianaruralia, & velun proportionata,& altet
per communicationem (uz naturalis entita , aj enna fupernaturalık vepote in propora
tis ſufficit quod Deusin illa cauſec miracu * tionata ,ciranc duæ racioncsformales intelle
loſurd moduni informacionis ſuæ cauſalita . ctus gac proinde duæ potentiæ intellectiu
cis formalis ad quem recipicndum haber pat ipacifice diſtinctæ ,quod e' abfurdum . De
luarn potenciam obediearialeira , & illore . claratur visbuiusrationis amplius exemplo
cepto à Deo per fuæ eoricacis communica ex potcntijs naturalibus porta
tionem conftituet Paulum album . Vode rux for quialt naturalis potenciaignis Columbia
ta hanc doctrinam ad formam confirmatio . bec pro obiecto corpus calefactibile vi fic ,
nis negandum vol diſtinguendum eft ante- nequit fecundum eandem rationem potetra
cedeps . tix naturalis extendi ad torquendusspiritus
ng Tercio arguicurynan intellectus & vo ini infurnojbene tamélecdodū raciune poté
luntas perfuaminarami virtuteni ollohnt tiæ obidientalis , & propter eandem ratio .
aćtus ſupernacurales ;fed hæcnequr ella pu . nem viljua potentia neqant Angelum videla
se naturalis : ergo eft actiua obedientialis . re , quaâ folu übrecto colorato ipecificator:
Maior probarurdupliciter.Primo quia 10o ti ergo Biellectus refpicit
P
fecunduin ldada
P innatan
*
1
 Libri törti Oilaft.V.Alic. II.
484
jonatam vireure ens ve Gclub quo naturalia
& ſupernaturalia continentur, per candem
poterittam illa gạân iltaacringere. Vchuic.
argumento faciamus facis opere prætium elt
variosmodos dicendiin medium adducere,
Yt ex illis eum qui elt (veritati conformiors
clligamus. Primus igiturmodes dicendi eft
fupra afferentis intellectuni, &
Fonfecæ vbi ad
voluntatem actus fupernaturalesellicien
dosmcra
eft haberepotentiam obedientialem
negatio repugnanti , quæ
z , ita vt ratione
lux oncitatis Qc incellectus lius voluntas.
potentia naturalis potensin ačtus Oaturales:
ratione autem negaciónis repugnantiæ fic mani reſpecta fu -obiectiproporcionati.ll.
pocentia obedicacialis porens ja a & us fu .
pernaturales. Secundus eſ Gabrielis Vaze
gucz 1..p . diſput.4.cap.4 . & Suarez vbiſer
pra allerencium intellectuin & volunturen
habere reſpectua&uum fupernaturalium
aliquam virtutem ,innatam ,in complecam
tamen fiue inchoatam & innatam partiale,
quia a& usvitalış & voluntarius hoc poftu .
Jac vt {cilicet non folum à principio iatria-
Teco ,fed etiam vo e principio nariuoprocea
dat. Et fi hoc difcrimsa incer bos iuniores
verſecus quod Suarez haciachoacam virtu *
tem obedientalem pocenciam actiu1n1 ap
pellar:Vazquezaucen inchoaram vircucem
actiuam ,fed non obediencialem ( quam non
agnofcit)illam nuncupat.Erin candem feu-
tenciam inclinatMulina i.p.quæli.12.21C, 1a
diſput.2. conclufionu 5.dum aflcricoccaćti ,
uam nec palsiuam naturalem dari potena,
tiam in intellectu & voluntate ad ačtustu-
pernacurales,fed dumtaxat inchoacam vircu
sem ačtigam yr pofsint clleuariadillos elli-
ciendos , lubdittamen quod Deus caditſub
obiecto nofci inecllectus & voluntatis in
quantum eltcognoſcibilis naturali cognitio
pc, & diligibilis dillectioncnzcurali . Er hoc
oftradix & fundamcncuri ve ilæ potentiæ
poſsiat fupernaturalibus donis cleuari, qui.
bus Deumfupernaturaliter cognofcere , &
dilligere poſsit. Huic affinis etleucentia
aliorum Theologorum qui dicinc eos lu-
pernaturalcoou continet libobiccto adx.
quato noftri intellectus, fed tantum ens na-
turale ; cognofci tamen ab illo perannalo .
giam & habitudincm adens naturalc, qua
ratione cos rarionis à no inteli : Etu luled
percipi , licetfpecilicaprui obiccti latitude.
nem lubrorkugiat. A qua parum differunt
alij Luniores qui dicunt obiectum adæqua .
tum noftrijdcollcctus, & voluntatis elle ens
in communi, Guebonom (ccundum ratio
* uem communens & contullain , fub qua ne-
quitaroingerçfpecialem rationcm entis lu-
pernaturalis fecundum propriafupernatur
ralis; niſi tantum fecundumcommuniapranon
dicaia encis. Ad propriam autem racionem
entis fupernacuralis dicere habitudinem fem
cundurn quod ait eleuatus lumine ſuperna .
turali , & conftitutus iam in ordinealtioris
pocencix . Quartus modus et aliorum que
dillingune in illis porentijs coaptationen :
adobicctum cxtenfiuum quæ citamoigo ea
dem, & in variata reſpectu oninium parcia
encis , & efficaciam feu quantitatem virtutis:
quæ ell variabilis jalla crimeſt efficacia in
tellectus Angelici reſpoctu fuiobiecti pro ,
portionati, & alia eft efficacia intelle & us hu.
鄉
lius nanque obiectum proportionatum eft
omnino immacurialc , huius vero elt concre i
tum materizirelpectu tamen obiecti exten
linicadeoll 10 veroquo-coaptacio ; Vndere
pectu fupernaturalis coris quod elt improm
portionatum habuecolter intellectus coape
rationet ,non camen efficaciam ,idelt, perfe
ipfuin eltallicouprabilis:didn tamen efficax.
adillius attingentiam que cognitionen ;line
alicuius lumans ſupernaturalis addiciones
Virimus modus dicendi cli quod intellectus
fecundu'n canlein rationen formalem liam
betproubiecto ens in communi , fecundum ,
quod continetnacurale ,& lupernaturalezni
hiloininus diuerlimode atsingit verumque
fecundum propria, ad illúdenim habet po .
tentiam completam , & actiuam proxime,ad.
hoc vero habut porendian actiuam remoic
* radicalem dumtaxat, quatenusclicalisco
dicionis & maturæ vt poisir cleuatas attinad
gore obiectum luperuzturale , quod parieer
dicendum eft de voluntatc. ti doccnr Bas
želius 1. p.quxft.t2.art.i.dubjo r . 1n folu
tionead lacundum Zunolibidem , & inpo .
Mhuto librodeauxilijs dilputr3.48.59. &c.
alij laniores Thomilta . Pro quraukoaren
tiæ declaratione nonnulla-pranocandakunta
Primonotanda elt valde cx Calcr. - P.9.70
ar.z. hoc vorlari diicrino intcr formas ctia
' Las receptas in portrijs vitalibus & idlas quwa
in rebusin animacis recipiuntur . Iſtærnallia
que fuar torales raciones agédi,quo pacto cu
lorreccptus in aqua vclinterroclitota ratio,
calefaciêdiagua vero & terrú folü haber vi
cē ſabicctitudērātis;fecus aute ido ,no cnim
fpccicsiorelligibilis cllcota ratio cllicicudi
intcllectu, quia intellectus ipie citpotencia
viralis habens VI: D aciruam ad intcllectio.
nem non vt perfeipiam , fed vt aduaca per
fpeciem polsicillam elliccrc . Vode exlpom
Cic & intellectu fic vnicum tocale principia
quo , intellcctionis licer diucrlimode, intele
lectus enim ingreditur illud collatī ve prin
cipiñ quoremolū, fpecies vero ve principia
quo
 In vniuerſam Arift. Metaph. 425
quo proximut , Secüdo quod iacelleétus & piciat viprincipio actiuum proximū. & fora
Yoluncas propier ſuă perfectionem , & ina pernaturale ,vi priacipiüreinotā actitū. In
materialitatem ſunc potencz vniuerfalitsi, quo fimileinrelle & ui cötingic,atque poten
mæ & tranſcendences is attingendo , ficut rize apræhenfiuæ brachijhuuani, licut enim
ens elt tranſcendens in prædicádo; voduilli" ſubobiecto apræhenfibili per potentiá bra
parificanrur& illud refpiciunt vo obiettuini chij vnius hominiscočiachtur omnia pora
adæquarum ſub quo continentur encia nara vnius mali tā'illa quæ prope terramı,qoa illa
Talia , & fupernaturalia :illa quidem vt obie . quæ à terra valde funt diftantia;cũ hoctamé
ćtum proporcionari noltri intellectus ; hæc diſcrimine' quod propinqua rerræ poteftbra
vero vc obiectñ improportionatam ,tucilla chiū per fe ipfum capere,diſtancia vero non
refpiciacfub vnica catione cognofcibilis vni nifi inodio vncino : idcfi remote & mediate
Loca,liue no , hoc enim ad inteetū noftrum poteft. Ita nolier incelleâus poreit omnia
parū aut nihil refert,dummodo falucajus 111 encia apræhenſione capdre vipore ſub ſüd
fra rationem obiccti adæquatı & terminati- * obiecto adæquato cöpræhenfa,diuerlinaode
uriniellectus duasfpecies fübiectiuus CORCI tamen ,naturalia enim per fe ipſum proxi
neri,quarü altera fit proporcionara,ipfi incel mne,ſupernaturaliavero remote & non nifi
lettur altera veroimproporcionalt . Tertio mcdiance fupernaturali lumine aprehendit.
Dora quod relpočtu parus proporcionaræoſt Tercio probatur improbaodo reliquosdicê
intellectus per iua naturalia conflicptus ini di modos:Primus enim defficit quia obedie
aćtu primo vt proxime pofsit ellicere cogni cialis potentia intellectus, & voluntatis ad
tionem :atrelpectu parcis improporcionată actus ſapernaturales virales eſt vitalis & re
eſt cancūremore pocens : videlicet ve actua . morefalcom influens in illos.Scd ncgaciore
cüslumine in proportionato ;ident ſupernanda pugnantiæ neque porencia vitalis,ncq; prin
rali poſsit cognitionere ellicere, & quia elt cipij actiut remoti rationem poceft foreiria
potencia y i tw iisexipio & lumine fuperaatu ergo fi &ticiusomnino eft illa modus. Secun
Tali fic vnica totalis ratio agead is ex intelle- dus vero in eo quod afferit hane virtutem
ctu quidem vt ex principio quo temporonex intelleétus & voluncatis ad actasíupernatu
lumine aurem viexproximo . Quarto nota rales vitales effe actiuam ,inchoatain ,& inco
quod licec,idem mec intellectus locutidur pletam bene dicit quia fub his verbis deijoa
athomā,& indiuifibilem rationem ,ac perfew men
& tione lic proxínie potês ad acca nacuralē, &
car quodeft virtus attina sernote;defficircabi
in eo quod afferit elſe omninonatura
remote poresadfupercaruralē, tanen
tamen refpe
relpe lé.Tum quia vr dictum elt talis vircaselt pa
ctu naturalis ačtus diciturpotentia naturalis teoriaobedicacialis , etcuin vefic capaci
actiua, & palsiua:reſpectu veroattus fuperä ras intelle &us vi eleuabilis, & vt bearificabi
naturalisdicitur potencia obedientialis para lis. Tum etiam quia vt fic haberec intelle
tiua , & actiua remoto , & radicaliter. Sicut ea étus naturalem inclinationem ad ensfaper
de inccellentia animæ , quæ eficacialiter eit naturale cognofcenduni, liquidem ordo poma
talis forma,co good datur ad calc ella , ablas tentiæ naruralis vele cst inclinacio natura
lælione lud vnitatis ell potentia pafsiua & lisad ſuum obiecti, quod tamcn alibicrede
actiua per naturale dimanationis a &tü ſuara mus eile falſum.Eodem vitio-laborac pritra
Intelle- pafsioni. His luppolicis probarur hic vici- pars finecariz Molinx?Secunda vero darfiu
Eins mus dicendinagus, Primo nam intelleétus cie quia coincidit cum certio modo dicana
voluntas Dofter lecündü ſuaathomā differentia elica di,qui nogae ens fupernacurale Tecundum
ſecīdum ' pax videndiDeú ,&zbeatificabilis : fed fecun propriam rationem lub obiekto adxquario
eundem da ſuã achomā differentiam eltpotentia acti noſtri neellectus comprehendi: Modus au :
gradnagua vipoca vitalis : ergo eſt beatificabilis vi tem hicfalfitatis conuincirur.Tum argame
Specificñi potentia acts ira & vitalis. Túc vltra fed like to facto, quia fcilicetnon poffetintelle &tus
potentiæ haburudo bcaci licabilis conueniens illl leck . nofter ad cognirionem Dei veauthoris las
reſpicile du ſenõelthabrüdo potentiz actiux proxi pernaturalis cleuari, ficut proprer eandement
113 fe no
ftrahit à tz. Secundo nan iniica latitudineilt eiufdé
tacionem nequit viſus corpordusad videns
dum (pititum eleuart. Tum etiam quit du .
naturali obiecti vnius potentix golluat dari aliqua plexellecratio forniakis potentia intelle &tiä
Super duo quæ diuerfimode reſpitrantur & atrin . uæ fecundum fpecienidiflinéta:alia quidem
natura- guntura talipotentia , vopote non exæquo refpectu entis naturalis haliacero relpectu
li. illi proporcionata, vt oftenfum eft in 2. & 3 * encis fupernaturalis , quod infallunt, & ft
notabili:ergo non obſtante identitate noftri serum.ficritellectum lumine ſuperigarria
intellectus, & ordinis illius ad obieéta adz- li elevation effo principium alterius ordinis
quatā , potsit faluari quod ens nacurale rel- ac fationis & feipfo ance clouationéan : tak
Рp mchi
 4.26 Libri noni, Cibeft. V. Artic . III.
men ſecundum fe fecluſa elegacione eiuf- "poteft tamen perpotentiam obedientialem ,
dem rationis eitformaliter,licetvirtualisdil ra dam ecta
vecreacu quae alt fubi a
Deo eleu .
ri ad caufandum aliquem effectum in An .
tincionis ,propter diuerſuin modum reipia
ciendi partes fui obiecti aſsignatas,non lic gelo . Acinrellectus ad cognirionem ſuper ,
expers. Tum denique, quia aliası'nunquam naturalis encis , nc dum vc crcatura Dei, fed
intellectus cognoſcerec ens ſupernaturale ſecundum athoniam , & ſpecificam ratio .
per propriam ſpeciem , & Gna ordincaden . nem intellectuuz , ac vitalis potentiæ habet
tia naturalia, qua ratione nunquanicognof: ordinem , non quidem potentiæ actiuæ pro
cir ens rationis line ordine ad ens reale:con xima , fed remor , ica ve hic ordo non ex
fequens autem eft falfum : in patria enim trahac ipfum à ratione porenriæ naturalis, &
Deuip perfectiſsima cognitione abfque tali viralis , licecratione illius potius obedien
.

ordine intuetur. Quarcusmoduseriam det- tialis, quam naturalis potentia debcat appe.
ficit: quia efficacia intellectuselt de eilencia" llari,capacicas verò caloris, fiue viſus ad ope
illius liquidem eſſencialiter eſt potentia acti randum circa rem fpiritualem extrahit illos
va:ergo eadem gauder efficaciainordine ad àracione potentiæ naturalis , vel non vigers
omnia quæ ſub cius fpecificaçiug obiecto dicitur willis rationem porentia naturalis,
1
continentur.Deinde vel nomine coaptatio- quo pacto etiam capacitus , quam haberin -
nis accipic ordinem principij actiyiremoci, tellectus, vecrcatura Dco lubiecta ad cau
& nomine efficacitatis rationem principij fandum ad extra aliquem effcctum miracu
proximi, vel aliquid aliud;a primum :frultra lofum , verbi gracia,morcuircfurrectionem ,
, n Luum remoto , & ac-
tigum proximere vel infirmi repeatinan Tanitatem non eft
de racionc illius viel poteritia vitalisac na
in intellectu non dilinguacurformaliterni. turalis , cum ad calea cffectum,non ve po
fi ratione tantum , velvirtualiter , 4 locun . tencia vitalis & intellectiae , fed Ye purum
dum ;non eftinedilectus
quidpoſsit Deiioftrumcncun concurrar . Ex his habes
, vcaccipi,
dictumquodnon lit pocenciam
deeffencia ell: ergo. obcdientilcm actiuam qebusin
Ex his facile reſpondecor ad tercium argum natam ad effe &tus ſupernaturales » liuc per
mentum admifta maiori & minori , dita- modum non repugnantix , liue permodum
guendo conſequens :eft actwa obedientialis potsitiuæ , acrealis vircutis fictitiam effe ,&
proxima nego , elt obediencialis actiua re- à iunioribusmale , eleuationis modum quo
mote , & proximo paſsiua , concedo conſe- inſtrumeoca ab agentibus principalibus, &
quentiam . Ad primam confirmationem inferiora agentia à ſuperioribus cleuantur,
diftinguendum eſt confequens fub cadem intelligentibus; falfo inucntan : habes quo ,
diſtinctione . Ad fecundam refpondecur, TA
que potentiam creaturx adattuin , tiuccte .
quod incellectuscodcm, ordine formaliter ctum ſupernaturalem cflicicadum , aligua
refpicit ens naturale , & fupernaturale in Virture intrinfeca elegante illam indigere,
ratione cognofcibilis, quidaplexeit parcia- ncquc aliter poffe intelligia&tionem effica
liter fecundum rationem , velduplex vir- cem qua DeusGbi creaturam vnit , & luc $

tualiter , cum autem diſtinctjo raconis, fiue borduat ad fupernacuralis effectus produ
Vircualis non lædat formalem potenciæ vni . ctionem quim in illa aliquod fupernatura
tareo non fequiturdari duas potencias in- le principium intrinfecum imprimat , quo
telle£tiuas , fed tantuin fequitur candem impreſo iam calisporentia ncquicobedien 網

virtutem incellectus formaliter , alle vir- tialisnuncupari , fed fupernaturalis dicide

qualiter duplicem fecundum quod diucrtio bet habesdenique in ellerebuscapacitarem
mode naruralia , ac ſupernacuralia entia po. palsiuain , & cuiufcumque fupernaturalis
telt attingere : & fub hac dittiottionedebet formæ receptiuam , quæ obediencialis рое
dißingui antecedeos . Adexempla autem rencia pafsiua poret acdebet appelları:&li
ex naturalibuspotentijs petita diccodum eft radicaliter , & rcmocc (maximé ad vitales
hoc vecları diſcrimen ,quod calor verbigra actus ) operaciua ctianilic . Daqua
tia fecundum quod eft potenţia calefa &tiua nunc,an fit rebus ſuperaddita , an
eſt naturalis potentia ,quæ propter fuilimi- fupernaturalis fit , & propriein
tarionem cantum refpicit pro obiecto ada fpecicpotencix collocata
guata,corpus calefactibile , & propterea eft nobisinquiren
neguje eleuari,ad calefaciendum fpiritum; dum .
ad illamtamen forquendam potelt eleuari ,
vtpotenciaobedientialispafsiua. Eadem ra
rione vilas aduidenduin Angelam , qui excra ARTI
eius obiectum continetur , nequic elegari ;
 In vniuerſam Ariftot, Metapb . 427,
'

a Te,nequefuperadditam ,neque fupernatura ."

ARTICVLV S. III. demette . Hacallertio (taruitur aduerlusau
chores primi fententiæ ,& pro'r.pariargui
turprino ;quia rerum Mondiale iplis, fedlu
Depotentiaobedientiälip aſsiua ,fiues
receptiua capacitate ſupernatu toomni
ra: hac fubiecti one confiolüüt
fuparaddit ncia obedæienc
Dedlabieti
ftit pole ;& iaih
ralium rebus innata . Änfupernd lispafsiuaondrea
:ergolitali s potentia non fe habet
ex additi * a &tuali ad rerum eflencias.
só ?
turalis fitcu proprie potentiæ.07 , Secundo , nam anımarationalis perfe ipfàm
ſecluſa om niſuperaddira formalitate ett cas
dinem ingre diatu r?-*** pax gratiæ , & nonnúiperpotentiam hanc
N hoc articul.quacgortéti
verfamantur fentē pafsiuum obediccialem : ergo hæcnon po
8 tiæ , prima affirmans'po obedien nitio numero cum ctreotia animx. Antece .
tialem pafsiuam rebus in natā formali- deas probatur dupliciter . Primo quia aniina
fecundum id eſt capax gratiæ per quodeft na
fiseffe rnatural
ſupererum
cflentijs e in ,&därtan
fupera ,quæntec
confieque ipa turæ incellectualis , & imago Dei vt docer
r011
de vere & proprie haberrationem potentiæ D.Thom.t.i.quæft . 113 artxio ,ledper fuain
perfeprimo ordinatæ ad formarum ſuperna ellenciam eft imago Dei, & naturæintelle
turalium receptionem .Hanclutinene quia cualis, vnde & perhocdiff ert eilencialiter à
dam iuniores difcipuli D. Tho. quibusfaget libus creacurisirrationa que non ſunt capa
Caiet.inlocispreallegátis ex trattaruzopar cesgratiæ iuſtificarionis :ergo.Secundo:nam
D.Thom .in loco ptalegaio aſsigasthoc dil
culorum3.art.
1:2.9,11 & 1.p. erillasm locis
in quibu
io.doc elle necno n in crimen idéer iuftificationem ordinariam fo .
fupernatur
salem exa &tus, & obiecti quod perfe primo' cundam legem grariæ, & opera miraculoſi,
rnatur alicar e,parumque quod iuſtificario ſupponit potentiani natura
refpiciaisfupe
fentét differt Cabre ra Hiero nimianusab ,hac
qui lem receptiuam in fubiecto,fcilicer in antaa
vbi fupra iliam etiam in iuperaddira formali quæ per tuam elfentiam eltreceptioa-grácie:
tate conſticuit , quæ fupernaturalis ela licec ſecus aureniopus miraculofum , verbi gracia
propter eius imperfe& ionem ,nec hacirralis, proprerezale D. Thom.iuftificationem non
necfuperriaturalis fimplicitéřappellada fit, elle miraculofam , quia in animafapponitur
led mediomodo partim ,fcilicet patoralis ra naturalis, & intrinfeca potencia de quaedací
tione enticatis cum qua identificatur , & par- turgratia : illuminatio vero cæci proprerea
tine ſupernaturalis ratione formalitatis ſu- eftmiracoloſa ,quia non educaturde poren
tia narurali,& intrinfeca ipfi fubiecto, quod
Secuicæ
peradd nda. eft huicex diametro oppolica afe illuminationem recipit . Sed hocdifcrimen
1 nullum ellerniſi graila immediatode eſſen
salons
fere elle nui
m nem plaodi
pe uſm ssepote natumrali
rum ntia e nat
merum'e u
ntia ca anima educeretur : nam fi educeretur pro
tatcs,quam ſequunturScorus in q.1 . prologi xima depotentia fupernaturalı fuperaddita
animæ , mediace wb eficacia animæ non
& in 40.49.0.2 . & Suar.com.i,luper 3.parte dilëriminarerur ab opeis miracitolo , eo
dil iztelecti on.6.ad
cælecu ndum .
Torcia el Fonfe vbi fupra aiferentis in quod ecjalo yotentia de qua remote , & me.
fola negatione repugnantead recipiendum diace educirur illaninario cæci eft ipfa ef .
(eoria , lue enciras naturalis animalis cæci:
Quarta media
fupernaturalia dona contiitero
via proc , illanreſlo
edensair propéerdí com lapis nequit efla ſubiectum
contatiuc , & fübiectrud naturalem termina- fruidfiodimiraculi fufcepciuum , quia non
tiue vero efle ſupernaturale ,& nihilominus cft animal upcum videre in cuius effentia (at
appellandam eſſe obedientiale.Hanc fequii- LALTE remota capacitas biaiulmodi miraculi
iur Capreolus in 1.d.42.9.1.ad quinróm con fufceptiua :ergo.Tertio :siam celte D.Thom .
tra quartam Ferra.Med .vbifup . & Molin.l. primaparte que '1100.48.artic.z.idem eft du
Daripo p.q.i2.art.i.difp.z.conc.1.& in folutione ad biectuin habitus & priuácionis,fed animara
tercium . Neq; illi auchores ad complendim conilis perle iplam élt ſubiectum maculæ
be diëtia rationem porenriæ obedientialis excludunt,
tentido A
peccati quz elt priuario graux habitualis :
lem pal- aut negationem repugnancie ,autrelationem ergo & perfu ipfim eſt ſubiectum gratiæ .
fina,quæ fubiectionis ad diuinam omnipotentiam in Maior probarur à D. Thoma, quia pridacioe
oppofigePerlantur circa item fubie &tüm .
nõ penat oordiinneepon
rdRef diceural
deo rnat
ad ſupe ndumia. priino , potentiam Minor deo parct , quiamacula inmediare
291 92 11 nie paſsiuam obcdientialem , quam res lieberic recipitor in anima peccatoris ,vnde & feclu.
titatere i adrecipiendum donum aliquod fupernacara
ro'cü en fa omui Formalitate pollue anima contraher
PP
 學428 Libri noni Oil &f1 Artic. III
re peccatumoriginale primorumpareptam , cipijeffe&tiui ſuartim pafsionum , nec ipfam
& confequenter eriam fine tali formalitate conſtituit in ſpecie potentiæ , nec extrahit &
polietiultificari,mundariamacula.peccari, genère ſubſtantiæ , quia non primo & peile
& in patria beatificari, fed fecuudario , & concomitanter reſpicit
primo, ilfas ex cetinino aucem ſiteobietto ſecunda
particoftenditur primo,
Profecunda vero partcoſtend
noftra conclufo:nani hoc conuincit illudcel rio nulla fumitur in rebus huirfasodi,fpecifi
,ve egregie adnocane
fimonium Augoſti.lib. de prædeſtinatione " catio Flandrenlis Caiet.l.p.9.54.ar.
3 &
fanctorum capit, Saafferentis poffe habere fi- o.Mciph.q.ij.artileadquar
2

demácut poffe habere charitatem nature eſt curi ,hanc rationem expendentes : ergolier.
hominumghabere autem fidem quemadmo. Sentia creaturæ ſecundario , & concomitan ,
cum habere charitatem gratiæ eft fidelium , tereit receptiua formarum ſupernaturalitīg
inquo & finon docepotontiam recepriuam nullatenus capico deber,aut poteft
ox hoc in
fide effènaturalëm , vi coocendit Scotus,do illa conflicui formalitas potencia ſuperaddi
norat tamen illamnon effe gratiæ , fednatu- tæ ab huiuſmodifortis; & a&tibusſpecifica.
1.c at quidquid eft fupernatural: non eſt na . "ta. Tertio probatur deducendo plurima inca
* türæ , fedchiamando
gracix : ergo talispoc;ncia'none uenientia quæ exopolica ſenrenria ſequun .
probatur ,nam ani. vitur, & corum non nullasbejasauthoribusde
ma , uorantur. Sequiturdamquc primo admittea.
ad recipiendas formas ſupernaturales , fed dam forcabillis potentiam adtiuam obediêm
perle prinio ordinatur ad cale & fecundario tialem rebusionatam ,quain ramen pro viri.
refpicit formasfupernaturales , vt ſubiectum bus nobifcum neganc;& inpugnant.Sequela
capaxillasrecipere, lod ex ordine fecunda- patet, quia cuicung porcncia pälsiuæ deben
rioad a &um fupernaturalem nolla formali. correſpondere adiua eiufdem ordinis extra.
Las porentiæ fupernaturalis illi pored adue. Deum ,hac enim raciolie oltendir Phylofois36
nitc : ergo · Maörpater. Tum quiaefTentia. de anim.text.iy.dari intellectum :agenréexe
fubilancialis nequitperfe primo ordinari ad tradiuinum intelle & um , quia dacur incolle.
actuin realem & accidentalem , cum deffi. & Etuspoſsibilis qurentalsiua, & quia
clar identitas in genere entis inter actum , & character baptiſmalis eſ potentia pafsiua lu
Poccntiam perfe primo ordinatam ad illum , pernaturalis, & ſuſceptiuafacramentorum ,
requilica . Tum etiam quia eflentia anima TeQocolliguntTheologiponendum oile che
perſo ipfam porclt recipere formasfupcroa . racerem lacerdocalem qui "Gir potentia acti
turales , ceiam t non perle primo ordinccur napotensillomroducere de potêtia ad a &tüm
adillas , quo pacto parlaiptain rocipit fuas Igirur datur in rebu , creauis potentia vero,
potentias, criam ang ordine veræ potentie il
& propriè fupernaturalis pafsiua , in eiſdem.
ad illaruin receptionem. Cur auté capacicas rebus debet dari potentia actiua ſupernatura
Teceptiua formarum fupernaturalium deber lis quæ illam valeat de potentia ad actame
efle in ſpecic potentiæ effenciæ animæfupe. ducere Dcinde probatur cadê fequela, quia
raddita, fi eiuseffentianon fufficit,& fihęcin .
admilla femelin rebusformalicáte fupernata
alla non requiritur ad fuas proprias paisio . Taliplis congénita iam damusillis ſuperna $

nes recipicndas quas vr connaturales recie cürálitären per quam cum affectibus fuperna
pu ? Trim denique, quia animasperluan ef- curalibus proportionentur,lingseiuſdem or
fentiam recipit graciam rcdidam eft , & vc dinis cum illis. Igitur ncdum ad rocipiendü,
licuoneft potencia ſupernaturalis perfe pri- fed ctiani-ad efficienduin erunt proporciona
dio ordinata ad gratiæ receprionem , fiquie tæ,& in actu primo couſticura, covel maxi
dem perfuam eflentiam perlo primo ranrum me quod cum illa ſupernacuralis potentialic
Telpicit ſuum efle , & naturam quam infor- actus, & forma congruentius el vc creaturas
mat. Minor autem probatur; quia ad refpie cleuetadagendum , & recipicndü limol for
ciendumfecundario aliquem adum ;non re- was,& actus Tupernaturales, quam folum ad
gnirirur noua formalicas porenriæ fuperaddi "Tecipiendum.Sequiturfccandoquod ordofia.
tæ eſſencijsreru'm , neque enim ab eo quod pernaturalis fecundum hanc pocentiam lig
refpicitar fecundario fpecificatürordo pow . perfeconnexos ordini natura ,illi debicus,&
teneiæ propriæ dicte . Vode quia materiale connaturalis non tantum perfeitatephyfica ,
cundario ordinatur ad recipicndas formas ficuc exiliencia perfe phylice conuenit Ange
accidentales nonſub induitex raliordine no lo ex fuppofitione productionisipfius, quçet
uam formalitatem ,potétia diſtinctap, ab illa fuppoficio accidentalis:fed perfeirare logica
quam haberex ordine ad formas Lubitantia . ideft orta ex principijsnaturæ . Conſequcos
Jes, quas reſpicit primario,& in ellentia lub- elt fallum :crgo & c antecedens lequela admic
ftantiæ habitudo lubie& ireceptiui,aut princ titurab aduerfarijs, & probacur wigor, quia
hæc
 In vniuerlami Ariſtot,Metapb. 4.29
hæc perfeitas ,& neceffariaconnexiono ori dendiprimafententiä,parū a primo diſcrepá
tur, veipti fallo pucant,ex neceffaria fubordi té, & probatur primo ,rationibus faétis pro
Dagioni Deivifinis, & authorisnaturalis ad prima conclufione , qux pariter hanc ſecun
fe ipfum , vefinis & auchorell ſuperoatura- dá conuincupr.Secundo ,quia cadê ex illa les
lis :non enim oshacfubordinacions colligi quuntur inconuenicntia , dū formalicare fire
tur quod G aliquid ordinacur infinem natura pernaturalé incópletā rebus innatá admittiru
lem debeat ordinari in Deum vi fineip ſu to Tertio, quia cadê resſimples nequirelle fora
pernaturalem, licec camen colligere, quod fi maliter corporea , & incorporedjetiã fecans
aliquis de ordinatur à Deo , vtfinc naturali dü diuerfasraciones:ergo à fortiorinópoteft
de ordinatur ab codem vefine ſupernatura- cade formalitas potente obedienciatis ella
li:quia deſtructa quoad affcctum per pecca
com racio authoris, & finis nacuralis oporter
naturalis, & fupernaturalis,liquidé natutale
,
& fupernaturale magis diltāt,quâ corpoieü.
quoad affecum deftrui rationem authoris, & & incorporeữuilla com differüc ordine,feci
finis ſupernacuralis , quæprimęracioninoftro veroiſta.Quarto :nāgratia iuftificanselt par
modoincelligendi ſuperuenit, & in illa
ta
fun- cicipacio tutius diuinæ naturæ: ergo nulla Tu .
a pernaturalitate ſupponitinanima recipien
dacur. Sequitur cercio dari porenciaru i on m obe
dieocialion t rlis ,quia eft
c
t procellum
obediencialus
l i sel inillius
infinitum
puorapocentiæ
tc illam.Confcquenciapatet, quialialiquam
fenciaecreaturae
d m e
l i c a r
refpectu
c i o
at mprnat o n ata par ſupponerec, iamfupponeretaliquamperfet
c it participan
t iam
qni
Guæ
ura cenizel iper lesrzi tio, &tionen diuidam
a m , quam
a
ret , vel ill per qu pro
m ipfa
d u non e n
fi nrdnaast
e
po ſu turraopo , & ra O pot
necifpuipe mas
ap
ernim fe ad
.Quinto , quia naturale & 19 .
re for fup per ip pernaturale adæquare dividuncens realeprő
Cam . Vnde etiá refpeétu character isbaptiſma ut amplectitur cntia côpicta, incompleca &
lis, qui potcntiapaſsiuacitett elenca anime modos,fed huiuſcemodi obediequalispote
improportionata , quia potentia ſupernatura tia cleos reale modale ,vt ille author admnic
lis.Igitur eandéhabebitimproportionem ad tit:ergo velettens naturale,vel ſupernatura
recipienda obedienciale li hæc ficfupernatu le impliciter, fecundum quia ly limpliciter
Falis, & cófequencer ad illājodigebit alia , & decerminar no quidem ens, ſed nacuralé vel
ad hanc etiá indigebit alia, & lcininfinitüs fupernaturale,declaratur vis huiusrationisg
Sequitur quarto non pofle dari in rerūnatua licet accidensfitens(ecundum quid, tamen
Ta entitaté pure naturale, quim fimulhabeat abfolate, & umpliciter, veleftensnacuralex
libiidentificará cocitaciuc hac formalicaçē fu velfupernaturale,& præfacusauthor admit
pernaturalēj & conſequenrer fequiturneque tit,quod accidens fimpliciter habecpocentia
Deâ poffe aliquam creacura,vcauthor naru. obedienciálem , licet lecundum quid dic senis
ralis producere , & folo wa le m
raconcurſu
r naturali,
quinnatuſriamluilsad ilularfcuoncurernatvuiroafltiauthore ſu-
ergo ulicet
m poruncia obedienuali s stic additu
cuandtijs quiudm , quiaenell modliucitefruper ermina
per cóc d ſup acurale ; atqu in effe rer ,camlis fimp et is
a
ara oſſeiatlūiqui fupernto atdural
n e
e eius effens te debet deincsi natura l ern
,ve fupndum : ti
cia croanligen , & produc etuarb author ſupeor u
c at c c i d
ci l
t i
e c
r e t f i c e n s ſocu
r q u i d , mtam
tu
natu m , & c D r o
e
s
ũ eu pe
t
r d x a
cr erv
u ranlcıã lle a eeo lpecta inen fimpli e
ns dicitu effe Deo ſubicc
ū t a c e q u i i bedie
l tion,fe
dilec neſsuper naatura e a D d m ò irsa
u o
&o
d abfurd . : Dico tertio ; licec entitative , & ex parte
ar:ii q ui a ti ia is
ett dæmo i ipa omboſotdiin in hqmoaatmuilrnoaélpeioftleni fubiec hæcx potent omifint unsatural in rebus or
t ſ
D :0 dilec huēiu iturzſouepger z dile . dinis nataulris , nihil enrialnios eft dicéda pfoicoe
o n c a n d e q u a tur d edi xc côclu met
& i ,&
r e a c i à t so ſ uris aecuralibus fq £ ti atnuaicur ue,frecusob res cu.H n d æ centi
(ec D in paturanl b
a ;roſru. ft audr at ho ſe ſen
n o
di aaldifi ſu n é p e r n
, & fol co o n c u o b a t i m a s a
& pdrdita ,prtijs par : qui cum nonbfaitc uſrua
ur ia igna r c ino
nat is , qasuæ otmins iinrdcantu fua omune voo per a n m er
eſſebtoes riereuai ,necitfaucpiue ura
à vir aanlium doc admt eq ur i s r i t
l ,e ixeilapsaer ſub s, & erce
x nat
t e e n ci.aN lü ipmivi i
C a i e
ſec n a n
i eer f euri f f f e n t e fo cn lis.D a
ordin natur , qautiuar cum iie
tia i j s
fe ab Scoro lem
a vroeluit hanc potctnion idē cü cilenitbus rerü , & alias repertiuraliibnusremai
natur ell a a s min a l a
fuper d p i ir
ciaupni upern,aqtuuratle t t , bus ndaūcura ,& ctfiosrmis fupetruns u lofoisn
& quaolais exerci ſ a e f , & n o n
qua De eo ſubi e d
alt e f f e c i r
a a
l c
i s
natur in ſenſu quem concen
deb s
Scoru : in ordin gratię ,inhise fuper natmur ,ficut
".
Dico ſecundo,nequetalis potentia eſt par entitas cū qua idétificaturrealider & formala
tim naturalis, & partim ſupernaturalis ſubid ter: inlllis verbeltnaturalis ,yndeformaliter
Aide, & ex parte ſubie& iin quo cft.Hæc cô . főptapotêtia obedientialisquoad intrinſeca
clulio ftatuitur aduerfus aliunimodu defen abltrahit,& cattacio enris a naturali,& fuper :
Рp 4A Segunda
 430 Libri noni Oxx /t.V . Artic .III.
Seconda pars probatur primo, quia poteritia conceptionem :quia tamen denominstioco
naturalisdiciturilla quæ relpicit actum natu
ralem abiectum naturale ,& reducitur ad ac-
cum concurſu'naturali, & peragens nacura
le : & obediencialis potencia paršiua , vrlic
refpicic lupernacurales actus , & obiectum
fupernatura
fupernle, ifoloquelupe
ommeltnatura lis.Secun
rnaturalia gen
te per elt redaci
111
donam potentia naturalis rei crearæ eft fini
ta ; femper a Deo impletur, & lumine natu-
tali ab Angelo :veleciam ab homine comprę
henditur: focus autem potentia palsiua obox
dienciális, quæ neque ſemperinpletur , led
el quodammodo infinita,capax plurium ,ac
plurinm formarum , & actuum ſupernatura-
lium , & velic nequit luminenaturalicom-
præhendi:ergo non elt nacuralis.Dices dari
aliquam pocenciam obediencialem naturale,
ac proinde omnes effe nacurales liquiden
omnesſunteiuſdem rationis:nacuralisautem
Potentia eftilla quam haber maccria lublu-
narisad recipiendas formasccelcitos,quia rer
minus aquo fpecificatur eltnaturalis,nempe
forma cæleftisplicet modus adquircadilluny
fit ſupernaturalis ,propterea com aptitudo
cociad videndü elt naturalis, quia terminus
qué teſpicit,eltquoad ſabilancia naturais, &
tefte D.Tho..p.9.33.arc-4.ad primiū Chris
tus cft filius naturalis Beatæ Virginis ,quia ha
betnaturam humanam ,licet modas habendi
illam fucric ſupernatuialis ,nempe per mira
culofam conceptionem licui cecus reilicuta
ci potentia v.liua nacuraliter video per pote-
tiam miraculofe rettiruram . Sed hocnon ob
Nat:nam neq; omnes porcotix obedienriales
funt omninociufdcm rarionis, vc dacim vidē
dum clt;lungnamque aliquæ, quæ ſunt recep
tiuæ actuum ,& formarum ,quoad modum ,&
fubltanciam ſupernacuraliun . Rurfus neque
illa quam habeo materia ſublunaris ad formā
cæleftem recipiendam ett naturalis omnibus
modis ,fedelt obedientialis, dicitur tamen na
turalis.Tum quia eftidem formalstor, & rea-
litcr, cumentitacc naturala materie primæ , &
hoc pacto omnes pocontiæ obedientialesre-
Tun naturalium poflunt dicinaruralcs , quia
ſuntrealirer, & lubicctjuo naturales; vc dicta
cit. Tum etiam quiacius ccrminus aliquoad
fubftantiam nacuralis, & in hoc ab alijs poté
tijs obedientialibus diicriannatur.Apticado diccial
aucom cæci ad vifumin rarione potentiæ rc-
tur proprie in fola coplexiona terminorūlag
---
ducibilis ad a &tum etiam eit obedientialis,
Siracione iam di&ta appelletur naturalis,&
Chriſtus Dominus duercur filius naturalis à
natura quam haberciufdem racionis cū alijs
hominibus,quia hæc denominatio non fit ab
allu concepcionis , fed å narura accepta per
cepti, &geniti fit ab actu generationis, & có
ceptionis , qui fuitmiraculoſus non dicecur
fimpliciter,quod fuit genicus,autconceprus
nacuralicer,fed cancã ex parte termini genes
rationis,fiuc conceptionis , Icilicet humanæ
naturæ.Vicino pribatur :na fuquitur dari sa
anima inclinacionc , & appetitū naturale ad
beatitudinem ſupernaturale. Conſequensof
tendimus fallum lib . I.ergo& antecedens ,
fequela parer,quia potentia naturale comitá
cur, 8cſequirur appecirus naturalis . Vnde ad
onnoillud bonü habet homo appccicü natu
ralead quod habeo porica naturale,coenım
proquod ex bona,& potisibile focundi pom
contiamururale, efficitur pofsibile naturali,
[cr,ac per confequensdeliverabilonaturalia
scr. Vüde ti bonü gratix eller homini poſsibi
le locīdã naruralēpotévā, elle cipolsibilena 1
turaliter, ac proinde naturaliterduliderabile. Come ref
Dico quarto, hæc porencia palšiua obedie
cialis non conlillisin negaciono lola repag pectufit .
bicibili.
nanciæ , íed iucncrace crcachia veſubiecta
tat is ad
Dco.Hæc côclufio ( taquicur aduerfus coriā
fententia ,& pro authoribus quarræc , & proba CoDnoettaqu.e
t
tur quoad primā parti, quia porcutia obedie
tialis palsiua eft illa de qua educürur donngra
tix ,at donagraria no cducuncur denegario .
ne ,hocconcilerilla cduci cx oiblo , lcuna
educi;ac proinde haber és elle purcreatione,
quodctiulunr,ve fupra dicamus: crgo &
illud cx quo liquitur.Secüdo,nā alias omnes
porculæ obedientales elleucciutilefpeciciat
homx liquide in omnibus negano repugnan
rigelicadé , viadmitutFonfüo ,quod ramen
elle fallum oflendituriniuluuonc ad vltini.
Tertionālequiturhinaporcncäobedientia
lē nullatenusdiffurre à pocencia logica ,quia
etiã haccötiltie 19 nö repugnanoa, & licpo
tentia qua polsibile cfthominénő hubereri
fibilicate elle obedienciale:liquide permô re
pugnantia poſsibile cft humilde amniocre rili .
bilitate, confequens cilfallinn:cg.. Adangu
métü rcfpódet lol.voillect.8.ch ca linc,a14
plicitor differrcporcua obedievale a porca
logica,primo quod logic.cötildit ditinnütrue
inconucnicntia ,velnoncpuguantia termino
sü :ubidientalis vcro determinare coliſtir in
norepugnácia.Sccüdo,quia logicacitadon
nes effectus:ad dispernaturales vero folü,obo
is petëtia.'l'ertio ,quia logica incelligi
nificatiuorú tacta per copulâ verbalē,obedić
tialisautoceroscurproprie in iplisrebus.Sed
hæc folutio poriusfuga dit, qua vera ſolutio ,
vtpotc cum nullum verum diſcrimen aſsig
net,non primum , quia ad logicâ potentiam
Laris ell non repugnantia , quidquid enim nő
repugnac
 In vniuersalArifföt.Metaph?
repugnat fieriâ Deo dicitor merito poſsibisi
le ejus omnipotentia per potentiam logicão
Neque fecundum , nam cx quo pocentia lo.
gicafaluaturio negacione repugnantiæ , & ;
obedienrialis etiam in negationerepugnan .
tiæ diciturconfiftere , formaliter crunteiul
dem rationis :diſtinctio enim qux ex rebusde
fumitur quibushuiufmodinegario applica.
tur materialis cl omnino , Rurfus faleem ſo
habebunt ficut negacio talis nempe circa 1u-
pernaturales effectus, & ficut negatio repug
nantiæ vt fic ad omneseffectus, & fic com .
parabancur, ficucinferius & fuperius, erite
que obedientialis potentia ſpecies pocentix
logicæ .Neque tertium ,quia licet non repug
nantia explicetur per terminorum verba
lem complexionem , tamen ctiam ipfisre .
bus ineft Tuo modo;homininamque conue-
Dieoonrepugnantia ,ve carear rilibilitate , &
Angelo çonyoniſ non repugnantia v:c à Deo
a nihilerur. Rurſus ſi obedieatialis potentia
elt ſola non repugnantia ad effectusluporna
turaleszcur potius rebus, quam terminisde
bec actribui , liomnis alia non repugnantia
terminis potius,quam rebus attribuitur?Vn-
de argumentum manet inconcuffum , illique argumenti ad twilla maiori de porentia quam
prædictus Fonſeca , ſicut alter goliac tenerup
proprio gladio Cucumbere.
Quoad fecundam partem probatur : nam
conſtat ex di& isquod hæc potencia obedien
tialis paſsiua fecundum rem non eſt ſupe
raddiraelſenrijs creaturarum ,& alias non elt
folaefTentia creaturæ ; alioquim in rebusna.
turalibuse : c naturalis , quod cftimpugna .
rum : ergo efteflentia creaturæ , vt ſubiecta
Deo ,hoc eft , vefubeft relationi ſubiectionis
diuinæ omnipotentiæ ,ita vo encitas creata lic
ratio formalis , ſubiectionis vero relacio fie
complementum ſeu condicio , ex quibushur
julmadı potentia copfletur,ex quibusconfe
quitur ncgatio repugaanciæ . Confirmatur :
nam indiftinicione pocentiæ obedientialis,
hxc duocxplicantur, fcilicerentitas creaczi-
ræ , & fubic & tio fiuc obedientia ad divinanır
A
US
naturam : ergohæc duo funt de diffinitions
obediencialis potentiæ , no quidem exæquos
fcdordine à nobis aſsignaco .
10 Sed contradiéta arguitur primo ; nain
potentia pafsiua babec fupernaturalicatem
in ordine ad agens , & actus ſupernaturales,
eo quod debçe illis proportionari, ſed poren
tia obedientialis palsiua refpicit agens Sac-
rus ſupernaturales: ergo eit ſupernacuralis,
Confirmacur dupliciter , primo quia omni
palsiuæ porentiæ refpondet agens ciufdem
ordinis , fed poteoriæ paſsiumobedientiali
. reſpondes proximeDeus:Ve agensfuperna.
431
turale:ergo illaetiam eft fupernaturaliszalias
correſponderet.illiagensproximum natura
le.Confirmatur fecundo panu aliàs ninja c1
fer sobis nota naturaliter quoad potentiam
obedicorialem ad gratiam , & beatitudinem .
Coofequens eft falfum : ergo & antecedens
ſequela patet quia animacinora naturaliter
quoad eflentiam ,& omnes eius naturales:po.
tentias, & exeius quidditatiua cognitione in.
tercur cognitio omnia cjus naturaljüproprie
tatū: eo quod quiddicatiųa Lubiecticognitio,
iofertaminūslliusproprietata quidicaciuam
cognitioné.Minor aucê probatur:quiapaten
tiacujus a&tus & obiectācít nacuraliter igno
tūnequit naturaliter elle nota fiquidé omnis
potentia cognofcicur per ordine ad full actū ,
& obie &ta :obiecū autem , & actus huius.obe'
dientialispotentiæ,cū lint fupernaturaliana
taralicex funt nobis ignocą : ergo. Reſponde
cur ad hoc argumentü ,quod procedit ex falso
ſa exiſtimacione quod decur in rebusqacura
libus potencia perfeprimo ordinata ad actus
ſupernaturales, & fupernaturale obiectum ,
dehacegim ſola verificatur proporciosidex
ritas fecundum genus, & c. Vodead formam
vere & proprie eſt pojengia negatur kuingia
y el diltingyo illam , potencia phadıqoriali
refpicitperſe prima agens, & acus luperna
turales nego, refpiciţillos Ifeandalio , per
modum capacitatis radicalis tranfeat;&ne:
go confequentiam ,veldiſinguo fimulirer.co
Tequens;ergo ell Cupernaturalis cacicariue &
fubieâine ,fiue quoad rem nego. ergo eh lus
pernaruralis quoad modnm , quoad exergitiga
& terminatiue, ideft ex parte cermii inordi
nead quem concipitur, & explicacur a nobis
bis concedo conlogocadiam ,& per hocpe
terad primain confirmacionem , Adlceno
dam negatur lequel , venini goreng14 obe
diepcialis fit formaliger ignoca Dacuralicers
non requircar, quod habaaciniscincocam fur
Pernararahcare , fed fagisestquod habeat illa
quoad Yam exparte termin, licetbepapor
la -
encicatem naturalescuisihi inreinleguon
Secundo arguiturnajo potencia obedien
tulisen formalicerrebusaperadditá;ledno
fuperaddit aliquid nacurale :ergo aliquid f
pernaturale . Major,probatur,quia eflencia
rei creatæv.g homiois acc equi, elt omnino
finigą, gaturalis, naturaliter cognofcibilis &
perfeipcjmp producta ab auctore naturæ ; fed
potentiaobediencialis eft infinira ancache
goremdrige producta ab auctorelupernatu
gali ;& lanine naturaliigaota:ergo eft fomnia
Licer distinctaab ellensia;fºi arcacæ, Gatingā
non
 32 Librinoni.Oleh:Urtic.IlI.
!

non eſtnaturalis ; nequc hypoftat ica : ergo,
eltfupernaturalis.Conſequenria parec , quia
non eft alius ordo rerü ,aili nacuralis , fuperna
Curalis, 8chypoſtaticus.Antcccdensautépro
batur pro prima parte( profecundaenim no phyſica debet habereproporcione cũ effectum
eget probatione )quia omnipotenciz. paſsim.
uæ naturali correſponder actiua:nacuralis,
illam potensreducere depocentia ad a &tum ,
qua ratione probauit Phylofophus3. de anı-
matex 17. intellectui poſsibilidebore correk
sondere intellectumagenteni, Ec D.Thom . quia cauſa deber præftare aliquid effectuig
vtitur:eadem ratione in 4.d.-43.q. Foi articolo fed, entiras nacuralis animæ nequic gracia
quælliuncul.z.ad probandum reſurrectione
ellemiraculofam , quiacius principia paſsi.
Lo quod nonelt fimpliciter naturalerclpon
der actiuum ſupernaturale . Tun ecia u1 ,quia
potentia paſsina naturalis remiader imperfem
éta , & voluti fruftrara G ab actus fui affequu .
riane impediatur , fecus apten buiufmodi
obienc
obed ec iali
ne poteura
s nat ntiaAng
;cuieli
noncadebe
,cuitur
us eius
obe
didntialis potentia ad efle hypoſtaricum non
Mandicfruſtratasper hoc quod verbum illam
non affumplit . Quaratione etiam veicur D.
Thon.quxſtion.8.deveritare; art.4.ad 13.ad
probandum , quod licec inwellectus Angeli
fuftentatur ,& dependet, ac de qua educitur,
led nonelt caufa illius per enestatem natura
lebi:ergo perſupernaturalis potentiæ forma
liracem.Minor paece,quia caufa principalis
fed auimeenticas nacuralis nõ habet propor
tioné,cum gracia vcpofsit illá cáulare, & eius .
cerminare dependencia,neq;de cntitate nam
curali anime,poreftoduci gratias
Quod probatur quadrupliciter , primo
præftaro eflc naturale,quod repugnat graties
Quceffe fuperna rurale ;quia hocno pichabee
ipſa animafccundâ fuâ encitate riaturale.Sea
cãdo,quia caufa gracięcócurricum cócurlig
Dei auctoris ſupernaturalis, anima auce fecek
dū effe naturale cócurrit cũ concurſu Dei au
Etoris naturalis . Tercio ,quia alias Deus,vcar
Étor naturalis eileccaula gratit,fiquidé velic
eftcauſa caulæ iplius.gracik , lcilicetcntican
tisnaturalis animacproindc vtlicerio calk
fa caufari. Quarto , quia -gratia 0093educicus
de relpectu ubijcibilitatis, neq; de negacioa
nerepugnanciæ ,neq;de lola entitate naturaa
lianiniæ :crgo nec potelteduçde enticare , 11

bcaci non videacomnia quæ lateor in verbo , vt fubeldicali rel'pectui.Refpóderurnegando

2011 eric imperfectus: quia nulla imperfectio minorē, ad cuius probationë aegatur antece
aduenic creacura ex hocquod carea actu ad dens,cccnim entitas animæ , velubeltrefpea
quçm eft in potència radcui obedientiali , &turtubiectionisadagensſupernacuralo ,args
Refpondetur megando maiorem , vel diltin- vt illi ſubordinata dicic duo , * x parce Lui, &
guendo illā , elt fornialirer ſuperaddita quoad veluci in recto ipfam cogitare lubi: Ata Deo
rarioncm formalem calis poesole nego, auctoriſupernaturali, & ex parte cerminico
quoad relationen fübie &tionis compicci . norati omnipocenciā agenusdiuiniatq; fum
vam ,tranfeat maior. Ad cuius probarionem pernacuralis, & vt fic eftproportiopara grad
diccnduniett fufficerediſtinctionem ratio . tix ,vrcauſare illā polisir principaliter in gem
mis ad faluandas illasdiferentias inter effen Tecauſe materialis ac fubtectireceptu.lee
stiam creaturæ ,& eius potentiam obcdiencia enim cauſaliras poceftcóueniruordini nacua
lem . Ad confirmationem , dico quod eft lub- ræ refpc&tu ordinisgratiæ :licadhabitudolum
faotialiter , & eocitariue naturalis, nec tam biecti, materiæ, ac receptinitopernaturalis
mea proprerea relpendoc illi adina poteri- ordinis immediare connenre ordinenacure
tia naturalis , quia proprie non eft potencia quiſuaprenaturaen lubioctus ordinigrarix;
perfeprimoordinat ;& indituta adrecipie . &perfectibilis perillum . Vade ad primant
duruled ell capaciras creaturi: posle primo autecedentis probationem refpóderur,quod
Lecundum fuam eflcntiain ordinata ad efle, caula macertalis non exufat prællando alis
1& lucundario ad formas fupertiäturales.Vnio quid effe conis, fed potiusallons recipiendo,
de illi ve capacitaci, & non ve perencia pro nec materia dacelto,fed recipit , & recipieria
prie correſpondetagcasinfinitum , & luper 聯 do caulac illud . Si tamen certinis ab vra
naturale Etproptereaquod eft capacitas.id mur, & prætaso aliquid etficctui accipiatur
rooipiendum ,quidquid Dens ſupra nacuram prohoc quod eftcaelare aliquid ineffectus
potef agere in illis, pondicicur in perfecta dico animam fecundum an unritacem am
por carenciam luaktus:quæ canen imperfe- turalé,ve ſubiecte præſtare gratiæ elleluper
čtionem pateretur di intrinſece elloc ſuper- baturale, caufando illud in genere caufæ ma
naruralis careretenim actulbiproporciona terialis, in quo potell cautare illud , quod
10 ;& debito . *nö habco Adlecundā,quod entiras naturalis
Tertio arguitur;nao porencia obediencia syriaub indoit racionem obcdicntialis capaci
lis aninuxv.g.ettvera phyſica; & principals catisylocell, quatenus fubiecia Dco agétis fix
cauſa materialis gratis,&qua giaira-recipitur, pralegesnaturezno caufaemütcualitervlidi
Concur

1
 In eintierfattiAriftotMteapt :
concurfu fupernaturalis Adipartiainegatir folus Pflegerätáber bonum omnis fórmica.
lequela,quayllud axiomacaula cauſe all cal quod inclinatmateria,& bonum ymineriele
ſau , folü babctverum quiodo incer'eäúfáty ad quod'inclinat volüntas. Sed potentia obc
priore , internas diam,& cffectum feruacur dientiáliseftirëfinalidad bonum fuperar
idem ordo,& genus caufæ . Vel ſaltem quáh Palt quod in folo'asthora. Tupernaturali
do caulxintermedia ſecondam quód clt cau babečar!BigoLolüs'ifrépoteltillam in reous
La effectus,&quoad eiuscaufalitaté inati cauläresKel'pondeturadhoc argumienium
ſecundocaufatur àpriori. Vnde deff:ctabus négahasminorem . Ad ptimāprobationen,
ius non ſequitur, quod fi Deus elt caufa vel dico quod Deusvtaudlot'nacure ličátcog
Juncacis humanæ , & hæceft caufa pecc.ici, nofciteiferciāreinacuralis:ita & cognofcit
quod Daus& caufa peccari,quia voluncašle eius porenciam obediencialem ,guo ad intrin
cundü quod eftdefe &tbilis elt caufa peccam feca; & eléatialia,fiue quo ad id quod dicic
11,& vclicaon caulacur a Deo.Neque leqai in redo:fecus vcro quo'ad términum conno
tur, quod fi artifex conftruxid domí , & po. cacum '; 'fidequo ad id quod dicitin obliquo.
Nea domusvérorū impulfu agitara corrült, Ad fecundam negacurahrecedens,quia cau 7

& corruopsoccidic Perrum ; quod-artifex fit famatcrialisordinis gratix eſtcapacitásipta

cauſa.calis occifionis :quia nostuicariifex cau ordinis naturalis.Verument nihilominus in
ſa domus quqqcum ad ruinam ex qua Petri tra ordinem grattz omnia quacuor genera
occiliofuic lequea. Cüigicur ia præfeneiarai caularum reperiri.Daturenim caufa formam
Dcus ucauthornaturæ liceo fit caufa entica "lis,fcilicet informis fupernaturalibus quo ad
tis animæ abloluce,noncamécit caufailliüs effc &tus caram formalesi Er macerialis quace
ſecundum quod actu caufac graria ; quia hoc nus vna'eltratio aliquando recipiendialıçrā .: !

haber fecundü quod ſubeitdiajuo concur. ve chara & er baptiſmalis, quielt potécia alia
qui lupernacuran : propterea non fequitur rum Sacramétorum regopriua,finalis in a & i
quod tid vi author naturaliscaula gracia .Po bus,&efficiens in auxilijs & habitibus, & in
cetteram dici quod veid lequcrecur requis ipfo Deo authore & fine ſapernaturali, ad
Tebatur gued eder ve authornaturalis caulk
omniú caufarum gratiæ,nec fufficit quod vo
terciamquod maior elproprie
clinació eft potentia veta &quando talismoin
perfeprin
fic fit caufa yniusdumtaxas caufz . Vnde der inclinans ad booum aliquod , quo pacto yo
fećtu huius gjon ſequitur , quod fi Deus vr Juntas eltpotenciaioclinans'ad bonum ynie
.crcans producıımacetiá equi eciam vc creís uerfale , & materia primaeltpotencia incli
Sic caufa totius equi , quia non eft caula per nansad formas fubftantiates, Cecus vero quam
creationem omnium caularum eqai.Sequi do inclinatio eft remota,& radical1s capaci.
cur tamen cundem Deum caufare equm ab cas,qualiseft potentia obedientialis quš për.
Atrahendo a formalitare creantis; & no crean feprimo datur ad effe , & fecundario haber
tis » & hoc ipfum fequitur in noftro cafu , elle receptiuam formarum fupernaturalia .
quodide Deusqui ait auchór naturæ fit cau 12 Vidimo arguicur potécia obedientia
1. graciæ ,licet fub alia formalicate. Ad quar lisefteiufdem rationis fpecifica in omnibus
tam probationem negatur confequentia. rebus at ellentiæ rerü non funteiuſdératio
Il Quarco arguicur , quidquid caufatur nis, fed pluſquágenere diucrfae , folāque ad
ab authod ſupernaturali est fupernaturale, fumāanalogā cóueniétiábabér. Ergo illa dil
fed bulofinodi potencia producicur à Deo air fere formalieerabiltis , ac proinde cit fuper
thore ( v.pernaturali :crgo eſt ſuper ſuperna- macuralis formaliter, & infrinlice . Propter
turalis. Probatur minor tripliciter . Primo, hoc argumencū criplex eft modasdicedi.Prā
quia Deus vf author aturæ Don cognol mus Főfecs vbifupra fect.3 : 6. his adiunge,
hanc potentiam alias cognofceret ciusfinē, allerecis poterias obediéciales & fiin nõ repu
& obiectum : & cauſatpercognitionem : er gnácia colillāt', formaliter differre fpeciein
gove author naturæ non caulacillam.Secúm omnibus crearuris.Secõdusen Suárez vbica
do quia ve author lupernaturalisproducitor pralett.saad s.aſſerēcis elte.huiufmodi poté
mrerum
dinem fupernaturaliuin incegrum ac omnibus rebus,Stia finx
cia eiufde rationis in
perfectum ,cumomnibus ſuis caulis.Ergom gulis tācā unā. Tertius eft quorundam lunio
tra hunc ordinem faluatur caula formalis,fia rū afferentium elle reſpectu formarum cial
nalis,ac materialis,quæ eftpotentia paſsiva. dein ordinis potentiam ciuldem fpecici, B
Tertio quia fiullum agens poteft dare alteri quradanturtresordinesformaram
inclinacionen ad aliquod bonū niti illud bo
luperna
turalıū ,fcilicet,alias formara naturalla retu
nüpræhabeat,quaratione probat D.Tho.t. ndū fubftantså , fed fupernaturalium quoad
p. 4.105.ar.4 .& 12.9,9.art.6. maceriā primā modum, quacenus prodacuncur fupra leges
& volütatemàfolo Deo poffe produci,quia naturæ , cuius generis furtvitamortuo reſti.
統002 ,
ironman

61
434 Libri Moni, Quelle Artic. III.
tuta , & vifus , fum quz
läromemquæ funt fecundum re'a ralisg aur 10fitdegenere qualitatisfupernatue
ſecundaeiusfpecie collocata:er
Tüpern aturales ,cuius generisfungeraria 89.Socundo,nam admilla illa tripliciſpecie
Virtutes infuffæ 8c actus earum, parçatiæ inordine ad aćtus ſupernaturales
ördó hipoſtacicusad quem percingt vnio bi triplicis ordinis,inquiro an potenciaobedie
portáticapropterea dantur in rebus tresfpe cialis:fubhanciæ & accidentis; *** Leonis &
ciespotenciarum obedientialium , qux'in lin albedįnis ad effectus.quoad lobſtantiam fua
gulis rebus reperiuntur:eo quod in vnaqua- pernaturales, literafdem athonze fpecieiin
?Si primum.
que ſe eſtpocentia adhos cres ordines.Sed Leone & albedine 's andiuerfæípeciei
omnes iNimodi dicendidefficiuca véricate. Ergo aliqua potentia eiuſdem conue
Primus quidē, quia fornialiter ſecñdum ſen- gitLcon&albedini ,quodeffe falfum ра “
tentiam Tonlocæ potentia obedientialis est Ict.Turi quia adeffentias perle primo diuer
negatio repugnantiz ,fednegatio hæcin on Las quo pacto proprietas eiufdem fpeciei 80
Pici creaturi
nibuts vilic s nefomni
dini eiūſpore
de rati
cla fiquna
onis,quv idér&eſ
.
abfoluta poteltcõſegui? Tumeriam -quiahu .
: iufmodi pocencia en dicatiueidentificaturcũ
cadem ,ac proinde æqualiterrefpectu illius ſubiecto . Vnde cotitatiue eft tabſtantia in
cohuone Primo quia : in lentcntia Leone,& qualicas in albedine; fed entiſub
Itancialı &c accidentali neguir dari aliqui
defficit d
Suarez pocétia obedientialis abſtrahitabacti comuno vniuocumsnedum eiufdem atho,
ua & pälsioa , fed potencia actiua & paſsiva mæ fpecies.Ergo nequepotentia obediencia
nequcunr effe-ciuſdem rationis & achoma Iis illis conuenicosto ordinc ad actus eiufde
fpecierergo.Secundo quia ineius fentenna ordinis poteftefle eiuldem (peciei, Sifecusi
huiufmodi potentia formaliter oft idenicũ dum iam deftruitur hipotelis praedictæ fena
ëflencijsrerum. Ergo abitrahic formaliter à tenciæ,quæ ponitpotentiam ad actusfuper
.
quibuſcüqueabftrahit entitas fige ellenria, naturales,eiufdeniordiniselle in omnibus
fed enucas, Gue effenria abitrahit à lubiiãcia rebus quantumuis diuerliseruſdem .athome
& accidenti,abente naturali & fupernacura fpeciel. Tertio difficit , quia admičio in fina
Ji,à corpore & fpiritu ,quibusnihilvniuoca gulis rebus effo' tres potenciaspatsiuasſuper
ellentialiter fuperius poteft dari.Ergo.Tere naturales, ad formasfupernaturales triplicis
tio namin concepru huiuspotentiæ ,velin . ordinis,quod quidem efletalfwapater. Tā
cluditur præciile ordo ad ačtus& obiectum , quia ablurdum eft cor formalitates luperna.
Velincludicur ordo cffentiæ ad cffe, qui con turales ponere iu vnaquaque contare naru
comitanter & fecüdario rerminatur ad actus rali,quis enim audebir in aranca, in ligno , &
& obie &tum fupernaturale.Si primum ſequi in lapide crescositares ſupernaturalespone
cur quod talis ordo Ipecíficetur ab obiecto , 10 ?& roudem in fingulis parcibus integrali
& cum obiectum ſit analvgum vopote ablira bus vnius animals,v.grin olsrbus,neruis, la
hensà tripliciordineafsignato , ctiamstalis certis, & mufculis reporiri deffundet? quina
potentia erit analoga li ſecundum quod ad- ex luis dictis ablurdicacem facim percipiat ,
mitrit Suarez :ergo iam in concepta calispo & erubeſcențiam capiar? Tum eriami quia po
teptiæ clauditur ederitia creaturæ,ac proina tencia obudienrialis pafsiua oli totalis & om
deincludituraliquid analogum ; quiaefleo nimoda ſubiectio crearuræ ad omniporen
cia quid analogum eit:ficucratio cntis creati tā Creatoris,fed totalis & omnimoda Cubic
analoga proculdåbio eft.Quarconam fi eller ctioncquircile multiplex led vouca dumta
eiufdem rationis in omnibus, potentialapis xac in vnaquaquc crcatura; li eniin olleeri 1

dis excendereturad idem vbiectum & eolde plex ,iam prima noncilercoralis ſubiectio, li
a & us,atque porentia animæ racionalis,& lic quidem relinquere creaturam adhuc per
lapisetice beatificabilis quod tamen ell tal- fecundam & cordiam Diuinæ omnipotentie
fum :ergo. Teruustandem modus difficit in fubijciendam . I um denique , quia ficutrex
multis ,primo quidem quia fupponit vere & parec Dzielt vnicadumtaxar racio dominan
proprie obcdientialem potentiam fpecifica di & fubijcienditibi creaturam , fcilicet D1
Ti ex ordine ad obiectum & actusfupernatu- uinaomkorenc: ficur ex parte creatura
rales,quodtamen eft fallum , cum talis ordo vnica dumtaxar doberctrano fruiducis &
nolic entitatis perfe primo refpiciöcis illos, fubijubilitatis, Dicendum igitur eft quod
fed dumtaxat ordo receptiui radicalis fiuc porentiaobedientialis fecundumid quodım
entiratis capacis quælecundario, & conco- portat in rectu , nempe locundum poſsitiuã
mitanterhaber recipere turmas fuperpacu- capacitatem quam ponic in rcbus no differe
sales, ex tali aurem ordine non fpecifica- ; ab illisactuainer and formaliter , & confeque
turvere & proprie aliqua ratio potêtiæ par. ter ficut ratio couscrvacioli analoga in 011)
nibas
 1

1 In vniuerfam Ariftot,Metapha 438

nibus ita 8c obedientialis potentia analogia: " 12

ce dum taxaticonuenit illis, virpotę.cura

formaliter abtrahatab.ente perſ . , & ab eo- PAROV 253
te accidentaliud naturali ,& fapernacuralis
ab fpiritu &corpore , a quibus cabligahitra , in
tio anus Vade, juxta naturan xmuſcuiufm
que.entis eft diuerfa capacitasobedientialis, *** decimi.
é

inillo :aliud enim eft capax beatitudinis ,vt

homo; & aliud incapax beatitudinis , & ca:
pax:concurrendi ad mortuirefurrcctionem
vclapis ;aliud capax recipicadi viſum mis
raculofe vt cæcum; & aliud talem non ha.
boecapacitacem ,ve plantas licecin ordine
ad alios effectus miraculoſos plenè Dco fue
biſciatur . Secundüm vero id quodconno.
t &$ v & imporcar in obliquo ,nempe relatio-
nem fubicctionis eftin omnibus rebuseiuto
deerationis formaliter . Tum quia omni.
porgotia , & relatio dominijin Deo eltea ,
demcuihæc fubieétio correſpondec . Tum
gojackt in ynaquaque creatura pleng,& om .
mmoda fubiectio quæ vt fic eiufdem ratio.
nišelt. Tum quia cum fic relatio (etiam direa cuiusmomenti , caput 2. skuidit , & 3.exor,
lis ficad gradum entis creati conſequuta, & ditur ab illis verbis:Honsemperautemmealm *
non adpropriavniufcuiufque creaturæ ,po .
tetteiuſdein rationis eſſe, non obltance ana .
logica creaturarum diuerfitate , licorprops
ter fimilem rationem ,modusdependentiæ
creaturarum àDeo , & relacja fimilitudinis
analogicæ , quam habent cum illo in omoi-
bus eft eiufdem rationis ,quia ex parte Dei
jdem terminus, & exparte creaturarum idem
tundameprumilicorreſpondet , nempe gra
dus entis creati, que dependencis : quia ca
I BE R Decimus a Philofopho in
L duodecim capita diuiditur quod pas
ter ex eoquod D.Thom . illumdiui
dit intotidem lectiones quapropterFoaren
caminusfideliter per 13e capitaipſum par:
ritur ,co quod caput fecundumin duo capia
ta fecauic comcdim hoccaput ab illis ver
bis incipiat :maxime:autem menſuram efecte
3x {guegeneris primum : & in illis finiatursprepa
terquod indiuifibile eft quod vnum ,ucApud
ſanctum Doctorem , tertium caput exordis
türâ verbis immediateſub ſequcntibus, ſem
cundum fubftantiam vero, o Fontecarainen
voluntariesshoc eft abique fundamento ali
Yawnaest numero, o queadcorpus capruela
cundi pertinent, & caposquarcum exorditus
ab illis verbis quibus apud Doctorem fann
dum , incipio caput tertium , & liceredes
cim capita conftruje ex duodecim , fed qua
de cauta potius fecundum quam cæterain
duo.ſecauerit, & potiustredecim ., quam24
Capica feceries.cum xque hoc fecundum fi :
euc munus poruerit
cnimprimum non
ci , iple viderit , meum
reddere rationem de !

men huiufmodi capacitas creacura, quan- wolontarie dictis , aut facis aliorum , fed
dogue ad iftas, quandoque ad illas formas fidclis noncommentatoris , fed interprå .
&effectus fupernaturales comparatur., & à tis circa: textys:Ariftotelis expofitionem ,
nobis per ordinem ad eas concipitur;diftin . eius ſententias defendere;que inhocaudillo ,
guimus in illa per intellectumplures rațio- fiue in vno , aut pluribus capiubus inuen ,
nes partialeseiuſdem integræ capacitaris, & Las , & aliorum oppiniones fallasimpugaas
illas appellamus diſtinctas capacicaces, lige re , quod an hucuſque impræcedentibus lie
potencias obedientiales , aliamquedicimus bris opere compleueria judices lectors in
in effe homini capacicarem ad gratiam , & hoc , itaque libro perduodecim , liuc capita
aliam ad vnionem hypoſtaticam ,cum tamen liue lectiones didiffo : Scopus Phylofophri
eadem fit omnino realiter , & formalirer ſomelt explicare 'naturam : Sc modos diderfos
la racione dilligctă ,in quo ſenfe loquutus ynius, ſiue vnicanis, quiadebirunrhuic opc..
fuiffe videtur Caietanus, tertia parte,quæfa pitadicauit elle: quia vnum & cus idem funt
tione tertia ,arriculo fexco : Vndo iuxta hanc & eadem ytoufque el nacera wlque adeo
fententiam facile reſpondetur ad formain vcrumque ab hac fcientia refpicitur, licet
argumenti:diſtinguendo maioreni , pocen- eius obrečtudi vt ipfe Philoſophus libro 44
tia obedicotialisquoad importatum in recto docuerat , ac proinde explicata natura on
elteiufdem rationis in omnibus creaturis, tis in libris præcedenubus:etenim deence
nego,quoad reſpectum connotatum eft incommuni:egit libro quarto , & in Texco ,
IN eiufdem aacionis in omnibus creatu de ente peraccidens, &quod fignificar ver)
ris,concedo maiorem , & admil tatem propoftionis in feptimo , & odia .
fa minori, nego con : tuo , de onte
prædicame ntas de inin decem
, quod diuiditur
fequentiam ac denique de illo quod
6.2 .) Q.9 diuidi.
 .
Libri decimi Owijt .I.artic . Io
diuiditur per potentiam , & actum libro re illa quæ facianç differre genere erunt con
9. braćtauit : exade tractata de enre debuic draria;& huiuſmodi fupi corruptibile , & in
tractacum de vno , quod of paſsio entis in corruptibile co quod opponuntur ficutpot
hoc libro decimo conſumare , quæ diui. tohtia, & imposenria que concrarian terims
dic in duas partes , in prima queiza quscuor potentia habec Loadinttar priuacionisteri:
capita compræhendic a primo vſque ad pe&u pocencie ,ſed quia de natura vatus;
guarrum incluſiue explicar naturam valus,, & modis quibus contingit reperiri lib.
& eiufmodos ſecundan ſonulla facta come & 5. ſufficiencor fuic tractatum dum depal
paratione ad contrariam multitudinem.Sefionibus opcis, & defpeciebus quantitaris
per octo
; qui ra
condus vero critu capi continua ,fcilicet ac difcrotæ fermoncmine
de vno Nieucrcous quiomo & Ipecies, & condim
comparative;ideft per comparationem adı çiones oppofitionis , ex quæltionc vltima,
relinquuntor facus patefactwo
multa, in primo cractatu afsigbar Philo . quinti librixat
fophus quatuor modos vnius, quorum pri- Tria dumta ent
reman ntarios
in comme
mus', ac principatis , ad quem cæteri redus huius libri declaranda. Primum circa con
€ untir elper continuitatem quidicitur à . diciones contraristacis ,ex cap.7. ad illa ver
Philofopho vnitas conţinuitatis. Secundus ba,quoniam vnivnum concrarium , & c.Et
ettynius fecundum viam formam , focun .. ex capic. 10. ad illa verba:contrartornm CON HE
dum quem modum aliquid cft corum flug tingit aliquod medium effe. Secundum circa
habons ſpecicm .Tertius modus vnitatiseft priuatiue oppofita, oxcap o,adilla verba
eorum , quæ conueniunr in Voo conceptu : Antex priwalioncaliqua , cc. Tercium circa
faa ratione vna per modum fpeciei.Quar» differenciam corrupcibilis, & c incorruptibia :
tos , & vltimus eft:per quam aliquod elts bis , cx cap. vlcimoad illa verba ,mecelle dias
voios conceptus tingutaris, & alijsiacon . Herfomeſſe generecorruptibele , oincorrupsia
munidabilis, vnde concludurPhilofophus bile, ca.Quorumlingula quæftionibus Liga
quod eatenus aliquid dicitur vnum quate . gudrs atque ijs temporibus,kaut quaquâexa
nus,aut continuitate fecundum materiam , ete in Scolis elucidatis lunt examinanda
aut coraliste fecunduin formam , aut con in quarum primavoprino gazlico latisfam
cepro's ficar ýniverfale , auedicuc fingu-. ciat illudcontrouertendum eit, an peralime
dare all vnum ,quia illi ſunt omncs modrvni quá porégiá cidem duo contrariapoſsinican
garis : cuius proprieratem declarans affe acnire , præfertim quando abfque media
rit effe rationer menfuræ :deinde fecun- contrarianrur ? Er an vnum Vuo dumtaxat
dus cractatus torus verfatur in explicando contrario gaudere debeat? la lecunda veroi
oppofitionê quæ inter vnum ,& mulca vera de poſsibilitate togrolus à priuacione ad-haa
Jatur , & per quam vaitas diuifioni con- bitum , & de poſsibilitare ro producediile
trariatur caius ocafsione declarar diftinia mel corruprum erit dilpurandam . In term
contrarietatis , & primnm illius dia candem diſtinctio corporis corruptibi
ad cæteras oppofitiones & quæ fit prima lis ab incortuperbili , & vtriuſque mato
contrariecas , quæ contraria careant mc rix diuerficas patefice sac cæleitium cor
inter voom , & ,multa
dio , & quæ habeantmediam
contrarietas quo pacto
incer poramincorruptibilitas in animatio feuca**
rentia vita , nuincrus, & alia ad eorum nga
magnum , & paruum , ac æquale faluetur, curam ,motum , & conditionon percipiencia
& quod vni vaun tancum contrariacord fent manifcfta
capir.s. vfqueadnonum ;dciado cria genc
tacontrariorum difinguit alia quæ faciấc
differre numero caocuni, Ve vir & mulior, QVÆSTIO I.
alia quæ faciunc differre fecundum ſpeciom
inis & equi verbigratia, De contrariorum incom
we differentide homona
facionale, & irrati le , cap .1o. & 11.De
nique alia quæ fac iun t differro genere , poſsibilitate in tres ar
corruptibile, & incorruptibile , hæcin cap. ticulos diuiffa.
izadiſtinguit ( 6 wit)quoniam vero contraria
diuerſaſpecie corruptibile ,e incorruptibile con
traria, priuatio enim eſt impotentia determina. Ria fant in hac quxſtione difputan
$ 4 neceffe diuerfumeffegenere corruptibile , esou daluppogta enim côtrariorü diffini
Encorruptibile., acli dicerecquoniam dantur
concracia quæ faciunt differre Specic gener
T tione ,ex quælt. vltimalıb.s.eiuſque
ad aliasoppofirionis (pocies comparatione
decla
 In vniuerſam Arift.Metaph
declarata , atque diuiſsione valgari ada
miffa, qua contraria ia mediu habencia ,
medio carentia , diuiduptor: primi generis
per via lancexempla album ,& nigrum inter
quæ mediac viride calidum & frigidum ,in-
ter quæ mediat tepidzın . Secundi gene-
xis cxempla habentur in vero & fallo , in
bono & malo,vicio & virtute, & c. tria du-
caxac deliderantur.Primum estan vni vnum
folum poſsit effe contrarium . Secundum
quo pacto concraria inucuo fe ab eodem ſom
biecto expellant. Tertium denique 30 in
codemſabiecto fimulcompati poisint ſal-
tim depotentia Dei abſoluta.
ARTICVLVS I.
Aneidem poſsint plura contra-
riarii
Ationem dubitandi pro parte af.
firmatiua præbuic nobis Philoſo
'R phus cap.5 dicens vinum & mul
ta contrariari ,& æqualimagnum , & paruuni ducitur;illa vulgaris diffinition,contraria
lune qux fub eodem genere maxime di*
eſe cótraria. Quæ proculdubio multa lunt , ftant &c ab codein fubiccto non lo cx *
& voi dumçaxat excremo contrariantus,
led pihilomings concludıc in codem cap. [.
in hunc modum . djs enim antibuspalam quod
90s contingit vni plura contraria effe , &ideo
hæcfacuenda eit pro communi & vera af
ſertionc,quam omoes Metaphilic. hacima
ponere amplectuntur, præfertim D. Thom .
le&.5.5. ſecundum corollarium ,Auercais co
meaco 8. Albercushic cradtaruz. cap.4.Son
cinas quæſtione 20. & Flandrenlisquæítio
De 6. art.2. & alij quos breuitatis gratia omin
437
nitio , & quia maxima differenria eorugre
quæ ſunt lub codemgenere elt perfe & a dita
ferentia , quæ facie differre fpecies oiufdem
generis , verifiracur fecunda diffinicio
quoniam contrariorum eadem etmatérix
eo quod ex fe inuice'ni generantur, lequi
cur tersia diffinicio contrariorum & quar
ta colligitur ex eo quod voä fcientia vor*
facur circa vnum genes entium , & de con
crarijs eidem oft lciencia ,ac difciplina ,vna
de opporect contraria plurisiuni diffurre
inccr ea quæ ad eiuſdest cicoria coblide
rationem pertinent; ex ijs aucem tum .
trariccatis com conotariorum diffinicio de
nibus ; huiufmodi diffiniciones exact
& ad arcom reductæ pofiunt conf
: ine
pe concrarieras eft doorum excremorum
vlcimorum lub codom genere in eodem
fuſcepcibili fecundum eandem pocen
tiam ,maxima & perfecta diftancia. Con .
traria funt vero ,qux maxime, & perficio
tanquam virma diliane lab eodem gene
re : & in codcoi vicilim fufcepcibili lecun *
dum candem porenriam , ad hancque re.
pelluacialrerina eit tripliciter pofio accipi
vnu Vai cancun contrariari , fecunduak
quod contraria friplicitor accipipored.Pri
Ido modo fuuendo contrarium coinmu
nicce proge extenditur ad idquod eftquod
ufmodo oppofitum alicri fou ab illo de
uertuny, & lic voi poflunt plura concraria
ci. Secundo modo proprie , Idd noni Atticie
pro co quod ant vicinum ,&maximedia
神
Hans , Bu hoc modo plura poflunc contra
-

misto recenſere. Procoius declaratione ad- riari eidem qua ratione nigro contraria ,
uerrenda funt duo , alterum elt contrarieco tur albuci & viride cae meditis "color : Ye
com eleprourhic diffinitur aPhiloſopho dicitur libro de ſentia , & forlater capire
perfcclam aliquorum duorum differentiam quod color nicdiuis ott ibátrariatur,vema
Tecundum quam ur omnes diffi- xime , & vumo ditans de proinde ran
nitionis darz ,ab alijs de contrariesate liuc tum contar scur,fecandurri maid quatenus
de contrarijs.Quacuor enimo lunedi finitio. accedit ad album ,& uuscondrcioncnipar
*

des contrariocum ab alijs alignatæ qu. com ticipat; albúto vero duntaxat elt amplitsa
muniter circunferuntur, quarum primaett ter coärrañan terjectis high
quod concraria ſunt quæ plurimum diffe poo in condenta plura cotthártari hocro .
runi. Secunda eft quod contraria [unt quæ do,alterum fimpliciter & alterum ſecun
plurimum differunt in eodem genere . Tere dum quid . Tertio potent accipicontrarium
cia eft quod contraria fune"quæ plurimum pro eo quod maxima , &vlendio dilataba
** differuat in codem ſuſceptibili, & gaarta altero , lechduin rei fectam differénciam ,
eft quod contraria funt illa quæ plurimum & dshuiulmodi contrarietate procedit que
differunt fub eadem potentia prima,lub ea- Nio an vnum contrariuin vnicurntaxi con .
dem arte velſciencia . Ex hoc autem quod parietur? Privning
convrarietas eſt perfecta differentia qua hilo * Refpôdeo dicedă primo,valcôtrario aütaxat
cic plurimum differre ,ſequitur quod con- vnu dütaxat dimplieites,perfecte poilé có cõer dritt
fraria fine quæ plurimum differung ac pro trariari. Hæc altcrtio probatur a Philda . rz parca
inde , quod decis verificentur prima diffi. pha duplici ratione qaara prima räducirur etsa
- >

9. ? adlana
438 Libri decimi Quaft. I. Artic.i.
ad hanc formam . Contrarietas perfecta, & diuiflum , opponuntur , ficut diuiſibile ,
riguroſafeft maxima diſtantia vltimorum : indiviſibile , fiue ficut diuiflum , & indiuil .
fed vnius maxime diftantiæ ,nequeunteffe "Tum , quæ oppoſitio licet Giepriuatiua quan
plura extrema quàm duo , eo quôd vlcimo cum ad annexam priuacionem , quam habec
nequit dari vlterius ;cum ergo extremadife vpum , ſiue indiuifſum , tamen proprie , &
tantix maxime labeanc rationem vicini, "Tecundum primam "rátionem vnius eſt cona
& vltimum velut in indiuifibili "confiltar " traria , vepore verſans inter excrema poli.
in vna quaque contrarietate , duo tantum * ciua': Dam completa 'rario "vnius non pura
contraria poſſunt elle , acproinde vnicon . priuatio diuifionis , l'eu indiuiſio , ſed et
trario vnum dum taxatporeftac debet con- entitas indiuiſa , neque eſt relata cum dia
trariari.Secunda procedic in hunc modum : cantur abſolute " , neque eft contradictori
contrarietas eft maxima ,& c perfecta dife- quia darur medium intecvnum , & multa,
renria ; fed omnis diferenria fi maxima, de quoneutrum verificaturiſcilicet'non eris;
perfecta fit , oft duorum tantum extremo . quod neque vnum eſt,nequc mulcäzuppor
fum ; ergo & contrarietas .Maiorelt diffi . precaurem ex duabus contradictorijs alceran
華

nicio contrariecacis : minor vero probatur: verificari' cam do ente quam de'non ence ,
quia fi decur'oppoſitum ,'verbi gratia,quod
diferentia albediois a nigredine faciacetiam
oppoſitionem cum calore medio , verbi
gratia viridi , authæc oppofitio ad nigredi-
nem , & viridem colorem eftfecundum can-
dem rationem :& fic vnidum táxar'eſtcontra
ria; nempe viridi & nigro quärenus partici-
peor eandem rationem & Caltem virtualiter
communicanze in illa : aut fecundum diverſas
rationcs : & fic'erunt duæ differenciæ , ac
proinde duæ concrariëraces : vbi'aurem dux
funt contrarietates, non cft inconueniens:
imo eft neceffum plura extrema , quam duo
reperiri, cum vna quæquc contrarieras duo
bus gaudearexpremis.
Dico fecundo vni fecundum diucrſas rario
nes bencpoffuntplura materialicor , vel ecih
plara ſecundum diuerfas rationcs cötrariari.
Prima pars huius conclufionisprobatur:dam
albedini quæ eft in Perro contratiantur om .
nes nigredines quæ in alijs corporibus repe-
riuncur fecundum ſuasrationes förinalcs , 11-
cerenimindiuidualiter fumptæ nequeant at
ficere Perrum quiel fubicctã albedinis, quia
nequit accidensmigrare de ſubiecto in ſubie
& am tamen Tunc in codem fubiecto forma-
liser , fcilicet "Cecundum 'gradum corporis
mixti , & hoc ſufficit , vt verfendur circa
idem ſubiectum , Cunt,ctiam omnes nigro-
dines eiuſdem (peciei ' , & defe omnes op-
ponuntur albedini & Tunt apræ nard
illam excludere à fuis fubiectis , & hoc fuf
ficit ,vcilli contrarientur; tamcn oinnes ha
bent rationem vnius contrarij dumtaxat ,&
funt plura materialiter contraria : ergoiam
vni poffunt mulca materialiter comtrariari
Deindepater hæceadem pars exemplo Phia " tus, ideft, quoad oluseffentialen & primor
lofophi afferentis youm , & multa clic con.
traria , quod debet fic intelligi , quatenus
multitudo dicit digiGonem , ratione cuius
roulta funt diuifa ? vnuits vero'dicit indi. Lequutiue,& cum vitio contrariaturforma
uifionem , ratione cuius vnun élt quid in
quia de quolibetaffirmatio', dus 'regatio
vera debet effe : & cius contradictoria fala
ſa.Sed multa in hac contrarietate habentfor
‘maliter rationem vnius " contrarij , & funt
plura materialitor : crgo non et inconue.
niens yni plura materialiter contrariari.Se
cunda pars probatur dupliciter primo aprio.
ri : nam vbi plura contrariantur vni fecun
dum diuerſas rationes Lant formaliterpla .
res contrariocates ; fed vbi funt plures con
trarietates poflunt, & debent eile plura ex
trema , quam duo'vtdictum elt : ergo. Mi.
nor paret : nam ſicutſuntplures differentia
formaliter vbi funt plures racioncs, ac prin
'cipia , differendirita ſunt plares contrarie.
tares , vbi funt plures rationes contrarian .
di, quando quidem concrarieras elt modus
quidam differendi , & ratio contrariandi,
non cft extra latitudinem racionis differen
'di . Secundo probatur , inductive :abunda.
mus namque cxemplis , in quibus 'vide
tous plura fecundum diuerſas rationcs'con
frariari Sic æquali magnum , & paruani
func'contraria : magnum quidem lecundum
excellum, & paruum ſecundum deffcctum,
& telteDiuo Thoma ,prima fecunda quæf
'tioney.articulo primo,ad primuit', cideri
virturi contrariantur fecunduin diuerfasra
tiones , peccaminoſus actus malicia , &G
vitium : etenim peccaminollus actus con
trariatur virtuti , quoad eius aétui , fou
quatenus ipfa eft operatiua boni actus:ma
litia vero opponicur ipli in quantum cft bo
na, idcit ,quoad cius bonicarem ad eſſen
tiam virtutis confequuram : vitium denique
opponicurci propriefécundum quôd elt vir
dialem rationens iraquc tres habet contra.
ricrares virtusa nai curtit actu peccamino
lo opponitur caufaliter , cum malitia con
liter ;' arque directo fimiliter virtutmoesramo
les ,
i
In vniuerſarł Ariſtot. Metaph.
morales quecontifuocinmedio veex Philo
lopho 2.Schicorum , cap.z.docet D. Tho.la
2.9.64.816.1. & de virtutibus q.1,art.13.in eo
dem 2.Ethicor.lcct.7. conrratiantur duobus
vitijs extremis perfecta contrariecare , verbi
gratia , liberalitas agariciæ , & prodigalicatis
quod aliter nequit verificari nifi huiuſmodi
congrarietas fitmultiplex formaliter, & fecü
dum diuerſasrationes fundata: ergo necelli-
rio hæc ſecondaparsnoftræ conclufionis eft
admircenda.
3 Sed contra arguitur primo:multa funt
contraria quæ non maxime diſtant ſub eo-
dem genere . , neque funt naca verları circa
iden: ergo diffinitio concrariorü elt infufli .
ciens:antecedens pater, nam verum, & tal-
ſum ſunt contraria tette D. Thom . 1.part.qe
10 arc.4 . & fimilicer bonum , & malum con-
trariantur , & tamen funt indluerlo genere
moristaljud enim eft genus mali , & aliud cft
genus boni in moralibus. Rurfus ratio ſufra
gatur: nam contrariecas eit maxima, c perfo
cta diferentia: fed maxima diferentia eli eo-
rum quæ diferunt genere : quae enim diferung
genere ſunt primo diuerfa, & â ferciori dife .
runt fpecie, licet non è contra :quæ coiindi-
feruniſpecie non diferentgencie . Denique
gratia , & peccacum ſunt contraria: 00nta-
men lundin eodem ſuſceptibili : nam gratia
eft inaninja ſicur in fubiecto : peccarum auca
in voluntate,vel in alia animæ potentia: era
e aliquid ex nigro fic viride, & cx virid, rubrű
go . Reſpondetur negando antecedens,quo-
& ad fingulas probatio
ad omnes eius partes,
nes dicendum eft, ad primam quidem quod
verum , & falſum lunrquædam duo genera
ſub alrerna fiue reſpectu alterius ſupperio-
ris, videlicet enunciabilis , fiue iudicij ve fic,
funtfpecies, ac proindc diterunt ſpecic ſub
eodegenere : & circa idem ſuſceptibile, ſunt
circa intellectum qui indiferens eſt ad con-
conformnicarem , & diformitatem fufcipien-
dam : fimiliter bonum & malum morale fub
eodem genereentis moralis concinentur,po
teftetiam dici ,quod contrariorum diffinicio
quæ phyfica ſunt, inter quæ ab vno ad alcc .
sum fit phyſica tranſmucatio, poticaiferenja
tiam ſpecificam fub eodem genere , ſi vero
ad contraria logice extendatur, petit, vellpe
cificam diferentiam , vel genericam , in gua
ſpecifica continetur , idel , petit quod con-
traria fintmaximediſtantia fub eodem gene
re,vel ipla genera maxime diſtinta dum mo.
do fint apra naca geri circa idem ſubiectum ,
qua ratione excluduntur fubftantiæ fpecies ,
qux licecmaxime, & perfecte diferans : ca-
men non funt apta ſuſcipi in ſubiecto , ac
proinde deſteis proprio contrarietas , phy .
lofophus camen hic contrariocatem phyficá nodooponiturgrariępeccata eriādifpofitiue
1.1 '
49
diffiniuit , quz phyficè eran Lovutation des
feruit .
Ad fecundam refpódetur dupliciter, pri .
mo iuxta ſolucionem aſignatam : maximant
diferentiam elle ſpecificam formaliter , vel
illam quæ vircualiter concinecfpecifica quam
liseli generica.Refpondeturfecundo, quod
generica eft inaxima exreoſiue, fpecifica ve.
roeft maxima intenſive , & ideo hxcincon
trarijs phyfice ,conlicuit contrarietacé, quze
pencs incenfionem attenditur. Tercio dicitur
cum Phylofopho hic quod maxima diferen .
cra eft illa fecundum quam inucnicar viacral
mutacionis ab vno ad alterum; ſed in hijs quæ
diterunc genere non elt talis via , quia cum
non habeantidem ſubiectum , Gue candem
materiam, nequicvoam fieriex altero ,neque
fobiectum idem potelt ſub viroque termino
manere, quod tamen pecic naturalis trao [muz
tacio.Rurſus in hijs quæ diferunc genere ,veh
materia , ficui nequii fieri tranfmutatio , ica
neque porelt vnum ab alcero minus & magis
differre ,ideſt diferencia vnius ab alcero, non
Lufcipic magis & minus : & la nequif dari ma
ximadiferegtia:benc tamen ia hijs quæ ſunt
eiuſdem gencris Phyſici, & conmunicant in
eadem materia, in quibus popelt fieriab vno
ad alteruni tranfmucacio ; $ quotequunter di
cuc dacur ' minus & magis diſtans datur etiam
maxima diſtancia , & confequencer quando
terminanturhuiufmodigenerationes ad ali
quid minus & magis dilans à nigro, ludquan
do ex rubro fic album terpinarur ad maxı
me diſtans pervlcimum extremum contra
tiecatis : Phylofop.itaque maximam diſtan
tiam appellachic , fpecificam quæ el vlci
mus terminus, & veluti maximus quod licy
minoris, & maioris repertæ incerminis inter
niedijs . Quae autem diferono genere phy
co non fuer in hoc lenſi maxime diucrfa , li
cec aliàs maxime difürác abfolute non tame
comparaciue ad munorem & maiorein diferê
ciam sepertam ineodem genere.
Ad vltimam dico peccarum poffo lumitri
pliciter,ptimo pro actu peccaminofo, qui eſt
actualis conuerlo ad obre &tundifonumrario
ni, & auerlio ab vltimo fine.Seclido prohani
cuali de ordinatione & inclinaciónc ad oraliz
relicta ex cali actu,aqua homo tranſacto actu
denominátur habitualiter peccacor . Tercio
promacula etiâ reliéta , & caufara ex taliačtu
quæ el carencia nitoris gratiæ , Primo modo
gratiæ opponicur peccatūcaufaliter &
s
diſpo
fitiuc cõcrarie ,quia acl'peccamidolu elicau
fa maculx qux grasix opponitur formalirera
& eft difpofitioad gracieexpulfioné.Secüdo
i Q.9 3. propice
 440
Libri decimi Oilaft.I. Artic.I.
proprer rationem alignatam , fed certio maa cando ſpecialisfit,opponicur formaliter faa
do opponicur formaliter non contrario, fed li odio'recum diuinarum , cauſaliter vero, &
priliaciue,quia maculacít pora priuatio gra fecundum rationca mali contrarijbono dio
& in eodem Diſceptibili ,atq; gracia, Tcili uino , opponicur omnibus peccatis proucion
cie, anima: peccatum
cetin vero primo & fecün illis virtualiter racio odij, & cranfcendenta
do modonon oltin anima fubiectiue , n ° 990 Iisratio mali diuini reperitur . Vnde furto,
aporiec ea quæcaulaliter diſpoſitiue & indi quod exobiecto , & fecundum rationem fpe
recte contrariantur circa idem omnino Cubic cificamell in iuſticia ,foluin concrariatur for
Etum verfari :hæc enim conditio eft propria
maliter,vircus,quæ ex obiecto eftſpecialis iu
corum quæ formaliter & directe opponun- ftitia.Ad primi confirmatione dellingoma.
turzſiue contraric,liue priuariuc. iorem iuxta alignaram dillinctionem,peccaia
3. Secundo argaicur: peccato cuilibet to infidelitatis contrariatur formaliter, & fem
oponuntur contrariê ad minus tres vircures, cundum candem rationcni, fides ,charitas;&
videlicer, furto concrariatur ſpecialis iufti- penitentia,ncgo , contrarianturilli virtualia
quæ, operit
tia multitudinem
quæ redic peccatorum
voicuique fuum ,&
ius, charitaci rer,vel fecundum
do :poccaro duerlas
nanquc raciones, concea
infidelitatis concea

quia in omni peccato eltodium , & inimicitia & cx obiecto fola fidesconcrariacur, charitas
Dei qui contrariacur directe charitas, & tan- vero virouwliter, & fecundum generalem rá
dem penitentia quæ eft deftru & iua omnium tioncm mali diuina cótra Deum ,vc vlcimum
peccatorum debicam pro eis Deo offenſo cã finem ,penitēria denique opponitur illicau .
penſationcm exibendo , & tamen pecca- Caliter, & quatenus cll offenti Deicontra dia
tum eſt idem , & eiufdem rationis , prout uinum ius.
hijs vircucibus contrariarur: fecundum enini Ad fecundam refpondetur negando ante
vltimam cius rationem quantuncunque præcedeos.Adprobationem dico fidem , & limi
ciſlam pugnant cum eo prædictæ virtutes: cr litcr religionem eſlo virtutes fimplicus ture
govni poluac multa córrariari.Confirmatur maliter : virtualiter tamen eflc aliqua mulcia
dupliciter, primo naip peccato infidelicatis, plicitate gaudēces quatenusdiuerla cxequun
fides , charitas, &peminarriariantur , & tur munia nani fides, verbi gratia, habet prior
tamé ſunt indiuerſis ſubiectis, charitas enim , plicem lacum ,alium in quo iam fufceptacre
& penitentia in voluntate, fides vero & ac- dit miltcria fucura fub raciono futuritionis
tus erroris in intellecta ſubicctantur : ergo fub qua ratione opponitur illi ludaiſmus,
defficicilla condicionempê identicas Iuſcep alium in quo crudir milloria , in præfencia,
tibilis.Conbrmatur ſecundo , cidem virtuci & c cxecutioni mandi, & fic opponicur illi
concrariantur plara vitia formaliter diuerfà Hærefis,poteh etiam cóliderari, venondum
fecundum candom omnino rationem inua . fulccpcagled volufcipienda , & ficopponitur
fiacam ex parte virtutis , verbigratia , fidei illi Haganiſinus.Refponducur fecundo ,Paga
Thcologicæ contrarianrar Paganilinas, Ia . nilium ,ludaiſmum , & Härolin materialla
daiſmus, & Härelis, quæ funt vitia formali- terfolum , & in cloactus,uur hauitus differre
ter diuerfa reſte D. Thom . 2. 2.quxN100.10% elle ramen ciulitom rarionis formalis in elle
arcic.5.incorporc : & cidem religioni contra infidclitaris :fimiliter diciporeftillavicia irra
riantur plures ſpecies vitiorum , videlicet La ligionis plura ac diuurlacile macerialiter , &
crilegium , fuperiticio , & huius quam pluri . in ciTo liabitus:furmaliter vero , & in offcirre
mæ fpecics idolatriæ , & diuinationis : crgo ligionis ,cile ciufdem racionistánnalis.Quod
plura pollunt cidem ſub cadem racione con- fi contendasillas dillerre fpecie , & lolum co
Trariari . Adargumentum refpondeturnc- ucnire in vna rationc gcnerica infidelitatis,
gando maiorem fide contrariccare formali, velirreligionis.Refpondetur tertio adæqua
& directa intelligatur :Dam teſte D.Thom.3. tum contrariuru fidciolle gerius intidelitatis
Part.quæ[l.85.art.z.ad tertium quælibet vir- & fimiliter adequacum concracium religiosi
tas ſpecialis formaliter expellit habitum vi- nis cffcgenusurreligionis,fpecies autem ili
tij ſpecialis ſibi contrarie oppoſiti, verbigra delicacis,& irreligionis elle contraria parcia
tia iuftitia,iniuftitiam ,temperantia,intempe lia,& in adæquid.
rantiam :camenpenitencia deltruicomniapec Arguitur rcruinny huic propofitioni, omnis
cara,& vitia effcctiuc, & idco non opponi. homo currit, opponanrur plures propolitio 斐

tur omnibuspeccatis ,& vitijsformaliter,fed nes : opponituriamquc hæc viajucrſalis,niha

folum caufaliter, & locundum rationen of- llashomo currit,8c hxc,aliquis homo non currit
fenfit ,quam iplapenitencia picitur deftruc- fecundum candem rationem : crgo non in*
Te & compenſare . Charit as aucem ,quia vir- conucnit va fub cadem rationc plura concra
stus generalis citio imparando,licec imprædi riari.Quod fidicas daspropolicionesdauerli
mode
 Irøniuerſam Arift.Metaph. 441
modeilli vniuerſali affirmatiuæ opponi.Ne tio diuifsioniseft,toneD.Thom . 1.p.quält.
gatiua tiamque vniuerfalis opponicur cop , Ad primuerprimum
6.art.3.ad , qui
gq dicendum habec
; 9804 in hæc verbau
mxum Vorban
trarie particularis vero opponicur contradi no
&torie , plura autem vni opponi feconduir rarionem perfe&tionis : sed indiviſionis tantanz
aliam & aliam rationem oppofitionis nonin quæ vnicnique rei competitsecundum fuam eßen
conuenic:ficut inconuenitplura cidem ſecun tiam . Probatur fecundo idem antecedensi
dumidem gerus oppofitionis opponi.Con . nam vnum contrarium ,nequicingredi.com
tra hoc eft
> nam vui colori fecundum idem pofitionem alterius, led vnum elt pars alte
genus oppofitionis opponitur, & colorextre rius,fcilicetmultitudicum nihil aliud lic
mus,& colormedius,albedininamque, & ni multipudo,quam agregatum ex pluribus voi
gredo, & viride contrariatur:ergo nequein . taubus . Probatur bercio , vnum contrarium
conuenir plara yniopponi eodem oppofi , non eft principium ;aut penſura alterius:fed
tionis genere.Reſpondeturadhoc argumen- vnum eft principium multitudinis: compara
tum non eſſe inconueniens vni plura copcra tur enim ad illam Gcutpuncus ad lineam , Si
ria quorum alterum non fit maxime diltansa milicer eft menfura illius ideo enim nume
Vnde etiam li codem genere oppofitionis : rus eft multsiudo menſurata per vnuin ,quini
contrarietaris fcilicer , albedinidigredo , & mo ex hoc fequitur potius opponi relatiae;
viride opponantur , non tamen vcriamque quam contrarie :oppoqrio enim menfuiæ ad
opponiturei , vi maxime diltans ſub codem menſuratana, & principijadprincipiarum eſt
genere: fola coim nigredo eftmaximediſtans relacius, & non contraria. Probatur quarto ,
ab albedine: viride autem opponiturilli, vi idem antecedens.oam in contrarijs vnumba
minus diſtans . Et hoc nullum eſt inconue. bec ſe reſpectu alterius , vtpriuatio ,hoc eft
niens: cum igiturinter oppofita dialèctice, yominusperfectum , & vedefficiensaperte .
maximèdiftantia finrcontradictorie oppofio ctione alterius; & Similiter vnum debet effe .
tanfolum illa propolicio quæ alicri opponi prius altero , aut via originis ,aucfecundum
tur vecontradictoria, opponitur, ve maxime digniratem, quo pacto nigrum fe habersela
diftans , & reliquæ opponuntur vtdiftantes pe &tu albi.videfficiens,& ve poſterigsſecứu
ne qedea iplo quodalios Sed hæc defficient
dum , & vitrom refpeétu virtytis.
ia ,augodtcrion
dignitatem
pofitionis videlicet,contrario ,autſub contra i aspequit
sie opponuntur.Vnde huic propoficion i, on aſsignariinrer ynum , & multitudin em :nam
m n is on
n u
hischomocurrit,duplexpr
d r r f ü m opofitio
s ä t i o
opponitur, nequitaſsignariex
c c t u partet i s r
u e nu po e e a ſta
ſe quent diue hab ctuſe reſp tionisvnit
2

dguem op fàs n,esa& e o ead in e a um

conſe r f a l isfecun iua diuer s ratio
t u o t refp a prieua lonfeo:phnequ ex pairtt.2.yvnirt
Hæc vuusiue ans nega ,nulcolunliasrhiosm curriuis, s i l i
ti : qu s te iPchuduri c p
,hi cicpaiū r
ve mmoin diſrtit , & hxæipcmpeopfairctitans : alciuqn- eft pdroiu mulittuit
t , & prinofcitu ,quo mulm
ko non rcturas , vitomnacso diſ : & lerie m tịcum conſreft i s , & cmogn : ivsnu
m u er c tao i i a c u g
ec m , ſi itudo ma o v o u a t a g eps
du ondiitu
p
rarárie
n t c n t r ad:iilcl en a l t g
, it eí m
op icer co , & hæ co o : q u mu :e r ..
l ibet omo urrit ellrict u
fimi huic quil h c ,r f 4 Ad hoc argumentum refpondetur prę
biečto promafculis opponicur hæccontra- notando creselle in hac parte modos dicen
Tje ,nullus homo curiit, & hæc contradictorie, di quorum authores conueniunt cum Philo .
quidam homonon currit,ac proinde neutra co . fopho,& D.Thons,hicleč.4.vnum & mul
rumit maxime diftans:non igitur inconues titudinem opponidupliciter fcilicet,contra
nit voiopponi fub diuerlis rationibus, pluri rie , & priuatiue fecundum diverſas racia
quorum ,vel alterum ,velvtrumque minus di nes, vejam dictum elt : atferic enim Philoſoa
fet ab illo . phus vnum & multa oppon multis modis,
Vlcimo arguitur , inum non opponituê & alias excludit ab'cis oppolitiqnem dupli
mulicudini contrarie :ergo falfo id cum Phi cem,fcilicet;relaciuans, & contradictoriamy
lofopho,& D.Thom . hic lection. 4. afferuia ac proinderelinquit aliam duplicem videli ,
mus;antecedensprobatur, multipliciter pri cet contrariam & priuatiuam ,eo quod priua
mo,quia vnum folam dicit indiuifsionem ,ac ruaoppoſitio eit principium contrarietaris;
proindeprivacionem diuifsionis . Vndene. & participațurab illo, ſemper enih voum
que perfectionem , aeque poſitiuum aliquid contrariorum habet fe ad inftar priuationis
importat: fed extremum verumque contra . refpeétu alterius. In hoc igitur conucnien
rietaris,pofsitiuum debet effe,alioquini,opo tes,deuiduneur in tres fententias . Alijeniản
politio erit contradi oria,aut priuatigasch- dicemeynum elle quid pofsicibum fecundum
go.Maior patet , nam vnum fupra ensfolam fuam rationem formalem , & habere lereſpe
indiuifsionem dicit, quæ priuatio, autnegt. atu multitudinis ad inftar habitus, & extremi
Q94 perte
学442 Libri decimi Ouæft. I. Artic. I,
perfectioris , ipfamque multitudinem , efl'e
priuatiuain voitatis , quia multa ve malta nó
funt um : fignificaricamcn vnum priuati-
4
ve , & cognolci apoſteriori per negationem
diuifionis repercam inmultitudine ficuc prin
cipiü ſoler cognofci per effectum â pofterio
rise contra vero multitudine cognoſci à prio
riper vnitatem:de horum numero fuit Alen
fis. Alij vero dicunt voum eſſe priuariuum
diuiſionis, & nihil pofsiciuuni dicere niſi de
Toateriali, & pro ſubſtracto , ficut cæcum de
materiali tantum , & non deformali imporm
tac politiuum :ac proinde effe, quid pofterius
diuifsionc: & perillamåpriori cognofci.De
horum numero elt Fonteca, hic in commen .
tario ad cap.4.5.priori'objectioni, vbi eandem
Luftinet, quam lib.4.ſullinusrat ſententiam .
Diſcipulis aurem Angelici Doctoris placet
dicere , hæc eria , in quibusſancti Do &oris
confittit fententia. Primum cft quod vnum
dicac priuationem diuifionis non tamen ſo-
lam ,ſed ens indiuiſum , fiue entitatem , ve
fubeft priuationi diuifionis : ſecundum eft
quod in multitudine funt duo fcilicec, ipfa
multitudo quæ eft agregatum
& hæc eſtpoſterior ſecundumex vnitatibus,
fenatibu s,
quoniam
vnitas eft diuifio , & hæc eft prior fecundum
-Gationem vnitate , & vno.Diuifio aurem hæc
quæ prælựpponicur ad rationem vnius crani
cendentalis non eft diuifio quantitatis con-
tinuæ quæ præ intelligitur vni quod eft prin
·cipium quantitatisdiſcrere,fed eft diuifio en
tis a non cnte ,quâ cauſar contradi&tio , pront
hocens non eft illud . Vode in nostro incelle
& u primo cadir ens . Deinde diuifio enris à
non ente : deinde vnum quod priuat diuiſio-
"nc in feipfo: candem apræhenditur multitu-
do encium conftansexpluribus vnitatibus,&
licet multa fine diuifa, & fint multitudo , &
quod libet corum lit vnuin , tamcn ordine
quodam naturæ & rationis prius in cis
conſideracur cam fundamento in re ratio on
tis:deiode racio diuilonis, per hoc quod hoc
CD non eft aliud ,deinde confideratur in vno
quoque ratio vnius & indiuifibilis, & tandem
accribuitur eis racio multitudinis aqua habēc
quod fine multa: & fic vnü mediat interdini
lioné, & multitudinis rationem ,eltnamque
hac prius, & illa poftcrius :ficut in codem ho
nainemediatſecundum rationcm gradusſen
fibilis,inter gradum viucntis, & inter grada
rationalis :eft enim illo poflerior , & ifto
prior, licetGimilitudo in alijs conditionibus
non tencat . Tercium eft , quod vnum habce
fe ad diuifionem ,quam negat ad inſtar priua
cionis ,hoc eft exeremi defficientis, & fecun-
dum fe eftilla polerius , & perordinem ad
illa cognoſcitur,atque nominatur dum expli
catur per negationem diuifionis, ad inftarex
tremipriuaciui, & licet fit prius fecüdum fe
multitudine,ac proinde notius illa ordinena
turæ tamen quoad nos, qui prius fenfibus.no
tiora percipimus,ac proinde prius compofi
ta,quam fimplicia,vtpocê cum illahijs notio
ra lintfenfibus,à quibus humanæ mentis inci
pit cognitio , prior & notior eft multitudo
quamvnitas. Hæc ſententia quoad primum
dictum eſt Angelici Doctoris hic lect.4 . & fæ
tis relinquitur probaca ex hijs quæ circa hāc
pafsioacn docuimus, paterq ; ex telrimonio
proxime allato q.col.pafc.vbi ait vnüqaod .
que ens pereffentiam efle vnum & nó bonu
co quod boniras conucnit foli Deo eflencia
liter,creaturis vero ex accidentibusdebitisgal
quibus carum prouenit perfectio : vnitas aue
cem eis conuenit perollentiam , fi autem pu
ta priuatio eflet , ncutiquam eis per eflencia
conueniret . Quoad fecundum vero haberur
expræſse in hac Topiuscicata lect.4. & limili
ter quoad certium dictum prætercim vidēdas
eſt in 1.d.24.q.1.af.3.ad 4. & q... de potentia
ar.7.ad 15.quibusin locis cande lucidius do
cerfententiam , quam cum prædictis teitimo
nijs Coquitur, & exornat multisFlandrenſis in
lib.4.buius q.4.arc.2. & in hoc 10.9.5.art. ) .
quibus ſubditin ſolucioncad certium ,concræ
riafumi dupliciter. Vno modo propritsime,
& cfic fupponunt pro formis concentis ſub ea
deni genere,cidem ſubiecto vicitim in lære
tibus, & ab illo mutuo ſe expelloncibus pid
altcracarum ci intir a natura.Alio modo com
municer, & minus proprie,quo pacto duo ca
cia poficiuaquorum vnum remouet alterum
dicuntur contraria, & fic vnum & multa co
'trariantur , neque enim faluacur hic illa tri .
plex conditio pro contrarijspropriſsimerei
guilica eo quod vnum, cum lir tranſcendcosy
lub nullogenere coprinetur,neque in aliquo
fubicctorecipitur multicudo,autvnum , quod
cum ſubſtancia conuertitur:nequca fubiccta
fe expellancin quonon recipiuntur. Ex hijs
faciliseit folurio adarguntentum , & ad om
nes cius probationes tiegamus cnini antoca
dens,ad cuiusprimam probationem negan
da eltmaior, quinimo li vaum folam dicores
indiuifionem ſeu priuationem diuifionis de
formaliaduquaro lignificato non contrarieta
fed priuatiuo Colum opponcrerur mulcitudi
ni:ſicur cæcus hac de caufa filui folum oppo
nirur priuatiuc.Vndc Fouſeca admitenscôa
trariam oppoſicionem inter vnum & multa,
& affirmans vnum elle quid pure priuatiuum
deformali ,admifit contradictoria, qux enim
maior contradictio à viro docto admiti.po
#
teſt,quam affirmare cæcum viſui opponipri
uatiue, & contrarie, & fimul negare quod S
CU
 Invniuerſam Ariſtot. Metaph. 443

cus lit extremum poliţiuam .In illo autem tef ſecundum aliam ſitpars.illius. Ad quarram ;
rimonio D. Thom . loquebacarde vno, non neganda eftminor : nam relpectu diuifionis
quancun ad rationem completam &c corale, vnum fe håbervi potterius, & veexcremum
licenim dicicens indiuiſum ,acproinde im . deficiens, atque ad inftar privacionisreipe
porcat perfectionem radicaliter fumptam ; &u habitus.Refpe &tu vero muleradiois,qua
ideft entitatem policidam ad quam . ſequirur conftituithåbet le , vi quid prius : imo & elt
Lonicas , & perf.102
ens hocnomine quid perfe& iusilla,ve probatargumentum ,
cum mulcitudo lit ens pecaccidens, & vnum
ſignificatum prout dicitur de creacuris: non
fignificac formalem , fed tancun radicalem fit ensperfe, eft quoque vnum priuatiuum,
perfectionem ;fèd loquebatur D. Thom.de & contrariumnon multitodinis;quam con
vno quancuni ad rationempartialem ,qua difficuit;fed diuifionis,& refpectuhuiusminus
cioguit illud à cæteris tranſcendentibus,vel perfectum eit,fiquidein ipiam fupponit ini
quantum ad rationemquae quoadnos , hoc mediacepolt enris rationem ,vcexplicuimus;
eft ,prout à nobis diffinitur,& explicatiirgip : cum hoctamen tar multitudinem elfe prio
ſumconlticuit & dėſtinguitâ cäceris tranſce rem & potiorem vnicace quoad nos, & ideo
dentibus, & hæc eft fola indiuilio ſeu n :82.- fecundum ſe & a priori per vaum cognolci.
tio diuifionis: & quia cxplicatur ad inftarne-
tur, ac definicurmulucudo , perillam vero
porca perfectionem
gationis ;ficut eaan vnum
ex modo ſignificandi importat im bitur
nonens; vnum : neque iftecirculiicitur; acdit
à pofteriori;&
bonum ,& fimilia, licec ex parte rei lignifica. nibus elt vitiofus,cuib nihilprohibeas , ali
iz candem dicac , quam dicit eos, cum tefte quid eodem effe prius ac pofterius;r'otius, &
ibidem D.Thom.vnum quodque ensperfuá ignorius ſecundare diverſasrationcsia illo
ellenciam ſit voum . conſideratas, & prius ac noriusfecundum ( e;
Ad fecundam , quodnullum contrarium pofterius vero , & ignotius quoad nos.
poteft effepársalceríasformaliter , & fecun
dum eandem rationem , qua illi confrariarur; ARTICVLV S. II.
bene camen materialiter, &ë fecundum aliam
rationem ,præcipue quandocontrarium non An quodlibetcontrarium ,expellere
el propriſsime,fed communitercalé. Vode
corpus,quod vt in animacuni concrariacur al
pofsit ac debeatalterum formali,
teri neq; velic lub eadeni formalicace ex an i terjautetiam effe &tiue?.
mis ,porertetto pars alterius:bene tamenide
corpus ytanimabile ,vel veiain animna infor N hoc articulo vnum fupponimus;
marum ingredicur apimalis compoſitionem , & alcerü inquirimus fupponimus:
fic vnum ſub formalitate vnius nequiteſſe namg;exalignata contrariorum dif
" parsmulticudinis ſecundurn rationern indi : finicione : quod circa idei fuſceptibile de
nilìonis fecundum , quam illi opponicur : ai bent verfäci , & ë ab illo mutuo le excludere ,
idem eos quod eft ynum indiuifum in fe ma- ita vt ad hancmücuamexcluſionetti apta na
ferialicer,ideft facunduni sacionem entis po ta fintfecundum Luasrarionesförrtiales , li
bedt elle pars multitudinis , fecundum quod cecaliquando actualis in helioeidem falcep
multitudo eſt refülrans expluribus eatitatii tibili, & mutuia exclufio.eis niequeae conuc
bus quarum angulis conuenit vaicas. nire ex aliquo,imipedumero nacerjalicerane
Ad tertiam ,poteft eodem modo reſponde xo: videlicegaueracioneindiuiduarionis,pro
cfi . Dicicur ſecundo ; quod vnum do genere prer quam albedo Peerinequitteciprintu
quantitatis elt principium & mcnfura nume bicaonigcedinis:autratione connaturalica
ri,qui eſtmultitudo menſurata per vnum , & bis vnius contratij propter quain nequitales
huiufmodivnum fateor opponirelatiue ad fun ſülçipi in codem fubiecto ,aut illudâcô
multicudinem per relationem , quam fundai aturali accidenteſpoliaresqua decaufafrigi
tercijordinis refpectu illius, & tamen fccun ditas,nequitigniinefle, & ab illo calorémn ro
relacio mouere ,quia calocfecundü omnem grada eft
nem principij ,ac nenſücæ præuenit , eciam côturalis paſiõignis;ab illo naturaliter in fe.
eft pars conſtituens numerum , vaum vero parabilis: tamen quia de fe frigiditaseltincô
tranſcendenzále ,tioneltmenfurasnccprinci patibilisgücrlore, & potensillum alubiecto
pium proprie,fèd eſt pars, lite extremum ço eiuſdem generišphylici cũigne;ideft cópoli
ponents,Gue conſtituens adulticudinem , qui ticxmarerid , eiufdē racjonis.cxpellere, & in
muneri non obftac praediéta contrarieras xi. clinansadeiuscxpullioné quátüelt dele licet
cuc neque vnitati nimeri obſtac oppodrio per accidensin hoc fubiecto determinantea
telatiuafecüdum voam rationem , quominus côngcuralicare impcdiacurpropterea laluatur
huiufmodi
 444 Libridecimi Olæft, L.Artic. II.
huiufinodi coditio quod mutuo calor, & fria ne receptam ( fi aliqua poffetinillorecipi)
'gus ſe expelluntabeodé fubic &to ,ideftfecun tüm formalicor expelleret , quia non agit in
dum ſuasrationes formales, funt formx in Luum proprium ſubie &tunt, quod patet:nant
compoſibiles quereli&tis ſuis naturis poflunc expullio illa à propriolubiocio eftper forma
cife in codom ſubiecto , & ab illo marco fe ex lem ,8c intrinſecam comunicacionem ſeu in
pellere . Supponimus quoque expullioncin formationem caloris: ergo elle debec formas
effe induplici differencia, & formalom quan- lis , ficut enim effectiua expulfio fic per cómu
do vna forina in genere cauſa formalis per nicationen effectiuam ,ita formalis fic perfor
füi incimam communicationen , aliam in có malé ipliusfornæ communicacionem.Con
pogbilem expellit, & hoc genere expulſio . firmatur :nam cele Caiec.1.209.113.ar.8.vna
"nis indubitatum elt , aliquas qualitates fibi quæq;forma haberduplicem -off:&tum forma
contrarias expellere, verbi gratia albedo ni . Tem ,alrerű politiul, ſcilicet conſtituere tale,
gredinen , & duritiesmolitiom formaliccr ex & alterum negarium,fcilicet expellere.com
pellit, & idem dicendum eft de qualitaribus trariam formam à fubieéto, quopacto gratiæ
alijs contrarijs quæ actiuæ non ſunt.Hoclup effeétus forralis pofitiuuseit côiticuore ho
pofito inquirimus de alijs qualitacibus acti- minem iuftum : ncgaciuus vcro eft exclufio
uis,øclune , prima qualitaresclemcnrorum , poccati; & Acdealijs,ſed qualitas quecungs
mircus, & vitium , ſcientia, & error , &c. Au lit fiue naturalis,fiucCupcrnacuralis,fiue acti
quando huiufmodi fornæ lo expellunt abco ua in actu primo,que tantum padina ſir,eltfor
.
dein (ubiccto debeant fub ratione contrario . nia : ergo cxpulfio contrarijab codem ſubice
tatis afociatzearum actiuicaci: ſe expellere cto ,eft effectusformaadis focundarius,liuenc
eifu&tius. Itavtexpellenseffe & iue caufètal Batiuusrefpeéturllius Argurtur fecundo:nā
Senſus tcrius expulaonem . Vnde fenfus quæftionis hacrationc Deus non excludit omne malum
gecellio- eft, an dc ratione contrariorum :quæ proprio effective ab vniucrfo , quia non producit fu
nis pandi acphyfice ſuntcontraria iuxtadiffiniciodem mum bonum perfecte tibi ſimile , & contra
â nobis aſsignatim ft mutuo fe expellere lo- riumomni malo :crgo catchusaliquod cótra
luna formaliter: velän, eriam in aliquibus ha riâ expellic alterum effcctiue quatenus pro
!

1
beat :locum expulfioeff: &tioa? In quo dubio ducit formāincópolibilem cum illo ,licutca
due verlincarilentéciæ. Alcaraadmiccoshác lor ignis,tunc expellit effective ab aqua frigi
expullionem effectiva. Altera illam reiciens, ditare quando producit calorem inillas & rá
&folam formalem expulfionem tribuenscó to plusde frigiditatcexpellit,quanto plus de
trarijs qualitaebus,fiue formis. Primam len calore producit. Tuncvltra:fed qualitasnon
tontratti cuccur Soto lib.z.Phylic.quxil.n. & producie fibi dirilemia proprio fubiecto :en
tenentur fequi onines illi Thcologi qui ni- Gononexpellitellectue contrariau .Argui.
mis adhærcnrcsliteræ Doctorislanéti 3.par. tur tertio :namnullüagensincendensad ma
quelt.85 arc.2,ad tertium ,dicunt contricio lom , ideft ad Colan concrarij doſtructioncne
nen elfoctiue Phyficeexpellerepeccatum ,li opcrarur : quia finisgencrationisetforma,
cet aliquieorum difcrimen concarur,inter & quid bonü, fed liroum contrariâ cffociuc
alitates,quzfüntactus vitales, 8c Illasqux expelleret aliud aproprio fubiccto,perle pri
rationem ačtus , fiue actionis non habent, ve 10 intéder cüius dellructionem in tali open
illis , & non hijs cffcientiam circa contrarii rationc :nam ippourpuspullam alia forma
expullionen acribuant,fedin loc fruftra nici policiuam prodaciåtaliqualicare in proprio
ftatim oltcndam . Secundam 'vero fententia Cubiecto nili poram contrariæ qualitatis dels
duentur Scotusin 4.diftir.quxfts & Caier, tractione:ergononi cli dicendü expullionen
X.part.quell.z.art.3. afferentesnullum con- qualicaris concrarii contrariacifectiuc pro
trarium expellere alterum effc& iuc phylice, tenirc.Arguiturquarto :naquando calor vc
fed tantum formaliter iuxta quam fententia . quatuor v.8 . cxpcllir âligno frigiditatem ve
6 Reſpondeo diccndum primo ,nullam quatuor fi elfactiuc fiat talisexpullior:
ex inqui
qualitatem ( qux actio non fit) quantamuis roanthæc oflicientia fitiniottantivlcimoca
actiuam,expchero effe &tiue phyſico concra- Iefattiollis,quod cftprimoin olle caloris , ve
riam á fubiecto .Hxc conclufio probaturar- quatuor,aut antsillud:non primī, quacunc
gumcutisex Caidi.deſumpris quæmeum co iam non erfrigiditas , ac proinde non cangec
uincanr intelleétum ,primo:nam nullaquali calor ve quacuor frigiditatemetfactiue,quia
casexpelliteffc & lasaliâ , nifi agêdo in aliud agens, pallam debeatcil: fima ,neq;
agens,&& palum
Lubicctum :ergo a lua ſubiecto tantü formali da porcit dari; guracunc non duni exilticca
ter expellicillam :Antecedens paçet : nam ca- lor ve quacuory & lic agerer inexpallionem
lor ignis expellit ele&tiuc frigiditaté aquæ: totalenifrigiditatis ante quanıoxiterer, quod
quia agitin aquam ,camen frigiditatem inig- olimpolibile cumexiſtencia ad caufalitatem
effcatis
 t
In ruklikerJakeAriftot, Metapb.
effcétiuam conditio'neceilario regulifftia
etiam à Dcopecablolitan potentiam in fuo
plebilis. Dices, eodem argumento probarid
quod calor:Vi quátuornon expellatformale
fercoram frigidiciromligniquiain nulloin-
ftanti'fe canguno quoad vltintosgradus,cum
tamen contáctus non minus adformalem ,
quam ad Phyficam expulfiorem'requicäturi
fed huicobiettioni facilefarisfit ;quod et ex
pullionen formalem fatis eft contactusipfi
rum formarum racione eiufdem fubiotti in
quoſuut, & dum vna švigredicūralcera exclu
dicur, vndeanimarationalis in primo inftán .
fifui effe ; & informationis materiæ excludit
animam embrionis; quæ pro illo infancitum
non exiftir, fed conipore proximopræcedent
tiextiterat ſufficit enim adformalemoxpula
fionem,quod vna formaimmediate altericii
eodenyſubiecto fuccedat neque oportet ip *
las formasſe ipſas tangerejled quod inmedia
cevnacangacfubie & um , quod altera vfque
adillud ioltansexclufiustoraaliper tetigerat
ideſt informando illud : ad efficienriami aina
tem requiritur quodagens rangae illud it
quodagit fua actione & virtuali contactarac
proinde fi calor vi quatuor effeátiwe'expellit
frigiditatein.deber iprocilor: veguafbor han
gere frigiditatem in (d ,& efld Amulcunillas
quod cum non fit dabilenegac dabilis en tant
lisexpulfio effectiua.Arguitur vltiäid ad-ho
minem contra Soto:namaple quæftio Hdius Piuntur principium faltem inftrumentalda
dem libridocuerat indrunsatum apar? quoDico
effectsu & caufaniranaquestakla
alicuius agencis non concurrere effectiue ad
effectum illius, fed tantum pafsiue ſe habere,
qua ratione dixerat grauitarem lapidistantã
paſsiue admotum eius verfas centrum conis
.currere,quiaeft inftrumentum ſepararúm ge
nerantis ; ſed etiam calor productus ab igno
in lignoeſt inſtrumentum ignis ſeparatum ,
& ideo ad calefaciendan iplum lignum don
ſe haber active,ſed palsiue,& formalicer dum
taxat vtipſe Soro ibi admiccit: ergo etiam de
buit concedere quod in ordine ad expellen
dum contrariam frigiditacem le haber calor
in lignorecepcus non a &tiue , ſed tantum pat
fiue, &c per modum principij formalis.
7 Dicosſecundo,quando qualitas que for
macxiften in aliquo fubiecto haberlevt in
trumentum al terius extrinſeci agentis bein-e
porelt concurrere actiue adproducendaal
lte
m codem fubiei&to
quem effe &trumiu.in
o & expéaam
dum contra h æc coocluf patecz
ti :
vclib.fequen docemus, gravitasa, & leuitas
funtprinscipia actiuouicbounscurrenti ad mocus
naturale in ipfisgra , & leuibus,vt inf-
m
trumcnta generanciu , & anima,verbiigra-
tia racionalis eſt principiuum actiuum per
emanacionem quandam medio quo in ipfa
Duunt intellectus; & volunras: & fiuntaDeo
ipfius ánimæ creacore, Giriiliter duwa gira ca
lida ad fuam priſtinam frigidicatem fe redu .
cir actite, ve inltrumentum generandis pro
ducic in fe connaturalem frigiditatom me
dia quaexpellitextranean camrenunj,&ceodé
mododun graditas efficit in lapide oturaa
tenimoruin expellicviolencimiquieren aur
Faltiemritlius motusdebiuinociyamipriuacio
nem effe &tiue:ſed licucfrigidicasaque forma
ktec tantum conditgioipfam frigidamusicafor
špalitercontuoexpellet calorem , &c fimilirer
motus lapidis ficut formalitet moueculum ,
ita formaliter excludireiusquietem,aat mo*
bun priuationem.Confirmatur:nam incelle
etio vedictio a & iue concurricad producen .
dum verbum intraipfoni incelledani, & ha
bitus que voluntatis dad intelle& asfite alta : 1
fum porentiarum actíue producunt fuosac
tus & iconſequenter effectiae eciam exqiu .
dentcontrarias corum difpofitiones,eo quod
huiuſmodiactiones fune immanentes gaxin
traſuunt fubiectum habent principium elici
tiuum : ſed etiammotus grauium ;& learu'm
& qualitares productæ ab extrinfecogene
rante medio principio intrinfecohabont la
ad incat actus immanencis :quincuntgd loc
quod ficutadtusinmaneos in eodêfibbitoka
becprincipiow faicticieiuain ;ita &lti chorus:
& qualitates habencin ſubicato in quorecia
****
certio voleftałtusy-vel
,qualitas
habet fe admodum aétionis neguit etféctrue
phyfice fubiecto ſuo expellere fauni con
crarium aig producat format incompoſibi .
lem cum illo.Hæcconclufio fequitur ex pri
ma & probatur eifdem rationibus:nam nulla
forma quamtumuis habeacracionom adus po
tcft concurrere effettiue ad expulfondhai
contrarij oili producetido formam politică,
quz Grincompoſibiliscumilloincodemfu
biecto , quianibil operaturperte prinse inter
densdeſtructiobem , cum bonum & forma fic
finis generacionis.ergo.Confirmatorprimo :
phiæ
nam crea habitus Phylofoionis produ
cendo ailenlum huitus concluf
n princi
pa reinaturalisſa cantum tria , excludit ef
fc & iuteuals leolum erroneum quefmionheambebat in
celleé circa eandem conclu , quia
c u m
s iu ap a r i
n i
po neefofe ct af le of co n t r ;o& cumta
erro compoſibilem
in , & hoc paét cciia
am
peccatum excludit effe & igephyficègrat ,
quia efectue phyliceopnoenmic maculam , & ha
bitualem ti
de ordina ,cum gracia inco
pogbilom , & fimiliter eadérarione charitas,
& penitencia habitualis effective phylicedir
politiae expellerens peccarum ,caufando efa
fective
 1

2446 Libri decimi Qual. A rtic .II.

fectiue dile & iouem Dwi Superoniniai velgő. Fie corporalia, quando illa fine fubftantia cô,
triciopcmficameo -iſti attus çilent phylicæ feruat:quia cjusconcusſusponell, puræ cau ,
difpofitiones ad gratiam , & cum peccato, ex fe materialis: fed Admiſcens aliquid caufali:
natur areincóp olibile fecusautemgisanrü, taliseffe&tiuæ ; &materialis.Rurlusactusſeja
finr difpof itiones morales de quo oro : o :oon ulici funcdifpalitionesad habitos ( ciepuaru
vácardifpurare :quia camen nonpornseife Naturalıū adquirendas acproinde:gaudene
ctiue:pila yficèipfam graciamhabscualemanas caufalicace materialis caufæ :adhaucepimro
cuke directe , & iomodtarcoppoliramon ex ducitur cauſalitas difpoliciua ,& famen çocur
pellunt effectiue phyſicadisečte pegcarühar funt effectiue: ergolimaliter caulalpasforma
bitualeyſiyo maculam ergonulla qualitialis lisz,& cffeltruaerone.compatibilesin.eodem
ue actusut, quehabigosipocelt effective phy . Felpedu eiuſdem effeétus,ac proinde in cala
lice expieNere contarjim ,à fuofubje £tamil forefpcétu expulfionis frigitaciones
ineodem producacyantipona forma patich Rfponderur adhocargumchairnegando
uam & cuillo incompolibilem ,ciple linie dire wigore ,velpored negari maious pamia illis
Ete Guc indirecte oppofitam . Continuaturfc Calibusinusnicurexpullio cffc &tiua 9o quod
cuado :oam D.Tho.ioilla ſolucionaachiz au corpuseffectue ſuomocu locali adquirit no
85. vniuerfaliter aileniciquod quælibac virtus bu vbiin illo locoringonpoſibile timulcum
formalicanexpelligbabiru:vivij.oppofirisli . vbicaţione alterius corporis acevoro.& ferra
curalbeda expclienignddinem abeodafubia producunt motī quendā,liue impulfum quo
etojfencit igituroninen qualicatam formalis mediante apericurfeneftra :aucleparācur par
ter expellere libi contraciamjnifi produca's tvsligni: lique gura,aquæ percutiens lapidena
formam incompoſibilem cum illamok affectiuc cauarıllü :iple ramen impulfus feu
18.Sed contra arguicur prinos i agarlic ſe difpofitio caufasa ab hujufinodi corporibus ;
habeo calor introductusunlignut d ¢xpoiler fc ipfo , ac procode formaliter præliabic hos
dam contrariamfrigidiracem : licue.corpus ad effectus,& , fic calor formaliter expellittrige
ueniens huic loco vigiB.ad expuldiansocor dirarēcò quòd mediante illo vetoomagagens
poris præexiſtencisin codé loco, & ficut aeg videlicet ignis,liuecorpus calefactiuü corrű
impellens fencitram ad illiusapercionem , & pitfrigiditace,Ad.confirmarionem dicendu
ficut ferga percutianstignum ad feparandas el quod caufalitasformalisintrinfeca, & limi
clus partes. Etenim compusfe ipfo expollit dipar matorialis incrinfecacit incöpatibilis cũ
aliud præexiſtens & aerle ipfo aperit finer- cauſalitare effediunfuc 'vero excrinſeca qua
fram ,ac candem ſerra duo ingrelu cauat lignü liseft caufalitas.(pecierquæ eftprincipiútor
leparar qius pacres, dicuc caloradueniens male,excriofeci noriæ ,licur obiecu & fimi
ligno ſe ipfo expeltic frigiditace'maled in pre lige fubftantia reſpectu accidencia eft mate .
diającáfibus datur expullio effettua ,erenin riaextrinſocacorű succnon & dilpolitioncs
corpus adpenjans effective impellic aliud & reducürur ad caufam materiale excrinfccany
aer arque Cerra,effe & iuuimpulfu congurrunt quia difponunt materiäinton enim tubftantia
ad feneftræapertionem Scpartium liguilepa ' cöpleca ,aurdiſpoſicioelt pars intrinfuca for
rationem : ergo limiliter calor effectivo im- mxreceptæ ad quä dilponic ,quodtamen re
Palſu excludit frigiditatom .Confirmatur:na quiriturad materialécaufam intrinfeca. So.
caufalitas effectiua eft compatibilis , cum for cudo arguitar actuspenitéciæ videlicer cõrri
mali in codem refpectu ciufdem: ergo licer rio cffectiuc pliylice expellit peccarum , & TA
expulſiotrigidicacis Grà calore in genere cau menoő producit,ncq;poniretfcruegraria
fx formalis,& per comunicacionem ,effectus aur alia formā incöpoſibilé cum peccato led
formalis eciampotcrirelle ab illo effectue,& formaliter per hoc quod informac voluntate
peroffectiuam caufalicatem .Antecedonspro peniteritisderuit peccatū effectiuc:ergonó
batur dupliciter:primo:nam fpeciesintelli- equiriturad effe &tiua expultivue productio
gibilis concur rie vrroq;mod o ad notiti am & alicui useff.ctuspolitiar:ac proinde qualira
effe & iue,& formaliter,prçſertim in nobis, & ros actiuæ expellenpfo inuicêelkzetiuc.Aore
vbicunq;eſt formaaccidencalisproximcopo cedensell Doctorisfancti 3.p.9.85.ar.2.ad 3..
Tatjua.Probatur Cecuado:nam cauſalitas man vbiaſferic penrtenera effectiuc deftruere pec
terialis licerficcaulæ intrinficæ ficutfarma- cará ,vbi loquiturdeeficienriaphyſica, & nó
lisconſiſtens incómunicationein'erialącama folü ,dehabicoalicdeciāde actualipeniièria.
teriçelt cópatibilis cü effectiaacaocalitate in Confi.x.nãD.Th.aliquid peculiare artribuir
code, & refpe& u eiuſdé effe& us crenim cor- penitēriæ , & eiusactibus circa doftructioné
pusmaterialicet,& effectiuefuftentar accide peccaci,quodpõtribuitcharitatijaoralijsvir :
tia corporalia. Vodehacratione poreſ Dcus turib'ınfulsis,fedchanicastoraaliverdeftruit
fupplere Tublancia concurfem ,circaaccide peccarūhabituale:limiteraba vistocesin
Aux
 To vniuersamAriftot.Metapho
fuſè difpofitiue concurrunt ad expulfioné
peccari:ergo penitēria & eius actus effecti
ue philice operatur ad deſtructionéomnis
peccati.Confirmatur 2. nam in Concilio
Trident.Seff.14.C.4.aceribuitur fcëniten-
riæ munusabiciendi peccata ;abicere aucē
nisi nomioibos ab veatur concilium deno.
tát concutfumeifectium:ểuiccofonat no
me n anihilationis,quo vtūror diſcipuli S. . effectine phiſice expulfioné peccari quin
Doétoris in additionibus ad 3.p.9.1.art.2p efficiaciultificatione quâ came non cficice
vbi appellár contritioné anihilationé pec-
Cati,anihilatio etenin importat effectinā,
& philicaru encicæcis deſtructionem : ergo ,
Confirmacurz.lop eftminoris efficacięcó
cricio ad deftruendo m peccatâ quâ pecca-
rumad deftruendam gratiam .Sed peccatü
defiruit graciã effectiue philice ve dictüeſt
quod cómunis habet fententia Thomiſta- 2
sum 2.2.9.24.ar.12.ergo eriāconericio effe
ctivephiſice deftruet peccatū ,alioquia ma
jor elſe cfficatia peccati in deſtruendo gra
tiam , quam contritionisio deftruendo pec
catum liquidem illa effet effectiva , & hæc
tinium formalis.Confirmatur 4.ná D.T.
in loco allegato & in 4.d.14.9.z.art.i.door
cet pænitentia opponi omnibus peccatis ,
habcreque cuin illis contrarietatem , & no
formalem cum vnius virtutis fpecialis vni
cũ cótrariu duntaxat habeas effe vcdocui.
mus:ergo ſentit habere côtrariecarem effe
ájuam cúillis ,& ita inſinuare,imò expreſa cundum
fuaffirmare videturin eifdélocis & deve . d rie:fe confacisf orius ageia
sicare q.28.art.8. ad z.in prima ſolurione, tismoralis , ficue & concurfus per merista
quibusiūteſtimonijs tū rationibtis ſuaden ergo Rurſus tantum expellit offenſam efti
tur nonnulli diſcipuli Doctoris San &ti ad
afferendürenitentiæ ačiū videlicetcötris
rionem effectrue phifice deftruere omnis
peccata ,de quosūnumcro el Soto insod .
14.9.2.arc . 1. & d.15.4.1.art.6 . & Perrus de
Ledermain ſuis ad dictam 9.85.3.p.codici
bus : in quáfencëntia inclinai Ferrarienſis
4.Contra gene.c.72. & eandem fequi tenen
rur omnes illi, que fultingetine qualitates
aC1uas,effective phifice Contraries ab ( -
dem fubiccto expellers.Sed ve vert facear
foncêcia hæc fuftinerinequit, vtpore nulli
efficacirationiinnitens, & exteftimonijs
Doctoris Angelici ſuperficial intelle .
iter
Ctis O :quod patet primo:nãactus
contricionisncc producit gratia ,necillam
aut aliam formam incôpoſsibilem có pec
caco ponic effectiuc : fed fola ponitfe ip-
fum formaliter:ergo formalicer philce ,&
no effectiue expellitcontrariú , nihil enia
perfeprimo intcndic deſtructione contra
sij li agens phifcü fit, & alias finis genera-
tionis debet efTe forma paſsitiua ,media
qua cácrariū expelliturin code genere cau
447
faliracisinquo ipſa forma poſsitioa poni
tusa2inā implicar q aliquod agens efficiao
philice effetto formaleni ſecundariâ , fine
primario alicuius formæ , quarationene
quic Deus remiſsionem peccaticapſarein
anima fineiuftificatione:quiaille efl effe
cus formalis fecüdarius gratię dependens
abifto vt à primario :ergo nequit coiritio
9 Tercio :nãpeccatü haber duo,fcilicet
id fecundíi quod eft malum animejnempe
macula & auerfio à Dcojatque id per quod
eft malū De : fcilicer offenſa & iniuria, có
pricio no expellic peccarū, quoad primāra
tionem effcctiue , quia vc fic excluditur â
graria formaliter & à charitate difpofitiue:
ac proindenon expellirur pænitentia :ad
quam præſupponitur expulſum fîcut præ
fupponitof gratia & charitas . Quoad ſecā
dara vero rationem verum eft,quod expel
litur effectiue.Sed quia ve lic peccatum est
quid moralencquit expellieffociue phil
cegled effectivemoraliter , & ficcontritio
expellicpeccatum in ratione offenfæ eff:
& iue moralicer:nam expollie illud faristas
ctorie , ponendo quandam compenlition
nem & equalitatem moralem per quã inl.
litur moralis inæqualitas offenfr . Confirm
matur hoc & explicaeur :dam conrcitio fe
expſus
fecur catum fatisfatto
ellit pecact
eſt
ciêdo zqualitatem inter Deñoffenfum &
ipſum offendentem :fed hçcefficiencia eſt
moralis :ergo & expuifio eft effectiva no .
Falis , & hanc canrú tribuere incendit D.Th.
in allegacis ceítimonijs : hæc.enim efficien
tla moralis & fatisfactoria ,circa omne pec
catum in ratione offenfæ eit propria pæni
tenciæ : cauſalitas autent difpofsicioa:circa
gratiã & expulfionem peccativeelt mali
animæ eft in comunis cũ charitace ,& pre
ter has caufalitates habet etiain formalitor
phiſice expellere fuü contraria népevitiū
liue peccatüin pænitentiæ in quo conue
nit co alijs omnibus contrarijs.Quod liin
quiras quo pacto corritio cfe dive morali
terincédie folā deitructione peccari, & pur
fe 1.terminatur ad illá nihil pofsitiuü pro
ducendo cô nolläagens incédens ad nalīt
operetur, & rerminus cuiuslibec generatio
nis debeat effe formapofsitiua etiain mor
ralibus. Refpondeo duplicicer primo falo
ſum ſupponere interrogationcin : zia con
tritio ipfi effettiuemoraliter ponit quan
dam æqualitate ,quæ cit quidam cerminus
RF mo
 448 Libridecimi Quaft.I.Art.111.
moralis reli & um ex concilione & media
hacæqualicace remoncoffenſam , quæ eſt
inæqualitas inter Deum ecun
& hom
do
inem per An per aliquam potentiam ,fiueordina
peccatum conftituta.S reſpondeo
quod lice dellractio formæ philicæ ne
i qaeacelle bonā ,quod poſsit per ſo primo
terminare generationem phiſicam : tamen
deſtructio moralis,fcilicet peccati, elt bo
num quoddam morale per le apperibile,
quod porelt per ſe primo effe terminus ac
tionis 8c efficientiæ moralis. Ex hijs patec
ad argumencum principale. Ad primam
conficacionem conceſſa maiori & mino
ri ,nego conſequentiam :nam illud peculia
se ,quod D.Tho.tribuit pænitentiæ & cius
adibus non eſt philica,ſed eſt moralis effi
ciencia, circa peccati deſtructionem ,‫ و‬cora
enim eius efficiencia filtiein deſtructione
ſatisfactoria offenfæ & iniurix ,qux extra la
titudinem moralis efficientiæ ncariguam
debet aut pocelteile Adfecuadam reſpon
decur, quod id ipſum nominibus abiectio .
nis & anihilationis ägnificatur. Ad terria
concella maiori & minorinegatur conſe-
quentia :nam efficaria peccaci,circa deſtru
čtione gratiæ eft effe &tiua philica:quia pec
cacum ponit effe & iue philice maculam ,
qux ett phiaca priuatio gratiæ : at effica-
tia contricionis circa deſtructionem pecca
ti cátum etaffectiua moralis:quia nihil po
nir effectue medio quo phifice deftruatur
peccaru ini,fed tantum ponit nioralē æqua-
licatča qua tollicurmoralis in æqualiras of
fen (x ,veraquecamen efficaria eſt perfecta
in fuo genere ,illa quidem in genere phili alias cöfiltercin indiuifibili vtpote exper
co:hæc vero ingeneremoris : ac proinde tes huius lacirudinis.Deniquc alias habere
inurilisac in propria eſt comparatio vnius
ad alteram .Ad quartam reſpondecur San .
etum Do& orein tribuere poricco con
trariecacem cum peccatis omnibus,non ſa
lum phiſicam difpofitiuam : fed moralem
cffe &tiuam.Vnde relinquiturmanifeftum
vnum contrarium non expellere aliud di-
recte nifi formaliter ab eodem (ubiecto ,li-
ue habeac rationem qualitatis habitualis,
vel potentialis , fiue etiam habeat rationé
ausvelađionis :poſle tamen aliquando
operari ad prodactionem alicuius effe & us
in odem ſuſcepeabili:& in dire&te, feu dif-
pofsiciuc philice operari ad expulfioriem
contrarij tam ſui quam effe & us àſe produ
@i:polla etiam quandoquemoralief
ficientia youm actum , fius habi-
cum fuum contrarium ab
eodem fubiecto re
mouerca
ARTICVLVS. 111.
riam ,fiue abſolutam Des;poßinedua
contrariafimulin eodem fubsectocon
pari,tt) ab hac mutua expulfionein
pediri.
10 Ommunis fentenria meraphie
ficorum in hac parte negacde
С potencia ordinaria Dei ,poſle
duo contraria pro eodē cepore in eodē fub
ioco reperiaid camen poſsibile eſſe poten
ciæ abfoluex affirmar : quia tamê hæc ſente
tia yt jacet difficultatē & inítácias non pau
cas paticur: experiencia enim cóitarin gra
dibus remifsis qualitates cótrarias { limulin
eadem parte ſubiecti reperiri : vt caloré &
frigiditate in repido ,& albediné,ca nigre
dine ipfuſco : atqueincodé intellecu ſcie
tia & errorem de codi obiecto circa diuer
fasconclufioncs:nec no fide & fcientiâ cir
ca eandē veritatem : fimiliter cum cótrarie
cas includat priuatiuã oppoficionē ,vedice
tumoft:ficut in hac ncqucune excrema có.
pati in codé fubiecto : ita ide vidccur dicen
dum in illa.Proptere , ad huiusintelligen
tia pr 110tandi duxi?contrarias qualitates
ellein avulriplici differentia :alias efle abſo
lutas omninò ,& alias reſpectiuas. Rurſus
alias habere latitudineintenfio , fecüdum
quam pollunt ſuſcipere magis &minus,&
latitudine extenſivā , fecundüquá poſſunt
ad plura vel pauciora cxrendi , & fecunda
plures velpauciores partes informareſub
iedun ,liuc huiuſmodi partes actuales fiue
potenciales fint,ac dütaxar virtualiter dif.
cindta : las vero eficquæ huius latitudinis
exrenfiue expertes funt: & nequeunt'actua
re fubiectum fecundü partem quin actuet,
fecundum totum , quod poffunt actuare.
Denique ex hijs qualitatibus contrarijs
etiam exccnlive latitudinis capacibus, a.
lias elle , qui habent medium cuiuſmodi
funt albado, & nigredo,calor,& frigus; a
dias vero eſli quæ medio carene vt funt ſcie
cia ,& error, iCapitas & infirmitas , amor, &
odium : circuidem obiectum , ex quibusil
le quæ habeatmedii poſſunt excludi abf
quc polirionc ſui cörrarij comparij:ſecus
veroittæ quæ carenemedio .Quibusſuppo
ficis & breuiter prænoratis.
Refpondeo dicendum primo , fem
cundum legem ordinariam pofle compau
forma .
 Invniuersam Ariſtor.Metapha 449
formaliterduas qualitates contrariasintéa ſequentia pater:quia totâ frigiditas no crie
Gbiles,& habentesmedium in gradibus ro exclufa,vſque dum fuegsetocys calorintro
Diſsis.Hanc conclufiongin doceor Flan . dactus.Probaroc fecundo:nam huiufinom
drenſis g.10.ar. 2. Sçocusin t.d.7 . q. vltix di concrarijsindenfibilibus extremis in gra
ma,Bañeſſus-1«degenerationeC1419o 3 in dibussemifsis præexilentibusin eodë Cub
fulur..ad 3.-Scoli & Caietanus 1.2.9.52.21 jecto ;verbigratia; fietepidasin aqua ex ca
g. ad boc dico primo, vbirefpondens ad lore & frigore remifo & fisviridein mix ,
quoddam argumenrum Scoti , poliquam to excolorealbo & nigro remiſsis:ergo vs
in primaſoluzione dixerat qualitates cona fiacealis.quafitasmedia in ſubie & o deboe
tranjas eriaanin gradibusremiſsis , non re . runt præcxiftereinendein ſubiecto qualia
perfriúmul in eodem lubiecto, formaliter teles extremæremifle.Conſequetia paret
facundum ſuas entkaces , fed tantum vir quia quando aliquid fic ex alio quod corru
tualicerio quoddan medio excis reſultan picar ad eiusgencrationem debuie hoca
te & eas virtualiteepræhabence. In lecun liud ad genicum prçexiſtere aliasex illo no,
da ſolucioneprimariaociigir dicens, por generarecor, quaracioneguindo album fic
ſehujufmodi qualitates compati limul for ex nigro:debu in lubrestoquod fic albumi,
malice in eodem fübie&to in gradibusre, præcedete formalis nigredo. & quando ho
ini(sis,co quod in hisfarmis duplex gri: ito generatur ex embrionedebee forma
corincompoſsibilitas, aliera ex contrație embrionis precedere formam hominis, 8c
tars, & hec conuenit formis fecundum fe: quädo aliquodmixtū lie immediate explu
ac proindevbicunque reperiuntur,fecun ribosdlemëçişin materiamixci diuifapræ
dum ſuas fpecificas nacuras , priusconue celeruor formæ clemencorů materialiter
veroarieurex gradibus , & hac conueniat ad liscioneconcurrencii:ergocümedias
goalirashac & refulget ex contrarijs extro-
formis ex illo reſpectu ad fubie &tum , ex inis remilis debenr cótraria in gradibus re
quo eis conuenic laricudo . Vnde fecun , miſsis præcedareincodelubiecto alioquin
dų in hanc 7490 ſe expellant ab codemo quomodo fientex illis , quæ nunquá ve ad
ta bietoin.gradibusintens,led nui có, remiſa præcxtiterunein tali fubie& o ? aut
Patiancar in gradibustemiſsis recinenc quomodo ule primequalicates formaliter
tamen inclinationem & apritudinem ad ſe adaduentum medie limud corrumpentur
expellendum , propter primam & eifentia & virtualiter in illa manebunt , quæ eſtere
lem incompofsibilitateni exellenciali oce milum. formalicer nunquã habuerant?Pro
eam contrarietate.Probatur igicuraffertio barur).à peiori ratione Cajetani ad hanc
primo:nam quádo calor espeilit frigidita formāreducta impoſsibilitasfimolcxille .
tein á ligno per mocyin, idem estmocus ca diineide Tubiecto, autneceſsitas fc cxclu
lefactionis à frigido vefsx ad calidum , vi dedi à fubiecto in huiufmodi qualiçatibus
fex :ergo qualitates ibi 313nces per ons initencibilibus, & mediü habentibus non ſe
tranit, funteiuſdem rarionis forinalis, cū qnicur ad iacuram ipfarum in quocunqua
calore & frigiditate, verbi gratia , calor ve Itacu & gradu ,fed folum fequitur ad illas
quatuor& vequinque,& frigidicas ve duo in ftatu & gradu perfecto ,quia licèr ſitcon
& veoria per quastraolic ligono cempore nacurilis & debitainontalncneft eis effen ,
quo duratcalefactio à priuo vfque ad Tex tialis aucio ſeparabilis:ergo quouſque qua
du caloris,li aurem ibi incroducto lieates perueniant ad ftacum & gradumper
primo gradu caloris , frigidirasligni trans fectâ non ſe excludeno :ac proinde fimul
Licec in aliain qualicate in motuscuram eller cópatiū ur,ſeclidum ſuasentitatesforma
alius.Co :nam in cafu qooligna
nfirmatuxr& incipic cale fieri in il les.Colequetia cft notas &antea
fic frigidum ,vere ,
lo prisoo tépore,poſtprimum igitās, quod autperfectio conaturalis non conuenir el
eft vltimum non elle inocus;quando eit ve ſentialiter & pro omniftatu , fed in certo
rum dicere nunc nó eft calefactio & imine Ataru poife & iorisvig.generare,non conue
diace poft hoceric calefaciio in hoc tépo . nichomoiin ftatu pueria fedin staru viri,
re immediato poít illud nunc, no eit totus & euidentianon conuenit fcientia Cubala
calorinerodactus videlicec vt fex;luppol teraatkin itatu impertido,qrāio del ſub
foden datuperfectos quando ca
to,quodcalefactio deberdurare, vfque du alcerpanslubalternâc
producatcaloré ve ſex,queproducespau ilingicur fit ac
isliceegenerare
latim & (uçelsiueperceptibilimora ,atque ausdebicas &xconacuralis homini,&c enide.
ſuceſsive:ergo eſt aliqua frigiditas ſecun- tia ac cóficio ac perfectiofcientiæ debita
dū aliquem gradum ex przexilétibus,Có. ac connaturalis ,ita actualis expullio cótra:
RE rij
 450 Libridecimi Queft.1.Art.III.
rus repereiin codé fubiecto , licee fit a & us eius anima creatam exiſtentiarnopus mira
fiue effuatus connaruralis contrariarum
qualitatnm , in quem rendicnaturalis ca.
rum inciinatio ,notamen ert eis effentialis
aut debituspro omniastu . Sedrācum pro
Alatu perfecto ,quando funcin gradibusia
coulis,eo quod vincere contrariunt ,illud
quea ſúbicão lemel poffeffore moucre,
eit actuscontrarijnon qualiſcunque, fed
inceni,præferciile vbi medivín intercon
traria reperitur; & lariiudo fecundum in
concionem.Confirmatur :nam fi altera ha-
rum qualitatū lica ſubiecto infeparabilis
ficut caloriquiabigne nequic feparari,ne
que a tali fubiccto expelli per contrariam
calitatem'sic proinde ratione con natura
lisatis impeditor frigiditas,'v.g.ab actuali
c.locus expulfione : ergo timiliter rationc
qual requiſic
imperfuaistebs,aurdeff:du
duspoflunthoiul nodi gra
ab iactu
itates
If expullibhe inipedisiac proinde fimul ei
Ne défa bie to toma :nireingradibus remiſis.
de lubica
Dico z.ingradibus iuteolis ncutiquam
ingra
dibus pflane predicte
Dot ordinaria qualicaras
is:eadem de potencia
parce'Cubie&ti fi-
Axtem- 1 1 reperiri ,Hec conclufio à nemine no
Jisduo gator & patet.Primo :nam in gradibus in-
contro cenfis habenr ſe licuc concraria immediatas
ria iv . co quod pro illo itatu nequeunt ad middlá
meniri reduciilieniin calor, & frigusalbedo & ni
ineodë gredo in gradibus incentis perfeuerant,nü
Subie qumes cistepiditas autmediis calor re
ſulcarcr: fed fubiectum rranfiens ab vno ad
alserum ;fempercalidum & frigidum , albü
duenigrum remaneret. Sod Conrraria ita.
diara nequeuntde potentia ordinaria cite
fimulin eodem fubie & o fecundunt cande
parcem :ergo.ProbarurLucunda :nain qua
do funecalor & frigidiras,v.g. in gradibus
inrentis vltra' contrarietatcm & mutuan
compoſibiliraremeffenrialen ottam ex na
turisteerficis ,que ell valuri radicalis pug
sa & incompoſibilitas ,non quidem ad libi
contrariandum ,fed ad icexcludendum ,ha
benc actualcin & proximam incompofsibi
liatein orcã ex gradions & fatu perfecto
ad quam connaturaliter fequitur actualis
expulfio, impedire actum connaturala
& 'debitum alicuius formię idillo ſlacu pro
quo ei debetur, nonelt pocantiæ ordina* quod tamen clt impoſsibile de legeDeior
biz,fed porenix# blulutæ quz'legibus na-
culofum & propriuen ett potentiæ abſolu
cæ Dei : fimiliter quod agens naturale debi
te aplicará paſo capacı ſuſcipcreeius effe
aa, billiusproductione impediarur(ficut
Babilonius ignis impedicus fuit à puerorā
cöbuſtionc )miraculü elt ab ordinaria Dei
potentia alicnī,fed calor adueniens ligno
frigido di àduena in gradu intenſo eſt for
ima debite vilica cuius effectus ſecundarios
eft expulfio frigiditatis,haberqueſe ad mo
daagentis debica aplicatiad hunc effean
actualis expulionis que non effe & iod red
formaliter debet cauroste :ergo impedire
całorēab huiuildiou offectu , miracolã eft
proprium abfoluræ , & ab ordinariapoten :
tia Dei alienam .
Dicoz.cócraria quæ carcarmedio,
radinu tri am renrito pollumedele
a ingeorpuldina
logria cadem parte ſubiecti fimul
reperiri. IIæc allerdio probatur 1.nam quá
do contraria im niedrasè opponuntur ; aut
confiftunt indiuiſsitili dicuc veritas & full
eas(diximusnamque
l'eni lib.z.veratem
non ſuſcipere magis forma:
& inimus) aut haé
bent laricudinem intenfionis & remiſsio
his : fi primum ,id quouis Itaru mutuo feex
cludunt:fi fecundum criam in gradibus re
miſsis fe expellunr:quod patet ,quia in hijs
necestras feexpellendi aut impoſsibilitas
coexiftendi fimul,atae non oritur x gradi
bus,led ex formis corum fpecificis : aut di
biliarex gradibus , fequitur neceffario ad
quencunque gradū stillum commitatur:
crgoin quouis gradu Galocntur corum na
tura fpecificæ necefsiratem haberent feex
pellendi ad codé fubiecto: ac proinde tol
lere ab eishanc nccefsitatem aut eamaluo
actu impedire crit miraculum porenrię ab
folute Dei.Probatur zinam propterca in
firmitas & fanitas , criam tifuſcipiãt magis
& minusnequeunteidem fubiecto conoe
virc, & licéramor & odium ciuſdein obie
Ai formaliter fufcipiant magis & minus,
criam in gradibus remiasis nequcuneliniul
in cadem voluntate reperiri :alias fimul pa
ter idem obicctü mari & odio haberi : por
ferque cadem volüras atfeétibus ſuis fimul
adidő obiccti accedere & ab illo recedere
dinari. & non eítalia ratio huius impoſsi
*

curz non alligarur.ergo . Ucclaraturam . bilitatis niliimmediata côtrarietas eu po

plius hæcratio,quando aliqua formaeft de tiustalis fpcciesimmediate contrariecatis,
bire vuita,nequitabſque miraculo impedi ergo.Confirmatur & declaratur hæc ratio
11 a quo effictu formali fecundario :quo pa nã de cade concluſio ne negareidé intelle
coll
& o ere & quan tica re corp oris Chrilli rus Gmol habere ſcicouam & errorem
Domini ſubfpeciebus pacismodo miracu aut à fcnfum ſcientificum & errorem e.
Iofo exiſtencis, localem extenGonem & ab tiam in gradu remifo , & non
alia de caufa,
mi@
 In vniuerfium Ariſtot.Metapha
nili quia fune contraria abfque medioad tenſos.Dixi quando qualirateshabenraa
quæ in quocunquegradu ſèquitucimpoľ dirudinein esterilionis, aut quando ratio
Hibiliers amulexiitedi:ergo.Deindefipof formalis obieqinultiplicacurmateriali
rent compaci in gradibusremilispoffer ex ter in pluribus obiectis partialibus:naal .
eis reſultare aliquodmedin :red hoceftine quando mbiulinoát quálitaces reſpectio .
poſsibile:igitur eadé cft in eisimpoſsibilia licètplures parteseiufdeobiecti firmalis
tas medij,o repugnantia limul ekillendi. delingánt:nó tarten habent latitudineexa
Dico 4 ,pollunt tamen huuliiodi contra rengua land folam inrentivá ; & cūc nolla
cia eide fécundü diuerfas parces cõuenire ; renus copáciunturin codem fubiecto con
li ladicodiné habeant extangon's Héccou trarie qualitaces ', hulutmoodi font fides
Glutio fola indigot explicatione, & déchi : Theologia ;charitas ,& aliovirtutes infulis,
paturlic ,quia corpus,v.g.humánum haber sa intellectos habcns fide Chatolicâ vnius
partes actu eščen las & diftin & asficu & pof arciculi nequic habere errore circa alios,
qiione.quarum vna eſt extra alıdın ut pe : & voluntas habeis didinant charitate er.
des,& capur,poteft fecundum ondm affi- ga Dcom neguit habereotüin proximi:
ci frigidicate, & fecundum aliani fimulac nequehabens cócricioné de vno peccaco
pro eodem tempore affici calore,eo quod mortali porelt de ali habere in peniten
Calor& frigiditas,etiam in gradibus inter clā,eo quod hui barddi vittütū obie stali:
non habencillam (ccundam incompo ." cée profobiltracto multiplicémeoredicii
s ilicaremorcam
OGib exgradiķus,aptneceſsi." řationcs formales conlllunțin indiuifibi
F

't

facem fe inicio excludendi,nit circa cane lls, ideo vireus tririgens illas in vna par
dem parte fubiettii vnde & eadeni de cau is fui obiecti áreinigit ilias totaliror : ac
faltem lcucom porent eſte fecundum vna proinde nequit ad utero circa eandé con
medieraceni album , & fecünitü alteram ni crariñ, o: g.quia ratio furtalis obiection
grumi:& quia inrellectus quatenus potens dium arcint i fidei elt vericatis prinz
iculosbil
reueldrivibilili
allendiri pluribus cóclufionibus dillinais is qux in omnibuseade ,
is r
fdem e qent iæ uetuerhijbsérioibuosnphi lofo Bendiuifs n ormalite
e f ni
: sz ina .
phie,omnfci
eiu uod mo,v.g a al m etur,ma buspartibus obicarcharitatis ratio forma
terin est principium motus as quirtis :materia lis eft exdediuina bonitas, idco in vnaqui
que parre obie& iad
ált pura potencia habet plurespartes poten queparteobiect i acung curioca, & fi ad
ciales,non actu fid potentia Güe virtualia miceereeus cótratias habrrus circa aliá par
terdibu tas,quasnücupare póſtumos po të cota ratio formalsexcludererur ,ac per
depralitates ,ideo poceit in illo coinpuci di cooliqnens vistosipfa rotalicer deperde .
mal & pro eodem cempore fcientia circa rerur, ficutper errore vnius arriculi tota fi
priinain conclafone , & error circa fecü des petic; & per odiï próximi ' charicas las
dim aue circa cerejam : co quod illi fciene befattarur ,ac tande periffe 9ū ad vnü pec
carum deperdirur vireuspenitencie,& c.in
si a Circ . primá* 11 oareceu hijs igitur habiubes & Gmiiibus qualitati
porenrialidit
ali fecundum quam actuacipa bus
tin& tam ab illa non habentibus excendiua lacicudine,
fum , error; circa fecundam velcerti'am có: cipca formalé racionem obiectiua femper
clucionem :& nohibent,fcenséia eta error & refpectu cuiuſcöas parris reperitur nga
circa idem obiectuin formale habens plus céſsicas fe mutuo excludedi arque impol
res partes,& plura obiecta parcialia in qui libilitas in eodem ſubiecto Giul exiftédi.
busfurmalis racionrulciplicatur mareriali 12 Dico vicinio de pocentia Deiabro .
ter, neceſsitarenmuego le'expellendiinil laed pollunseie limolin eodeti fubiecto
quando extenduné fe aita štuanda sanideni duo contraria fiuc habeant medium ,que
potencialitatem intelle & us,quod contin . illo carcanr:eciāli in gradibus incēlis Ants
gerincili pofito quãdo fcientificushabía aut in indivibili confiftanı: dümodo no
rus philoſofie ſe extendar ad 2.& j.cóclu : hipear admixta v oppofitionem alá prz .
tionem ,circa quaeraeërrorin intelle &tu ; ter contrari care in itaque in hac conclu -
Sicilin nocio, " mutuo fcexcludeni fione aiforimos, quod ex vi contrarietaris
diorca ex.gribasnon congenie qualira- filiusnon impediuncur quzcunque duo
ribus intenfibilibus , niíi in gradibus inced exerema,contrariéexiis , quominus etiam
fisica (milicer qaalitatibushab :ntibushi- intenfi pofsior Simolin codem fubiec
ričadinićin exien louis ad plures parees li- to" reperiri, & probatur primo: nam ex
uéactuales,quepotentiales non conuenit trecia contrariccatis , vefic func encicaces
xili refpectu ciufdem partis', quantumuis poſsuiue quæ in fieri& eſe dependent
Ple qualicaces ad gradusperuenerint 10- concurfu Dei , fed Deas introducens
Rr vnamy
 452 Libri decimi Queft.J.Arr.Ill.
vnam formam poſsitiuam in aliquod ſub-
je&um non cogitur circa forma contraria
incodem ſubiecto præexiſtentem fufpen
dere ſuum concurſum : ergo poceit fimul
viranque in eodem fubiecto conſerva .
re. Minor paret:nam alio concorſu con
feruat Deus frigiditatem in aqua,& alio cà
lorem quem ignis in aquam introducie :ac
quando calor incroducitur in aquam , 8!
conſeruator per diuinem concurſum non
neceſsicacurpurentia Deiſuſpendere con
curſum alium ,quo frigiditacem conferua
bar;ſed poreſtverumque concurſum recia
nere. Der aurem retinente fuum concur-
fum ,circa viráque qualitatem , vtraque per
manebit:ergo. Declaratur maior:nam liab
aliquo Lieus neceſsitaretur in cafu pofito
ad tufpenfionem concurfus conferuaciui
frigiditatis,maxirr.e efterâ naturali pugna
&ccontrarietate caloris, fecundum quam
potrulat & inclinar ad frigiditatisexpullio
nem tãquam adeffeétum formalem iplius
calorisfecundarium.Sed necelsiras orra ex
inclinatione Sexigencia naturalium cau's
fatum , & fimiliterilla quoruur excon-
nexion effoetusfecondarij formalis,
formanon cogitomnipotentiam Dei ab-.
folut.mà legibus ordinarij yfed rõrumine
celsirae ex fuppofrione ordinaria Ocipo-
renriani legibus ordinarijs alligacim :ergo
nulla neceſsicato porell ceneri porenria ab
ſoluca Deiad talon lui concurfus fifpen-
fioncm.Secundo :nam oppofirio couera.
rietatis ex fuis mcritis tantumci formalis
vrpore verſans inter formaspotsieivas;fed
fola oppoſitio formalisnonobftae cumpa
cibilicacı duorum contrariorum in codem
ſubietto :ergo. Min. paret dupliciter pri-
mo : quia fi obitaretfecunduni ſe,in omnia
bus obftaret; ac proinde neque albcdo &
ngredo pollentin gradibus incenfis de po
tentia Dei abſoluta,limulin cadena parte
corporis eiuſdem reperiri,quod tamemui.
lusadmicrec.l.quia propterea fides, cum
fcicntia& c clara vibone ciufdem obiecti ,
etiam de potentia Dei eſt incompacbilis,
vivoiderla Thomiltarum Schola relacur
cum fuo auctore 2.2.9.1. 11.4.& 1.2.4.67
art.3 .& 3.p.9.7.apr.z. quoniam proprerad
mixtam imperfectionem & obſcuritatem ,
includicfidcsin fuo conceptu carentiam
euidentiæ &c claritaris,& confequenter no
folum contrátic,fed eriam priuatiue oppo
nitor ſcientiz & claræ ciufdē obiedicoga
Dirioni:ad falbandanque huiuſmodi inco-
poſsibilitatem in ordine ad potenciā Dei
abfolutamrecurrunt Thomilta & peritio
rès Theologi;quicisconfentiunt ad oppo
ſicionem priuatiuam fidei cum clara cog
nitione;exiftimancesexſola oppofitione
contrarietatis per ſe fum pex ; talem incom
poſibilitatem hauc quamquam poffe orici:
ergo fola contrariccas liue formalis oppo.
ficio no obftat quominus idem ſubiectum
fimul duabus contrarijs fornuis poſsit elle
affecum :Tune camcn aliqua contraria qua
Viera contrarietatem habcnt annexami
trinſece ſaltem virtualiter oppofitionem
prívat iuam ,& hæc etiam in ordine ad.po.
tentiam Dei abfolutam ncqneune fimul
compari in codem ,co quod oppofitio pri.
varjua infert de ſc per bonam conſequen
tiam contradictoriam oppoſirionem ,nern
peaffirmationem & ncgationem eiuſdem
de codem : & quidquid inuoluir,aur inferc
contradiélioneni eft omnipotentiç divine
denegandum.imò nihilaliud denegádum
ettei ,niſi id quod contradi&titionem aus
infercaycinuoluit non propter potentiæ
diuina deffectum ,ſedpropter ipliusobie
& i repugnantiam . Ex quo colligo poſede
porenria abſoluca in eodemfubiecto calo .
rem cum frigiditate intenſa in eadem in
2 tellectu habicus ( cicctiæ & erroris de eade
concluſione , & in codem corporc figura
criangulareny com quadrangulari:nection
in eodem volunratcanerem & odium , li
lie mens com inimitia cialdem obiecti;,
+ & ulticã cun giudio de codem obiccto:
atquc in eodem lapide grauitatcm cum le
uscace detlibclinarionem ad defcciſum ,
cum inclinationcadaſceulum, fimui pofle
reperiri: quia in omnibus hijs & fimili
bus lola contrariecas invenitur quæ huic
Ginuultari in ordine ad potentiam abfolu
tam Deinon obſtar.Colligo eriam nő pol
fede potencia Dciabfoluta in codem afen
ſu inrcllc &us verrim & fallun ,neque in eo
deminrellecta refpe & u ciuſdem conclu
lionis aenfum fidei , linc opinionis cum
ſcientifico,nequcin eodem corpore ſani
tacerintegram cum ægritudine fimulrc
pcuri;quorum omnium) cadem ratio eft:
quia in hijs vltra contrarictatcm claudicur
intrinſeco oppofitio priuatiua,velforma
liter,vel virtualiter:nā falſitas dicit in ſuo
concepru carentiam cóformicatis feu ade
quacionis cum fit ipfadiformitas & in ade
quatio inselle& us adrem :opinio verodi
cit formidinem & carenciam cercirudinis ,
& ægritudo lice qualitas ſir, tamen anne
xam haber priuationem debitæ humorum
proportionis:vnde ficurgratia & peccatū
charitas,& malom culpæ nequeune fimul
compaci, etiam de potentia abfoluta & G
militer repugnantin ordinc ad omníporé
Liam
 In vniuerſam Ariſtat.Metaph. 1453
tiam Dei,Gcutactos inocentiæ cum peccà impoſsibilicas fimulexiflendi,fed necelši
O ,& virginitas pro materiali cum aêtu li tas mutuo ſe:expellendi, veluti actualisrer
bidinolazitacus enim inocentie cuiuslibet peétu cuius prima poteft dici radicalis:
peccati,& virginitas omnis actus venerei quiahæc ſecunda in qualitatibusintenfibi
dicieexclufionem propeer annexã intrin. libus & habentibusmedionlequitur exel
fece oppofitionem priuacuam , propter fencia qualitatisimediapte prima & eft ve
quameliam & molus , & qoies fecundum Jutiadusillius,vög.priuseftfecundum rá
eandem rationem repugnant: quia motus tionem quod albedo líttalis nature:deine
dicie viam & cendenciam ad cerminam CL1 dequodlcdiuerſa anigredine , ex quadi:
carencia (tapas & quiecis in çermino: ita in verlitate ſequitur , quod fitilli cötraria,
dé ide
calibus noftri corollarij neque.vncilla copi eftapta paia illam expellere occi fubi
traria de poçencia abſoaluça Dei uwul repe & o, piosftea ſeiqtuaiscur actualis elxepnudlilio fiue
riri & per hæc exesmpl a nobis notaca po . actual neceſs illam expel ,quan
terit metapliiuimficu facili negocio de alijs do alb ad ftac & gra peruenie
e d o u m d u m
furre. iudic . perfectum , quaread formam argumentidi
13 Sed aduerfushas affertionesargui, Itingomaiorem omnis incompaſşıbilica's
tur.i.contra primãnāincópoſsibilitas:que oritur ex fpecificis differencijsproxime &
licatum contrariarum eciado intenlibilium in mediate :nego orieur mediare velimme
oricur ex differencijscaro ſpecificis prop . diate concedo,velabſolute nego maioré:
rea enim hic à Philoſofo apellatur contra nam incompoſsibilitas cadicalis oritur cx
riecasmaximadifferentia; & à nobišita fuis fpecificis differencijs ſecunduin ſe ,actua .
diffinica quod lic,abeipla effentialisratio's lis vero autnon oricur ex illis fecīdüm ſe,
diferendi in qualitatibus ,que es illa orta; fed fecundum Itacoin jaucno oritur ex eis
ac proində deber fpecificam differentiam immediate ſed mediante radicali & viace
qualitacum ſemper & vbicunque comitas cusillius:actus, aucem licétnaturalis fit fub
si.Sedin gradibus remp.iſis faluančurforma iecto ,non debecilli femper conuenire .Ad
les rationes ac differentia fpecifice raliomi confirmationem cul inniceos Caietanus
qualitarī :ergo fecundü ilūItatū conuenit vbi fupta in prima ſolucione,io fententia
eisincompofsibilitas.ſtinul exiitendi ineo eorum inclinquir qui volunt contraria nü
dem fubiecto & neceſsitas mutuo ſe exclu quam nilijn medio quoddam virtualiter
dendi.Cefirnát qualitates intendibi effe,ſimol. Refpondetu negando niaioré:
les contrari nonurin
inue
a niün
tor mul in eo bamlicèt ex qualitatibusrin gradibus remif
dem ſubiecto ,nifi ad mediam aliquod red lisreſultedmedia qualitas tercia & diftină
daciæ :fe quando fune in medio non funt da formaliter ab exeremis qualitatibus,ta
formaliter fecundum fuas formales diffe. imenipfæ priusextrema qualitates fecon
rentas,ſed tãtu 173 yirgalicer : eft eni :d are. dum ſuas formalestacionesin gradibusres
dium tertia quædã qualitas , extremas qua. miſsis faluantur.
litates præhabensvirtualiter ( licur iepidu Pro cuius declaratione aduertendum
continec virtualiter calorem & frigiditas eſt triplicem effe in hac partemodum di
tem ) & ab illis formalitar diftincta: Vnde & cendi : primus innitens argumento fa
diitrucam ſubiecto tribuie denominato . éto afferentium , numquam qualicaces
nem ;neque enim denominat calid omjaué excremèoppoltas effe fimul ;nifli ad mea
fogidum :fed tepidumhocipfum patec ini dium reda& as in quo virapalıcer continent
coloribus medijs in quibus albedo & nigre tur,quem fequitur Soncinashicig .22,Gre
do non formaliter fed virtualizer dütaxac' goriusin 2.0.17.0.3.ar:zAdam Godam ibi
continentur :ergo. dem 9.4 . & Godofredus quodlib . 3.9.2018
Rcfpódetur ad arguineat quodimco. illumque inclinatCaiecin'ı,ſolucione 8
poſsibilitas eft duplex,vtiam dictum eſt:al licèt Bañegos vbifupragalirer Caiecinter
tera eit immediate orca ex differentijs fpe- prececur dicens in perſona paus , vträni
cüficis qualitatuon Celtipla contrarie que eius referensſolucionem , iuxca primá
tasad ellentisies rarionesqualitatum con- qualitates cócrariaseſſe Gmulin aliquo me
ſüquta & ideo eisfemper & vbicunqueco dio virtualiter non quia ibunon finofecü
uenit:vnde albedo & nigredo vbicunque dom ſmas formalesdifferentias,fed quia in
& etiam in gradibus reriiſis coptrariātur. form a ſubitantiali fübicäringradibus re .
Alcora eſt incompoſibilitas orca ex gradi milis veloci continentur & cohibenturne
bius, ideft ad qoalicaces,non fecundum ſe vna alteram expellar:fed re vera prima ſex
præciſe,fed facundum iacum perfectum- lucio Calecanieo tendiere qualitates con
& gradun intenſum confequra, & hæc.elt trariæ in qualitate quadam
RiA mediaex eisre Culcanc
W
4.54 Libri decimiQuaft.1. Artic.lll.
ſultante vireiraliter contineantur, & quod
alicer Gimul'effe non pofsint : vr ex contex-
"cu patet.Secundus modosoft aferentium
quod adhuc huiufmodi media qualitates
refoleantes,in quibus contraria diconcur
concincri & fimul.compaci, non funtform
malicer diſtinde ab extremis,yog.quod ru
bus color non diflinguicur effentialiter ab è contra remitirur per difpofitiones coni
albedine,neque tepidires a calore.Pro hac trarias,quæ quanto m . gis multiplicantur
ſentencia curarFlandrenlis hic.q.xonare.zo in materia ,canto magis remiteitur porena
Antonium Archiepiſcopum qui oppoç .
te ſcorenciznon aquieuit & Franciſcum
de Maironis qui hancabique forinidine ſo
gurcur quibus fauenc"Ariit. & commenta
cor hic cap. 4. & commenco zj , affecen-
tesmedias qualitates inter duas concrarias
exiplis contrarijs cfle cópoticas :quod pr »
bawat criplici racione 1011001 fu
rya beceit : priora in vnoquoque genere
Tune componentapofteriorum cumpor
teriora refoluantur in ipfa priora. Sed exº
ticini conrrariorum ſunt priora quam mo
dir. Rurfus color medios iorer album &
nigrum eſt compofitus, cùm de viroque
participat,neque ab vtroque ordinò &
maxime diffus, & eadem elt racio de alijs
medijs:denique quiefunt fimplicia in ali-
quo genere,luneprin côponentia alio .
rüeiuſden generis:fed extrema funt fim-
plitia:cieniin neque componuncur ex inic
dijs: quia non diitarene maxia diocerfone
que vnuin exaliero componirur , aqurdë
vnum contrariorum.non componitur cx
reliquo & c.Tertius modos dicendi media
via procedir,quem fequitur ibi Flandren-
Gs,nempe huiufinou modra aliquando el-
f : formulier distinta ab extremis , & ex
cis vircuterduintaxud cöponificar mix
tiniexelonencis ,non actu led porerucida
iniple dumtaxat concgatis & diltinet is di
citur conttare ;alia recogile inedia non dū
perfecta & confumata ,ac proinde ab vno
alcaliero extremorum non diltincta for-
malicor,exemplum primiponicin colori-
bus medijs:exemplum fecundiintopidita
te; qurolt formaliter calor remifus cü fri-
giditate virtuali,cuius rationem redit di-
czns non elleiri aqua cepida frigidicatein
aktu , liceccellare actione calefactiua ad
priftina redocacurfrigidiracem ,hxc enim
reductio non fit proprer frigidicarem ibi
actu cxiftécem :fed proprer naturalem ip-
fiusaque dirigiditatem habilitaremque
quidem habilitesnunquam poteft abipſa
agua ſepaçarı,ceflocnim Doctore Sancto
1.2.4.48.480.4.quoddam eft bonum quod
diminuitor permalim ,fednon tocalicer
tollitur, & hoc bonuinelthabilitasfubię
& i ad acum ,cuius diminutio non fit per
ſubftractionem , ficut eft diminutio in qua
fitacibus, fed per remiſsionem ficut fic de
minutio in qualitaribus. Remiſsio aucein
huius habilitatis accipiture contrario inte
Goni ipfius : intenditur enim per diſpoä
tiones præparantosmateriaya adaćtum , &
ciaad actum.Si igicur contrariæ difpofitio
nes in infinitū mulriplicari nequeant ,nec
habilicas iſtain infinitū remitti aut minui
pocelt:fcucin qualıcatibus aćtiuis & paſsi
uis elementorum ,frigiditas;v.g. & humi
ditas quibus minuiturhabilicus inarerie ad
!
formam ignis non poffunt multiplicari in
infinitum & c.Ex quo tellimonio reale per
fuadec fibi Flandrenſis manere in aqua to
pida habilicaico , telead naturalem redu
Cartfrigidirarem :led quod in illa nullama
neacfrigidiras , non video qualiter fibiyane
nobis poſsit perſuadcre. Vnderciedo pri
mo & fecundo modo proprer rarionesia
adduciasatcrtius quoad principale dictum
admicirur,fed quoad fecandum & minus
principale reicitur:nam quando aquainci
pic caleficri per tres graduscaloris, v.g.no
dum fuerunt excluî odio grados frigidica
ris quos anre habebat:ergo aliquam adhuc
secince frigiditarem :cum etiã quia hacra
tione faratur Flandrenſis effe in aqua cepi
da formalem calorei , nc quando çalefit,
duobustiotibus fpecie dillunctis altero ad
lepidırarcin) , & alrcro ad calorem rermina
rumouearur :fed cadě ratione cenetur fan
ceri elle'ib
quando pollcaccha ncefrigid
i formalem calefaction nami
itacem :nam
à
mo grado caloris roucrrieurad frigiditate
ſummas ,cerat prius fic ecpida in medio
motus , & poftea fiefrigida :ergo ctiam ef
fencibidvoniorusalierad tepidicacem &
alter ad frigidicacē turminatus, itque qua.
lieacemi mixtionis,qui ramco non ſuntad .
mircendi:igitur dicendum eft cum Capr,
ini.d.17.9.2.ad argumcnra 2.Ferrar.4.c.
tra geor.c.81.9 alio modo Socq 2 -philic.q,
Tad 4.Bañclio primo de generarione cap.
10.9.4.fauelloin hocro.9.13.cócraria co
pati tormalitetin gradibus remifsis in ea
dem parte ſubiecti,ac perconfequenstepi
ditatem ,ficut & lapitate & alias huiuſmo .
di qualicaces , non amplices led compoli
tas effe ex pluribus formalirer , fcrliceçex
qualitacibus excremis veluci ad incdiun
quoddam àremperatis, velpocius effc ip
lascxerem asqualitates, ve a temperatas &
ad gradun semilum reda tas aliasvero da
 In vniuerfam Ariftot.Metaph.. 455
a t'i mediasqualitates fimplices erexeren is contrarij.quando corpus A : movetur à
-Virtualiter compofitadHon eft negandum Toimhio calore ad illum ,quo maior nulla
ad quas proptijimnocas cerminkuir, seeriin frigidicarem compátitur', mediat tem
quando fubisultiboom
; nighi
,alio notifit Pits,fed iä illo temporemedio corpusA.
non eftfubfummacaliditate', aliss adhuc
wiride,autrubeumij&ialio ficüigfoncus enec in terminox qüo:eigoali fubcalidica
alia qualitaselt color viridis aerubeus, & teremila:ac prend l'admifcentealiquant
alia efenigredo & de voriofquePhilofofus Frigidfcätem :quirentifsio non fitnitiper
"ÉU A Comentatore eft proportlbmabiliter ad nixtioneüii contrarij : ergo ante quam
interpretandus,ex quibuspatetadformati pervenitadillain cetiam calidicacem qua
conArmrtio AIS inaitt,no compatiturfrigiditatem ,adnica
4 Secundo arguitur:näin,dox'qualia tit fiigiditären renifsiorem temifilsina:
fatescencraritelicec habeantmedium : at qaüd eft impoisibile . Tertio feqöicar da
que intelbilesac remulsibikslist,fequeñé ti frigiditatem 'remisiorem remiffsima:
errefaiulin eadem parte fubieâi fecun- confequensest impoſsibile:ergo:fequela
dum fuas formulasrationes:ergo felt lumi parer nā frigiditafPetiliſsima(qua'dabilis
admodium redactke ac proinderoftprima eft"Gotfi finevnioriis rerüifsionis , fiue de
concludo:Ahrecsdensprobaomoltis son potentia abfoluca Dei ) admiſceraliquem
cinas vbifuprajiempèq . : 1 Primoquide; calorém , verbigratia; veleptem ; aur igi
qoix Ariftod.libisius-textem facithanc tur porsit admifcete maioretticalorem,
conditionalens lieft impoſsibile vt duo verbi gratia veöéto auc non: fi fecundum
Conradiatoria liti fimulin eodem (ubic . habeinus intentunili prinun : ergo illa
& o ,eciain erit impoſsibile ve duo contra- frigidita's eric témilför quam remitiſsima,
ira fincfimul:in eodem : fed antecedensco- eo quod etfoʻmitior eit frigiditas, quan
ditionaliseft verum : ergo & confequens: tomagis adorifcecde fuocontrario . Quar
conſequeniria pacecinamex naturareiynữ torbprobatur
ve ; bant dus quälicates mediz
igratiarubedo & viridicas nequeunt
contrarium infert:negationem alterius :vt
fi aliquod corpus cft album , cooſequencer conipari fimul in gradibus intenlis ,alias
nonéſt nigrum : ac prồinde cui hequeunt Lubiectum idenGanůl'effet,
n virid 5& non
duo contradi& oria conucnire nequeunt vinde.Sedmagis contrariantur-coloresex
étiam conuenirc duo cãtraria quæ fecom tremietiam remiſsi , quanti coloresmedij
afferuni'contradi &tionem ,neque poceſtądi intenſiiergo Gildiincompatibiles suntá
ci philoſofum loğur de conerarijs comple fortiori & illi. Primo , nam
xis ſiue logice,nempè de duabus propoli-
tionibus contrarijs:nam hæc expofitio re- fequiturpofle idem ſubiectum fimulcon
crarijs moribus moueri: conſequens eft
pugnat contextujitum quia Comentaror faliu : ergo & • antecedens , ſequela pa
illum explicar de contrarijs phifce id eſt ter:nam motus contrariantur ex'terminis,
de formiscontrarijs: tum quiain conters & propier illorum contrarierarem : ergo
él aſsignacur pro ratione huius incompof fi von obitante contrarierate qualitatum ,
fibilitacis,quod vnum cótrarius eft priua verbigracia, caloris & frigiditacispoffüne
tio alterius,quod deformisipfis eft intelli effe limul in eodem ſubiecto :dum altera
gendum :tum denique:quia contextus riti expellitur; & altera introducitur motus
tor verbo conveniendi, & effendi in da contrarij ad qualitates huiuſmodi tergia
dem ,quodeft proprium formarum : & non Dati maxinie in gradibus remiſsis pote
verbo prædicandide eodem , qood eſt pro fone effe fimul ,& fic idem corpus pore
prium propofitionum.Secundo probacur rit limul frige fieri- & icalefieri. Minorau
idem antecedens, qnia fi calor & frigusſe tein probatur: quia brige fieri ett recede
compaciunturin aliquibus gradibus,id eft, re calore & Calefieri elt äccedere ad ca.
remifsis & in aliquibus non ideft , in lorem acceſſos aviem & réceflus reſpe
tenlis fequiturdarialiquem calorem mi x étu eiufdem ſuntprorſus incompatibiles:
tum frigoris, quo calore nullus inten . & qnia Philoſophus5,phificorüm , texte
for poffed cumpati frigiditacem : conſes $ 3 parificaèmorou m contrarietatem ,con
quens eft falfum :ergo.Conſequécia parets tracietati motus & quietrs: Sed mucus eſt
& probatur minor : mam fuppofito quod incompagbilis cum quiete tefpeétu ciof.
fummus calor nullam compatitur fecum dem :ergo & moruscontrarijerunt incom
frigiditatem , & quod remifio informisha. Patibiles.Confirmatur fecundo , ex tellia
bentibus contrarium fit pecad mixcionein monijs Doctoris Angelici & Cômsirenras
LANTS,
1956 Libri decimi Quat.1 .Articiji.
toris, quidocent,contraria habentia me . num : tamen
diumillo medio limui rcperiri non ac multas 648
cu , fed virtute folum , eo quod meduzca
Bola in pocencia continet extrernas qua:
tiçares,Diuus cnim diftinct
14.qurltyart.4 . ait Thomasina
,quod in minus alba
nihileft nigredinisformalicer licer ibide
minus albedinis: Commencaror eriamapri
mo phiſicorum commento $6 . Guarto hu:
JUScommento 27. & in hocco.copmeo .
ro7.jd ipfum exprelsis verbis videturata
rotari. Vndein commen ?o 23 ,buius lie
bri lic concludic : in campofita inuenitur ex
wltero contrariorummagis. G % altero mai
CX
PIUS , vion ſimpliciter , fed aliquo modo,idest
in potentia cerc. Ad hoc argumentum rela
pondçcurcuma Caprcolo vbi fupra præ .
notando duo:primanı eft , quod contra .
ria ad inuicem aciua,& pafsiua poſlund
imod ette formaliter in gradibus remic ,
lis. Alterum camen illorum femper alces
ripre denominari debere:primapars pa*
tec ex Dino Thomaquipe quæft.70. aria
4a 4. fic ait : forme elementation manent
in mixto , ap! a til fest virtute mahont enim
quilitates propriæ elementorum , fed renaissan
in quibus est virtus elementalium formar unnodig
& huic ceitimonio confopac aliud ciuf-
dem Sandi Döftoris quod hibetur in
diſtinct.44.99.eftione r artic.i.quxftiua .
I..
culli ad 4. vbi ait in hæc verba & Siche
ghalitos fimplex . 104.i forma fubftantialis
elementi,fed accidensproprimneits difus
paſitio per quam multipliciter efficitur pro meu
pria taliforme sita illa farmammixtionis ,que
est qualitas refultanus ex qualitatibusfimplir
cibus ad medium venientibus , non eft formas
off accidents
frebstantialis corporis mixto , sedcontra
proprium : & idem habet 4. gone
ces cap.81.in quibus teftimonijs,hagrob
cure fucetur DivusThomas elementorum
qualitatesformalicer in mixeo y ſecunduin
gradus remiffos conferuari. Secunda para
oftendirur ex codem Sanéto Doctore in
loco citato intor argaendum , ex fecun .
ction 16 : quehi he 19.& dillinn
quod dum contrariärta funt ad finuicem
adica ncceffeeft alterum alteri prædami.
mari , co quòd ſemper voum agit, fiueni-
titur aduerſus alicrun ; & licer cum fri .
gidicas expellicor á ligno & fcalor intro-
duciturcontinuo a non gradu , vſque ad
fummûgradum caloris in aliquo cempo .
ris momento calor & frigiditas ſinc ingra
dibus æqualibus , nempe ambo , vt quam
tuor , hoc eft in medio fuarum laticudi.
in illisgrðidibus non dagur
28cntia , neque illa 6
via & potoncialis; quia
inomixto y ſecundum eſſe quietum
opportet vnus ex contrarijs prædomia
nari, dato caioen , qund ibi eſec ftatus,
& quod adigt od fubieâum habereš me.
con sfaduma lacieu
dium lacijadi
dinis caloris ,vtmes
frig
inis idicatis , tale fobie
Quin , neque eit calidum, neque frigir
dom : fed intedio modo fe habens, Gue cc
pidum ,ficus neque fubie&tum habensin
æqual, 85.da albedinem & nigtedinem
cffet albunt. & nigrum , fed diceretur me
dio modo fc habens , vel dicererur album
in poten'sja , Gue nigrum in fieri & in via ,
Secunduseſt quod qualitates contrariæin
aliquib os gradibus formaliter compatiun
tur.Secus vero in alijs,cuius ratio eft:quia
jocornpoſsibilicas coexiſterdi in eodeni
ſubiecto oritur ex diftantia , que forma
rum.lucgraduum vedietu in olt , vnde il
li gradus , qui ſumma diſtant compati,
non poſſunt , illi autem qui citra ſunı-
mum diftant poffure compati proporcio .
nabiliter , fecundum quod magis autmi .
nus Cummis gradibus apropiqmant , &
quia fummusgradus caloris, vcrbigratia,
maximedilatalanudinc frigiditacis ideò
vhi e fummus gradus caloris , ibi nihil
et de latitudine frigiditatis , fed ett non
grades frigoris , & è contra , vbi olt fum
inys gradus frigoris ott von gradus calo ,
ris , & proporcionabiliter, quanto calor
promixior fummo gradui , magis dif
tarälummo gradu frigidiranis , & minus
ditata non gradu frigidicacis , & â gradi.
bus proximisnon gradui ac proindecom
patietur rales gradus , fecundum dictam
prorordonem , vcrbigratia, fummosgra.
dos frigiditatis ,quetvrotto nullum gra
dum caloris le cum cumpariur , ſed eſt di
mul cum non graslu caloris , & frigidicas ,
vc feptem compatitur cum primogradu
caloris & frigiditas , vtfex cum calore ,ve
dua , & fic quanto mimor fucrit frigiditas,
maiorem fecum calorem compatietur.
His Cupolinsad fornum argumenti , ne
go anreccdeos , ad primam probationem ,
quod Arifloteles loquicur ibi de contra
tijs in effe compleco : atque in illis gradi
bus in quibus maximè diftant, & habene
tamen inconpoſsibilitacem coexiliendi
in codem fubiecto orcan ex gradibus , la
curenim duo condi& oria :ua & duo con
traria fic accepta per nacuram nequcunt
cidemLabiodło conucnire. Adfecundam
ref .
 *
Tuvniuerſam Ariftot.Metaph. 457
refpondetur prænotando ex Divo Tho fiſsimam quæ definat per vltimun ſuief
ma 104 diftin & ione 17. quæftionc 1.ar- ſe:fed peruenitur ad non gradum frigidi
ticas.quxſtiuncula 3. quod triplex eft mo carissat citra non gradum nulla es lignan
dus formarum , quædam enim funt, quæ bilis adeò minor, qua non pofsit eiia alia
non fufcipiunt magis nec minus , ficut minor,cup calore comparibili::di tanien
funt figuræ , formæ numerorum & for fuerie ve vnum , comparieturgrario fupe
mxfubftantiales, aliæ vero ſunt quæ ſuf- timum caloris ,tamen quia eſt
cipiunt magis & minus per aproxima- diuifsibilis
lum.poteric& decocos latitudinemjncra il
tionem maiorem & minorem ad fuam maior & minor
caofam , & non fecundum elongationem , Eas compatiens ſe cum magis ade minus
aut admixtionem ſui contrarij,qua rario . deoctauo gradu caloris , qui eſt etiam di.
nca igentur,charitas graria , & lux ,abf- uiſsibilis. Ad quartü negatur confequena
que admixtione concrarij , co quod non cia: nam calores medijiteni habene el
Tunc mifcibiles ſuis oppofitis ,aliæ deni- . fe completum & tribuunc denominario .
que func , quæ recipiunt magis & minus , nesſias ſubiccto ,calores vero extremire
fecundum elongarionem à contrario , & miſ haberentelle incomplecum :ac proin
proximationem ,fimul ad cauſam , quia denon tribuerene contrarias denomina
mifcibiles funt tales formæ ſuis contra- tiones ſubiedo. Vode licèt magis ifti
sijs,non quodin hac elongacione au e mix quam illi opponantur quoad ſpecificami
tione confiftat earum intendo , velremif . contrarietatem :non tamen quantum ad
fo : hanc enim docuimus in maiori yel incompofsibilicarem fimul exiſtendi ex
minori radicatione confiltere ', ſed quia gradibus prouenicncem.Ad priiram con
dum buiuſmodi qualitates magis aut mi. firmationem nego ſequelam : quia mo
nus radicantur , magis autminus admif- çus licèt habeat latitudinem extenfiuam ,
cent de qualitatibus contrarijs.De quali non tamen incendiuam : fed modo india
tatibus igirur tertii generis debet argu- uiGbili aawat ſubiectum , & per confe.
mencom procedere,alioquin tamen fal- quens denominatſubiectuin talemobile,
fum fupponerer fi velletarguens in illo, quale quidem aprum elt denominari:per
oinnem qualitatem (ufcipientem magis quemcunque enim morum localem die
aucminus,intendi autremitti cum maio . cicur ſubiectum moueri localirer, & per
Ti-auc minori admixcione contrariæ quam, quemcunque aſceníummodicitur tuum
aſcende
ditatis. Quo fuppofito admittimus dabi- re, & licèt . ter
len elle calorem ,quo maior nullam com minis proueniat , quia non prouenie ab
patiatur frigiditatem, fcilicec calorem vt eis formaliter extrioſece , non opporico
fepcem :tamen quia motusiocipit per vl- quod eandem habeant incompoſsibilita
ximum non effe ,quando eft verum dice tatem eodem modo termini ipfi , atque
sein remifsione caloris vt odo : nunc motus , cumcaufa formalis obie tiua pof
non eft calor veotto :ita eric aliqua frigi- fit tribuere fpecificato , quod non habec
dicas non fignata , ſed ante quancumque in feformaliter. Poteft eciam dici , quod
Gignacan, fuit alia & alia minor : gradus ficut qualitates , verbi gratia , caloris &
namque iſti â nobis fignati in latitudine frigoris in effe incompleto compaciun
qualicarum contrariarum etiam in fe di- tor:ita eciami motus ad illas in effe incom
vifibiles funt & kabene latitudinem , quæ plero poffunt compati,verbi gratia ,mo
permotum incipit intendi à non gradu, tus calefactionis , vfque ad calorem ve
vſque ad fummum & incipit remitti à quacuor & moros frige fa &tionis,vfque ad
fummo gradu;vfquead non gradum : i- 華
frigiditatem ve quatuor, ideft, vſquead
cueigitur oon daturminima frigiditasin gradus compatibiles eidem ſubiecto pof
diuifibilis per primom fui effe incipiens; funt conuenire li duobus contrarijs agen
ica necdatur maxinus calor indiniſsubis tibus:aplicetur: fi tamen motus eflentad
liter delinens per vltimum fui eile :fed gradus equales : neuter illorum fubicc
vlcimum eo fummi caloris eft vltimum tum denominaret Gmpliciter, fed fecun
Don efle frigidisatis in caſu pofito , poft dum quid & incomplete vterque deno
qaod in ftans,ficuc eftmotus:1ca iam non minarec illum :fitamen alter motus , ver
eit lummus calor, fed minor ſumma & eft bi gratia, calefactioninduceret quinquç
permixtum com aliqua frigiditace . Ad gradus caloris, & frigefactio tres frigidira
tertia negacur ſequela : quia per morum cis,quia illeprædominarecur, denomina
non peruenicur ad frigidicatem remif. retur fubie &tum ab illo fimplıcırcr calor
ficris
 458 Libri decimi Quaft.1.Arric.lll.
fieri: & ab hoc diceretur, fecundum quid dem eflentcompofsiti ex duobus entibus
frige fieri. Ad fecundam refpondetur,
quod Diuus Thomaspihil nigredinis di-
xit effe in minus albo : quia nigredo ibi
exiſtenshaher eſſe incompletum & in ſuf' ſua ſpecic : quod tamen ablurdum vide.
ficicns denominare ſubiectum & ideoin
confpeétu albedinis prædominantis , ne-
quit dici nigredo , Ad Commentatorem
Vero dicitur , quod pocius eft pro nobis:
nam lolum vulc omne mediüm effe com
policum ex contrarijs non ex æquo ; ſed
in æqualiter . Ex alcero quidem magis ve
prædominante , & ex altero minus
non prædominante :ex quo demonſtrat
contra Gallenum impoſsibilem eſſe com
plexionem mediam in extremis contra-
3'1 {s : quia alias pofſec dari compofitum ex
iptis extremis abfque eo quod accideret
eis tranfmucacio & diminutio , quod cft
impoſsibile.Sed aduerto ex hoc teftimo .
ni ou colligi omnia media cffe com »
polica formaliter ex contrarijs : licèt om -
mia compofita ex contrarijsado & for-
malicerane media ve videcur colligere &
feac re Capreolus vbi fepra in folurione
ad octauum Adæ:fed folum licèt collige ciem ſpecialiſsiniam , & altera ſubalter
se omnia media componiex contrariis,
& è conera omnia conpolira ex contra-
rijs effe media & inomni medio inucnim
rilmcomplete contraria extrema & ma
gis de vro qonde allero : diuerfimodeta
emen vt fupra infinuaui:alia enim ſuntmo
dia a tu compofita ex excremis nondum
perfecte per aixtis , & ideo comentator
ſubdidit aliquo modo reperiri contraria
in medio , Videnoraret illa in aliquo mc .
dio virtute dumtaxat, & in potencia re-
periri,ident expreffe dixerat quarro ha .
ius contendo 47.inquiens: dwo contraria
babentia medium ſunt in ipfo medio in poten-
tia , & primo philicorum commento 56.
arc quod colores extremiſunt in colore
medio non tamen actu puro , neque in
porencia pura : fedmedio miodo incerpo.
tcntiam , & actum remmilla autem nigre-
do actu ett nigredo. Rurfus aer alt gran
uis & leuis terte philofopho lib.4 . de co
lo & mundo , & tamcn ncquit effe fimul
grauis & leuis,per duas qualitates diftin .
ttas formalitery neque per mediam com .
pofitam adu ex vtraque , co quod tello
philoco, ho z.degeneracione textu non
elémentis ,rancum ſunt primæ & Gimpli.
ces qualicates :crgo eft leuis & grauis per
qualitacem (implicem præhabencem vir-
tualiter veranque.Denique :quia aliasco
loresmedij aon effenrentia per fe: liqui-
in actu :acproindehæceffer falla propo
ficio rubedo eft perfe deßentialiter color; &
hæc viride eſt color , non efier generis de
tur efle, qua propter hac in parte fubicri
bendum eft Soncinati vbi fupra qui que .
flioneir.exacte probat darimediacom .
pofita virtualirer cantum ex contrarijs ex
iremis:quacenus vero velle viderur,hoc
verificari de omni mcdio in quæftionc
12. & nunquam contraria actu Gimulimue.
niri,recedendum eft ab illius ſententia &
ad hærendum modo tertio dicendi fupra
relato ,quisoter verunque moduni extrem
mum , medium tencr.Quod fiinquirasan
cilor debeacdiuidi per duas differencias
fpecificas dumtaxat,ſcilicetalbi& nigri,
vel per tres fcilicet albi & nigri ; atque co
loris medij?Refpondet Soncinasin qux
itionc 20.omne genus folum diuidi dua
bus oppofitis differentijs quarum , vel ve
traque conflicuic fpeciem ſnbalternam ,
ſicutcum diuiditur viucosinſenGibile ,&
in infenfibile , vel altera conflituit fpe
nant vtcom diuiditur animalin raciona
jc & irracionale, & idco cum diuiditur co
lor,debet divihob
ſecüdo :quia di eroexhijs modis : non
ac proinde diuiditur primo modo in al .
buni & nigrum comprehendendo fub al
bo , rarioncni albi abftrahentem ab albo
formaliter tali , & ab albo virtualicor cali
roperto in colore medio liabenec prædo.
minazione albedinis , & fimiliter com
prehendo fub nigro formale & porencia
le migium . Vnde rubcdincm & albedi
nem proximidronin genere coloris , fed
inſpecte fubalrerna albi ait conuenirc , &
ideo refpectu illius generis proximicon
trariantur : rcfpectu verogeneris coloris
velic folum contratancur albedo actua
lis & nigredo impermixta , quia ſunc ma
ximèdillavees ſpecies in illo genere.Flan
drantis vero vbi fupra ſcilicet , quæftio.
artic.r.dicit media eſſe eiuſdem generis,
cum exrremis & c poftea ar.2.§.confideranto
dumeft 1o.ait dupliciter poffe intelligi có
pofitum colorem nediam , verbi gratia,
primo modo quod fit compofitus ex vno
excremo ,ideft, ex nigro vel ex albo cancū
vt cx& gencre
tia, & ex ſua
tunc medios particularidifferen
colores non effe proxi
mefub gencre coloris.ſcd fub genere co.
lorisalbi autnigriin qasdido confencit
cü Soocinatis fententia ,ex quo illud non
reicit,
 Ta runiuerſam Arifof.Metaph. 459
teicit.Secundo modo quodfit compofitus co uam ,quia nulla illaruin confilitin fola priada
for os dias ex vtroqu : excrémongaudenspro tione : licerverum fic quod vna nempe illa
pria,& peculiari differencia ,& iuxrahâcmos quæ minus perfeâa eft,fundet priuatiogeni
dū videcur fab obſcure infinuare quod color alterius, & illani importerin obliquo,acpro
medius fit ciuſdem generis proximi, ca extre- itdc elle oppofitionem conrrariam eo quod
mis, &non eft inconuenie ns aliquodgepusdi inconpolib ilitas earum fimul eidem conue.
uidi inmediare per plures qui per; duas diffe- ojaadi ex aliqua oppoficioneoriri debecque
sentias,quando inter duas differétiasimaxina oludocent
nequicefſcalia niſi contrarietas . Hæc damo
diſtances daqur diedium de vtraque virtuali . contrarietas;aut
eftma eit aperfectavidelic
ximadiftanci foca arum e quando
P !

s cer participans.
15 Tercio arguitur principaliter :duæ foc sisinterquas eft corinua cranſmutatio , & hæc
„.mæ ſubſtantialesnô poffunt eidē marcciæ pri- in folis qualitatibus locum haber gauteft im
mæ fimul cóucnirc, & nó alia sacionepiù quia perfecta, & analogicetalis prout maximadia
ex ſais rationibus fpecificiscöcrariantur: quo uerlitasfiue diſtancia formaram eiufdem gene
pacto duæ differentiæ držiſsioz eiuſdé fubitan Fix & mutuo le espellentium , ideft aquarum
cialis generis nequeunteidé capucnire, quia Vna non venituradaliam per formalem , &
differentiæ oppoquncur coatcarie,& voa alte ?
conţingsm motum , & bæcipayn habec iods
rius priuacionem dicie,fedcciã ex duobus con ferentjjsfubftantiæ ,& quanțitatis: ſubltancie
prarijs intendibilibus,veg albedo, & nigredo, quidem quia fubftandiæ proprie nihilelicon .
vnú alteriexfua rationc Ipeciticacõrraciadurs crarium cum enimmateria prima abyua for
& ambo.differeotijs diuifiuis inmediato colo- ma ad elfecam tranfmutatur , non fic ibicon
Iis acconcrarijs confticuúncur:ergo nequq in- tipuusmotus iører formas ſubſtantialesperali
gradibusremilis poffuntelle fial.Confirma Ecuius medij adquiſicionem , fed io mediacefor
cur :ininusoppongotor vidi,& fæminæ condi- mæ terra porectſuccedereforma ignis, quan
ciones ſubſtanciales, & indiuiduales , quam dié tiracis vero: nam aſignato quocungs mumero
ferencia albi, & nigri, licuc & diftinaio :iltara pocelt darimaior, & daca quaçuaq;dilantja
eſt maior,quam iftorū ;etenim vir , & fee.muga locali poteft darimaior & daro quocunq; cæ
non ſpecie,fedfolo Aumero diflinguntuk telte lo pote credrialiquod fuperius : ac proinde
Philofophoia hoc lib.capitalbū aucem , & no eft.dabilismaximadilantia,& c.Qua pro
nigrũſpecie differütquetamen
guam numerica , &
eâ maiordiſtinctio , firmationem
fequitur Soneinas in hanc foncentjain.Adcó
aliter refpóderatsprimo negādo maio
eidem ſubiecto diverſus fexus nempe,viris& rem :nam fi virilis fexus & færineus cóparen
fæming.conuenire :crgo neq;aduales differen tor ad propeium genus, ſcilicet ad ſexūstiet
tiæ albedinis , & nigredinisetiam ingradibus Lumedifereaciz ſpecifice,& offentiales,&dif
remilis porcrunccidem ſubie & o fimulconue ferüt fpecie,ú autemcopacentur ad fubieétū ,,
mire. Ad hoc argumentum reſpódetur negan , fic folüficiuntnurpericam diftin &tionem.Rel
do primam partem minoris nõenim ratio ade pondecar ſecüdo negando minorem : nam in
quara incöpoſibilitatis duarü formarü fubftau hermafrodico vterque ſexus reperitur, & ali
cialiūolt fola formalis contrarietas, ſed eſt tam quando, ita exæquo , vt neuter præualeac, ac
Iis contrarietas videlicet contrarietas caliam projade incapaxeft matrimonium concrahe .
formarum quarū quælibet in indiuiſibili con- je adeo vt ieramenco ſeaſtriogae , fø-dein
Giftit, & indiuifibiliter datcfle luoſuſceptibili ceps no alcero ſcxu fore vfurum præter quam
acque eriodiuifibiliterin ett, & talesſunt fore ſemel elleéto , de quo vidcndum eft Ver 112
mæ ſubſtantiales, licnim plares ioformarent queiusciuile quidem in lege quæritar. Joiffa
eandem materiam quælibec efletæque actua- de ſtatuhominum ,& leges plures,iffi de pa
licerdans efle acque fimpliciter conſtituens, &tis : Canonicum vero do capit.presbiteros;
& denominans (ubicatūconftiturum , ncque 16. quæftur & capito diverſis, declericiscon
vna ciferinteofior , & alcera remifior ficut in iugatis ,
accidentalibus formis contingit . Quoad fem 10, Quarto arguitur contra vltimam con
condam partem minoris de ſpecificis differen clufioncaunam qualitates contrariæ fpiritua
tijs fubftantialibus idem eft dicendum . Pro les animænequeunt elle final in animasera
cuius majoris intelligentia vidédus cít a per gofalfa el lema conclugo ,li vniucrfalis fica
tempus licuerit Soncidas ,quæft.24.vbi expro Antecedens probatur : nam habicus ſcientifi .
feſto explicat oppoſitionem , quæinter diffe . cus , & erronçusde eadem conclufione inimi
rencias perle alicuius generis verſatur ,conclu titia, & charias deeodem obie&o nequeund
dicque non effe contradictoriam ; cum nulla idem animæ fimul conuenire , aliâs limul
illarum fic non ens,neque eſerelatiuam ,quia accederet, & recedereiabcode obiecto,anima
na adaliam non refercuryeque effe priuasi fuis affe & ibuis:quod non minus repugnat ;quá
SE per
 460 Libri decimi Quaft.I. Artic. III.
permotun localeni idé corposadeundéloch rionibus ad motus córrarios côtingic: nā licet
fimul accedere ,& recedere abillo .Deng;na motos afcélus, & defcélus localis refpectu eo
teite Philofis huiustex.27.impolībile eft eu rūdéterizandaard nequcanteidēcorpora fimul,
déoppinati duas contradictorias effe veras li- & pro code tépore cóuenire , quiaalcenfus di
mul eoquò impo
d ſibi efteundem erehab fi citi rece å loco inite
fum:recclusar rioti
ntti eſt eacceſus ,ad que
mulcótrarias oppimionlees: oppiniones aurêde deſcēlusolic é falté in ob
corradictori lunt contrariæ :qui diſcurſus in quo dicit priuationeaccetus , & cöfequenter
js
hoc foundatur,quod cócraria mmediata nó pof faltē virtualiter, & quantù ad comoratosmoa
Tuntia elle limuleidé:ergo.Refpödetur nogā dosopponuntur priuatiuo , & non folü con
do antecedens;ad cuiusprobationéfateor ali- trarie ,tamen grauitas,& leuicas que lüheprin
quas'ultata qualitates fcilic iactualeseffein- cipia horūmoianis quædähakusudlesiaclia
cópolibiles,fecus taméhabituales:nā ficar qaa naciones, & propenfiones ad huiufmodimo
.
Htares corporce iti gradibusremiliscópatiun rus polluntde poteoria abfolura Doi erdê cor
vor.in codéfubietto;ità ſcientia,& erreir odia porifimul conuenire,itayrtimulitepoteireia
Whabitu velutip porétia; & in perfecte ,negiluminaturaliterad defccnfun , & limaldica
prapterea fimpliciter denominabitor homo "tur deuc,ideft propenfum ad arcentum perco
Llicis;& 'errans vollens;& golleas,quiaficut "municatā tibi nisaculofe lovitute.Quod tidi
qualitesingrady remifonon tüfficiodonomi. cas:ex hoc fequisidē polle eriāà Douluſcipen
whare-Tubiečtā:ita illæ qualitares garādiu adac scoppolitas relaciones,v.8: Paretnitatis,& fi
- tū fecundūnon perueniuntnon iufliciuntfiima liationismenfuræac menfuracireſpectuerul
ipliciter denoisinarorübiectü:maximequan de conſequenseft fallum :ergo:Scquelaparec
doab actu fecundoliere impedirey were vera *exeoquod relatio adeguationis, & in adæqua
elterroncus habitas duranreä lenfu fcientifi-. tionis;vcritatis,acfallitaris,pailunt didë inte
C0 ; & c. A dus vero horūhabituãfateor effe im llectuifecandâ diuerfos aſentos conucnire :80
poßbileşific parér ad prima& fecunda aneece fimiliterhabitus ,& actus cócrarii inimediata
denus probationé.Adtertiä dicoPhylolophü polluntfimul compati in cade potentia ,quora
ibi proprerea ncgare,quod aliquisfimul actua oppoſitio cũ cótraria di no ei minor, fed ind
liter.oppinariporsic duo corradictoria vera, ior, quärelaciua,neqs oppolitærel.stronespor
: ed quôd tüchaberec in actu c&picto cótrarias funtcidéconosniro.Nihilominuskocio ube
oppiniones, aquibusfimpliciter denominare thedictis:náoppulitio relaciua:minorliceclit,
tur, & alias vnusallentus eller verus , & alius quã cótraria:pericranien ex parce fubiectorio
fallus, & licintellectus limul eller adäquacus , in quibus reperitur rcalėdiltınctionē cxcroma
& in adæquatus eidem obiectojadæquacusperrü , qualis intergendrans, geoicī,iric nurā,
afirmacioneyv. 8.verã,& in adæquatenus per acmenfuratii,debetreperint, & quiahæc no
negarionētaltam hoc aurēeft impolibile, li- quireria perDeiporentiá cidé lubiecto con
cüt quod umulduro errorisafsenfa , & afleolu uenire ideorepugnat , vtidem homo fic filius
dlfideraringareandé conclufione: porell Curs & veidéeffectusmonfurerur á leipfo , li
etiã intelligi Phyloſophũ loqui de impoſibili cutrepugnae quod idé rcalicor non fit cuteip
taterarurali: naturalitcrenim neqatt fierive fo Diltınctio etunrealis ,quâ perit relatia
idéintellectus fimuliudicet vnicolaflenſu vo- oppofirio in ſubiecto aducit ineriodicc11ega
room ië hominēeſte animal & alio cörradicto cione identicatrs realisacper coltqucnsmuol
Tio & falfojaliquéhominenoeffe aninial:tape uitur cötradictioin hocquod ide libripliop .
de potentiaDci abſolura nó eft impoſibilecú ponatur relarius,quia cter idé libi , & nőcitec
de intellectü fimulcöcrarios affenfus dedua- ide tibi ipt.Diceserá inadequatio imcellecta
bus dőrradiatorijshabere népe illos duospro- adre includicnegatione adæqmationis: ideur
mmenlignatos, co quodcücTolü oft inter illos enimelt intellectü cile inad.cguará obiccto ac
oppoficio cörraria ,qualis inter caloré, & frigi quo trőefle adæquatü :ergo muoluicur córradu
dtracé in gradibus intentis, & ñiliiliadmifcetur ctio in hoc quod idé intellectus per vnü aſen
priumdiez oppofirionis intrulice,ficut admiffum adequeturobiecto ,& per ali'dircidé obie
cecorinser fideijſciérix , & oppinionisation to in adequai",ledneq hecobiectio cóuincit:
Las de cadécóclufionesproptorcertitudine,cla näin adæquario ,liceepernegationé explice
tiraré,& formidine in hisaſsenfibusinclufas, turitame et poſitiva relario fallitatis fcu in adę
quaetlá de caula puro habitus ipfosfcientiæ , quarionis fecüdü quod intellectus iudicat alı
fidei & oppintomsdedade veritare nö pofletor quâ feres habear, & c hæc folü cörrarie , vel
copaci,quia ficut habttgales quædã inclinatio quali cötraricopponicur relacioni adæquario
des funr ad affenfas oppolitos priuatiuc,itaip nis; & licecrefpectueiufdé a les' in adxquario
ſatu priuacionë inuoluunt ,fecusuero inclina dicae aegationeadequationis: acpcr cófequés
implica
 In Feniuerfam AriſbotiMetaph. 在中
impriderio dieincodemfenfu fintul
r
trany
UT
duodunalium älienfem , quod cft inco
que ruperiricai nen'refpect u Wue O
ueniens,neq; aliqua contradictio :quiåcontra :
fenlaunaitl an -non dicie;ficutæqual igas being dictiodebet effe eiutacnide sadem & fecune :
zqualitas eidem ſecundum eandemqualitzades dum -item Weg;rüirum eitquod deduabuscā ”.
tenhröfpederalterius panam poteričlaitt tradiétüeijskubeatlitul intellectus contra a
poffuntconueniretbenetainen'G'mirachlofac rios affonlu depotentirDeiablolucaz fiquia
haberet duasqualitares,verbi gratia liPeter's dé de dbábuscontrarijs vigde hijskoinnisho
habere duasalbedinés : attérain æqualsina mo Cifre, nullushomo curric , podelilimul
terilionis cum albedine Paulis& aléerànnia habere duosaffenfuis falſos per diuinam pote >
&
noris:fecundum illam effètPavlo xqualis; riara :quodfincademiattana in quo illosaf:
ſecundumhancellotilli in a qualisiquia'iniziat fenfushabee's omnes homines.currerentgáfa
quelicasnon excluditæqualitatein sili refpel fenfus affirmatiuæ traoliret de falfo in veru
Cu ciufdem Qbiecti, & cafien forme, Rura & licia hiiiiúl idem intelle & us, circa idem ,
fus molo &t durimeriain ſi percontractictos obieétoinullecverus, & falgus, adæquacus, &
siam oppofitionem declarciartir, & deffitriatxe inadequatuszac perconfequen s ficue decorte
rur:tette enim Philofophora meteoróruris ibas:ita do contradictorijs
prarijs propoßtión
text:30.803.de coelo texti faruru'ntreft quoui quæ ex illis inforuotar,poterit afsenduslabe
nonccdit fecundum fuperfficiem ,fiolle aber to cótrarios:Sed vs hæc doctrina ampliuspads
temelt guod fäcile cedit fecundum fuperfti tefiar gåeprimafacie difficilis, & obſcura eft:
eic mtangenti,cedere vero ;& roncedereto fequuntur quintum , & vltimum argumentāja
tradictoriafunt; & camen durities, & invollis quod coren dit vtprobetzneq; duos afsèncus
ties poffunt eidem fubiecto per diuitiampoo ' contrarioš,neq ;duosaffcctas contrarias Vo *
Botiam conuenire,ne donio gradibusremi luntatis,ſiueapeticus;xeafsenfum falſum &
fis, fic cnim naturaliter poiluor-comparing ý verüny,amorem ,& odiuin ,trittician , asgdé
benenotar Capreolusidlocops allegato ih ledtacionē; de eodem objado , poliefiimustice
folutione ad z.Gregorij5qoixaflirmations 0) cade potenciarbperiri. Quisico arguicy pri
neg 2010 non fequitur ad illasinelle income cipaliceranam per nulla potcritií pocaft quis
pleco ,remiffo,ac diminuta Vods aquedu. limul monexidäplici docu localroop'eracions
rities remula tribderet ſubietto negationem fcilicermafám ,& de orfum , eo quôdmodus
cedenris neque semiffamollicies iribtidres #nuseftaccefas adterminarefpe& u.cuius ab
denominacionenr cedentis x4 autem ra ker " prorus eftdecefus ? Ledertā amor ettacco
illarum eifet iirgraduinceolo; & altera tigra fús voluntatisad obiectü , & odium crecem
du remiſlozilla tantum habererinfubiecto de fus: ergo impoſible cl quodvoluntascomúl.
nominacionem ; verum etiam ingradibus in- monefturamore,& odro actuali'ad idéobica
tenlis vcraque poreit eidem coiporiconue: au fecunda candem ratione , fiquidem impo
* Dira abfq; co quod affiemario, & negatio ſvu fibile et fieraliidein mobile accedere ad ideo
contradictorwoppofrioadillas conlequere & abillo recedere.Confirma implicar quôd
- turiniam vinotac recte Capreola's licecdiffi decodevereisttirouetury & augetur idemog &
nitiones talium qualicarium affirmationénes quòd eidè conueniat lamalaliquodbonīgie
& negationem claudere videantur ,hocnon talis bontpridatio, fed fiquis vellctalicuietis,
elt , quia illæ qualicaces funtcontradictorian mulbonü; &omalíquod eft priuatia bonita
aur priuatiue oppofiræ eflentialiter cum for molei perrelpectu adamante & odientécoa
mia poſsicioz reales finr, ſed quia diffinicion teniretbonimsguæ eftobicétū amoris380.0
neshuiufmodidanturper effectum diffinitis Cuatio bogiquxeitobiectü odij,&icut fiquis fir
ſcilicet cedere ,& non cedere comprimenti, malhaberec aſsenſum verii şcalánfum falfa
neque etiam non cederc elt effectus duritiei, de eodé obiecto, v.g.quoddamo.eſt animale
ſed explicat per circīloquutionem effeâusfi & quod nullushomo eft animalıfırpuigeerel
eius,effectuimolliticicontrariuits,haurdi i ipectu ad intelleétū huius vendicarécur de ho
militer inæqualitas ſeu in adæquatio prorar ipine efle animal;& nő ellenudal,quod esia
Jariono fupponit,quam tamenper negacionè eft impolibile.ccgaimphcardiá in oadē vo
confequutamcircumloquimur.Vndeintalia Juntateella limalamore, & adiñeiufdéobie
Etus habenshos duos a fenfus de contradicto tigaoqs in eadéintellectualeóſum verű, &
tijs propofitionibus,omnis homocurric, ali afenfum erranen cialdecóclulionis,acproin
wa

quishomonon curricelletadæquatus , 00 & វ ន deduo contraria inbiediaca pernullá pocen

zadæquatus policiue,hoc eft verus 95 , tráin eodes & refpectu eiufde poſsūtlimulie
tamen eſſec non adæquatus , quia remoueret perico,Refpondetur adargumēr. pręnorando
Deus arq;impediret fequelam talis negatio actusvoluntatis ſolū methaphorice nomini.
nis,vel vi dictumeſt effe non adxquacus le bus acceſus,& reces"lignificar proprieenim
SE ? non
 48 Libri
decimi Quaft. 11.Artic :I.
Ho luntnominaaffectuu fud a-oquum corpo Voniam &hylofophus hic,ve vidi
igalium , & præſercim localium tamêad huc,
mas in argumento huiuslib: 1., prin
infenfumchaphorico sodium dicitur fuga uacioæ opofitionis pacocuram ,ac com
& recelu ,non quia non-acceda volunc ad
s t as digwwelo cidac nguc cum ntraria opo.
obiectum per odiin, cangendo illud licur tā fione, & eius conditionibuscumparariacos
git per affictum amoris ,fed quia accedit ad a quibuſdanipriuatiofiniun s adnimgfoenrmerasacellio'e necra
bute
illud non vein illo quiere & complaceat ficum ceftarur.cap -6. s
libi;fcd vt ab illo refugiat, & rocedat motus, ex contrarijs, & priuationibus, vihomoexhe
crgolocalisdupliciter concrariacur,& repugsming,& luminoſusaer ex cenebroſo,ex udaje
niat, & quia vere effet accelus, & receíus ab vero aon dari regrclum experiencia coitaca
eodem,& aliâs corpus'idem in duobuslocis Exmorte eoim nequit homo aduiram natura
aitędgaariselles circūſcripciue quod liter reuocari ,neque cæcus vifum recuperan
feparatisovo
contradictiodupl
nem inuo
ici affe ctuHan
luit. tamen non in hoc libro de huiufmodi apingatione ad
volucntasacccc
dat ad'idem obiectu maltero complacencia ,. habitum regreſu diſpucane, quatuor articulus
& alcero auerfiuo, cui quod aqosImulmo . diſpucandosellegimus Primusquidem eric
tu calefa & ionis, & frigefaćtionis moucaturing pro intelligentia Arittorelis ,in quofentarà
licccnaturaliter fit impoſsibile:non tamen in privacione ad habicumdcregretus, & jo quo
ordine ad potentiam Dei abſolutam :none- licimpolibilis Secundusdu lublaouijs lonel
gim inordinc ad illam calefa &tio eft expulfio corrapeis, auc ad nihilum reductis, & certius
frigcfa &tionis, & hoc ſupoſito ad formam are de accidentibusfimilicer gauc corrupes , ac
ຖ່

gumentinegandajveldeNinguenda ett mi- anihilatis , ve quibus de caulis huiufmodilubs

gor.Ad confirmacionem , refpondccur aliud ftantiæ ,aut accidencia pod fai delivovem ne
elle quod Petro , V.g.in le vere conueniaf . queanead effe priftinum.per naturam revoca
> firmario , albi, & pegatio albifimul , & aljud sijvideamus: quartus denigs an Deus perlua
quod ego Gmuldicam Petrum effe album , & omnipotentiam à Jegibus abfäluran porsie
Perum non eſſe album , fimiliter aliud edlen illacade numero quæ perierarreproducere.
quod Petro,v.gi limulconueniat bonum di
uiciarī , & carencia huius boni, & aliud quod RTICV LVS 1.
égolimulhabeam vnum áttum , quo volim
Perro diuicias, aliæ quo vellim vetro pau
Anex aliqua priuation e ad formam
&
spercarem ,primumquidem fateor eſeimpo oppoſitamfit poſibilis per naturam
fibile:quia eller dare duas contradictorias regrefüsgaut tranfitus:
malveras , & ponere ſimül fecundum rem
formam , & carentiam formæ eiuſdem in co
dern ſubiecte . Secundumi vero non et impo D hunc articulom refpondeo di Quian de
condū aliquas ctle priuationesde priva
fibile de potencia Dei abfolura ,quia non of
facere Petrum album , & non album limul fe A
biliseft crāfituquibu regre
s ,fiues ad lus,salius
torma oppulvero ell e àhabitu
icas,padi tione adm
cundum fezsuc diuitem , & carentem diuitijs quibustalis traulicus,due regrelusell.per na non fit re
á parrerei,fed quoad extrinfeci intellectus furā impoisibilis.De haccocluliono vijencugreßoper
exiftimationem , & extrinſicæ voluntatis af- Cant D. Thom.hiclection.6 . Flandreolis, q. 7.turk,
fe&tum , & ſicut Deus de porcncia abloluca 7.artic.2. & Soncinas,quælt. 19.quipo elus o quealla
poteftfacere ,ive vocaliterego proferam dia declaratione aduertunt priuarienes ullein- slo fita
mulhasduas propoGriones contradictorias: duplici differenria aliâs quidem purusque
Petrusest diues , Petrusnorejt diues,fine Petrus formaliter in negatione forme poticus in
rejtalbus: Petrus non eft albus:ita potestperean Lubiecto apronato confillune viceci
fedim
tas .,
dem potenciam facere , quodlingua pro- mors,alias vero elic non puras , pecc .
fdrs,intellectusinterius concipiat ,& volun Qas in ratione priuandiquæ funcforma poli
-tas affc & u profequacur ,non tamenpoceltam coæ habentramen anexas priuacones, & de .
mbas propolitiones verificarc : quia conrradi- fectum ,aut inderi, quia ad illum cendunt, vt
ctoriæ func:vnde ncganda eft minor confira egiteudo quæ cit mors infieri , aut permo
mationis;veliuxta dictú ſonſum explicanda. dum complementivt peccatum , &z fallicas,ci
QV ÆSTIO II . ue error quæ per deffectum.rectitudinis ,ling
Dc priuationis ad habitum impofia serqualita quocompl
in tis fenluentur contrfunda
omne,aur ariummenca lie
munus
bili regreſu in quatuor articu perfe& uni,& omnisdifferentia ſpecifica alı
los dipilih cuius generislilainus perfecta fic dicrurpri
uario alterius perfectioris , quam datinction
 In vniuerſam Ariftot. Metaph.
nem fab alijs verbis alignar commentator in
hoc decimo commento . 16 , dicens omnem
priuationem ,aurelle ſecundum cotum ,ideft
puram ,& perfectam , auteile fecundum par-
necaulalic
rem er ,liuein lolum debicaperfect!
ter,vedictum elt. Rurſus tubdant prædicti au
chores priuacionum puram , ac perfectam do
qua præſens articulus controuereitur adhuc
fore lub diuidendam in cam quæ dicitordi-
nem in mediacum ad fubiectum , & in 2in
quæ ſolum dicicordinem mediarum ad fu .
biectum , appellatur autem priuatio diceos
ordinea inmediacum ad fubicctum illa quæ
pocelt conucnire ſubiecto antecedenter ad
habicum , & refpectu cuius Cubiectumn indif .
fcrencer ſe hab. s, ita vecamilla quam habicu
.
oppoſito porsic affici abſque ordine aliquo,
qua ratione, huius generis eft priu.110 lacis
refpe - tu amis, qui antecedenter ad lucem ,&
independenter abilla pocuit efl : cenebro .
fus,imo detacto priøs fuit hocmcdium cene
broſum , quam lucidum ,quia in principio mū
di ante lucis production on torratuit inuifi-
bilis , & incompolira,ideilcenebrisinuoluta :
priuatio autem dicens ordincm mediatum
ad fubieétum eft illa quæucnequit
ne conuenire
fubiecto niti prioseicon ne habitus opo
ficus , & huius generis fuat cxcitas , & mors
quæ in luo conceptu poſtulant, vefuitbioectum
viſum ,ac vitam habuerit .Hocfopof pro-
bacur ,prima pars conclulionis primo, nama
priuafionibus primigeneris ad habitum po-
teit effe cranficas,& regreſus: potelt namque
aer fieridorenebroſo lucidus, & ita fic quoti
die fecundum legem ordinariam dum per
accelum lolis humilpherium à tenebris re-
purgacur . Similiter lunadumia eclipfi per
vmbræ terræ interpoſicionem inter ipfam ,&
corpus ( olare in cauda, & capice draconis lu
cis defectum pacicor,veramac perfećtam do
gua elt leino præleus contrahit privacio .
nem : & camen Itatii per naturalem curſu sı
ſui mocus terræ vmbra fugit,acàsen brisre.
quendam tranfitü fubiedipriusobfcurati ad
luinen, & veica dicam tuncregredicar lumen
prius amiſun falcem idem locundua fpe .
ciem ad fubiecom aquo prius fuerat exclu-
fum , Diccadum igicur eſt de bijs priuacioni.
busad habitus fieri de lege ordinaria cranli . : modi priuationum genere loquuti foeceArif
cum , & regrelum . Secundo probatur: nanı Eorel. & commentator in polt prædicameh .
peccacum habituale aquo homo cranlačio tis ;.capic de oppoſitis vbi atleris ab labiau
actu peccaminofo denominatur peccator,,& ad priuationem pofsibilem çile naturaliter
re vera eft filius Adæ , aurelt priuatio graciz , a mucationem , & priuatione vero ad habicom
auc ſalcem includemacalam exiſtentem in : impoſibilem : quod axiomaexemplificane ad
anima ex actu peccaminofo relictam quæ art
Carencia nictorisgraciz babicualis , & camen
463
fecundum legem ordinariam ordinis gratis
duin peccator iuftificaturtranlic ab huiufqo
di priuatione ad gratiam in quo cranlieu fil
AmilTuiuftitiæ ,atque graciæ recuperatio : ec
go firregreſus à priuationead habicung . Ter
cio probacut à priori eadé conclufionis pars :
nam inter priuationes habentes ordinem in
mediacom ad fubicctuni , & habicus eioppofi
tos cſt dabilismuraa tranfmutatio eo quod
pocelt fubic & um indifferencer ab vno ad al
terum , & è contra cranfire, cum non acordo
inter hurutinodi priuationes , & formas op
pofiras neceffario præfcriptus â natura , fed 1
vbi ertautua traormuratio fecundum nata .
sam poceft, & debereciam ſecundum naru
rani'eife tranficus ab vno extremo ad alterum
& é contra : ergo etiam à priuacione huiuf
modi ad habitus, fiquidem ſunt extreoja na
tuæ cranfmutarionis. Secunda pars conclem '
fionis probatur prino : nam à priuatione (e
cundi gencris,fcilicet,quæ dicic ordinemme
diatum ad ſubiectum , ideit mediante fornia ,
& c habicu prius conuenienti nequit fieri cran
fjcus per nacuram : nequit enimmortuusad
uitam
qu nt priuaciones
æ fuaut marirergom
de
per naturam tranſicus ad habicus , & formus
oppoſitas .Antecedens probarur: nan in'fu
biectum tali priuatione affcctum acquirin .
duci formaoppolira per vnic
ci
um mocorem ,
on em ; fed per
r
au per vn ic an i cr an im ut ua
mulcosmocores ,& per mulcas trantmuratio
stes:etenimnaturaliter loquendo yacadauer
in fe recipiat vitamopporter quod eiusing
ceria paasſub forma cadaueris :deinde fub
formis elementorum exiitat: quod acquit fic
Ti niſi per mulcos motores , & ex vi plurium
mutationum : atquando aliquod fubic & um
naturaliter pocelt ad aliquam formam ex eius
negacions tranfirepervacum motorem hoc
clt,ex vi vnius mutationis;poteft & debet ta
lém formam adquirere , quade cauſa album
ex vi vous morus fic nigrum ,& nateria ende
brionis per vnicam gencrarioncni ad animá
tarionalcm cranfmutator : ergo cum vica ne
quear in inateriaaj cadaueris tili medianti .
bus pluribus formis , & crantmutationibus or
dioate fe habentibusintroduci non eftmath .
raliter poſsibilis à cali pruacione ad habituni
regreſus. Secundo in doctente ,& de hutaf.
maiorem abundanciam ,& declaracionomſug
calutie.qu.com
ments in cæcitate , &
SS ?
 -464 Libri decimi Quæfi. II, Artic.I. 3

carentia Wiſsus præ exilencis , vel qui præ dinum nili ad illam ,ſi autem remoueretur im
exiſtere debueratin ſubiecto :hæc vero cltca pediment ſuu priuario,illa potentia dima
um
Tentia capillorum , quifemel in capite extice narec quæ à principio debuerar profluere,
funt. Tertio nam incer priuationca fecundi fed romonio dalis impedimenti ad folum illa
generis;& habitum eft ordo neceſſario â nan pert auct
inec mira
orem ,qui & poreft cula fa
tura preſcriptus ſecundum quem priuario Cere .
fupponic babicum , & poft illum , & nonalia -17 Sed contra arguitur primo : nam vel
corporelt aducnire ſubiccto ; ac proinde 10 trantirus elt polibilis de lege ordinaria a prin
tcr huiufmodi priuacionem , & habicum ne . tuacione ad habicum in omnibus priuationi
quicefle mucoa sranſmutatio : crgo ex parte bus, vel in nullis eſt poubilis ,led in omnibus
alcerius debeceffe non mutua,& cum non dc impolibilis : nonprimum : ergo fecundum ,
non murua.cx parte habicus , qui ellamıábia Minor parec , quia dictum eltaliquas elle,
lis, & percoolequcns ab illo ad priuationem quibus non elt poſibilis tranſinucario ad fora
decur nacuralis mutatio ,.vc Phylofophus in mam oppofitam , & pater exallato Pnylofo .
loco proximeallegato telacur :ericnon muo phi teltimonio in capite de oppositis.Maior
queex parte priuations: vnde à priuationc verò probacur aparicace rationis:nam omnes
ad habicum non crie poſsibilis regrelus. Con privationesfunteiuſdem racionis, quautun
firmarur , & explicacur amplius hxcracio: nā ad hoc quod ca remouerefornsum in ſuppoli
priuario fecundigeneris intrinſice in ſuo có 10 apco naco, & illius clle corruptioné: ergo
ceptu habec elle corrupcionem habitus, tibi vel omnes ſuntapex , vt ab cis fiae traoficus,
oppofiti proprerea quod dicit ordinem ad fu vel nullæ ſune aptæ ad calem cranficum , in
bicctum mediante illa v.g.cæcitas in fuoców. hijs enim quæ funtduidérationis, quidquid
ceptu haber.quodfic viſus corrupcio, & inors conuenit vni fecundum te, & ex propriis mo
quod fic vitæ deltructio , ac proinde luppo ruris, debeo & alijs conueniro. Confiraucur:
nunc formas illas vepriorcs , hocelt præli- Dam ab omni forma policiua ad eius priuatio
panunc earum exillentiam ,vel debirum exiſ nem potelt elle morus falcem deperdicimus;
...

rendi, & quod feclufo impedimento daret hoc enim genere mocus, tiu macationis via
eisexiftcnciam ante quam priuatio inducere dens, fit cecus,iuftus, ficpeccaror;& viuens,
Tur,ficut cæcitas cæcia naciuicacefupponit in moritur: ergo abonini privatione ad eiusha
animnadebicum habzadi potončiam vitiuan , bitum pocell ficrimotus adquisicious;conio
& principiūdımanationis illius,quodabcx- quentia parce, quia licut ad habitum fe haber
trinſeco impeditūduit quo minusvila nóre motus deperditiuus, lta ad priuationem le ha
ciperec, & forma corrupea (cm ncquirper be motusadquiſicuus , Verobique comment
naturam reproducirergo nequirpernaturam Irabicudo ad cerminum aquv , ac proinde per
figrihuiuſmodi regrcia , Kurſus declaratur: peram diſcrimen alignatum ell inter priimig
nam in cafu quod cecus vifum recipereinaut ac fecundigeneris privationis , Relponde
-recipererviſüm quem amisit , & hic idem tur ad hoc argumentum ncgando maiorem ,
numcro,cum femel.corruptum.Situcquitper nequc cnim omnespruaciones funtcialidem
nacuram reproducıyaut alium limileas, & ciul rationis , fed pociusdiuertæ juxta diuertica
dem fpeciei,cum illo quem amiſit ,.& hunc tem formarum quibus priuant, & iuxta din
nequaquam poteft per naturam habere ,nam uerfum modum recipicndil'ubicctum . Vix
omnis habitus cuius cæcitas eſt primario do decum priuarioncs fecundigunens,qualia
ber ipfam przcedere in ſubiecto , cum ipſa bent effc præcxiſtentium lormarum corrup
non dicaeordincm ad lubicctum nili median tiones:cum diuerfasformas;rum diuerloor
te forma poltiua,ideft, potentia viliua cuius dinc, & numcrolubicctum rclpitiant , atque
elt privacio , lod non.lt priuatio huius , aut priuaciones.primi gencris , nccelumnsollwe
illius poceoriæ vifiux , ſed amnis quæ debuir abillis ( pccic ſubalccrna didingumcur , ac
conuenirc huic ſubiecto cæco, cæcitas Oani . proinde quod ijs conuenit ex proprijs meram
qoo Perri,v.g.cttcarencia,8tremorio omnis tis, non dcbet illis conucuirc , Asconfirmado
potenciæ viliuæ apex naræ Petro conuenire. tionem negaiut' conlcquentia itio dilera
Verum enim vero , cum cx eflentia animz ninis eſt quod omnisformalius habicus c
Petrinon ficaptapara protlucre mulciplex rum corruptibil tu ellamilibilis pernacia
poreona viliqa,fed voicadumtaxat , fcilicet Tam ,non camenomnc impedimétum femel
illa adquam generatio Petri inedia eiusani- appoficum elt per nurä auferibile acproill
maindiuidualem ordinem dicebat: ideobac deminus autoribilis erit priuaticmelcuna
impedita proculdubio nulla alia dimanarce tracta,quando fuapte natura ett carenciafor
naturaliluxuinilla anima,durance impedi- mæ præcxillentisgaur quæ debocrac præexi
mento huius,quiaad nullam aliam dicit ore Here , corrupca eninstali formanequit pec
f
聯
 In vniuerſam Arift.Metaph. 445
naturám rsproduci, qux camch teproduced tarione colligitur vnum refpe&u alterius ha
da erat vipoſsibilis elec, regrelus à pridario bere anexam priuationem. Sed ab hac ſolo
ina ad habicum per naturam . Arguitur( ecua tione nequ :a prima Şoncipacisrecedit ,quia
do,nam fequitur , ex fecunda parte conclu- . privátio , quæ ánecticur forma contraria , &
fionis nullam poffe fieri mutationem natura ad contrarietatem ſequitur,elt de gcnere illa
lé confequens el fallum : ergo.Cófequenria rum quæ indifferencer ſe habent ad fübie
pacec quia in ontai mucationc quæ er de nä cum & ordine immediato illud refpiciunt,
effe ad effe,priuatio eft terminusà quo:abfq; ac proindeidem fuic dicere Philofophūlo.
termino aucem a quo implicac fieri nacura- qui de privationc habente ordinem imme.
lem , & philicam mucacionem , vc teftantur diatuid ad ſubiectum ,atque fi dicerer Philo
Philoſophus, & commentator, i.phi. texto fophumloquide privatione contraciecaris,
75. Confirmatur:nam philofophus hic capa & ad formas cótrarias cófequra , ecenin nula
6. texc.16, aperte farerur , & pro comperto " libi melius relucer ordo immediatus ad Iq
docet generaciones,fiue mucaciones non fo- biedtum ,quam ia contrarijs , & eorum pria
lum fieri ox forma ad priuationem ,fed eciam uacionibus anóxis. In quibusfrequens & per
ex priuatione ad formam fubiis verbis, Ge y la elt mutga'traſmutacio .
neraciones ipfi materiæ , ex contrarijs ſunt quia 18 Arguitur cercio , mā fi aliquaratio obe
ant exfpecie,aut ex habitu,autex priuatione ali ftaret poſsibiliráti huius à priuatione ad ha
qua fpeciei,& forme, vbi alia translatio licle . bitü regreſoselles condicio propria priua.
git, & ligenerationes in materia funt ex contra cionum fecundigeneris , népe vific quæuis
rijs,& generanturexforma, co . babits formeant privatio huiufce generis ; corruptio habicus
ex prinationeforme,in quibus condiftinguid præ exiſtontis,& c.Sed hæc ratio non obſtar:
Philoſopho perſpicimusduas generationes ergo nulla. Minor probatur tripliciter pri .
fiue mutationes . Alccram per quam fubiom mo nam cæcitas pueri à prima conceptione
ctum tranfic à forma ad priuarionem , & alte- nempe.eius,quinullum infans vitæ fuæ vil
ramper quam à priuur atione ad formam fiue uam potentiam recepit , non fuic corrupria
habitum tranfmurat ,cui teſtimonio confa potent iæ mvialincæo ,'neque illam præſuponit .
natide Auerrois , & aliud eiuſdéPhilofophi Secunda
mutatione
s
per varias & plures crál
s.phiſicorum ,cap.2. afferentis darimuracio mortui, via
nenaturalem ,quæ fit deno ſubieco in fubie tam recuperare , quod tamen expreffe dictis
etī ,ideft de priuatione ad forma:ergo a prie repugnac etenim femel cotruptum nullare
Natione quacunque ad habicum fecundum nus, ſiue immediate ,fiue mediare poteft per
philofophum , & commentatorem â quibus naturam reproduci. Tertio ;nam eriam pris
no recedit Angelicus Doctor hicle & .5.poſms uario primi generis eft corruptio formæ prše
fibiliselt regrelus pernaturam . Reſponde. exiftentis. Nullus enim negare poreittene .
tur ad argumentum negando ſequelam ,nam bras huius noctis efle remotionem , atque cor
licec omnismutatio naturalis inltantanea,& ruprionem lucis diurna , quæ præceſsit , & c.
adquiGriua fiatapriuatione ad habicum , id hocnon obftante darura tenebris ad lucem
eft,de non ſubiečio in fubieâū non tamé fic à regrefus naturalis abfque eo quod femelcor
priuatione fecīdi,fed â priuatione primige rupta lux reproducatur : ergo, dabilis eft G.
peris â qua dumtaxat poſsibilis cft per natu- milis regrelus in prigationibus fecundigene
ram regreſus. Ad confirmationem doplex ris fine co quod formafemel corruptæ decur
eit folutio primo nanque : reſponderur cum reproductio . Refpondetur negando 'mino
Soncinate Philofophuni loqui de priuatio . rem.Ad primam probationem quodhabitus
nibus, quæ dicunt ordinem immcdiacum ad privationis fecundi generis ,idele, illi oppofi '
Lubiectum à quibus verum eſt poſsibile effe tus exaduerſo quæ cum iMa-habetincompo ..
ad habitum regreſum , & poffe ab illis fieri fibilitarem , & pugnani, duplicitor potethulla
generaciones nacorales .Reſpondetürſecun- præcedere :primo modo fecundum rempus,"
co cum Flandrenſi vbifupraloquutü fuiffe & fecunduin -ofle actuale completū , quo pau
de priuationibus imperfe & is que cauſaliter, co precedit porentia villud cæcitatem illius
hocelt ,de formis pofitiuis ,& contrarijs , que qui poft vifum receprodanoutsit illuin. Se
habent anexam priuationem alterius , & fam cundomodo fecundum naturam , & fecun .
teor hanc elle Doctoris Sancti interpræra . dum effe inchoattum , & veluti exillensin
rionem ,aic enim quod Philolophus in præm . Vid;& a cin exco à ſua conceptione præce .
dicto teftimonio folum voluic in contrarijs dit vifuscæcitatem ,nam licet fimul tempo .
elle naturalé tranſniurationem , & exhocine re fuerint in eo abiasa , & cæcitas . Tamen
tuliffe concráciecarem habere fe adinſtar pri prius natura ,& inſtanciâ quo habuic anima ,
watiuæ oppoſitionis,quia ex mutuatranſmu . quam cæcitatem , & proillo priori præcefic
SI 4 eriana
 465 Libri decimi, Olleeft.II . Artic. I.
etiam vifus cæcitatem ,non viſus a&ualis,&
edu& us extra cauſas,fed vilus inchoatiue ha
bens elle in anina ,& actione generatis , quæ
fua prenatura ad communicandasanima om
Des cius porenrias, & perfectionescendebat ,
vnde anima cxſuis meritis, & ex viactionis
generantis pro illo priori habuit ius & debi
lum habondi.potentiam vifuam , & ratione
huiusinchaticfle ,iuris ac debiţi , dicitur po .
tencia viliua fecundum naturam , cæciracom
præcefifle, quod fufficit vecæcitas lit corrup
tio , & destructio quædam vilina porentiæ
pion quidem vitiua potentiæ habentis effe
complccum ,fed habencis eſſe ipfieri , & 18 .
choicum , & quo pacto aborſus tæcus non
dum animati , quia elt impeditiuus vitæ , ad
quam fæcus difponcbarur , fou :quia elt de-
Ilructious, & corrupcious vitæ iam exiſten .the
risin fieri & inchoaciae ,rudućtiueelt homi-
cidiun ,acelusintrinfecam malitiam parcia
cipar vi tenenc Caier in Summa verbo Abor
Jus , & 2.2.4.64.art.8.& Corduba lib. 1.4
38. dub.3 . & nos incheatro , quod iā ad Theo
logiam moralei paramus diuino & iuente nu
minc quæftur. art.2. olieadoinus ; trauc dilimi
licer currupcioviſusduplex eft alia impedi-
tiua leu corrupciua eius in fieri,& inchoati-
no habentis effe , & alia deltructiua illius vt
preexiſtentis complete extra caulus. Ad fem
condam negatur waioria varia enim & mul
tipliculla mutacione porouleas formas or-
dinc quodam fi habuntes non oportec fieri
eluſdem formæ fiasanm autla reprodus
ctionum ,quam camen opruitebat fiorili erár-
Mutatio à priuationc vad vindicretina
mediato. Ad terciam negacur contcquentia
proprer rationem candemın tranimücalid .
ne enim àpriuatione primigencris ad ha.
bicum non oportet fieri amiti habitus repro
ductionem dicucoporcet fiuri in tranſmura .
tione à priuacione fecüdigeneris ad habicūs
Arguitur quarto ,nam potelt per a cura pri .
uatio finc introductione habicus remoueri :
ergo ad deſtrutionem priuationis non ro-
quiritur formşamila reprodu & io , & ficruit
pociſsimumnoftræ conclufionis fundamen
rum . Antecedens patet in vmbra que eſt pri
uario lucis, & porolt tolli non folum per la-
cis introductioncm , fed etiam per tenebra-
rum per totum fpacium diffufionem : ergo.
Pro declaracions huius argumenti contro .
uertendurn ett ſequens dubium de im-
mediationc que inres exercma
primariu x oppoſite
n1s verfa
192
1 )
!
Dubium appendix , An priuatio fic
habituiimmediate opponatur,vt ad
eius exclufionem introductio habi
tus requiratur ?
D buios dubij intelligentia ope Statºqu
re prærium doxi prenotare non e
A nulla ex quibus reſoluciopatefiac ftionis de
primo , iraque ea fummo opere ad nokādum claratny.
privationes aliquando Phylicas ,ideft , quæ
Phylice formis pofitiuis ,ac fuapte natura, &c
velutiabintrioſeco repugnant, aliquando
vcro folam moraliter , & dependenter ab al
terius lege , ordinarione ,inilicuro , aur bene
placito;habere cum formis policiuis incom
poſibilitatem.Rurſus ex priuationibusPhyli
ce, liue ab intrinfeco cum policiais formis re
pugnantibus , aduertat Meth -phiſicus alias
abfolure fecunduin.fo ,&c Gne ordine ad cau
ſam ſuam priuare formis poüriuis , quarum
Luat priuationes, qua ratione mors vbicun
que , & aquocanque caurecer priuat vita ,
alias autem efle quæ jouoluunc ordinem ad
fuam caufam ,& dependenter ab illa funtpri
uationes,cum tibi oppolitis formis habeares
repugnantiam , & huius generis eft vmbras
{ cu careoria lucis ad illam anexa : non enim
vmbra cft abfoluce obfcuritas , aor carentia
lucis : alias pertenebras difuſas on romouc
rerur,fed ett obfcuritas ad corpus opacum cô
fequuta . Tortio nota hanceſe conditionen
oppolicorumimmediacorum ,prout a mudia .
to contrarijs diſtinguntur,hoc eft abillis que
medium habent in quo qarul virtualicer dü
taxat compatiuntur , quod oppoäicorum in
mediacorum co quod carentmedio , vnum
nequis excludi foc altero ,aat è contra : quo .
Biam vel dicit exprælsam , vel virtualem (ale
tem illius negationcm , vr pater incontradim
Etorie oppoficis : oppoficorum vero mediaco
rum , vnūpoteft cxcludi tine alcero , co quod >
habunt mudium per quod alccrum extrema
poteft, & debet reinoueri, ve parce incontra
rijs habentibus medium , verbigraria albo &
nigro ,in quibus pocelt dari ſubiectum , quod
nec fit album, nec nigrum , ſed medio colore
coloratum ,ac perconfequeos poteltexcludi
albedoline nigredinis incroductione.Secus
vero contiogic in hijs quæ opponuntur in
micdiare : ve quia ens , 8c non ens tic OPPO
nuntur nequirremoueri cncitas, aili per ne.
gacioncm catis, & negaria entisnon potest
remoueri niſi per politionem oncitacis. Vo
de & eadem condicione gaudere nccefcert
illa , que contrarie , lige priuacjacoppofita
qux inmediacam habeant oppoGcionem qua
genus,velicimmediate opponuntur,ideft ref
pedy
 Inpniuerſam Arift.Metaph .
pecto illiüsfubieéti in ordine ad quod op- to ,vero, & falla;bona, & maloo : quit vum
ponúncorabfquemedio ,qua de caufa viſus; fine altero excludi nacuraliter loquento ,lit
& cæcitas refpe &tu canis aoco, nonum diem cer de potentia abfolura, quiavnumrextremfi
non gaudent bac conditione adiacuanlux oft realiter ab altero diftingum , kindepent
excluhonem ; quia non opponuntur immer densi poteft per:diuiniconcuéiusfufpenfrom
diatė,gaudenttamenilla.refpe&u canispoft introducti
nonum diem qoiiam eſt aptus natus habere:
sem deltrui,actemouerivnum fide alterius
one. Atincontradictorie , & pejua
viſum , quia reſpectu illius vo fic habencin . tiuc oppofitis vbivnum extremotum eft fon
mediaram oppofitionem .Hijs-brepiter præ . lanegatio ,aut priuacio , nequinvnumlineal
notaris ſequentes ftatuerepłaceraſſertiones, terius
n
pofitione, imo nequit ytmelius dicam
Refpondeo dicendum , primo extremorum a
i ſubiecto niſi ad alterius politioné, quia
o.ppofitionis priuatiuæ moralis poſle remo. , verbi gratias tolliturpër meram
ueri vnum finepogtione alterius in codem diuini concurfus fufpenfionem , & hoc non
fubiecto .Probacor :dam hæcnecefsitas intro: quiapotius ad fufpenfionem diuini concuri
ductionis vnius excreriad alterius remocio- Las ponitur,cam enim ſit priuatio ,deffe &tusy c
nem folum orituenex con
queoppofitione inmedia- & .cos rationis ad acgationem e n e
14 ;& non cqiusalicu e ,ſed exilla quæ conue r
ſus deber fequi ,r& collicuum per poſirti o n
vi
nic oppofi phyrleiac , & ex natura ipgfarum fus , & finmſiiliotneemviſus.c neqadſaus cölli nili
rerum , &tupmropre atpioocenletmdarimediicuam in . per ſuſpe diuini concur ,& caufa
ter habier & priv ca
t e ei oppof de ſecundæ ,circa viſum ad quam fequitur priua
e n i n f t o
P e n d t
albleixus
i
r g e
lei ,aut fitonemi,p
t
a t u deer cio vieſus,hinc fit vt non poſsit:ctoliloinnei.fSi eacduane
t o l a n l e g i s u t t a c u c u t
m rereaa nienc fubie & o apco nato pfriitviauæ
ens ,a f .
go ,Annttiaeced endipjatet :niamprop p otelt do :namdeecrtaoteiftone foerxmeæfpfoe c n
i
oamlmisun
care i ſtip , verb jgracia , debici Petra Catæ ſubi uus dupl ri
&eruesfo pti
vo'milic racione obfequuitieoxnheibici regiijin mi u s f i t
m , & po i ef icuousi t n ſ t i r u taulde,rfeene na*
e c ug
licia tolli abfque atfaetqeum fetnitpeenmd , per u s
d ,&v e l u t e g a t
n ionem ef e ormamappa
t x c l
m
fola regis volu n depaom n crû ti o n e m ,au pr uat t ,fiueof
t i
ab officio emilitiæ ,& eccar leRe
orliigitnear colli fi ,imqmuaarmerinaueni in ſubiesct :ficust formæ,
t a m
ali p a
tur abfqu origin iuſticiiofnoerma ia aceep- ignis tituerleigni ,pm rimu effdecutsułexfcolrums a
ta ,cô quòd ex Dei ordinat iuſitoint emorigi lis eſt conſ igne , & fecu n
a l i
n mc p s u m e c c a t o hntc o iſa t a mo s.
a b u i t p p o f i de fo ituereli , t&emprimus effedcutsus viſos
r e r m a m g o i
tale Dmeelo ordi n a ,mvcam graci habi eſt coneſttur viden ; &cerſeecun cfiemconi
tualiſe per peccatu primi parenutris rom
is t mun ic o
cæc erisc excl ud ta
caccæaci ccaro,
tus ſtacus original iuftitiæ amiteré : fimi ri c urgracia habituali communi pme
e r n e t a e f t e r r i u a t i o l o i c e m a l e
i t
l i m n o p o t a u f p r i v a du p l l o f e
in il ef & um fo r m fortid
ris detbiti ex Ittaatcacuotoregis ,fit ipfam omnj ino de cur ,primus eæorum efæt redderrecehmominem iufsa
pona ; & ſuol m
c e faciao eanı præti mate
i m e
cum ac diuuimn natur cronefmoouere, & fecúdo
m
ria in ca p a
e c ,a qu i o abf q u illiu muy eft peccat
m
s ab andiumma m , fed forma
cal i o n e int r i n f e f
por ei valt o r c qudoioapnao non præf eſmecu t a r n é t u
efftee nibi ad prie
a t u e r e ia m o o n
e a a r
r ctio arlis e b e f t i t u
, q t in hritur u i u f mi po l i t j , & me an illo ; cum enim
d i
pofi mor dum caxa repe . fit effectus fecundarius debet præftarimedia
Neuti, Dico ſecondo quando priuario ,& ha te primario;vnde exclufio formæ lignipræſm
quan po bicus, fiue forma pofitiuaPhyfice, & ab ingrin taturà farma ignis medtapte coafticutione
tait prius feco ,atque abſoluteopponunturreſpectu ſu : ignis , & exclufio peccaria gracia mediante
tio pelli biecti apcinati,nedumdeporentia ordinaria, hominis iuftificatione : ergo etiam exclufio.
fine habi ſed necde potcacia abſoluta Deipocelt vnú cæcitacis verbi gratia , debet fieri mediante
i cipki fine alterius introductioneexcladi. Hæc afm viſus poſitione , & eiuseffe &tu formali prima
fice oppo fertio probatur primo:nam tunc funt oppo- rio ac proinde de ratione formæ excludentis;
Heurin • fica reſpectu ſubie &ti apcinaci omnino india . cæcitatem à ſubiecto apto yeſt quod fit:viſuse
truductio diata ,ve patet ex primo notabili,fed hxc eft : Confirmatur: niam Deus nequitfupplere efa
conditio oppofitorum inmediatorum , quod fectum formalem ſecundarium fine formar
ex natura rei ad expullionem vniusrequira. aur finc eiuseffectu formali primario, ponen
tur introductio Phyſicaalterius , vt pacetex do,fciliceteffectum ſecundarium formaleon
fecundo nocabili:ergo faltem de lege ordina in effe abfque eo quod forma, & eius effe & us
ria, & reli&tis rebus fuæ naturænequit inpræ formalisprimariusponantur(ficamen Phyli
di&tis oppofitis priuatiue, vnum fine alcerius: ce,& ex natura reifit eius effectus fecunda
pofitione remoueri :quo pacto etiam incongrius ) nequit enim facere materiam primatti
trarijsinmediacis , verbi gracia,fano, & ægro , exiſtentem fineformafubftantialis agt homi
ai
468 Libri decítiOulaft. II. Artic.I .
niremitere peccatum mortale abſque gratia cet)explicabat Paulusdicens velleeffe anay
dicec formanr abfqueeffettu fecundariopone thema profracribus fuis , ideftpropriamgra
re poſsit, ve compertum eſt'incorporis Chri£ tiam amitceco,ki expedirec,proillorumlalux
ciquantitatefubſpeciebuspanis;& viniexil de:fimiliter lux poteft auteriiabi bæmisferio ,
tentis modo indiuiabili , &in humanitare fiuca loco vinbroſo nonconc
folur vabrze
perndxi
orda co
ciofdem à verbo affumpta,& per verbiexif- politionem, led eciam perfimplicem obfcae,
tentiam acuaca :fed i Deus colleret cæcitate racioncm , veli denos locuri
abſque vilu in fubiecto apto muco: præftarei &
tur effectas forsvalls secundarius viſus abfm quod peccarimacela est privacio ex proprior
que fornia, & effe &tus.primarij pofitione: cc- aétu libero contracta , & vmbra ett prigacio '
gopernullam potentiam talis exclufio line lucisad corpusocapumcófequuta,ac proin.
viſus pofitione potelt fieri. Tercio incontra- de;ncqua gragia illi,neque lix hacadæqua..
dictorie oppoſitis per nullam potentiam pois to opponitur,aut inmediare.Secunda pars :
acítvogm extremum fine alteriuspofitione concluſionis ftatuituraduerfas-Suarez.4.10 .
golli cui neceffarium fit quodlibor effe , and 3.part.diſp.9.fect.4.Valentiam t. z.difput.de
non effe, & ex duabuspropoficionibus con- quæftionis.punto 5.& alios. Incorhericosa fie i
tradicentib us alceram
famelle , ſed ieram falu
veram , & alteram
eriam inpriuatiuo is a . ferencesinhuiufmodi priuatiuc oppofitis das
rimedium , ac proindenon ellaneceffarium
abſolutè opponantur, & ex natura rei, nuol- quodſubicctum ,autſub habitu , aut ſub prio
uitur contradictio faltem virtualices, fequi- uacione lit, ſed æque poffc habicum amitd .
tutenim ex eo quodPerrus fit.videns& cæ reabſquepriuatione,& privationen ablque
cus,quod fit videns : & quod nonút videns habicus adquiſicionu ,ac proinde hinc infert .
ergo adoerificandum primum membrum de Suarez poſle peccati maculam extingui in
Perca debet neceffario deitruicæcitas,& ad animapeccatorisabſq; graniealiquo intrin
verificandur fecundam debec ab illo vilus focodono. Valentia vero colligitaon requimin
remoueri, verificatio enim vniusinfert ale. ridonum gratiæ intrinfecum :fulicmin ordin ?
rius falfficaciònem ,acproinde ex affirmatio noad potentiam Dei abſolutain propreropos
ne vniusſequicur negacio alterius, & è corrao pofitionem prioariuam maculæ , & graciæ,lie;
22 Dico tertio ,quando priuatio non ab . cor aliunderequiracur , lednaltra concluſio
foluce,fed cum ordine ad caufam ,veladactü al Caierani 1.2.quxſtion .173 artic... .ineda
præcedentcm opponitur formæ, cunc potcit dem articulo,Capreoli in 4. diftinct,i.quxite
vnumcxcludia fubiecto aptonaco , fiocalcc. 2.artic.g . & Ferrar.z.conrra gentes capr.157 SH

pius policione; nempe habirusare priuatio . & probacur primo: nam priuatio huiufmodi
ne:tamen priuatio nequit colli , dine habitusa comordid ad fuam caulam poftquam con
cuiuseft priuacio ,imuroductionc. Racio pris ' tracta oft nonminusopponituri abicei,quani
mæ partis eft, quia tunc, necformaopponia négatio viſusciopponitur in caculo port no
turinmediate talispriuarioni, neque adæqua num dici ,fed negatio viſusiacaculopoftno
te : non inmediatezquia dacur medium inter num diem eltproprie priuatio vifus quæne
Virangue:oon adæquare ,quia tali'tormæ op- quit colli nifi per cius pofitionem : ergolia
ponuncurduæ negationes altera eft priuatia militer ncque priuatio lucis, aut gradacum
alla cum ordine ad caufam ,& altera oft tiega ordinead caulam cuiuſmodi lune vibra , &
sio abſolusa in fimplici talis forma abſenna macula poffunrcolli abfquepolicione oppo .
confilteas:ergo porerit talis forma colliabl- Gicorum habituum . Secundo probarwnāca .
quetalis priuationispofitione,nempe perfo rencia vilionis beatx pioutet penadawai
facioncm mediæ negationis,ficuc albedo quia cft priuatio cum ordine ad Aani caufamy in
dacurmediuscolor illi oppofitusson necef fuo cnim conceptu imoluit pena damaior
Carioput nigredinemnaruraliter tollitur, cü dinem ad peccatum;& culpam . cit enim ve
aduentum
pera medij coloris polait quando fic carchua vilionis beatæ ex actu peccam .
queremoueri.Antecedens aurondaclaratur: mofo contrata , fed per nullam potentiam
nähac rationc graciahabitualıspoteltamitti poteft ab anima damnata collimiti per vifis.
Unepeccatimacula;per folam diuini concur nisbcatæ ia illa policonam ; ergo.Minor pa
Jus Colpenlonem Deo volente gratiam ho- teenam quando animihominis canınara mna
mitis tufti non conferuare eciamuipfe inui nerordinara a 1 tinum fupernaturalem , que
tusęſferin haogratiu amulsione:imo etiam li babor vilioncm beatain polttade vix , aut
ellet voluotarius in gratiæ fuæ ablatione pof non:G primum habeo intenruin :li fucundanı
fer ablque peccati dabeillain amirtere , hoc cum illa negatio ficformæ debrig:hoceft,for
cli libere Deo eam aufercnti confocendo, næ ad quam fubicctum et ordinateo : &
quem conſenſum (vtmultis Thcologis pla. cuiuseft capax ex diuina ordinacionepro illa
tempor
 Il lavniuerfam Arifi:Metapb ? 469
eşmpore fusd fupereft poft ftatum vixence ficionem &hocnon alla ratione nifi quia
celláriodicenduſii eft, effe priuatā ,ac proin errar babgancxam apni saqlanem fidei &
deſubelleidieta priuationi' & readunatatio- non qualemdunggabupaciadam de quatre
scilicer:Deus pocuerit:a principio homine quimursfastigesdagenere soanum ;quæ drove
jópuris naturalibus cónderd abfque gratiae ordinepad foain caufams. taloseninipriua
& peccarpitamen fi lemelipescer nequit illúz tio fideiad :etrocem actualem confequitar :
ad : Atatumpurorum naruraliomi reftituere , esgo . Miaorspatec namdusiliciterporeſ au
fedeneceflario debeceffe obnoxius priuarios ferripadzio illa fidei pesercogis actum co
midivemaculæ quandiusgeaciaeinon ipfum teacta a qua homo traofactoadu adhucdi .
dacur.Corfarmucur:nam précrationeshuiufal cicanın fidelis , feu hæreticus,aut Paganusget
modi funtcadiscondirionis , voirefundáns, fiue Iudeus. velper lumen fuperius qualo
tudinipfum dubiectum in:quofunr;adeo vo eAbeaciformsaur:aliud donum intellectua
quodſuberPian dicatur & ipfubiectum le certificabsidios hominis intellectum de
ľu eifdem de quibus fides certificare poffec., &
beft,aurouin ordine ad iltamatdratifubiems tunc eft virtualirer fides,quia ponituorlumé.
coñequituohicpriuatio abfqueforma:poris exequens perfectiorj miosamania fidei vet
fitione,fietiiniHola auferretucpriuatio abfq;* per meran concurſusdiuinis circa erroriseni
fompofitioner deftruerecur ideacitas laxi rifacçın Lufpendongaliaeperioblibiooems
bietti apti taler formam habórejørgo.Mam & omnimodam : abattibus ceffationem . Per
ior declaratur in ada &tisexemplis de vmbraya hanc enim omnishabicus:fiue erroneus;fiue:
macula, & perna damni.Subiectum enim vmt ſcienrificusdeperditueSed:hoc ſecundo mo
beæeft locus vmbrofus qui fimul capax ehts došlicer golfarür entitas actas, & habitus.er
lucis recipiendæ , & fubieétammaculiecelt: ronci,priuatio tamen fidei non collicur, quá
animaprourcapax et ordinaca ad graciamis diuenim cfrden iſte non habueric in fidelis :
Actandem fubie
turà rationalis &tanipena
prout Capax gamthil crea el dicendusi & vttalispenis in fidelibus à
., de jure præfcriptiselt obnoxius.
proutadillam ordinata eft: Minor quoquar 22 Sed eguna arguitur primo': quando ,
parecnam Gâ loco embroſo rembacatur vel indeeduoroppofiomediae aliquid , verum : :
brajaurremouecur fola vmbra,& relinquis que expromponeperelt colli per politioaçmı?
tur in illo apeitudo, & capaqijas proximand illidsmediiqua da igaula non ſolum albedo ,';
lucem recipiendam , aut fimul cum vmbra fed etiam nogredo pocelt
åcorpore collipeer
semaueto cdicta aptitudo próxihja.Siprimi policfonempallocisquia pallor eltcolorne:
non poteft non recipere lucé alioquim ſem- diusistrecalbedinem ;& nigredinem , & voce.
permanebitluce priuatum , quia deficiee ei que fuomoda contrariam , fed incer habi
luxcuius eftproxime capax : li fecundum ia tum , & priuationem cum ordine ad caufam
non manebit formaliter idem fubie & um áp- dacur medium rcfpectu porentiæ abfoluræ
tum & capax , reſpectu cuius vmbra & lux Daiye dictum eit :ergotron folum habitus,
immediate opponebanrur: idipfum dicipo ſed etiā, priuštio eſt. aufenbilis. percale me .
telt de macula, & pena damai. Nüqair caim diun ,ac proinde G cuc gratia I tolliab :
Deusau fecrc maculam , auc penan damaiab animade potência abſoluta Dei abſque pe .
anima oiſi limul ponatin ea formam opoli fitione maculx ,lca macula abſque infufione
tā;vel remoueatab ea ſubiecti apei nacridens gratiæ auferibilis crit per eandem potentia
titacem ; quod poreſt Deus facera anihilan Dei abfolucam in ordine ad quam darurme- :
doanimam ,& poftea eandem abſque ma cu dius ſtatusinter vtramque. Secundo quando
la,aurpena damni ' , atque abſque ordine ad . vwum alceri immediace um, aytadequate imnoden :
finem ſupergáruralem reproducendo. Teelrilem. opponitur ; nequteealcer nt pateitiilli
c10 probatur conclufio . Nam licerint djace ,age adequa oppo :esden enim oft
ctus hominus pofsit effe ablque fide diai- racio oppoficorum , & eade valuti via ynius.
na, & errore cioppofito , & licet poſtquam r ad alterum , & econueturfrosfgituratli egracia ver
femel habuis : fidem pofsic illam amiteere bicayfa non opponi immedi ,& ade
depotencia Deiabfoluta abfque erroris adu : quace maculæ la ordene ad potentiani Deii :
quiſicione , vcd Deus abfque hominis culpa . abfolutam eriamalinh omine ordinatoad.f .
fufpeadar concurſum , quo fidem in illiusho . nem fupern at ur em ncque aiacula ei oppo
minis intelle & u conferua ba og tamén polt- necur immedi at e sutadequare , ac proinde
quan femetinc el le ct üs us
errori fit obnoxi . poterit tolli per aliud quam per gratiæ o
ne qu it c
ab ho er ro re vindicari niä per fi- fugopom . Tercio vmbra ad corpus anima .
dei ,aur luminis ſuporioris eminenter fidem . lis confequca poteft colli per aliud quam
præ habendis : verbi graria ad beatificipou per lućen : tollitur namque per tenebras
noctis,
 Zibri decimi Queft. II. Artic.II.
no &is , & potektollirelinquendo illum low flecur integrum fübie& um vmbræ ;& thanen
cum obſcurum per conſtructionem alicuius teridenticace talisfubie &i iniplicar colliyteam
edificij circa illum ; etgo .Nihilominus hæc bramablque lucis difufione.Lucis autora di
non
obftant. Etad primum concedo maio fafio noncollit fubic &i identitatem quia izan
rem in ijs quæ opponanturabſolutey & ineaen qualibet parte luce folis illuflrara porelt
itionem
goillam in ijs quorum vnum depended'ins an imal , per interpof corporisfuis
trinliceâ præcedenti que a pricati caulam vmbram variare quarti ncquir-caulare
precedêk di dueo quodt genubus coucbris noctis.Echæc folutio mie
cundudüm
fecun ,vhamm rationempriua
m altera ioning& &lefoi gisaparorin fecundo caluargurrcnti: fienim
rioni,
priuan
ionis fiatlocus ille catxcrnolusvefuppe:cocauafpal
,autnegationis
cundum alteram alcerr formæ ,aucnegat
opponatur. Solnm omjan eft verum :anreco tiadomuum & cauerdarum non manerlar
densvbiexparte vtriufque extremi elt ca. cus aptas natuslucem recipere: 40proine
doni racio oppofitionis ,inlandiæ fant mani . deneque proprie eſt capa kebcundi calisilu
felhajnam vita hominis opponicør priuatis" cis priuationen .Neque valet dicere primary
cosmorti,& veluti contrario, vitæembrio * 'uationem debere elke openino cdilindtatzmes
bis,& formæ cadaueris, & parveramque toli a ſubiectoin quodalicut & habitus ( £x
iorstamen foli vicæ adequace oppon trema ' enia altarum oppositionum à fum
" tur,&: per illam folam poteft remoueri;& Vi
Jicur biecto respecta cuiusopponuntur fantom .')
nino condiltin &ta, & -condiuifa ) ac proinde
fuspriuariue cxcitaci,& contraric alreri op
ponitur , tamencxcitas ſoli vifuiper qucra in ſuo conceptu non includes aptitudincin
Tolum poffuntremoueri manente identica- : proximālubie & i. Non inquavalec quia hæc
itefubiecti vifas,& per cxcitate & per fora el peculiaris condicio harum primutionum ,
mam incampalibilem videlicet cadaueris: vim fuo conceptu involuantdependenciam
semougarur:hauc dilimiliter gratia porefrol & ordine ad fuam caulacproinde fübic .
maculam ;'& per fufpengonem dim di proximam aprirudine in quo & nonalia
uini concurſus abſque culpa labie & i: priua-? bitalis caufi eltapta näow futra effectum pri:
Tio voro gratiæ quia in ſuo concopru dicirca vaciun caufarc : & vtypico y beconcludam,
reatiam voluntarie contractaas gracia in i formæ buiuſmodi » pluribusinodis pofunt
fubie & o apronato rcquit per aliquam poté delinera,privationes vero vnicu tantü me.
ciam colli abfque gratiæ infolisno . Vodelim do in fubiecto optomato doliniraqucuntu
!
cetgrariamaculæ adequate non opponatur
quia in ſua concepcu non dicit quod fit in ARTICILLS. II.
labic &to aptonato , auc quod At dependcnsa
proprio a& u habeatisillam . Tamen macula infubftantia femelrorrupta por
quia verumquc dicitopponicur ci'adequaco,
& moradiace,vel poteft dici quod cum hu . ſit per naturam reproduci?
jufmodi habitus fioc formæ poGriuæ abfolus
tæ ab ordine ad caufam,& ab ordine ad fubio N hoc articolo tres verfantur fente .
Chum aprum narum licet extra'illud non fint; tiæ Prima affirmans calilem name.
Cabinduunc plures rationesfeciidū quas pla ro Lublantias lemel'corruptas poffe,
ribus opponuntur,priuationcs vero huiof cdebere percurſuninaturalem reproducia
modi quia in ſao conceptu inuolbunt eile in quam fequucifuerunt quidam ex antiquis
tali ſubiccto ,& ex tali caufa produāæ vni- Philoſophis cxiftimartcsoddeiros aume.
cá duincaxac rationem habent fecundü quá ro ,quæmodo funt, & c iar io vaiuerfo præ
folum priuariuc fornuis-prædi&tisopponuq- collerunt pollca abſoluto mocu octauicæli
'tursac perconfequensadequato. Adiercium hoc cft cranfa & is ja millibus ( ecundü quof
quod, in primo cafu quo vmbra animalis, col dam aur fecundum alios 49. mullibus annis :
litur per tenebrasno&tis non contingit pro fore redituras,huius oppinjonis princeps ed
prie ablatio vmbræ , fed fuperuenit maior . fertur Platua Ianblico qui & ipfam fequitur
Ymbra,nempeterræ in qua animalis, & om- ve yidere licer apud Maraliua bicimū libe
mium panium terræ vmbræ virtualiter con II.de Thcologia Platonis, & apud D. Aus
tinentur. Dicitur fecundo quod deftroicor guft.lib.z. de ciuio.Dei cap.13.atquc apud
időcitas fubiectitalispriuationis.Subiectum Do&toren Angelicum 4. contra gent.cap .
enim vmbræ volc nonelt quilibet locus ca 82. qui illam ve im.pia & religionicontraria
pax lucis,fed ellilla in quo corpus animalis daninant, & reijciunc: eiuſdein ſentencia
potelt vmbrâ caufare.Ita ve exſpario , & po. fuerunc Pitagoricicum Placonicis vt refere
tentia vmbræ caufatiuaſcu (patto vepocen. Augufle acproinde ſunt in cadê damnation.
tiæ vmbræ proximecauſatiua aſociata con pe, Sccundafeucentia cft quorundam cha
cholia
 montu ar lan Alitat Motapb: 47
tolicorum litap :ium viribu$ ,nacuretagogicivoluerunr;velper hocquodin
potidem acons pondem liumero effor Naur4;ipfa aditentia alte m icina ef
atte, med
cum reparare mom gavidenayisi çermain f a tini potens vitam aut fermam
buss led in aliquibus egoibusocvideli: fecam ſeinelamilan recuperare, vt quim
ceain accidentibus , olemendisaequemix dam modiciFabulanres diconemedicami
sis imperfe& isus quid lequocuir Ricans bjbus naturalibus Ercolápium mortuum
slysin qirarte difiun& ioneinqumlione Mulgirarcqua de caufa fuiffe à Dcoper.
prima anuala dernio : & Scorus ibidem cuium fulmine de żælo vibrato ne hos
gop ſiopeas žie cudomnes digipailubf- minesmortem euaderent ,cujus eriam
Chuku Teccia profes negrofgbftan .. lengenciæ
Tencenciæ fupre
fuere ili (qui ve refers Hier
kam ſemel corrupta is due to corrupta Fonym : Elaisi )kerbas qüaldym Peo
fueri poffe eandem aumecoupar naſu : nias, nuncupatas purabanc habere vitae
ale agenšireparasin qaam cuçotut Du, twomad mortuam fulcicandum ; vnde
tanga's in eodem quarto diſtinctionet eoruri errotem confutans Hieronymus
fråligne Bañellus libro ſecunde de sx illo ciufdemreapieis, Elang,teſtimo:
generasionaqueftotiesvlcima.Clonins bio: tinent-merema THR G F guin roslucis;
brigenlas abidem capire his queſtione 198/ fines legisgles:quia ros Domini vina
Prinia articule eetrid & Mathlms quart Somsamueshenbao Peonius, fed vtroquemo
fione, 20 gujbus fublaribit Suarsi: toma do elt impofsibilis per naturain calis cora
primomechapbisficotum diſpuratione 6s fupe ſubhanejgreproductio :ergo, Mi:
botoneos, fuifque planofenconbirhæq bro pro primaparce pacec : nam iterata
Pohificorum libro fecundo deotu : & in . illa luceccio garumdem formarum eſt
cirv sexe 70 *1 in capite decanpolitiš chimoncs, Goue & poſsicio demigratio
& osPhilicomuni capite quarcioZimir be animarum in corpora diuerfa :nam
in cheorema ises arque Sameti Doctorisz ärimaautforna, veleltinçörtöpabilis,
libro quatcocongraigentes capite:8ra &a cuiufmodieftfoldanima rationalis , &
gugdlibeto & quæftione de'étia articolo has cidemcorpori,dumtaxaureanistar
facundo,quare prouifiusdeclaratione,le do Bellare & ione per miraculofam Dec
agences katasne placecaffertibñtessa fehnicolus aoimas cosporibus,
asioneeri
many Relgandao dicendum primo, Lubs quibusin vita mortali fucrans vnitz ,
handlampecfectamfemelscotcupeamino accest coraggibilis ac dependens in
gokareprodusipes näeutramibied allerde Hocefte materia , cuius generis fune
cio ſtacu itu aadud'cumau &torespleineop ompes formt aliorum fublunarium &
pinionis ; & Babec primo nullum agens talesforme neglicuae per nacuralem
naturalsporeſ :producete aufireprodus actionem maçerik, reuniti: etenim que
cere effectum fibi fimilem , nifi per moi a &tio fer quam reynitur forma eft.cas
eum , aue a& lonein coniun&ium cöquiz dem cum ,illa seper quam âprincipio fue
640 murationem nequitgacuraliter tatvnitasveldig erfa:non eadem, quia
eandem a &tionem aué mucacionem rem cami adjo, ad fui numericam vnitatem
Petere ſemelinterruptam 2.etgo neque petat temporis, vui targm jabfque inter
eundem cffectum reproducere. Confe * rupciona,interrupto học ſøløiçur vnitas
quencia probaroc : quia uiderüroumero motus & actionis :non diverſa ,quia idem
effe &tusnacucaljéer eandem produ & ivam com poſsitura eadem forma & effe & us
ou petic actionem : vnde vbi aftio ele idryoumero nequit duas a & iones pro
ineer rupea ,Gcut foluiturnunverica iden gdivas fui de minare naturaliter : ficut
cidas actionis : ita etiam numerica iden- enim ptodu & io terminacur ad effe , vbi
eitaseffectus. Hæc eſt ratio quaaDo&tor efle eft idem , natura candem adionem
Sanctus :vcicuc in dicto arrieglo,quodlit ngmeroadtale eſteproducendumvel
bacico, Şçcundpinam calis,viuen isjaur cnmmon.candum, dumcarac, oraihauit
mixçıpecfcfti, & femel.corrupci copro . vnde duplex aftio nequit ad eundem
ductio per naruram deberec ficci per hos Affaftum ,uth Cupra garotz. Iegen sørmi:
quod in gangragionibusnaturalibus, at- hjáci.Coolcmacudznana.priuarione ad
que corruprionibus,fibi inuicemify.ccer Babicum nequit dat repreſes pernacu .
dontibus cædem numero formgredieuć tams ſed obltims reprodu & ionegdje
cilene - 99 pec corruprionem fuerane fieri abfquea prigazione ad habitum se
smateria feparack , yt Placoniei & Phi- grelli : escaim percorrupcioncm 'mace
TS
1
11
472 Libridecimi Quaf:11. Artic.777.
sia contrahit amille forma privationem 16. Sed contra arguitur primo:non
ac proinde dam tandem formam recu eft minus difficile côfequi hominem per
peracà priuatione ad primam formam fit naturam æternam viram ; atqae experi
regreſſus:crgo ficuc regtellus à priuatio tem morris darationem quam ſemelamit
ne ad habicum eltper nacuram impofsibi fam vitam reparare, Gicut enim corren
lis:ita etiam reprodu&tio femelicorrupa tonaturaliterrepumorta
ti viuentis fiue mixti erit per nacuran ini si corruptibiliaur gnat repro duci,ita ena
lı naturaliterr
e.
poſsibilis. pugnat rernum efle , no vidám conta
25 Dico fecundo,impoſsibile etiánt qui immortalem . Sedper eacnram po
tuit homo ficri immortalis : ergo. Mia
eſt ſubſtantiam complecam ſemel cora
rupiam reproduci per nacuram ; licetas
lias imperfecta fic , hæc conclusio hatuis in paradiſo conſtituti fuit illi naturalis,
tur aduerſus auctores fecundae fenten co quod erar illiuspropria paſsio ;atque
siæ ; & probatur nani raciones tactie pro pocentiæ congenita , aeque ad eius fpes
prima conclufione idemiconuincunt;de cificam rationem conſequóta: cum enim
fecunda : cienim vbicumque vera coro effer plánea diftinétsfpcciei a reliquis, di
taptio compofiti praexiftentis fuemix Hindtas deiam proprierates 'paftulabat,
ti perfect ,GucinperfoAlintercefskema &c quia wirtuees aliarum arborum patae
teria flie leparata a forttia præexiſtonen dili crant els connaturales , ac tandem
ac proin
mx priuatdemaccriacontraxi talisfør
ionem , à priuadonet autenind
quia illa virtus perma lid in ligno vitt ,
n
poft peccacum & modo porillam Enoc
habitum nequid fieri regreffus per nas & Elias conferuantur iin paradiſo dum
füram . Rurlus fultadlo produziuagiain fractuallius veſcientur tetre DivoThow
fufpenfa & per corruptionem interrupa main fecundo dilindiono 19. quæftioa
ta' ac per confequenspat naturan'lal nevnica Articolo quarto ad vltimum : fed
temnequic eadem redire : fed ad ciuri ea quæ permanſerunt poft peccatum tan
dem compositi produčiltncm , ſecona tum fuorunt naturalia ; omnia namque
do'm naturæ leges requirebacur 'cadem ſuperaataralia dona amiffafuere perpeca
adio productiua : ergo cum hxc per na- catum : fed calis virtus fru &tus lignipor
turam redire non poſsit nequo rdem terat tribuera vitam homini' xternam &
numcro compofsicum femel corrupcum immortalem : ergo . Minor.'pacet: cömi
potcrit per nacuram reproduci, Quod quia modo Elie & Enoc tribuit vitamin
fi aliquando in homogéncis ‘ape viuenis mortalem , & ab eruninis & *pafsioniba's
rábus imperfectis videntius aliquod ad huiosmortalis vitæ vindicatam .Tum
fuam integritatem redire per artem vel eriam quia propt dicitu Deum how
erea r
naturam , quam antea atxillerat. Dicen . minem priinuin à Paradiſo cieciile ne
dum cf aue non fürileverdacproprie forte frummatde ligne vita eo comedat one
correptom ; aur non defijfe quond to 1H4t in æternum , quam radiontin clecu
tum per cocius formie' 'tota niateriale tionis Adami frontra redderet oriculum
parationem :fed qüdke partem integra- nifi cibuslignivitæ haberer vim conferch
iom ductcaxat , aut non effe ensper fe divitam immortalem :ergo:
pertecta gabrdens voitate , qua do caufa Refpondecur ad hoc argumenrom
aqua diuiſa in partes porcſt per reunio . primo ,negando maiorem :ta'ni tribudo
nem partiom ad priftinam rcuocari in re ricam mortpo , aut corruprum repro
tegritatem , & lacerra in duas partes di. ducere innoluit regrerum à priuatione
visa vita ad huc in veraque parce fuper- ad habitum ,quem non ipuolit vita iti
Atite per partium reunionem poteft na. mortalis homini collata , & idco in pria
turaliter anistram integriratemn repara-- mo maior,quam in fecundo cafu inuol
to Similiter fluuius Tormidia fomel altar repugnantia. Refpondecor fecun
exficcatus poffer itcrum fluere,acpernas do , admilla maiori difpurarionis gra- :
turam fiuc artem redire ad fűantiquum tra , negando minorem . Pro caius de?
Racum deffe & u quidem perte &tæ ac torta claratione prænotandum eſt duplicem er
lis corroprionis in duobus primis cafi . fe modum dicendi inter Theologos circa
bus, & in eertio deffectu perfeaxacde- hominisin ftatu innocentiæ immortalita
bitæ vnicatis qua eos per fe debet gaux tem & circa virtutem ligno vitæ infitari
dorg. ad humana yiig in illo ftacu conferuation
nem
!!!
 In vniuersam Ariftor.Metapha 473
nem ordinaram :de immortaliçare nára tentuin in Angélico Dottore reſacat.
que hominis in illo ftato feliciſsimo ,quia Vnde dicendum eftad argumentum ,quod
dam putant illam - fuiſſe homini ex parte iuxta hunc modum fecundum dicendi ad
naturalem quatenus ex caufis & princiw mifi maiori,neganda minor eft. Ad ca
cipijs naturalibus , fcilicet ,es cibis opria ius probationem negandaeit maior : quia
ma complexione aeris & loci temperle no vircos naturalis admodum propriæ påf
prolleniebat
qurbus caulis putanrif. fionis,fed victus ſupernaturaliter illicolla
ti hominem in illo Maru , li non pecca- ta fuit ad eum modum quo dulcedo aqua
rer abfque miraculo in zrenni fore abf- maris amaris communicata fuit , vel ad
que neceſsirate mortis permanfarum de eum modum quo pani illi cælefiad intai
eorum numero fünt Scorus in 2. diftin . toris ſuper rerrani cadeocis de cælo in ci
ctione 19. queſtione 3.Gabrielibigan at- bū populi Ifraclitici virtus omnis faporis
eiculo 3. & Darandus quefione 1. arci- fuit communicata.Refpondecur focendo,
colo :27 & nihilominus elle ex parte cciam iuxra primum modum dicendi virtutem
illam immaterialicatem fupernacuralem ligni vitæ fuiffedicoonaturalem non quie
quatenus originaliiuitici e cracaoneka:ac dem ad vitam æternam conferendam , Sed
proinde ex hac parte eſſe veluri ab excrint, ad vitaminmortalem ex iultitia origioa
ſeco provenientem , ac proinde homic li provenientein , co adiubandam , crenim
nem ab extrinfeco & veluti radicaliter , & ex iufticia originali vita homiois redde
ex-hijs eſſencialibus principijs iiorralem barur immortalis immortalicace quidein
effe',arque corruptibilem : alij vero ſen . ſupernaturali connacurali , tamen illi lia
riunt illam iinmortalitatem vitæ eſſe proča cui , ex fuppofirione , quantü in aurcnerac
füs â iu Nitia originali prouenienremque ex parte ciborum & fructus lignorum pa
î fructo ligni vitæcoadiaba
temperie di
& complc. raditi: acque temperie præferum ex par
lum
mentem te tradus ligni vitæ præcilla fumpri non
xionclo
geuani vitani degandum non autem ?? ex acergam , fed longeban viram lomo fuif
wiillorum fore omnino mortem vitatu fer confeqururus : & hanc lignificant ver
rum , aut in ærečnom permanſurum : ita bailla oraculi divini præcauentibus,nefor
fentić DinúsThomas prima partequæftio te fumatce vinat in æternuin , idellin
ne 97.articulo primo , Baññefius, Valentia longum tempus, vt Angelicus Doctor in
diſpuratione 7. qužitione 6.pondo pri- terpretatur 2:2 . queft.164.41.4 .ad s. vbi
moirem idem docet Sanctus Doctorcum afferit in prædiéto teſtimonio fumi'æter
Magiftro in feciindo diftin& ione 19. quz. num pro diuturno de moré Sacræ Scrip
itione vnica articulo 4. & 4 contrá geri- turæ , quæ prodiucurno xceroun Colervo
ces capit. 81. & Abulenfis fuper Gene Giri ſurpare. Terciæ arguitur: uam in compo
eundem infinuat quæſt10ne 164.& 165,2 € . fitis imperfe&tis, atque in ſubſtantijs para
que Pallacios in loco allegato fecundiſen tialibus eciam viuentibus fic per naruram
tcntiarum :circa virtutem autem ligni via
‫ܕܝ‬
reproductio corrupri , non obftante quod
tzimmortalitaris coadiurricein ,Marſilius in eis fiat à privatione ad labitum regiero
3. p. 3 ..
i z. articuloquæftio ſus : ergo talis regreſſus à priuatione ad
in ? dovbiqueſtione
Pallacios fupra & AbulenGs hibitum lente etiam inconpoſsi
, non obſtacve
ne 164. fuper Genetim ſequuti Doctore mi ris fubftantialibus perfectis quominuspof
Sanctam in queſtions illa vnica ſecundi fent , antece .
tus libro
articuli fa ad vltimum , && Ruper
Rupercus
z.in Genelim capite .dicune virtutem
libro : nam ex mixio,
verbigratia , ex vino aqua permixro , in
0
illam fuiffe naturalem3 .Auguſtin . vero li quo aqua iam corrupta fuerat porelt per
bro 8.de geneli ad liccærim capite 5. inſi arrem aqua iterum feparari , & in priisa
nuat füiffe fupernaturalem ac miraculofe Hami aquæ formam reftitui, amiliera doa
ci communicatim , idem ſentiunt Magis aquæ feparatæ fi poftea rewniantur , per
ticulo 2;.quzſtion
ftirin e primenaue
, dilinction e ntlira ara continuitatem eandem prorſusaqua re .
producitur , quæ ex veraque parre conita
ne vnica , & Daraadas quæftione primas bat. Rurfus cara parcialis , verbi gratia ,
in quorum lanton029inclinat Caieti . digici vel auriculæ lenel abſcilla li reu
NUS 1, parce quæftione 97,articulo 4. & niatur ( quod quotidiana experieoria pof
ulo
emiärtic primo , vtrunque fible arri& nature effe oftendit ) can..
Bañeliuseffe
modum ibidprobabilem & haberc funda ; deh animam & viram , quam antea ha.
Τι 2 buerad :
 474 LibridecimiQuaft.ll.Art.Il.
buerat recuperat , idqueeciam fatentur fentia& eialiena,vèrbigratia,diuiniVer
Caietanus fecundo de anima capola qux biexiftentia vniretur,non effet corrupia
ftione 2 ,circa tertiam conclutonem & Ba quia non amitreret effe effentiæ in vnipa
ñeliuslib.r.de generatione cap.4 . quæſtio ne animæ ad materiam confiftens 13:eque
ne 8. arciculo fe ad 9. & tamen in hu . materia prima corrumpitur amittendo exi
iofmodi carnis partialis reparatione fit ftentiam vnius formæ : quia efle eſſencia
i regreffus à priuatione ad habitum á ma: eciam ſecundario non amittit,continuaau
teriaenim, quæ ve pars fuerac priuata xir tem propter ſui imperfectionem perdiui.
ta ten firiya & anima: eandem poft reu fionem folam amittuncexiftentiam & teri
nionçm recuperat:ergo eodem pačio pos minationem quam antea habebant & paca
cerie materia totalis cocam animam femel tes quæ in eis vnitæ ſub eadem exiſtencia
aniffam recuperare , quod enim fubie- & terminatione exiftebant per modum vi
eum obnoxium priuationi Ge cotale vel niusfa & a diuiſione adquirunt nouas exie
partiale mon collit ,nec minuit , nec auget fentias,atque totales terminaciones, quas
oppofitionem priuatiuam , quæ inter for amircunt fi reuniantur:fed ficut per diui
mam & priuationem verfarur. Confirma fionem non fic verá corruptio.in leparario
tur:namars fua viscute poteſt artificiarum ne formæ à materia copliftens,fed amiſsio
compofitam femel deitructum reparare : cuiuſdam terminacionis : ita quando reu!
Genim domas labefa &tetur eadem arte po njuncur non fic reproductio femel corrup
gerit ex eifden materialibus reedificari,& ci , fed concindacio femel diſcontinuaci,
in pdftinam figuram reftituiita ve verum gua propter in reunione partium aquæ ,
Bieandem numero currim que domum el aut alterius fimilis continuinon fic regrera
Le hancréparatam , quæ antea fuerac labe.. fus à priuatione ad habitum : idque ipſum
factats : ergo fimilicer natura habec in fe contingic in reunione partium lacertæ,
fuflicientem vireurem ad reparandom le- quando ante amiſsionem vitæ reuniun.
mel collapfum compoſitum nacurale . Ad tur, fit enim continuatio per quam lacera
hoc argumentum refpondecur quod ad- tadioila fuam recuperat integritatem non
miſo antecedentiücganda elt cooſequen- àucem quateria recuperat formam fubitan
tia, cuius ratio est quod ſubſtantiæ comple tialem , vel accidentalem ſemel amillame
legat que perfectæ nodum determinacum Ad tertiá duplicem adhibet Caietanus foe
fyz productionis abi vendicantâ naturas nem , ne
gat namq primo maiore ,
Lecus vero parcialia liue imperfec com- licet enim pars abſciſlua ecarnais facil altmeri
pofita fübitanti quatenu tyaidecur conglu , & veluti conrig , ficut
militare aduerſulinao.fSterdam fecunsda con-
a virgulttinetiunrfertu arbori diſtuientcutær fpe
s
clulione poffumu negarcan m vecie congulmuci
i &m contingua adeo,
m s
iacet . Ecad prima probat tecendeegnascu n
vt nifi'ſen caotrucrigere ab iptetlulre &to fa
anteced :nam lmicèt per airocneemm poſsit ex-r cile iudicaſruesti cont i
tur
continga
nuari eandemque
ri , tame
e n l l
trahi aqua sante factam mixcignem tainen animam acvitama participare, n licue
poſtcompletam & confumacam mixtio- yirgolium diſtinctæ ( peciei arbori inſere
pem perquam carryptis formis præcedentum ,nequit continuariiica neque caro ſefe
tibusaducnit noua forma dpræcedentibus nielabſciſla & vita privata poceft per na
diftinca,impoſsibile eft cxrrahi aquam å turam, animalis carni continuari,aut eius
vino ,quia iam aut in vinum , quc in aliud anima informari :hanc probat & fequitur
tertium mixtum ex vtroque reſultans eſt Soncinas hic quæft. 10. ad 7. neque huic
conuerfa, ſicucimpoſsibile eft á mixto ex- obitat experientiaqua vnuſquiſque expe:
trahi elementi quæ in illo formaliter non rirur carnem illam reunicam dolorem per
exiftunt. Ad fecundam fateor ex duabus ſentire , quando læditur quod eft fignum .
aquis irerum . vnitisfieri s ſeu potius reſul- : vitæ ſenſibilis : nam ficuc capilli aut vi .:
tara eandem aquam , quæ antea ex illis par gues,non quellantur abſque magno dolo .
tibus erat compofita ; atque ingegrara , ca- re non quem in ipſis anima per fenciat,fed
men dalla in carum ſeparatione fuerat cor . in carne cis coniuncta propter intimam
ruptio : nam corruptio proprie ſumpra contiguarionem carnis cum ipfis haur diſ
petit ſeparationem formæ fubftantialis à fimiliter caro , illa femel reunita abſque
materia atque deſitionem eſenciæ , hoc dolore nequit lædi,doloris tamen huiuſce
est ad effentiam formatam importar , ceſte modi fenfátio ,nonin ipſa ſed in alia cárne
Philoſopho foprimo huius textu 27.vnde imediare ei cõiunda & cótinguata exerce.
dã ab humanitate adimacur propria exi- tur propterintimā viriufque cóiunétioné.
Sem
 In vniuersamAriftor.Metapha 475
Secundo refpondetur negando conſeque prædi&a figura reſultatéft eadem ,cum au
tiam , quoniam nullum eft in congéniens rem in artificiacis materia firrota fúbftan
â privacione ad habirum fieri per natu- tia illius,cenfetoridem artificiatum nume
ram regreflam in aliqua parte primi fur- ro cuius materia & difpofsitio eft eadem ,
ceptibilis , licec hoc fic impoſsibile in ipfo & figura (licet duplex fit ) vniuseft omni ..
primo actocali Cuſceptibili, co quodpars. no fimilis figuræ alterius compoficum au
ſupponit virturem naturalem in ſuppofi- tem naturale eltens per fe & corrompirur
fico ,feu primo fofceptibili,per quem reu- performæ à mareriä feparationem ,neque
njatur & ad priſtinainformam refticuatur: poftea producitur nifi per iteratam formæ
ai luppofsitum acque ipſum primum fuf: cum materia xnionem ,quod per naturam
cepibile , ſemel corruprom totam vircu . nequitfieri,vcdictum eit; oblante â priua
tem amicitrac proinde nulla ſuperftes eft tioneadhabituniregreto
vireus per quam nacuraliter pofsir priſti- 27 Quarto arguitur:nam ad compoſei
dam formim recoperare. Vnde Gilla para tinaturalisfemelcorrupti productionem
tialis.caro femel abſcilla comedererur ab non requiritur:virtusinfinita , (ed oinnis :
animali reuera informam ipfius animalis virtus citra inibiniram poceltiin agencibus
converterecursae per conſequens propria naturalibus reperiri:ergoin illis datur vir
Vicam recuperarce per virtutem , quam ſu- cusad reprodu &tionéfemel cortu.pc . Ma . "
ponicin animali nutritiuam : & quia cum ior pater,quia qoantitas virtutis debetpea
Qty parsim perfectas poreſt pluribus modis -fariex quantitate effecius,cui etiam deber
vivificarisproduci & à generari,animal ve proportionarisvtpote cum fit ratio agent
roiprum , quia famel corruptum qullum & afsimiládifibieffz& um : Cum igirur pare
ad fui produttionem relinquit fuperftia fecio fiucperfectionalisquantitas effedus.
tem vircucem : & quia cum perfectum fit, reproductifefiniça ,imò eadem cum per
Vnicum , ac determinatum generationis fe&tione eiufdem femel produtti,Lazarıs
folucionesnodum ,nequit reproduci.Hanc enim fufcitatusnon fuit riigionis perfeétio
folutionein aprobat & profequitur pluris nis philicę,quam fueraeprimoprodu & us .
bois Bañefius vbi fupra , in dicta ſolutivne neque vircus ad illum reproducendum re:
ad nonum , & nobis ncucradifplicer , fedfed quiGradabet eſejofinica.Confirnator:ná
ytraquepotius placer: vnaqueque enim in ſtanceidentigate agencis& materia , efface
fuo fenfu abundar & fuftinendaproponia tusneceffario fequitur identdomero rela
türlettori Gue iuniori methaphiticæ auf Phylofopho 8.Meteororum cextollo & izo,
culcarori , vt pro fuo capru ytranlibee ellia cui atteſtarur Commentatoribidem dices :
ga & fuftineat.Adconfirmacionem nego quod fiagens fuericidem numero,iuteria
confequentiam :racio difcriminis eft quod eadem , & potencia eadem , quod effectus,
artificiatum deffecta perfetta voicacis, ſubſequucuserit ide numero ,fed poffunt
cum in fola encium perfectorum ,pcrbigra naturaliter ſeniel,bis , & ceciesidem nume.
sia ,lapidum ,lignorum & fimilium ordina- to agens , & ideor paflum , atque eadem
tá coniunctione conGſtas, lemel labefa &ta materia convenire:ergo poteritidem effen
tú porcitreparari : quia poflunt parees ite ans numero pluries producisquod eft ip
rumo dine coniungi, & eodern quo anted ſum reproduci . Ad argumentum nego ma
ordine fucrant adunaræ ficuc partes aqux , iorem ,ad cuius probationem dicendum
per fulain coneinuationem eandem coniti çit cum Do & ore Sancto.p.q.10.art.4 &
tuone aquam , quam antea integrabát: quia alias ſxpè quantiracem pestećtionis , five
nullusin huiuſmodi fit à priuacioncad har virtucis nedut ex fubftantia & entitage of
bitum regrefus,nulla præcefsit vera cor- fecus nude ſumpra,fed etiã exmodo pro
ruprio, nullaquc fuccedie vera generacio: ducendi efle penfandam atquedeſumme
quia ramen figura quæ eit formadomus, & dam , & quia modus productionis effc & us
cuiuslibar alterius dimilis artificiaci eſt ens femel corrupei,caufacregrefum à priuario
per fe ,fcilices qualitas prædicarnentalis, ne adhabicum ,eftque fupra legem a natura
pradaciato ftatucam ,eft fupernaturalis:ac proinde vie
quarra ipeciei di qualitatis, &
hec detracto arcficiato vere delnic efte tutem in agente principali poilulans in
in resū nacuragideo exiſtimo poftea in rea finicam ,qua decauſa ad effectusfiniti crea
paricione artificiaci nouam figuram reful tionem requiritus vireur infinita , guialin
tare quamuis fimilem antiquæ , & eatenus cet effcctusfinicus lie quad cacitater ,ima
locurn artificiarum , dicitur idem numero dus tamen producendi illum abfque diere
recuperatum ,feu reædificatum , qui
o a mace dentia & concurſu ſubietii przluppoli
ria & ordo , atque illius difpofiti ex qua ti eft proprius agentis infiniti , CUIUS
Ics a &ta
::
476 Libri decimi Queft.11 .Art.11.
adio produ & iua a materia eit indepen . motom illi denegauit, ſupesruacanea eni
io
n
doms. Ad confirmationem , folum probat & fruftranea forec naturali inclinat and
juxtà mentem Philoſofi & Commentaco id quod per naturãeſtinaſeqaibile ,vtaliâs
tispoffeacdebere eoſdem effectus fecun : nempe,lib.1.9.2 . art.4.latiusoftendimas
dü ipeciem producimulcoties;acreprodu Antecedens aucem probaruri,ex manife
ci, ad ſpecificam enim vnitatem , fùfficie. fto Doctoris Sancti teftimonio ;quod habe
agentis & materia identitatis non tamen turi.p.9.76.art.z.ad .cuiushæc funtver !
Psobat,neque Philoſofirsaue Commenta ba. Ad sextum dicendum quod ſecundum fecom
torfontiunt eundem effectum numero re . menit animæ corpori. vinicis ficut fecundum fe că
prodaci auc bis produci propter agentis, Wenit leuiere furfum ,& ficüt corpus leue manet
&materix identitate,alias manos indiuer- quidem leuecum à loco proprio fuerie ſeparátūs
fisceniporibus eidem igni applicata eun- cum aptitudine tamen.co inclinatione ad proa
dem numero reciperet calorem , quodeft poniumlocu ita anin a humana manet in froef
m lin
tinente inc
ablur , ſed vlera ad numer effect fe cum fuerit a
dum icã us àgorpore ſeparata ,babens'aptitia
.ideficitarem requirituridētitas actionis,adi naturalem ad corporis
onionem :hicille ,probaturfecondo racio
quam
rum concurtic aliarum& circunſtancias
temporis&identitas; quianequired? ñe cui eiuslolutioinnittur: nam quæliber
domačio numero rcafumtimiac repects ne natura retinet femper & vbicumque natu
que idem numero effe & us reproducicur malem inclinacionem ad luanilocuin & fta
per naturam.Qgineb arguitur argumento tum nacuxalem ,fed locus & naróralis ftaa
Scort vbi fuprasq :.3.materia 14 poſt amil- tusanum racionalis,cum fit forma corpou
fam foram fubitantialem per corruptio inas,eſt elle in corpore:argø fon per & vbia
sem habec naturalem porcanam ad illam cumque recinet ad hunc larminclinatio
iterum recipiendain : ergo eft vnibilis illi bei naturaletroPorettiecardo.confirmad
per vircucem agencis naturalis:confequét trhoc argustieni:omin favorem & graciam
tra parce,quia cuilibetpotentit palsiux de Scoci exempiis quibusvtitur DiuusHiero
bec in codem ordinepotentia actiua cor- nymus tout epit ad Pratidium ,de Careo
reſponddro .Antecedensautemi probatur Paſchali,qui quotannis renouator.DePel
duplicicer prino:quia ex formailla & ma- licano,quiex feipfo dicittir renafci , ficut
tevia fiorecidein cöpoſituin naturale,quod & Phenix fennel corropra , Xio Cineres
antea fierac ex illis conftiducum ,ac proinverſa renalcicur,nec nio de Aquila quæ re-.
de manet inpotentia naturalemateriæ $ fbuat iuucturem fuam , vide & Regius va
cüdo :quia manet in maceria eadem numen tes Pfalma Toz ait per compararionem de
to privatio poft corruptionem argueance homine luilo:reino nabiturvt Aquilæ inuen
primam produ & ionemtalis cópolici,femton Studibuis enim exemplis pronabile vide
per enim eſt criencia eiufdem forme qual qur fieripoffe aliqua compofita naturalia,
mortho
de caufa materia primahonfinis a'nre em
nempê illa quwaninis perfecta line 11 acp
minis generationem & poft eius ralicer reproduci:Adargumentü iuxtadu
eidem privationiobnoxia nerideitycam plicem modum dicendi poft refponderi,
fencia enufdem rationalis animæ , & fimili Ferrasiëlis enim 4. córra gene.c.81.& lib.
eer appetitus ad calem forniam terminatus 2.c.60.circa dociniai tertiam rationé;cui
eit idem ,ficuc & forma abfens quæ illőtér ſubſcribic Bañelius vbi fupra,nempe q. vlo
minateft cademiergo & potencia recepritima,z.degeneratione
ima,z.de ncgat marcrim ha
wielt eidein ad talem forima trianide prima bere ad firmam ,femelamiſlam potentiam
illius rcceprionem ,arque poi illius deliru nacuralca :1am licet â principio fuerit ad
Gionem fcu ſeparationem , currihæc tria, illatin potentia nacurali,vipore quia crac
nompo potentia ,apperieus acquepriuatio per agentis naturalis vircutem vnibilis , &
in materia primaidentificenturrealiter,in ipla materia de potènriaad a & um reduci
vnamque caudem condemanic eneitatem . bilis,tanien poftquam ſemel cam amiſsira
Cófirmarur primo:anima rationalis femel iam defijt effe in potentia naturali ad illa,
abhamano corpore ſeparackrecincenata- & manur dumtaxat in potentia obediencia
ralem inclinationen adilludicrum inforli:quia iam forma veluti rranfiuit ad alium
mandum :ergo poſsibilis eft pernacuram itarum & modū prodocibilis,nequit enim
calisinformatio.Confequentia patet:quia produci,aut voiri niliper aclionem agêcis
ad impoſsibile pernaturam nequit dari in fupernaturalis,perquâ ipfa materia eftde
clinatio nacaralis,qua ratione natura non potentia ad calis formdactam reducibilis,
indiditcelo naturalem inclinationemad
morum progreſsiuum :quia vires ad calern
& cófequcnter fubdititi authores priua
nonem non cffe cadem omninò, co quod

In vniuerfam Ariftot: Metapbi.
anteprimam forme réceptionen macerià Quod G SandusDoctor cineribus inclina
carebatformanaturalidumtaxač , at poſt-
quam ſemel receptam formam amigt;ne-
duin forma ipfi;fed eciam porenria & ap :
citudine natural ad nam calen carcade
materia:& fic maior eft hæc fccundapriua
rio quam prima,quiaaliquid remodec à ma
ria,quod primanon remouebae,nempoap
titudinem ,quamuis ea ratione quahæc pri
uatiodem
eſthrin
carentia & remotio
vtroque Ataculforgia ciaro
Haberque
2010
fundamentum hæc ſententia in Doctore cipális argumenti.Illo tamen omnilolio
Sancto,quiin.4.d.4.qat art.4.quæfioncu
la 3.docec in cineribus,ex quibusmortuo .
rum corpora ad vocem tubze & miniſterio
Angeloram aducencar,nullam adselürse
&tionem ,idett.ad iteratam yfionem cum
animabus humanis inefſe inclinationem
nacuralem fed folum fecundum obediensagens naturale:potelt etiam dici , quod ref
tialem potenziam anim.bus fate vnicados
ex ordinediuinæ prouidentiæ,ftagu encis,il quoad fubftãtiam & fupernaturälis quoad
los cineres in corpora eforçu acos reafuma
,
iniab animabps.
Qla. 28 Secundus dicendimodus eft alio .
lispe. rum Thomiſtarum ( cuimagis affentienda
Encidenta
tentia Pineffen materia prima poten
maxe- formam femelamil
in fam ,ficut & animghumanæ fiparare ia elt
mate. naturalis inclinatio ad corpus derelictum
ria ad informandum ,ve patet ex adducto Docto
formă fisSanai celtimonio, & poteft hic dicendi
amif: modus vlteriás ſuaderi, ex eo quod cecivas
famé non remouet &cxco naturalem potentiam
line aptitudinem advicum ,cum ipfa CLC
cas nihil aliud fit quam carcntia viſus diebi
ti in fubiecto apco raro habere illa miapro
in quam nato,non per potentiam obedieni
tialem ,fed per naturalem aptitudinem ,ad
lias carentia vifus incarulo ante nonü dié
priuatio eſter,quia deeft eivifus, ad qacmi
recipiendum à Deo ,non deficicilli apri-
tudo obediencjalis: ficucigitarapeitudana
turalis cæciad viſuni no'n rollicur per caré
tiam illius:ita neque apucudo nacuralisad
formācollecus per carentiam talis formiz ,
& ficucapsirodo naturalis cæciin elle calis
non ſpecificacur àmodo quo viſus poteft
el reuniri,fed,a viſu ſecundum ſe,itaapti-
tudonacuralismateriæ ad formā amiffam
non imodo, quo talis formapoſsibilis e it
1490111, fed àforma fecuodum fe natura
fidebeefpecificari. Rurſusſuadetur: quia
aliasanimahumana polt feparacionem no
retinererad corpa's ſuy'm inclinationem ,
ac propenfonem naturale , obitaret enim
cilupernacuralismodus; quo dumcaxat po
relt corporireuniri ,quod tamen eit cótra
exprelium AngeliciDodoris teitimonių ,
}
1
477
tionem ,autpotentiam naturalem ad reſuc
regionen denegauit, merito quidem :quia
reſurrectio eit actio fupermaçoralis , atque
adeò adillam nequit ciaccibus potentia na
curalis cóueoire :at quia animahumana elt
formanaturalis poteft cineribus pacoralis
apeicudo ad illam inelle, & hanc eis Sattus
Doctorhaud quaquam denegauit.Hisila .
que duobusdicendimodus prænotatis,iux
ca primum facilis oit,folutio ad formápria
omninozauşcontemnendo
cée no rejecto ,
fed ve mipos Doctor Sancto, confentaneo
saxta fccundum refpondetur negando.com
Tequenciám quia poceodebacurali ad fot
mam & non admodum adquirend illam,
fus ad eius productionem non reſpondec
ponde etiam ,ei vireus,ágengis naturalis,
modum dútaxat,Deus.enim utaachorina
gurx (vemultis placer ) eft potens.cacovi.
Lum reitituere, & mortuum ad viram reuo
çare,& alios effactusquoad ſabitaneamn
durales & quoad modū miraculofos ſupra
legesnatura perari:eoquod yt apichorna
turxhibeoplenum.dominium in fuislegi
bus, & vefipremas Princeps poreritin il
lis dilpa fare:vircusaureu.po borisnacu
tu ,velic naruralis et . Ad priman confirm
maçionépı, quod pocus eli Prungois942
tenusponitin aninahu wana( wratanae
turalem inclinatione al corpi & admo
dum illam verur adinandi,livereaſon më
di,non négae potencia obedientialem , Ad
ſecundam vero negamur paficas racionis :
nam snillis cafbus ûue exemplis nonfiere
productio eiuſdem numero compofiei ſe
mel corrupti: red fic cantumproductio [4
cefsiue alteriusnumero diftinéti, & ciufde
fecundum ſpeciem , lic Aquila
cum primo
tenouatiuuenturem ſuam in productione
fibi fimilis,niſi eciam verum fic ipfam aner
quis plumis abie & is nouisfuper veſtiri cee
to tempore ,in qua tamen repovationenul
latenus credendum eft ipfam viresfemel
amiſas aut virrutem aliquam ſemeldepera
diram , fecundum numericant idenelcatena
recuperare, niſi ea recuperacione qua pec
Calorem naturalem vircusnutripua exalin
mento deperditam humidi radicalis parté
folgt recuperare. Pellicanus autem non
*
;
qüamidem numero renafcitur, coiam fi ex
proprijs carnibus pullos ſuos allere dica
tur,Phenix yero & fi comparem ſua frea
cieinon habeat,de quo efo fidesaped au
shores ramen priusin vermers conuerri
Ic A
 478 Libri derimi Queft.11. Artic ,III.
turper quaſdam medias tranſmutationes , ſuas partes limul,fecusautem ſucceſsiva,
ex qno veluti ex ſemine virtuce cæleſti cô . quæ nequeunrexiftere ,nif fecundum alia
curre nte,& vicem generantis fupplente quid fui.Rerfuspermanentia,non requis
proxima mocrice inrelligêtia aliud indivi yune continuitacem durationis, ſucceſsiva
onum diftinctum àmortuo generatur,& fi huiufmodi continuitatem requiruntad ſui
be parte Conimbricenfes increduli vnitatcmn ,ſoluctur enim corum vnitas per
adeo perfeuerenc,vcPhænices comparem fölā diſcontinuationem , quod pater in mo
habere , & exouo ficut & cæterarum Auiū iu continuo , quiper diſcontinuationem
pullos nafcinofemel auricerum arcesten definiceffe idem : verum eft hanc condie
Xur,vtvidere licecapad ipfos,libro fecun- tionem non conuenire omnibus entibus,
dodegenerationesconq.1. arc.:4.80 2.de ſuceſsivis, lunecnim aliqua ſuceſsiva din
celo & mundo q.6.art.zaeaconuictirario- crera ,vtnec purus Tisceſsiuus quemlibis.
ne, quod animalia perfecta ex femine de diximus efl'e orationé, & niotus fiue repos
beant generari imparfe &ta vero ex cæleſti "Angeloruin difcretum,quod ſucceſsiuum
inflexu in terra , locũ ſupplence feminis; ex partibus a & u divilis conftans eft. Tamé
& Deo proxirne vicem fupplente gene- quia regulariter vnitas accidentis ſucceſsi
Tariisdebeant produci. Sed quia nos Sani. vi foluitor per deffectum continuationis,
dorun Padruntelimonijs incredulinol. numquam autem ad vnitatem accidentis
Furnaseile, die demodo productionis Phiem permanentis requiriturconuitatis durario
nicis & aliorueri animaliuin , cam perfecto . nis,ideo fta: diſcrimen hoc fecundum ili
yom ,quáticorü :qux minusperfecta funt, ter permanentia & fuceſsiva accideptia ,
an in lib.y.bropriam explicuimus fenteri penes hoc , quod illa nunquam pernnt ad
: stiam , præfenti confirmacioni fufficien luam vnitatem dorationis continuitatem ,
nem adhibuimusſolutionem ,dle eadem (ic- hxc autem illam aut ſemper,aut regolaria
prius repetamus & Conimbriceniliamin- ter expofcunc. Hanc duplicem differen '
1
credatiraten bis condemnempus, neque tiam aſsignat D.Thom.in 1.dilind.8.qux
anim bis ponit dominusin id ipfumjad arti lionci.rer.ad z.dicens quodin.entibus
*colum ccruin intrarlicum faciamus . fucelsiuis duplex inueniturimperfe &tio al
tera ratione diuifsionis & altera rarionc .
AR7ICVLVS. III. fucefsionis , qnia vna pars non eft fimulca
alia,fecus vero in permaneribus de quibus
An accidensidem numero fernel corrup-airtum
inq.s.ro potencia art. ad z.quod co
non diuiſs fecun
cllc eft ibile , dumfan
cum fiue anihilacumpoßue per naru :
fed tantum per accidens,hoc elt,proucali
tam reproduci. cui motui fubiacee , ex cuius aſociacione
extrinfecan quandam fuceſsionem , livedi
29 N hocarriculo communis fenten- uilionen participar: ex hac aurem dupli .
cientisfuccefiiu imperfectione duplex al
T tia aſerit accidentia perfe & á yni-
tatem habentia non poffe per natu
tapy reprodnicis liuepermianeneia , fiue fa
divnacum proculdubio oritur diſcrimen .
Altcrñ et quod accidentis vnitas numeri
celsita fint,quam proſequucor Durandas ca ex fubiecti,quanriratis, & temporis vni.
in.4 0:43:13. Capreolus ibidem qira Co. to delimitur, mai cria enim quancitace lig
nimircēlos y bi fupra q.2.18.2 . & 9.3 . Mar nara ſicut ell principium individuationis
tilius ibidem ,nerond, zerlegencr.ca1r.9.18 . Tabitanrijs corporeis ,ita & cius accidenti
Siarez Mothapad.6.1: 27.9 . & 10.2.3.palila bus radicalirer vnirarem numerica præbet
par.17. ect.c.arque videnduseit D. Tho . non le Coluled vt fubeft téporis & loci cie
Ituloco allegaro 4.conera gent.in 4.lencen conſtantijs.Scd licur in ipfis accidentibus
tiarum ,& 0.43.4.3.arat .& quodlib.4.9.3.art. olleitudo quoad cncitacé,ita & quoad
* 2.Scorus tamen & illi qui ſubſtanrix pofsi inirati, alia enim funt magis & alia minus
bilem effe per naturā reproductionem exi entia perfeita & alia ſunt,quç maiori,alia
ftimabat,idipfum de accidentis (altim per vero quæ minori gaudēt vnirate: quædam
manemisreproductione tenentur affirma lunt fimplices formæ ,vt fcientia , albedo,
ro,Pro huiustamêdeclaratione duo opora & liguraalia vero fane cópoficæ qualitates
totaccipere norabilia. Alterum eft accide- in plurių aue proporrione aut loceſsione
ria effe in duplici differentia,permanentia ordinata confiftentes,quæ proinde fulam
alia, & alia fucceſsius : quæ duplici difcri- hahen ordinis vniratem , de quorü nume.
the diſtingentot permanentia namque to lune,ve probabilisrener opinio,finitas,
exiftunt fecüdum forota , & quoadomncs polchritudo, quarum illa in quatuor pri
mirim
 In vniuerlam Ariftot:Metaph.
marumqualitatū attemperarionejhæc ve- ne & proprietate ; qua fubftantiaÄuvij, &
foin.coloris ac debitæ figure affociatione
cc in it:& fluuijmodusorigo, & curfusjät-
que locos corporis crconfcriptiuns, que
quadam ordinisvnitare contenta funt, vt quod fieret,fi hac ſuperficie aeris ambien
Hacim explanabo . tis fluat verſus occidentem ,& nulla alia à
30 Refpondeo dicendő primo,accides plagå orientis fuccedat per fpacium vnius
ſucceſsiuum nullatenus per naturā poffe
ide namero reproduci,& paretex duplici
illius:intrinfeca imperfectione,per
dila
quâab
one permanenci tur : nade mana
tione entis fücceffiuc en divifio partic : at
que ſucceſsio ,ratione cujus includit parrê
præterita & tranſađans atree illud quod de
præfenti exiſtir ,fiueillud fit aliquid in di-
wilsibile ,fiue diuifsibile , fed præteritu nga
guit reproduci:ergo Rurfus vnitas accia
dentisCucceſsi ui intrinſice dependet åtēc
Pore : & fuccefsiua duratione ; fed hæcne
gerie reproduci falte naturalicer : ergo rea;
mo s aut quoduireproduci.
tunaturaliter s accidens ſuc ceſsit afi po
serie Denique du
Táte quarta parte mo us ant téporis poffed
Prima reproduci , fimul coexifterent illæ
count rin
duæ partes,nênėpcima &quarta: ac hoceſt
contra vnitacem entis ,
fece petit;quodeius partesnon fine fimul, le dataxat facãdã fpecié : acproinde poffe
fed quodvra alterificcedat:vndeper hu- Idem corpasmanensimmo a macarena
Iufmodi dimultaneam coexiſtentiam eius
Daturalis vnitas folueretur: ergo nequitle
cundum partem reproducinaturaliter, &
â fortiorinequefecundum totum poterie
Dicoipfuri
natara repro
2. Accid ducer
entia e .arencia ,qnę ſo
perni
la ordinisvnitate gaudene, hoceft , quori
vnitas confiftit in plurium entium ordina
ţa lacceſsione, pofl'une per narurā repro .
duci.Hxc côclalio probatur :tā ſubflaix
imperfectx & que vnitatem ordinis dūria
taxar habent,ve fluuius & fimilia , diximus
poffe pernaturā reproduci, fideadé ratio
eft de accidentibus limili vnitace gaudenti
bus: inio reproductis huiufmodi ſubftális
neceſſe eſt accidentia caritfimulcumipsis
Feproducirnain reproducto flouio per ite-
facom fluxūàquc perfpaciu vniusannice
faucrat,opportet figurā quantitatem ,& fee
cunditatem illius in pifcibus procreandis
de nouo eandé adpenice; & eadé proprie-
- tate,qua dicimus hunc effe eūdemflouiū ,
cum illo quiantea vnum annum per hanc
alveum deccurrebat; dicimus etiam hanc
elle figuram ,quantitatem illius ciuidé fl-
ür: & fiicero in pifces eiufdein rationis ca
effe illaisfecun
antiqu eantuem
procrditac r in,quaven 'tea foleba
illo ,dicem t di
as hac
ailes piſces procreare:ergo & eadé racio-
479
eius accidentia iterú redeunt, arquerepro
ducudear,Confirmatur:nālocushuius ci
vitatis femel deſtructus per miracului ;
dies per quod cuiras manerei in vacuospo
Itea tranfaéta illa die aer fuæ naturæ re .
linguarur,ieerùm concavaſuperficie am
bibit civitatem illa , quæ locabucur eodem
prorſusnumero loco formaliter , quoa1
tea fuerac locata ,atque circunſcripta,quže
quidem erit queda eiuſdé locireproducio
paroralirer få tafuppofro primo miracu .
lo:ergo. Maior pater :nā cītiüitas māferit
immota localirer no mürávit locü hodie &
heri: ergo hodie & externadie eundé locü
occupauic vel faltim no diuerſum :acproin
de locusillé de nouo fuperuenienside niz
iero cérenduseft cüillo ,quë hefternadie
occupabaejeo quod identitas loci amibiecis;
in ſolaplurió ſuperficierū ambientiūſuca
ceſsione in eade diilácia ad polus fixosmū
diicobfu
r ie,verü eft à mulcis nonfimæ nocæ
Philofofis proprer incóueniés hoius argo
mêti effug @do fudlinerilocã este immobi
merice locû ſed quia exemploru no requi
ritur adeo veritis,vt non liceat in his que
ambiguafint & fub licë verlaneur exéplifi
Care, fiifficienter dicto exemplo deloco fu
peruenienci denouo in eadendiftantia ad
Pareos müdi fixas noftra cóclufio cóproba
čur.Eodem modo vmbra ſüwel impcoira,
perdeffeau lucisjauc alterius corporis op
politioné , poilea beodé corpore dicitur
reproduc ; & imago fepius de nouo ab co
dem corpore impreſa ſpeculo dicitor re
Produci in illo,quia ad vmbræ & imaginis
fpecularis ſalửadā identiratem rõ requiri
cor tanţa vnitas quanta ad faluādā entis yo
vius ſimpliciter identitatem expoſcirur, li
iniliter materie primelignacio in plurium
accidentiü ordinata & impercepcibil, fuc
cefsionecöfillés, poteft reproduci eodem
modo, veft aliquis homoper corinvä сolo
iis naruralis adionem parteshumidiradio
Cališantiquas deperdentis & nouaságene
fātis;totāmateria in gaa animaâ principio
fuerat ſuſcepra per viginti annos deper
dae, & illistráfaétis nouã adquirar,huidimo
di adquificio eric prinæ materiæ fignaræ ,
idell,primæ quãtitatis,figuræ,coloris & hú
morū quibusmaçeria fignat,ur,&
numero;huiufquehominis hacnu
fit oco
abi u
india
uidukcionis principium ,reparadio,fiuere : 1
pro
 480 Libridecim Quaſt. 11.Artic.III.
produ &tio :ergo in huiuſmodi accidétibus , dinis,neceffe eft & ipſam albedinem varia
vnitate per ſe acfimpliciter non gaudinti ri,fcd hæc albedo ſemel corrumpatur,&
bus,non folúnó elt inconucniens , verum idem agens cidem ſobie &to applicetur de
neceffariû quodammodo eſt fateri ſemel nouo , ncceffe eft alium morum & aliam
corrupsi aucdeperditi reparacione ,atque a & ionem albcfactiuam exercere : trgone.
reproductionem ,quæ propriè & in rigore celle eft & albedinem ſecundo productam
non eli eticis priùs corrupri reprodoćtio , elle aliam à prima ſemel corrupta , conſe,
quia illa indimiſsibilis entitas ſuperficiei, quencia paret :nam variato & multiplica
vmbra ,imaginis fecularis ,aut oſsis & car co principio indiuidvationis,à quo indivja
mfemeld perdita & corrupra nő reddit, doum per fe & naturaliter defédet, necef
fod reddicalia cifimilis,Luppolicaqueloco leeft variari & multiplicari ipſum indiui
illios,& eius vices gerensccnfetur eadêcũ duum ,quod àtali principio habet depene
illa rivoraliter loquendo ,& fecundü vnita derc .
rem ordinis ſecundü qaãillud cos quod in Dico quarto.Hçcaccidentis permanen
vna auc altera patre definitelic , in alia fun ris naturalis reproductionisimpoſsibilitas
peribira ſupercito dicitur,vndc potius eft lumine naturali eft nocap & prædictis racio
Cuccefsio fimilis enticas deperditz & cran nibus ſufficientcrdomontirata . Hanccon
Laetre quáciis reproductio , quia tamen ex clufionem facuo aduerſus Suarium , qui li
tranluca & fuccedentcencirate fic vnum cenobiſcum fenciar non poſſenaturaliter i

quis vnicare ordinis,dicitur reproduci idé
ens quod antca fuerar deltructum ,licet re
productio , & deftructio non terminencur
ad.candem indivisibilem encitacem ,quod
tumien exigekarriguroſa accidencis Lemel
corrupes produtio , & de hac videndum
est in tegoenriconcluſione , an ficpofsibi.
lis per naturam .
34 Dicos . Accidens permanens ha
bcos yniczcēlimplicicer,nequie Temel cora
ruptum per nacurem reproduci. Hecpro
batur primò rarione qua vtitur Säctus Do
Storin quodlibero circo :nam vnitas accia
dentis permanenuis ctiam â motu & cem .
pore dependet , licet non ira per fe fubia-
ceae motus,aut comporis ſucceſsioni , ficut
Vnicas accidentis ſucceſsiuiquç intrinſece
claudit ſucceſsionē , at eos quod infuavni
tate numerica depender ab vnitare motus
.
& röporis nequit naruraliter,hoceli,ab a-
gente naturalireproduci,quia agensnaru
salu nequic tépus reparare ,& cô operetur
pormorum nequireunden anorūclapfum
Temelcoafumeiere & reperere ,fed quorics
operarurin diuerlisccmporibus acdiſcon
tinuatis , diftinctoseriã morus numerodo .
bet exercererergo neque accidens ,licet in
ſe permanenstic , li tamen a motu , idestac-
tione produciu a lui cu motu & tali temi-
pore dependcac,poreſt naturaliter repara
Ti,nihil enim naturalicer eit reparabile, co
modo quod motu & tentpore depender,
quia hæc reparabilia ſunt. Secundo probx
!
tur ratione Durandi rbilipra : nam acci-
dens permanens verbi gratia ,hæcalbcdo
modo exiftensin Petra naturaliccr, & per
fe dependec in ſua nonnerica vnitateabil-
la actione namerica perquam fuis produ .
Qa : ergo variaca action productiua albe.
accidentia tam luccelsiua , quam perma
nencia reproduci ,negar ramen hanc in
poſsibilitatcm efle hucufque natnralibus
racionibus demonflratam :ncquc poffe col
ligi cuidenter ex dependentia accidentis
ab acionis & rcmporis vnitate, ſudvelad
voluptate Dei liberam elle reducendam ,
cuius non poteft efle aut fieri naturalis de
mo nítratio , vclad conditionem potentia
a &tiua agcntis naturalis , quæ cum ſuapte
Darura ad indiuiduorum multiplicationc
ordinata lit ,nue quam naturaliter ad cun.
dem effectum numero produceudum bis
applicatur : ac proinderalcm effectusciora
den reproductionem non reddi impoſsi.
bilcm agenti naturali ratione eius inupcia
tix aucunetlicarix virtutis productiux, aut
rarionciplius factuimpoſsibilicaris, fed fo
lum ratione diuinæ voluntatis, & ciuslibe
ritarnci,aut rationeinnarz inclinarionis,
ipfiusa &tiua potentizagemis naturalis,in
nata (inquam ).d hoc vcüddeundcm nunca
ro difectam non niſi ſemcl applicerur, cu
ius quidem inclinationis caufam & radi
cem ignoramus.Scd noftra conclufiopro
batur primo,oftendendo pradictas ratio
nes ex Doétore Angelico de promptas ef
( c demöftratiuas :nam vbi nccelle citmul
tiplicari principium indiuiduarionis acci
dentiunilecelic quoque eit & ipfa accide
ria indiuiduata multiplicari:et quando idé
agens naturale perfuam naturalem virtu
tem oidem fubiečo applicarur ſecondo,
in quo pritis Luum effectum produxerar,
quem fupponimusiam corrapicum.neceſa
fe eft multiplicari actiorem & tcmporis
durationen variari, quibus accidensia di
widuarur ve ex libro & Supponimas :ergo
neceffe eft ccianu & ipfum accidens nume
rice
 in value
ficè plurikcariin talifubie& o Min.dečia corriepir,el feparacio illis abtibus
Tatorexémploignis & caloris in lignü in
troduéti, fiecaſusquod in ligno A.produk
cłus fuit ab igne Bonudiusfertius calorC.
quihofternadiefuir corruprèspropterab
fentiam ignis B. qui fuitiligno reparatus
acproindeillum calorem nequit conſerva
re,bodiernacámadiefüitide in ignis B. ci-
deni ligno Asiceruń applicacus,in hacte
condaapplicationeneceife art calefattina buere illud , quod habet caufisinnadams
hem aliamaprima,nempèabillaquait hal' ipfis,& ad quas poteft& debet próximodo
buit circaidem lignuni nudius IC05 ,eo
quod illa fuit fa& a cum moru , niliter des
terminacid reu portio ceu poris rati
quia eft alla dies, prima enim fernel eran
fakta irrecuperabilis načutalitéraft,neque
præteritum potuitreddire: ergo cumiden
titas caloris ab his duobus naturaliter dem
pendeat,neceffe debetaliuscalor de nouo
produci & conſegueriter eadem néceſsi
tarë primus poft fuicorrupcionerieftirre
producibilis.Secundo oftenditur efficacia
earunden rationum in hunc modum,lices
numerica, vnitas huius caloris , que lucis,
7
quam hodiernadie in hocnoftro Emiſphe
Tio Sol,producit ,non claudat intrinfece
duraționem huius dici , neque a& ionem
produdiyam ,tamen ifitrinfece claudie or
dinem ad illas , iraveordaad tempushoc
& adhancnomero a &tionem fie intrinfo
cus huiusaccidentis hæccèicaci ſéu nume
ricæ vnicati:ergo ficur illa duofemel cran
nequeunuioris redire, Temel
factz ad illa-11equie
9
corruptus per naturam idem numero re
Productionum
produci.Tereiooſtendinitur efficacia earun
huncmodum , &&
{imulduz præ fatæ rationes roborantur:
nam ſecundum naturalem ordinem & exi ad reproducendum ,auteft dumtaxat apa
gentia ordo huipsaccidentisailluam pro. petitus & propelio ad nceram ,noviqücina
du&tionem & ad tempusà quomenſurärur
petir coexiflere illis, ficurmenſuracum pe
eit naturalicer coexiſtere ſuæmenfuræ , &
Perminus a &tioni prodo tiuæ ipfius, quale
-ge & rarione licet accidēs miraculofe pof
licefle extra fuum fubic & um ,ramen natu
rali exigentia & fuapte narura arque perſe
petit errein ſubiecto & nullibi exiftere ni
ſi in illo, & illilimulinhaque coexiftédo , Spheraobiecti potèntiz illius nonexten
guia intrinfece dicic ordineti ad illud ve
adrerminumfuæ habitudinis & tendencia
à quo fimul habec indiuiduari: ergo fimili.
terordo accidentis ad caletempus & ad cal
lem miotumi & a&tionem , lice :ab illis per
Sicer petitillis
miraculum coexiltere:actamen
poſsitſepararf, procarura
narura
ab eis
pernaturam eſt inſeparabilis: tunc vitra,
fed reproductio eiufdem accidentis ancea
Ariftop.Metabolis 486
hoinfmodi
ve pa
principijs ipfum indiuiduar
iet etenim coniungitillum ādreriadioni;
& alceritempotisportioni: ergo ficur ta
tis ſeparaciozita & talis reprodu & io eft per
natural Impoſsibilis. Quatro probatur
conclufio
oftendendo rádio tiem prædiati
ađihoriseneinefficacemiba ridicolo'in eft
diuina voluntati,liberoque eius ftaturo tri
CO impoſsi
! Iceci calis aute e lt
bilitas reproductionis eiunem accidentis
corrupti quæ oriturexirreparabilitate
principiorumindividuationis illius huic
accedic guod fi'In potentia agentis naenran
lis ad 'reprodàčendom 'eonden effectum
ex folo ftatuto libero Deiprouenirer , rllo
Variato talis tollerečur impocentia , & cum
poſsiemütäti ftatucum Deiper folam tém
porismutationein , abfque intrinſeca re
rum nätòralluin muta ione , qua rarione
permortem Chrifti lex anii foa vircutern
obligandi & vtilitatem amiſsie,abfque vlla
terum macatione intrinfeca , quia a lolo
ftáruto Dei, quò ſtatuerac illam virrureme
obligándi & vilicatein vigue ad Chrifti
mortem dumeixat feciffére , dependebar
fitromJưrem'énagens naturale,verbigra
fia,ignem de imporеnte fieripotcheem ad
calorem corruprum reproducendum per
islam ftatut diuini cefitionem , & tempo
ris mutationem Accedicdeindedeffectus
ſecünidi didiciordem Authoris : namlex
Daturaliinclinationeadmoltiplicationem
indiuiduorü proueniret impoſsibilitasre
productionis eiuſdem indiuidui ,auc talis
inclinatio eftfimul ia potentianaruralt
diuiduiprodu &tionem ,compariens tamen
fe& po
cum in iaeoäem
cenc vniusin uraltvirtutem
m ad ugentenacurali
yceratam
produ &tionem.Si primum docuisſequiture
talem reproduktionem alle naturaliter in
poſsibilem agenti naturali impoſsibilena
queest naturaliter,illud quod agens natu
rale eft ab incrinſeco im porens, & adquod
ditur:ac proinde Suareznon eft fibi confa
cans, dum hancinclinationem naruralem
admittens, negietalem reproductionem er
fe naturaliter impoſsibilem deffectu porém
tűz D
agentisnatúralis:fi tamen admittat fer
U
O ve videturadmittere ſequitur no
reproducionem eiufde
individui, quodtamen eft falfum , & apa
Lo Suarez iion audebatfaceri, fequela dua
! 1
 l.J. Ari11
483 Libriderimique .
cem patet:nam good preciſe,eftcótra par carladio, ficutde factoadgunde nuupajo
tufalem inclinationem ,ſinon, excedacpe : hominem.generatio terminater; & poftea
gentiam pacuralium cauſarü non eftopus terminabitur ceſurr ectio Adrenim relpā
Diraculofum ;quade caufa decenuo gra detarnegãdo aptecedenslissesnim tépus,
uiqni & laviunexua eorú nasytalia loca & morus,& fubie & i & aliæcirculaci.
wo eitmiraculofpylimilitennec miraculo : triolece linteffe & ui naturalis ordo taméad
Felt catējisLeieratū,
volütarla
sranta naturaliapp
& decó Ollaseftilliintrinfecus;& ihirinleccadeau
eticut,quo.omnis homo peréines ynicate ;Adzanegaror dari vicio
ngqutulidericire defiderar, nequemors ho fumcirculü, neg;enimomniscirculuselt
!
mins micacalo elicet it cổ tra natura vicioſusznatoficut abfque vicioſocirculo
ledeliderijų ſe dp fomccleguādi,& cã alias pollutit,duo fe muroo ſpecificare , quia in
Predi &ta inclinacio propma admultiplicardluerſo genere caufæ mutuo fefpecificato
tiene indiuidugruptopenderet viſpecies ficetiâablquevitiolo circolo polluni dio
per miglçiplicaciogemulgrū poſlec coler- lemoçuoindiuiduato: quiaſe jo diuerfogo
Uaracperperuacij ex aff ausnin huiufm nere catrs individuátexérinfece:& hacia
modi conferuationis prouenic appetitus tioneipſe Shar.alibi fatetur materia e for
grudgens naturale incendie indiuidui 6m má fingulare ſubſtantialé femutuo indiji.
ki fimt de generage quod quidem deſiderių duare able; circula viciofa quia diuerfum
A munus pleggcur persotropri indiui en genos caufa individuatis in veraá fordi
# &productiegem , quâpar nouã alterius malis,fcilicet acque muterialis,quare igitur
Pse du stione huis.ficucex tali naturali in . in quo murua
viciofum circulú appellatoillü
clinaciqmenonmlgusiaflimacuc agens na termipus& actio fo cherier
sv nfece individuai ?
taralgad.cgrrepri indiuidui seproductio : liquiidens
s diuerfum nquoqu
i
u e genuscaulrex,
gésqua adocugiadiuiduü produisandīgas parte vtriufque
ex t m
er reper
itur actio enim
e
en in
pruda perperan hac ville Broglas funda ,t g
p
menos grupoſsibilitat copiaductiopisejul Oobie& iux, & veluti finalis caufæ adhuiule
deindigida sad nagucale inclinationc 94 modicócurrit indiuiduatione.Ad 3. denim
agensnaturale mulciplicado indioja
habcta guc dicojdu ligde actio nó lie intrinfeca
duasreducicurcum extali inclinationeno sermino forrudlicer,ordo ranie ad illam elė
tragishorü muliplicacia.ghalllius repro:- incrinſecusrérmino prodocto : vnde ficue
docto Polsibilis côprobecue 446.cöproba« ad eadé terminü formalé nequeût dux ac
ci poſsiusbięcenim inclinatio aucciteadora tiones fpeciediuerſa terminari, ira neque
sĩtncnac gºstoạ halgetagenturals 4d ad eadetermina numerice poſunt dugace
fuieffe.cofecuaciopē atque 699ffat uia tiones nuinero' diflin & eterminari filie na
ejusgespecion
Lg Gbiamiliamenghidur coraliterloquédo,hoc ett fuapte natura,&
relinquedoresfuis naturis;fi tamen aliqua
nesjue her fe distingimuiqueindividui actio illarñ fiat miraculofe i Dcó, porerúc
fiue alicuius femel GOTCHPN USTAca argue quidé a & iones circa eundeterminó multis
repceiça peodudjus. Pioratur conclulio Blıçari,& ficcircaeade homineverfari pol
Llueido raciones,quibus demaltrationcs Tune naturalisgenerario ,& refurrectio:
fustas predictusauhofwafgungere caratura 31 Sed relläclircargomenta fotaends,
Aduerfuspaišānāğuemopetur ,eo quod Briandefü micur ex vnirate fubicciià quo
Iccidēcia individuālur :nä täre eodé prin
fuo yideriâmoru & cemporenonelt canca
dependeguastfeins ogcuralis,quanta ruf- cipio individuationisimariarn ,accidés in
ficircollere ciusny nyericí vnitatem : namr diuiduarü deber ide permanere, ſed ſubie
gyod hic numero effactusqccụm talimo. & ű albedinis externadie corruptz, v . 8.
o'z productus, 84 coli tempore meluratus fuir Petrus , aue Perri corpus eit o hodicra
al pura denominatio extrinfeca , fcor or ria die lufcipiralbedinem & ab illo indiui
agens naturale hic & otcoporccur,autali duatur hæc albedo,qua illiia corruprä ſuc
bi & in aliocentporq ,elt denominatio ex- cedit ;ergo albedo eiteade, & fic neceffe eft
trioſeca ,quæ nec ponir aliquid iniintrinfe quod quoties in code fubjeéto fimile acci.
Çü , necab illo adimic intrinſecü , Adyer . densin ſpecie producitur fit idem numero
fasſecundanymorecur duplrcicer primo, accidensionariatit,atqueeiuſdem reprodu
quia ynicasactionis fummi debecpocius ab atro Teu reperita productio.Secüdü defo'ng
unicare effectus,quam è conuerfogaliasda mirur ex nacurali conexione & ordineali
recurcirculusin hujlimodiindiuiduaria- quorñ accidentia ad ſubiectumconnaturalis
, potencia
20.z.Quia ciagio non dcdc effentia effe- enim vitiua aſtitapropria &
auslāco VDICALS sffectuspqtaritmulcipli animali 第, ficut frigiditas aqur , fed aqua
發
à fins
 In vniuerfam Arift:Metaph. 483
å frigiditate conaturalipriuata;reli&ta poftea eodem modo, quia pervnü , aut per metros
fija nacuræ candefrigiditacē, quâ amiſerac,to actus nulla diminutionevistúcis huiuſmodi
cuperat:nā alia ratione nifi,quracft eiusprb xia patet, quia potentia
Colllegae n ! .

priuaccideos arq ;paſsionaturalisaderuser

learia conſequuta :ergo caderacione porerit in Agente nacurali eundem tribuitoffecta for
cæcus pocenrā viſiuá Cemelámiſath rocapes malem .Secīda vero paretz exeo illanacura
Tare.Quod fi dicas aquârecuperare noeände lisimpoſibilitas reproducendi effectulemel
numero frigiditate , fed fimile in ipecie illa corruptūdebete tiex aliqua agentismatu
qua anteahabuerat Cörrahocell:quodnon ralis impotentiaco, ri
fed:hec nullaeitio agente
enminor difficulcas a priuatione ad habitá linataratitergo cxnullo cap. oritur illa natura
mile in fpecie , quáa priuatione adhabitú cun disimpoſibilitas effectus reproduar Dicts
de numero ſemel amilum.Vndecæcus quiſo illanvió exinspotenti agentia ; fed exparte
a
snelhabuic potentia vifijā, ficuc nequit Qatú effcctus ipfiusTemel corrupciociti , eo quod
ralicer eandé oumcro pocentrāvigiuārècapë da effectuscarrūpičur; & definit effeinrerű
rare;ita nequit naturaliter alia fimile in fpe naturadxtrahiturab obiecto potentiæ agen
cieadquirere,& licatporeit moiraculofe ,& de tisnaturalis licordã colordefinic elle,extra
abfoluca potencia Dei vná,ita & aliâ poterie hicurab obieco porenciæ viquxino obitans
recuperare;ſed no obītārehac difficultate re te quod hæcimmucata, & æqualis virtutis in
greſus à priuatione ad habisījaqua reducitur Le gransat:Sed cörrahocarguitur:namno eſt
ad fuã frigidicate, live eandē numero,livedisa alignabilt perquidcalorcorreptus, v.geek
milê in ſpecioilli, quá antea habuerat : ergo trahaturâlacitudine obicei,que effettuscôte
eandé numero potencia viſivá poteric c.cus ci in vircate potentiäcalefactiuæ.ignis:ergo
nacuralicer recuperare , liquidédifficukas in ficutante ſar primam productionem cõrine ,
huius recuperacionenó eft maior; quá diffi- batur ja vircute,illi?zitapoft luiproductione
cultas quæ in recuperacione frigiditatisnachi acq;corruptiones debec in eiufde calefactus
Talis aquæ reperitur.Cófirmator:ná pocenria poceciz virtute cõrinarii Antecedensproba
vigua poceit eandénumeroviſione induabus Cur:narria poffenceffe quehacexrraćtionein
parcibus vniushoræ diſcontinuisrepetere ac ducerécyfcilicecaur intrinfeca iplius porécia
que cóleruaro :ergo eiufde accidencia repeci imperfectio, & diminutio ,aut ipla primaeffe
ta productio non eſt impoſibilis naturaliter . Ctus productio,autciuscorruptioinõprimu,
Antecedenspaternam cu potentia viliwapo quia vt probatu elleuideçi rationes porencie
ür eandem vilionenumero per omnes partes virtus nó fit minor pervniuseffectusprodu.
Gioné:nió ſecundü,quodpatecmultipliciter,
vnius horæ cotinuas 1. & 2.10 edieratis rerino
re; & coleruare ,cur nöporetic induabuspris primo,quia prima effects productio nómum
ma inedietatis parcibus difcótinuis illam reci tatiocrinfecepetéstá activāneqsillä сeceimi
nereyac cöſeruare : fiquidemmaior diſtancia dat incrinlace ca in illa ari ponat , autab
incer parces primæ, & ſecundemedietacisho illa adiipai:ergo relinquit eācūcadēvirtute ,
l'x ctiam colindas , quam inrer partes prima ac indifferêtia,quã an cahabebit ,ac percole
inedieratis diſcotinuas verfatur. I ertiuni lu . quens ſicut antea ad omnesfuos effectus fe ex
micurexipúus naturalis agentis porētiæ atqs tēdebat,ita poft voiusproductioné ad omnes
Virtucisimimurabilicate :náhec nec minuitur, ſe excedit &ad omnes et indifferensa Seca
bec fic minus poteaspoti primā vniuseffects do : quia prima, productio cffectus illa onni
produâionemiergo cū virtus; & potentia a se 700cxtraherece cótinentia potêtia active ,ia
gentis naturalis eodem modo fe habeat poſt indigerec abilla coſcruari, quodtaneo no
& anta primam effectus vnius productioně, eltveiū in calore, quipoftqua productusett
atg; eiuſdem corruptionem , ficutancoa crac in ligga ipdigecabigneconferuari,alioquin
potens perillar agensnacurale producere paplatim debniceſe. Tortio , quia cu cade lic
hunc effectult , ita & poftea erit porenscīde porêtia actiua,& cöferuatiuafxpefæpmsnyt
effectñ producere ,ac proinde nulla eftiapo r aiolis
in potēcia calefactiua igois illuslinadig
Libilitas aaturalis quominus effectus ſemel ape
& fimilibus ficutprima effe & Pus po
corruptusper eandemproduçatur,per
fuerac primo productus antecedens
quam extrahit illâ âcótinentia virtutiscöferuatiue
3 pater ica neq; cūcxcra het córioentia produttių.
dučtiuè in potentijsagenciű pacuralium , quae virtutis, quæ eadem indiuifibilis virtus citást
poſsūceffectustincathegorematice infinitos agencibusæquiuocisinon tercium ,quod cum
prcducere, eciâ poft 1.2. & 3. productionės eitdem rationibus: tum ſpecialior probas
V.g -potencia ignis eciam ſuppofita 1.& 2 ca- tur:nam per corruptionera effectus redit ad
lefactione poteit infinitas fincachegoremari ſtatum in quo ante ſui productioncmerdra
ce ellicere, & virtus intellectus poit 1. & 2.8 fcilicet, ad ſuum nő elleol enim corruptio
3.intellectionem manet potens ad infinitas thucario deefle ad nõelte, ficurgeneratio citi
VA aranga
 484 Libri Plecimi, Oweeft.II.Àrtic.IlI.
crálitusden ene ád effe,fedeffectiis antelui inſpecie naturaliter recuperareilichssutom
productioné, quádo noſtro moreintelligédi quando aqua tertio modo incurrit carētiam
erit veluti fubnoeffe,no ſubrerfugliebacvirtu frigidicacis poteftad priſtinūítatūreuocari,
tis agêtis naturaliscötinenciá: ergo neq; illá fimiles gradusya utfimilē perfe&tioné,& inte
per fui corruptionépotel Lubterfugere , quia fionéfrigiditacis ci,qua antea habueratnatu:
redit per illā ad non effe, hoceftud eundêAta raliter recuperado:ita animal cęcūdërtio mo
tűinqùoancea illá non ſabterfug,ieba ::ergo do poteſt naturaliter perarté , & naturā vilu
ex nullo capite porofi virtnaturalis
us agēcis recaperare ,idéſ,vifusligacivfum recipere,
minui,velcoar&tarifcudeterminati,vtad'ef similé vſuiqueanteshabuerat: fi enim anati
uitate ligacusfuit,& fempervfu videndicae
fe &tú femel corruptū ampliusnonfe exten-
dat,nifiad voluntateDeiliberúq;ftatucum te suit,no limile,fed eundêrecipietique àprin .
curramus,quo cũ caulis fecundispepigic, vc cipio,fi defuiffet impedimentu ;habere debe
ad effe&tusfemel ab ipfis productos,iterâpro recipupillæ foluendo ligamenen Verãeftin
.
ducendos deincepsnon ſe extendant.Ad pri huiuſmodi pupillæ ligamentorum ſolutione
mânihilom inus refpódetur negando mino- maioréeffe difficulcaté,quãin aquæ ad prini
rem :nā principiãadæquatii indivaiduarionis ná frigiditatê,aucfrigiditatis perfectione re
albedinis heſternæ non eſt ſolū fubie & ü,hoc suctione,co quod frigiditasclt qualitas que
eft folü corpus Petri,fed eft corpus Petri, vc dā fimplex quiæ facile a cócrario impedimen
e
to vindicatur s ill
ali debitü
fubeft talitépori, 8c actioni,& adæquatūpcfin
pofitio
;e&road nperfe
acur& u , & pup ftató
* cipiñindiui duarionishodiernæ t a n c
albediniseſi j saf ot dif v
x fita s
us
idem corp Petri, vucsalijs circ un ſ eft no c fi eū , fedcöpo qſutaalsita innmiual
n m p l
ciátū nempe quaten fubeft diuerfæ téporis tartja fubtili parciâ conli harmo ,
porcioni.acq;produ& iuz adionidiftinctæ , & quæ difficilius, & abimpedimento contrario
* quia iftæ circunſtancia variantur, ipfum quo vindicatur;&ad concordiâ reducitur,& hoc
.
que principiūindiuiduationis in rationeato fuppoſito ad fub indućtā replica diſtinguen
maioriuxca aſsignatá diſtinctione
ciaci,feu cõflaci ex illa variari'necefle eft. Ad da elt . Ad
fecundâ refpondecur iuxta ſolucionem ibi al cófirmacione negacur antecedenst : nam cum
signatā , pro cuius maiori declaracionenotet vilio Gra &tio potenciæ vilida dependens ab
Metaphyſicus tripliciter poffecontingere vi illius influxu infieri, & conferuari ,vbiprimü
fuscarentia, & fimilirer frigiditatisabſentia interrūpicur perhuiuſcemodipotentię influ
in aqua:vno modo poteſt animal effe cæcum xus Lufpenſione corrūpitur viſio ,ac proinde
per omnimodã pupillæ corruptionóm,ira ve neguiceadē reproduci, ſed alia fimilis circa
cam fenficiua anima non informier: alio mo . ide obie & u a potentia denouo influenre elli
do,quia licct pupilla ab anima informocoryta ciocor.Ad tertia cranfeac antecedens, & ne
men potenciā vifiuam non habet, propter de go veranq;conſequenca: nā hæccftcôditio,
feétum alicuius difpofitionis requifitæ : ter- & natura potéciæ naturalis, vr effectus femel
tio modo per hoc quod licet animam , & po- eductus ex illa pafsigê,velfomelper illa pro
tentiâ habcatoculi pupilla, haber tamemilla ductus
dact acttiae
usac ,is dire
iue,is direxcraciusprodu & iua vina
ligacă propter aliquod fuperueniensimpedi tutegica vc amplius nequeat educiex ea , auc
mencū ; & quoad vſum dumtaxacimpediram , perea produci, & ucutpotétiaviſiva abfq;lui
Proportionabiliter aqua tribusmodispoteft diminutionc nó excédrtur adAngeli,quiareſ
abſentiam frigiditacis connaturalis patis aut pedu illiusnó eſt potêtia,cû lit excra vifibilis
enim ſecuncã ſe cotam, aut ſecundum parte obie &i lacirudine ,ita virtas generaciua, v.g.
amittit formam ſubſtantialem aquæ per a&io caloris, abriq ; fui diminutione nequicſe excé
nem agontis contrarij:autrereara forma ſübf dere adeundo calorê bis producedū,jeo quod
tapcialı, amitcit frigiditatem , quoad omnes calor femel productus,ett extra latitudine 0
gradus,qui caſus nacucalicer eſt impoſsibilis, bic&i psoducibilis adxquarı:ſub quo cấtãcó
* coquod nequit naturaliter forma aqux abſg tinentur effcctusnõdõ produâi: vndeexillo
aliquo gradu frigiditatis conſeruaci,tamčper criplici capice oricur Bacuralis impoſsibili
ordinem ad potencia abſolutam Dei,eft pofa tas eiuſdem cffectus reproductionis, ex parte
fibilis:aut rerinec aliquem gradū frigiditatis, quidē potentiæ naturalis, quia in cacione.pro
adeo tamen remiſum ,ve proprer cótrariü ſu duétiui principij,eiusadæquatū obiectatan
perueniens non fit aſenfu perceptibilis,ficuc tā et offe&tus,polšibilis produci, qui tamenu
igitur animal obnoxiū cæcitati primo, & feu quáfuit productus:vnde refpe&tu jāproducti
cúdo modo nequit naturaliter viſum fiuecü elt naturalis impotétia :Ex parte vero ſecadia
de numeroşfiuefimile in ſpecie recuperare, fcilicet,primx productioniséffe&tus, quia dā
iça ncq;aqua primo,& fecundo modo frigidi producitur extrahitur â latitudine effectus
care privata perck sandénumero, aur-similē producibilis., & nondum producti , qui eft
adegua .
 Turnider la .Ariflot, Metapb:
adiequati obie& ti potêtiæpro ductiva quoad fubftantia,aut entitas pet corruptionédete
manus producendi , & multo magis litti- tit fecundam rotam ,velfecüdin partein ali
"lis extractio per clufdemeritus corruptio . quam hbnfinem verordirereprodúc ,9a
meni,per quam , fcilicet ,conftanicur in fubie Yubilancia permortem , fecundum neutraln
sopriuari o formfus
e, ad
àquaeſper in
narurmaam. AL Partemde Gniretto: dehorum numero fuere
pofsib ilis regref eandem forma Durand:vbifup.nelnpem4.dift.43.9.3 ! 1da
primiagrem improbarian ni,negatur confe nies de Neapoli,quodis, 27.9.6:Malil: 2.90
quentia , quia illaimporeritia non cidimind .gener.c.179.18 . & Abuleris in eandem par
Tione, fedex côditione, & limitatione ipfius tem inclinat ,Mårta 22. 9. 238;Seçtında vero
potentiæ provenit, quæ vltra füüm adæqu . huicomnino oppofita aifeuerat ; quodliber
cumobie tumcxrendi non poteft.Adimpro ens fiue ſubnantiale,lie accidérale , fiue per
bationem fecun ccelſaaumfepoffe idem nome
maniens,Guéfuenti
km.Ad prima m di eodern hoda reſponder
paretex dài
dictis,ad fecun to , àDogot um
abfol duc .
fepro
& tertia'nt, qaod liceteadem res ficpotentia Hanc fequüti facte Bafoliúsin föd:41. quare
Productiaa, & conferuatiua,tamen vittoallaF.Mayronis ibid.d.44.9.3 . Aureol.d.43.0.1 .
ter; & quoadmunusell duplex: vndealiquis art.z. quibus ſubſcribuneConimbricenies,
effe& usportfiltras latitadinem fubterfugee 2.de gener.c.x1.9.3.art.1: & Süar:vbifupra
sejin ratione práducentis ,licet non fubterfitpenrper.tom :Mech:difputation ...fect.4:$ .
quoad niunus conferuantis .Ad ier
am le inaprobarioneki negacur niajora neque, & difp ;fo.fctt...fecunda difficult 45,111
giacill
tij ſpecia Caiustamenexplicatione præfariauthoresin
nam ſtatus in quo effectus elt perpotentiam duos modos dicendidiuiduntur.Suarez nato
saturalem producibilis,non et quodcunque que ait,quod in cotibos foccelsiuis,duo in
non eſſe,ſed illud non 'elle,quodnon*luppo . trintice includantur;& id quod ettpoſsitiva
nic effectum fuiffealiquando productum , ac reale & negatio feu priuatio exiflentit ,
ad calem ftarum percorruptioncii non redu ſea préſencia in parte pretérita atque ištu .
citur effectus.
" tura(includireniás fuccelio præter felicate
partium quod aliquaparspræcefferis;& amri
ARTICVLVS III non fit, & quodstra hirura lit;& bondam toe
Fit ) quantuar ad negationem oeguitſemėl
An
crpofsit potentiam Deiabfo
per fèmelcorru ptum , fiueluta
m farmadptam
ânibi corru realemDen tem duti
repro
entita , ,Confm
beneauté
bricequan
ntēs
vero cum alijs quibus ſubſcribuntabfq;vlla
latum , idem numeroreproduct piltittione affirmant,polls ensfüccefsiuum
23
N hoc articulo triplex verfatur dicuc, & permanensper,Derabſolutam potem
fententia; primas & fecunda ex : tiam ,fomel carrepcuo reproduci.Tertia foni
cremæ funt,illa eoim negac poffe tenciamedia procedens via afármatpoſsibi
erian de pocendia abfolutaDoicundem'nu". Hem de potentiaDei abloluta reproductioné
mero effe & um reproduci , fiue accidens,fiue in entibus permanentibus , in polibilem ve
Cubflantia fit, fiue enspermanens fic, fic fu cm ro in fuccefiuis.Hæc haberpro led lcipulos,
ceſsiuum .Huiusopinionisfuere Scoici , Doctorislaatti, Capreolum ,fcilicer ia 4.d /
Epicurei, de quorum fchola conſtar act. 17. tinctio.citár.quæft.1.Ferrarientem 4. contra
fuiffe illos quiPaulum irridebant Achenis: gentes, capit:81.& Báñctum vbi fupra, &
Quia Iefum ,& refurre&tionem annuntiabat eifs quia hæcclt lëntchua
conira
ſandi Doctorisin di
exiſtimabant, enim hominum mortuorum re (to cápit.81.4. geodles, & quodliber.
Currectionem ,impoſsibilem eſſe:eiufdemſen 7.quæft.sardic.2, cuifubfcribit Fopſeca, lib .
tentiæ fueruntSaducei,quivthaberurMacht. 8.buius capr :s.quæſ). 2. fec . I. & quæiliona
22;negabantmortuorum reſurrectionem , ia 3.fe & .3.ideo pro illiasexplicatione requerr.
dicantesillamprorfus impoſibilem .Hüceciá Les itatuimusallertiones
BE

pertinet error Samaricarů, quivirefertEpia

phanius,tom , 1 aduerfus hæreſesyle dad.oua
34 Refpondeo dicendum primo, quoda
'cumq;cnspermanents Gue cortaprum , file
llam aliam futuram reſurrectioütio credo anihilatum pode, idth numeid përDei vita
bant, præteream ,quapatervitafunctus;vivít tursnireproducia Hecaffétrio hatuiturad. quidpoja
in filio fuperftite,fimilifibi, & ad eius imingi tretfuis suchores primæ opinionis,etquiava reprodu
fi circa
nem genito .Hanc fententia,nempe quoad Hiverlalis propoſitio eft,cuius fubiectumpro tin nga
alias rescorruptibiles,excepro homine, cui" omniente permanéte diftribuitür:quacedias corrupte
anitha eft immortalis, defendanc quidam cx diſtribuitpro indiuiddistrācürt hümana en
chatolicis»exiſtimanteszimpoậbilemprorſus cerca eadé certitudine , qua perfidé certo che
elle reproductionem illorum effectuſ quoia dimusjac tenemus omneshomines adChrifli
Vu z各 adgens
.
.. 486 Libri decimi Oilalt. II. Artic. IIII.
aduentum fore ſuſcitandos,& depropriisfa co quod ab extraeiusellentiamlicetnatura
äisrationem reddituros: atque mortaliaco. literabillo dependeat: nifi alias mutuoſepo
Tum corpora a mortalitate eſte vindican nanç, & interimant,va conungitin correla
da , fed quatenus diftribuit pro alijs ab ho. cigis,aur zili effectus alicuius caufæ intring.
mine eltadeo certa;vtconclufionem iftā exiccæ ſupplendus effet, vtcontingit inmateria
timém demonſtraram ,magisq;fideireſurre- prima;fi exiſlerer fine forınaſubſtantiali,& a
& ionisconſentaneam .Vndequareaus.diltri milib .Tum denique,quiafecundum fidem
tenemusus,accidentia in Euchariſtie lacramen
buitabſolute pro omnicnce permanenteprò
baçar primo,raſione qua vsitus ſanctusDo to exiſtere, Gine ſubſtantia, ad quam tamen re
Etor quodlibero predi&ta,diffinguensperina tincouvead fubicctum ordinem tranſcenden
nentia aſucceſsinis in hoc quod harūvnitas talem quieft aptitudinalis'in herenţia :ergo
includitintrinſice continuisarem durationis fimiliter poffunt ordinem tranfeendenc
alem
fecusvero illorum,vaipas: ex que diſcrimine admotum ,& tempusâ quibus.extrinliçeind i
tale deducitnus argumentum , xistuspoteps uiduanțur retinere;aquidem ordoad hæcno
agere ſinemofo , & fuccefione,poteftrécora eſtmagis intrinſecusillis , quam ordo ad fua
rupiam'reparare,fed vircus diuinacirca per bie &tum ,neque ordo ad illamàgis neceſſario
manentia poteſoperari ſinemotu:ergo:ma petit exiſtentiam ſuitermini,quam ardo ad
jor probatur nāpropterea ageus naturale ne iltud :cófequentiavero probatur,quia nequit
quit reproducere effeétñ femel corrupcom , fingialiuscafus in quo hæcalbedoexiltat de
motu, fiuemurattonesebinondencerá nemotu,&tempore, is poft eius.corruptio
nificafus reproductionaquibusindiuiduatur,
pendentia ,neq; talıs impotencia darurad re- nem ,ſola enimreproductio poneretillam ini
productionem.Minor eriā probatur:quiane efle,extra tempus proprium , & feparatamä
que repugnac expartediuinævirtutis, negs motu , & prima productionc àquibushabet
exparte reipermanentis fieriline mocu,non indiuiduari ,dum illam Deus peraliamactio
ex parrchuius, quia peraccidens cóiungitur nem miraculofàm , & fub alio çampore pro
motuinõenimin fua eflentia , & vnicace in ducerer.Ec lihæc reproductio,atqueſepara
cludit ſucceſionē,autmotū ,ſed per accidea's tio àmotu ,& tempore lubinubus tesfacta
dő taxat, & per quandã concomitantiā, qua.- primo fuerat; elt pofsibilisio accidentibus à
tenusfcilicet,fubeftnacurali ſui productios forciori erit poſsibilis u fubfiantia corpol
ni,ac proinde poterit fine tali dependentia Tea ,quæ autab his duabus circupkantijsmo.
ac cocomicatia motus,& fuccefionis eiusef- tus, fcilicet , & comporisnon indigiduậtur:
ſencialisynicas Laluari,nó ex parte illius,quia auc ab illis tipus dependèt , quam accidens;
independens eſtamoru ,& â caulisnaturalib '; & li ab eis quodammodo indiuiducrur; duma
poteft enimûne illis earü effe& usproduceret a matcria lignata quantitate ſub ijs circunla
ergo nihilobħar diuingvirtaci quominuslub tancijs accipit ſuam indiuiduarionem . Et å
fária,aut accidens femel corrupri poſsitidē fortiori adhuc fubftantia {piritualis porerit
numero reproducere , liquidé neq;obftac ſúc reproduci , & ab hisciącunſtancijs ſeparari
celo intrinſeca ipfiusreicorruptz, quæ per cam ab illis non dependeat,neque principia
manens ell,neq; dependencia virtutis actiu indiuiduantía abfpecificis in illa non diſin
a moru ,quæ nulla eft , & hæc pollepedūraxač “guanrur , & hæc eſt visac efficacia rationis
obſtare.Secundo probatur, & declaratur am AngeliciDoctoris , vbi fupra , exeo anim ;
pliuspræcedens ratio,quãuis a: cidensperma quod irai permanenti extringce: motus,
nens,v.g.hæcalbedo indiuiduetur adæquace tempus adiungancur , infert ,pofle abſque
ab hoclubíecto ,& ab hac ratione argja calitē horum cocxillentia faluari individualein y
poris portione,ve diétü eſt:tamen indiuidua . nicacem illius , quæ in ſolo ordine cranicen .
xur ab illisextrinGice , & ab ordineadilla in. dentali ad illa intrinſice conlillic. Tercio pro
triolice, fed ordo iſte incoinſecus traoſcende barur:nam ad eandem rem poffuntplures ac
talispotelt faluariper diuinávirtuté abfq5oo tiones productiuæ cerininari , quarum yoalit
quod illaexiſtant:ergo poterit etiá talis ordo naturalis, & operatio creacuræ altera vero
reproduci,quãuis illa no reproducantur,aut fic actio miraculofa , & diuina ergo vnitasias
fintirreproducibilia. Minor pacer: tum quia diuidualistermini non obftat multiplicitatii
ordo tranſcendentalis ádaliquetermina no ationis productiuæ ad ipfum terminatæ,ac
neceſario requiritexiflentia illius :alias(çié proinde poterit ad eandem ram permanence
tia deroſano coexiſtere poffetabſq ;rofæexi nacuralis productio , & miraculofa reprodu
fentia Phyfica: quod tamen fallum eſſe ex dio terminari.Aprecedenspåret:nam ad eūra
periméto copertieſt. Tüm quia vnum quod dem nunero hominem terminatur defaéto
que pote falcimmiraculofe exifere ablq9 Maturalis generatio , & poftea cerminabitur
miracus
 In iuniuerfalitAriftot. Metapp:
müraculofà actio fegeneráciua Dei; nempes moquidem ,fátioneiamf4&ta,fcilicet decor
reſurrectio, & ad idem corpus Chritte termi tinuitate :nam foluitur continuitas dum cere
Dacafuit naturalis , ac materna generatio , &Tacper corruprionem , autdefitionem quale
miraculoſa reſurrectio , & quotidie termina cumqae enslucceſsívám :de ſucceſsioneve
पर

tur actio conuerfiua, quæ ipium mirabilimo to patet:quia intrinfce claudievnam parcem
dò fub fpeciebus panis producit : Mulcis elle poltáliam ,& quod fimul non cockiſtani,
enim Thomiſtis placce,ck vitalisactionis co in quo igrriolice includitur priusáč poſtes
uerliuæ ,nulluinmodum denouogèncrariin rius,præteritio,& futaritio,à præceritione
corporé Chrilli,fed ipſurii dumtaxat corpus guit reproduci, qüia alias adpræteritum , vo
fecundum ſuam ſubftantiam fpecialitcr volu præteritum darecurpoferia quod elit fallum :
ti produci , dum perfeipfum illam terminie heque priusve prius porelt reproduci, quia
actionem panis in ipſurta conuerfiuam , & 11- iam defineretelle prias, & efroi polegius réf
cecmodus nouusei adueniat", tamenadhuc pectu prioris,fcilicer, reſpectu aliatunipai
non tollitur vnitas iplius corporis indiuidea tium motustranſacti.Deniq;de tertio ,nem
lis,aut iphus termini quoadſubflantiam , & pe'denegationcprobator : nandnegacioilla
enticacem . entis ſucceſiui eftilli intrinſeca, vemodus,
35 Dico fecuado , iinipoſsibilis el entis & complementum , aut in illius ſucceſsione
Quidnon ſucceſsius cam quoad negationem annexam , Fundata,atque inprætericionis modo inclufa :
poſsit. & conotacam , quam quoadrealitatem repto ergo fequitur naturam illius,ficutnegacio in
duétio.Hæc conclufio llatuitüraduerfus an- diuifionis fequitur, & comitatùrencicácëin
toresfecundx Tencentiæ ,& probatur primo, indiuifam aqua enshabec eſſe vnum: ac proin
ex alignaco diferisticne iD. Tho.inter entla de ficütvnitas entiscuiuſcamq;nequit repro
permanentia , & fuccefluä Hæc enim intili ducifinenegationeindiuifionis; ica enciras,
Lice includuoc durationem ,atque fuccefsio & fuccefio ,ac realitasensis ſucceſiui,nequis
Dem , & confequencer negationem limulcaris jeproducifine calinegativide quietis, & fa
partium, & nonilla;ex quocale deduciturär multatis,quia hęc niegäclo flhus. entitarismo
gumentum ,remococo quodeltingintecome dusaccomplementū eft,aur fundatur in illa,
enci ſucceſsivo,occelfahoremouetur cias ac perconfequensdebetillam rempercogii
nicas, fed perreproductionem remouererut tari,fi chigilla el irreparabilis,ita &hæcnega
continuitas rflius,&fucceffió, qux ellipffin tio'irreparabilis ett.Vndenitus conſequcn .
Erinfeca:ergoMinorpatet :nam curti vnitas ter incer prafaros authores ſecundæ lenter
reifucceſsiuz, puta teniporis; & motus in tiæ loquütumluline Suarez exiltimo,dum ad
Sua rationeincludacdurarionis
sem,remota
continuita:
‫زب‬
tali continuitare , nequicvnitas
mittenspoflcreparari castaccéliúum quoad
eius realent contiòüirateri, & lucceſsionem
temporis auemotusfaluari, Vnde inpličas negauirintrinfecam ciusnégationem poſle
idem numero compus atque nioru in ſemel reparari,cům primodaco ,fecundunidare'de
tranſactum reparati,quia lic remouctur ab eo buiffet;atq;hoc non admilſo,illud quoditelja
concinuitas dum intcrrompirar, corruptio cere tenebatur Terrio probatarabiaconane
enim cemporis, & iteractproductio illius elt nienti:nam fequeretur;qubd duz partešelut
ciusinterruprio. Confirmatar:nam ſegüere demirotuspofsitie libicocxiftere,yeligro
tür has duas contradictorias därifimul veras tia quod primapars A. iitias hrotus locals
fcilicet :Hic motuseft vnus,& hicmorusnone quo per dulan Hodiernodeindelsr,pofika
vnus , conſeguens non deberiamitrider hiul coexiftere tertiæparti n; empe,con
reſpectu Dei,& eius ablolar# 'porentiæ ,que quod pofsit reproducidarantéiliz . Contes
adimplicantia contradi& ioderatoneren queas repognat naturte, &Tuzcursionimo:
ditur: ergo . Sequela probafutrnám affichlar füstérgo.Mitt pules qurinexiſtente & de
tiua ex hypotelij quodidem numero mocasi fanteterraparte reproducereturprihiaziani
au
qui eeſtäuit rediretz oh teta's pegatiua prima effetfimul cum lecunda? & Hon tret
tomprobătut'étiam vera, gula hidulásho priorad 110hac proitde deArucietúr1002
cffet vous & idem numéro , cantóneffer ca celsio intHINEESMOUSEREMISE
tinuus : etenimduration is continuitasenga ter print angpukehiphaceaeteritabindam ,&
elencia vnitatisnumeralis morursa Echipa Vicere ordiacmi Pribristerpreta illius:prio ?
riscontinujiSegundotrotua setempasinel8 Vidas hétique 48lfitur per exentialif
donvintriolicəllä сria; fcilicet contingitares Hulranenfis Tequéla verbproBacaratradits
Facceſsionem ,& negacionstilinaftafis;Ted thrittotus fecundum fe rorum potelkrepro
Ballumexilliseft per a raitismpotentiatnva duchyNaPrinta illiusparspoterierepiadach
parabileiergoneq; ensfüccefsruder qudad Prdinide sülla eſ fpecialis tepaynafitia.
aliquidfuireparables Minorprobatur,beplan ominus autante,certidVupárto'reproduca .
Eura
. : 3
implement
***
 83façtaautem
4tur: conceius reproduction , preft. II. Artic 1111,
dens in quam D.Tho.ait in hæcverba: Quod
fimul prinia pars cum cerçia , ac per conſe vero fecundo obijcitur impedire non poteſt, quim
quens ſucceſsio fecúndumprius, & poſterius bomo idem numero réfurgerenon poſsit , nullum
in motu , & ordo prácerira , ac fururae partis enimprincipiorum eßentialiumhominis, per nxor
deftruetur: quod camen en impoſsibile cum tem , omnino cedit in nihilum , c.Ac per con .
fit de intrinſeca rätionemocas.Declaratur Tequens intendic D.Thom .quod Gi permor
amplius hæc ratio argumento Durandi:nam Hem Hominisaliquod principiorum eilentia .
in motu prima pars eflentialiter dicit ordi. lium ,deltructurn effet ,non poffe idem nu.
nem prioris ad Secundain & tertiam , fed fi merohomo per diuinam potenciain repara
reprodaceretur efficeretur poſterior : nam 11
6 ! mi;cui teſtimonio confonatillud ,quod liabe.
mobile ſecundum illam , poflerius motebi turapud eundem Doctorem fanétum ,in 4.d.
tut:impoſsibile autem elt quod inmorú vna 44.quæftio.1.ariiaad tercium ,vbi dicit,quod
pars åmitcae rarionem prioris reſpectu'alte- idem permanenspyta anima Tenfitiua,lifue
rius: ergo : quæ ratio ex hocufque adduétis sit corrupta dequereparari, & dilt.12.quæl.
ex ſancto Doctore colligitur:neq; aliain pro' 1.art.z.qualliancula 4.atque in z.part.quæſ.
bat implicationem , in huiuſmodi reproda - *77.art.scener id quod in nihilum redigitur,
& ione,præterillam ,quam cangit pripa, & fe non poner
non polle idem numero in artic . quodlibe
candem perdiuinam virtu. **
cunda ràtioex vnitate motus continui, cui
opponitur interrupțio , & ex præfericiono , tico fæpius adduco,aferc in'argumento, fed
ſeu habitudine præteriti imbibita in parce contra,celtimonium Auguftiniex4.de ciuit.
priorireſpecta polterioris. Vnde perperam Dei, afferentis in huncmodum Sicurobuma
conatur eneruare rariones AngeliciDoctora omnibus periffes modis,nec vllamaterieseius
risin quibus legitima probatur cótradictio. in vllis l'atébris reman biletunde fivellet,eamre
36 Sed aduerfus primam conclufionem pararet omnipotens Tub quo reftimonio lublu
arguitur primo:nam rescorrupcibiles , qua mit, ſednällamacerjaremanarex,illisenci,
fum aliqua pars per corruptionem petir ,& busquæin nihilumredigunpur:crgoDéusid
omnino definitelre , negucunt aDeo repa. quod innihilum elt redactum .,porçftidena
farisergo prima conclufio eftfalfa . Antece numero separare,cum tamen oppolicum vi
donsprobatur teftimonijs Ariſtorel, ac Doa
in
deaturconcludendum :interrogatio enim Ap
apris Angeliçi. Ariliocel.namque fecundo guftinipotiusnagaciuæ , quam affigmiarug
de generation capit.1. a1tca:quorimſubf. Propofitioniè quipollet, iuxta fcripturæiſa
rantia incorruprubilis manifellum eſtquod cræ morem , qui perinterrogationem expri
cadempumergeryugi Quorum autem non,fed me, ea quæ intenditnegare : parereacum
Serkesibilis megolee trezie,n4mego autemno DrThomas.ibiad Auguftinitelimmanin ng
Saiterariach dieses.949din fepegcarsrutia Tetroudede videcurilli.contengute :Adhoc
corruptibilium generacions geceflealilimu assamenrum gefpondetur egundo angece
Je 49.pecie,nonautem idem indiuiduumga deng4d cujusReimanupropicionem ex Phiyo
ens denuit Phyloco
nerant, ac:pes contegyenslengi lalopliq, delampiam ,refponde D.Thomila
physimpolsibile slecsulgem aumeroin : SICHASI 149 libesgedicensintelligifacua
arduideetacam productionetua in.940Lena que ordinem caufarum narucaliuni,Cecins
14 disialibt.& hujus,text, in quod cumousmerueltman polis idein aumes
48ansferitidein maceria caden effectus .
to sparari, fed folum idemiproduciſuçung
uoque idem producedure biocel
idem 090 um ipscienco.quas natura,acepoto tango
numero ,fed fecundum fpecierexexplicat precisadçm pusmero reproducere,fed lohi
interpretasis D.Thomas ibidem ,& huic gocelt,& inradit,Gmile in pericgenerarea
interprægation Lafiages Farmientsin Ad fecund1.ex fallimonijs,AngelteiDol
fupradiffo.GAR GRIS,8trangAt Deinde crocispadprimum quidem esfponderuc, quod
BeThemas incodem ,capitalBandens fil DiTham Berita Kerba,non incendioexclus
Pocenshuiphunc dereaguim freien aliquod injucipiorumet
cundo algumagt A40p,
modum eTental
principiostlara ,dipH forslalu tine anihilacem apofletidoon
CatSandsinsinger Designere per gattiecareproduciimistonum
ibidem dixerae
whilarisienne Pike P GF96T prionem ad Gasemaltanisprimæ obiectionig Deu
egrun guglia Logarar efensialis in nikt goste Sarrubsaan ingagerinareparare,fedgefe
Jymasdigitale kauantor principia eſſenciar ponds, fantom Adaugd. pbishtiofecunda
19 CESA elembarelconflicprapar illain B52 fyddagsbogelumplears, Icilicet,quod
custaris, & infananevniusffiRacconfermulasStacj DiatoneTengaliunr,hominis
quens demnymero ådibila!! corrupest megremanjhilappur,oftendegs affumpre
fum, calüminonpotell,&facere cfpon . Alueelfciam fecundumipforum
gentia
 +

In eniuerſam Arift.Metaph. 489

gentilian Philoſophorum opinionem ,fup quod perfpiciens D. Thomas adducitilligs
polica racionalis animæ immortalitate . Ad teftimonium pco parte affirmatiua , & ideo
fecundum dico quod D. Thomaslaquens wütłud non foluit,fedait folucionem eius patè
ibinon iuxta propriam ,ſadiuxtagenčilian je,exdiAis in corporearticulii Secundo ar
Philofophorum opinionem ,allerontiam adi guitur.Si.Deus poflerreproducere idéacci
mam fenficiua eficalia ab intellectiuä, ac dens permanensiverbi gratia ,albedinem Pe
per confequésdelinere elle ,per montem ho . triſen elcarruptam ,poiketiden numero cê =
minis ,intulitnoir poſſe ſalvagi hominis relui pus reproducere åt hoc fecundum non po
gentis identicacem , quia fecundum colddai .teft, vecenecfecanda conclulio , ergo neque
Philofophosteguic redire isënumero quod poimum poteft fequela probatur n'ahu illa al
definiceffe ac proinde naque eadem ánima bedo Petri accipiebat ſuami iacrinfecari indi
fenfitiua redirecs Ad tertium & quartun di- viduationem a:Petrolub cali cempore ,&or
cendumek dupliciteroPrimo quod D.Tho. do eiusadstaltaieiacetem pus eratiilli intrinfecus
mporis.coexiſtoutiam
pas.folum incendis , reri femel anihilatam poſtulan :ergo
redire non poffe eandem numero, per poten . Dequitreparareille ordo intrinfecusad cale
tiam -agentis baturalis non autem pegar , il- tempustranfa & umy,quimicpſöm quoque té
lamper Dcipotenciam redire poffe . Ecra- pus reparetur@ uod fi dicas:ordinem illata
to quæ memoget ad hanc cxpolsitionem intrinfecunhaccidenris ad rale tempus,cona
ex ipfa textus fpecie delumicur, aum ibiD. turaliter exigere coexiftentiam ullius vt di
Thomas adduxicillam propofirionem negã cã eft ;nonauté refpectu potentiæ Dei' ; ac
tera sem anihilatam poſlesedire contra eos proinde poſte per dipigain potenciamab illo
gui dicebantin.corruprione naturaliter fait ſeparari; ica voalbedoilla hodie reprodu&ta
čia fpecierum facramentaliam eandem nu- retineatordinentad tempushefternūja qad
mero panis Lubitanciam redidesideit,adcurahan extrialice ideilivtà cermino Lux habitudinis
liter ab ageate corrumpente (pecies repro . indiuiduatør.Contra arguitonfequitor etis
duci. Secundo quod D. Thonás;tantun ka poffe per diuinam potentiam duas albedines
cerdie noo pofforem femel anihilatan rede numero diſtinctasin eodem fubiecto colla !
dite ,per porcaciam Deignon quidem labtola carinam ibi règnebunt ordines intrinſecos
te fumptam , fed faafapientiaacproudeatid addiaerlafubicas,verbigyanabadimeaal
ordinaria regularam . In quo ſenlu verbuip bedojndididuarur per ordinem ad hocanel
Had.non potest ,idem ell:atque ,fon decet; cum corpus; & elbego fuperuenicns.indiuiduabi .
coimaoshtliatio adhoc tendacvtres omnino tur per ordinem ad corpus Perri in quo pria
non fitfuperflue videtur Deusaliquam.com profait products ,conſequens en fallue ; epa
anibilaresfi- illam vellet icerum ,ja cite jeſtia go,fequela padet bam ficut extra propriurn
cuere , & quia decreuit hominem : corrüprü tempus.albedo illa Patri porelt retinere or
ad vitam reuocare , noloje:ipfum anihilares dinen ad illud etiam extra proprinin ſubiex
Lad folum permiſsicillon morter.corrumpi, & um ,poterit ad illudordinenitranſcenden
ejuseilenciales partes eciam feparatas con talem retinere Minar autetraprobatur,quia
feruando. Vade qonaic in locis præallega's impoſsibileeltin doctrina du Thomæidem
tis,quodāpjhilatum nön polsifperdivinami pumero accidensmigraredafobiečto; iu fas
potentsand reparaci.Sed in quarto aitlapreſ bie &tumaiduo accidenpåfulomimero dia
Lo nomine diuinæ potentia quod redactum Qincta in-codeip fubiceo fimulneperiri.Bet
ja nihilum non poteft itarumuidem :tunerid ponderuenegando fequelam . Ad quřosipar
Lumi, & ing nalupreffo noihind diumepo* bationem exact diumedadadhüstámene
totie 8c verbo potekaloqubd nedadtumit folution's improbacionen concedo fimiliki
nihilum.nooreddicudem numéro;quod qad : terlequela s triplex eainicalis paceltidujos
demiana & conuenientetiocelligitur aut oxcogitaripoſsibilis pere
sie reproductione medijs caufis ſecuridisnak Riimuselt reproductioalbed this Petriextra's
curalibus autde illa quæ fiopespotencia tempus a quo habet indiuiduariodem ſuamzi
Detaciento ordine diuinæ fapientiæ , & oidi & pofitio ilLipsialbedinis.in eodem Petrolim
Pariæ propidentiæ ,perquam.hunë mundurit ne alia albadilice Secundus eft fi ca 15albona
de facto gubernat,cumhocraméiftat perpo doreproducta ponatur iti eodé Pecro limets
centiam Dei abfolutam , & fecundum ordine Guip ablanibedimequamjágcriminbociem
pein fapientiæ ac prouidendi rabtum abito pone:ad qmilujt:Tcrtiusieli:GaiboddHlaMax
Productionem Advlomum ;quod ove producia podatatnon jo Pero led ballo
. A [dem
Busutendigbomingpoſsibrkem refurre& ro & iziniprimeagoidem cafuwayta ca duntada
Goesiam U paties eiusianihiluncedetely weafiraculam fcilicecsloparatioalbedina 2
V 44 proprio
 450 Li debri cimiOlaft.III. Artic.I.
proprio tempore,quod non ponit'in numc. firmarurſecundo :nam porentia Dei,nec per
to com illius reproductionc. In fecundo au productionemmotus,nec per eius delicionē,
tem duplex miraculum fierce à digina omni minuitur,aut firminus pocens,quam antea:
potentia,fcilicet, reproductio albedinis,& ergo extenditurad eadem , ad quæanteafe,
facere quod fimulcum alia ciufdem fpeciei, cxrendebac , acper confequens ad eiuſdem
effec in codem ſabiecto,quæ limulcas eciam motus quoad entitarem poſsitiuam reprodus
abfquereproductionc, eit per naturam im- étionem ; la quidem ex talis niotus defitione,
poſsibilis: & hoc folum vult D.Thom. quo non minuicur , auclimicarur eiusexcenfius
tiesait,impoſsibilem effc duorum acciden aurintcnfiua cfficatia. Adhocargumentura
tium folo numero diftinctorum in eodé fu quo Durandus conatur rationcs Sancti Doa
biecto fimultatem ; tamenper Deipotencia étoris oneruare, licereius confentiens cone
non eſt impoſsibilis:quia licet Deusnon pof cluſioni. Refpondeeur 'negando minorem .
fit faluatis accidétibus remoucre abeisollen +
Ad primam probationem parec quod fi mom
-tiale aliquod prædicatum , poteft tamen mi- rfus,verba:graria;hetternadie finitusfuis,nes
saculofecollere ab eis id quod fuaprecacura quit elle idemoumero cum mocu hodie res
poſtulanc;diſtinctio autem, & pluralitas ſu producto :nam Gcut ad vnitatem morus exek
biectorum , accidontibus numero diftin &tis cit ,per viam ,& alteran horamrequiritur
son conuenic effentialiter , fed conacuralia Ytriufque hora continuacio , & qüod motus
ter.In certio tandem cafu ,triplex efſer mit abſquc interruptione verigue horæ coesia
#aculum vel triplex codicio miraculofaeiuſa stat sisa eciam ad vnicacem motus per duos
dem miraculitocalis. Primaefldeillius albe- 華
dias,aur in duobus diebus ficti,requiritur in
dinis Pecsi reproductio,fecundaeiuſdem al triplice continuidas durationis motus, vnde
linis cum alia compoſibilitas in eodem eo ipſo quodpervoam -horat definic mobie
fubiecto, Tercia policio albedinisPetriin ſu de moueri, morus amictit contmuitateni , &
biecto extranco, Harum tamen condicions conſequenterouipericam vnitatem . Adica
quælibec ſeorfum eltper nacúram impoſsibi cuadam negacur antecedens, neque enim
dis,diuinæ camen potentia lngula ; & omocs illa ratio fecundainniticurilli Coli conſequê
Amulſumptæ ſunc poſsibiles, tiæ ,fed huic diſcurſuigG prinya pars motus el
37 Tertio arguitur contralocuodam.com ſec reparabilis,inquocumque tempore fubfe
lutionen ,lialiqua ratione ſucceſsiuum eos quuto pofſetreparari, ac proinde ctiam quá
non poſſetperdiuinam potentiam reproda . do durdt terria pars :ac hocest impoſsibile,
cigaucefter racionc continuitatis,autrations quia alias colieretur ſuccefsio intrinfecamo
fucceſsionis:quia ſcilicetcôcinurcaci repug* tus & deftruercrur ordó ſecundum prius, &
Dac incecruprio ; & lucceſsion repugnat siw poltcrius gatque a prima parte remoueretur
mulcas prima partiscum fecunda aur ratio habitudo prioris , & præteriti reſpectu cer
neixcriufque fimul Non primum quia torus tiæ ,ac poflerioris :ergo , & c.Vode raciones
motuscontinuus elle , tireproduceretur ca Du
bra
us ndiin, qu
oæihi
tsu duabus vuci wis illationis
ntoceries reste
racione
ompibus ſuis partibus quas ancer-habucrarse
non ſecundumquia in illa rationcarguitur conſequuntur; &in illa virtualiter concinen
negatione inferioris ad nagarionem fupcrio tur. Ad primam confirmationen ,Velnega
riskundeficuthæc confoquidatin: vitioſa eſt durmaror veladmiffa maioriin lenfu pro
propter hunc delfedtuin ,fcilicet,hæc albedo portionali,negarar confequentia ,non enim
Tequirreproduciin codemi fubiecto
alia albedinexergo hæcalbedo affecto licerinforrc'exilla maiori & miroriniorum
secto affecto
eundem poffe cffe in duobus temporibus dil
ad poceft reprodaci , ira & illa vitioſa e continuis: fed idem permanens poſle in duo
quam facimus,fcilicethæcpars motus, nem bos diſcontinuistemporibus exifcre, & tức
Rc primanequic reproduci,limul coexiftens conſequentia bona eller,
cum tertia pasce ciufdēmorus : ergo nequit mittandum . Rario difcriminis inter locabim
roproduci In v craquc enim argunientamur, lc,& notum ,fiacaliud quodpiam cempora
à nogariono vnius particularis , ad ncgatio . Le Lucceſsiаum cſtsquod diſcontinuatio lock
nem vniucrfalem ,ĝcucinilta,Lco non cft ra non collit corporislocati vnitatem : ac dilo
tionalis : ergo nullum animaleſt rationales continuatioremporis,ac darationis in chia
Confirmaturspam licut fe haber corpus lo* Lucceſsivo,deftruic aumericam illius vnita
cabile ad locum ita & res temporalis , ident tem .Ad fecundam tranfeat antecedés , & ne
dependensagempore ad tempus;ſed vnum getur conſequcocia,non cnina impoſsibili
corpus poiolt ſucceſsivo clic :"iduobus lo.. ta's illa prouenit cx Dei impotentia,aut eius
cisdilinétis:ergo & idem motus poverite potentiæ diminutione,fed exparte fa @ ishod
(e in duobustemporibusdiſcontinuis.Cona 4.ex natura iplius entis [accefsiuis cuires
pugnae
 Til uniuerfum drift.Metaph. 491
pugnae diſcontinuitas aut.partium fimultasi fioné inquinque articules divideda fore,iu
aut verague limal. Vndemipus, etficaciter dicauimus neceſſaria,viquinquede corpori
illa ratione probauit.Saarez bloco praealle bus cælegibusatque incorruptibilibuspro
gato tertiæ parcis,poſsibilem effe Deojenejsprierat
prierates,fiue condicionespoopalemas:991
permanencja reproduction maguidem ea - buspropalatisekraatlusdifférenyaeorum ,
demmilitac refpectu ſucceſszorum ,in dini corruptibilibuscorporibus percóſequés
na potentia .Eteadem habetiverumi, vsiple veritas dicti,axiomatis pacefiati in primoigi
Suarez faretur,jo agente natural colup , sur videndumejao gaudcafemateria diace
tencia peggemjquicursnegee limitare 595 per f& rationis à materia corruptibilidm.Inlecu
voius effectusRsodat onem ,aut iusçaisyg do an lincab incrintecoincoriuptibilia ,Lp
rionem,quade caufapermoedsalt,noncui tertio analiquis vitæ gradusja ipfisfeperia
fe demonftratum hucufque, quod ágcnsnas mtur? lo quarto ao liardecemdumtaxat etin
turale non pofsic eundem numero effectuin quinto fandem ,de eorum moribus nacura
separare,&ccamen exfocareecedenti,ppter bus difpucandun cita
ma
uja agentis naturalisnon eft diminuta auieli
micaconqon licet infurreziplum -polle effecta SIA
corruptum geproducere . Nequeexcodem ARTICVLVS
19
licec Inferre pofsibilenze eDeo entisfaca
çeſsiai,.quoad negacjonem fecundumheng Anmateria cæleftium fit diuerfiera
anchorem , töproductionem :ergo non licer tionisā materia fublunarium cor's
biçex eodem fundamento ; & principio, fu
Baxac colligere ,& probare poſsibilem elle porum
diuinæ pocentiæ reproductionem pernigne
tiam.Cumad hoc vigimum probandumnogi N hoc articulo ynurn ſupponimus Stat que
habeatidem antecedens, fub eadein forma, So Se alterum adducimus ia con494& stffionis,
figora àrguendimaiorem ;Vien& efficaciami lan; fupponimas quidem cæleftis quid
quam ad illa duo prinaa conurobauda iqomat corpora materjalia elle acqueexalıquama'ssupponia
ipfe negatex illo comprobari. Quarefpecie cocia côhars:diile tališmidteria ficaliuca,pais tärinii:
libus rarionibus,nempe qnibus nos vfsi;ftae compolisbling fit rale gius.conititutiuúar.dk ld.
mụs ,debet poſsibilitas Eeproduâionispers licer Conic en mator libro de ſubſtantia.or
ordineaddiuina biş,cap.7. & 1decælo.comnianto.7.quema
manentium demonſtrarliin
potentiam & eiſdem colligitur & conollici equiytſtatim
alij in hac parieAuſsifuntf vi
tur impoſsibilitas calis reproduâionisingi . debimus fenferit corpora cæleftia ello ſim .
dinead agens riaturale : plicia , ac per confequensexpertiamateria
quæ fit pars.compolituitamen neque iple,oo
QV Æ STIO III. que alius hucufq; Degauloilla ette materia
lia,ac proindcincinderemateriam in luco
rf
0 ve totaleiam um
Tircutione
am
,(altein
,1 gue confitütidmus,
De diſtinctione inter ens c
Qua
Quece
1 tr
propterſuppolito a
voc ha
con coeleftia corpora
b
corruptibile , & incor- fecundum ,nempe,an hxcmateria fic diuere
ruptibile,à Philoſopho Ixtrouerſia,
rattoñisamateria libluriasıúin?Inquaca
quaruor verfädcusopmones. Pre
aſsignaca . In quinquæ ma negans, quins lequuntur illi,qaicelelle
articulosdiuifa. corpus non elle quintam ,ellentiam , fed elle
exclémeatis ruixcam ,exiltimarunt,dequor
fuere Placonici, & por los An
tü numero
I veritasillius axiomatis,àPhilofod gullinus Iolufer Geneſialad forecam ,cap .
pho vltimocapice huiuslibri eoplga 10.& lib.z. cap.3 . &ë illi tribuit eandem fen
V 11,declaretur, cumſab his verbis ca.
put ipſum exorditur.Qiioniam vero contraris
tentiam D.Thom . 1. p . quæft.66.artaz ad
primum dicensAugallinum exiliimafle,ce
Specie diuerfafunt,corruptibile antem, & incor. Jum effe denaturaignis,Beda ſuper Genelis
Tuptabileſunt contrarid( ëſt enim priuatio in pom cap.1.eandem fequitur,alia via, dicens effe
zenti4.determinata )megele eft corruptibile , o in de natura aquæ ſolidare ad modü christallid
i

corruptibile genera diversa esſe:ex quibus orth CuiſubfcribieMagiiler, in 2.d.14.Secunda,

n
e

m
r

opinjo gorum qui pacanc, cælos elle quinta

o

hakurgaxioma vulgare , quod in

o
6

Philofophorü circüfertur pepe, corruptibile eſſentiam ,abſque vllaetericnlorum mixuo .

o incorrupcibile differunt genere,Vltimaquadro ejaneinclulionealtirruatshaberemateriaru'
 292 Libri decimi olaſe.III.Aric, I.
diuerfa rationis co quoi fant 'litiplicia , ac& Svarez tömoi.Metapi difput.izifelte
per confequens in eorī inacria eft entitas 11. concluſionie z.'Ét quoniam hæc eit vera
actualis,&c rotális,&c conlogućöter diftincta oferirdhtia procerasdatenlione;arcstatuo,con
a noftra,quæ eſtporoncialis,& -påreralis.Hác cöfiones .
tribuit D. Thomas quæft. citacas reiz .Com Refpondeodicendut ptimo,omniacor, Compok
meritatori , qui proculdubio illem doctic Pfira cestellia vere & realiterarecompoſita tio corpo
in locispræallegatis,& lib.z. de'ccelo ,Coni. exbateria & forma Hed Katuntur aduerfus runale
men.40.& 8. phi.Comm.89 curfubferiple Authories fecundæ opinionis; & probatur på Stium ex
4e Durandus,& Antonius Andreas ille qui mosprændicando maceranni'triplicitarafiole materie,
dení,in 2.d.12.q.r.vbi'adducit'pro illa'Philo accipi,Vnomodo proco quodet potentia; e forma
Tophum , co quod8.Mechia cextu rr. dine bellad formam vel adefte, velad vbi alio defendida
rir quod in fubfanrijs macerialibusfempiter Todo propriſsime proputentiaadmixta pri
*nis,forlam quadiin non habentmateriam , ant *uacioniad formam fubllancialem.Tercio no
9103 talem ,fed folum fecundum locum, in quibus do proprie,videlicet pro poteritis Apranata .

verbisdubitanter loquitur Ariſtocel. & ibi informacialiquaforma'lubitantiatis quæ edhe

dem ſubdit, quod non omdis reicu Dacoria, mien non haber priuation or admixtam id
fed folum ,quorumell generatio , & cranimu Förrtiain fubllantialem ,fed dumtaxatjad vbit
natio adinuiccm , non quia horum nõ lit ma- Exijsmodisacque aceptionibusmateriæjnu
meria aliqua,fed quia non ellmatcria parcial. Ti dobium elt ,quinmateriam habead cælum
lis,faciens philicam cum forura compofitio . in primaaceprione,co quodnon eftprorfus
nema Ifte vero fuper 8. hoius tex, 11. mocus aus, & alias motúilocali fubllerpatur.Nel
Verbis Philofophi, illam affeuerando fequi- quealicui debec cila dubitm ,quihmateria
tur.Sed Philoſophum facile ab hac fenten- in -ſecunda aceptionc non conveniatcæld;
tra alienum cóprobare poffumus,ex eo quod eo quod hæc foliscorporibuscorruptibilis
loquacusturt demarcria fubie& a cötrarista bus, quorum materia forma'nob fatiatur,nec
ti, & priu.tioni ſobitaocializ & ideo loquitur inamiliBilicerinforgiatur.Vnde demateria
dubitauccravelpotius disiunctidos quia cum in fertia aceptionezeli controuerfia, an in ce i

Eencracio & corruptio nosinduxdrintin ma lektibus corporibus reperiatur,noſquealirul

oric cognitionem ,in colectibus autem cor mus aduerfus auchores ſecunde fonceptia
poribusnon lirgeneratio ,add corruprio, fed cæleftia corpora,neduin materiala clle ,co
fola mucatio fecüdum locom ,propterea ait, quod habent materiain in prima aceptiono,
velibi non attomateriam vel non effe maten fed etiam ello compofita exmateria, & . for
Tiamfabicctam priuarioniformælubllantia. azco quod habent inatoriam dilhnciame
lis,fed lolum fubiectama quotui locali,& prio forma,&capcani nacaniperillâ aétuari,Quod
marioni vbicacionis . Neque aliam lenlum probatur primo,fiam omneensaétuale ,auc
Præfata Philoſophi verba continenc,autin* fecundum fe torum efta& us ,autfecundum
tondvør. Tertra quani refert etiam D.Thos aliquidfui eft actas, & fecundum aliquideft
mas vbifupra eft alferencium materiam cæ . porēciagac proinde ellcompofron exactus 1

lorum cllc ciufdem rationis cum materia & porétia,liue cx forma, & inareria, fedcors
Lublunarium ; & hocnon obllantes illa incorpuscælellecitens adtu ;& non factus:fecü.
xeptibilia,hcc autem corruptibilia elfe . Hạc dum ſe corum ,cum mareriale fit, atque ſubie
tribuitAuincembrons,in lib.Foncildirix ,quã Etuin motui,& in potentia ad vbicrgo eft
feqaunturScotus Aureolus, &Egidius in za compofitum ex matcria, & forina. Secondo
d.z. quæltor. & Abulenfis cap. 1. SuperGe arguiror; & declaratur amplius præcedes film
nelim ,tairctam ciufdem Concepciæ Auica- . tio :nãomnislubAaaria lenti Bilis ateltma
na,lb.r. Lutfcientiæ cap.3.Quarta & tcria , aut formaaut toruin compoſitum ex
munis hiſcc temporibusafferir corpora ca- vtraque , vcdocuimus ex Philofophio lib.7.
lella componi cxovatcria diſuerfæ racionis" cap.zored cælum non eft fola materia , co
ſpecificæ a matériatubinnarium . Quamdo. quodelt cas attu ;habens cxiltentiam : cuius
corD. Thom . in quxit. allogata 66, arc.2 .& olateria per fe,& immediatencquit cffe fal
68.20.2 . & 8.hujus le &to f . 6clclect. vlči cepciua.Nequc ellfola forura, co quod etfut
ma,& lib . 12.ločt.z.candem pluribus tellim biccta mocus; & cft corpus fenabile 5 & eria
monijs, & rationibus,fequuntur, & exornāts cit mobile ,& cleofibilo babere debat materia ,
Caietanus in quält, 60. arcsz. Bañcfitis ibide pain obicctüfenfus elt corpus matcriale ſub
dubio 1.& 2.Plantirentis8. huius,quxſt.i.ar. certis dimenſionibus, & in omniquod moue
2.quxfl.7. art.i. & z. in hoclib.quzſt.13.art. turmorophilico ,etiam fiad folum vbimo .
1. & lib.tz. quxit2 art.1. & 7.Soncinasibi. neatur , deber effe maceria, co quod debent
dem , quxſt.9 .Herucusdemateria cæli , 9.37 offe in illo dimenfiones y arguc differentia
pofsia
 In vniuerſam Ariftor.Metapb . 493
poſsicionem , quæ finemateria nequeuntre- tionis et matéri a illorum , ab iftorum mače .
përiri in aliquo ſubiecto : ergo cælum eftco habenti
ria ,Secundo probatur aduerfus authores am
ter
pofitum ex matéria & forma. Tercio argui- tid fententiæ näin illa quæ
tur,omne corpusnatučale pertinens ad obie ' éluſdeni rationis,nequeuntdifferrefecundü
Etum philicæ ,eſt compofitum ex materia ,& corruptibile,& inc.drrupribile ſed cæleftia,
forma,vedicit philofophus6. philicorű, led & fublunaria corpora differunt penes cor
cælum eft corpus naturale de quo philofo- ruptibile, vc admictaoe prednetrauthores:er
phia contemplacur, tanquã de obiecio pro- go nequeunt gaudere inaferra eiufdem ratio
prio :ergo. Minor parec ex libris quatuor de 'nts.Maior probatur;quia illa quæ haberma.
cælo ,in quibusnaturalis philofophia,coelo- teriam eiufdem racionis,fuatadinuicê crani
rum nacurā , propriecatesmocas ,& effectu's murabilia ,ac per confequensfunt generabia
contemplacur.Máior aurem probatur, quo lia, & corruptibilia deterruinare ; ergo ne
niam omne ens naturale aut completuni eft, queunt differre penes corrópribile,& incor
aurincompletum :fi conpletum eft ; nequit fuptibile.Cónlirmacurinana di materia cælo
effe natura , quæ ens incompletum eft,led de rum eller eiufdem rationis cum materia inte
bet effe habens naturam , ideft, habensmate . riorum corporum ,effet in pocentia ad eaſda
fiam & forman fed cælum eit ens naturale formas, quarüm ett Tuſceptiua idateria hæc
& t completom ,quramouet, & mouetur , vc inferiorum ; fed daca hac hipotheli, corpus
quod actionesaatem, & paſsiones , nô funt, cælefte effet corrupcibile : crgo rernia fenten
niisi luppofitorum , ac cncium complecorā : tia deftruitfeipfam , & contradictionem 106
ergo. Quarto arguitur, forma cæleftis corpo uoluit.Minor pacco, quia iilud corpus et cor
ris,verc cft indiuidua:etenin formaorbislu Tupubile , cuius materia non eft fatiaca lua
ne, ica eft hæc numero , vt non le forma or- formafed eft in potepta ad aliam , fi enim al
bis Mercurij,fed non eft indiuidua per ſeip- tesius formæ eft fufcepriua naturaliter illari"
fam ; hic enim modus individuacionis pro- ab aliquoagente naturali (uſcipere poterit,
priuselt ſubitentiarum {piritualium , vt (91- in qua potentia , & velati paſsiüa apritudin
praottendimus lib.7. ergo el indiuidua per ne,naturalis confiitiecorporislublunaris.com
materiam ,à ſe realiter diitinctam conſeque- ruptibilitas.Maior autem probaturquia illa
sia patet,quia fola materia ignata quantira- materia ſunceroldem rationis , quarum vna
teeit indiuiduacionis principium in illis for eft in potentia ad omnes formas quarúm el ..
mis quæ à feipfis non indiuiduancur. Neque era el ſuſcepriua,ſuncenim eiulué aprirudi
cx hac racione licet colligere poſle naturali. nis,capácicatis,& excengonis,ac proindead
fer formas vniufcuiuſqueorbis cæleſtis na- qullam formam extenditurVidad quam alta
mero mulciplicari :nam licer nihil poſsitabr rius potenciálicasnon excedacur.Tercio pros
que materia incra eandem fpeciem multipli , bacur conclufio ablolare aduerfus auchores
cari ,non tamen e contra requiritur,vt in ha veriuſquc ſententiæ :nam quorum mocus na .
bencibus macerisin , poſsibilis fic naturaliter turalos ex parte materiæ funt diuerti locug .
indiuiduorü multiplicacio ; ſed lola hæc eft dum genus ctiam materias opporcec elle di
poſsibilis naturaliter in his , quæ generatio . uerfas, fiquidem diuerfitas motusarguicdi
ni,& corruptioniobnoxia funt , & quæ ne . uerfitatcm mareriæ ,licat ex diuerlitate prin
que conſtant toca ſua materia , neque hæc in cipiati, diuerlitas colligicur principiorami,
illis eft fuaforma faciata . Coeleſtisautem or- fed motus nacuralis corporum cæleftium &
bis Luox , & quilibet alius elt corruptionis ſublunariuin differunt in genere motus ; ille
expers, cooltarcora fua maretia , quæ in vno . enim ell circularis,carens contrariétude , oc .
quoque illorum propria forma elt faciata, que formaliter,ncque c l Cancer cermi
Wil
qua de cauſa,neque vniuerſum elt naturali. Dacur ad formam , fed ad folum vbio Morus
ter plurificabile ,licet per materiā habeat fin autem fublunarium haber contrarietatem :
gulacicarem ,atque indiuiduationem , auc enim eltafcenfus , cui contrariatur defcê
Calenie 39 Dico fecundo materia corporacoea fus,aur elt deſcenſuscuialcunſuscitcontra
materiä leſtium nullatenus eft eiuſdem rationis cum rius,qui etiam ek via, & dilpolitio ad motu
efleduer materia corporum ſublunarium . Hæc con- aumenrationis , fiue ad močuni aleerarionis,
facratio . clogo ftatuicuc aduerſusauthores primæ, & per quos fit adquifitio formænaturalis difpo
nis À fata terciæ lenrentiæ , & probatur primo aduerfus nentis ad generationen ;vel corruptioncm ;
bluxart : illos:nam cceleſtia corpora ſunt incorrupti- ergo materia corporu in caelolliumoltdiner
bilia gullatenuſqueex mixcione elemenroe fue rationisa marcria corporum fublunarű .
rom compolita,fed incorruptibilia differüt Vlormo probatur hæc conclufio : nam illa mia
genere a corruptibilibus , vel diftinguntur teria quenoneltobnoxia priuation, forma,
ab illisſecundum materiamicrgo allegiusta & cuius appericus toral!cer per main formă
Per
 Libri decimi Olleft: III. frtici,
perpetuo permanentem ſatiatur, eft diuer. dem modo recipiendi formam , fumitur ex
fxrationis ab illa quæ fubeft pţiuationifor- diſtinctione ſpecificaformarum : ergo ficut
mæ, & cuiusappetitus per ynam formanıno orbes coeleftes gaudentformis fpecie diftin
Catiatar,fed femper remanet in eaapeticus dere.Minoreft jsſpecie diuerfcorpora
&matericerca;quia
cis,ita is debetcægan,
ad informatione dialreri us, ar materia cæle . ipfa
ftisen talisnaturæ,vt nonfit obnoxia,priut. lehia ſpecie differunt. Tum quia habentmore
tioni formę, & eius appetitus fariatusmanet tus & effactus (pecie diſtinctos, quorumdi,
ia autem quæillam
. Materformam
pervnam perpetuo infor finctio fpecificæ diſtinctioniformarum ateş
ſublunariam corporum farur. Tum etiam quia cum indiuiduorum
mat is naturæ ,quod fubeſt.priuationi for-
elltal multiplicatio ,litnon propter fe,fed propter
mæ, &eiusappetitus non ſacietur per voam fpeciei conſervationem intenta, quádo ipes
forinam , fed potius ſemper remanec inilla cesin vnico folo indiuiduo válec conferua
fo rmou
appetitus ad altcrios ti perpetuo ,vtpore, quia illud eft incorrupe
iuslignum eft, quod materia hominis licet tibile ,illo lolo conrenca ell, & ab aliorü mul
nobiliaſsi ma formominu
a,nesmpefte priuac
animaa rat ionfore tiplicatione deliſte.Mator veroprobatur,
ali, quia
aćtuar fit,nibil alijs fic fe haber materia inordinead forma
mis ,ad quaśrecipiendas in ipſa perſeuerat licut babicas in ordinead obie & u: Illa enim
appeticus,& ideo,amiffa anima rationali ,co huic parificacur in modo accipiendi fuam
fentanea eft eius apperitui naturali formæ fpecificam vnitatem , atque diſtinctionem
cadaueris in ipfam introductio , & illiusin fed habitusprimam , & quafi genericam dia
formatio,
ſtinctionem accipiunt, ex diuerſo modoreſc
Dico tertio,invnoquoque corpore piciédi obiecta.lixquo capite opinio,fides,
cælefti ;elt materia diuerfæ fpeciei à mata . & fciencia eciam circa candem conclufioné
ria alterius.Hæcconclufio non eft commu . dilinguntur: illi vero habicusqui in eodem
nis interdiſcipulos Angelici Do& oris ,qui modo recipiendiconueniunt,fcilicet ,quia
Zicec contra
conueniant fit
rum cæleftium Scotum ,&
diuerfærac alios
tor auto
10's aun aut omnes cü'formidine , autca oblcuritate,
tia
aur cum euiden , & certit per udine diſcur.
corpo
thorcs tereia fententiæ ,quod materiamater
à ia fum proce dunc fumun ex diucilis obicáis
t
Tublunarium ;tamen alij volunt corpora cæ- fecundum fpecicm , fuam ſpecificamdiſtin "

leftia omniagaudere materia eiuſdem ratio . Etionem :quo pacto omnes opiniones, & om
nisgica Capreolus ini 2. d .[2.quxſtiz.ad argu nes ſcientiæ interfe ex obiectisfpccie difline
menta contra ſecundaar.Er Soncinas vbi luu gurur:crgoeciāliccc materiæ fuam primā, &
pra. Alij verodo quorum numero funt Caic quali generică diucrlitate ex 'modo diuerfo
tanus,loco fupra allegaro ,nemper.p.q
o
uælto reſpiciendi formam recipiant,quo pacto mia
i R
66.art.2. & Bañelius ibidem co b O
7 con teriam corruptibiliūà materia incorrupcibim
cluſione 3. feorpot materiam liumdiximusdiftingui, quia illa amiſsibilia
bis cæleftis,effe diuerfæ rationis à materiaala ter & cum priuationc adiuncta refpicic fua
terius ; & horum fententiamihi magisplai formam :hæc vcro in amiſsibilicer & abfque
cec, quare illam probo primo . Nam indiuis alterius formæ priuationc , tainen materia
dua colas cx tota fua materia habet materia quæ conueniunr in codem modo reſpicien
diuerfæ rationis , à quolibet alio indiuiduo, di formatii ex diuerſirate ipecitica formaru,
fed quodlibet cælam conítat ex tota lua ma. quasadæqutce ,& perſe primo reſpiciūtacci
teria, vedocec Ariſtot...de cælo tex.95 & pient ſuam ſpecificam diftiütionem . Vn
polt com D. Thon. lib.2 . conera gentesca- de quia materia corporum celeſtium omnes
pite oz. ratione f.ergo.Maior probatur,quia coucniūrio modo refpicicndı formas inamil
excra indiuiduuoi confianis ex tota fus matcmfibiliter, & voaquequc adequare, & perle pri
rid ,nequit materia ciuſdem rationis reperi- mo refpicit Yantormam dillindain ſpecie
Ti.Hoc enim eít rotan marcriam illius fpcm a forma alterius,idco ynaqueque erit diftin.
ciei,efleimalloalgitur,& cut extra vniuerfum & æ fpeciei ab altera, quia vero materia cora
mequirreperirimateria ciufde rationis,quia porum ſublunarium adæquate, & perts prix
Valucriam condat extota fua materia :ita ex mo no relpicit illägetur illâformâ in particue
traorben Lunæ nequit repcriri maroria eiuſ lari ,fed cocü genuscaliő formarő, fecundum
dem rationis,quia coultat ex tota ſua mato- rationem comunem form amifsibiliterin
tia. Sccundoroam maroria cuiuslibet orbis formantisco quod cum por nollam facierar
cæluliis relpicit formam lpecie diſtinctani, in parricularıled peromnes , aut per omniu0
& cftin potentia ad illana, ex ordine qui ad lacicudinē atque ſucceſsionē, omncs -11
Chau ſpecificatur,ac diffinitur,fed diltin & io & reſpicit.Ideo rofpectu omniü eft vna , 8
Speciaicamateriarum conuenientium in con ciufdé fpeciei atloina, gaia fpecifica forma
rum
 Tu vniuerſam Ariſtot. Metaph. 495
rum suiſsibilium diueräras materialiter ſo principium quietis,nec debito habet princió
haber ad mareriæ huiufinodiordinem & ap- pium ſui motus . Confirmatur primo : nafil
petitum ,ac per confequens illum ſpecie non cælelle corpus non haber priuationem fora
diftinguit . Tertio probatur racionibus factis mæ ſubſtantialis, fed vbi non eſt priuatio For
pro fecunda conclufione: nam proprerea ma më ſubſtantialis,nequemateria primapoteft
ceria corruptibilio m eſt diſtincta ſpecie à ma dari:ergo.Minor probarur primo,quia mate
teria cæleſtium , acincorropribilium corpo . ria prima eſt perfe fubiecta priuación formę
rum, quia illa nec faciacur për formam , nec fubftantialis , imô eftiderna realiter cunnilla,
inamiſsibiliter illam habet , vnde necalia . erenim materia, & privacio funridem fecun
Tum amitcit priuationem , nec definic illas dumrem , & fola ratione differunc,Vnde A.
appetere , autefle in potentia ad illas , Ex siltoc. r.Phylico.text. 66. & 67.colligitprilia
quo fit vt corruptibilia fintadinuicem trans- cipia cntis nacuralis effe quodam modo duo ,
mutabilia . Hæc vero è contra faciatur ( ua & quodam modo cria , quia realicer diſtincta
forma , illam inamiſsibiliter habee , delnic tantum fuor duo , fcilicet mareria, & forma,
alias appetere , & effe in potentiaadillas, ex & c per diftin &tioneo rationis funt , cria for
quo fit vt non fint corpora cæleftia in ſublu- ma,materia , & priuario, fecundo : nam D.
naria tranſmurabilia, ledeciā materia cuias Thom . ibideru lection: 1 $.docetquod marca
libeccælielt fariaca luaſpecialı forma,quam ria primanunquam feparacur à priuaciones
in amiſsibiliterrecipic,& propter quam ,nec tercio , quia omnis pora potentia femper ett
{ubeſt priuacioni alterius,nec habetad aliam admixta priuationi;co quod omnis pura po
forman cæleftem appetitum , nec ad illam tentia eftadeſſe aliquod ,ac proindepoteft
eft in potencia : ex quo ficvenoo linr corpg- tranfire denon effe ad effe , & è contra,& lic
racæleftia ad inuicem interfe cranimutabi- poteft tranſmurari,tranſmutacio adcern pret
lia , aliis enim effec agens naturalepotens for ſertim inſtantanea fic incer terminospriuatibor
mam vous ſubstancialem in diacriam alre . ue oppofitos, fed materia primaeft para por
rius introducere , & perconfequenseſſencna centia,&in potentia ad efle ſubltantilo vb.de
coraliter corruptibilia , quodnon eft admit- cumque fuerit:ergo porerit ad illud craoſmå
lendum : ergo.Sed contra noftras conclofia . tari denoneffe,quod eſt termiqusâ quo priu.
nes arguitur : prino , contra primam :nam Latiue oppolitus cermino ad quem calistrans
cælefte corpusnon eft corpusfenfibile ,aut mutationisiquarto, omnis materia prima,ent
Daturale , neque cadit fub obiecto naturalis potentia contradictionis, quia eftde fe tadir
Phylofophiæ : ergo non haber materiam l- ferensad éffe,& non effe:ergo ſemper ettſülham
cut partam fui, anirecedens paret, quia cor- bie &tapriuationialicuiuseffe .Antecedens på
pus naturale percinens ad congderacionem tec, quoniam neque illi perſe conuedië elle
Phylofophiæ eft mobile habetque in ſe prin Lubitantiale huius ,autillius formæ, cumſe
cipia naturalia morus & quietis, quæ non ha cundum fe abſlrahat ab omni forma de actua.
bet corpuscæleite: & enumet Empireum nó li effe, nullamque decermine , aut includara
habet principium motus, quia non eſt mo. quinimo,cumomnis determinatioproucniac
bile . Rurfusnon eft fenfibile, non enim per a formateste D. Thom . t.part. quæſtion.co .
cipicar ſenſu viſus, vt dicit D. Thomas in 2. arric. 2. ad quarcum ncquic talisdeterminas
diltintct. z.quxſtion.z.articolor.Deinde fi ad cio â Colamareria prouenire:ergo non repug
obiectum Phylofophiæ percineret,poffer, & nac illi careoria cuiusliber forme, & effe adua
deberet in hæc inferiora inflvere,& inflaen . lis diuifive :nulli náq;repugnat negatio , aue
domoueretur'. Acneque influir,nequeno. oppofitum illius quodei ſecundam fe nónco
uetur. Denique auc effetrarum ,aur denſum , ucoit,ac proinde indifferensefletmateriaCoc
cum hæ propriecares ſequaturad materiam : liad efle, & non eſſe, ficque fubic & a eifer frk
fed neque eft rarum ; quia eft luminisrecep- uationiſubſtanciali;quod cũ gon admittatur
tiuum ,quod io raro nequit recipi,neque eſt tur dicendü eft in coelo materiá pou reperia
denlum
bile , & alias abeatis corporibuseftpenetra
,quiafidenſum effet, vilbile e detta ri.Confirmatur fccunda:nam fi ex aliquo ca
pice aut ratione colligioporteret in cæloof
bis, quod tamen negandum eft, & negai D. De materiaeffet illa diuifio qua ceſte D. Tho.
Thom, prima parte; quæſtion. 66. arciculo 1.p.9.66.dr.z. diuidendú docer ſubſtancia in
tertio . Aurelinferiusad Empireum , & hoc materiā formam , & compoſicum , fed ex hac
mouciut, non tamen quieſcit ; acper conus non colligitur incentum ,eo quod hæc diuilo
ſequensnonbabctprincipium nacurale quie no en adäqaaca ſubftátiæ creacæ ,fed dütaxat
cis.Rurfus elus forma non actiue, fed tantum ſubſtātia corruptibilis : ergo. Minor patct's
paſsiuefe habetadmorum quem illi actiue quią Angel'ef ſubſtãtia creaca & t camē,neq;
imprimis intelligencia : ergo neque haber etmarquia neq;cópolicã ex maceria & forma
neque
 96 Libri decimi Queſt, III . Aric.l.
neque cít forma proprie cum fit altera pars cuin , & abflraétumamateria ſubieâa mio .
compofici , & hæcfolum desconomna fura 140 ; tauec eis Aristoteles , qui 12.huiuscas
me incelligi in prædi&ta diuifsione : ergo. ' pite fecundo , probát onnem fubftantiam
Neque valedicere ' nomine tormæ ,accipi lengbilem habere materiam , quia eft mobi
omnem formam incommuni prout abftra- lis , fi igicur cælum 'Empiruum immobile
hic â ' forma parciali & à forma caballeni eft , non cric fecundum mencom Ariſtoce .
quo pacto Angelus eft form , ac percon . lis fubftantia ſenſibilis ac nacuralis , qualis
fequeris in prædicta diuifivae diuidi adz- pertinec ad obieétum Philoſophiæ , quod
quatefubilantian in totafua latitudina
criani nomine mareria poteric accipicor- : na ( concernir
hilominus Wastelbilcm . TerciusDie
hilominus veritati , Ariftoteli , & Doctori
5
pusfimplex , quod in ſua compoſitionc non Angelico conformior aſſerit omnia corpo .
includit Draceriam , & formanı (ubftaotia- sacaleltia nullo dempro esencia natura .
Jem ,' cale autem poſsibile efle corpus cole . lia , mobilia ex natura ſua , & ad obiectum
Ao pacoc , quia quo magis aliquod ens apro .. Philofophiæ pertinentia., quod pater : tum
pinquát Deo qui eſt limpliciſsinius, 800X- ex Philoſopho , quilibro '12. huius , texta
pers cotius realis compoticionis co cft per- quioco , aic efl'e cntia naturalia . Tum ex
fectius ac fimplicius , & hac de cauta An- Diuo Thoma , qui in fecundo diſtinctione ,
geluseltſimplicior quam homo , fed potuit ( econda , quæftione fecunda , articulo fe
Dcus ' creare corpus aliquod propinquius cundo , docercælum Empireumeflo fecun .
Deo quam corruptibile quod eft compoli. dum lcalibile , & vifaperceptibile ,'licec
tum ex materia , & forma : ergo illud pro . 華
à nobis non percipiatur , quia oculis noitris
pinquius eller fimplicius , & confequenter non ſubiacet proprereius maximam à nobis
expers huius compofitionis . Tunc vicra, dilanciam , & lucis rarifácein , ac in codem
Jud corpus cælefte alt propinquiu'sDco , & feofu prima parte, quællion .66 articulorer
perfectius vopore incorrupcibile ,8c fubio tio , fatetur illud non cflevibile . Tumde
Etum folius motus localis , vbicationis , & inique ratione probacur: nam fatis eliad fal.
lucis ; ergo olt minus compoficum in fua uandam diffinitionem encis naturalis , quod
olentia , quam corruptibilo , ac per confe- habeat principium mocus, & quiecis diliun
quens non eltcompoficum ex materia , & etioe : ident mocus, liue quietis , dicur ad lal
forma, aliasæqualis effet in veroque imper- uandam illam vulgarem anima diflinirio .
fectio , & compolicio . Refpondetur ad art nen , animack actus corporis organici quo
gumencurn negando antecens . Ad primava vinimus Concimus, & intelligimus, Cavis ell
probationem de cælo Empirco duoviden . quod aliqua forma ditprincipu diiunctiuc
da ſunt.Primum ,an fitensnaturale ad Phi. vegetandi, velíentiendi , vediocelligundi:
loſophiæ pertincns conſiderationem : quod Empireum autem cælum habocprincipium
eriam dubium cominune eft alijs corpori- quictis , cæceri vero orbus 'interiorss habene
bus cæleftibus: ſecundum eſt proprium for principiuin luinotas: cundem dicerkimo
li Empircoj[ cilicar , an aliquid influar in dum revera, ſequitur Flandreolis 12. huius,
hæc inferiora . Circa primum eftcriplex mo quæſtione locurida , articulo:prino , & libr.
dus dicendis , primus negar cæleflia corpo- octauo , quællione lepeima , arciculo fccun
main vniucrfum elle cntia naturalia , propa do.
tur Vnd
ad e hanc fententiamur
ottande
ter argumentum factum , quia non habent tur ad primam & fecuadam probaronem ,
principia naturalia motus & quieris copu- quod coeleflia corpora funt cncia na caralia ,
Jaciuc : ita Durandus in fecundo diſtinctio . quibus diffinitio alšignara â Philosophis ,
nc decimaquarta , quxſtione fecunda . Sc . entis naturalis conuenit , Circalecundum , Quidit
cundus afferit tancun coelum Bmpireum ex triplex quoque-modus dicendiverlicur, pri- filmatic
omnibus corporibus coleítibus cllc cxclum mus ncgar abſolute cæluin Empireun agere ilum Em
dendum à rationc , & diffinicionc cncis na- in hæc inferiora , cuitauer D. Thom . io fe- pirent is
turalis cadentis ſub obiecto Phylofophiæ cundo, vbifupra articulo vltimo , dicenscæ hæc infe
ita Bañclius ,pomno degeneratione in proç. lum Empireum nullo modo influere in hæcriora.
miali quzitionc , & idem infinuat , prima inferiora , quia cælum nequit influere niſi
parre quxſtione ,66. articulo cercio , dubio per morum , co quod motus ,auca oft illi ratio
primo , conclufiono rertia , dicens ſolanı influendi ,aurconditioneceflari ad influen 難

Empireum cælum effe per naturam immo- dum perquen deffercur , & applicarur vir
bile : in eundem dicendimodum inclinar, cusinflucns: coelum autem Empyreum non
Flandreofis vbifupra , fcilicet, octauo huius moueror . Secundus olt Combriccofium ,
quxftione Coprima , articulo fecundo , di- libro fecundo y de coelo ,capice 1. quæſtion .
cons cælum Empireum (leens Mccaphyfi . 1.ferenciunquod influican hæc inferiora :
fcd

i
 In vniuerſamArift.Metaph. 497
fed quod.eius influentia eſt nobis ignora. tia: ergo eadem de caufa cælum Empiin
Tertius aderit quod influit in hæc interio , reum elt ens naturale , & ad Philofophiæ
sa aliquid fisum , & permanens, ſcilicet vit * confiderationom per le pertinens, quia e la
$tutem
cus Continendi : cu fi cnim lit prinus lo . per naruram fuam 'mobile mocu locali ,
$ cus tribuit reliquis viscutem continendilom quia per illud abſque Douo miraculo track
Cata , vel aliquid intentionale quod pocelt libuoc corpora beatocum , euiam eftmobi
cauſari line moru , fcilicer lamen quovircire le mocu rarefactionis , & condenſationis ,
tem effundeadı fpecies intsouionales. Ira do el ſensibile luce,& alijs materialibus quar
cct Diuus ThomasI. p. quxſt. 66, art. 3. vbi licatibus affe& uni , & compofitum ex ma
ait quod licue Angeli ſupræmiquiaſsillanc teria. & forma. Côuenit igicurillis& alijscæ
habent influentiam ſuper medios , & Plein leftibus corporibustio encis nacura
mos quimittuntur,quamuisipli non micran. lis,verificatorquede corü materia & forma,
tur,ita cælum Empireum habacinfluentiam quod funt principia motus, & quietis dil
in corpora quæ mouentur licer'ipfum non iunétiue , et seeiam copulatiue fecundum
moueatur. Neque obſtachaic dicto aliud les apercudinem naturalem , quia funt de ſo
cundi ſentenciarunt namn ibiloquebatur de napca naca.mouert , & quieſcere : licec ſe
ncia ineffect
influevero us cauſati perdemotu n.po cundum ftarum ,& officium Empireum de
ftea 3. part.loquitur effectu pombe. putarum : quiệci vo fit locus beacorum fit
tinente ad digoltatem , quipocelt caularifi motui immobile locali , alij vero deputact
ne motu , Eundum modum fequitur Flan-
drenfis lib.8, huius quæitis artic.z.& qoælt. ta motei locali , non tamen quiere oppo.
7. artic. z. ad quarcum ,Duraodus in 2. din. Gita alijs motibus. Quando enim Lona per
quæſtez. & d.14. quæft . 3. & Bañelius 1. de lucis receptionera a tesatur , & Sacurnus
generatione in proæmiali quæſtione dob.z. quietem, habenc alcerationi oppofitam ,ma
concluſione prima, & eidem tenetur ſubſcri " nenr enim in elle quiero ſub luce ad quam
bere Soncinas az .huius quæliatz.dunalo ante per inllans (alcern mouebirur , & per
rit quod motus localis cæli ncquc eli illi hoc pater ad omnes partes probacionisan ,
conditio neceffaria ad productionem lucis, tecedcocis . Ad primain confirmationern
& aliarum formaruin accidentalium , quia neganda eli minor.Ad eios probationes,ve
huiufmo actiuam habet ex fay & vnico verbo reſpondeatur , prænotandam
ita ceffante motu adhuc illuminaret , & me. ell quod materia prourelt potencia ad for
dia luce calcfacerec :bene cameo requiritur mnam adhuc accipitur tripliciter , vel eſt tri
morus ad productionem formarum fubftan : plex :alia eft fubiecta generationi , & coc
cialium præfërcim viuentium , quia ad hu . ruprioni , qualis elt materia fublunarium .
iufmodi productionem recipitur vircus in Alia eft? materia coæ licet non fit fubietta
cælo ab intelligencia ficur in inftrumento generationi , & corruprioni eft tamen ordie
quod non agitnili dum actu mouetur , &c. nata ad generacioneni , & corruptionem
qux profequitur in candem fencenciam . aliorum per modum localem , & influx
cea umge.
??. ubi
· Hispreadde ucælum Empireumliteff er : mobil
' e ,
Alia eft s a quætineque
ionimateri oni
neurmat empe& cdorrourpum f,ernieoqruume ad ae.alnLiico
a
ſuauus natomras, & velcuttai raædfictaione ;co quoicd
Di Th um in di qu i6l6e. artcur. r (nem n a h in o)acg
i
3. ad rparim faait quod cit iimlmioab ſi ratio ,& nentiam em cforuditatem
o
corpiobiliaglori erunnotnimmolibat , & inucroarm- cec caudcepmerma tinendi , & pefrapnetdam ,&
Tupr bilia. Sed hæc ruptiebirun per nac n- vir bus conioribus : canoetur in mctoar
immo aut incor
m n , fed feicſua-
e pori infer m orrudim . Veru .
m c u a a m
du milia ſt, eqnutes eti ntraatr
u
i o Angoel n r i a
me liatder glo nacba ea c o eft à Deo prriian Nega

pr æ aſs i di c à Diu lesTho . cipa ordi , 80 calis eſt mate ,

iles i rei js
ma effe imammo
r
b
, & nndounm miſsi m
u
b
non cæli Efpuapriabil.isEx his igiactuironmeareri mæprima
e
p nr a t u e d
, iſnatif e c f d , quaina-
l a t u cft itniſaelis n a rieut iecftoa r
da,p fduab
o
n ſn u n t d e ſ t d o c uo uistc t a n c c
. S oni dus i c u b c
fi p r i
i a ih q onibm an f
ioni vbicatia
f
oi n tametnionfoirniæ fucbtiatan
.
tur ,ncſuircuc cæterus Angelri miſsi d m t a
fina .ilReasrſ
b ciete cierlaicelune mobi
- tialis . Tertiſitnooucr priua aftuiboineum elta
i t
des b, uſsenſ ria,laifbfeucs quan r i
, &eqquuaelns & hosc ſupp o ā
ad primac prob ria mini
a t i
t ofitmi
p
a c e
r
c e r
ia , a oprnia c o n ſ n ri,s qu ta nüciparob adteionmiate täptriailmis
o r i o d n t
c o m e mx a t e &f , & h d a c e gene elle adia priv fubf .
caufa funt enca nacuralia , & ad Philofo . formd in generabilibus enim ,& corruptibi
phix naruralis conuderacionein pertinen- libuscorporibus funt cria principia entisna
X2 turalis
 11

498 Libri decimi Qulæſt,III. Artic.I.

turalis matèria , fcilicet forma ſubſtantialis, generationi, & corruptioni concedo : ne.
& priuatio , in cæleftibus vero tantumſuns go aucem maiorem fi depura potentia non
eta generationi , &
, fcilicce & forma,licet reſpe- corr
ictu motuslocalis cæli cria concurrant ,mate tur ffa r inteele
ri uptituoni
liga . Et admi mino nega conf .
ria , fcilicet forma, & priuatio calis vbi Pe . quentia , & eifdem modis dicendum eft ad
telt etiam dici fecundo ,quod marecia prima qu cam.. A
arem confsirpro
d cuiu onem
macibat emgo mino
ionne
ib us ib us xi a Dor Ad
etiam incæleſt corpor fuir obno no
prsiiuprato ioqunio priori UbAantialis,proillo prio. &tum fuit ibi. Sed ad illius folutionis im
probationem . Refpondetur quod nomine
illam Vel quia de ſecum non ha- forma congruenter accipicuc omnis naru.
bear formam ,habereius,priuationem . Ideſt
sa actualis ,fiue fubfiftens , liue parcialis Gic,
haber illam fi ſolitarie , & ex proprijs meri.
eo quod forma eft nomen perfo&tionis , &
tis confideretur. Vode Diuus Thomas.in . actus,quo tam formæ parciales , & acciden
quæſtionecicata 60. artic.teexpendensſen- tales, quamſubliftensexperres macariæ
nificaorar. Nomine autem mater fig
tentiam Auguſtini , & aliorum Sanctorum iæ dequic
primum circamodum quo:informicasmace incelligi nıſi alterapars compoſici.à forma
riæ præceſsit eius formationem ait:in hæc condidinita .Erlicec verum fic quodG Deus
verba .Si informitas materiæ referatur.ad.condi depotencia abſoluta corpus amplex.crea
tionem prime materiæ quæ ſecundum fe nonba-a rec : illud fub cali diuiſionc, & nominema.
betaliquam formam informitas materiæ non pr. teria analogice poller comprehendi : ta
ceſsit formationem , autdiftin &tionem ipſiusteme men congrucorius tunc fiorec alia diuiſio
pore,vt Augxftinus :dicit , ſed origineſeu natura qua diuideretur fubitanea in compoſitum ,
tantuni , eo modo que potentiam - Thom
, ocmain , materiam & corpus fimplex.
parstoto , & c . ln quibus verbis Diuus Tho . Veldiccndum cft quod illa diuifio eftfubw
mas facecur informicacea ipfam , quæ dicit ftantiæ fenfibilis , & nacuralis hoc eft ad
formæ fubftantialis,priuationem conucnire philofophiæ naturalis conſiderationem per
materiæ ;fècundum fenon quidein pofitiue, rinencis. Vnde licetabilla excludatur An .
alias ſemper,& in omni lacu mancrec infor- gelus non debet excludi cælelle corpuss
mis , fed negative quatenus deſe materia quod quia oft cns naturale , & fenlibile
non habet formam , facetureciadı boruſmo . lub obieco cadens philafophiæ, vtdictum
di informirareu quæ eft oegacio formæ ſub- eſt non poteſt non cilo compolitum , ex
ftantialis præcelsiile formationem origine, principijs nacuralibus , fcilicer materia &
& pacura , materia ipfa in vnoquoquc coni- forma , licec in lachrudinc compoſitorum
poſito naturali iplius compofiti, formario- fic perfectius, & fimplicias. Ex hoc camera
nem præceſsic, Huius autem informitatem non fequitur guud Tubeerfugiac compo
neque materia cæli ſubterfugit quæ & de.ſe ficionem cílencialem ,ac fubitandialen), Icim
informisen , & eius.informitas origine,ac na licet illam quæfit.ex materia & forma; ſed
curacæleftis corporisformationem præcef- tantum quod ſubterfugiat aliquas compo
fit. Vnde iuxca hanc folutionem ctiam quo . firiones accidentales , ex accidentibus ex is

danimodo cria fuere principia cæleftis coc- praneis , & peregrinij imprelionibus , qui
poris materia,ſcilicec forma, & priuatio non bus non Lubliane corpora coelellia ; bene
alterius förmæ ab illa quam nodo haberled aucem ſublunaria . Licet igitur Deus pore
illa informitas de ſe conueniens marériæ ,& lie creare aliquod corpusfimplex ox ma
-origine ac natura ipfaniformam quam mo . iori propinquitare ad ipſum , & eius fim
do haberpræcedens, & in hocadhuc diftin . plicitacem , illud tamen fungibile , & no
guiturà mareria ſublunarium , quæ etiam bile non eller ad philoſophie naturalis
dum eſt per vnam formam actuacă aliarum obie &tum percincos. In latitudine autem
formarum fubet priuationi ad quas habec entis fenfibilis , mobilis, &c oaturalis , ne
potentiam naturalem , &c appecirum. Ad quit elle canta ad Deum propinquiras, vt
fecundam quod Diuus Thoaias loqueba. compolirionem ex materia & forma cora
cur de materia Lublunarium , hoceftprimi pus aliquodfubterfugiat : quia hæceft efa
generis. Ad tertiam diſingo maiorem , om . Tentialis corpori naturalı , & fenfibili: 4
dis para potentia eſtadmixta priuaționi cut intralimuceshumanæ(peciei nullusho
femper,& pro-omniſtatu , nego pro aliquo mo poteftcreari,ita Deo propinquus quod
priori originis , & naturæ pro quo moue- inclufionem organici corporisſubterfugiat,
jur ad formam & ad efle, concedo. Velfe- quia hæc eft hominibus huius ípecieipror,
cundo diſtingo de pura pocencia Cubiecta Tuseſſentialis.
14. Sc .
 In vniuerſam Arift Metaph.
Secundo arguitur principaliter con
tra fecundam conclulionem . Nam maceriæ
coeli & noftræ debetur idem modusprodu-
ctionis nempe per creacionem . Ergo ſunt
eiufdear rationis : conſequentia pater, quia
macerijs diuerfæ rationis debetur diuerſus
modus productionis; diuerfus cnim modus
productionis , rei productæ demonſtrar di .
verficacem . Vnde hac ratione probat Diuus
Thomas 3. p . quæft. Gi artic. 3. contra Oria
ginem , animam Chrifti Domini non fuifa
le prius cempore aſſumptam , quam in care
ac productam , quia alias ellec diuerſä saa
ta preſcindic ab omni forma , ficut & maa
seria ſublunarium : ergo vtraque cít elol
dem rationis . Maior probatur quia vt lic
materia nullum includic diflinatiuum , co
quod diſtindiuun feu principiuni diſin
čtionis eft actus, & forma toltoPlulofopha
ſeptimo huius rexcu 49. fed watcria fecun
dum fe ab omni aétu , & forma preſcindit:
ergo. Neque valec dicere quod maceria vo
fic , ideft vt precilla á formis diſtinguitur
per ordinem ad diuerſas formas , atquead
diuerſos modos illas recipiendi , eo quod
à tali ordine neutiquam preſcindic;eo quod !

tionis à noftris animabus , quæ fimul crean ille ordo el iocrinſecus , & effentialis ipfi
tur dun corporibus infundunar.Eccecolo materiæ primæ. Nam implicat ex illo ordi
ligic Diuus Thomas contra Originem dió ne materiæ fumi attualem diftinétionem
werGeacem ſpecificam incer Chrilli Domis eius:ergoabſolute dicendum eſt macewan
ni animam,& nollras ex diuerſo modo pro. aprecedenter ad formas eſſe prorſus eiul
ductionis : crgo ex eodem modo produ : dem rationis forrpalis . Antecedens proba
& tionise contra colligetur idearitas (peci tur primo:nam ille ordo cum Gc idem cumi
fica materiæ producte . Reſponderur ne . eſſencia mareria eſt potențialis ficur ipſa
gando conſequenciam ,licec enim rebus fub. materia , nullumque actum includens. Sed
tiſtencibus diueras debererur diocrius mo.. abſque actu intrinfeco acquit laluari ingrin .
dus productionis , quia harum elt per ſo fecum diſtinctiuam : ergo neque mareris
produci, camen rebus quarum non ett per per calem porelt diſtingui : fiquidein ne
fe produci,fed comproduci non debetur di- quit diftingui abſque aliquo intriolecodia
uerſus modus productioois , Vnde anima, Itinétiuo . Secundo : nam materia vfpreuc
& Angelus, & materia füntdiuerfarum ra. mic formas non el vas poſsičius , neque
tionum , immo diuerforum generuni, & ta cnim vniuerfalis, ayc Particularis e acque
men producuntur per creationem . Præs ett polsitiue in genere auc in fpecie : ergo
terquam quod non eft rerum adhuc in re- neque diſtinguitur polšiciue , liquidem di.
bus ſubů (tentibus , quod diueras debeacur ilinctio ſequicurvnitacem , & abfque,ila
diuerfus modus productionis nam Ange nequit faluari i cum per.cadem principia
li omnes diſtinguntur ſpecio , & camen co- per quä сr's eft youan & indiuitiuni in le
dem modo producuntur, nempe per crea fic diutiuro á quodlibet alio .Tertio :nam dia
tioncm . Propterea autem colligit Dious itioctio actualiselt palsioentis actualis , fed
Thomasexdiuerfo modo productionis anit. ille ordo materiæ eltpocentialis, & nó actua
anam Chrifti fore diuerfam fecundam fpe * lisentilasiergo non fequiturad eu rû diltia .
ciem à noftris animabus ; quia diuerſas Etio attualis. Refpoadetur ncgandomaloon
modus produ&ionis,non qualiſcumque ,led rem ; iam enim fupra libro 8 , docuimus cür
penes hoc quod eft produci in corpore, Carecano 1.p. quæft. 3. artic. 2. & quæll.co . 5:13

vel exora corpus , auc ante corpus mon, artic.z. Bañolio ibidem dubio primo,ad cer
frat rei productæ diuerfitatem ; co quod tium , & 1. de generatione capit.3. ad quaf
fi res aliquæ ex Aacuris ſuis vendicant fibi tum , & Flandcenſi 12. huius quæft. 2.astica
tam diuerfos modos productionis natura- 2i nateriam in roca fua latitudine, antece
lis,vealterapetatproduciincorpore , & denter ad omnem formam effe vnam vni
altera exigat fieri extra , & ante corpus non tare generica,ac diuiſibilem in cæleltem ,&
poſſunt non effe diuerfarum nacurarnm ; ex ſublunarem , quarum hæcelty na fecundum
quibus modi illi nacuralis productionis pra- fpeciemachomā, quia.camen hæc vnitas cố
cedant , altera enim cric forma corporis , & cognoſcitur niſi per negarioné, nec coucnic
idco fit in corpore , & altera non eft nacura- illi abſolute ;idell fine ordine crācédencaliad
liter forma corporis, & ideo producitur ex- formas; ideo dicitur ynicas,ac diftinc10 ana
tra corpus.Tertio arguitur:nam materia fer logica , & acgaciua , ficut enim materia eft
cundum fe lumpta cum præcifsione om . propterformam ,ita eius vairas, & dillinctio
nium formarum non eſt multiplex,fed po : proprer ſeg
non el propter fe ,fed propret formaru.
tius vtGc eft ejufdem rationis , & diffinition vnitatem , ac diftin &tionem . Ex quo patet
nis.Armateria cæleſtis fecundum fe lump ad probationem juxca Xfolutionem ibiaſsig
X 3 nar2 ET

.
 yoo Libri decimi Quæft .Ill. Ulric.I.
natain ,megatur enim antecedens. Ad prie fibile. Quarto arguitur ,materia cæli & hos
mam illius probationem nego maiorem , nā Jum ſublunarium ſecundum fe , & ve prå
illo ordo dicer actum phylicum non inclu uenir formas eft omnino eiuſdem concep.
dac verumtamcn'includıc actualitatem me- cus,& diffinicionis : ergo nedum.eft ciuidem
taphyſicam , ſcilicec differentialem gradum generis verum etiam eriteiuſdem achoma
per quem in effe talis conſtituitur, & â cere comodo quo vnitas fpecifica ei poceft con
fis diftinguitur. Ad fecundam quod materia uenire , nempe per analogiat , & habitudja
eft vna formaliter, & poſsiriue in fe., dicitur në ad formam. Ancccedens probatur primo
tamen vnaqur diſtincta negatiue propeer ra nã ratio poriaćtus , primi agentis , & primi
tionem aſsignatam , & ficut mareria;ve:fic Sue vleimi finiselleadem omnino ,fecundi
eſt vna vnitate generis : ita eſt vaiuerfalis fpeciem ,quia primum & vltimum ,acquepu
includeos lub fe plures rationes fpeciales, viſsimum in quolibet genere non eft multi
fiue ſpecificas materiæ. Ad tertiam reſpon- plicabile fecundum ípeciem ., fed materia
detur quod ficutensabftrahit à prædicamen prima eſtprima & pura porencia. Neque va
tali , & ab actuali,ideft,actu exiſtenre: ita di-
PN lecdicere che diſparem rationem puriactus
flin &tio formalis abftrahir-a formali prædi- & puræ potenciæ :quod hæcper ordinem ad
1 - cantcntalis entis , & ab a&uali entis actu exi . formas (pecificatur , & cum formæ fintpla
ftontis , diſtinctio igitur materiæ ſubluna . res,diuorlique carum modi informandi, ma
rit â coelefti 'antecedenter ad omnem for- teriæ ordo potellello diuerſus. Atpurusaca
mam eft diftinctio fpecifica, &cformális , ad tus ficura nullo excrinſeco ſpecificarur, ita
eum modum quo Angelus , & homo dato nequc alicuius diuerficacis cll capax. Nama
mundi rationem diftinguebantur , fecun- pura potentia vfquead puruin actum elt ma
dum effentialia. Vode talis diſtinctio non xima diſtancia :fcd inter cxeromaincerquæ
cſt pafsio coris actualis , hoc eſt , actu cxi. eli maxima diſtancia nequit dari lacrcudo
ftentis : ac per confequens poteft conue- graduuin , co quod hæc excludit maximam
nire materiæ primæ fccundum fe , & an . diltanciam vbi cnim elt latitudo graduum
tecedenrer ad formas , Dillinctio autom intimus gradus magis diftaroc ab oppofi
a& ualis quæ verfatur inter excrema actu to excrenio quam gradus medius, & fupra .
cxiftentia nequic illiconucnire , niliport- mus, & confequenter gradus ilte,uonma
quanaactuacionem recipitformx,per quan ximo dillarenc.Qua ratione ab volcacenon
actualem accipicexiſtentiam , Sed Gicut ce- dillar maxime bmarius ,auc ternarius, quia
dem diſtinctio cncium prædicamoncalium magis ditlar quaternarius , Secundo : nam
fit actualis , per hoc quod illa cntia pom hac ratione probat Diaus Thomas capit.56
* nantur extra caufas, ita diſtinctio formalis de core , & ellenca Angelos diftingui , &
& fpecifica materia coeleſtis, & fublunaris plurificant fecundum fpeciem , quia nica
* quæ fecundum fe,ideft,prour fequiturad ordtant inter parum actum , & puram poreo
dinempotentiale m materiæ,eltpotentialis,
idelt,verfans incorduos ordinas potenciales,
tiam ,nec ab altero horum exercoiorum ma
Xime dillant. Ergo leoric quod ncucramex
& omnis phyſici actus experres,per aduen his extremis adoucitdiftinctioncm ſpecifi
tum forma ,& exiftentiæ fit actualis , verfa . cam liquidem non'medium c1 , d maxime
turquc inter materias actu cxiſtentos, adua. ab altero dilans.
litas aurcm hæc nona marcriæ diucrlis or 44 Rcfpondetur, quod materiæ ve fic, Materia
dioibus, ſed ab iplis proucnit tormis. Si a4- en cadem ratio , & diffinitio non fpecic cclefia
tem inquiras quo pacto diflinctio forma. athoma,fed fpecielubalterna, lub qua plu-difere 1

lis , & ipecifica potelt iplis ordinibus abf- res lipocies continentur infima , & licet speciela
quevllo attu ,& diftinctione cóuenire? lam 'materiæ vtrique , cam cælefti,quam lublu alterma
dixi,& iterum dicam diſtinctiuum quod old mari conueniat ello primum Lubicêtum ex materia
principium diltınaionis non effe folum ac- quo fit aliquid cum inlic , tamen alicer , & fubluna
tum phyſicum , fodetiam eſloactum icra- aliter. Illa cnim eft primam lubie&tum fua rjum eit
phylicum ,idelt, differentialem rationem , forma faciatum hæc vero cltprimnm lu- porate
qua voumquodque ens in fua effentia de bicctum non faciatum ſuaforma,fed fem
terminata conſtituitur, conftirutiuum caim per romaneas in porentia ad alias formas.
principium , & ipfum diſtinctiuumeit,â quo Vnde illa diffinitio communis materiæ in
non abftrahie effentiamarcriæ , idem enim tora ſua latitudine , aut cn vna vnitate ge.
effet abftraherc ab huiufmodi diflinctiuq,at neris , & logice dumtaxat, vcl eſt vna Dita
quc abftrahere aconftitutiuo, & abente pro- fe fpecieiſubalternæ,vel vnitare proporcio
ur ens dicireflentia,quod eltprorſus impor nis loqucndoPhylofophice: quia perillam

:
 In uniuerſam Ariffoi. Metapb,
declaratur dumtaxat racio genericà mäterię,
jo qua vicinæ latent differétiæ , fi autem lin .
gulæ (pecics diffiniantursin earum difkortio
nibus proprie differentiae debent explicari:
nili dicamus illas in prædicta communi diffi
nitione virtualiter intelligi: tuncenim prä
dicta ditfinicio orit formalıcer diuerfa prouc
materiæ cæleſti applicatur,atq ;proutå pro
priatur materiæ ſublunarilicec fecundum vo
cein.Git eadem, Colec namque ſub eifdem Vo:
cibus ſecundum diuerfas earum fignificatio .
Joh
confequutá,ficut riſibilicás fequiturad effeä
tiam hominis ratione fo:m tante autem
identitáre materiæ bene faluaretur forma .
rum diftinctio .Confirmatur :nam fi animira
tionalis rouredur portioni nateria coeleftis)
homo reſultans efter eiufdein fpecieicâ alijs
hominibus, vi pore, quia cum illis in natura
racionali, & effentia conueniret : ergo eller
eiuſdem materiæ . Conſequentia probatur;
quia cum materia dir altera pars effentialis ho
minis ex materia,& anima caciopali compoñ

CVEENRTRSAILDAD

A
BIBLIOTEC
E
*

des diuerfæ diffiniriones aſsignari. Vnde ad til materia eller diuerfæ rationis ipfum qua
formam argumentumantecedèos , ad que hominem opportebat elle diverfæ (per

OH
4 cuius improbacionem dicendum eft,quodlie ciei: Refpondetur negando antecedens.Ad

I
cer in latitudine mareriæ primæ finc plures cuius probationem dicendum eft quod form

UN
1pecies,alla tamen earum extrahitur,aut ex marum diftinctio non fufficicconftituere dit
trahi poteft à racione puri potenciæ fumme tinctionem pones corrupcibile;& incorrupti
ditantis å primo agente , & puro actu ,quia co
bile. Vade omnia ſublunaria gaudentformis
tum genus poræ potentiæ eit maxime difans diuerlis, & tamen propter identitatem mate

ha
à puroaétu , ac proinde licec materia prima riæ ſubiectæ priuarioni formă ſubſtancialis;
in eo quod eft prima,& pura potentia,ac vle omnia ſuntfubie &ta corruptioni,quapropter
timum (vt fic dicami)excremum totiusvniuer diſtinctio corrupcibilis ab incorruptibili , cũ
fi carere debeat latitudine, fecundum poren fit generica,ſcilicer
lice , à materiaradio genenerum
diuerforūg phy
erum phy
tiam puram , & actum , atque potenciamad
mixtam aćtui:000 tamen carere deberlacsou ipfa apritudinalis corruptibilitas , licet paf
dine fecundum tálem purani potenciam ,quis : tio fit confequens eſſendam corporisfubluna
faciaçur fua forma, & aliam qux fua forma no ris , conſequitur-camen illam rationematem
fariacur:nam in hac lacicudine non eft aligaa tiæ ,quæ talis conditionis elt,vepernullamiſa
bilis materia , quæ non fit pura potentia ,aut rietur formaris , nullamque in amiſsibiliterre
quæ fit admixra actuis Ad fecundam antece- cipiat. Ad confirmacionem refpondetur ad
dentisprobationem dico hac ratione proba . miffo antecedenti,negando confequentiais
re D. Thomam , intelligenciarum pluralica . quia diuerfitas fpecifica materiæ determina .
tem ſpecificam , quia mudijracionem haber , tæ , & actuatæ per formam ciufdem rationis,
& c omne mediam ,vtfic can participer ex ex non fufficit variare fpeciem , variatio enim ,
tremis ,diuerfimodeque ad illa accedere pofe acque ſpecifica diſtinctio in entibus comple
lit , auc ab eorum altero recedere , feriper el tis cuiuſmodi ſunt compoGca ex materia , &
variabila fecundum magis ,ac minus, quæ và forma,ex ipfa forina , & non ex materia pro
Tiatio in Angelis ,quiſunt experres diſtinctio uenit.Vnde ftanre identitate materiæ in Lab
mis materialis debec elle formalis, & ſpecifie lunaribus,nihilominus totlunc ſublunarium
ca:ac ex hocnon fequitur, quod extremo ali- ſpecies , quod förmædiftinctæ fecundum (pe
cuius talis latitudinis non poſsit diſtinctio , ciem . Vodelicücidencitas materiæ no obliko
& variacio fpecifica conuenire : non enim fi. Ipecificæ ſublunarium diuerfitaci : ica neque
cut ad conditionem medij conſequitur varia : diuerfitas materia in caſu argumenti obita
tio :ita ad conditionem exrreini , aut faltem rer fpecificæ hominis identicati, reli&ta tajné
ialis excremi confequicur negatio , aur in- fuæ naturæ diuerfa macerta arguit ſpecificami
.
Capacitas ſuſcipiendi fpecificam diſtinctio faltem diſtinctionem , quia pecitformas ſe
nem . cundum ſpeciem diſtinctas. Vltimo arguitur
42 Quintoarguitur adidem , labefactant. aduerſus,tertiam conclufionem : niateria ori
do rationem Angelici Doctoris : nam ſtanie nium corporum coeleſtium eft eadem fecun
idétitate materiæ cæleflium , & ſublunarium dum ſpeciem : igicur falla eſt terciaatlercio..
corporum , poteft faluariillaeſſeincorruptio Antecedens probatur multis modis , primo:
bilia,& bæc corruptibilia :ergo ex illorum in nani proptereamateria fubluöarium eit eiaf.
corruptibilitate, & horum corruptione non dein rarionis:quia reſpicic;primo di perſe ae
ſe quitur rectê materiae diuerfitas fpecificas que vt adæquxum obieétum formati vnibi .
Antecedens probatür , adhuc illa ſanteidza lom per generacionen amiſsibiliter actua
titate non fequitur co ! ltia corpora effe cor- teniſubiectum , ex hoc enim quod relpicic
ruptibilia, etenim incorruptibilitas fequitur huiuſmodi forniam , vt fic fubrarian: qua*
formiam ,cum fit propria paſsio ad eflentiain dam communi; & veluti genericanequitex
hurdla
1

FOL Libri decimi ( Hæft. III. Artit. 1.

diuerſis formis fub tali genere diuerlificari vario modo eius illaminationis:ergo omnes
maceris ,quiamaterialiter fe haber casum di . ſuntſphericæ :hęcautem demonſtracio nulla
uerficasad materiam , fed ctiam materia cee's offer nili omnes ftellæ ellent eiuſdem ratio.
leftis refpicic formam cæleftem ſecundunt nis : fundatur enim in hoc quod proprietas
communem rationcm omnesfornias coler. conueniens vni indiuiduo debeat omnibus
tos fubfe contincntem : ergo el eiuſdeni ra- alijscomuenire,quod ncceffarium non eſtoj
tionis,neque ex formarum coeleſtium diuer Li vbi indiuidua lune eiuſdem ſpecifica natu
ficate ſpecifica ( fi tamen diuerfæ lioc format ræ, quo argumento commentatoribidem có
fecundum (peciem corporum cæleftium) de monto 59. conuictustener omnes ftellas ac
bet n'accræ cæleftis ordo diverſificari , Mi. cæleftes ſpheras in eadem fpecifica natura
norollendicur, quia materia coeleſtisrefpicit conuenire. Tercio'omnes fellæſunt eiufdem
formam cæleitem ve vnibilem per crcacio- natur:z (pecificæ , vt pote cum habeanr qua .
nem ,& vt faciantem appericum ,& potentix licaces proprias ciufdeni ſpecici, nempe figu
licatem ſubiecti: ergo. Secundo:namomnes ram , & lucem , fed ftellæ ſunt eiufdem ration
formæ cæleftes ſaleem funt eiuſdem generis com corporibus cælellibus, vtpote com
lis, ſed materia accipis voirarem fpeciticam fine partes illius denliores. Maior autem,aut
ab vno genereformarum ,quod patering minordenfirasnon tollic corporis continuin
Teria lublunarium qua ex ordine ad genori. tatem ,auridenticatem :ergo.Ad hoc argume
cam latitudinem formarum ſublunarium fpe cum ſuppolico illo duplıcı modo dicendire
çificatur :igitur ex ordine ad genericamlaricu lato incertia cogclufionc , circa materiam coe
dinem omnium formarum coeleſtium vnica leſtium corporum: adhuccirca ipſa corpora
materia fpecificabitur. Copfequentia patet: cæleftia oft duplex modus dicende, quidam
Dam'ordo cialdem fpeciei in materia ſublu . enim volunt illa elle einldom ſpccierlicut
sari reſpicit cotum genus formarum fublu * demateria opinantur aliquioxiplis , qui de
"Darium ,ſed rion debet ette minus capax , nec hunc modum cx comcotators acceperunt
minus perfectus, 2 minus vnicusordo ma . vbifuprareque obllat aghorirati commen
teriæ cæleſtis ad ſuasformas:igicur idem on tatoris , quod 3. de anima commcoto 5. aic
do inuariatus materiæ cæleftis abſque lælio- quod lintaliqua corpora animata quorum
ne ſpecifica identicatis ad cocum genus for perfecto est ſubltancia foparaca ,vtexiftima.
marum coeleftium exccndctur. Tertio corpo wurde cceleltibus impoſsibile ollox vna (pe .
ra cæleriia ſunc eiufdem fpecici athoma: 0– cic plus vno indiuiduoruta coperisi : non in
gobabent materiam ciufdem rationis , licot quam obftat hoc tellimonium primo quod
enim pcrmiraculum cum diuerfitateipecifi retulimus sex ſecundo do colo commenco,
ca materiæ pofsit faluari identitas pecifica 59.nam ibi fermonem faciebacde corporibus
compoſiti naturalis:tamen nallo interuenie.cæleftibus,vt Gmplicialudt, &c licexudenti ,
temiraculo, Led robusluz naturæ rclictis , & cace figuræ motus, ac lucis, idcocitacem para
fecundum ordinariam Dei prouidentiam dic refpecificæ in illis colligobar, accolligen
politis , neutiquam poteft faluari identitas dam docuit,in hocautcm altero rollimonio ,
1pacifica compoliticum materiæ diuerGrato. ex tertio de anima adducto verba facit deco
Antecedcns.probatur primo:namalla carpo Veítibus corporibus quacoms coniunctissa
ra animata ſunceruſdem fpeciei qua habunc telligentijs motricibus local de agregato
candcm figuram , & eundem motum ,ied ca. ex corpore cælefli, & modrice mcelligencias
leftia corpora funtanimaca ſocódum fenten argue fecundum opinionem exiflimaatium
tiam Ariitorelis,vel faltem ſecundum veranollecorpora animata ab anima atsiſtentcnon
ſegtontiam habent fe ad inftar animatorua , autem fecundum propriam fententiam , &
& habenteundem nocum (pecie: ergo. Mim quia omnes intelligentiæ (pecic dillingun ,
noror pacet , quia omnia celaltia corpora l'une torcongruenter dixitomnes colos,liuc agro
figuræ fpherice,& motus eorum eltcircala- gata ex eis , & inrolligentijs, liue vtanimam
Tisab accidente in oriens in inferioribus ad tos ab intclligentijs (pecie diſtingui. Huic
primum mobile,& ab oriente in occideris in expofitioni addit Soncinas loco vbifupra
primomobili ,mocosaurum circularis ciul aliam texrui iplius commencacoris contenta
dem fpecieicA prsiaren vbi inter coldem ncam . nempe quod nomino cali inrellexit
terminosveriatur: ergo. Secundo:nam Phy non folum corpus cælefte de quo fccundo
lofophus 2. de cælo texc. 59. probar onines de cælo loquutus fuerat, fedmundum ipſam
fellas effe liphericas lac demonliracionz,li accipiendo continenspro contento ,quepar
vna Hellaruin fit (phorica neccfl'colt omnes temu protoco ,quafidicar, impolibilcolt duos
aliusfphericasctie, fed vna illarum ell tphc . mundos ello ,quia muodus nequit numero
rica,ncmpelund, cuiusfpheritas ap parcein multiplicari, quod autcm haclitlus mens
probar
 In runtuerſam Ariſtot. Metaph; 303
probar Soncinas ex ipfo contextu ipfiusco- quæftion.vnica defpiritualibus creaturis ar
mentatoris, qui poft quam dixerat non poffe tic.8.incorpare in folutione ad 1o. & ad 13.
effe cælos eiufdem fpeciei,fubdit: quiafi ef- inilla enim ait,quod non eft vniuerfaliterve.
ſer alius mundus , eifec alius corpus cælefte , sum ,differentiam imperfe & iorem diuifiuami
& effec aliud corpus cæleftehaberoralium generis in plures ſpeciesmultiplicari , cor
motorem numero diftin &tumamotoreiftius matu
pus enimdiuiditus r per animarum ,&&inani
m , plaretabo inanie
ens
& c . Secundustamenmodus dicendi verus, , fpecies:
& â nobis tenendusalferit corpora cæleftia: animacorum corporum , quanin ánimato
interſe diſtingui fpecie:quem ſequuncur nó rum præcipue ficorpora cæleftia qotapima.
ſolum illi omnes qui nobiſcuncfentiunt gau . fag & omnes ftellæ fpecie diferaor:in quibus
dere materijs,diuerfæ cationis, fed alij quo- verbis , licer conditionaliter loquatur, ideſt
que ex illis qui mareriam eiuſdem rationis in non fecundam propriam , fed conimepraco
omnibus corporibus cæleftibus agnofcunt, ris ſententiam ,tamen paucis interpafitis.ſub
de quorum numero eit Soncinas vbi fupra, dit jo hæc verba: Ita eft etiam in tota reruynoni
nempelib.12.huius,quæft.1o.qui poft quam . # erſitate ' s quod quanto skiqua ſunt ſuperiora in
in prima concl uſion
dige e deter
rfæl pemiminar
natcorpora entibus,tanto plushabent de farmalimultitudine
cæleftia effe habcre , que attendinit, fecundum diſtinctionem Specie
in fecunda rum ,minusautem demultitudinemateriali, quæ
materiam eiuſdem rationis, quia ftacoptime attendatur ſecundum diſtinctionem indiuiduorum :
(aitille )aliqua effe diuerfarum fpecierum , & in eadem.Specse , 6c Igitur cum corpora ceed
tamen fiabere materiam eiuſdem cationis;Ves leftia fioc ſuprema in lacicudine corporum
pater in igne,& aqua, in quibus identicasma debentfpeçie, & non ſolo numero multiplis
teriæ non obftat ſpecificæ compoturum dia cari licur intelligentijs contingit. Hæcque:
uerfitati, & paucis interpofitis concludit cor videtur effe mens Doctoris fancti in contex
pora cæleftia non eſſe adinuicem iranſmura tu prædiétæ ſolurionis in altera vero quæ elt
bilia:quia licet materia in eis fiteiufdem ra .. ad 13.decerminace ficait: Corpora antem cælef
tionis, non tamen eftconiuncta priuationi: tia etiam ſunt diwerſarum ſpecierum , vtdi&tum,
negatio autem tranſmucationis non proue- eft , lux.enim non eft forma Jubftantialis eorumas
nit ex deffectu voitatis materiæ , fed ex defe. cumfit qualitasperkeJenfibilis,quodde nulla for
& tu priuationis . Verum hic fecundasmodus ma ſubſtantiali dici poteft , præterea non-eft
dicendi â nobis admicciter , & approbacur eiuſdem rationislux in omnibus, quod patet ex
multis de caulis primo,quia eft conformior hoc quod diuerforum corporum radijdiverſos hos en
politioni terdiæ concluſionis;ideft tencentiæ bent effe Etus.Refertaucem.D.Thom.ſe ipſum
poneoci cæleftem maceriam elfe digerfæra . ad fuperius di&ta,nempe in corpore arciculi.
rionis,licet enim in generabilibus,& corrup Vbi in calce corporis expendens ngeh
furnptam ad probandum ,in
tertiamdiui;
ra
tibilibus quæ ad inuicem cranſmutantur cū tionem ex perfectione naturæill.Angelicæ de
identitate materiæ iter diucrlicas ſpecifica , ,
compofirorum ;tamen in celeltibusquæ non dua ciufdem fpeciei ncutiquam reperiri, ex
tranfmutantur,nequic talis materia identitas eo quod ad perfectionem indiuidui perci
cum fpecifica corporum diuerſitate faluari, neat præhabere in ſe tocamperfectionem ,nó
lædicenim eorum inftranſmurabilitatem , & folum illam quæ ad eius indiuiduatione, fed
incorrupcionem , licetdirecte non lædat (pe: eciam cam quæ ad eiusnaturam pertinec (pe
cificain diuerficarem , co quod mareria vnius cificam :eximperfectione autem animalium ,
cæli non poteft,non elle apca ad formam al cam rationalium ,quain brutorum proueniar,
terius G Git eiuſdem rationis , ac per conſe . quod vnum altera ciufdem fpeciei, fiuc od
quens eiuſdem apritudinis, cū materia illius, convictum liue prolis generacionem ,fiue ad
fed implicat materiam aptarp recipere for ſpeciei conſeruationem indigear ſubdit in
mam alterius , non carere illa : cum carencia hæc verba : In parte autem /uperiorivniuerſi in
nihil aliud fit, quam negatio formæin fubie uenitur altiorgradus perfectionis,vbi vnum indi
cto apto illam habere:ergo mareria cæleftis uiduum ,vtfol fic eft perfe&tum ,ve nihilei deſsic
eller coniunctaprivationi, ac per cófequens eorum , 9140 ad propriam ſpeciem pertinent.I'nde
principium tranſmucarionis. Vnde exiſtimo tota natura ſpeciei concluditur fub vno indiui
cótradi& ionem inuoluiin pofitionehorum , duo, c fimiliter eft de alijs corporibus cæleftabus,
qui afferentes cæleftia corpora effe indiuie, malto ergomagis in fuprema partererum created
dua incorruptibilia atque intranfmutabilia Yum ,quæ eft Deo,propinquiſsima,fcilicet in An
diuerfæ fpeciei,ponuntin illisomnibus ma. gelis hæcperfe& io inuenitur,vtvni individuoni
teriam eiuſdem achomærationis . Secundo hil deſsit eorum quæ ad totami ſpeciempertinent,,
probatur nofter modus dicendi ex D. Thom . 66. Quæ profequitur in.candem fententiam
D.Th.
304
Libri decimi Oilaft, III. CA ric.I.
D.Thom . ex quibus iamdiſcipulis cius non tur fecundum exiflentiam naturalis condicio
licethacin parte noſtro diceаdi modo cum nis ſualocastefte Philoſopho 2.de coelo,cap .
hælicacione, autformidincaſſenſum præber 7.ergo eciam ſuntæqualis perfe & ionis cffen
se, Tercio probatur:nam cx hac eadem ratio- cialis, ac proiude differentfecundum fpecién
ue fan & i Doctoris.confiac indiuiduorum in Denique petunt diſtinctas intelligentiasmo
tra eandem fpeciem multiplicacionem ,elle tricesad fuosmotus diuerfas ſecundum fpe
dum taxat neceſſariam , aut ad generationem ciem , fi autem eſenteiufdem fpeciei , eadem
prolis,& fpeciei conſeruationemcoelunicorn
, quæinyno incelligentia quæ mouet primam {pheram
indiuiduo propter eiuscorrupcibilitatem ne moucrct:reliquas inferiores : quia in his quæ
quitperpetuo coleruari, ſed funt eiufdem fpecici,quidquidpoteft mouee
suptibiles: ergo ratione incorcupcibilitatis riab inferiori ,poreſt congruentermoueri a
eorun defficicin eis finis acneceſsitas multi Cuperiori . Vndo filphera lunæ poteft moue,
plicationis indiuiduorum intracandem fpem fi modo ab incelligentia inferiori ad motore
ciens,& per conſequensomnes differubefpe Saturnia fortioripoſlec moueri à motore Sac
cie :mareria enim neque abfquefine ;neque 'turni, & congruencerabillo moueretur:cum
ablque neceſsicace debuic, auc.potuicin illis '
ergo fingulæ ſpheræ pro fuis motibus exim
individuafpeciei ciufdémultiplicare.Quar. gant lingulas intelligentias ſecundum ording
to & vlcimo oftenditur ex diucrfis propriera nemipfarum , & moruum diſtinctionom ,ng
dibus a &tionibus & conditionibus, quæ diuer numerum ,figoumeltiplas fpheras, & carung
fasindicanonaturas fpecificasâ quibusprouc quoque motus ſpecie diſtingui:His Cappola
niant, vel quas eoncomitantur : etenim lux .
tis,ad foxtum argumêrum,nogo-antecedense
conuenicos aftrisdiuerfis eft diuerfa fecun- Ad primam eius probationem , nogomino .
Tem , non cnim datur vna materia cæleftis
dum fpecientelle D.Thom .loco proxiinc .

præallegato, quod nonelt intelligendum de que reſpiciat formam cæleftem perfeprim

Juce in elle pafsibilis.qua litatis , cum lic ca. mofecundum communcm , & generican ra
dem ſicfocundum fpeciem ,nedum in fole, & 'tionem forrax calclis: fed a ratione hacge .
alijsaftris, verum etiam in fole, & acre å ſole nericaſumitur ratio quædam generica mate *
illuminato; ſed in racione qualitatis aớiu « , «six cæleftis in plures ſpeciesdiuifibilis, qua
& veluti naturalis potentiæ habentcæli , & rum fingulæ fingulas determinateformas red
& afra diucrſas influencias, funt principia di piciunt, & ab illis fpecificantur. Cuius ratio
uerfarum actionum gatque diuerforum ſecun eſt quia vña quæque forma cælollis oſ fatia .
dumfpeciem effe&tuum.Etenim âluna eftilu "ciua capacitatis,& appetitus materiæ;in quo
xus ,& refluxusmaris, qui nonâ reliquis plam Parificacur toci generi formarum l'ublunarsa
nctis, conueniuntqueluriæ proprietaces dim corporum.Vnde licura cocugenerefubluna
perfe ab ois.quz alijsconucniunt : eft cnim ' ium fpecificaturvaa racio macariæ:ita a qua
humida & frigida, quia caulathunuditatem liber forma colchi fumiturſpecialis rariona
acfrigiditatem ,acnocturna,
, foeminaSaturnus quiara eoriæ.Adlecundam diltergo ininorem ,quan
rionesinfluit debiles. vero dicitur dogcnus formarum non eft faciatiqum mace
frigidus, & ficus , quia haber virtutem frigia ria fecundumfingulas ſpeciesformarum di
ditatis, & ficcitatis caufatiuam.Dicicur eciam uilino,concedo:quando autem ſecunduni ſin
maſculinus & diurnus, qui ad actiones vigo gulaslpeciesforquarum elt Cciariaum mate.
roſas influit animantibus robur, & virtutem , riæ :nego minorem . Ad tertiam ncgo anteca
8 Mars dicitur calidos, & ficus cminencor , dens ad primam & c ſecundam probationem
quia habet virtucem , calorem & ficcicacem , refpondetur , quod ex identicare figuræ , &
ficque vnicuique planetæ proprie ab Allrolo motus,non colligitur,nili identicas generis,
gis accribuunturvirtutes actiuæ , & proprieta aut fpeciei ſubalterne: figura chim , & motus
ces,nec non diuerfæ a&tiones, &ceffactus dia eiuſdem rationis, non folum fpecificum ,fed
uerſas naturas fpecificas corum indicantes, oriam genericum gradum alicuius naturæ cô
co quod diuerlicasfpecifica lumicur exdiuer fequuntur, licutquantitas: vode ficuteadem
La forma,que eſt principium & radix diuerſa quantitas ſecundum ſpeciem diucrâis cle
rum proprietatum ,operationum & effe&tuũ . mentis , & mixtis , fecundum fpeciem con
Rurſusordonaturalisfecundum locum etiã ucoit,ita & figura& morus ciuſdem rationis
arguit diuerfitatem nature ſpecifice,eo quod pollunr diucrlis (pheris celeftibus conuenira
joter indiuidua eiufdem fpeciei non el or Calua earum fpecifica diftin &tione, ficut acri,
do effentialis ,fed inter fphcrascælelles ont & ignicundon morum ,nempe alcealum , &
ordo perſe localis: etenim quo funt nobilio. omnibus clementis figuram Iphericã experi
ra ,& limpliciora corporayoo funt loco,& fi- mur conuenire ,falua illorü dillinctione fpe
tu ſuperiora,& fic caeleſtes Ipherelossian , cifica.Potcit ctiam dici,neq;imaerico,quod
motus
 In runiuerſam Ariftot.Metaph. 503
motus vniuſcuiuſq; fphoræ in ratione motus auspoſſunt dimanare. Vadeenimortum há
stafuralis en diuerſe racionis à moin alcerius, buiſleraxioma illud : que in inferioribus diund
dini ſa infuperioribuspræhabentur vnice ?'nli
licecin rationemotus circolaris non differāt, quia
Quo pacto eciámorusignis naturalis á moru in eadé forma , & virgute agentis lupe .
aeris eft diftinctus, figura auté cú fequaturad Tioria plures, ac diuerfiefdos continencura
Rurſus,&
quantitatem cum litcerminusillius fequitur ficiens
genericum gradum corporis fimplicis , ac
ü diuerfitas effectuú efletlignuluf
diſtinctionis fpecifica in forma,& vir
6 omnibus fpheris coeleftibus dom tute aqua dimananthoc effet quando ab illa
becefle eiuſde rationis.Demonſtratio auteni immediate, & directe dimanant, fecus attein
Ariſtotelis co folü cendebat yvescóprobaret quando ab illa,ycalteri a fociara,& peralte
identicacé genericã corporum cæleftium .Ad riasagentis cócurfum modificaraproueniuc.
tertiã Soncinas vbifupra, & alifMécaphilici Sicaucé côtingit in noftro cafu ,co quod effe
neoterici,ica mordicus defenduntſpecifican Gus oppofici,ac diuerfi,quiex diuerfis ftellis
diſtinctione intercorpora coeleftia,vt illaquo caufàntur,nd a folis (tellis inmediatezfed ab
que defendere velliocinterdmines ftellas fie cis, vrà ſociacis vircuti folisquæ eft virtuali.
spanenciinger feipfas& eciä inter cælü ip- ter multiplex ,& prouc modificació percocut
fum carus ſunt partes.Ratio qüeipfosmouse ſum tā folis,quá aliorû Planerarü ( quiprop
eft diuerfiras effictyú ab illis prdteniéticijose cerca re& oresorbisnuncupãtur )efficiuntur,
quialuxcondenit përſe foli;non autem relin Ad fecundá patet quod ille diuerſas modus.
quis partibus (pheræ folaris;Gautë efsét ciut conueniendinóobitat lucis identitati, ficut
déracionis,quidquid couenie perdevni, & re neq; obftat, quo minus fit eadé fecundâ fpes
liquis deberer couenire .Er candéten füonijs cielux folis quæ eft illi conaturalis, & quæ ab
Doctoris Sánctiin ſolurionepallegata ad excrinſeco aericomunicatur.Neq; quod gra
10.80 12.afferēçis,ftellas effe diueniæ ipe¢ioi, tia habitualis lic Chrifio debita, & nô alijsho .
& lucē ipfará non effeeiufdé rätionis, (ed or minibusiuftistollinant gratiæ ,authominum :
uerfæ diuerſiauté effe&tus,& diusrieprofie nimo
cũ Chrifto Dominoſpecificá identitatesquad
caces es terminis diuerfæ rarionis dimanant, diafde corporis voiparci poteft efle ali
vedictü eft. Simili enim argumento probaui quod accidensconaturale, & non aliis quods
mus ſpheras cæleltesnaturis fpecifice dillin non tollitsåut accidentis ayepartiicoricinui"
& tis gauderë . Sed fateor hunc modu dicendi raté;cordi enih cônaturaliseitmotusprimus
mihilummop : re difplicere,fellæreninilise animalis;qui alijs parcibus nóconuenit,& fce
funtparte's cælioctaui continuæ cu alijs, io minä сõnaturalisert pro téporédebitovırcos
lumq;differuntabalijs pænes timaiore quandă generatlus làctis quë deeft viris.Rurſusilla
denficatein quæ non obitat conuouitati,vna non omnibus partibuseiufdé fæminæ ,fed de
demouentur ad motū totius,funtq; (vtre & terminatæ parri ,acamatura deftroaladette
aiunt Aſtrologi)dellæ in cælelti ſphera ficus Haud diſsimiliter parti denfiori coeleſtis cor
nodus in tabula,quieſt quædápars denfiorta porisconacuraliseft lux non ab ipſiusellenia
buix . In Planecis aurê ſane quædã (pherulä tia dimanans, fed å ſole quielt fons lüminis;
diſcontinuæ , & diuifæ ad inuicê, quæ folum impreſas & conaturalirer in illa pårie dentio
per contiguitaté coniunguncur , & inter has sirecepta.Necperhoc quod alię inepte finë
benepoteſt diſtinctio ſpecifica reperiri,ſecus vircutē illuminandi recipere amicüt cötinui
tamen inrer ipſum Planerã, & illam globum taté,quod fi continuă lunceiufdé rátionis de
cuius eſt pars,vt infra amplius manifeftäfiets, bent effe,illa enim quæ diuerfæ Luntracionis
cũnumerūſpherarü, acg; epiciclorü demiisa non valentcôtinuari.Ad telimonin autèD.
Fundamenta quoq;cuiinnitunturDulliuseſt Tho.dicaal loqui cöditionaliter , & ex alio
roboris .Adprimam enim partē dico effectus rú fententia quoad primadi&tū; & quoad fe
illos diverſos : injo oppolitos qui ab ftellis cunda de diucrfitatelucis , folú ponere locê
proueniuntab eadē luce divertimode recep- diucrfam in effe vircucis actiuæ , & influxus ,*
ta, ac modificata in diuerfispartibusciuſdem non autem in efle pafsibilisqualitatis . Quod
corporiscæleſtispoteſtprogenire ,etiási par páter exratione rabinductas lubdensenimni
tesipfæ continui ſint, & eiuſdérationis quo rationem huias diuerfitatis ait D. Thomas;
ad fubitantia propter diſtinctas qualitates, & quod diuerforum corporum fuperiorum
virtutes ipfarü :pollunt enim in accidentibus radijdiuerſos cauſanteffectus.Deno
differre , & quandá ætherogeneicaté habere, cons ſe diverficacem in luce non
idett quoad aliqua accidentia.Effe&tuãquedi in elle paſsibilis qualitacis,
uerfitas ſe fola nộinfert eficaciter lucis , auc fed in effe potentiæ actie
formæ diuerfitaté in caulis equiuocis ,quia ab bi conftituero .
cadé forma, & virtuteæquiuoca diuerli effc
ARTI.
 05
Libri decimi Qilæft. IlI. Artic,II.
re eEe probatur:primo noftrum affertum
"Hain celebre illud axiomaab Ariftotele euulo
ARTICVLV S. II, garum in capite vltimo huius libridicente,
corruptibile , & -incorruptibile differre ge .
Ancorpora cælestia fintper -natu . acrere vera intelligicuriuxta mencem Phi .
loſophi, & omnium interpretum de diuera
, s ab intrinſeco incorrupté : litare corporum proueniente àmateria,qua
ram o
bilia . fi diceret corpuscorruptibile differre gene
To Phyfico,id
rationis a corpore ſumpco àmateria
cftig incorrupt diuerra
ibilijarr uera
N hocarticulo duæ verlapturien
43 inaneeffetboc-axioma- fi nullum elloc.com
I tentiæ.Pri ma afferit corpora cæleſ
tia eſſe.ex.datura fuacorruptibilia pas fuapranatura , & ex genere Ludincorrup
quam fequati fuerequidam cx SanctisPatri
1

Libile,&ex eodemgenere differensacorpo

bus, & cx antiquis Phylofophıs ,quorum tefe xe corruptibilis liquidem propofitio efletde
timonia fubiecto non fupponenci:ergo cum hoc pro
66.art.z.afferunt Bañelius,vbifupra
& Conimbricenſes,te ,quæft.
de cælo,cap.culdubio non ft:admitcondum , neque lub
3.quæſt.1. candem ſentenciā nouiſsime fuiti: dubio poteft cadere,quod corpusaliquod
decur-cui exfe , & genere fuoconueniatelle
nent aliquiVazquez
fubfcribic exNeotericis Aftrologis,quibus
tomo.2.1.pa rt.difp .1836 incorruptibile , & diftingui- acorpore core
capsi. & 1.2.com.I diſpuc.14.cap.8.num.49. fupribili . Secundo probatur ,idem eft con
ficutiuum , & eſſenciale drftinctivum , fed
tara,& nullam
dicens effecorpus,
pereffentia m (uam quod fuapte na.
fic incorruptib i- certum eft ex ciufdem Phylofopki do&rina
le. Seconda tamen ſententia accribuenscor . in capite vlcimo , luias & D. Thomas ,ibi .
poribus cæleftibus intrinfecam incorrupcibidem lectione vltima, dericorpusgeneredia
litatem eticomunishiſce temporibus,apud verlumâ corpore corruptibili, divertidas alla
Phylofophos , & Afrologas, ullamque do. tom generica eſt eſſentialis, & perprincipia
cuit,& probauit ex profeffo Ariſtotelesr.de effeocialia offentialiter diftin &tiua : ergo
Rcælo , capit. 3. & 8. & D. Thoinas ,candem eciam debereſſe indubiracum , quod tale core"
acceptauit viveram ,atque in illaapprobap . pusae effentialiter incorruptibile co quod
da fuit perpetuus,vividere licetapud ipſum !
prædicatum illud dilinguons genere a cor
Jib.1.de cælo lcction.2. & 3. & prima parce , pore corrupcibili eſt-ellentialiter diftin &titaū
quxſtion.66.artic.2.quællion, 10. artic.F. & acproinde conflicurigum , illud autem.ct.in .
6.& quæſtion.67 artic .1. & 1. contra gentes, " Gorruptibile . Tercio ;nan corruptibile, & in
capit;8z.quibusfubfcribuntDurandus in 2. corruptibile reſpectu corporis ſunc differen
diſtinct.12.quæſtion.1 .& diſtinctieo.14.quxftiæ perleşſicut rationale,&c irracionale refpe
ftion..Caietanus,Ferrarienfis Bañoſius , ia au aoimalis : ergo faciunt illud differre offen .
locis præallegatis Flandrenſis , in hoc libre cialiter & aliis cum differentiæ ,perfe diuiga
quæſtion.13 artic .Conimbriccoſes, primo uæ alicuius generis Gint ſpecierum conflicu..
de cælo in quæflione cicata arriculs 2. & c 3. tiuædabitur corpus perfe, & ellentialiter 10
Suarezvbifupra ſectione 11 atque omncsille corropaibile licuc datur corpus perfo, & e .
entiunt materiam cæleftium corporum Länrialitercorrupcibile. Antecedens proba
quifdiuerfæ
effe rationis á materia fubludarium , tür, & declaratur hic à D. Thoma, duplicie
quosarticulo præcedenti tatalimus.Ec quia ter primo,quia contrariorum alia funa quæ
hanc fententiani femper exiſtimaui veram , eïdea ſubie&to pofluncconuenire; vt albuna
neque ab hoc judicio , vfque nunc difcefsi & nigrum , co quod accidentalia ſunt ,
pro illiusexplicatione fequenteslatuocon confequenter eidem fubiccto ſuccelinepof
clutiones , Tunt abfquc'eius deſtructione aduemire , alia
Refpondeo dicendum primo, dari cor- vero funtquæ cidom ſubiccto criain fuccefi.
Défendi pusaliquod incorruptibile ,cuiab intrinfo . uc nequeant conuenirc, 8c huiufizodi con .
War incor co ;& effentialiter conueniat incorruptibi. traria ſunt corruptibile , & incorruptibile,
ruptibili litas ,certum 8c indubitatum omnibus can quia nö cöueniñc per accidens cis de quibus
45 ali . Payloſophıs ,& Mccaphyficis ,quam Altro- prçdicãtur,quod enim cóucrit accidēraliter
quori n logis debere effe . Hæc conclulio veiace contingit nốineſc accorruptibile ex neceſsi
A
COTD quibus côuenit, & fimiliter in
foli videtur Vazquez repugnare ; nullum tate ineltrebus
contro enith exiſimo ex Aftrologis , & Phyloco. corrapobile,alias idépoſereffofuccefuecor
Vazqui-. phis,aut patribus antiquis incorraptibilica- ruptibile, & incorruptibile , quod tuméeſt
rem ab omni corpore remouille adeo vniuer impo@bile,licctvict divinapofsit illudquod
ſaliser, ficutipfe Vazquez conatur remoue . elt pernaturam corruptibile incopribilit er
nfer co
 Inöniserfam Ariftot:Metaph:
conferuare.Secündo :quia quælibet gontra
riaficiunt differre ſpecie in ordine ad ali-
quod genus decerminaru m ;verbigratiajal-
buin & nigrum ,licèt ng facianc differre fpe
cie in genere animalis faciunctamen differé
tiam fpecificam in generecoloris,& maſcu
linum & foemeninum in generefexus, licèt
non faciant huiufmodi ſpecificā diuerfita-
tem in genere animalis,fimilicer animatū&
inanimatli faciunt differre genere in ordine
adfpeciesinfimas , caméin ordinead ſupe-
riusdefférécia
diuiſum faciütdefferre ſpecie; qua om .
nes alicuius generis ſunt cõſticua
ciuc quarundā ſpecierű, licècilla ſpecies in
terſe differantgenere, eo quod ſune genera
quædā liue fpeciesfubalternæ fi ad ipecies
infinas fubipfis collocaras cóparēcur, & fic
corruptibile & incorruptibile faciấc per ſé
differre in aliquo genere entis , quia ramen
cónunicat in materia eiufdé racionis & ge-
nus philicã ſumituramaceria proptereàdio
cūcur differregenere philicore tamen vera
cófticua ac ſpecies in aliquo genere encisin
quo vniuocatur logice, id eft yniudce côue
niacin aliqua ratione prædicamentall à fais
inferioribus abſtracta proucgenus apudlo .
gicosaccipicuroEx quo lc argumécor:corru
pribile & incorruptibile ſunt differécix diui
fiaz pórſe alicuius generis& côſtičutiuæ ali
guara (pecierū ſab tali genere locacarů , no
accidétis quia nósúc cótraria de genere af .
cidetis: argo fubitatiz, & cữ nô duidậtfub-
ſtanuāimmediate ; diuilio enim inimediata
fubftãtiæ eſt per corporea & incorporea,di-
uidene primā mēbrū fubftãtiæ ,fcilicet coram
pus.Quod fi aliquis córendar ſübita:iá crea
tā immediate porre diuidiper corruptibile
& incorrupcibile ,no repugnabo illi,dum ad
mirat veráque differencia corrupribilis ,fcili
cet & incorruptibilis in genere corporis re
periri.Nullus itaquequacumuis plaufibiliū
opinionum amatoc,quod nodo nec laudo,
nec vitupero , negare audeat deri corpus
per fe & laagree natura incorrupribile .
Maxi 4 * Dico 2.Cæleſtia corpora quæ experi
meće marmorucirculari moueriincorruptibilia
lorum funt ab iscrioſeco & ſuapte natura.Hæc có
contra cladio ſtacuitor aduerſus auroresprimſen
eundě térię,que & fi nõ adeo cerca vt prima,vepro
autbo. babilior tamé & veritati cóformior cô ſicui
goen en cur.Ecillā priino oftédo ex natura &códitio
aſtrolo necorruptionis;hæc enim fit per feparacio
gosmeo në forme à materia , fed in cæleftibus corpo
teri ribus mobilibus nequir naturaliter efſe salis
ſeparatio :ergo nequit eſſe corruptio acpro
inde erüt incorruptibilia ,(iquide incorrup
tibilicas nacuralis nihil eft aliud quã impore
tia adcorruptioné,Ma.patec:qulacorruptio Philofor.phil.cexc.44.fed cæleftia corpora
.
**
50
eſtamittere eſfé,cópolica auté nő amittuno
effe naturaliter, nili per ſeparatione formz
âmateria,acpercófequens corruptio illorü
importac formæ à maceria ſeparatione quæ
eftmutatio de effe ad non elle; Min . autem
probatur,quia ſeparatio formę à materia na
turaliter cótingerepoteft,aut ratione cótra
rietaris;fcilicet quia cópolicūillud haber co
trariecacem hoc eft mixtionem contrariarii
qualitatum fibi inuicem aduerſanciū ,ex qua
prouenit aliquando corruprio cópolici per
exceſſum vnius& deffe &tum alterius con
trarij,aut quia habetmateriam capacem al
terius formæ,hoc eft quæ habeat potentiam
paſsivam ad effe fub alia forma,ex hoc eniin
appetitu & materiæ porétialitate provenit
etiam corrupcio in fublunaribus dum nona
forma ſubſtancialis materiæ adueniens præ
exiſtenrem expellit per cuius expulſionem
fic compoſiti preexiſtentis corruptio ,aecor
pora cæleſtia neque contrariecatem habent
neque potentiam ,aut capacen materiam ad
effe fub alia forma, eorum enim materia ne
que priuationialcerius formă adiuncta eft,
neque aliam appetit formam , nequecontra
erarijs qualitatibus fubiacet:ergo. Secundo
probatur ex ratione ipſa incorruptibilitatis
qua nihil eft aliud,quam in potenciafea ne
gatio potenciæ contraditionis ad eſſe ;& nő
effe fubftantiale, fed cæleftibus corporibus
cóucnit per fe huiufmodiimporétia ſeu ne
gatio potenciæ cótradi&tionis:ergo Maispa
tec: quia cum corruptibilitas dicarcalem po
tenciam ad oon effe, & incorruptibilitas fic
differencia cicontrarie , & veloti priuatiae
oppofita cógruenter dicitur imposéria feci
negatio potentiæ; quia licec differentia pofi
tiua fit & per fe diuiliua corporis vt di &um
eft:conuenienter er tamen per negationem li
tamen per
bioppolieæ differentiæ illà circúloquimur .
Minaurem probator:nā omnipotentiz paf
fiuæ reſponder aliqüa actiua eiufdem gene
ris quæ illam depotentia ad a & um réducat,
at nulla eft poccocia inēra ordinem naca.
ræ valens formã cæleitis corporisâ materia
feparare,non enim otioſſa per corteporu in
fpacia fuiffe & futura eſfet , quotâ princi
piomādifluxerunt vfque núc, ac deincep's
fluenr:ergo nulla datur in corporibus cælc
ftibus potencia paſsiüa ad nó effe,ac proin.
dedatorimpotentia nacuralis ad non eſſe ,
quod eft illa efle faapre nacura perpetua 86
incorruptibilia .Confirmancur & declaratu
turiftæ duæ rationes:nam om corropribi
le corpuscomponitat ex côtrarijs,eo quod
corruptiofi ex contrarijs& côtrariecas eft
principiū adcorroptione neceſſarium teſte
)
Yy nullam
 508 LibridecimiQwet.IIl. Artic: īl.
Dulláhabent mixcionē autcöpofitionem ex 46 Dico 3. A fortiori cælu Empireum
cócrarijs : ergo.Probacur diſcurrédo per lina gaudetnatura incorruptibil :oftéditur hæc
gulas cótrarietates quas numerac Philizado affertio 1.nā etiã fa per impoſsibile inferio
rå mob
gener.c.z.funt enim leprem contrariecacesy sesſphèprem
m'en
iles corrupti
usil beat
biles eflenti,con
quasibi enumerat Philol.qualiratūrang la le locu orü adhuc in
ibi
liū ,fcilicec calidū & frigidū ,homido & Gċ- corrupèibilisſphera effesc:hocenim eiusim
cũ , graue & leve,durû & mollelubricant mobilitate;officiū ,munus acfine decet , eſt
aridū ,afperâ & lene ;groitum & Tabrilė , ei enim immobilis permanésin eodē Temper
his ausē feptem cõrrariecatibus qualitatūtā . peremöia
loco ; & in locú bearorum cincor
Topra mercede fruenciú deſtinata ,ipateriā.
gibi liumienull
conuen ?, liqa uid ft cæle
poreê nul ſtib
la qua ascorp
litus oribiliuss
tangib & formāſpecifice à reliquis diuerſam foreia
eisin ello poceit ; & alias nulla alia cõcrarien 12.2.probacur ex illo Exod.z4.vbidicitur de
tasaccidentū non tàogibiliū , ipibusporeſt mino.fenioribus Ifrael,quod videruntDeült.
in cis reperirijecenin ſecundum morum lo rael,en sub pedibasquafiopus lapidis Saphirini
calē nullâ habere poteft calit circularis cui & quafi cælum ci ſerennmeft, vbi Procopius,
nullus moros cótrariatur: ergo.Dicesreperi & Ciritalib, 11. de adorationein ſpiritus &
rirara đanum quc cotto unt octavã có de veritate,dicucper lapides ſephiriños cæ
crariecare å loptē recenfitis distingi ,liquidē leſtis coloris,eronūillūcaeli Empirei in quo
docuimus in eodé cælalti corpore dari mas Deus reſidec,denóräti; & proprerea gémis
815.cirinusdintas partes penesqüa diuéri indefestibilibus & permanentioris narura
dutinguend partibus
àcæteriscontra
&Aeliasas.Sed diximus deri
loc eft;quod efle delignari,vtilliu
persagéri s cæleftiseroni
a & incorruptib ſtabilitas,
ilitaś öltendere
fun & tárum reducuntur, velad graue & le Eur.3.probacur rationibus factis p:o lecüda
ve, vel adgroflum & fubtile & ibillisradi cóclufione, quibus Moot hucdi
cancur.Vn de ficueittecontrarietate s repag vine maieftatis à forciori gaudere anatürdin
s
t oiea
Dain col & ille.Dei nde io
licèc cælo lic corruptiabili ,eo qnucoida inſeparabilit forma
Trű & donfum ;no lontotiiubfudsem rationis cëa å materi inpote ad non effe,& liberras
saro & dento conſtituen t
contrariëra abomnicóctaristace qugalijs celeltibus coe
tangibilem ,fed diuerfae,& proptereà no ha . poribus mobilibus cĉuenit , à fortioriillige
berio cielo admixcamimperfe & ionécontra omnium Cupremum ac perfe &ifsimü,potif.
rietaris quam habecio ſublunaribus;ficuc& fimoque fini deſtinatieſt deberit côuenije.
lux cæleitis quædã qualitas altabomni con . 46 Sed iiaduerfus;primā arguitur:nam
trariecara vindicats , & racio mocus in motu incorruptibilo nequit effe ellentialis differë
cæleRicircolari eft omnis corräriedais exo tia per la diuifiua corporis, & cõltirotivzali
Pers:ita caricas & denficas propio cóueniune curus ( peciei in genere corporis: ergo talla
ccele abomniimperfectione contrarietatis clt prima cóclufio.Anrecedoprobatur1 : nā
vindicátur .Quinimo rarü & dcnfum ſecuni fi corpus aliquod elleielsétialicer incoʻrup
du le formaliter accepia,ablque aditidis tibile poffe dialdicorpos immediatein in
quali acibusnofonequalitates cörrariz , ſed corrupcibile & corruptibile; licut diuicur in
folü diuerfe lirusac loci politiones ia parti viuens & no viuens,& donc duabus diui Go
bus,etenim refte Philof.i.dogener,& &:ph Dibus adequatis idem genus poftcr dividi;ge
ficarex 84.rarú folüdicie policione parciu ir nullatenuseft dicendü :crgo.2 .Náimplicat
ſecundare motū deplum vero pofitionem ſub genere ignobilioricocineri aliquam ſpe
paid it fecunda in propinquum :quiain raro cié ofercialiter nobiliore aliqua ſpecie con
Tunc partes remotiores,& indenlo ponúrur toca fub nobiliorogenere:ſed admiſo quod
propinquiores ,vitic auté formaliter nulla corruptibile & incorrupribite cóſticúãe ga
côtrariecacé habend fecundæ fe nigracione nera autfpecies corporis (gbalrern'as ellen .
qualitatii,quæ authujufmodi propinquica- tialiter, lubgenere corruptibilis; quod elt
sé feu diſtancia caufamcaueilla comitantary ignobilius incorruptibili continecur vivés,
ficautem reperiuncurin corpore cglefti, quæ eft fpeciesnobilior cælefti corporeno
abſque coneraríarû qualitaca concomican- viuente: ergo nullatenus talispolirio eft ad
tia .Vitima probaturmoſtra côclufio omnes mitenda . Confirmatur primo : nam multa
bus arguméris quibusart.præcedentioltenc funt quæ differunt penes corruptibile & in
dimuscæleftia corpora gaudere mareria di corruptibile, & camen non differune gene
uerſęracionis åmateria fablunarinnarqucin philico , tro'n igitur iftæ funtaftere
cerſe,differræ fpecie :cxxxDam que infers
tur eorum incorruptibilitas,& ex hacinteres tik
ve aliquarum fpeciera. Antecedensproba
cor & oritur, fecưørdum nempè excluno in turinductione:nam animaracionalis;& ho
eadem fpecic plurificationis indiuiduoraa mo differuntfigzilla enim incorrupcibilis
elt
 In vniuerfam Ariftot.Metaph.
et ficut& immortalis;iftevero quia cóponus aliquod eftnobiliusalternecta illius 12
ficus ex cótrariis:corrupcibilis & mortalis
eft, & fimilicdarisas cæli& quãritas cor
poris ſublunaris differâcpentescorruptibi
le & incorrupcibileulla enim indefedibi.
liselt admodü fubiedirecipiétis hæc vero
curruprioni obnoxia .Rurſus elementa &
errő perces diviſsiue lumpræ fic differür a
illa löcüdü rocúfuos perpecua & incorrup
tibilia :iftæ vero corruprione pariuntur vi
experiència oftédic quotidiana in partibus
aque ,rerrç,& ignis,quas quotidie videmus
tráfmutari ,& cimen neq;inceranimâ ratio
malem & hominé,neo; inter quãtitaté cæle
leftis & ſublunaris corporis , neque inter
eleméra & ipforñ angulas partes eſt diltini
cio fpecifica ,nedum generica ergo .Cófic.
macerz.nä homo in Itacu innocérie faitin ,
corruptibilis & immortalis fimpliciter ex
condicione illius ftacus fælicifsimi, & ca-
tione juſtitiæ originalis vt docet D.T.I.p ..
9.97.38.t.io 2.darg.q.vn.dr.z.& 4.cõcogéra
c.81.liiniliter poft reſurrectionen erūrho
mines fimpliciter immortales,non ſolo ab
acto, (ed ecia à potentia coriedi vindicati
iuxta illud ad Rom.8.viuificabit & mortalid
corpora veſtra, & r ad Corincorsopportete
in corruptibile
ninimortale boc induereimim
hocinduere incorruptibi
ortalitate: litatě
vadein
teralias doces quibuscorpusglorioſum po
tietur,numeratur immortalitas ; & impaſsi
bilitas refte D.T.in 4.0.44: 4.2.ar.1.1.1. &
d.49.4.4.aras.ql.3.aqua ſufficienterporeſt
ac debet corpus illud incorruptibile deno
minari:modo autéin itatu vię poit lapfum
homomortalis eft & incorruptibilis, & ca
menin hoc otiplici (taruhomo oft eiufdem
fpeciei,imo &ide numero corpus hominis
quodmodo eft corruptibilean reſurrectio
ne ad corrupribilitatê aſſumecar,igiturdif
förentia penes cortapeibile & incorrup.io
bile noait effentialis, fed accidentalis ,nec
diuerſas corporis ſpecies,ſed diuerfos eial
da corporis conlticuic facus . Ad tsargumē
iū nego antecedens:ad primā probacionē
cóceffa nuai.dego mio.co quod illz dox di
miliones non funt duæ omninò ex diuerlis
mēbris diuidancibus conitáces; fed diuerfia
eiuſdem diuifionis coordinario ,quo pacto
ensdocuimus fupra poffe diuidiimmedia-
te in abfolucī & refpetua ,velinſubſtätia
& accidens,& fubftácia predicamencaluin
feccari pofle eciä immediate in viuenté, &
noviuenté,volin incorporea,& corporea.
Haud difsimlirer porerit corpos quod di .
uidituradxquare & immediate per viuens
& no viuensdiuidiin mediate, & adæquice
per corrupcibile & incorruptibile. Ad 2 ,
Gabriel Vazq.vbifidocec quod quando ge
509
citudo debet elle nobilior tota alterius lasi
endine:ita vt imperfe &tiſsima illiusfpecies
debeat excedereperfe & iſsima( peciem al.
terius generis,fcilicet nobilioris.Sed filli.
turmanifefte.comunis enim fentéria Tho
iniſtarī quäprobatCórr.ibidejlépé's. 1.2.qui
žar ... aſſerit aliquid ex genere poffe per
fectius alrero & fecûdû ſpecifici gradî cf
feirnperfeâinsillo ,hoc eft fub genere no
biliori poſle cörineri ſpecie ignobiliorem
aliquafpecie perfe &tiſsima alrerius gene
risignobilioris , & pacec huius fententiæ ve
ricas ex D.T.qui2.2.9.23 chari
tacé effe vircure fimplicit.88 .6.docèt no
er ex obiect o
biliorem fide & omni virtute intellectuali
viæ , cũ ramen genus virtutis intellectualis
nobilius Go genere virtutisperficientis par
téappetitiva, & operatio intellectusfpecu
larivi ex generefuo eſt nobilior operatio
ne intellectus practici,cüilla ad vitā côte
plativādegua di& ú eftMariä oprimāpare
té elcgiffe ; hęcauté ad virá actiuâ pertinet
vrteliscor D.Tiziż.9.199.art.1. & 1.1.2.30
ár.s.vbihac ratione probae bearievdine in
operationeinllaćtusſpeculatiui potiſsime
debere cófiftere,quod illa ficomnió opci-
aliquanobiliſsim
mina& operating a,cūhoc tamem itaequod
P
practici ſitno .
bilior ex obiecto & fpecie foa:qua aliain .
telle & usfpeculativi,dileétio enim Deiin
via nobiliorelt quamactusfidei qui nő ad .
Deû ſecondů ſe fed ad illá proutenigmati
cein noftro inielle & u repreſentatû termi
facut,& affenſus fcientiæ moralis de actio
nibus humaniseradantis perfe & ior eſtafa
ſenſu Logicæ quicirca fecûdas inrētiones
Verlacut, licèr ille pratici hic vero ſpecula
tiviintellectus fitoperario . Satis igitur eſt
ad faluãdú alicujos generis ſupra aliudex.
ceffum , quod feruata debita propor:ione
ſpecies nobilioris excedant ſpecies ignobi ::
lioris , feruatur autë debita proportio ,quá
do fupremaſpecies iliius excedit ſupremá
huiuset fecûda ſecüdā,& rercialerria : & au
té prima bujusexcedar tertiã illius hoc po
obftat eius maiori perfectioni. Vnde quia
nobilifsimas habitus intelle & ualis, fcilicèc
lumen gloriæ perfe&ius eſt charitate; hæc
enimrefpicie bonitacem diuinam , fecun
dum fe,quæ eft ratio attributalıs, illud ve
to liabet pro obiecto Deum , fecundam
primordialem racionem deitatis: ideo no
bilius genus eſt fidei & aliarü virtotü incel
lectualiūquashabemusin viaquã charita
tis, licet hæc ex fichide vtdocet
D.Panlusi.Corincar 3.nedūin effemoris ,
v tfalfo interpretatur Vazquez, fed etiá in
effe liabitus & virtutis.Hocſuppoſitoreſ
ta ' ,
Ху 2 ponde
$ 10 Libri decimi Quaft.111. Art.11:
pódeturnegãdo mai. non emin eftincóue cata in principijsnature;alias neque fecun
dū partem ſubirée corruptioné, eſſenca ea
niens ſub genere nobiliori entis incorrup
cibilis cótineri aliquáfpeciem imperfe &io nim corias in homo geneis faluatur in para
rênó omnibus ſed aliquibus fpeciebus eni tibus diuiſis, ſed dicuntur incorruptibilia
tis corrupribilis,in animati enim corpus& incorruptibilitate quæ eft côditio acciden
proue
edin
talis vt dictü primo nocabili &
fi cælefte imperfe & iuseit corpore anıma
to fornricæ & fi corrupribili.Refpondetur nit ab extrinfeco & fic côuenit elementis
2.corpus incorruptibile fecüdū gradīcor ex fubordinarione ad corpora cæleftia coa
poreiratis perfectius eſſe omni corpore co fargātia bonum ac partcs priores vniuerdi,
supribililecundâ gradû corporis corrupti quşdã incorruptibilitas ,qua ratione àDeo
bilispræciſe fumptum ,licèt imperfectius poft diem iudicij etiã eadem elemenita in
fiuillo prout iocludicanima & gradū viué novaca cöferuabütur ne vniuerfa deficiat.
tis.Refpódetur 3.corpus incorruptibile el Ad 3.pater ex dictis quāritates illasdifferre
fe perfeaias omni corpore corruptibili, nó penes corruptibilieate incorruptibilita
quãū ad perperuiratē ,& fecüdü quid , quo tē,quæ funtcóditionesfubftantiæ , fedqua
funt códitiones accider:ū, & propcerea no
adellencialen vero & fpecificūzradu cor
pescurruptibile effe perfectius:f:Itê guan opportec illas differre genere fecundü fe,
do limul eft animarü ,qia nobiliori forma quia tamen corpora in quibus fuftentãror
eft a & uatü .Ad r.cófirmationem et relpon & participatillas condicionescorruptibili
deamus,prænotādīelt cū D.Th.in 2.d.19. tatis & incorruptibilitacis ſunt genere di ,
avnica araz.ad4.qnod corruptibilc & in . uerfa ideò ipfæ quáticates'cüleliis & fublu
corruptibile ,poffunt accipidupliciter.Pri naris corporis cócomiranter & per accides
ma modo prout funt oppolita & conditio hoc eft ratione fubiectidifferütgenere.Ad
nes radicaiæ in prinicipijs naturalibus ip- ..cófirmacionē dicendüestiuxta prinūno
fius eners,& fic differia,neq;eidēſucceſsiue rabile incorruptibilitatem hominisin itatue
poifuntcóuenire,cúin hisquæ genere feu innocentix non e (fe conitioné natura in
penes macerjã differür nó fitpoſsibilis tráſ principijs effentialibus radicacam ;quia fie
mucario lio modo fumaturprouefunt có homo erat corruptibilis & mortalis, fed
ditionesab excrinſeco proueniences, & fic fuiffe cöditione (tacus ex iufiitia originali
neque differāgencre ,nequeimpediunio proueniente , ficut 10 mortalitas & impaſsi
fubiectü de vno in alcerum tranfinutetur. bilitas corporis glorioſi non ex principijs
Deinde poffunt adhuc prout funtproprio stacurç fed ox animebeatitudine prouenit:
tates nacure live catis accipi , vel quatenus vnde neurra obitat quominus homoabin
cóueniüt parrisvel quatenus cóucniūriori trinſeco & radicaliter air corruptibilis &
ac fuppofito ,quodeltens cöpleca ponibile mortalis ccia in illis itaribus in quibus folü
in recta linea prædicamentali, & fimiliter abadu & à proxima feu expedita potentia
poffunt efle cöditiones accidentis & fubf- paſsiva correptionis vindicatur. Et adhuc
tāriæ ,His ſuppofitis ad r.confirmationcm inter vnius & alterius itarus incorruptibili
negomai.Adprobationem refpödernr ex taté eſt multiplex diſcrimun refeD.Th.in
fecúdo notabili,quod'exépla illa nó cóuin 2.d.præallegata q.vnic.ar.s.immortalitas
cunt,primācnim procedit de incorrupci- cnim ſtatusinnocentiæ ex gracia non coſu
bili, quod eft propriccas parcis , fcilicetani mata oriebatur,cracque viatoris & cibis in
inxrationalis,quæ eft pars hominis ,huiuſ digebat ad degendi vitã animalem ,necho
modicnim incorrupribile nó facit differre minőimpeccabile conftituebat: vnde nec
genere ,quia neque pars in genere colloca omninò imamiſsibiliserar,led folô ex(up
tor,quinimo nej;incorrupribile quodco poſicione quadā,hoceitdū homo fed pec
uenic accidentibus multa enim ſunt acci- Cato cohiberet,rande fuit quædã figura dil
dencia de faincorrupeibilia,& ioamifibilia poſitio atq ;preludiüilliusquá debebat cor
gratia ,bcatitudo , & fimilia ,quæ tamen pusin reſurrectione induercimmortalica
no faciñedifferreLubiecto genere phiſico, tem.Hæcaurée cótra orieur ex gratia con
fed cantû hâcdifferentia facitincorruptibi fumara, clt dosſea ornamentuni hominis
le & corruptibila quçſunt códitiones cor- in termino exiſtēris & impeccabilis , vode
poriscöpleri de prædica néto fubftátiæ,& & omnino eſtindependens ab humana li
de his vecā haber Ariftotclicum axioma bertatc:ac proindein amifsibilis,necindi
Ad z.dico cũ D.T.opufc.3.C.1o.in 2.do gens cibis,quia non eft corporis degentis
19.4.allegara ar.z.ad2.& in 4.d.47.4.1. ar. vitam animalem , & tandem ad illa ficut ve
1.ql.1.ad 3. & 4.48.9.2.ar.s.à 7.1d 16.quod ritas ad figurā, ficut finis ad difpofitionem
elementa luncincorrupcibilia fecüdū totü, & ficut vera incorruptibilitasad præludia
nó incorruptibilitatequx ett códitio radis incorruptibilitatis cópararar:nihilominus
ho
 In vniuerſam Arilor:Metaphia
homoin vtroqueftarui, rãinnocenti ;quâ
poſt refurrectionem úmpliciter & abfolu »
te dicendunieſt incorruptibilis arqoe imo
mortalis, & defecüdo nulluseft ,quiinter
cacholicos hælret.Circa primú vero inter
- Cacholicos duplex eit modus dicendi: Prir
mus aſſerit hominem in itaru innocentiæ ,
inortem non fuiffe fubiutrũ ,tamen habuil
ſepotencia proxime;nedain abſolute , fed
ečjā in ſenſu cópofico , & exfuppofsitione
illius ſtatusad mortem fubeundam ; ita ve
abſque illius aruiſsione ,poffeemorrem in-
currere: ac proinde non effe dicendum ab-
ſolute incorruptibilem , a'uc immortalem .
Huius feftatoresfuere Scotus & Gabriel
inz.d.19.q.vnica art.2. & Durandus ibidē
9. ait,i.quorum fundamétum ex duplex:
primum Darandi:quia immortalitas honi
nis in illo itatu non fuit,qua non poſſer mo
ri:fed qua poſlec non mori; G in gracia per
fèueraret.Secunda cui Scorusinititur eft,
quod homo tunc abfque amuſsionellacus
incocentix poterat abſtinerea cibis,à qui-
bustamen vica eius dependebat & poterat
famē, & alias paſsiones ſubire,vfque adip
fam fui corrupcionem inclogue & c . Sed
yerus modos dicendi aferens hominem ra
dicaliter & fuapte natura effe corrupribio
lem in illo itaca & habere potétiam ad mo
riendum , ex dono ramen gratiæ & iuſtitiæ
origin tant impeditam
alislafuiſe tem
eiuscorru ptio
m
ne & ab ceſsita
ab eo nefuifTe riée
mo
di, tenqudeumfimul collacum doncunmo ,quo
fecu quod non folum poffe mo .
m u
ri:fed eciam feocundu quod nô poffee mo
ti : ita vt neg a t i cad t fupra verbü poeeſt,
a vratio atque apritudo ad alià formā,neq ;cô
et Dotur is Satiin locis præallegaris que
ctorCaiet
fequn anusfuper Geneam C.za &
1.2.9.97.arcat.Biñeans å Zumel ibidem ;
Valencia
Abule íupereibi
nfisquoqu diſpo:
Gonel 9.6 . &
im 2.104. punct orſ:
206.v
quead 200.& Palaciosim 2.2.19.4 * ? iart.2o
gai inicicur duobus fundamentis omnino
oppoqtis illis quibus primus modus dicen
di fulcitur, ilcerum eſt immortalitatem il-
1.2m non folum
is actum : fed etiain porentia
corruprion in fenfu côpotiros & ex fop-
policione ftatos innocencię,ab homine abl
tulille, & alcerum quod homo abſqueamiſ
fione illius. ftatus,feciiodum legern & ordi
nam illi debilī no poſſec mortem aut alios
deffictus ad mortem diſpooētes fubire : in
Erat enim homini præceptü comedédi , &c
omnia media ad vita conſervandam necef
faria adhibendi,acqueceraria lædencia fu-
giedi:vnde per gratiam illius itatus ab om-
ni deffectu & lęluoticis,faris ,de facigatio
3745, & huiufmodi alijs erac præueniendus.
gnod Scotus debuiffet aduertere cū apud
ipſum Chriftusredemerie bearam Virgine
illius peccarum ,non de facto lobſequrum ;
ſed poſsibile ſubfequi,præueniendo .
47. Secundo arguitur principaliter co
tra fecunda conclufionem :nam incorrup
tibilitas per naturā ia rebus eft exin pocen
tia ad noneffe feu excarentia materiæ apte .
ad alia formam recipiendā teſte D.Th.l.p.
9 :97ar.I. & excarentia côtrarietatis relle
eodem D.T.q.6.ar.2.vbi ad deffe &tum co
trarietaris reducir cæli incorruptibilitaté :
& hæcduo funtprincipiacorruptionis ,fci
licet mareria apra recipereexrraneam fore
nia , & ad mixtio contrariorú : ſed neotrum
horü defficit cæleftibus corporibus mouili
busiergo ſunt corruptibilia per nacorā. Mi
nor probatur de primo quidé quia celeltis
forma nó fatiac appetitū neque expletpo :
tentialitate materiæ recipientis;fiquidé ani
ma racionalis quæ eit perfefior illa non ſa
ciat apperitū ſüz materiæ : informare auce
appetitummateriæ eitmaior perfectio for
mæ,quã informare no ſatiando:ergo debet
conuenire formæ perfectiori: talisa ; tē no
eft formaçæleftis.Dez .veroprobatur :
idem corpus cæleftemouerur moribus có .
trarijs:ſpheræ enim.pløpetarum mouentur
motu diurno;ad rapcū primi mobilisab O.
riére in occidens, inter propri
la&cmoro isnoabsoccia
cü term co
déte in .
trariosl,lfiunt motuidseciönrrarij :Gcut efafbeonerciéóe
tririji , quibusens hono ſiemnptle
te verſas occid ri,er&goab occid verſus
oricos mouerer neque materie pri
trarieras defficit his corporibos. Cófirma ..
tur , nãcæleftia corpora menſurárur 117 Tow
lũ quoad inocus fuos,fed etiã quoad foõ el
Lepore , hxc autem eít menluta corrup
tibiliü : ergo.Mai.probatur 1.na D.Thanli
bro decaulis circà propoſitionė zo. & r .
ait cælü méfurari tépore ,quod deber intel
ligi faltem quantüad motñ ex hoc autè fè
quitur quod erja menfurecur quam ad eſ
fenā eadem menſura menſurācu'r corpus
celeſte & eius naturalis motus, Gcor eadé
menfura xui menſurantor Angeli's & eius
cognitio ,arajvolitio naturalis,molusenim
naturalis cælihaberſe reſpectullius licut
naruralisoperatin refpe u Angeli,2.pro
batur : nã cæli , quoad fuüeflemenſuratur
aliqaa menfura & non ævo, quia xuuni cft
in ſupremoAngelo à quo differīt genere
cæleſtia corpora , vnūguodque aucem men
furatur primo fui generis :ergo.Neque va
let dicere ,quod cæleftia corpora conue
niunt cum Angelis in generemenſuraţili
Yy 3 се
 $ 12 Libri decimi Quaſi,111.Art.Il.
cer differant genere in effe naturæ eo quod
habent effe in tranſinucabile licutAngeli,
cuius in cranſmucabilis effein tota latitudi
ne meſura eft zyum :nam digerlicas illa in
effe nacuræ exigie diverſasmenſurás , ideo
enim actiones immanentes & morus Ane
gelorum difcreti , arque concinui perunt
diverſas menſuras hoc eit diuerfas differe-
znas temporis Angelici ,teſte ! > . Tho.1.p
9.53.quia differunt in genere naturæ licec
conueniant in genere morus fiue operario
1115 : ergo huiuſmodi diuerfiras in genere
nacuræ cum fit mzior inter Angelo's & cx *
feftia corpora , quam intermotus Angelis
cosexiget in illis diverſas menfuras fiquin
dem illas exigit iniflis ;ac proinde impoſsi
bile eftcelum méfurari æuo quoad fuuni
éſe,quo Angeli quoad fuum effe menfurā
tor . Ad argumentum refpondetur negana
dominorem ad coiusprimam probationē
ex di
Temateriam eiufdem , fed alterius rationis
, operationibus plures ſunt modi dicendi
à noftra, quæ per forniá cæleftem faciatury
& explecuroinino :ac proinde non habet
potentiam paſsiva ad alterius recepciones
Ad fecundam ref ondetur , quod nullam
habent compoſitionem aut inclusonem iraci onibustranfeuntibus & alterum proin
manétibus : alijs vero placeciuxta numerü
contrariaram qualitatum aut modüu: quia
neque loci quæ fola ipfis conuenionequ ¢
mocuicirculariquo dumtaxat fouécurdá
tur contrariū & hac de caufa appellat Aria
.
Ytotelescælum quiorum eflentiam primo
de cælo c.3 . & 8.conera Platonom intimco
& eiusfe &tatores & proptereà ab Aſtrolo-
gisregio illa æthorea fupra elementarem ,
ac ſublunarem regionem exiſtens fic diffi-
TVC viderblicètapud Ioannem de fam
cro boſcoco fuæ Sphere ) é regio lucida ab
omnivariationefuaimmutabiließentisimmu.
nisexiftensmotu contingoCulariter incedits
quæ quinta nuncupatur ejscntia,motuiautem
circolari proprio planere ab accidente in
oriens non contrariatur alter abin Örien-
rein Occidens : quia conuenit eiper aliud
iloſtadrapruni primimobilis 8c ex ſubor-
dinationcadillod :Xquia fic fupra diuer-
ſos polos vt ex dicendisare.s.parebit:dea.
lijsauté motibus crepidati oisodaueSphe
tæ & recrogado , acque ſtacionario quibus
planetę mouentur in epiciclis & relinquût
totum locum ,acetrræ magis & minus prDad
pinquiores fiune ibideni , dicédum eft quo
pado contrarij nó finc,neque ex hoc fequi
tur formarn cælefteni nobiliorem effe ani .
maracioniautmotum cæleitem effepero
fe &tioré ampliciter omnibus moribus ánie
męhabcntibuscontrariam , fed tantum fe-
cundü quid :illaetenim exceditomnes for
mas ſublunarium corporum quoadmodú
informādi faciādo appetitum , & in amiſsi
biliter actuando materiam quieft exceffus
fecundum quid :iſte vero in perpetuitete,
& in carentia contrarij excedit omnes mo
rus ſublunariû , licet ab illis ex parte termia
norâ & principiorī :ac percófequens fim .
pliciter quãdoque excedacus . Ad cófiinia.
tionem nego maiorem ,pro ſecunda parte :
nam tefte D.Th o.l.p.9.10.art.6.ad2.mo
tus cæli menſuratur tenipore :quia ordina.
tur ad veilitatem productionem , & conſer
varionem rerum temporalium & alias PTO
cedit ab excrinſeco motoro, e fique primus
in genere motus temporalis cela veroip .
fum quo ad ſuum efie :quia eft in tranſmą
tabile menſuratur äuo , neque eft eadem ra
tio de cognitione naturali Angeliquæ cũ
procedatâ principio intrinſeco ipfusAna
geli eadem menſura menfurari debet:ad il
lud autem de morbus Angelicis & liberis
qui ad noftrum iuftitura nõ pertinent:ali
quibus enim placer duo tempora tantum
constiruere:alterâ promocibusdiſcretisal
terum pro continuis,fiue alterum pro ope
operationum renapora multiplicare :quiz
quælibetoperatio eſt regula lui& hatecin
fe fuam duracionem que alia regula non in
digecatomnes motusſublunares indigent
regula primi mobilis & cælefte corpuscũ
non fic primum & regulariſsimum in geus
nerein tranſinucabiliūdebet regulari pria
mo & regulariſsimo illius generis quod eſt
fupremus Angelus fiuc æqum cxillensis
illoa
48 Tertio arguitur:nam in cæleftibus
corporibus generantur & corrumpuntur
corpora denoboi: llud auté ex quo aliquid
de nouo generatur & corrumpitur eft ge
nerabile & corruptibile : ergo. Mai. parec:
nam comeix quandoque generantur in cæ
lo octauo ,vbi Tunt aftra fixa etenim aliqui
fuere comete qui femper vi i fuerüt ab Al
trologis dittantiſsimarum regionumineo
dem tiru 8c loco iuxia candent ftellam fixa
& fic de illo cometa ,qui appariut annoDo
minii1572.omnes Aſtrologicóteftarilund
ſe illum vidiffe per plures menfes quibus
durauicin domo catiopea quæ eft vna ex
duodecim constellationibus o &auæ fphe.
tæ humanam figuram refferentibus( vtilli
aiune!) hocautem cft fignum manifeftuni
fuiffe corpusillud in octaua ſphera produ
Etuin :ergo.Minorenoſtendunt Aftrologi
quia omne corpus exiftens infra lunam af
piciens
 diueriis
Tuniuerſam Ariftor.Metaph.
picientibus ex Nibus terra nó
apparet:in eodem filu & loco & tub eade
conſtellatione,fedin diuerfis lucis ac fub
diuerfis & diftantibus cóftellationibus,eo
quod linea viſuales productx àregione
Orientalisvig & Occidentalivíguead co .
macam exiftcorem infra lunan oftendicit
lumiuxta ftellas diftantiſsimnas hominibus
quider Orienris iotxa ftellas Oriētales &
hominibusoccidentis iuxta itellas occide..
tales linee enim illæ viſuales rurfosà come
urquaUgna ad coæ
ta exiftentintiofra m lum octa o
ad
pro trreanhcuiam a centr vfquae ciérs:
cun f e ,ter u enit , & omni elrem
r a
talis rmegio resſpectncicaemlio & aui npirtouprdeinemmá
xima illiu diſta us & mag ferenciam ,
babeet le sicuc puænct tæaidn circturno n,
vnd a acut line vni tur cen & circu
ferenti valde Ceparaniæ ; dom ad puintada
ia ferenc terminápcuss
diftant ceisrcun a hi
nes viſual à cerca &m à Concai aereæ ree .
gionistvſque adnccæiſlsuimaoctau apro tract :
daben ad diſtea pu nct
il te lius rmi
ere ereum omará
pari :ac prioſisnimdis oítend a c simas
in di ftant l ocis
b
uxta iflāciſ
& uis d bus llü
ftellas eis qui ex diftáti regioni i faéta délinearum viſualium emifiiomes at
incuentur,quod fi illum oftendunc in eodé
loco & iuxca eadem Itellam Gxam fignumi
eft; ibieſſe genitum cometam vbi apparet
fixas. Ad hocargumécum tres funepotiſsi
mimodi dicendi : primus eocum quiadeo
creduntPhiloſopho primo meterorum ca
7.afferenti comeras in regione aeris ex qui
bufdam inflamacis exhalacionibus genera-
ri & adeô Afirologisincreduli exiitunc,vt
eis vellinc omnem experientiam denegare
& eorum teftimonijs nullam effe fidem ad
hibendam ,neque aliter refpondent ad ar-
gumentum factum , quam negando Aftro-
logorum .dictam exporienciā.Secundus eft
aliorum afferentium , quoſdam cometasin
aere generari, & ibide apparcre de quibus
fuic locucus Ariftoteles.vbi fupra, alios ve
ro ar parere in coelo itellaco ,nó quia de no
uo generentur;fed quia fun: antique ſtelle
ex tixis in eodem cælo , quæ nunquam ap:
parentiniſi quãdo quedan exhalationes af
cendentes à certa interponīcuriniaerisre .
gionc ſuperiori & illas de mouo faciunt ap
parere, quæ quando fic denouo apparene ret,quod camen experientir ennc facte có
dicuntur cumceæ ; & calis fuic ille ,quiappå tradicit:ſequela probatur:nā liigneus glo .
ruicanno 1572.116 de nouo genicus,fedan
tiqua (tella de nouo apparens in domo ca-
fiopoæ propeor exhalationis interpoficio
nem.Tertiuselt Bañelij vb fupca - Teren-
tis præfatum comacam ( & fimiles qui vni.
formicer apparenrin eodem litu & pofsi
tione & propeeandem fixam ſtellam ) era
)
Siz
quandam inflamationens per totam aeris
regionem ; quae vndequaque conſpiciacur
apparet dire & e intuenti in eodé litu & por
fitione & iuxta candem Nellam fixam,non
quiaibi realiter fit, fed quia refractio radio
rum viſualiuin cauſarillam apparétiam ;fice
cur propeer fimilem radiorum refractione
contingic apparentia colorum , quitamen
non fundin arcu nubisroride & in circulo
Lonx.Sed omnes iftimodi detficionra ye
ritate:primus
nis quidembus ,quia ftultitiam
re ſapic
fidedingtia homini fide denneiga ,nenqtaue
prude it ,nequearfeidei huma conſneter
neume e exiftim loc viros limutigi fe 1
pepigiſſ rinaoms fallere ,quot Akrolo djaa
experruiiecn eta
de com m illpo e,æqu ipuſnti is
appa eftatiiuxtaudndoums u b u se
ceáufro
r fuaegrnano
co n t c ſ
:fbericen rei f & i p lega
m
r
tu C à o n i m in locto præal
to art :4 .Tum qumia nonpafpæpare taacliisondeosne
ta ,nifi ad modu quroei exthiaolnės fa
cerene illumiabpupsare eixchiaelnatibus auteenri
acris honmiibnus confp ances è diu
l
t uxiadil ie itella's ilaltuimoi
Isreegſieontaren,i
repr , vt conuinc damõitr
exhipotheſi conitac fuiffe illum cometam
in eodem Gru viſum ab omnibus A Orolo .
intuenribusap
gisediftantis regionibus eumdebole i
Tumeriat : 9 non effetmaior catio 9.112
re vnaſtella antiqua appareretde nouo, &
non aliæ quintino plures
rere.Denique non in eadem quantirarea
pareret,fed aliquando in maiori,& aliquam
doin minori:ficut & exhalatio ipfa aliqua
do maior,& aliquandominor fuit ex diuer
qis regionibus confpe&ta ,conſequens tamé
eft cótra hypothefim ,qua fupponimu's co
mecam illü fuiſſe vifum femper in quali
quátirare :ergo. Tertius denique deficit:cü
quia voluntarie affirmaedr magiſque acu
te ,quã rete deffenditor à (un aurhore :tum
etiam , quša fi cometaille eſec inflamatus
ger,per cocam regionem fuperiorem aeris
ſparſus,verus ignis effet , & veram lucem
emitreret & confequenter non pofler nort
in omniparte illius regionis ignis ligeaer
inflamarus apparere celumque adeo homí
nibus operiret ve illud videri non fine.
busocapanstoram regionem aeris fupré .
man ,internos & coëlum opponacur,quare
non appareret nabis igneus globus,qui ve
relaminoſus cft & in materia denfa recep .
kusaoc quo pacto non conſpicierur rorail
la régio,fecundum omnem (uipartem in
flamara? auequaparre cælữ poffemuscos
Yy . 4 picerca

514 Litridecimi Queft.111. Artic 77.
picere?Deniquecolorèsiridis appatentex stipm orbium muficæ cantos audiuit , vera
radiorum folarium in nube redida retrac .
tionc,qua etiam de cauſa in colo columbæ
fimilesapparentcolores ac no & u com nó
fincradijfolares neque apparêriæ uitæ pofa
funt effe in circulo,Lunæ ,fareorcolores e
tiam apparere noctu : fed hæc apparencia
fit ex radiorunluvariom refractionein ali
quà lìa bỏ aur exhalatore interpolita : {ed
neque vrente Sole per diero ,nequevrenie . mis cantibus qualescum Moyſess extra corpus
Lana, aut cmirente radios lucis fuæ perno yaptus andiniſet, fertur per quadraginta dies;to
octčm , prædictas cometa rocilabat: & omni
bus apparebac hominibus: ergo nulla exta
barcaufa cunctalis apparientiæ præcorquã
qund i tota regio aeris furfſet inflimata
nefcio ,quare å canto igne religus aer , non
rabarberetur , & mua dt alis machiua nó có
uin'crecur:nili ad miraculofam Dei manu
tentionem securramus: quare Gad miracu
lument recurrendun prolbarin primo quá
in hoc ſecundo cafu recurrere : quare quar
tus & verus modus dicédi quem Cuftinent
Combrice
comerz ,quinfes
in artic. citalo yeft quod
maturaliter gencranrur:in ada
sis ſuprema regione generanturdeqoibus
perfpicum eft Ariftotelem ,ale naturalem
Philofophum loqurum fuille:cæterum mi Doum laudant,ad quod Dauidicum teftis
raculofe aliqui in octavo celotuerune ge- monium videcur Philoaluliffe scum dixit:
Herati , & calis fuit ille , qui apparuitanno
1572,argumenrum enim conuincit illum
?
exciddlein cælo stellaro ,quod cum natura-
liter cõringere ncquiverit, quia cælumin
generabilo &incorruptibile eft,conflancer
elleucrandum eſt ſuper nacuraliter conti-
gife,nou enim virtusdiuiua miraculoruri
effectrix eft euacuatgaurownino à fuisce
fauic operibus quotidie namque videmus
to
Srepente fanatos, cæcis vifum reftitu
tum , & claudos à claudicatione vindicatos
quæ minora non ſuntquam corpus ia cxlo
de nobo generacum , & iuxca hunc dicendi
modno concela maiori diſtinguenda eft
minor illud ex quo aliquid miraculoſe eit
generabile & corruptibile ,nego ,nam mira
culoſa generatio aut corruprio non ladie
naturalem cæleftis corporis incorrupti.
bilicatem . Quarto arguitur:nam ſuo mo.
tu colliduneur adinuicem cæli , ficat duo
corporatāgibilia , & hac colliſione caufane
ſonumi audibilem ,qui eft qualitas phiſica
& corruptibilis haben's contrarium :ergo .
Antecedens afferitur à Philone libade fom
nijs vbiaic cælos motu fuoconcentum , &
--
ba autem Philonishæcfunt: cæluni perpetuo.
concentu ſkorum motuum redit'armoniam ſud
wiſsimam.que li poſjet ad noftras aures perueni
T8 in nobis cxcitaret in potentes amores & inſa
# 1 #m defiderium quo fimulatirerum ad vitite
necessariarum obliuifcercm3.7 90% paſlicibo ,pe
tuque per farcesdemifo.fed quemadmodum im
mortalitatis candidati confun ati'mufice dinje
tidemque no &tes,nec panen nec aquam 'guftafe.
Ítaque cælum instrnmentum wafice archetipă,
videtur mihi nos propter aliafac elaboratü ,quã
vt reruin batris himnisfcite decãtentur, o mie
ficæ.Propeer hoc argumentum duplexver
ſatur fententia , prima fuit phicagoricorű
afferentium cælos ſuo motu , & collifione
buiufmodiarmoniam & confonantia cau .
fare, quam à ſuoMagiftro,ſciliceePhitago
ra didicerunc,eadem referi Cicero in fom
no Scipionis & fequitur Philoiudeus vbi
fupra illamque refere& videtur ample&i
Diuus Ambroſius in hexamenon lib.2. ca:
2.poceftque confirmariexillo Pfal.i8.ce
li enarrant gloriam Dei:ideft ſuo concentu
cælum inftrumentum in ufice archetipum &c.&
quiaorbes cælcſtes contingui func & dum
alij verlos Oricos, & alij verſus Occidens
mouenrur fo cangunc, & dum ſe cangunt)
collidere neceffe eft:ex colliſione aurem
daorum corporum ſe tangencium , caufam
1
turfonus cum igitur cæleitosorbcs collia
dārur, & hæc collifio ordinata fic abintelli
georia mocrice Mlos ordinate mouente ſo
num muficum & ordinatum dabunt.Secü
da feneentia eſt neoreticoru in quorñdam
Aftrologorum huiuſmodi fonum cælefli .
bus orbikusdenegárium , quam refere & ſe
quitar Gines de Rocamora tractat.2, fuze
fpheræ cap.r.cidem fubfcribit Sebaftianus
de Barradas in ſuis ad Euangelia, Cómeno
cårijs € 0.z.libur.c.y.pag.27. illorum funda
mentam eft:quia lonus nequic fieri abfque
aere, ſedinter cæleftes orbes nullus eft aer :
ergo . Huius vero fundamentum eft quod
11
locus ille P (almo graphinon proprie, ſed Deffe
ditar
mechaphorice ettincelligendus : ac proin. concë
de non propriusconcentus eft çælis acrri isfor
THS
buendus.
Nihilominus,licèr hæcfentétia provabi noras

armoniam facere ſuauiſsima quæ fiàmor- lis fit,prima tamen (entencia mihi aproba Canſda
tus ex
calibus audirecarfacerec ipfosrerü ad vi . tur,eo quodm cot parrum ac philofophorum
Eium neceffariarī obliuiſci ideoque Moyantiquoru authoricate & teftimonijs ro
mott

femin monte Sinaicibum & pocũ nõgula boraiur,qux contēnenda non ſunt,& quia cælef a
tiñora
safle per quadraginta dies:quiahuius cæle testimonium Dauidis fauec illi , neque ad
biumi
 In vniuerlam Ariftor Meraph $15
1řišthaphorã eft reccurrendum , quádo te- dicendum eft ipſum coelum effe diui(sibi
ſtimonia fcripturæ poflunt abſque incon- la :ac percöſequens habere qualitates con
uenienci au ſcandalointerpretari ad litrea trarias ratione quarum diuifibile Gt & cor
Tam , & tandem quia omnis corporum col- rupribile : id ipfum probaturex vocum for
lilio cauſat ſonum , neque ad illius produ- matione & delarione per medium :nāvox
ctioné adeò neceffarius eft aer ( licee fir oc formatur per morum refraciionis & percu
ceffarius ad foniin aures delacionem ) vt fionis aeris qui percutitur, & frágicus à lin
abfque illo nonpofsic fieri ab intelligentijs goa & labijs laquentis:cum igienribibeati
motricibus corpora collidentibus cælellia ſuas voces formare debeano ad diuinaslau
licnim duo corpora in vacuo collideren- des or decantandas aliquis er velcorpos
.
tur magno in polſu emiſla, neſcio cur fo . tenue ac diuiſsibile debet faluari per crius
num non darent,licèt ad homines non per percufionem & refractionem formento e
ueniret propter deffectum medij deffereni humanæ voces.Confirmaiurprimo : nam
tis :præfertim quia ficut ad defferendas & corpus Chriti Domini ad cælum Empi
formādas vocesin cælo lmpirco & ad ſpe reum afcendens, illud , & onincs alios ore
cies intencionales non defficiel medio aut bes penecrauitcofdemque beatorom cores
condicio neceffaria corporibus beatorum, pora penetrabunt,& cos non fit neceffari
diuina fic difponente prouidentia : ita ne. riñ ponere miraculoſam penetrarionem ,
que orbibus cæleftibus fic moris defficiet dicendum ell cæleftia corpora molia ac do
condirio neceffaria ad fonus ordinari pro u iſsibilia eſſe,incidique à corporibus glori
doctionem diuina prouidencia , fic aut ficatis, licocaër ab auibus & mate à piſci
diſpononte ,auc deffectum aeris requifitilu businciduntur.Confirmatur fecundripla
plence. neix luis mothus recrogadis calette : ſphe
42 Quinto arguitur aduerfus tertiam fasincidunt etenim amicunt totum locum
conclofionem :qani in cælo Empireo ſunt & in equatirer duitant a terraaliquádo ma
plures qualiraces philicæ contrarietatem , gis & aliquando minusilli à propinquant:
cum alijs habentes: ergo ratione contraria ergo incidunt ſpherā veifus partem fupe .
rumqualicata eft obnoxium corruprioni di tiorem ,quando eleuantur & verfus ipfe
cue cætera corpora ſublonaria .Antecedés rivrera quando deprimuntur. Deinde del
probatur triplicicer primo:nam in illo eſt
vererarita ratione cuius beari in fuis cor
laquenouerur per aliquam (pheranise
non admotum ipfum fpherx neceffe ell ,
poribus poft diem reſurrectionis fe inuir quod ſphera pene tret a feccetiled slune
cem videbunt & Gbicoloquentur täin ſuis globi atque #piciclijs mouen
s mueno : sbus
voces enuimm & fpecies viſibinlueninon ninfie tur pelracræelmefte fphetis & non aadininotum
per mrerdi i rarum acntdiisafa poofls'u circ tu ipſarn imn alias nndouniqnu amir ,
s e
deffe .aSdecaâudroe audi & ad ocusl vi- e n m
ter rcioerm locu feacmu
u om nem il
de n t i s i b
e
a
; nã m eſt dia fanett lisprop
i
a liuspa n , & nâunqu fubterf gerent
ter eapdteibmilriasteiron & aemr elemenito qui a l e r mi
æqu unferdeuntcaia à cerr . ficutarinobile upaemr
t
cor r u : ece it loqu s abfque
n i o c circ mocu circul nunq r
aere for mari non poter à beraarcius;cum tox dif ma aut minus à punto ,ſed ſempe
t a r
rg i s
um
nihil aliud fit quam aer verue s ſiue ver æqualiteit cuivs ramen opmpaotfuirt planetis
ueracio aerriis & fpecies viſsibile nonmpof- concliænignce:edurngto : Confir ram terſtlieom: nam
finc deffiero ad ocuulros mili permediu ar ftel
o p
er fph
ar
o ,i .cæle l
t m t
go.Ter biplroobat quoenia cælum illue-d lam ſecand &uGmouilit coiner quos vi .
oft diuiſsi e:natc proind molleud&mofuaceibluenc demus admor cærli odani moueri eo
mu
dens percruati :n u
amm perill quod illos aedxperi m fingulis vigiinti qua
tur corpo ebbunetator iuxta illmud Sapieen . tuor horislareemunde loca revert per mos
F
tiæ 3. netou l g irusetnt e tanqua ſcintill in
i
etum circu :vnde & itella gure Mago
i e
aru is diſ cium : morus aucem localis
n d i c u r ab Orientedevbſaqtue ad Domin preſep du
corpor prearrfipoane nounlopfoireti fieurim abla
xit antec enodsovt dicitumr aMtauhria ,hoc
e
e
qu pe n e c mi r a c du o r co r eft cæ l u m i n c i d . Cáfir
quarto :
porum quin vnum corpus alceri cedat & nam globus Lunæ eft receptivus peregria
abilloincidaruratque diuidacur,lcoçà no narunt impreſsionum hæc aurem receptio
bis de ambulantibus incidicur aer & aquaelt propria corporis gencrabilis atque cor
à piſcibus Tacantibus ,& mare å navi perip rupabilis :ergo.Maior pater tum ex tnacum
(um iecedenti ,cum igitur miraculoſa per lis quæ in tacie Lunx femper & fccundum
netratiocorporum beatorum inter ſe auc eandem partem apparent quä teite Plinio
cum cælefi corpore non fit admittenda , lib.xicanaturali hiltoniach fordesquæda
 916
Libridecimi Qu«ft.111. Artic.7).
ex cerræ funtvaporibus contra &tæ : tū quia fenfibiles ad organa fenfuum non variabis
dum.per interpoſsitionem terræ eclipfa . tur formalisratio talium ſenſationum :roa
tarverum deffectum lucis natiuæ patiatur nus autem five humana vox quantum ad
maneca propria & connaturaliperfection fui formationem non dependet ab aere ne
ne priuatimilsio aute propriæ pafsionis ceffario autintermedio fed dumtaxat abae
diſpoſsicio eft ad corruptionem , & dum â reinteriori qui è pulmonibus exuflatur, &
Soleiterum illuminarur, arque â tenebris linguæ percufione refrangitur :& hic aer
repurgatorlumé de nouo recipic,quod eft corporibus beatoruno deficier:acproinde
alrerari & pari.Confirmatur quinto :nam de illo connacuraliter humanas voces in
omnescæleftes urbes poffunr per potentia De laudem formabūt, & per hoc patet ad
Deiabſolutam corrumpi& adhuio[modi fecundă.Adtertiam quæ pecic ve explice
corruprionem ſubeundam häbencinerinſe mus quomodo fieribilocals beatoru mo.
cam pocenitiäpäſsiuam :ergoſunt corrup- cus:refpondetur iuxta duplicem modum
tibiles ab extrinfeco
proindenon folum debe (ua ac .
ſua :: ac
& ex naturaa dicendi:quorum primuseſt Durandi in 2.
excrin d.14.9.2. & in 4.d.44.9.6.ad 4.afierentisca
ſeco ,fcu per excrinſecam denominajonē lum Empireux(idemquede alijs cæleftia
corrupribiles. Ad hoc argumentum ,quod bus orbibusinferioribus ſupponit)effe di .
pluresingeritnobis difficultadesfigillatim piſsibile,refractibile ac condenſabile :Ied.
& prefius opere precium eft refpondere, hanc diuifionem ,fefractionem ac conden
negamus itaque primum antecedens : ad Cacionem nő arguere corruptibilitaten in
cuiasprimāprobationem opporreo veex- illo :quia carent cócrarijs , ficut fi daretur
plicemus;quo pacto in cælo Empireo àbea quantum mathematicũideft abomnicore
tis poſtrcrorrection loqutio ,viâo , & cor pore philico ſeparatum , diuiſsibile effer:
poralis audicio ſincexercendæ : pro cuius fcd nulli contr.riecaci ſubiectum , ac per
declaratione Caietanusafferie 3.p.9.57.ar. " coſequens neque vllacorruptionem pate
4 -quod licèriſti a us fenfuum requirātac recur,fauec Bañelius vhifupra art. 4 alles
rem naturaliter loquendo , fine illo enim , Tenis cælurn in mora localicorporum glori
neo; viſio corporalis poteft fieri,quia fpe- ficatorūp & in loquorioneatque ipſa vocis
cies coloraridebent defferri per aerem in omiſsionemoucrimotu rare factionis , &
termedium & concinoï à colorato vſque condenſationis , confractionis , ac diuilio
ad viſum ,neque audicio : quia codem me- mis;ſed nó corrumpi:propterea quod hæc
diodebe defforri fogus, neque loquutio : diuiſio & contractio fit à corpore fiue
quia eft aeris verbératio,fiue quia eft fonus Imgua bcati allumentis ipſum cælefte cor
cum aeris verboracionefactus:in patria ve pus ve instrumentum ad ſuum motum per
romiraculofe fupletur hæc aeris neceſsio agendum , velvtmateriam vocis pro data
tas & modo nobiliori prædi&tę ſenſaciones in laudem Dei: & melius fe cxplicuillet
exercebantur:nam fpecies viſsibiles, & fo Bañelius ſi dixifleridco has mutationes pa
nus audibilis abſque niedio aere ad viſum ti cælum abſque corrupcione fui,quia illas
& aures deffererur,& fimiliterodor vſque, 'miraculofe parirur ad eafque exercendas
ad organum olfactas,quieciam ibi ſvãexer miraculofa affumitur,dividitur,refrangia
cebit operacionem ,poteſt etiam dici quod turà Dco vel á corporc beato per diuina
licètad hos actus pro hocitacu aor interne virtutem illis operante: & iuxta huncmo
dius requiratur pro illo camen itaru mate dum dicendum eftcælefte corpus à corpo
rialismodus illaruin ionlationum fiat abf- ribus glorificatis non penerrari, fed diuidi,
que aere inrermedio periplum cæiū , tan- condenſari & frangi:ac proinde cotümo
quam permedium percipiendo ſonum.co tui de ambulationi,aut loquutioni no obſ
forew , & odorem : cum enim iftæ qualita- tare.Secundusmodus veri:aricoformior,
tes in effeinrenrionali ad organa lenſvum acnacuræ cxleitis corporis magis conſen
defferantur poreruntper ſuperficiem con taneus nó admittithuiuſmodi diuifionem
vexam cæliEmpirei ab vnobeato vſque ad aucconfractionem eoquod vt dicitur lob
alrerum defferri: licucl cdt modusſciétia- 37. cæli folidifimiquafi cre fufi funt corpo
rum noftrarum & intellectus noftri ficpro ra aurem denía quafi ænea nollam contra
hoc ftatu incelligere cum dependencia a Gionem ', aur diuifionem patiuntur, ne
phanraſinatibus & per difcurfum & cóuer que facile cedunt impellenti. Suaderur eae
Bonemad phantafmara:& ficut ex hac va- dem ſentencia :quia alias nullam miraculü
riationemode intelligedi non variantur patraffet Chriftus Dominus in ſua glorio
eſſentia habiras ſcientifici,aut intellectus, Ta afcenfione cælos penetrando fiquidem
ita ex diuerfo modo diferendi qualitares " adinftar aoris, vel aquæ diuiderécur ad cius
in
 in vniuerſam Ariftor.Metaph 517
ingrellum : confequenstameel Falfum & tum fui Te Durandum perſpicum eſ ,dum
conera Dottorem Sanctum aferentem z ; hanc difacultatem effugiens maius armila
2.4.53.art.4. ad 2.quod corpus ChriftiDo licinconueniens dicens 9.5.cicaraad fecu
Cacauit
miniper miraculofam operationem diui. dum corpus Chriſtian Tua Aſcensione ad
næ virtutis ipli,& àliitentis in ſuaAſcenſione
non ratione fubclita conuexam fuperticiem Empirei ceels tran
Gre Unemedio:hoceftabique tranſitu per
tis:quia fubtilitatis dosnon tollitâ corpo . cælas intermedios & lic neyne illorú pe
reglorificato effectum fecundaritat quan netracionem nec divifionem efle admieren
Estaciszqsi eitrepierelocum & illi coexilte dam : nameranátusille de extremoad exe
re : atque redere corpus in pencerabile & èremom line médio folis Angeliseſtpoſsi
diilās ab alio licui & pofitione alias abfque bilis vcoftendit D.Thom.i.p.9.53.corpo
miraculo égéederetur à fepulchro clauſo ribus autem quæ moču philico & cótinuo
por corporis iam 'glorificari ſubtilicarem , moueri poſſunt; eft prorſusimpofsibilis...
quod ranen negat D.Thom.ibidem q. $ 40 Ad fecundam quoad veránque partem ref
arritoid 1 , Deinde confirmatur:nau corpo pondeturplanetasmoueriin circulis qui
ab ſpheris in quibus
sa glorificaca eruntſupra conüexam ſuper buldam diſcontinuisrotularum
1

ficiem cæliExpirei quo aſcendió Corpus deferunturadinftar feu lapida

Chriſti Domini,cui canguain capicimein ignicorum in las valibus & receptaculis
bra debent conformatijkcideniSactusDo inclüloru vode abfque inciſione vlla cor.
stor habet in eadem .p.q.citatë 21.4. & 3, poris defferentis pofTuntin fuis receptacu
contra gent.c.37.ac ibinullon corpus eft lis moueri forfüm & deorfum circolos
inéečmedium fupra cõuexan ſuperficie, fuosperagēdošlicut firocula in medio ma
quxpedibusbcatoruin concoicabitur: er . Toris forædeferretur: poffet fimulmoueri
go nullum elt corpus quod slotu focaliipad
motumdefferentis, & proprio motu in
forum aut loquiione debeac diuidi,refran fuo receptaculo,quæ quando eius modie
81,duecondenſari.quare iuxca funciscuni tas,vig:A.effet in parte ſuperiori recepta .
dum dicendi moduni corpora alouentur culi diftaretmagisà punto sora deſferen .
füpriculum , & licioniicidi debent, fed tis,, guain quando elferin parre inferiori:
pedibus fubiceredēlam , & lic &cmocuslo hautdiumiliter planeris contingit maior
caliscorporun depan dengabinfluxu pri- & minor diftantiaacécro ierræ rarione ele
miinobilis egeac ſpacio aere pleno tamen uacionis; ac deprelionis epicicli,vrart.4.
ibi connaturalismedus de ambulandi cor. amplius declaräbirur.Adtertiain cotirma
paridusglorificatisdebitušac ptöpriusdi- tionem dicendum eft ftellas & coniecas in
cuclibcrerit ab influxu primiimobilis,fimi cælo ftellato miracoloſe productos moue
I :s quodaivmodo modo quo fubſtantiæ fe- fi, ve parees eiufdem cæli fixas & in eademi
parace 179 ouentur:ita libererc à necelica parce ſtabiles, & fic non divagari per me.
te zeris intermedijjaqua etiam iberabitur dium cæluillud penectarido auc incidendo
dogucio & lingue ruotid , fiċët tnim inter Gicue piſces peraquam diuagantor.Pro са
tror der macaria, motos polmonisac teſpia iusmaiorideclaratione nota tres effe dife
rationis lingua iiv defiicice: Exterius cae tencias coniecarum ſiue altrorum de nobo
uten non emcteturnequein ex criorialia aparenciumm :a
:alij enim aparentinipfo cce .
quodere aur alio'curporefierrefractio ,aut lo ftellaco in eodem litu & poftione,mo .
vocis repercutio cum hæc magis delationi
necellarius
Vocis quem furination 90 Gc
venturque regulariter ad morum illius, &
ficde- iltı(ye diximusJiunt fixiin coelo octavo 8
laciosuren voçis:& curuluis fonaadaures côximouentur &cdei -rutturabipfocę
beatoruñifiée,auc per conuexam löpersió lo ,ficut ftellæ fixæ ad cunmodo quo no
cieni celi,aut( az medio vedictum ell. Addušmouerur ad nioru'm cabulz & " čula ,
primarni confirmationem neganda eftmia ad motum fpeculiin quoeit imprelia : alij
noriquoniam abfque miraculista penetra . ero funt,qui mouencur motu'continuo
tione,nequecoipusChriſti cælosarcedit, & circolari ad motum čeli led n1011 aparec
neque glorificacebeatorum corpora illuc ýniformirer in eodem loco & f ¢0,0ecfub
afcendenc vr dictum eft nit micëculolama eiufdem ffellis cæli octaui, & iltiface quos
cælorum diuifioné altruamus:neqoe enim docoicphilofophusin mercoris naturali
talis diuiîo poteit wirrercælis.coöringere , der in fuprema regione aeris generasi : 111
congruentiusjamen aferitur futuram effe denique fvntqui licecin deris eadem icgio
cælorura penetrationem , qüam diviſione negeriercatur ,tamen non fequntur molú
cúm illa magisdeceacſübtilitare in corpo . cælucircularem , fed fpecializotu mouen
ram glorificaroram guan iftarvndedeceptor,nequedefferunter ad motum dlhus re
gionis
 o
518 om
LibridecimicQuaft:11).Art.I I.
gionis aerex in qua ſunt:& ex his ſtellis ratione,maiorisdenſitatisftellæ ,magisilta
matis huiufque nullam fuiſſe audiuimus, luceſcunt )nó explicat vnde proueniat par
nidi illam quz Magos ad præfepe Domini ti denfiori, luminis deffectus,cum den Gcas
duxic:hæc enim licerin regione aereæ geni non impediat;fed potius difponatad maio
ta fuerit reite D.Tho :3.p.9.36iar.m ,in quo Tis luminis receptionem ,quare dicendum
alijs comatis ftellis naturaliter produttis ti eft maculam illam efle parcem quandā Lu
milis fuis : tamen miraculofa fuit & in mul næ deofiorem ,magiſque opacat & obfcn
cis diverſa ab illis : nam non orouebatur ad tam non ob maiorem denfitatem ſed prop
niotum cæli ab Orience in Occidés, fudab ter doplicem cauſam : tum quia com teſte
Oriente,vel àSeptentrione in meridiemery Dionyfio.C.4.de dini,nomi,ſupremum in
vbi erat Bethleemitica ciuitas, acqoe mno . fimia cingar infimum fupremi& Luna fit
uebatur tiota cótinuo : quia aliquando fta. infimum corpus cælefte inter luminofa
bat ad eum modum quocolumna docteixoportuitin hacpartium inæqualitate com
filiorum Ifrael perdefertunı aliquádo fta corporibus elementorum videlicee igne;
bat & aliquando incedebat & apparebat & aere communicare, ve fic infimūregio
die ac nocte magis; atque abfque tiæmiſ- nis.thereæ àfupremo regionis elemêcaris
pherijmutatione occulcabatur quãdoque, atringacurzeum erram quia cum eminéter
eratque magis vicina terra quäalix come. Luna prehabeat qualitates elementorum,
täftellæ ,ac per confequens fuiffein pro . & alias formaliter Girlucida debuic non fo
pinquioriparte aeris & prima cius regies lumillas virtualices continere , fed etiam
he miraculoteproduétā concludit D. Thi quodammodo repreſentara, cum fit lumia
Ad quartam nego maiorê ad cuiusproba: nareminusdacum àDeo non folum vr caur
cionem primam ,quadruplex eft modus di fec : ſed eriam vtfignificet ſuos effe& us &
cendisprimasfuicPlinijin in illo loco atlevepreſsit noai:illamque repreſenter:Vn
rentisLunæ macolam eſſe furdes quaſdã de licutpars lucidaeius lucem & perfectio
ex cerræ exhalationibusimpreſas Secünie nem formalem oftédit,ita pars illa obtener
dus eft Conimbricentium 2.de celo 6.7.9 . braca effectusinferiores & qualicates ele.
40r.3.quodillamacola Lunæ eft quædam mentorum quascauſatzhabccrepreſenta
pars rariraris maioris,quæ licetmagisde la re: & ficue quipre eſt diei torusdebuie effe
sein bibat,quia tamen eft minus denſa mii lucidus.ica Lona qux preeft no &ti debuic
pusillucefcit ficut defphera ignis;de cxlo imaginem quandam noctisinfacie præſef
chriſtalino & Empireo dici folet,quod li- ferre. Ad fecundam probationem triplex
vec luce polleant:nobis tamen non lacent verfatur fentenria:primaafferit Lupam &
proprermaximam corum raritaté :terrius omnes ftellas habere de ſe aliquam lucem,
eft aliorumraſſerentium quod funtimagi- quam nunquam amittunt:hanc aurem effe
nes tertæ & montiom quæ à terra vfque ad imperfe& am :d ſolc autem recipere perfe
Lunam protra&tæ in illa reflectuntur ad eü fattiorem gradum lucis & hancamittit Lu
modum ,quo imaginesſpéculares ab ſpec napaſicaseclipfim ,cuiuslignum eft quod
culo ad nos reflecti folene.Quartuseit Al- Luna criam fecundum parcem ecliplatam
bertitractatu de quatuor comuis q.4.ar.21. apparer cum aliqualiluce:licètimperfecta
valde:& eriam quando nó eft plena in par
afferentis effe quandam partem magis den
ſam ipfiusLunz & opacam ,& ideo minus te non illam inara à foleadeft patiua lux:
collucentem.Sed omnes iſimodi defficiê fed quiaimperfe &tapropter propinquita
tesſunt.Primusquidem reicitura D.Tho. cem ad partem illuminatam àrole non ap
2.de cælo leâionë 12 quia Lunaeft incor- paret:quia lumen maius pofitum iuxta lus
tupcibilis & quintæ eflentiæ : crgo nequit minare minus offuſcat illud : ica Conim .
conrrahere fordes terreſtres, & licèrcor- bricenfes 2.de cælo 6.7.9.4 . art.1 .& 2 :ſecā
toptibilis effet adhuc eas reciperes nó por dam reffert Auguftinus ve probabilem in
Tet ex vaporibus, quia vapores terreninon enarratione Pfalmi 10. afferentium Luna
tranſcendure fupremam aeris regionem ; fecundum
fecundum voam
vnam partem accipere lucem
Receffe eft illos ab igne abſumi. Secundus tocam a fole ,& ſecundum alteram habere
eciam deffiçit,quiapartes celi quo rariores naciuam lucem & proptereà varias figuras
eo magis diatanx ,ac perſpicuz fune, licèt fubire , ſecundum magisaut minus de illa
minus aliasilluminēt.Tertiusdefficit,quia parce lucidanatiua luce,nobis oftendit:tec
imagines & fpeciesmiontium aerem tranf tia eft Macrobij,& Avicenæ ,qui verefere
cendere non poſſunt : & quartus Alberti Plutarchus lib.z.de placitis ca.37.afferuna
deffioniguia cum pars cæli den for magis omniaaſtra(excepta Luna )habere nativá
apeaGt ad lumen recipiendum (hac enim lucem & propterea ſolá Lunā varias figa
 ‫وی را‬

In vniuerſam Ariftot.Metaph. TT19

tas ſubiro, continuofque lucis pati deffe
Etus.
so Sed nulla ex his ſententijs alt rera: spliciter incorruptibiles : quia incorrupti.
t
non prima quia in hoc differe eclypfis Lu .
næ ab eclypGSolis ex parte deffétius lucis ;
quod eclypais solis non collita fole in heré
tem lucem ,ſed cãcum quoad nos: eclypas
.
live sniðilentur: non autenihaberepoten
tiam nacuralem , & proptereà dicuntur fim
bilitas neg ae ſolum potentiam naturalem
palivam in ſubiecto ,cui arrribuitur :cui
non obftat quod tale fubie & um habeae can
pacitacem , ſiue obedientialem potentiam

camen Lunæ reuera priuatilla omniluce, ad ſubeundam corruptionem : in quo de.

vedocent Aſtrologi ferè omnes preſertim cepivm inuenio Vazquium ,qui1.p.diſpu
Sacroboſco C.4.ſux ( pheræ , cui ſubſcribūč tatione ; 32.capiz.& 4.nec non rizotom.l .
alij Neoterici.Secunda licèt ve probabilis diſputatione 27.cap.z. A fferit Angelos;cæ
ab Auguftino referatur;oppoſita tamen vt los, & a & us quibus anim a beatificatur non
probab ilior elligieur. Terca denique quo elle abfolute corruptibiles aor incorrup
m
nia omnia aitra à Sole babcnt locê emen biles : quia corrupribile & incorruptibile
dicacam ,vt docet D , Thomil.p : 9.64.ar.4 . ſunt termini reſpectivi , qui dicantur
quare rera ( cocencia eſt Doctoris Sanctiaf per compararionem ad aliquam poten
ferendis à Solo deriuari & imprimi lucem tiam corrumpentem ,& ideo prædicta en
Lune & cæceris aftris : fixis quidem perma . tis comparata cum potentia abfolura Dei
nencer & planetis ,qui nequeunt eclypfim eſſe corrupribilia: comparaca vero cuin
pari( Gi aliquis eſt eclypſis expers incapax) quacunque potència creara effe incorrup
Luna vero & planetis ſuperioribus qui cibilia : reprehenditque Caiecanum , co
ſunt capacespati eclypfim , ac deffectum quod dixerie Angelos effe corruptibiles
fuæ lucis(quod force eit verum de omnis per extrinfecam denominationem à poien
bas)nonica permanenter hancaccepie Di tia corrumpente , fed non fuapec narrja
uus Thomas ex Philofopho primo poſte nam quod Caietanus rectè loquatur : fecus
riorum cap :27. & primo Meteorum capo vero illé : pater, quia cum corruptibile &
8. & ex Diuo Iůdoro lib. zo Echimologia . incorrupribile fine conditiones aut prose
rum cap.6o.ſequuntur illam diſcipuli Do prietates entiam naturalium & illis artria
& toris San&i & Aſtrologi, de qua videana buuntur qnibuspernicuram conueniunt;
cur Caietanus i.par.quæft.67. artic.4. Sa ficue rifibilis dicitur Gimpliciier qui no en
croboſco vbi fupra, & Gines de Rocarno . ciam habet õaturalem ad ridendom & non
sa cractarú 5. ſpheræ cap . 3. & 4• & fuadet equs, licèt potentiam habeat obedientiam
tuc hæcfententia primo argumento Dos lem :& imilirermortuus dicitur fimplicia
Qoris Sandi:nam lux facta eft cum Sole in ter & demonftratur fcientii naturaliim
fu
pri tamam
,nifraiinverquo arfir
ntmacredieataaft enciqunon
die,in fuect.
aperfe potens reſurgere licèr capacitarem habeat
ad reſurgendom per diuinam potentiam :
fui
etio neemSol
tqu atiquapr opr
e co leame
mpiat tefncteūeo m tDiv
deepi
acc lux:o ſaia vero capaciras remota & porenriao
bedientialis non dat veroria & naturale pof
Thoma quæft.in :articórbergolur non fuie fe,fed totum poſſe prouenic àpotentia fa
concreata cum altris . Secundo probatur â cientis:ideo de his quæ folum habent pou
figno :nam propterea Solin medio coloca tentiam obedientialem admircendam, eſte
netaseſt, ,me
tus diu
tanq m eni
uas erar
eftanint
corm pl er um rosn
ſep&temaitpla congruenter ;ait Caietanus & nos cum il .
1
lo fareri debemus, non effe ab initio feco
rum,&
lam ns a& qua
ipfisfoiuxt go luc
orinda itiamc qu
m isiuftadho disod
triils
bų quäupt
cor ibilia:quruiam no
dec eis ve poſnſehaad nerrpot
beco upent iamem,
tion
tiu amue
iufq comm
poſ ſec un
pro ic ar
caf e
uu a iti one
, ſed qui lux qua ..
& dif pof culi fed eſſe corruptibilia ab extrinfeca Dei
tasintentionalis elt,eiusimpreſsio nonelt porentia ,quæ illa poreſt corrompere , to
tum enim poffe calis corruptionis non a ca
quia
alt tiona
eraLu adnaco noti
uaup
tirr eftem, fedi
n on d fp s ,ſe-
excenrin
abon &c pacitate aue obedienciali potencia ,
coimpreffa :eius deperdicio non eſt amiſ- quae nomine cenáspotentia eft,
ſed å diuina prouenic
fio proprietaris congenitæ ac per conſea omnipoten
quens nec parat viam corruptioni. Ad tias
quintam confirmationem ,refpondetur cæ
Teftes orbes habere potentiam obedientia
lem ad hoc , quodà Dco deltruantur per AR
Corruptionem ,quam etiam habent Ange " Zz
 Libridecimi Qu «ft.111. Arric.IlI.
ARTICVLVS. III. & oris 9-70 ,ar.2. & 2.c
2.córra gen.c ...a Terém
eis cæleftia corporaeffe animara æquiaoce
An incer poribus caleſtibus aliqnis visa ideltfecundum animam atsilletem & vois
tam in ratione motoris & hoc folū voluif
gradus reperiatur?: ſe authores primæ fenrenciælirc & c incera
SO Nhoc articulo tres verfantur fen- prerentur;non tamen effe voiooce vivedi
centiæ primaallerenscoëlos eſtea- ria cũ alijs animalibus, co quod nó habent
I nimados,virzquc racionalis gradu
participare fuir Philonis ludæi libro de
animã voirã per modû actus informantis
& hoc folâ negari ab autoribus 2. fentēcie ,
opitticio mandi circa principium eidem Refpondeo dicendumin ciera fidei Ca.
fubfcribicHieronymusEcclefiaftes primo tholica 'læGonēpoffe deffendi cæleftia cor
vbrexplicansilla verba luftrens vniuerfa in porà elle animaca & eſre inanimata :hoc eft
circuitu pergitSpirisus ,ae nomine fpiritus néotrā parré effe fidei dogma : ac proinde
Intelligi Solein quianimaleſtracionale ſpi polle veranque abſque fidei dérriméto defa
ricum vitæ habens, Origenes libro no Per- fendi que cria negari : probatur côclufio r .
hiarchon cap. 7. Auerroisàade coelo com näita determinar D.T.2.cócra gēr.c.cica .
mento 2. & Auguftinus libro i . Cuper Ge- to & opurur.ar.s. & quia Augustinasexi
Telâm cap.15. & in Enchiridion cap.58.11- mius Ecclelix Doctor veräque parte in En
cétropolicam fencentiam fub dubio relin- chiridio fub dubirelinquit :crgo ncucra ett
quae , & celte Caictano oparculo de in certa fecüdü fidê alias ciusoppofitú ſub du
daigencijs cap.7.einſdem fententiç fuicau bio nö relinquerecurab Auguftino. 2. pro
thor præficij quod Ecletia canie propterea batur: quia Sacra Scriprura, fæpè fæpius ac
enim intrec incelledtuiles fpiritus landan . tribuit cælis adiones vitales,vtin illo Deu
rus Dwum cælos anumerac dicens cali celo tero .32.dite cæli que loquor: Ilalt,andit
e
rumpe virtutes ei,Ex Philofophis autem cæli & cai coloncallod Hicreni zaobjempe
antiquis nuncrat pro hac ſententia D.Th. cite cæli fuper hoc & PL.148.laxdate eum cæli
up: 0 :30.art.3 : & i.contra gentes capa 7. & sælorum audireenim ;obitupefcere, & lax
givnica de anima art.8. Athenienſus apud dureactiones vitales funem in prælatione
quos Anaxagoras factuselt reus prædicáns ad Sacrolanctų Eucharilla Sacramentum
Solem eno ignicum lapidem nec non * conficiendum & facrificiü offerendű inrer
Ariftotclem refert; Albcrcus vero libro 12. creaturaslavdantes Deü inuincrátur cælis
mecaphiſcötract.z.caporndic fuiffe omnium quod proprerca Ecclelia fic difpölluiç ve
peripateticorum fententiam qui tamë fue rede adnotavit Caiet,opuſc.de induigen
rein tresdicendimodos divifi : alij enim tin's 0.7.quia opinioerst probabilis cuncte
iendebanc cælos gaudope gradu rationali poris ;quádopars illamifx tuic inftituta :
& Ecclefia quädoqué vritur opinionepro
& ſenſitiuo: alij vero fola anima racionali ,
& intellecta gaudere abfjue intelligentia babili ; ad gravirate eius enim non pertinec
morrice:alijdenique ſentiebanthabered. incer dúas probabiles fenccntias in rebus
nimā rationalem ſolo intellectu gaudona non ta religionis auc mora, goam philica ,
tem & poopcoreâ indigereincelligentia ali autmeraphificx , alecrā vécera diffinire :
qua morrice & cxcrit-lecus aſsiſtente ,Se- fed vtraq ; in ſua probabilitare reli& a,quä
cunda eit huicediametro oppofita , quam doque via,& quandoque altera veicurier
ſequatur Albertus vbi fupra & D. Thom . quib uscale deducimos argumentū. In prie
in locis preallegatis & z.de coelo lect: zo & dictis teftimonijs & iuxta præfaca Ecclelia
de fourrualibus creacuris # 1.6.fuitque Bali ricum artribuunrur cælis aétus Varales ; ſed
. . 3. Flexameron & Damaſceni liba
lij honi
4.Cap nó eft ccrtü hucuſque nequeab Eccleſiadif
m.cap.6.wandem conmunicer amplectun- finitum nec ab vniuerficate Sactorü Pacrű
tur Neocerici Theologi & Meraphilicide admiſsü,quod prædicta teſtimonia aindac
quorum numero uit Durandus in 2. difts cipiendain ſenſu mecaphorico ; autquod
14.in 2.parte distinctionis quælt, i. Abu no lineaccipienda ini fenfu proprio ac lite
lon isſuper Exodun 23.quæll.49 . Caiora- rali, ncg; prædicta Ecclefiæ exiftimatio &
nas & Bañelius in Commcricario arc. 3.9. vfus delpedus habécur aoc per côtraria dif
yo Flandrenſis lib.s.huius quedart.8.ad 3. finitioné abrrogatut, aliàs cefalter Ecclelize
ac lib.12.907. art.6 . & Soncinas ibidem q.talis vſus;fiue proceltatio anumerandicæ .
11.& 1z.Ferrarient 2.contragere.c.7.Son los inter creaturas diuinasla: des præcinéma
to 2.phiticorum qui. & Conimbricenfes 2 . tes:ergo forcétia afferens cælos elle anima
de cæloc.l.g.rutertia eit media primam & tos fideiminime cótradicit magiſque perſ
fccundam cóciliane eiuſdem Angelici Do picum eft fententiācis vitādeneganse fidei
nom
 Juvniuerlain Ariftot Meraph:
non contradicere : nam aflerium Bafilija tes organicas eſſe , non quatenus organica
Damafceni.D.Th. & omnium Theologo pars ligoificae partem complexione , & fi.
rum Scholaſticorum ,quod vnicuique cae gura diftında ab alia : ſed quarenus etiam
tholico viro licèr deffendere & afarnare ; nomen partis organicæ , fignificat partem
non eſt contra dogmata fidei ; ſed cale eſt apram natamzluſcicere vitam ;& ačiū vitae
aſſeccum ponens cælos inanimatos's Ve VI- lem exercere. Neque enim omnis anima
dimus : ergo .
petit parlesorganicas primo modo: fed ſo
Dico z.fecüdum principia Philoſophiz lum anima corporis corrupribilis .Reſpon
pro cerco habēdāeſt cęloseſfe in animatos: derur fecundo,negando abſolute minoréz
hęc cóclufo ftatuitur aduerfus authores to quia eriam partes cæleftis corporis habent
rdiaæm,quia
fencenci
cóco redulice
c colliari poſs
ci cũ authoribus int fufficie
unda o. cum
fec& t enirmit
,differundifo m penes ad
raru ntem
& den.
eſem orga atem ni
fencentiæ ad fenfum à D. Th . aſsignatum : ſum , penes majorem & minorem lucem
tamen eorum fententi am prour apud alia rarioribus enim ;lux diaplaana conu
e enitde
n s
quos ex iplis iaceitl;&lam prour ſecunde oppo fioribus ante , nem anis luxi
pe ftell iu eefa
culluc fa
r a 2
Ricu
m urs,quo
s rum u fus ioque
srcun
e né fit illa ,ve falfa a
wrod m areii cons t us & o
o
nillu
a
es m nferi t ,rpor t n
luu buos
i m u
c i , &nf a cl i b
d u u f e c e cu
væ ſ obbſuas nte op :
i r e t i n
f era i h # c etrucr i e n c o n f
is caid , &
ponbriceâ con i u ri u
ebnuſs q atiopnópfer uaâsC i:
o op nime ercexn , qdueæ taabteamlijperpiaurs taa
nimulen rratrrii r pr ti q c mirci rteexs li c.ioVnenenei i&usſu formi
Ab &
ma n F e
s ua l
d i
e
ma nt ni » ue pa nmdamcæ rearsog hu ncedri ere
m e m t i e ie s ',erqtuia h
ruiquperlieqiumealt : naellefci cæl ani vdere ell , c
efu m u
gmr u e a b
h is l.
o
ve o anni s in c e s gat
c æ
ri ; & Adtndere igpsaonfdo ncoorne ſracim ce
c i
Peartitud c apat ellencrumiinfe enria.lc o
p m ionna l
e i
mma cèc :rmfmai l en ca
c uitt e
m n r at i
be e r um lo,i s a spoſ rmoitniasn u cni ſp
e
s
a c
d r rm a us,leri afonu
o
a t n
p t i ueqipnanſe
c l i
addal quiei ex ift taaetos limpue r sr i f r i m a c i
oſe, & il ,liinss ia crotual hu eft al
fe nnae rs e
u cas e t bned c o
er o s , &am u
p s
r tæ smiobili ,qu vi ma e &llepot is dri :
qugiimu :nesqgo.Siello i ve miſ ia auteivmmiat tać& viſ ior eftma: ita anarinianf inteet & aarli pe
fu por:ei ras anic : qſutat an oſ tes fecæt èarni mahluimte rpuolml lcirsea eca Deof,
culsi corfguanitc org næe :ce on s od rtpaeasrrque - qu lripcus forlefte tionganæ &tibliis eſiſgei,ruepumo
cæ nicoær x
uneiroofn eff ti,conoi qu ffpearo or fec udco reue cæ opor ma ter mo etcixelpist , &
a
g ter m
e
i
pdl itasra igura , diiuuszac otisd illformaac prx coarli uſb
æilſſest c
n e o
i one f s c æ uerf r , f rti,Gb
u
p i
leſt
n u i r
i lem ,feq ivmeant rpu dm e s c
i u edflaoer
ti pori, qu di erit in pa es cæteiul & ttaém ef faenqu co unt llil
nu
cor
n
nois rep rmes,cü om
n
fin r m a n c o n d i c ;q u i .
n io o o nimatum defenduni.Quare omnilsis liis ras
de
n
rac if
vn ma & h om gene .
Tertia : nam ani informans debet effe tionibus:oitendirur noitraconclufio ratio
formaliter in toto corpore recepta , quod ne Do&oris Sandti, quæ ad hanc formam
rmat:fed
infosibi implicateandem animaniin reducitur. Animainformans corpus cæle
diui lem ore cæleſi réci-
,in toto corp fte ,velcit ipſa intelligentia motrix,vel eft
piseo quod improporcionatæ molis Qt:era alia forma paciialis ,& incompleta fabitan
go cum anima quæ cæleftem orbé deberce tiadifincta ab intelligentia hotrite ,nes
informare , fiè infeftilis : qualis eft incele qucalio modo poteft cæleſte corpus ania
ligentia : & orbis cæleſtis fie improportio- mari;quam auc per vnionem intelligentiæ
s neumtiq uam hisani mapoſterin foli
foli us,,aut per informacionem alterius a
os
fatear,ab
nare maliveru nineutr
fed miloimodo
genthocpo teftfuftin lineta ,
ia mo
Sedye rationibus ne. trice
formari ,
quitexa de probiri concluſio : co quod fa- eundum certiſsima Philoſophiz , ac Me.
cilem bibenc folutionem :nam ad primam taphilicæ principia i ergo intentum ,mi.
poreit refponderi cælos aſla beatos, & VE nor pro prima parte pacersquia cum quæli
beatos ab Ecclelidlau dari , ac inter Ange- berintelligentia Grenscompletan ,aclub
licos fpicicos laudes diuinas decantantes Gllens,megnie materit voiri canquã partia
annuinerari ,dum facrum Miffæ inchoat få lis natura ad vnius totius conftitucione ma
crificium : & fuiffe illos à principio impec Pro ſecunda vero probacurinā formanon
cabiles , ac bextos teſtatur Philoiudæus in vniturmaterie propeer bonum materiz ,
præal
locoarie fecun dam refpo ndet , ſed contraamateria vnitur propeer bo
è contr
legat o.Ad en num formix ;bonum aucem formæ eft ope:
Ferr nſis dupliciter:primo diſtingu
do quin orem ns
, dice cæli part es inte gran - ratio ,vadeonnisanima debet vniri prop
Zz a
 5 22 Libridecimi Quaft.111.Artic.lll. ใน

ter aliquam operacionem vitaleas , quæ fic contactum virtutis , perimperiü enim can
bonum , & finis eius,fed nulla conuenic cæ i
ſac motum ,ad quod fola coniendio moto
la orcie Pier quam indigeat anima ris cum mobili rcquiritur, quævt ficnõelt
informante: ergo inutilis & fruſtranea ef ypio fecundum effe .Millasfacimus ratio.
fec calis informacio anima ,Minor parer: nesalias quæ hic ſolēt à Metaphilicis mul,
pā neque operaciones vegetativæ , neque tiplicari, répèquod vnunquodų; cælő ha
fendicinæ ,neque intellective funcin cælo : bere eres motores,animam , intelligentia
ad quas animiinformatio debuifler ordina ac Deum :cuius oppofitum dicit Commen
fi,non vegetatiuę quæ repugnant corpori tator duodecimo Metaphilice commento
incorrupcibili,ficut & repugnacillinutri- 41. & quod admotumcæli moueretur per
Ilgaugeri, & fecundum cotem , & fecundu accidens intelligéria ,ficut notis nobismo
partem corrūpi, fius generari:ſunt eceoun ventur animæ noftrz :cujus oppofitum ide
huiufmodi operationes propria viuenuis mé dicit Ariftoteles 8.phiſicorum text.84.
corruptibilis :non 12 : 001ai1tx paris allerens intelligentiam in eadem parte fie
cer repugnanc cælo ,cum quia pars fenfiti- xam & innobilé permancre : & quodcz
ua fupponic vegecatiuam :cym , quia elus lum nacuralicer poffet quieſcere per eana
operaciones pecuniorgana proporciodata dem animam per quam moueror : cuiusop
ex eleinentaribus qualitatibus ,verbigratia politum teltacor philoſoph.z.de cælo tex.
calido,humido , cco , & frigido,molicie ac 17.nani eatenus efficaciam habent,quare
duritie mixca ,taliaauréorgana , nequehis nosprimam rationer ſupporiunt,& illius
Limilia daca fuille corporibus cæleitibus efficaciam , alioquin inefficaces (une,& fa
perſpicuumeft ,quod nenae proprer ope- cilem habent folutioné,vt videre eft apud
rarionesincellectuasdebuiflec anima voin Ferrarienſem vbi fupra.
ri cælo,oftéditut: násttä melius & nobilio 52 Sed in contrarium argumenta hæc
di modo,extra corpus, quam in corpore, ſequuncur,ex quorum folutionibus,magis
CXCIOCO [orian proinde proprer folas illas noftrarum conclufionom ,veritas parefier,
non fic vnio animæ ad corpus. Rurſus ani . & primo aduerſus primāarguiturin hunc
mainrelle &tiua voita corpori ad hustimo modum :quod erroneum eft ,nequit abfque
di operationes indigec præus fenfuum mi fidei detriméto fuftineri , eo quod error,ſi
miſterio :cognitio cniminrellectua animæ nonin mediate , faltim mediare principijs
coniuncti dependec à ſeofu ,porentiæ aucē fidei contrariacur ,qua de caufa nulluspo
fenfitiuæ & earum organa cælefti corpori ceftnegare conclulioné Thcologicam em
repugoane, vt oſtefum eit :ergo folum po- prijs fidei illatā,quin eiuſdéprincipijs,ſal
toicac debuic voiricelo anımapropteemo tim ſecundario cótradicar ,ſed error eft die
rum localem : cunc vlcra : tedad mycü loca cere cælos animatos effe :na Hieronimus
lem fufficit vnio intelligentiæ , per conta- epiſtola ad Auitū, inter errores, Origenis ,
aam virtucis.ergonörequirrur yniq,per numerat prediaá pofitioné, & Ireneuslib.
informationem ; paretminorināmotuslo, lucontra hzreloszait fententia aflorencem
caliscæli non eft progcelsiuas veomnes cælos effe animatos funile errorē Marcolio
aduerfarij facencor,alias,nullo alio indige rū :ergo. Ex his,quospro fecunda fentétia
rer exerinfeco motore creato, & inſtrumea, adduximusauthores ſola Soro ingeni, qui
ca organica ad progrediedusn haberec.quæ ip contrari aparté noftrær.cóclufionis vi
ffe
non minus illi, quam orgama ſenſuum ,rc- deturinclina . Ingingat nâque fentêriarn
pugoane cum virtus progreſsiua ,ad parie, poncnté cælosin animiros, catholicü effe
percinear fenfitiuam ,ad motuni aacë quen dogma : ac proinde oppofiram erroris nora
cumque localern alium per agendum , fuf inurendam effe :fed quia noftra 1xcoclulo
ficitintelligenciam illi voici fecüdum vir- hoc folo argomento poreſt impugnari ,
tuce :vnde fruitra & fine debito autneceſa & hoccouincens no eft,proincócula habe
riofine vnirecuranima ſecundum olle.So da eft.Ad argumentú auté reſpôdecur:con
lus enim motuslocalis.qninõelt progreln ceflamaiori,negando min .Ad cuius proba
Guus,non eit finis debitus , aucneceflarius tione dico,Sactos illos, no ſolñ errores,fed
hærettycra
propter quem anima debeat vnirimateria opiniones Suchominu fulpec :
per informationem ,quia non fpecificacali torü de hærct numerare: vnde nequcom
quem fpecialem gradum, vitæ folus morus nia ,quæ de Origene Hierom .& de hæredia
didinandſenſitiuo & intellecreo,& quia cis Irenæus'refert,herefes auterrores ſunca
adıllumfufficit anima,queintelligentia fe Quod G velis Hieron .& iren.probabiliter
Paraca ſecundum effe, & voita fecundum pucaffe fententiam illam effeerroneam , &
1uxta
 $23
Juvniuerfaorism Ariftot:Meraphia
iuxta aliorum probabilem , tane temp dum fore å prædi&ta fufpitione ,ficut Die
uus Thomas Ariſtolem purgat.Sed alij te.
älti
Secon doonem
mati arguifuiff
tur :nam utos, fophu
e loquPhilo no s 2.Oro de fimonijs fuperius allegatis initentes hanc
. 61.ait lic: Loquamur deſtellis tan- veniam nolunt illi concedere , nifi prius
de corporibus viuis & a &tionem habenti-
cælom cex
qua abiuranrem videantjà vehemenci ſuſpicio
b #s, & textu 2. & 13.fateturin cælo ele dex ne : in quo liberum erie vnicuique Mecae
crum & finiftrum , buiofmodi autem funt philicæ ftudioſo;prouevoluerit iudicare :
poſs nes vigentium :ergo fententi
itioato a Phi Terc io arguitur principaliter argumento
lofo phi eſt rcælo
Comméc s sanim
veru , & fidel Vndlicz
Ariftote
aiosiseſſe. e& principalis vitæ quam
ipfius Comenratoris :nam cælud eft cauſa
intelu i
plantis, &a
mentis interpres :ica ſentit , qui caméita nó nimantibus:ergo habet formam illius nos
ſentiret,nifihanc perfpiceret fuiffe mente biliorem vel Calcim æquènobilem : ac per
ſui authoris. Refpondecur nihilominis, conſequens cius formaeft anima . Confire
quod Philoſophus in 7. teftimonio loqui- matur:nam cælum eft primum mobile , fed
tur conditionaliter, & iuxta aliorum fente primum in genere nobilium corporum ,
ciam ,quod indicacipla contextus; & dictio eit moues ſe ipfum : ergo mouer ſe iplum ;
tanquam ;quæ loquenris condicionaliter, & qnod eft proprium vivencis,in quo dumta
non afferençis elt,vel quod loquitur de ce xat diftinguimuspartem perſamouentem
lo ſumpto, non præcifle, & vt diltincto ab à parte per femota.Minor probacor :nam
intelligentia ,fed fampto pro aggregaro ex ante omne quod mou ecur ab alio :debet el
incelligencia mouente , & corpore cæleſti ſe aliquod corpus quod moueator á fe;
mobili , quod vc fic viuens metaphoricè,& quia omne tale per aliud ;reducirurad cale
æquiuocè dicipoteft:cuius fignum elt di . per fe.Refpondecur cæleite corpes cauſa
Etio tanquam : qux alienarionem quandam te vitam animalium ; & plantarũ ve inſtrua
& impropriecacem in modo artribuédi ali mencum Dei,fiue inrelligétiæ , vtfuperius
quid labiecto ſignificat. In 2.etiam reftimo lib :).docuimus:& ideô non opporret ip
nio eidem aggregato ex corpore cæleiti, & fum habere formam æque nobilem : quia
incelligentia attribuit metaphoricè , fiue inſtrumentum nõ perit formam æquè no
æquiuoce relationes dexeri& finiſtri, ves bilem cum effectu ,ad quem virtute aliena
rum proprer hæcreítimonia , & his aliama concursie. Poreſt etiam diei, quod cælum
nifeite concraria ,occaſionem præbuit phi in viuentibus producit principaliter pri
lofophusveinteipreces de eiusmente du- mam compofitionem ex matèria & forma
bitarent,Caietanus.enim vbi fupra , nem- quoad gradum corporeitatis , & non vlti
peare . 3. quæſt. 70. putacipfum veramque mam quoad gradomvitæ,& proptercà la
partem ſaitinuiffe , & in diuerGslocis quan tis effe, fi in eſſe corporis;nobiliorem fore
doque affimantem ,quandoque negantem mam habeat ,ideft,excedentem omnesillas
protuliffe.Sed Diuus Thomasıbidem pu . formas,quæ præcile gaudent grada corpo
tac magis vorquam alteri adhæfiffe : hoceft reitatis . Ad confirmacionem nego mino :
magis viram cælis aegafle, quam conceſsil rem : farisenim eft, quod primum mobile
fe.Cuifubfcribunt Ferrara ,& Flandrents mouens ( e,fic creatura intelle& ualis,nema
& idcò huicæſtimationi fubfcribimus po- pè intelligentia,nec requiritur:quod in go
quam æſtimationi Caiccani, quamuis nere corporis primum mobile moueat .
203
valde racionalis , & probabilis fuerit,atque
4
Poreft dici fecundo , quod'primom mobile
ex teftim onijs Philo fophi vehem ens ſuſpi eſtcorpasmodeas ſe nonpræciffent cor
picio oriatur : eademque atque vehemen- pus,fed vtaggregatum ex corpore &inrel
cior conera Comenta corem colligator ex Iigentia.Quarto nam motus cæli prouenić
eius teftimonijs . Nihilominus aliqui ipo a propria *& intrinſeca forová illius :ergo
fum purgant, propterea quod 12. Metaphi elt vitalis :acproinde eius formaeſt anima.
ficæ commento ; 6.dixerit animam cæli ef- Antecedens probatur:tam quía'morus n'a
fe omninò ſeparatam à materia , & zi cæli turalis eitjac proinde à principio intrinſe
commento 61.a10 declaratum eft in philie co debet prouenire:cum etiam , quia perfe
cis,quod mocor corporum cæleftium ,non & io viuentis eftmoueri :fed ralis eh peri
eftin mareria , & fimilia qux apud ipían fectio cælpegnic enim naturaliter quief
inueniuncur teftimonida Ex quibus videa čerosetgo .Tum denique,quoniam hacra .
tur colligi:ipfum cælis vitam dūraxat æqui tione probac D.Th.l.2.9.9.ar.6.voluntate
uocèsatque impropriè (hoceft )ve aggrega à fuinDeg polémoueri,quia àLolo illopo
cis ex intelligencia affociata per modum tett crear , [ed cælūàfolo Deo poteft crex
motoris , atcribuiffa ;ac proinde purgan . 11, & non dhe intelligentia:ergo á folo Deo,
Zz 3
'524 LibridecimiQuaft. III.Artic ll.
& non ab intelligentia poreſt moueri :ac
proinde motus cius erit à Dcd, & non ab
intelligentia : & à propria forma cili, ficut
mocus voluncatis eft à Deo, & ab ipfa volű
tate .
Refpondetur ad hoc argumentū :negã . temporis Aſtrologis componi & propter
do anrecedensad primá probaciones qùod fingularem
hono
cipapaſsioñinrrinfecu ,quodfupponitin
ipfo:neque enia requiritur admocũ natu
ralem , quodinmobili fic actiuum morus:
led ſofricicpafsimum , aliâs nullusmotus ef
ſucnacuralis reſpecta materiæ : quiareſpe-
stu nullius morus eft a & iua, quod tamēab
horrec à vera philofophia . Ad fecundam
quod perfectio vinentselt mouerià fe cæ
leftis autem corporis perfectio cltmoueri
abinrelligepria , & per motum , vel Gmu!
cum moru influerein hæcinferiora adeo
rum generacionem ,& conferuationem co
currendo.Ad tertiam reſpondezurnegán
do cöſequentia:sario differentieel : quod
yolaris eft inclinario creacura intellectua
lis fecundum gradum intellettuari :ynde
ficue forma incelle & ualis à folo Deo eft
producibilis:ica eius inclinacionei,Icilin
cec volunracem ad bonum vniuerfale,fo-
lus Deusporeſt infundere, quia folusille
przehabetbonum vniuerfale,& cófequen.
ter folusille,por team moucre.Non quia
folusDeus poſsicillam creare precife:fed
quia calis oprurzelt, velir ſupra omnescau
las voiuerfi ; & inclinecad bonum vniuer-
fale,quod nulla caufa fecunda præhabetin
fo, & ciuſdcm agancia elt dare inclinatio-
nem :atque mouere ad aliquod bonu:quod
prxhabet in fe cala bonum coelum autem
alij quos referi Purbachius in cheoricis,
licèe à folo Deo creecur, tamen eſt corpo-
roum ,& inclinansad aliquod bonum decer duos prædiétos motusdumtaxar cælorumi
minarum ,fcilicetad bonum corpored vni
Dorli,quod excedit quæcuniquemielligen
tia ,quæ eft gradusſnperioris,videlicesin-
telle & ualisparciceps, & ira à quacumque
intelligétia poteft moueri,mouecur camē
de facto abilla ,quam Deusglorioſus & ſu
blimis,ad hoc deltınault munus.
ARTICVLVS, III.
Aromnes orbes cæleftes numero dena-
rio claudaurur.
53 ' N hocarticulo , explicaca natura,
"Icondicione, ac gradu perfectionis
cæleſtium orbium opere prætium
eft vreorum numero cenuicalamo in gra-
tiam Aſtrologorum ,& Philofophorade
mús.ln huius aucem numeriindagationc , Mars,fextum Luppiter, feptimum Sacur
tam Philofophi, quam Aftrologi antiqui
vſquead tempus Alphonfi Decimi huius
nominis (Caſtellæ Regis: qui propter tabu
las Attrologicas quas cópofuit , velfua dili
gentia & cura fecitab eruditiſsimis illius
m a b am
t ,
tione
erudi
. Et quia
errare abfcopo veritatis , quæ in endiuiísi
ASI
bili confilbie,multis modis contingit , pro
pêin numerç fueruntantiquorum opinio
nis Præcipuas tamen tres refere Bafilius;
Ilomil Hexámeron :primam , véluci ex
Cremam afferentiom elle vnam dumtaxas
cæluni,eo quod ccelom licucmundus con
Atacex tota Tua materia ': ac proinde ficut
hac
cdecaufamundus caneum eft vnus ctiä
coeluin canrum debet effe vnum .Ratio eft,
quaD.Thom . 1 p.q.47.apr.3. ad rerrium
víus fuicad probandum mondum dumraa
xatellc raun Secundarin allerendum effe
infinitas,vel tálati 36 $ 10xta bantero die.
tum vnius atou becertiam alioruo afferên
tiura effc duos damtaxac.Præcer has camer
funralia ,da ox magis ad veritatem acce
dintiprina fuit Philofophifecudode ca
loc.s.aſlerentiselle tantum notenrfpha .
tas cæleftes, propcered quod duos cantum
morus agnouitzalceram diurnum ab Oric
te in Occidens proprium ſpherë * , 8C
alrerum ab Occidente in Oriensa queocta
txipher & appropriauit;qušë cum planetis
feprem nouem fpheras cotitreiune Hacte
quuti fuere Afrologi ääriĝui Ptolomæus;
Thebit ,& Sacroboſco c.1.lux ſpheræ , &
ågnouiffe.Secundacitrecentiorum Altro
logorum atque Philofophorum ; quiexpe .
riendescérviaromotum , à prediais duobus
diverfum , fcilicet trepidacions, convicti
funt aliam fphoram ponere , cuitalis mo
tos proprius ac congacuralis fit , & hac de
caula conſticuunrdecem cæleftes 1pheras
wobiles:huius fententiæ primum authore
refertur fuiſſe Picägorá:ex Neochericis ta.
men AſtrologiAlphonſom Regem ja ra
bulis aſtronomicisztáquam primum haios
Tententiæ authorem fequunturac venera
tur:quorum ,qui Cacholicifünt, cum AI:
phonfo addune Empireum & immobile cæ
lūs & fic
dine
vndecimfp
collo
cacas
heras cæleſtes,hocora
confti
tuunt : vtprim
um lo
cuni ceneat Lunz orbis,fecundum Mercu
riuscertium Venus,quartum Sol,quincum
nus ,
 In uniuerfam Ariftor.Metapha $ 25
itus,octauum firmamentum ftellis exhora nus; & Joannes deMonteregio , & proom
natū fixis,cui as proprius motus eft ab oce nium coronide videndus eft D.Thom.in
cidence in Oriens :nonum chrítalina , cua de ccelo lett.17.vbi prædiciaán deepiciclis
jusmoco's pi'oprius eft motus trepiditacio & ecentricis poſsitionem approbas dicēs :
nis, decimü prima mobile , curus proprius illam conuenientem eſſe apparenti: pla.
3!
motus eft diurnus ab Oriente inaccidens : netarunt;attribuirqueioxca antiquorūſen
& vndeciitiū Empireu ad quierem & bea- tentiam omnibus planecis viginti duos or
torum
San & uslocum parce ätom
in hac deſtin nihil .protul
Doctoitrexautem
proi bes
curio . Solisuatuor & totidem Mer
non habec
pria ſententia,fed quandoque primam Phi duos reliquisautem quatuor veneri , fcilia
lofophi ,quandoque fecundam Piragore re icet,Marci,loui,& Satürno cernos tribric
talicsillarn quidem i.p.9.6.8.ar.4.lib .r.me
nihilo m orbes,quiomnes conficiunt numerum vi
taphil
vnde ica usnetelt
lectio
excl , & io io4.q.i.
2.0.1.
imon ars to
nabe ginti duorum orbium , & Ghis addárur alij
quacuor ſuperiores ;fcilicec ftelliferú chri
mus : qnia propter rationibus , & teftimoa Itallinum primum mobile & Empireum ,rs
nijs Allrologorum ýtendum eit,& eis ſubl fulcabunt vigintiſexcorpora celeſtia.Alij
cribere ,qui in numero cælorum inueitigā . auremi Neotherici pluresaſsignant planes
do ; ex numero macuum ;maiorem curâ ad- cis cæleites orbes:nam dicunt quodin lin .
hibueconcilicèt autem conueniane Afro galis planètis ad minus debent effe cres or
logi, & Philofophi neotherico in denario bes;quorum medios it deferens planetam ;
numero (pheracu-n cæleſtiã principaling & ecencricus,à pončo čerræ medio fimpli
tamen in fingulisipheris planetarum ;plu- ter, & alius máiorillā ambiens,quiGrecen
res coniticuunt orbes diſtinctos ſed conci- cricus ;quoad concauain ſuperficiem ,& cô
guos, quorum alij funt concentricte alij ve cepericus;quantum ad conuexum , & alius
roecençrici, & alij deferences ipfos plane . minor circundacur à defferente ;quieft ecé
cas,Ruclus circolos paruulos in defferenci tricus fecundam quid , fcilicet fecúndum
bus incluſos;appellant epiciclos vbi plane
ca vo luitur & refulgers In aſsigaanido auté
condešam & conceritricüs fectindum co
cauam ſuperficiem :vltra hos autem orbes
humiero huiufmodi orbium ; deferdienciữ requirunturio ſex plavietisjne mipèMercu
fingulis plan & tis;varij lanimodi dicendi, rio ,Venere ,Marte ; loues Sarucno , & Luna
Ariſtoceles namque ni.metaphilicæ cizire fex corpora pårva incluſa indefferentibus,
ferc,quodCalippus in leptem ſpheris play, & hæc dícuncur epicicli ,qui requiruntur
hecarum qü inquaginia quinque orbes pof* ad ſaluaridas directiones,& retragradatio
fuit:Eudoxius vero quadragin ca nouem , & nesilloçumque tarditacem ,ac diforme ve
quia purabantiſti polsitionerecererico . Tocitatem &c.Vnde exceptis quatuor lupe
runi,& epiciclorum efle fecundum natura rioribus ab Empireo ſcilicet ilque adilel .
impoſsibilem ,eo quod ex illa fequitur ,da- liferum ,numeranturin ſpheris planecatu
Tirarum & deufum ;aut rupturam aạc pene ériginra orbes cælefterlıquospræfati Afteo
rationem jö cæleitibus quae fupi fecundü logilonicura ; & experiória da
&
naturam impoſsibilia ideò poil uerunt om ctiad faluandas diuerſas planetarum appa
nes predictos oras,Vnifurmis folitudinis fentias inueneruntaPro cuiüs fencencia de
.
pro Centro ter concencricas claracione :
auc Dico r.cældum Empir eum dari
uo cér
Prolomeus
a rum his fucce r cos
dés ;cixin perfpiricerex 54 e o ommnes alios.fius am .
et deinfeiadt, qu gu a t
e c s e ä nen
plan poffe faluar
: non i
,per ioccappar i m c ocm mocibus,
boé illos coofnin
encia
cont ufio ; cän itür enii ſos illis :
a
& allioàrsuqmuaod spioabfgsiolriau eceéntea tlam & cpium. c c l s u e r
Họſenctoênti a fta decur add ma tre priiao
t s
cic üimpoſPic s inu lic,naruel pretoi d res e &umfua q upori opars etrimqiuna
di &to r b u m p d
de fi iaflitcaDr e imnaśal
u e lo sde i c t
rori ouis ret &iuqerfi- gelo e:&
cum pauc um orbiecarumſalua
e m mu i ò g t o b e at
d ore m a n i & A
m n
i r uo hunnec
t
ta sitimoonet n s e
pla occiitci gid ciPcilicsa n e a u
noiameff alpiora nilricfæiclaca Em itati;qo uộ
p
f
poobauit ,defiercma c u i -
&emep nes: ap iejt poricsor iſtgilo enden,at d imtm mjudi
n c e s
pr ogi & tecao
l ſ e quen, qu omm lpAhfo-nc cor Cuhram aſbcra pof tdiie or
tr o po f ſu b , cu A ,vt ta n q me m ſo capi cont .
o
e
fo funt fequuci:i'ncer quos videndıſup Sa menrur.z.p dohoccoelo ficmecio in S ..
ap
croboſco cap.9.fuæ {pheræ , & Scholiastes cra Scriptora ,dum dicicur cælum cælizad
eius,Franciſcu's lantinos, & Gines Roca- ciusdignicacem & loci eminentiam deco
mora trada.ſpherä с.4: & tract.5.ca.si & tandam :ve explicane Paires,quos ſeguitar
2.Purbachlus:in theoricis ,ThebicAlfraga . D.Toep.9.06.ar.z.Tertio ,ratione delamp
Zz 4
 526 Libri decimi Queft. 111. Art.77 .
ta ex Magiftro in 2.d.r. & D.Th.x.p.9.01.
artic.4.quia Angeli fucrunt creati in cælo
Empireo vc digniſsimus locus , nobilifsio
miscrearuris depuraretur,& lc dignitas lo
: cirerum locaearum dignitaci prælideneix ,
& officio congruerer. Quare fallo Duran
dus in 2.d.2.9.1. ale coelü Empireu en fuiffe
crcaruin non proprer Angelos, fed folum
proptercorpora beata cocinenda :naslijs
huiuſmodi corpos naturale nullom habe .
rer finem fuiordinis, fcilicec naturalis , &c
confequenter nequeà Deovt Aucharo na
turix aller conditum , fed folum a Deo Au .
chore ſupernaturali & corporum glorifica
tore :tinis enim & principium proportio.
nantur: quod camen nó cft admittendum :
ergo afsigoandus eít tinis naturalis proxi-
Dius,ex vi cuius fuerit conditum ,nimirum
natura Angelica cuius dignitati loci digni
Imme cas congrueret.
ro de Dico 2.decem fphoræ funt quæ mo
nario uentur in regione ætherea , nimirum pri-
cælefnum mobile ,cælum critlallinum , ftellata
e $ OY" cum feptem planeris. Hec conclufio Itam
besmo ruicur aduerfusauthores quartæ ſententiça
biles Et probacur i . a Pitagora ex numero dena inzquali diftantia a centro circunuoluun
flatem rio quam aic elle perfe & ilsimum ,vltra qué
dütur. non eſt tranlire , & ideoomnes ipheras mo
bilcs elle decê:quxrario inefficax ell, quia
numerus oon clt operatioufac proinde ni
hilcefare quod fit perfestifsimus & vlti-
mus vcrucundum illum cæli mobiles de
beane producizerdi alicuius cfticarix ellery
nedő inobiles,fed omnescæli numero de
nario clauderenturaz.probac idem Picago
rasex armonia quam capſantcxli mobiles
Luismotibus;eori denarium eo quod om.
nis armonia perfe & a conftatex triplicico-
noyacuro,fcilicecgraui & inedio :ergo & c
alla culcatium noroom armonia perfecta
debet cóftare ſono acaco qui cribuicarmo
tui primi mobilis,graui qui rribuitor ma-
for cælinoni & medio qurcribuitur motui
octacı:fedquia hçcrario ſupponic dari tres
morusin czleftibusorbibus,ideo hoc fup.
damenrum ett probādum prius, vt exillo,
numerus mobiliafpheraram à priori colli
garur. Tres igitur eflc mocus in vnoquoc:
orbe inferiori planetarum diligenciſsimi
Aftrologijdcempore Alphonſi Regis,obw
ſeruauerunt.Vnus eit motus diurnus, quo
ab Orienrein occidens omncs cæleftekor*
besplanetarum,intra diem & noctem cire
ca terram saprātur,quitiofupra polósmõ-
di, permedium æquino česalıs linex : qux
circulusille etquidiuidic cæleftem (phe-
ramindmoæqualia , fecundum quamlibec
fuiparcem æquè diſtans ab vtroque polos
***
ſcilicet polo archico & antarchico. Alius
eſt mocosdiuerſus ab ifto & z veloci illiope
poltus ,quo finguli planetæ mouentur per
Zodiachum , fitqueſuper polos diftin&os,
& per medium diftinctum : nam eius poli
& Axes ,funt puncta diftantia polis primi
* 3.gradibus,eius veromedium eft obliquã
fpacium Zodiachi,fub quo finguli planetæ
renirendo morui primo in diuertusstempo
rum fparijs (uos per agunt motus ab occia
denrein Oriens,etenim Sa turnus peragir
fuum motum 30 annis , luppiter vero 12.
Murs in duobus, Solin vno anno , & fere G
militer cũ Sole Vepus & Mercurius,Luna
vero in y.diabus & octo horis. Tertiusmo
rusert trepidirationis,qui non eft perfecte
circularis ,fed acceffus & recefſus ſecondū
quem planetæ , & ftellæ ,etiam fixæ,aliquan
do magis torre appropinquant, & aliquan
do magis ab illa remouencur ;vt experien
tia cft compertum .Hic aucem acceffus, &
receffus,audinæqualis diftantia,nequit fie
ri ex vi primi ,aut fecundi motus, qui cum
perfecto circolariter (pheras cæleties cita
cunuercant,femper parces circunferentiæ
tur per illos:acproinde nouus ac diftin
& usmorusefta duobus primis moribus,&
ficuc diuerf ſunr,ita diuerfas habent dura.
riones,& diuerlisatribuunrur corporibus :
nam primus intra fpacium 24. horarü per
agitur & eft propriuspriminobilis. Secu
dus vero , fecundum Ptolomeum centum
aunisvnumtantum Zodiachi gradom per
currir, & ided agitur in triginta fex milli
bosannis , fed fecüdum recentiorü obfer
gationem 49.millibusannis ,totum zodia.
cifpatiampercurricabalijſque attribuitur
ociaux ſpherx ,ab alijs verolpheræ nonæ,
ideft chridalino cælo ; & quide ab illis qui
tantum nouem fpheras cognoueruormos
biles odaux attribuebatur (excepto vno ,
vel altero :quici morum trepidationis pro
prium conceßit. )Supponamus itaque atm
tribucndum effe nonz ,idett ei quæ imme..
diace primo mobili cõiungitur . Tertiusde
nique ſeptem millium annorü fpacio per
agicur tribuscnim cum dimidio durat ejus
acceflus (econdom vnam partem , & recef
(usfecundum candem , eadem duratione
menfurarur, critque o&aux ſpheræ attrie
buendus & hoc fuppofito tale deducieur
argumcnrum :omnismorusfpecic diftin
& us,debet habere ſubie & um cui primo &
per ſeconucniat, & ratione illius comma
nicetur alijs ,fed planetis, & cælo stellife
To conuentanttres motus fpecie diftinatis
alius ab Oricare in occidcns , & aliusab
OCCI
 In vniuerſam Ariſtor.Metaph .
occidente in oriens , & alius trepidationis:
ergo aſsignari debéctria corpora cæleftia,
quorum alceri conueniat motusr . & alteri
mocus 2.& tande alteri motus 3.neque vni
& eide corpori poffunr couenire duomo-
tus nacurales , vnūquodás enim corpusna.
turale,vnicâ fecundú fpecié vendicaemoi
tū naturale, vt Gleve fit morü furfum ,ligra
ue motu deorfum ,& G cæleſte motü deter
minacū vēdicat; vel ab Oriente in occides,
CE
cecn
vel ab s in Ories,vel acceffus & re
ceſſus :rria ergo dátur corpora fupra plane
taru ſpheras,quorür.conuenic morus 1. Zo
US
2.& & denique motus . planetę21
tē licèchos motus etiã participét,quatenus
rapiuntur ad mocí vnius cuiufque corpo-
ris ſuperiotis: tame eriam ſuos propriosha
bent mocas,fupra proprios axes diuerfis &
inæqualibus gaudeatesdurationibus, vt vi
ſum eſtzquifuar tancū7. & ideo arguüepla
netarü numerü ſepcenariü effe, fic eciā pla-
nearum numerusperfpicuus,ex co quod
cū fineſtellæ nonfixe:ſed proprijs circulis
gaudentes eorü motus errantes perſpicui
ſunt ac manifefti , & ex maiori propinquita
Itellis Pertú eit ,fepcêrancū effe erran
tesad
te
llare,ideft,
tes ftellas,illa que non ſcinti vi
re
ſu ra nó ſubterfuge ,fed capi , & cópre hê
di ab illotac proindefepté cantüeffe plane
tas:quia tantü illz ftellæ quæ nó fcncillant
planetæ funt.Colligitur etiã eoram fepte
narius numerus;ex diebus hebdomadis fep
tē,quorû finguli à fingulis plapecisnomen
acceperunt,eo quod vnuſquiſque planera
regnat & viget prima hora ortuscólisdiei
illias, qui ab illo foreiturnomé, & ideo pri
mus dies diciturLunæ ;quia in illius prima
hora Orieare Sole ,regnare & vigere Lung
influxõexpertum fuir, & fecundus dicitur
diesMartis,3.Mercurij,4.lobis ,5.Yeneris,
6.Sacurill , & 7. dies Solis olim dicebatur,
modo cmon die Domini catholici pancu
pane,ob niyfteriaNariuifacis , & Reſurrec-
rionis,quæ ChriftusDominuspro huma.
mana ſalare,& gloria ſuaoperari eft digna
tus:vnde & ſeptē redores mundi fuerunt mali quod fit in ligno capricordij vfque
nuncupati ab antiquis, eo quod abillisdil-
Aincti,noininatiyac ordinaridies fuerunr:
quibushumanūgenus dirigitur, ac guber . Sol nouem dies plufquam confumitin re :
natur : & ideò dies hebdomadæ ab illis no-
men claturam acceperüt hoc vnico verlu
contentā :ordineretrogado ,fibiquinis vėdicat
horam.Huicconcluſioni ſola obitar argu-
mencū fa&ta pro prima ſententia:ad quod . hæcaure diuerfitasncquie faluari line cien
tamen facile refpondetur,quod ficutmun
dus cóftat ex tota ſua matoria, ita quælibet
fphera cæleftis conſtat tota ſua materia , &
proptereà vaicā tácūeit in qualibetlphcra
547
indiuiduum ,ita vt neque fecundü nacura .
lem legēplura poſsithabere individua cæ
la felliferom , aut orbis folis aut quælibet
alla ſphera aut cæleſtis orbis ,omnes enim ,
vefupra docuimus ſpecie diferunt, tamen
hocnon obitar quominus in ætherea regio
ne plures orbesfint,ex quibus tanquam ex
parcibus vniuerligtota illa regio co'mpona
tur,ficut vnitaritorios mūdi no obſtat,quo
minus plures ſpecies contincat rerum , ex
quibus componitur.
Dico 3.Cógruencer vniuscuiuſque pla
neræ fpheræ , plures aſsignārur orbcs ad ſal
vādas varias apparienciasplaneiarī,prouc
fecúdum Aſtrologos iuniores fuit à nobis
explicatum.Huius cógrueneię plures ſund
rationes quarum examen ad Aſtrologiam
pertinec:ſed quiaMeraphiſica de omnibus
iudicat,com lit ſapieria,cui omnes alıę na .
rurales ſcientię ancillane,cas quæ pociores
ſunt brebiter expendemus , illarum igitur
1.defumitur ex inequali mora eiuſdem pla
hecæ in fpatio eiufdem figni percorrendo ,
& ex morà inæquali eiuſdem eclyplis, eſt
enim aliquando in eodem loco quædã ym
bra eclyplis Lunæ, vogauceciam Solis ma
jor quam ombra alterius: etiam fi quanticas
eclypfara planecæ æqualis fit : ex eo enim
quod magis,aueminusdiftat, a terra plane
ta eclypſatus linea ducta à esrca vfque ad
illum capfatmaiorem autminorem angu .
lom pyramidalem vmbræ interpofitæ :&
planeta ipfe apparet in maiori autminori
quantitacc , cum enim fpecies vifuales per
ueniant ad viſum per angulum pyramida
lem ,quo viſus eft diftācior, co angulus tria
gis contrahitur ;& proprerea obiectum re
preſentat in minori quãtitace : fed hæcline
ecentricis circulisnon poffune faluari,illis
autem pofsitis optimèfaluācur :erg @ .2.de
fumitur ex inæquali mora, & durarione
quan conſummit Sol in perueniendo ad
pun & um libræ; & ad pūctum arietis,in qui
busfacit z quinoctia,ideft,æquat diesnooti
bus;videmusnamque quod à Sollitio hie
ad punatúęguinoctialis ,vbiequantur dies.
noctibus & fit æquino & iū libræ confumit
deundoà puncto libræ , vſquead arieeispū
alū ,in quo fir alcerum zquinodium.cu ca
men ſpatium fitæquale in zodiaco ,vrrum
que enim cóprehendit ſex ligna zodiaci,
colo ccētrico,& illo poſsicofaluatur apei
me in fphera Solis , quia ſcilicet du pergiz
ab Oriete vfque ad librã,mouerur perpar
tem axis ,ideit , per partē eleuatiarē àters, .
Tag
 52.8 Libri decimi Quaff.111. Art.ll.
ra , & groſioré coneinguiorbis ſecundum
quam magis diftará cerræ ccorro :ac proin
de majusfpatium curritsar quando reuerei
turá libra vfquearietem mouecur per op-
policam aoxis,ideft,per parcem fui ecêri .
ci,quæ propinquior cit cancro terræ, & fu
prapartem minori grourie gaudentes có
rigui orbis:ac proinde minus ſparium per-
curric, & lic pauciores dies conlumii ,hic ,
ibjaurem plures,Dum enim Sol à punéto
A.x.g.vfque ad punctum B.mouetur min
jus fpacium parcurricquam â puncto B , vf
que ad idem pondom A. coguodibierania
fär perparten elegaciorom a terra Iwicceo
trici , & per pariem groliorem orbis contin
gui,incer eccocricum incluſi : tcrria delu .
mitur ,ex itarione ,directione, & rerrogram
dacions planerarus ,qui aliquando ilidio-
narij,aliquädo diresti livevelociores , & ali
qumdororogradi,liue cardiores incedū .;
vnde Venerem videmus aliquando inea-
dem dulancia culpettu Solis,oriri,quod est
ipſum elle ilacionarium ,& aliquando quo-
cidie amplius præire Solem, quod eft dire.
Aumambulare :& aliquando prxcedi . So.
le, & hoc eft retrogradarionem faccroque
draerliras lind epiciclis faluarinequit illis
auce admiſsis optime faluatur :eft enim epi : tandem aqua terram continec orbiculari
ciclus circulas paruulus, qui adioltar rotu
Ix (eu gem.e cuiufdamın recepeaculo ecca
triciclulus,rucneur aliquando verſus O.
rientem , & aliquando verfias occidentem :
& fic quandoquz in mori, quandoque in
minuri tempore,idem lignum per tranfit.
Quiria fumiturexmaiori & minori Solis
propinquitace ad nos :quando enim Sol
mouceur eemupore verno , co quod tunc
mouetur per oppodrom auxis quod ter
ræ viciniuscit,vt auctor Iphoræ C.4.demo
ftrar:quod quidem ,ex circulo ecêtrico me
d10 ,qui nonhaberfuum centrum in cécro
terre prouenit,contiguacuronim duobus
orbibusextremisInæqualisg roatiei,quif
inæqualis grodit iei,quilao
cundum alteram côcentrici , & fecundum
alteram ſuperficiomecentriciſunt , quod
& Solin hicmanon ita inicoco nos calefa
citficurtemporevernoshocnon proucnie
exmaiorideitandis , ſed alijs de caugscalo .
ri's incenfioncm impadiétibus,nempequia
bo miteit radioslucis diametraliter ad nos
par lineam redan : co quod non incedie
tunc, ita directeſuper capita noftra , ficuc
tempore varno quando figna cauri & Leos
nispercurrit , & qua hemiſpherium com .
pore hiemis vaporibus & cxahalarionibus
torre & aquz abüdat ,quibusimpedicur ab
extrinſeco Sol,neratione maioris propio-
quicacis cerram Abi derecedcom fubiectam
maiori calore perfundae, & hac poſitions
admiffa foluuntur obiectiones quæ fieriſo
lene de inciſsione orbium planetarum , de
diuifionc, corruptione, feo penetracione
corporum cæleftium :nullum enim , ex his
inconueniensibus fequitur.
Sony Dico 4. Hoc ordine ſpheræ cæler
tes collocapour,poit cælum Empireum &
immobile lequicur primam mobile , quod
omnes alias ſpherasyſuo ambitu complecti
cur poltillad fequitur fecüdû quod aquen
fiuc chriftalinum nuncupatur : eo quod
nullaio illo cernitur ftella , & alias chriftal
lo limileed ,& propterea de illo diaõpu
tar D. Thom.1.p.9.8.art.2 . illud Pfalmon
graphic aqueque Smpra cælos ſuntlandent
domen Domini,mox fequitur firniamencuri
feu itelliferum , quod itellis fixis ornarum
vndique micat,polt quod fphera Sacurnia
quæ Sacurnum defert, poftiltam aucem ſe
quitur fphera louis DeindeMarcia i Mar
te fic dičta ,deinde Solaris, quia Solin me
dio planerarum , fuum naturalem vendi
cat locum ,poft Solemaure fequitur fphc.
ra Vencris , qux Mercurialco circundar,
vlrima eft ſphera Lunit , quæ elemétum
ignis ,& ignis aerem , aerautem aquam , &
tor:niſiquantum ficcitas terræ aquæ humo
Ti obätticad vitam tuendam animantium ,
terraexccc
enim póderoficate pollens,magnum
quc morü orbin motum fugiens vn.
diqueæqualıer ,medium obrinet toriusv
nigerd locum ,immobilis mancns, Ratio
nesaurem huiusordinis localis defumuna
turicum ex diuina prouidentia quæ fic has
( pheras volut ordinare : quæ enim à Dco
funcordinata ſunr:tum etiã ex ear a digni
tatc claritate , & perfectione : dignioribus
namque & perfectioribus,maiorem tribuie
Deusquantitatem molis :ac proinde emi.
nent orem locum deftinauit:eicnin icxta
gradum dignitatis,graduantur in quantica
to & loco :tum denique ex humana expe
riencia ,quæ hunc ordinem adinuenir , hu
iusramen experientix racionem pó poflu
mus reddere aliam ,nifi illam , quæ cx diui
na diſpofitioncaurexinæquali corporum
dignirarc deducitur. Huicaſerrioni, non
nullæ obftane obiectiones , prima eft abin
conucnienei,quia fequi videtur criam Sa
turnuin ,loucmac Marrem poffe cclypfa
riper Solis & vmbræ terr & inrerpofrio
nem :quod tamen eft contra experientiam
& Afrologiam , quz doo santum eclypfis
genera , Lunç ſcilice ,ac Solis agnoſcii.Se
cunda adidem tendit :quia fequitur Solem
modum per Lunæ , fed ctiam per Vencris ,
 In vniuerſam Ariſtot. Metapha 5 :9
ac Marcarijihterpofitionem pofle eclyp- illuminando;& in tranfmutandis corpori
ſaris quod tamen experienciæ & Aftrolo- bus ſublunaribus:tamen împliciter nobi
gix repugnat: ergo dicendum eft fpherarii lioresfuncillæjeo quod ſunt ſubtiliores, &
Lunæ oft Solis ſpherá fequii fimpliciores:ac proinde naioris quantita
3.lumicur ex dignitate,eft enim Solperfe . tis.Corpora enim , eo maioris quancitatis
ctiſsimus omniú aftrorudquo cunta lume funt quo fubtiliora & fimpliciora funt,ie .
accipiunc,iği curdebuit ſupremum locum fte D.Th.opufc.z.cap.18 . & in 2.8.14.9.6 .
vendicate: 4.defumitur ex Philofoplioli arc.liad s.quod verum habet celte Caiet.
brožidegeneratione affetenté , quod pu- 1.p.9.50 arraza in corporibus fimplicibus:
gillus terræ æquiualeč decem aqur, & pu . quæ fone præcipuæ partes vniucrl :Potest
gillus aquæ decem aeris pugillis, & conſe etiam dici, quod licèt Solis fphera ;nobilif
quenter quod cotuš aer fe haber indecuplo +
fimi planerrum lir : & ideo ex hoc capite
ad totam aquam ;& aquaad terram ,In qui- fuperiorem locum debuiffer vendicare ea
bus verbis denotat: continens corpus effe mealijs de caufis medium obtinoic locum :
indecuplo mains contento :fed ſpherà ſua fcilicec,quia cſtveluticor influens inalios
perioris planetæ non eſt indecuplo maior planeras & veluti illorü princeps cuime
fpheta proximainferioris:ergo.Sed his no. dium debecer:Ad quartam refpõdérurdua
obftantibus noftram conclufionem , vecer plicircr,iuxea duplicem modum dicendi,
tam amplectuntur omnes Philofophi & primo pegando minorem ,nam ficuelohe.
Aſtrologi peritiores : inter quos videndi ra elemencifuperiorisfe habet,indecuplo
funt D.Thom.z.de cælolect :17. Conim , ad proximam inferiorem , ita ſphera celeſ
bricenſesc,- .q.4.art.3. & Audhor (pherd eis ſuperior & continens ad proximécon .
capirovode ad primam obiectionem nego centam fe habet indecuplo quantum ad
fequelam :nam mbra cerræ protrahitur à circunferentiam ,& hoc conuinci cx tem
fuimo gradu vſque ad non gradum : & fic Itimonio Ariſtotelis adducto ,volune Bur
extenuatur,antequam afcendar ad ſpherá genfis in
in poftilla fuper
ſuper Geneſim capice
Mercurij ,Sol aurem licèc pofsit interponi li quem nonnulli fequuueur Afrologi
internos, Marcem
eclyplac:&quia non aut louem , non illos
priuatillosluceros recentiores. Reſpondetur fecundo , id
non conuinci exralı teftimonio : fed dif .
pourrur:illosmaioriluce
eius cunc remporisquandoprofundit,
directe illislicet
fup putacions
quod gracia
pugillus cerrx dixifle Philofophum
zqurdaler solophum ;:

nos prznimia Solis luce , cosiotueri non
pofsimus ,ficut non proprerea Sol , ftellas
firmamēsi dicicur eclyplare, quod nosper
diein ab intuicu illarū impediac : hoc enim
ex nimia lucs Solis & non oppacifato cor
poris interpofiti prouenit,quod tamen ett
de rationc eclyplis. Ad certiam Conimbri
cenſes fatenčur Solen aliquâdo impercep
cibili eclyplī à Mercurio & Venere eclyp ,
fari,co quod lunecorpora ,non opaca fed
perfelucida ,quæ propcerea oppofta Soli
VC
per lucen Solis obumbrantii.Sed quia hu
ius apparentiz numquam habuimusexpe.
rientiam: & aliàs raciqinddu &ta fupponie
nariu a'in lucem alijs planecis à Soleyin eſe:
quod cit fallun.Refpondetur 2.negando
fequelam quia licètinterponantur,ratione menco quod terrâ'n'on vndique circundat
tamen maximæ diftantiæ à nobis , non'im-
pediunt,quo minus Solem integrumiperr-
piciamus,ficutimpedie interpolitio Lung
quia nobi's propinquior eſt:'expericácia
enim conſtat, quod corpus incerpofitum ;
co minus impedic vifum ab intuitu obiecti
quom'agis dillar videnes . Ad tertiam roten
pondetur cum D.Thomavbi ſupra : Sole
effe 1
21 fpheris ſuperioribus ,
guantum ad ,fcilicec, in mouendoj
.
non ex certa fcientia hocaffeuerans : fed
exempli caufa & difputationis gracia : 06
que cnim aquæ circunferencia eft indecu -
plo maior quain terra , neque profundita's
& grofities aqux ,eft maiurindecuplo pro
funditate cecræ ,quinimo,tam circunferea
tia & profunditas aquæ eſtminor circunfe
rencia,ac profundicate terre, vebene no
cant ClaviusMaginusca. 1. (pheræ & Co
nimbricenfes z.de çælo cap.5.9.3adft.z.vn
de corpusfuperiusnodrilles
fe ,
cundum aliquam aliam proportionem no
bisignoram ,propter racionem Doctoris
Sancii,quia ſcilicet quo corpora'đimplicio
ra & ſubriliora fune cominorem vendicác
quancitatem :hocaucēdetfiçit in aqua ele
propter animantiâ vitâ & conſeruationé.
ARTICVLVS V.
Anfingula Sphere celeſtes gaudeanimó
rebusproprijs ac naturalibus ?
58 Ommunis fincentia et quod
C omnes fpheræ cæleftesgaudéc
proprijsmo'tibus,excepea illa ,
quæ fedi acquieci beatorum eit depucara,
hæcenim expers eſtmotos , licet radicalia
prina
 530 Libri decimi Queft ,11]. Art.11.
principiailliushabeae im le,vt ſupra docui additi
niấperfe & ifsima,quiaei nulla poteft fieri
o ,& perfe & ú eft illud exera quod ni
mus.Moruſque aliarum fpherarum elle cir
culares, & propterea figura ſpherica fuif . hil accipi poteft eorú quæ ipfi debétursom
Te à Deoornacos , vt fic figura corű morui ni aurē figuræ
rcdx lineæ poreſt fieri addi
congruerec nulluseft quiambigat.Cæterā tio:ac duratione
perfeđã eft ergo
priusfigura
im perfe& oiniecio
cireularis eſt
de naturalıcate motus non omnia ell con- ne & :
cors ſententia :nā quidā ſuntqui exiſtināt perfe &tror & prior,acpercöfequês debetur
motum cæleftium orbiūnarurale non effe. 1. & perfe & iſsimo corpori fimplici: cuiuf.
Quafent& iam{ equutifunt Durankin 2 . modi efti.mobile , & cade eft ratio de figu
12.9.1.& d:14.9.7.& Scotus d.2.q.6.illami ra folida & rotūda cóparata ad alias figuras
que cx Auic.lib.9.Meca.videntur deſump ſolidas,aliæ enim pluribus terminārur fue
fiffe,in eius tamé defenfione variant prædi perficiebus rectis ,quibus poteft fieri addi.
@iauchoresina Auicena dixit non effe mio tio,fed figura circularisſolida vnica tātum
tú sacuralem deffectu quietis,putans motū clauditur ſuperficie ,cuiex nulla parte po
cuidefficit quies & finis non effe naturale, ted fieri additio . 3.quia figura circularisco
Scotus vero ratione potentia neutra , pa- pararur vnitati,criāgularis vero cöparache
Tausio cælo ad motum circularem ele da- tornario , & quadrangularis quaternario &
taxat potédrá neutrá ,reſpectu cuius nequit ficdelingulis alijs, fed vnitas eft prior lim
effe aliquisniotusnaturalis.Durandus dem plicior ac perfe & ior menſura omni nume
nique defectu principij intrinſeci a &tiui ro :ergo & circularis & c. ac percófequens
exiftimauit non effe nacuralé.Secunda fen debetur 1.corporiczlefi. Admiſu autê pri
tentia huic oppofita aſlerensette molūna- mo cælofphoricæ figuræ colligit Philoſo
turalé eſt D.Th.1.p.9.66.ar... & 9.3.ar: 3 . fu's cäturos eiuſde figuræ effe.quia corpus
& 3.congent.c.23 .& 3.C.vltimo,cuifubfquod eft cótiguũcorporiſpherico ſuperio
cribanc Caleesin eildē lucis 1.p.præcipue rijdebet iplum quoque ſphericũ efle fecü.
9.66.ar.l.89.18.ar.l.Fland.9.huius 9Yohoo dū coucxä ſoperficic, & fi fic contigoũ infe
at.j.Soto.2.phil.q.1. & Suarez co. 1. meta . rioriſpherico debet effe fphericã lecundü
difpozzafect.7. Conimb.2.phyf.col.in hu- concauā, talia autê funt corpora cæleftia a
ius quoquelentérix explicatione prædi &i primo & ſupremo vfque ad vltimâ Lunæ,
authores diuidi (une in duos modos dicêdi . quod fpheræ ignis cótiguacur.Ab Aſtrolo
Alijenim de quorum numero videcur effe gisautē probatur cadeveritas rationibus af
Caicos volunteffe tale mora naturalem cæ trologicis,quæ materiâ fenfibile nó cócer
lo ratione principij actiui & paſsiui fimul nunr.l.delimicur ex fimilitudine,quia mū
exiftentis in cælo . Soro vero Flaurenſis & dus ſenſibilis factus eſt ad fiinilicadıné mű
Suarez voluntcancū elle naturalem ratio- di Archetipi in quo necelt principiūnec
ne principij paliui,Quibusbreviter fup. finis,nepémúdiidealis in divinamerecxil
politisac prænoratis ſequences placerpro tencis:ergo vt huicideali mundo aſsimila
veritatis declaracione llacuere cöclufiones retur debuit habere figurā rotundā in qua
Refpondeo dicedú i omnesmotus or- nó eft aſsigoare principiūncque finé.2. ſu
biữ cıplettiū ( excepto vrico dūtaxat erepi- mitur â comoditate : cógrua náque fuit mū
dationismoru ) effe perfe circulares. Hæc dū ,vel cælī ,quod corinetmundo ,effe figu
côclufioprobarur 1.lupponédo cæleſtescr Txomnia capaciſsimæ,ve ficomnesmun
bes effe figuræ ipherica: quod probaturab di partes pofler cómode continere,fed om
Arift.z.decelo C.4orationibusphilicis ,qua nii corporūiſoperimetrorū ; ideft, fimilis
rü primaeft quiafigura 1. & fimpliciterde menfuræ circuli,fphericũ cæteris paribus
becuri. & fimpliciori corpori,fed 10 & am maximü eft, & omn:ūformarú ,rotūdama
plicior figura eft fpherica . Etenim figura xima & capaciſsima eft:igitur cæló habere
circolaris vnica táta linea vndique termi. debuit formārotundāiz.lumicur à neceſsi 1

nacur,ceterę auré figurę planepluribuscer tare : Ná fi cælū effet alterius figuræ quaro
minanrurlinois,vécriágulus tribus,quadrá tundæ ,v.g.crilateræ ,vel quadrilareræ , vel
gulus quatuor lincis terminatur, quia vni- multilateræ , ſcquerenturduo impoſsibilia
ca linea verſusvnã ditanae partem poteft fcilicet, quod aliquis locus eflet vacuus, &
porrigisquadraca Véro figura verſus 4.par- quod corpus effet fine loco,dû cælū moue
tes eſt porreétarac proinde cũ vnâ fit prius retur,quorü vtrüque naturalitereſt impof
& fimpliciusmulticudine,figura circolarissibile :ergo naturalisneceſsitas quæ eft in .
eſt prior ac fimplicior alijs: igitur debetur terlocú & locatű petitcælu effe figuræ ro
corporibusceleſtibus,quæ ſunt alijs corpo tunda ,Sequela patet quod corpus babens
ribos priora & fimpliciora.2.defumitue
rx angulos & inæquale ſuperficie di circúuol
perfe & ione figuræ ſphericæ ,eit enimom . uaturneceffe eft ge aliquislockamancata
ne
 In Vniuerfali Ariſtot Metaph. 531
he corpore circunuoluto per aliquod téporis pato multis placet,motusgraviū St leuium
Spain,locus enim quem occupabat Angelus ellu eisqaturales, quia lolü habené principia
vans,dacam aduenit per mori alius angulus patiuü ad illos moros recipiendum agencia .
aqualis vacuusmanebic tali corpore, & cuin te.Et hac ratione ipecies Aogelorum impreſ
in ccelo nullus ſit aer G effet figure nörotun- fæ fünceis naturales , quia tuncapcinati per
dæ ;onni corporedarecur locus vacuus. Hoc principia paliuũillasso modraccaDcorocia
fuppolimo formasurprimī argumencūprono pere.Quoruppolito lic arganencor,ad faluā
Ira coclogune,figure fphoricæ corporis ro dum motum naturalem failseit in ille fubio .
bilis cögruic noruscirculacis ,eft enim fphe Ćto motus, principiū naturale patiunillius;
rica forma apta de lead calem morñ , fed coe fed cæleftis iphera haber principium natura
lettes orbes ſunt figura rocood & :igiturcorű le faltimpalivum ſui motus: eit enim perfuā
inocus eft circularis ipforum forma conoca naturale formā aptum natum tale moromcie
niens. Secundo probatur : nā motoscoelelių coralē ab intelligencia motrice recipere. In
orb wm,aut eft ab orience in occidens,autab cuius fignü indstafuitillifigura rotuda, quae
occidente in oriens , fed cã primus, quá feen de leaptanata ell circolari mocui,ac proinde
duseltcircularis,eo quod per vtrüqzreditor oftendir formir lubltanriali in qua fundatura
bis cælellis ad idem puočtū a quo moueri in prius in effe radicalem ad malé mnocaaputudio
cæperar.Soleum v.galuo moru circüductus ne: ergo per ordine ad huiufmodi naturalem
circa tersã ad idem pūstu oricnris reuertitur aptitudiné formæ ſubitãtialis acfigurę ccelet
Voaquaq ;die à quo ancca cgrefus fuerat: ern bis corporis , cius motus elt naturalis.Cotira
go.Tertio :mousilli nolunsad locü eo quod macur ná motus fluxus & rcfluxus maris est
perpecui ſuntſuapre oatura ,& nullus morus naturalisilli,Gmiliter motus quo ferrű rahi.
ad locü carec fine, & quia per illos coelum nő cara magacecelt ipli naturalis, & tamen neor
amicie corūlocum fecundü omnisparres li'a quemare,neq;ferrum babetprincipiū ačtruï
mul, led eft motus in loco primo corporis talis motus, led paluứdum caxai: ergo lice
femper esiſtentisin ſuo loco,cuius partesdie cæleſte corpushabzacdum cixat principiunr
gilatım murant loca ,ipíum verô cotum mini pafua naturaleſuimoris illumg; immedias
me,fed hæceft códico mortis circularis:talis te ab extrinfeco mouunte recipiac , noilo
igitur eft morus(pherarü cælellium.Dixiex minusmoruseius ericnaturalis, Aprecedens
espro motu prepidacionis, quia motus iſte probatur:nā motusfluxus & refluxus imme
Perſe circularis nõelt, fed eftmotus acceſſus diacim priquiturmariexinfluxuLune, & mo
& receffus,per quem expercūclt cæli della tris ferri àmagnetisvisture atractiuscaulatur
ferüin duobus paruis circulis circaprincipis active, vndeex parte marisColwell naturalis:
Arietis, & Libræ non ſphere rrepidare, ab apritudo ad recipiendő mula fluxus & refo
V104; veluti recedens verſus aliud impelli- Xuses influentii Lunæ cuinaturaliterfubij:
tur,& idco motus accelfus, & recellus ab AC. citur,& ex parteterrifimilis ett apticado para
tronomis nuncupatur . ſqua adhoc ve per virtuté illius crahatur, cui
$ 2 Dico fecundo ,motus cceleſtiã orbiū etiã in cali moru naturaliter obedir,& fubijci
fuornaturales. Hæcallarcioliacuirur aduer- tur.Cõlequencia verò pater ;'ná Ghæcpaliwa
fus authores primæ fincentix, & omnes mo . apcitudo fofficie in aqua, & ferro ad faluanda
dos illá defendendi.Erotenditur primo: nā mocasnaruralitate,quarationein cælo fimi
cceleftis orbis eſt ens nacuralepercinens ad om lis aptitudo no ſufficiet, & fi receprio norus
biecta naturalis Phylicę(viſupra docuinus) ab excrinfeco morore nő ablaciniilis natu
fed omaeens naturale ett mobile ,labeteg na ralitati morus , quare familisraceprio in ifto
turalia principia ſui motust ergo &cciusmo- obllabit? Tercioprobatur ex difinitione nior
tus ell naturalis, etenim nihil eft aliud mo . nacuralis,Gcurenim naruraditfinitur quodfic
cum effc paruralem ;quâ in effe fubie & o prin principiū norus & c quienis ira morus natura
cipia naturalia ralis motus.Mjnor parerquia Tis eitille cui*principiū ett natura,quádoqui
o:lineens naturale haber naturā quæ eſt prin de natura, & muiusnaturalis reciprocátur,
cipium motus naturalis, & confequenteroru fe inuicê diffinat& explicat;licetindiüerlo
niencinaturali,ac mobili debeturaliquismo genere caufandi,fed naturæ diffinicio abitra
arur ſupponendonatura
rus , Secundo probatur ſupponendo . hit áprincipio actiud,
hic aprincipio a& iub ,& palivo,neutraq;ilin
lcaccipi duplicirer.Primo pronacurali effe. rü determinate pecit,fed alterative actrauma
ctive,ideft,perordine ad principium a ftiani, fue fpainum
uimoto,folüm
shocaenim perioquoi fii prin
u teni camideact
quo pacto nocuts virales lunenaturales viué ivo ,
tibus, & pafsiones propriæ priocipijs a qui- qoam depalsuo verificarur :igitur etiam dit
bus dimanant.Secundo pro naturali pafsiue finițiomotusnaturalis abfttaliit ordine ad
ideſ per ordinem ad principiūpaſsiuü , quo principium actiouin, & abordincabadpricipit
Aaa
palinů ,
 532 Libri decimi Qulaft. III.Aric.V.
paſiua , & dequocûq ;poreltſeorſum verifica 60 Dico tertio, motus orbiūcæleftig i fo
曲

ri,ac per cólequenscôuenie motui cçlefi. Di lum

ces dilgnitione naturæ principia limul mo- prineſtnatural is paliue ,ideft,per ordine ad
cipium paſiuum .Hæc côclufio ftatuitur
tus & quiccis pollulare,acproinde motana aduerſus primum modô defendendi fecundā
turale effe illi cuiusprincipiū elt eciä natura fentengá . Ecprobacur primo:nã moeus cæli
le principiü quietis, quod celcftis motus nő ell naturalis , & non per ordinem ad princi.
haber. Sed ad hocfacile refponderur, quod piu m adiuuan : crgo per ordinem dumtaxat
Durādus deceprus eft exiftimans principia ad principiumpaliuum , conſequentia parec
morus,& quiecis copulacimelle dediffinicio à ſufficicntidiuifione, conſtatcnim ex dictis
ne naturx , Lacis enim eft quod diliunctim c8 his duobus modis tantum contingere motum
ueniac naruræ efle principium morus natura cllc naturalem , vnde vno excluſo,alius can .
lis, fiue quietis : imohac Durandi intelligen cum coelorelinquitur actribuendus . Minor
tia prædictæ diffinitionis admiſa.Dicendum Vuro probatur :nam motus cælellis abintelli
eltüciá formã cæliefle principiū radicale, &c gentia proucnita @tiue,ficur motus fluxus,&
Iuapte nacura quictis , licer ab extrinſeco , & refluxus à Lunax mocus furri â magnete ,fed
exllatuco ,ac legeDei careacquiere hacenim intelligencia non eft principium incrinie .
racione lupra docuimuscală Empircūnc dã cum ccelo : ergo non habet principium ac
quieris,fedcciā motus habere radicaleprinci toomimirinfecum ,fedpaliuumintrinſecuin
prūglicerad illācxpcdicū ,adhunc verò âprin & actiwum extrinfecum , licuc nequc mare ,
cio fuerit impeditū , & dehomine inttatu in neque ferrum habent in fe principia actiua
noccitrie diximus habuilloradicalia , & natu- prædi&torum motuum . Secundo,dupliciter
raliaprincipia corruptionis, acperconiequés inueniri poreltio aliquo ente naturali princi
fuiffe luapia nacura corrupcibilegramen exiu pium motus actiuâ , vel principale per quod
Nicia fuperueniente originalı ab co adáptam moucrurile,qua ratione viucntia habēcprin
fulleproximāyidoit expedicáic reducibilem cipium actuum ſuorum notum vitalium ,
ad ačiū porcnria corrupcionis, & ideo limpli vel inltrumentalc , & lioc modo grauia, 8c le
cirer tuille incorruptibile:quia durāccillo la uia habcnt principia acta foorum motuums
tunő poterachuno cirrà mraculū , & diuing per quş naoucnturd generanteaddua locand
legis dilponſacionē morte fubiro, II.aud diſsi turalia , fednoucro modo coulcles orbesha
milicer quies qux naturalis chlorbibus cæler bent principium actuum : no quidem primo
tibus iuxta corü principia radicalia eit ab eis modo,quia ( votupraviiends)aullum vim
adempta pro hoc laru eciāquoad proximam (xercom participant , 11cc lccundo : quia
pocencia ,ideitadočtūreducibile , ita vtcitra non habent igencranec VIdem per quam
miraculū & divinæ legis difpenfationem ad pofsint moueri criau in abiduria motoris +

quoat eis pro hocdacu couenire , illoramen
tranfacto polt müdihuius renouationi, quam
do omnis crcatura liburabitur a corruptione,
& feruitute, cunccullanıclublunarü genera
rione , cuiduleruit coeleftismotus, & ipfico-
leltos orbes quiclccnt quiete , quæ & cli quoad
modü mirabilisdir, kamen lecundü codirione
radicaliū principiorum cæleftis corpons,na
taraliserir, ficucli homoinſatu innocencia
norra fubireamorsilla quoad modü mirac-
lona, fed quoad hominisnaturā & eilencialia
principia naturalisfuillet ,quinimomagisna
turalistutura clt quics i @lorü polt muditi .
mé,quia ccllanec tinc cuicorü morusdeferuit
naturaliccr ccllabit morus , & iuxta lege Dei
Naturam , qua daruie veralis motus viquc ad
illum dum taxardurct, crit tamcn illius ccfa
tio , accælorum quics mirabilis, quia à Dco
immediarc caufabitur ,ob cöperancc intelli-
gêtia matrice imperio illius ad cuius nucum
modo munus motoris exequitur , Et quia ao-
tiguus ordo vniucrfi, & confuecus curſus abo
lebitur,nouaquo acinconlucra quicscorpo-
tuni cæleftium incipit .
principalis,non enim licut lapisper ionscam
華
grauztarem feciuli omniadtualimocioncex
trinfucigenerantis , aut coris principalis
moucrur ad economisica calumhaberinda
tam virturem , per quam leciutamosionen
telligentix motricis potte noueri, quia dita
lisvirtus ci dara twiler,fuperflua ollee monio,
& afsillentia intelligecir. Erila virtutem da
ricalclli corporinon tuttacccllarum , aur
corum naturæ congroun licurgrauibus,& le
uibus opporuc talem virtutum goncragte
comunicari,co quodcolii na moruradlo
cũ naturale, nec vnquäextrahitur à fuo loco
naturali, ac proindcnunquícarccdebita per
fections , vnde nocdebuit habere virtutcin
natá adilláadquirendi , benc aucum grauii,
& lcuia,quz aliquando funt extra naturalem
locum ,& adulurn moucntur.Vnde debuitge
norans communicare ciscalem virtutem qua
poflour naturală locum adquirerc alioquin
luo muneris focillor fatis, perrince coim ad
munus gencrācis ve perle ,vcl per varcure à le
deriuatäperducae opus fua ad latã perfecta,
& ad debitücöplemétūacperfeétioné :fi autē
grauia,
 In coniuerſam Ariſt. Metaph.
ad fatã perfe& um cóplementum ac perfec
rionem : fi autem grauia & leuia inamilibilim
ter loca ſua naturalia pofiderent cali virtuce
nõ indigerent, cum igitur cælum inamiſibili
ter ſuum locum poſsideat non debuit à cream
te accipere virturem ad motum loci natura-
Jis adquifitiua,fed far fuit ab illo recipereina
miſibilem ſui loci naturalispoſſeſsionem : ad
morum autem circularem quo nó adlocum ,
fed in loco mouetur no debuir innarā virtute
a &tiua habere,quia per illon nó adquirit co
plementum ſui effe , fed ad horum Tubluna.
rium bonum ordinatur. Sed arguiturprimo
contra primā:nã ex illa ſequituromnem mo
tum cæleftem effe circularem , ſiquidem ſo-
lusmotus circolaris eft debitus , & cógruusfi
guræ rotundæ : quinimo fequitur etiã cælui
Empircum moueri mora circulari, & elemen
ta omoia circulariter circunuolui , fiquidem
figura habentrotundā,viin i.cap.ſphere ab
Aftrologis demonſtratur :achæcomnia ſunt
falfa,cælum enim Empireum perpetua gaum .
dec quiere,exclementis autein ſolusigois, &
aer illi vicious mouentur circolariserad rap
tum primi mobilis iplis mediante orbe Lund
comunicatum . Aqua enim folum motu flu-
xus, & refluxes localicer mouerur,qui circula
tis non eft , terra vero immobilis permaner :
nānec moueretur circularirer , necaſcenſu ,
Decdefcenſa ,no primo,quia eft centrum to
tius orbis in medio congillens,non fecundo,
quia el corpus grave , non deniq;tercio quia
omnis defcenfus citadcentrum ac terra cft
in centro, neq; ab illo vnquam fuicextracta . acnacuralis, mobile nãq; ens coſicciturper
Rurſusi moueretur cota terra eios motus lo
calis
li,cum ipfa medio
effeta refpectu cæli circunferen
verfus coe-
fe habeat adciijatlar lis eftcuifucce dirquiesnatura
medij,lige centri relpectu circūferentiæ ,ſed
omnis morus a medio verſus circunferencia mocui cæli nulla ſuccedic quies , & illa que
eft
cenſus; quod tamen eiuson eralis
alcenſus:ergo effec al
repugnat. poft
lupernaturalitera
Vnde& hisrationibus folent Aftrologiin
eodem 7.cap.ſpheræ terram (tabilem , & im-
marabilem efſe comprobare .
Reſpódecurſemicircu
nihilominusnegãdofequelã . nocauſacarmorus,fedquies,ſicur ex præfen .
trepidationis . quodmotus ille ,
cicer circularis mo fic haberenim ſein octaua
ſphera cuiusſecundum aliquos eſt propriusgi iuđã ſuo naturali loco;ergo ex calicorunétio
vel io nona ſecundū alios,licutmotuspalpi-
tacionisin corde, qui neccircularis,nec aſce
fus,nec defcenfus ek,fedalieriusrationis, c
cuſpherailla fit diuerfæ rationis ab alijs,ino-
tu ccia digerfæ rationis debuit forçiri.Præci.,
pue quia calismotusad variecatem, & traut
mutationem huius vniuerâ fuic neceffarius,
aecno ad pulchritudiné illius cæleftis regio
ais, que in diuerfitate mocuũ cófifta. Ad fecü
$ 33
dā,quod cælū Empireafuapte natura capax
eft mocus circularis,exfinc tamcn ſpecialico
uenicns fuit hoc motu carcre, & quieri defti
nari.Ad cerciã dico duo ciemē.ca luperiora ex
ſubordinatione ad cæleftes tpheras circuları
ter moueri, ficuc aqua ex fubordinacione ad
Lunāfuxū patitur, & ccfluxū. Terrāvero im
mobile effe racionibus factis:quia licet figurę
roiūdæ cógruat motus circularis,ex his famé
nõlequitur quod onae corpus talis figure de
beat circulariter moueri , ſed ſolum fequitur
quod G moueri debeatlocaliter, & aliâsexfor
malubítáriali , & fincad que abauthore voie
uerfi elt ordioarnaliusmocus põ côueniacilli
cögruenter mouebicur circulariter , quiaqua
tü cü ex meritis proprijs figuræ torūdæ , ip
fam naruralicer dececmocuscircularis. Neq;
ex hoc licet colligere terrá no effc corpusna
carale,quia omni caręc moun locali : nam ve
air Soro z.Phyfic.q.r.licet fecúdū cocũ nó fit
localiter mobilis, tamen ſecadū lingalas par
tesc.Ecbonsalem delceatusmaterialicer reci
pi
pic. Echocfufficit ad faluandū in illa diffini. 1
fioné enris naēturalis :quimmo exiſtimo terra
fecundãomn fui parce , & ſecundū ropa rua
bilemede moru alcerationis , poteltsenim ad
maiorë,velad minorégradūliccicari moue .
ri : qui natūraliter libicouenic, licec hanc trál
murarionem nó habeatal via corrupcionis:
Gicuc enim naturaliter eftcorpuscorruptibio
le fecúdū -cocũ ſecüdü radicalia principia ,ica
& corpos alperabileeft,acproinde verifica
tur deilla abfq; dubiš diffinicio enrismobilis
ordinē ad quácãq;(pecie motus naturalis.se
cūdo arguitur corraíccüd natura
ã: nā mocus natura
eft principiü motus, & quietis copulacim ,fed
Dollscrie , fed .
ſupranaturā ipliusmocus quide feeftperpo
tuus;& carens fine:ergo. Cótirmarurduplice.
ceri. quia ex conaruralicacemobilis ad lací
tia , & cõiun &tione volūtatisad bonu nocau
ſatur morus dellderij ad bonú ,led dele &tatio ,
& quies animi in bono adepro ,lodcælű clica
nenequit caufarimorusnaturalis in loco,fed
quies acproinde cü quiça no cauletur,ſednio
cus,illeeris præcer neurá, Côfism.z.limorus ,
cæli nacuralis eſſet ,quies eioppofita infine
mūdi violéta eller, quiacuimolus aliquis ells
nacuralis,oppofica quieseſt violéraled nose
defendimus,quiszé illā ellenarurale,oknoria !
lēcā:ergo motus naturalisnöeric. Ad ang.dua
Alicirerpoteſt relpõdari iuxta dicta, s.regão
Aaa 2 malore 3
 034 Libri decimi Quæft. III.Aric.V.
maioré.Secüdo , & melius admiſa maiori nie .
gando minor
' é . Ad prima confirmatione con
cedo conſequentiam , quod motus cceli non
caufatur ab incrinfoco principio actiuo,& ex
lola coniunctionc eius ad locum ,fedcaulacur
ab inrelligencia excerius afsiftenro , res enim
coniuncta ſuo naturali loco non pocelt habe
Te morum ad locan aur inlocoafez benctat
man ab alio. Poreft coram dici quod ficutap-
pericus erga bonum adeptum haberquierē,
quæ ramen eft motus viralis non ad bonum ,
fed de bono,vel in bono, itačælum erga los
cumcui ſemper eft prælonshabetmoti , qui
non eft ad loco n adquirendumi (inoficquicl
cit) fed qui eft in loco adepto , & in hoc lalua
tur proporcio inter apperitum refpectu bo .
niadepci, & cælum relpectu loci inamilibi.
lis . Ad fecundam confirmationem nego fc-
"quelam ,quia cidem ſubiecto pollunit conuc-
nire naturaliter mocus, & quies oppofita pro
diuerfis temporibus, omnia enim tempus ha
bent,dixitfapiens, & ſicucdum adeft tempus
mouendr ſeu recipicndi motom : calo naru **
raliseltmorus:ira com aduenerittépusquiet
codi, quies illicrit naturalis. Tertio arguitur
natura corporis fimplicisci decorminata ad
vnam fpecien mocus localis:fedcoeleſtis or-
bis nou eiidererminarus ad voom motum lo
calem , idem enim Planeca mouetur pluribus
mocibus ,altero fcilicecdiurno , ab orience in
occidens , & alicioab occidente in oricns, &
alio quo trepidar, & ad latcra propellitur , &
fimilirer octauafphera, tios tres morus pacia
tur: ergo non habeecelua naturale princió
piuno ſuimocus. Maior oilendirut quia narty
ra femperinclinat ad vnum , & co formx jo
bilis naruralicer refpondearmorus datura en
tis mobilis ad vnamigecicm motus inclina.
bit , & i fortioriniturafimplicis corporis
Confirmarur :nam quia formamixti ol vir
tualitermulriplex 'inclinacad morum locala
indifcrenturfccundum omnom locijac poli-
tionis diferentiam , idell, verſus orientem , &
verlin yccideorem , fecundum longitudinca
verfus furfum , & deorſum , & c.Sed formace
lementi, quodelt ſimplex corpus,quiaforma
licer & virtualiter fimplex ell, tantum debe-
tur mocus fecundum vnam pofiriorem , nem
pe aut furfum in leuibus autdoorfium in gra .
uibos,a fortiori igitur forma colicum corpo
ris timplicis naruralit deberormotum fecun
dum determimarani, & vnicam dum taxat po
fitioncm vendicare ,qucm camcn non vendi
. cat,cum quandoquead orientem , quandoqs
ad occidêtem , quandoq; verfus lacera fiuepo
losmoucatur. Refpondeturnegando mition
rem, ná vnicuiq ; corporicolelli perſe, & ex
."
proprijs moriris conucnitvnicus daraxat mo
tus,auc diurnus , qui conuenit primomobili,
autter
, quiperſeprimio conuenit
3.idelt itelliforo, aut aboccidente in orien's,
qui conuenio perfeprimo chriſtalino ſeu ſe
cüdo mobili. Cūhoc tamen ftat quod per ac
cidens,hoceft,per aliud, & exſubordinatio .
neadh.sfphcras ſuperiores communicentur
inferioribus plures motus , inferiores namq;
quia contiguæ fuperioribus,rapiuntur ad mo :
fus illarü . Ad confirmat. relp.codem modo,
quod exfe,& exproprijs vnum quodq; cælú
vendicat ſibi morum deccrminatū fecundum
vnicã policionem : per aliud vero habetplu .
Ics morus fecundum plures loci diferencias,
Quarro arguitur,& vrgetur præcedens argu.
nanullum corpusnaturale veodica fibi mo
tus cócrariosyled Ipherç interiores mouentur
notibuscócrarijs, illecoim quicfab occide
te in orions et contrariusilli qui eſt ab orie
te in occidens , vaporoad termina contraria
terminatus :ergo non ineltillisſpheris prin
cipiî naturale morus ab occidence in orions.
Probatur dcindo minondamAftrologi dicûd
vnüefle morūcælivleimi ſuper duos polosac
cticū,ſcilicet ,& antarcticü ab oriente per oc
cidcncöiterüredicnsin oricorë, qucæquino .
ctialis
rarü infcirculus
eriorumpermed diuidic,
per obliqu aliüfphd
üilti & kal iaron
per polos fuos dillantes aprimis viginti eri
bus gradibus, & triginta iribus inutis cilde
nãq ; fere verbis reilatur Sacrobolco author
Iphofix, C.r.fecüdü noti chlooppofituin pri
mo:crgo funtre vera mnotus Citrarujilli qui.
bascudephoraboccidere in oriens & inoc
cidens mouemur. Confirmat. ná nulla cltcor
pus naturale cuiriconucmac aliquis matura
Jismonusex proprijs meruisfię narurzleclo
faomni fubordinaciono ai corpus fapurinsy
đed phris likecrionbus Planctarnm no cono
munt proprij spocusprærer illos quibus a ſu
perioribusrapti vertunrur , aliis tor haberet
motus quilibertphera Planerx ,quoc funcor
bos ex quibus cöponitur,quod eftmcöuenies
& deroyans dignitari coulctha corporü qux
quantotiundimpliciorapaucioribus motibus
debunt fubijciyacmagis i côpolicionc, & mu
tationcvindicari:ergo. Rurfus corpus octaua
fiuc felliferum nullü motü propriū videtur
haberounam ille morus trepidationis videtur
impercinons,ideft ad nihilü vtilis, & alias im
Poſibilis apparet, & cörracoliincorruptibi
Itracénālpherailla (ecüdü conuexü cötigua
(phoræ none nequit propelli verfus dextra
polū, v.8 quin alirudirofeparetur a nona,&
lic relinquar (pariü aliquodvacuii,veldebet
propelli per majoré lui extélierêadquiredo
maiore loca vrciusdextri , & rő amit@odo lo
cam liniſtea parcis, quod ncquic elle nil per
rarefas
 In vniuerfant Ariſtot. Metaph.
ratefactionem quæ repugnat cæleftis corpo .
ris incorruptibilitati.Vchuic argumento fa-
tisfaciam præmitenda eft quædam doctrina
fanctiſsimi Doctoris, quam docet, quèlt.5.de
potent.art.8. & opufc.34.deocultisoperibus
naturæ, & 2.2.qux ft.2 . art.3.dicensquod in
omni natura interiori fubordinata alteri fu .
periori duo morus concurrunt, & requirun-
tar ad eius vlcimam perfe &tionem integran :
dam, liae conſequendam :alier expropriis ci
conveniens, & alter'ex natura ſuperioris par
ticipatione. Vndeaquæ per fectio ex duplici
moca ioregracur , fcilicer ex motu deorſun
ipli expropria grauitate ,& natura fpecifica
tellimonin allegatum ex authore fphere ,fic
interpr& tatur, quando
‫نم‬
texrus dicit huic opposis
tas,oporcec intelligere,ideft,&bhoc diuerjas; BC
andidicicur,per obliquä, poteit exponi dupla
cicer, vno modo,idett par Zodiaco, qui oftcio
culus obliquus,ve dicitur in z.de geacr.Goup
enim æquinoctialis eſt via per quä fic110tus,
ramobilis, itaZodiacuselt via per quảfic mo
tusinferiorâ (pherarū. Aliomodo poreitin
telligi,quod fecundus motus eil oppoúrusa.
per obliquü, ideltnon directe oppolicus ,fed
obliquomodo, effec enim impolibile ,quod
pereunde circula, & fuper eiſdem polis vna
'phera ad partes directeoppofitasper diaine i .

conuenienti , & exmoru flaxes, & refluxus trū ad oriencē, &occidente Gmul mouererur .
cidem ex ſubordinatione ad Lunu morum co Hæc funcinusin ſuis (colijs ad primumcapat
municac , & perfectio magnetis haber duos sphere . Ex quibus habemus duplici de cauta
eriam motus, veleff ctus,alterum deorfunny, morû ſecandű cæleftia orbium 1.ab authore
vi corpus eſgraue , & alterum acraliendi fer fpheræ appelları op policũ , tứ quia fic diucr.
rūex ſubordinacione ad caufas cælelies. Nec ſus ab illo,rū etiã quia ei ſecüdû quid ,& in di
non propter eandem rationem probas D. re&te opponitur. Ad confirma.negat, minor,
Thom.hominem ad fuam vitimam perfe&io quoad omnes partes.Ad probacion@ primęcó
pre
dem (nempe beatitudinem) confequendam cefla inaiorinegaturminor:ná motus
duplici motu congruenrer indigere , altero tres quosparticipac{phera folis, v.g.å lupen
quific naturalis niocus cognitionisipliexpro şioribus fpheriş népe diuino, & motu perZo
prijs conueniens,altero vero quiſir motusLu diaca facto ,atq;mora trepidationis conuenie
pernacuralis luminis, nempè fidei, qui ci ex ei propriusniotus qui fit ſuperproprios pon
ſubordinacione adnaturam diuinain , & aiicho los, & propriû Zodiacă a Zodiaco oclauz , de
sem ſupernaturalem conueniat , quo a Deo ponzlpheræ, diſtinció Vnde & cmotusha
vcá Magiftro , & Patre luminum inftar addit bec diflin &ta duracionë acęteris, primus enim
centis deber edoceri , quia naturaracionalis ,
elt fubiecta Deo, & illi immediate ſubordina millil annorüfpatioperagicur,mocus autera .
ta in ordine ad finem ſuum ſupernaturalem proprius ſolis peragiturvnius anni(pacio din
conſequendum . Mocus alcem ifti noo ſunt gulis enim diebusperilla folfingulos gradas
contrarij, quia non ſecundum eandem omni Zodiaci percarme. Et quot fucrint orbesin
no rationem , fed fecundum diuerfás natura phora folis coc mocus illis conuenient. Quia
inferiori conueniuot. Haud dilimiliter orbes tamen omnes orbes vni Planetæ deferuieres
Planetarum duplici , vel etiam triplici nou habentſeadinlarynius,etiá niocuscoramha
fuum alšequncur nacuralem finem , quorum bent ſe per modum vnius, & pro vnodum ra
alius ex proprijs népe ab occidēte in oriens, xat computantur , licerre veraplures fint,G # 難

alias vero ex fubordinacione ad corpus fu- Failiter dicendüell de alijsſpherişPlanetarūs

perius,nempe ab oriente in occidens conue- neq;hæcpluralitasorbium , &c ipotuum dero .
nit,fed ratione dicta motus ifti non ſuntcó . gar dignigaricorporis amplicis, & fuperio ..
crarij,fed potiusſubordinari,&cmutuo fe iu . ris,nã omnesilli caini orbes,quámorus defer
uances ad finis Planetæ , Gue cuiuflibet orbis unuot Planacæ, & primomobiliad caufandas
inferioris confequutionem.Hoc præia& o fa in his inferioribus tranſmutaciones,quæficut
damento ſolidiſsimo euapofcit difficultasar variæ funt ,ira oportuit varios orbes, & mo .
gumenti,aegamus enim iniporein , ad cuius rus ia ſua caufalipponere . Eçalias faluatur
primam probationem patet ex eodem ſuppo in illis maior dämplicitas , & immutabilicas ,
1o.Ad fecundam refpondecor Aftrologasno quia vnâ quodq; diuiliye ſumptõeſ Ampli
afleuerare ,quod motui diurno opponacur di cius omni corpore corruptibili,& exproprijs
recte, & perſe ootus ab occidence in oricas . pauciores motus lžabet,quia voada caxat nam
Afferit namque Phylofophus i.decolo tex. turalévendicat mora . AU 20 p.probationen
24.focui circularivullum alium contrariari, dicendum eft illum moruin trepidanionis,vti
vodecâ hocfiedogöra Phylofophid Dequic lem , &neceſſarium efle;obfervatum ,& expo,
riencia comportameil . Quandoenino900
negariab Alirologia quæ Philoſophiæ fubal
pernatur,eiuſque proinde principia accipere turigit,vvt teftatur GeorgiusPurbachius;dice
ac vencraridebet.Quamobré rebie Itintinus fertiſsimusAltrologusin luisTbtoricis,cape
Aaaa da

:
336 Libri decimi Quaft. III. A rtic. D ",
de o & aua ſphera,cui fufragantur omnes Af- . fapientia Dei precedentem omnia quis
nequisiciolus
inueſliga
trologi , præcipue [unrinus in ſcolijs ad ca. uit? iudicium
adeo cerrum de
put tercium ,quod ſole exiſtencein principio ftellarum quantitate , & cæloruin molle fa .
Arietis,aatLibræ primimobilis nő fiaeæqui sciat,ve credat ipli non pofle ſub elle falſum .
noctium ,fed ſtar anrca accidifTe ,velpofteafu Tertium denique eft contra principia Philo
turum effeproprer deuiationen octaug ( phe ſophiæ quæ docens, necvacuum dari polis
ræper motum acceílus, & recelus,Dcusanté nec corpos celelle raretactionem proprer
* qui illum cæleftiſpher'e tribuit iuxra crusita eius indiuifibilicarem , & incorruptibilicarem
turæ exigentiam eciam illum ad finein debi. pole lubire ,vrenin motus ille abipfis expli
tum ordinauic, guæ enim à Deo (uncordina- catur,aut solinquic vacui inter nonam fphe
ta ſanc per eius prouidentiam. Dcmodo'au- Tam , & conuexum octaux, aut hācrarofaltio
tem quo fit, an për rarefactionem , ao vero "nen pari neceffe eft . Pacelt cameo dici non
peramifionem contiguitaris aliniftro latere, fieri illumalteroimpcilatur
morum per hococtaua
quodverſusvnum
an alio modo mihielt incertum . Hoc vnuni lacus ab fphera, nec
ſcio ,quod dicitur Sapientiæ.9.Etdifficilerfti per hoc quod parsilla in quartun propelli.
mamus quæ in terra ſunt, & quæ in proſpectuſuno "tur fiac terræ propinquior,fed adibitar femi
änseninus,cum labore. Quc autem in cælisfunt circuli :ita' vt ab vno latere in alterum circu .
quis inueftzgabit? Quibus verbis Spiritusfana laricermoueatur ille (phera ,anic abfolutum
ctus huius temporis Aftrologosadmoncc 'VC tamco circulum ad eundem locum reuerta
ſapiant ad ſobrietatem , & ne ſuisnimis cre- tur : adeum modum quorota ' incepco motu
demees iudicijs,eaquæ in coelisſuntvellinoad circulari;& non conſumato ad ſuamiprimain
vnguem inueftigare,autdiffinire,funtnam . reuertitur politionem ,& licincciliatus mo.
quo plériquo quos ego hiſce ocülisvidi,& au tus crepidacionis , neque v2coutis,nequera
ribus audiui,quitantaaudacia 'motus cælora riratem cogic admirere in octaua Iphöra.
diffiniunt , Planecaron orbes decerminants Quinto, principaliter arguitar:uuin velmo.
-acnumerant, longitudinem colilatitudine tuscæli caufatur omnino ab excrinſeco prin
cius,&cgrolitrem liueprofundicatem neciu- cipio actiuo,velaliquomodo habetin mobi 1

tur,ac fimapibus cælosipfos contrectarcon. li splo principium actiuum ,liltcundurn labe

Audiantipfi diuinam fapicntiam abfque hy- factatur tercia conclutio , fi primum fequitur
" perbolcaccropodicentcm . Quis ea quæ in c'äe non cifo magis oacuralcm quum motus Plau
lisfunt inueſtigabic ? Quare & ex hac audàcia, (tri communicatus abouc ,auc motuslectica
qua volunrin alcum , & non ad fobrictarem caylious abequis lecticani tradicntibus: mun
ſapere obcæcatur cor corum vt in luis iudi. tusauecmits naturalis propri:noncit , imo
dicijs nedum Phylofophiæ principijs , led potius violentusell corpori gruas, vefurludis
etiam Sacræ fcripturæ teltimonijs contradio foratur:ergo. Confirmatur:nam mocus cæli
caliti. Dicuntnamque ftcllarum cíle ſex dilfe " comparaturâ Philofopho , S.Phylic. caputi
rentias pænesmagnitudinem , & omnes fub mocui cordis,licur onmitte et primus in Mi
numero-1022/compreheodi, & illas quxper crocoluo ,ideftin hömine,quieftmdusmi.
cinent ad primanimagnitudinem effe maio * norjata ille caprimus nomundomaiorisidet
vi S tengo fepties:De nota quoq; tře . in vniucrfo , & ficut motus cordis eft cauli
pidationis dicuntfieriper hoc quod octaua aliorum motuum vitalium , & prioriilis, ita
iphera ab vno verſus alium lacus propelli . inocus cæliutcaufa omnium moc: uid quos
tur ;& chisſimiliaqueommito recenſere .How ſubeunt corpora fublanaria,& oltpriorillis.
rum autcm primum repugnac Sacræ fcriptu Er candem hæc comparacio reder, quia ficut
Tæ Genefeos, 1s.vbiloquensDeus cuid Abra mocus cordis partim eft à principio activo,
hamo multitudinem filiorum , ac neporom qua rationeeltmotus viralis, & part m.iprin
qui ex eius fæmore crant propagandiindicat cipropaſsivo, & moto,qua cacionc cít morus
ex nimia Itellarum multitudinedicens:Suſpia quinon viuenri, fed gencranti cribuicur, ica
pite cælum , et numera ftellas la potes »ificeritle- motus cali eſt partim a principio aúliusins
mentrum.Secundum vero præter quam quod "trinſeco , ideita forma mobilis, ac parcim à
in certum eſt,contrariatur quodammodoreſ principio extrinfco , fcilicecabinrelligentia
timonio Ecclefiaft.capot: vbifapiers impofi motrice , relpcctu cuius vcfic mouentis cce
bilitatem indiuinæ Capientiæ confilijs inucfti lumhaber principium paliuum ; ergo . Ad
gandis,per difficultatem, & quati impoſibili hoc argumentum admila maiori pro prima
lirarem ;quam'humanusinrellectusiomecien Parte negaturminor : namtalte D.Thom ..
do coelorum dimenſionem declarar dicense quæftion.70.præallegara , art.3.ad motus
Altitudinem cæli,& latitudinem terre , pro- coeli eltoaturalis folum per ordinem ad prini
fundum abiſiquis dimenfusest,& itarim lubdic 'cipium paluum incrinfècum ipfi coloqua
tebus
 21 In vniuerſam Ariſi. Metaph.
tanus habcecalele corpusnacuralem apritu
dinem ad hoc quod ab intelligentia mouea-
tur.Plauttrum verò ,autle &tica non habet na-
turalem apocüdinem ,vrmoueatur aboue,aut
ab equoyled folum habet ad fummum poden
ciam obedientialem , & vticağıcam ,palivam
1
aruificialemiii rocis , veabequis,aut bouibus
quadam arte comipogtis, &t øniris inoueaiuch
alioquin naturalem renitentiam habet ad mo
tum afcenfus,ficut lapis quädo Curſum proij
cicur.Ad cófirmationem ,quố 1 Phyloſòphus
exillis tribus rationibus conueniendi ia qui
· bus videtur pocoſte motum cælimorui cor-
discomparare ,non in tertia, fed folum in pri
ma, & fecunda vnun alceri comparaullo
Argumenti libri undecimi.
Hyloſophes tractaturus ini ſeguenti
libro delubftantijs ſeparatis ad qua .
ruin cognitionem , ne dum ea quid in
ſcientijsnacuralibus , verum etiam quæ tra •
dantur in hac vniuerfalisina, & omnium
Principe;ordinantur,in hocpenuliinolibro
quali ad agredieodum aliud de labftantijs të
paraiis fe accingens , fub quodam compen .
dio quzdam que ad notitian manifetiorem
habendam deliciolivodi cicellëtiſsimis fub
Nantijs vcilia videbantur ex dictis in lib.3.43.
6. & 7. huiusoperis,& in 64. & 5.Phyſic.vol
uit recolligere acrepetcre, totumque l: brumi
in rres tractacus tredecitu lectionibus termia
natos parciuit In quorum primo quaſdant
quziliones ex libro icrrio adducit , in quibus
oicndicdillinctionem , huius fcientiæ à reli-
quis nacuralibus fciéntijs, Physica, fcilicet,
& Mathematica, & eius fupraomnes probac
excellentiam ;eo quod adhanc folam pertia propter eorum vnitatem perſe non oninino
mérideomnibus entibus,eorumque qü eltcausentia ab hacſcientia reijciuntur,tanien propter ip
funt communibus affe&tionibus confideratio. Hic forum imperfectionem , & potentialitatem
textus abfoluitur ab illis verbis: Quod quidem
Japientiæ ſcientia quædam circa principia ist pas
tet ex primis in quibus ad ea quæ ab alijs de prin .
cipijs dieta fuerunt dubitattimell,6c vſque ad
illa vcrbalectionis quintää сxcluſiue, estaütë
aliquod in entibus principium , & c.Ab hisnama
.
que fecundum in choac tractatü in quo quæ-
dam et libro quarto repetit vfque ad illa le-
Cons octacä :Cum autem fimpliciter ens.pluri
bus modis dicatat ,cc. Oltendensiterontargi
norumprimum illud árque omniuni conmu
nifsimuin principium fallificari non potle,
videlicet,sdein éjjë canoneffefineil'; co im poli .
bile , ac proinde neminem in illo fallıpolie's
quin potias nécelle effe ve illud femper pro
vero , & conftantihabeatur.Quod autem cám
mo in hocprincipio falliqucar, putans illud
effe falfum ipfe Pailofophus ad finem capam
'!
337
tis tertijlibriquarti , luculenter oſtetiderata
Rurſus declarat vnde orta babuerycille error
Omnium maximus in Phylofophia,nempe cô
tradictorias polle eſſe limul veras, & excone
ſequenti etiam fimul tillas , reducensillon ,
ex quorundam ſentencia ad Anaxagoræ opi
bionein omnia ex omnibus fieri potle exilia
mantisopin
mam , &ione
ex aliorum iudicio
m Picagoræ adreabfurdiſsi
, qui viurdiſsi
cenfebat quales nobis apparetcnt. Conclu .
dirque quod cognita præditti erroris origi
ne,acradice facile rationes , quibusinnitinue
poffunt röuinci . Iam à præfatis verbis vſqac
infincin tercium tractarum abfoluit ; in quo
libris Phy
multa ex lic
libroora m fub
fexco , & co
feptimo
mp
a huius
enm
diposo, &ccxo
Ec quoniam hucuſque
cellenciam , & vniuerfalem huius ſcientiæ cô
fiderationem extulerat , nealicui videretur
nihilab buius fciéntiä contemplatione foro
excludendum , & conſequentercontrariuirt
ipfum Phylofophum inueniret ,docecreijcië
dum effe ens per accidens, & ens vecum hoc
eft ab intellectu confi &tum , eo quod ad hanc
lia fimpliciter confidera
3 cion quæfuoc ca
minat entia per accidens ad nullam fcienda
ſpectare dicens lectione octaua: Quod igitur
nulla ſcientiarum quie traditæ funt circa acci
dens verſeturpatet , & c. Ec ſubdit racioneai,
quam libro lexcogrediderat, & latius docue
rat : nempe quod ctis per accidens non est
proprie ens, fed magisnon ens ; ficut non eit
proprie , & perfo vnum : nam vnuni & ens
conuercanrur.Exclufis vero entiòus per acci
dens,& rationis à confideratione huius fcien
tiæ quædam alia encia imperfecta , quæ &
minus principaliter in eaconliderantür. Be
quia huius generis íunt mötus; & palšio’illius
infinicuin, ideö lectio paucis repetit ea quæ
fulius de natura, & conditione motus: tribus
primis cadiubuslibri tercijPkyGcorumfcrip
ſerat. Primomque docci quid Go motus, elut
quc diffinitionem recte traditam oſtenditdim.
conselle a &tum imperfe&tum ‫ܪ‬, ideſt, partim
in actu, partim in potencia enis, eô.quòdens
diuiditur in illud quod eft folum actu ,& fo .
lum potentia, & illud quod en fimul in actu ;
& potentiaz &chuiuſmodieſle motum , neque
à rebus ad quas derminatur effo diflinctum ;
non eft autem aliquid motuspreferrës . Deinde
dererminat in quo ſubiecto recipiatur mo :
cus,& quo pactoad mõuens,& ad inobile cô
parécur,dicens illum ſubiectiue elldin inobí
it,& actius effe niouentis, lub hisverbis ,
Ааа 44 gquod
 1938 1

Libri vndecinti Oilafi. I. Artic.I. :

quod est motus in mobili palam , eftus eft enim

: uus a natiuo,ideft,idem motus qui estmobi
. lis veſubiecti eftmoriui,vrefficientis , së pro QV Æ STIO I.
prerea ſubdit, motini aftus non alius eft,opor
ter quidem enim effe abfum amborum, & c. In lo. De natura , & diuifionc mótusin
&tionevero, fiue capire ſequenciagicde infi- ſex articulos diuil .
nito illa quæ in libro cercio Phylicorum , ca
pic.defcripforargrepecendo:nempe quor no Ifficilis efi adco cognica diffinitiua
dis dicatur infinitum ,& quod infinitum a&u cogniciona, motusv:Phylofophus
dabilcnon fic, bene cameo infinitun pocena
tia, quod quidem indiuifione continui in mo
D in cap.9. illum indeterminarum , ac
indefinicum appelle proprer cius minimam
tu, & in cempore reperitur.Da e - conclu
dens in lectione, 11. 12. & 13.aniqu
dducic ca quæ åđualicacem ,acperfcctionem ,qui ratione ad
mixcionis actum cum potentia includit , bim
.
docuerac de partibus, & fpeciebus motus, pri
parcitum nihilominus textun de moru fecit
mo & fecundo capite lib.s.Phyficorum ,diui Philofophus :nam denatura propriocatibus
dens motum incomiguni in generacionem , ac conditionibus illius in comuni egitin
& corrupcioncm ,& motum quem poftea ſub
* .Phyfico.deeius vero ſpecicbus in parcicu
diuidit facundum genera in quibus reperitur darieg ic libro quinto per totum . Difainiuic
feu ad quæ perſe primoterminatur . Ec port autcm inorum , lib.3.capit.i.dicens:motum
quam probauicad Cublianciam ,& ad relacio eſto ačtum entisin porentia;fecundum quod
wem , acque ad agere , & pari non poſſe dari hui uſmodi, denotansvoegregic aduertit D.
mocum :determinar folum dari ſecundumoria Tho . duplicem ordinem io motugalrerum
genera , quancum ſcilicet , quale & vbi , co adaomtcri
quodin bis dum taxacgeneribus datur contra standum dici orem porcariam , & ad hunc delige
riecas ad terminos mocus requiſita.Hæc land tur actus omnis enim actus lupe
quæ Phylofophusin hoc libro pertractac , y. pon it fubi ectu m in porchcia.cuius fic aétus,
alterum ad vlceriorem actum , & ad hunc
nos ex horum entium imperføltorum cogni deſignandum dicitur , cxiftentis in porencia
tione ad ſubſtantiarum ſeparatarum cognis
tionem manu ducat. Vnde quia eorum cog fecundum quod tauiuſmodi.In quo diftingui
nitio ad harum notitiam afequcndam valde tur imorus âformis imperfectis , habentibus
vuilis eft, & â Metaphylice ſpeculatione non camen effe permanens, & quietum in fubica
aliena , fed propria licor deſocundaria inten to , qux srlicnallam ad vitcriorein actum,
tione, illisomalis quæ exlibris præcedenti. fiue gradum , ordinem dicunt , &fi ad asterio
ibus huius operis repecit,ne, & noscadcm listes rem porentiã ordinc non carcant. Er oxépli
pius repecamus,ad hzcentia Imported ,mo ficat hanc diffinitionéPhylofophosin omai
tum videlicer,infinitum , locum & tempus bus motus ac mocarionis, fpeciebus dicens:li
ad quæ hica Phylofopho inuicamur ,calama
+

cuc altcratio eſt actus alecrabilis inquãiū alte

narurali quæ Sabile, augmenrabilis quoq; & oppofitauge
con ,vc Phyl
ofopMec
aatiuer
lla,rem
& us
pedis equaeft hiaaphyfi s
cæ cioba tio;&tumdimi
niea accr
, &nuti ementum
o;atqs , ide
generabi lisfta& ugm
corr
entupa
fequium præftans,ab eahonorem laudem ,&
claritatem accipiat,& lic noflraMecaphya tibilis generario , & corruptio : loco mutabie
lis loci mutatio.Poßea vero in lib.5.croscaa
caconuncntaria ,Neotericis auſculoacoribus tum fpecics motus perſeſumpti , quarenus,
Phylofophiæ etiam deſeruiant.Quod vepre
Aemus tocum librum in quinque quæſtiones ( ciliccteft tranfitusde ſubiecto infubicctum ,
placet lecare.In quarum prima diflinio mon ¡delt , ab vno contrario ad alceruni contra
tus,eius ſpecies arquc attribuca tradentur.In rium, nempe ad quantitatem ,ad gualıtatooin'
fecunda infiniti conditio ,atqucdiuifio decla & ad vbi ,& hæcomnia reperit in hoclibro a
rabitur: in tertia loci immobilicas proexađa capit.8.vfque ad vititnum .Pro quorum exa
notitia delarione feudo mora locali, habeas cla declaracione ſex nobis agenda ſunt . Prin
da patefiet . Et quia contrariorum eadem eft mo pamiquo adcxamen vocanda elt præfaca
ſciencia,ac diſciplina de vacuo in quarta erit mouusdiffinitio.Secondo diuifionisfufficien
fis ſucceſ
, & tande
agendum sione in quinraacderealic
m uitate
contin tempo.ace
tiam ,fiueadequationen.Ter
tus proprietacos,ac condi cios quaſd
tione inueftam A10
igabim
plura dabimus. Nec tamen-cam prolixicating mus.Deactionis denique tranſeuntis idential
quam veritaci (tudebimusdecla fare, cum motu , illius Lubiecto, & a di
Landæ . Explicit argum uigis actionibus diſcrimind tres
mentum . alios articulos india
nemus

ARTI
..

In vniuerſam Ariftot.Metaph. $39

dum ,laeactum , per quem notus contrahiti
ÁRTICVLVS . 1. & determinar communemorationem actus;
ue forme:ergo.elt diffinitio exacta ac quiddi
taria.Coofirmatur :nam duplexordo eft de
Anprædicta motus diffinitio litres ratione motus vt ex D. Thom.in argumento
onisrecenſuithus, alter ad fubiectum ,
ete tradita proexplicãda eius quid &quæfti
alter ad vlieriorem actum , fed vrerque ex
ditatė , plicacurio diffioitioneaſsignaca:ergoaSecũ 4

do probatur:nam motüs eft actusreceptusin

N hoc arriculo communis fententia mobili tefte Phyloſopho hic cápicaliquiſic
affirmatiuam fequiturparceni, Phylo : air : Illud etiámest perſpicuum motum inmobili
Diffini
ilu 2018 1 ſophique diffinitionem approbattora
expendi Poyloſophorum ſchola,exceptis quibuſdam
esſe, ačtusenim huius eft ab eo quod mouere po
teft;neque eiusquod vinmouendi habetzaliuseft
14t . antiquis ; quos ipfe refere, & returachic cap . aétus cum vtriuſque a &tum effe oporteat , in qui •
8.qui motum in generedilsimilitudinis,inza bus verbis denocat quod iicetmocus fit actus
qualitatis, & prioarionis conitituentesálicer mouentis & mobilis:diuerfimode tamen , ed
diffidiebanc ó Alii quidem dicentes:morant quòd mouencis efta&us externus , tanquam
elle alteritatem , aurinæqualicarem , quarum eius aquo egreditur:mobilis autem eft actus
illa folam varietatem in qualitate , hæc vero : intriniecus tanquam fubic ti in quo recipi- .
folam varietatem in quãtitate lignificar. Alij ,tur.Vnde & priori inodo fub induitrationem
vero motum non ens appéllabant , co quod a & ionis; pofteriori vero habet rationem pal
ad fòlum termicum aquo ipliusmocusreſpefionis;ſed in noſtra diffinitione explicatur in
kcrunt . Sedquia horum errores iam abolici quantum eſtactus mobilis :ergo explicatur id
funt , & manifeftada eit vera aacura BORUS , quod effentiales & fimpliciter perſe reperi.
quæ licei admira cx actu, & potentia , non tur in illo.Confeqüencia patet; quiacum no
propterea gene.
ſed inn gene.
in genere non endis , ſedi firactus réceprus in mouente non eft fimpli .
re actus imperfecti conuituicur. Proinde om cicer actusillius, ſed tantum fecundum quid;
des prædictam diffinicionein Phylofophiad & cum addito ,fcilicet actus excerous ;fed cũ .
juicunt, vt pote quæ genus , aui quaigenus licactus receptus intrinlicerio mobilifimpliu ,
acius,& propriam quali diferentiain motuss cicer habeceffe illius ačtumi ergo dum diffini :
nempe ačturnim perfe &tum ,& admixtumpo tur per ordinem ad mobile, & ad vlteriorem
tenlja explicat,approbarics & confirmarit . In gradum in eodem mobili tecipiendum expli .
eiuśtamé intelligentia, & extenſionein duos carur id quodei limpliciter acproinde quid
modos dicendidiuiduotari Aliniamque diam dicativeçanuenit.
cont.hans diffinitionem flusom fucceliuum : Dico fecundo hac diffinitio vtiacetpor
denotate ac proinde generationis corrupcio teſtac debet generationi alijſque in tanca.
ni alijſqueinſtantáneis mutationibus non có neis muracionibus adáptari. Hæc flatuitui
uenire aeque illisa Philofopho adaptari ,de aduerfusiuniores ,qui primum modumexpli.
horun numero fancConimbricenies, libis : candi diffinitionen norus ſequatur.Ecpro .
Phylico ,cap.2.quält.leortic,2:Alij verö dów batur primo,quia Philofophus in locispræ
centia hacdiffinitione veiacet minime fuco?. allegatis pofuic exempla mocus a le diffiniti
celonem delignari , ac proinde generacionin etiam in generarione; & alijsPhyſicis inftan
taneis mucationibus . Et D.Thoda in loco ci
docettion
ita muta
ac ibus alijs inſtantaneis adaptari;
D.Thomas.Phyfico.lecti2. $.exem tato ex 3.Phyſico.ciufdemelt ſentenciæ : ac:
plificat , contenciuor Jocoi ibidem ,quonna que libra.quinto left.2 fic ait: Aristoielesſun
1. alij junioresdiſcipul fanc . 3 pra intertio vbi motum diffininii accepitination:
tiDoctoris
Refpondeo dicendum ,primo matum exa nem motus fecundum quod éft sommane.omnibus
cedirtiniria Philoſopho per fioc quod dicie: Speciebus mutationis,co boc modo accipit hic rde.
dur actus cntis in poterstia ſecundum quod tionen witátionis : mótm #2, autem accipit magis.
in pocentia.Hæcconcluſio probatur pöimo, fricte pro quadam mutationis]pecie, cc.Securi
quia exacta diffinicio eit quæ quidditatem dif do probatur:nam generationiconuenit aſsig
finicideclarat:fed hæceſthuiufmodijetenim hatadiffinicio motus: ergo fub hac diffinid
explicat gengs ſeu communem rationem no ne generatio comprehenderit , & condituta
tus,in qua cum alijsrebus conuenit Analogia tuit omnis alia:-mutatio in Nantanea , liqui
ce, quæ eft ratio actus feu formoz Analogice; demeadem eft de omnibus rano. Antecedens
& imperfecte in modo reperta, & rationeni probatur: dani licet in inilancaneis tiotümol
proprian ),ac-illius differentialem ,quæ eſtra via, & terminus, fieri & factum elle , tanien
fio fluxus.viæ ac tendencia adulteriorenigra priusnatura el via , quam cernuinus & fiertz
quam
 $40 Libri vndecimi Queeft. I. Artič . I.
quam fa & umeffe, & inter vtrumque eft difon
tinctio faltimex natura rei , generacio enim
eſtvia ad-formam , & fieriiplus formæ , &
alias cft attusentis in potencia, ſcilicec,mate
riæ non quia in illa immediace ſubiectetur,
fed quiain illa exerceturformam incroducen
do.Tertio probatur: nam fi qualicas adquire .
retur in inſtanti per pranſmucacionem à con-
trario in contrarium , faluarecur mocus , cui
hæc-diffinitio conuenirer , eo quod conueni .
rotillielle a &tum entis in potencia ſecüdun
quod in potentia ad formam pro codem inf-1
tanti adquirendam , vt etiam cradit Soto. 5 .
Phyſic.quæſtion . ad 5.e.go cadem ratione
debet alijs mutationibus Payſicis adaptari.
Vnde falſo adducicur Soto à quibuſdam iu-
nioribus prooppofica ſententia.
Qualiter Dico tertio, hæc ditfinitio vniuoco com
foreniat petit tam moribus, quàm notationibus.Hæc
Untatio conclufio lacuicur aduerfus noneoollos Phy
nibus. lofophos qui dicunrmotuna ſecundum quod
prædicta diffinicione diffiniturnon importa
sexnam rationem vniuocam omnibus fuis in
ferioribus,De horum numero fuore Alexan
der,& fimplicios ſuperi3 , Phyfico.& ex. Neo
tericis. Pererius, lib.13.denatura motus , cap.
SoFonſeca hic cap.8.5.motum non effe,& Con
imbri.in codem 3. Phyſico, quæſtion.Iarcic.
3.vbi diſtinguntfexin moru ,nempeflusun ,
formaminfluxusfuccefionem ,continuitatem
actionem ,& pafsionem . Dicuntque motum
quoad primam , fecundam & cerciam ratio .
nem efla analogum . Sednoſtra conclufio eft
expreffa fanctiſsimi Doctoris in locopræalla
gato ex 5. Phylc.vbi ait Philofophum loqui
ibide motu magis (tricte, locuodum quod ait
murarionis quçdam ſpecics,fed fpecies fubij
cibilis eſt illa quæ ſub aſsignacogencre collo
:
catur rofte Porphyrio , cap.de fpecieifeoric
igiturfanctus Doctor mutationë vitic Phy-
ficamelle genus ad omncs( pecies moras , &
murarionis.Seor qui pro hac conclufione ad
ducunt criam fanctona Doctorcm in x.difte
2.5 . quxltion 4. arcic.. ad 2. in 2.diftinct.2 .
quæſtion.x.arcicul.z.ad 3.8 in 3.diſtinction ,
3.3. queſtion. 2. articol.i.qullion . 1.ad 2.00
quod ibi dicet : Omnesſpecies motus æqualiter.
conuenire in rationc.communi motus, atque pnia
uocariju intentione generis, 6. Sed profecto
in his locis D.Thom.tancum loquitur deno
cu fricte dico proyt : gencrationo códiſtin-
guitur . Quod patet ex contexcu , quia in om .
bus illis Atacım ſubdit D.Thom . modum loca
lem cffo alijs priorem , coruinque caufam , &
menſuram , non obltanıc vniuocaconucnie .
tia in ratione communimocus . In quo ſenſu
ecjam s.p.quxſt.110 . artic..dixir interom .
nes motus corporeus localera cfle perfectior
rem athxc comparacio nequit fieri in sario .
ne mutacionis communi, erenim citra dabiū
eft generationem quæ ad fubftantiam termi
nacurperfectiorē eſlc alijs mutationibus
quz
ad elle accidentale terminantur:maximecî
infra generacionem illa quæ eit viuentium
origo; claudatur. Vadehiſce teſtimonijsſolu
poteſt probaricx mente CanctiDoctoris mo
cum ſtricte diétum vniuoce fuis fpeciebus cô
uenire. Ac proinde illis ommiſsis poteft ofte
di noſtra conclufio , primo ex Phylofopho,
qui in hoc lib.capic.8.ait rot,motus& muca
tionis effe, quot entis ſpecies funt,in quibus
verbis infinuat omnesmutationes quali dio
uerfas fpecies ſub vnico genere claudi . Et
proprerea 3.Phyſicor.cap.2.exæquo & fine
olla limitatione , aſsignatam diffinitionem
Verificac in alcerationcaugmentationcgcne
racionc ,corruprionc,& lacione, quod non få
ccrec , nifi has omnes vniuoce in ratione cx
plicata perdiffinitionem conueuire exiftima
ret:ergo. Tertio probatur : 1124) conceptus,
ita abitraétus , vt nulla in illo tcluceat din
nerſitas , inæqualicas,aur dependentia ,ett voi
uocus ſuis interioribus, licec in his fecundum
sationes particulares non nulla inæqualitas,
gut dependentia reperiatur;fed-taliselt con
ceptusmurationis, fiue motus lacefumpti à
prædictis ſex fpeciebus abitractus ac per nof
tram diffinitionem diftnicus:ergo eft vniuo..
cus.Minor pacerquia , quacunqucellenciali
conuenientia elt abllrohibilis vous concep
[ us obiectiuus,qui li alignatas conditionesha
buerit , crit vniuocus ,fcd ille lexfpecies muz
racionis conuenientiza habent eflencialem
in rationc mutationis, & aliàsan illa ratione
nulla diucrfitas, inæqualitas , aut dependen
tia relucer:crgo.Quarto : nam ratio actusmo
bilisicu koc quod cít elle actum cncis 10.po.
tentialecundum quod in potencia vaigoce
Laluatur in omnibus l'hyficis mutationibus,
& hæc eft raciocommunis murationis: ergon
Maior paccc: quia licet cíleactum cntis in po
cencia ad vltcrius ciufdcm forma comple .
mentum , & ad partes futuras cialdem moa
tus,fit proprium motus lucceliui, tamen effe
s ine pote mam com
acu caci
tani mcom mun eſt omn ibuads for
ntia
ex æqu
ple
o, quia in
oninibus ram ſucceiiuis , quam inſtantaneis
effluxus, & via ad formam.orgo.
Sed contra arguitur primo: nam Phylo.
fophus in 5. Phylico.ccxc.7. cxcludic genera
tionem a raciono motus, idque probar cripli
ci ratione, quin qua fubiectam , quod in illa
mouctur nouellons in actu , tun quia nonelt
in loco , tumeriam quia fubftantiæ nihil eft
contrarium.Vnde cumgenerano terminerur
ad fubftantiam , nequit cife a contrario in có
部
trarium ,
 In vniuerfam Ariftot. Metaph. 941
crarium , & omnis morus inter terminos con fubeffe morationi,viæ ,ac,tendentiæ ,non dū
grarios debet yerlari: ergo non poteſt diffini eftſub forma,acproinde pro cunchaber elle
tio motus generationi adaptari. Confirma- in actu incompleto , & imperfecto qui eft via
turdupliciter,primo quia inillaparticula dif ad formam. Vode licer in eodem initanti,in
finitionis,ſecundum quod in potentia , denota . quo, limul mobile per mutationem inftania .
tur,quod mobile per morum partim deber er Deam lic in pocentia, & in aćtujatque in aciu
ſe it actu ,& partim in potentia,quod nequit completo ,tamen non fimul limultate, quia&
effe verum niſi mocus Gir ſuccefjuus , etenim naturælabeſt yorique ,fed prius prioritate 04
fecundum parrem præſentem conflicuitmo- turæ , & veluti originisfubeft viæ, & a & ui im
tus mobile in adu : & folum relinquic illud in perfecto, quàm ſublit formæ, & aétui vltima
potentia ad parres futuras,acproinde requis *

to , & perfecto . Secundo arguitur:nam telio

ritur duratio diuerfarum parciñeiuſdem mo- Phylofopho,lib.3 .Phyfic.cap.I. morus non
tus:igitur cum mutatie inſtantanca lit indi- eſt præter resad quascerminatur , ideft non
uiſibilis, & partiurn expers, nequic conſtitue- eft res diftincta ab illis rebus ad quas termina
se mobile partim in actu , & parcio in pocen tur,fed terminatur ad res diuerforum prædi
tia . Secundo quiamuratio infanranea,in eo camencorum , v.g. generacio ad ſubſtantiam ,
dem ac primoluxduracionis inftantiinducit augmentario ad quantitacē alteracio ad qua
formam in fubiecto , quod patec in illamácio liratem , & latio ad ybi:igitur non diſtingui
ne quæ ſubico, & in vnico inftanti perfe tum tur a'ſubſtancia ,quantitate, qualitate, & vbi.
lumen in acrc inducit,fi luminofu licei ap . Tunc vltra;fedrebus diuerforumprædicamé
plicatum , ac proinde conſtituit mobile Itaa torum nihilvoiuocum effentialiterpoteft có
tim , in actu perfecto, fed habeasactum com- uenire : ergo non dacuraliqua vniuoca ratio
plecum , & perfectum non dicitur efle in po motus illas fex differencias mutacionis com
tcntia ad illud :ergo nonfaluatur ratio motus rehendens Confirmatur:nam ensanalogi
prove dicicur actus encis in pocentia fecun. ce dicitur de entc ampliciter quod oli ſubitá
dum quod in pocencia , quod pater,quia nio : cia , & de enre ſecundum quid quod eft acci
tus vtiic diffinitas poftular mobile comitsida dens, fed ex prædictis mutationibus aliæ ad
cum in actu incöploco , & expectanseiuſdem eos fimpliciter, &aliæ ad ensſecundum quid
formæ complementum . Refponderorad hoc terminantur :ergopariforniterratio mutacio
argumentum Phylofophum in quinco loqui nis deber deillis analogiceprædicari. Reſpo
nic condiftinct
demotu : ſubilla
ſtrictea di& tamen quod
o , fecundü diffinition
eft fpe- for mötum folú édbiratiue identificaricil
cies mutationis à generacione, & corruprio termino : formaliter vero diſtingui ab illo ,
gaudeienin diuerſaforoialitate ac dacura,co
omnem mutationem comprehendit , quam quod habeo modő viz accendentiæ , ac prora
commonivocabulo morum appellat. Adpri de entis imperfecti, & poitprædicamencalıs
mam confirmationem negaturmaior , non terminus vero labec elfe perfectum , & præ
enim denocacur per illam parsiculâ nifi quod dicamentale .Vnde in primoliniu dixitPhy
mobile Git in potentia, & in via ad forinam lofophus motum non effe præcor res ad quas
completam ,velad partem , fiue complemen terminatur , & fic faceormocum nô effe quid
tum formæ partim adquiſitę.Et pro primove vniuocum , fed Analogum , quia entitas cum
sificacurdiffinitio ia mutacionibus iodtanta- qua morus identificacur non vniuoca,fed A
ncis :pro ſecundo vero verificatur in ſuccefi. nalogaeft,in fecundo vero ſeoſu motuscum
uis moribus. Particula tamen diffinicionis ve ficformaliter diftinctusâ rebus ad quas termi
jacet abftrahit ab vno, vel altero modo exif- Dacar poteft vniuocationem ſortiri,nonobl
tendi in potentia.Adfecundam diflinguomi cante , quadros ad quas terminarar analogé
norem , habenseffe complerum non dicitur ear in ratione entis. Etperhoc paret ad con
eſſe in potentia ad illud pro omnifigno rario firmacionem : fed contra hocarguitur tertio:
nis concedo : non dicitpreſſe in porentia ad gam licetmotusformalieeri terminis dillin
illud pro aliquo ſigno acprioritate nacure,& guatur,tamen illius vnitas deberfum ab voie
rationis,nego minorem :licet autem mutatio face termini, hoc enim eſt proprium omniu
in tantanea in eodem inftanti,inquo,inducat reſpectiuorum , quæ ex ordineadextrinfeca
formam ,tamen quia eft via ad illam introdu- terminum accipiunt fpeciem , fed implicae
cendam , & ex naturarei diftinguitur ab illafi effe vniuocam vnitatem in ſpecificaro, filięc
cur produ & io , & terminus productus, Gcut deficiat termino ſpecificanti:quo enim pacto
via & fieri ;â termino & facto effe, & resinlie maior effe poteft voicas effectus,quàin cauſe,
ri , & in via non dum habet elle complecum , aut(pecificaci,quàm fpecificancis:crgo cum
& quietum extra caufas , propterea proillo racio entisAnaloga ſir interminis moros,eria
priori naturæ pro quo fubie& um intelligitur ratio formalis morus Analoga debec elle.Rex
pondetur
 4 Libri undecimni Qilieji. I. Artic.II,
pondetut nihilominus quod cum abiectum, cientem ad ingrediendum inprædicamenta:
gr
11.3 lis extrinlicæ 20. .
teriem ,proptereanoeffe genus, autfpe
ciem , co quod putant quod folum rariones
eraliterin ſe vnitatem , ant perfectionem , perfectæ ac complecæ valeant conſticuere.ge
quam tribuunt rei qux ab illis fpecificatar, nera aut fpccies. Sedhæc folucio defficic, &
.fed faris clt fi illam prchabeanc virrusliter falfo indicitur fundamento , relaciones enim
tanquum ſpecificatiregula, & fenfura, 8c geoeris,&fpeciei nedûm in eacibus realibus
hac ratione obiectum aliquando in fe malum completis , fed etiam in incompletis , & in
fpecificat actum bonum,v.g.peccacuniqaod entibus racionis valent fundari, qua de caula
dereftamur ſpeciticae a &tům pænitentiæ in . voiuerfalicas eltgenusad quinque prædicabi
fufæ , qui eft formalis peccacide teſtacio , öca lium incenciones, & priuatio genus quoq;elt
relacione veabftrahit â rcali , & relacione riadu ad omnes priuaciones, licctdefectu caritatis
uonis incorreiacin primi, fecundi, & tertij rea
is liscomplotæhuiu repo
in prædicamenti nonſmo dignanc
eneur. fpecies
ra ,&Hau d dif
ordinis, accipit vnitatem gencrican relatio s
prædicamentalis , arque ab cote quod.eft Ana limiliter ratio alutationis gengsel , fed defe
logum , & abono quod fimiliter eft Analogā ctu coritatis completæ ex parcolubltraéti no
fpecificantur intellectus , & voluptas homi.repanicur directe in prædicamentis , fed ad
nis, quæ ſunt potenuiz gaudentes fpecifica poft prædconf
icamirma lesempaſs
entation ionesentis rolega
refponde
Vnitate ,ſuntque alia aporiſsima excmpla ,eta tur. Ad cur negan
peru
perfia
à quibus bregitar imilraci
odenda . Haud diſsis.g
duximus fuo do antecedeos,licet enim actio & palsio iden
itega aben quod tificantar cun motu in cocitace eô quôdea
te
Analogice de ſubſtancia, quanticate,qualica- dem cnctas quæ eſt mocus labinduis förma
EC ,& vbi prædicatur, ſumit extrinſice vnita- litatem actionis, & pafsionis, fecundum quod
tem vniuocam motus vcfic : quinimo â non diuerfas habicudines dicanrad agens, & pal
ente quielt cerminus corruptionis fpecifica- Cum ,tamen alia radio formalis eft motus , &
tur corruptio quæ fimplicicer, & vniuoceert alia eft racio formalis actionis & paſsionis,
mutacio ,acucenim denominatio ,quc imper- alla enim eft formalitas cruis imperfecti, iltä
factio obiecti ,fiuc cermini non-traofein sem vero dux fant formalitătescitis perfecti;có
ab illo ſpecificaram , quo pacto abenreracio . picci ,ac prædicamentalis. Vnde in fenfu fore
nis, quod fimpliciter etnon ens,fpeciem ha- mali hæc en fulla actio eit motus , fumpto mo
bec Logica quæ eft fimpliciter ſcientia , & à fu abſtractiüezlicuc hapoft falla albedoelt in
nonenco.fpeciem trahit corruptio : quæ en tento ,led ficut hecell vera,alb do cltinten
is
mutatio deftructiua , & fcucens realevercost do quia incendio or modusalbedin , qui in
producibilexita vore cft defruibile , ac proin concreco a formaliter prædicatur , ita
de ill
de cam productio , qua deftructio illius fune hæceit vera in fenfuformaligactio eiimotus,
vore ac fimpliciter njurationcs . Quarto ar- fumpto ruoru in concreco , qua motus eltmo
uitur dimorus vniuocus effur,& cleociali- dius quidam importectus adiunctus actioni, &
ter ſuperior ad omnes prædićtas mutationes, millam afticiens,ledquia non ellentialicer,fed
cficigonus ,nihil enim defideraret ad rcio accidentaliter de la prædicatur , acque
nem generis,prædicaretur enim in quid , & : etiam de paſsione y folam fequiour aliquod
vniuocede ſuis inferioribus, conſequensada prædicatum nodale accidentalcor fuperius
rem elt fallum ,quia omnis ratio rsalisgenc.. ad a& tionem & pafsionem deillis prædicari,
rica, liue fpecifica vcruel prædicamentalis , quodnon eit inconueniens.
& ad aliquod prædicamenjum roferenda,co
quod prædicamentua cft prædicabilin coop ARTICVLVS. 11
dinario , motusautom pol prædicamentum
elt : ergo & antecedens . Cooficmatur:nam
mocuset ell'entialiter fuperiorad a&ionem , Anmorus stricté acceptus fiteffens
& pafsionen ,etedim Auxus ab alio eſtactio , tialiter continuus o - fuc
& fluxus in alio, eft pafsio , & efl ,objatqselle,
influcns (usiefpecies fluxus qui vi ficelt mo ceſitlus .
tus abtrahensabillo , & illomodo luendi: er
goli in rationefluxuseft vniuocus, aliquid N hoc articulo tres verfantur fcnten
eflentialiter prædicarerurde actione, & pal- tiæ , duk extremna , & alia media , qua
lione,quodinle eſtyniuocum , quod non eſ
admicendum . Ad hoc refpondeturgà quibuſ
?
I rum primaaffericfuccefsioncm ,& con
tingitarem non cfle de eflencia morusphylia
dan iunioribus, rationem norus vniuocama ci ſtride Campri,de quo loquutus faic Phy
elle realen ,fed quia imperfectum , & in fuffi- lolophus quinto Phylacoruin - Fiancruetur,
Gregorius
*

::
Inbaikeriam Ariftot.Métaph. 543
...
Gregorios de Arin.in 2.d...git.Capreola no agio,fed, termine ad ane,nibilenim refert
ibidéin:ſolut.ad 7.conera prima,& Soto 5. guantü adrationede albationis virum illequi
philiq.riad 5. Vndeinfert Soto ,quod li per dealbatur fueritnäger aut pallidus vel rubeus,
poſsibile velimpoſsibile alteratio fierecin & c.Secüdoprobacurinamorusilli quitar

mino
spítanrı fine cóciquicate & fucceſsione, n i minanturad qualitacé eiufdé fpecici ſune

tant
>

hilominus eſſet vere moras, & è cotra eriá formalicereiufdemfpeciei, está f à diuer

oàier
fi fubftantia generarerur ſucceſsive & con fis terminis á quibus proficiſcantur & ecó

ermi
:

tinuehaud quaquâ motus effec:videoçura, era,illi quiterminanturad qualitates diuer

quem
hi auchores fua fententiam defumpfile ex ſæ ſpeciei ſuntdiuerfi formaliter, etiam fià

:erg

no
ad
Coment.lib.4.phil.com.iig.& Albert: lio terminisàà quibus eiuſdérationis ſpecifice

&
,
š.phiſ.tex.t.c.2.Secunda eft veluti media

n'g
;
älterens ſucceſsione effe de eflentiamocus à quo accipiemotuşformalem vnitatéinée
{ trictè fumpti;continuitaté vero efle pro- begenericam & fpecificam . Antecedens
priecace ad illius eflentia conſequtā,ita fen probatur indu& ione indealbationibus,
ciune Conimbt.vbif.in locofupraallegae quia licèc à fuſco & viridi procedant,ſune
to ex 3.phil.Pererios lib.4.c.18.& Fonſe eiufdé fpeciei,& dealbalio arquedenigra.
ca s.huius C.13.9.8.fe&. 1.ſubdu que hi au tio funediucrfxfpeciei, licetab eodemco
chores ſucceſsioné effe imperfectaquandā loremedio progrediantur & fic de alijs:er
satione poft prædicameocalē reductiuedu go. Tercio :ná folusterminusad quem có:
taxac ad prædicamétū pertinente eo quod Päratur ad motu ve finis , & confequenter
i
effentia moruseſt quid imperfe & ü & poft folus ille håbet fe ve cauſa formalis exuin
prædicamencale:corinuiratē vero Guemo fecamotus,per químotus velutiaquacur,
cus,fiuc temporisefTe perfecta ſpecie exté- & in qua quieſcie, & in ordine ad quam dif
fionis:ac proinde directe,in prædicamento finitur,led in refpe& iuis obie &tom ,finis,&
quátita eisponibilé,zöveráquerationé,fue formaextrinfeca elt gng dat ſpeciemiergo
celsionis,cuilicet, & concinnicaeisafferite a termino ad quem accipit motus ſpecifi.
ſide effentia morus per illam que motum că rarionem ;acproinde formale vnitate.
Ariete fumptü conititni & à mutatione in Dico zaſucceſsio elt de eflentia & ratio
Stancanea diſtimgui. Pro cuiusdeclaracio : neformalimotus ftriate Compri. Hæcſta
ne ſequchtes ftatuo conclufiones: cuicuc aduerſus auchores primæ ſeptentię .
Refpondeo dicendum i:mosum Itriad Ecprobatur primo:nam ſocceſsio conue
Vnde fumpců accipere fuíeflentiá i termino ad Die mocurernacora fui cormini ad quem ,
motus quem ,& conſequenter ab eodem accipere & eitodo cendendiad illam : ergo conue
ACC . (už vnicaie .In haccóclufioneconueniunt nie illi effentialiter ,cófequétia pater :quia
pietfu omnesPhiloſophiacMeciphifici exceptis a termino ad quem vtdocuimusin præce
amfpe pancis,népeAſtudillo Burleo, & Alberto denti concludone habetmotusfuam ratio
SICH . cificari
deSaxonia lib.s.phil.qui voluntmotú fpe nem a vnitaté formalem : ergo quidquid
ex aequo ab veroque termino videli illi ex tali termino conuenit effentialiter
cet ad quë,c aquo.Sed pro noltra cócloco. conuenit. Antecedens auté probatur:quia
nefunt Socolibes.phil.q.3. Toletus Card: ex eo thoruseſt fucceſsiua adquifitio tec.
9.2.Conimb24.1.Pererius lib.3.c.8 . & alij mini ad quem : quia res terminatiua illius
bacur I.Ná iuxcamonte.Ecpro haber contrarietacam cum latitudinescx la
: : citudine enim & contrarierace prouenit,
4.triplex vnicas eſt in motu, licui in qualia secalis res non limol,fed pavlaciniac fuc
bet alia re,generica,ſcilicces fpecifica,& nu cefsiue adquitätur:ergo: Confirmatürinā
merica; & numerisáquidem a ie Arift.defu fuccelšio conucnit morui ex co quod ver
mereab vnitátemobilistemporisac termi facur theerterminospoltiuos & contra
ai,genericâ vero & fpecifică ſoli à cermi . rios,ficquede ſubiecto in fubie& ü , ingub
no ad quedocerelle defumendā.Vnde alle eft laticudo paglaciam perčurcenda, ſed in
ric mocus illos eſfe eiuſdem generis proxi- hoc ftacuitPhilofophusvbifupra eflentia
mi, quiad candé cathegoriā terminantur, motus ftri& e [timpri proucamucacione in
illos vero eſte ciofdem arhomę (pecieiper tantanea condiitinguitur:ergo .
quosadquiritur forma eiufdé fpeciei.Com 4 Dico ziedam continuitas eſt deeffen
Lencit D.T.I.p.9-23.2rt...ad 3. proptereà dia morusſtricteacepti.Hçccoclufio Itacui
enim ait prædeſtinacionehominū & Ange tur aduerſus anthøres fecüde fententia& pra,
lørū eſa ciwidem fpeciei;cũ cerminus ad bacur nam quodcóuenicmotuiex prog
qué vcciuſque liceuldem ſpecici; cilicet; prio genera eft illi eſſenciale, genusenim
Mon Accipitſpecie
beacicudo ,6 MIEMSKON accipitſpecić deter
termin prædicaturin quid,fed cótinuicas côuenic
Bbb mocou
+
544 Librivindecimi.Quxſt.1. Artic,1111.
motoi exproprio genere, aionãquePhilo. néquapsicativā feu mollis,qui eft effectus
ziphif.c.i.morâ effe de generecótinuorūs for malisquantiçatis,fed extéditurhocmos
do ad alceriuszn
& lib.s.c.4.tex.39.docet cótinuitatê perci tenfionem épéad mobilis & fpatijek.
: nihilominushaber per ſo & in
nere ad vnicate numericã & fpecifică mois
Lus:ac proinde ad eſſentia,aic enim fic ,quos trinſece encicava quandá ſuarü pareiū cita
niã autē continuus omnis motus eſt, & fimplici fioné,quo pacto eciã qualıras inranabilis&
ter quidē vai a continui neceßeest eſeji on
c
remifsibilis habecpropria & intrinſecā la
bdiA titudine fiue graduatem extencionē, fecun
mis quidē diniſsibilis eft, ci &
whecverba:qua propterneceffe eft eundėſpė . da quaporeſtmocuintentionis acremifsio
cieejše,co pnius Gin vno tëporefimpliciter co nis terminare,ecāGexcenfionémollis pro
tinawin no tū rit.probacur: quia continui priã nó habeat;ſed ad fubic &ti extéfionem
tus cft de eſſentia téporis quarenus eft dura recipicor in illo.Ad cófirmatione quod lie
rio fuccefsiua; nô ad hancfenfum a tépus cèt å terminilatitudineſumatur extrinfea
non pofsic diſcoiinuari per certatione fui cefucceſsio & cótinuitasmorus, tamen in
in aliqua nora,ficuc probabile eft de fatto ipſo moru eft incrinſecalaticudo qua con
in tempore loſueceilante Sole,ceſafe,fed liftit in intrinfeco ordine fluxuscontinui
ad hunc fenfum quodquãdiu eius duratio ac ſuceſsivi ad talcm türminū. Secundo af
pro tenditur; atquc exiltit in rerā nacura; guitur: nibeus per ordinem ad terininūad
sraeeffario debet protendi &-exiſtere cũ cô quem ,accipievnicatem & diftinctionéier
cinultare, & implicat eriã de potentia abfo go fi inocusfuccefsiuas & mutatio inftan
jutadaritempus phiGcūåparrerei abſque tanca ad eandé cerminâ ad quéterminécor
cótinuitate,Gicut propterca-colligimus fuc? nequibunt ſpecie diftingui per ſucceſsio
Ciſsiončeſſe de ratione mocas accöporis: né& cótinuitatem :ac proinde hæc duo na
quiaimplicae motī aur cēpus Laluari fine : pertinet ad effentialemocasdiitindinum .
fuccefsione: ergo Amiliter de rationc mo. Cófirmatur:quia fi cötinuitasmotuiper fe
tus eft côcinuicas.Cõſequenciahæc proba- cõueniret,ex proprijscoueniser ci côcinui
car :quia ex ſucceſsione & côtinuicate mo . tas:ac proinde per fe effoc quátus,& in prate
aus di manar ſucceſsio & cótinuirastempo dicamēro quacitatis directe ponedus,cuius
ris in primo mobili, & in alijs moribus regu : vnaſpecieseit exeéfio côcinua : cöfequens
lagis a priino dimanac duratio continua & eft falfum :ergo & antecedes. Refpódetur
fuccefsiua ex eorú cótinuicace & fuccefsio ad hocargumentü negādo cöfequentiam :
ne.3:probatur:Datu concinuicas mocasine pro cuiusdeclararione ſupponédõ eft ,md
quis elle extenſio perfe&ta & cöploca dire . tus aliquido fpecifica diſtinctione & vni.
etdin prædicamento quãtitans collocata: tacé accipere a cerminis ad
ergo falfum eft corollariü illius fecüdefenfumpcis, & hoccôtingit quãdo motus ſunt
tentiæ ,Antecedensprobatur:quia cótinui ciufdá generis proximi, quo pacto in gene
tasadminusch modus ſeu propriedas ad re alteracionis dealbefattio a nigrefadlo
riorû cöſequrazko eciä admiuunt illius au . no diAloguicur fpecic,propterea qoodal ,
chores,fed modus & propriotasnaquiooef bodo,& nigredo ſanrqualitates ſpecie die
ſe perfectior aut magis cöplera, quäres cha- Itinez Alquädoveronōà cerminis in era
iøseltmodusac propriétas , quia efendia foeneis;fed formalicer,fecundü q fublunt
Vivius cuiufque rei,cú fac padix Guarü pafsio diuerfis modis terminádiſpecificãror. Es
nāprçhabēsillas radicaliter, & caufans hoocontingit quoties permotus diverſos
incriplici genere caufæefficientis;ſeilicar eadé res adquiritur,quiatunc diuerfi modi
maretialis & finalis Compepoft illis nobi- tededi mocuü rcfundütur in ré adquificá ,&
lior:ergo . Gorefuſsiefficiúcvr eadé res fecidū, quod
Sed contra arguicur 1.Ná mocus aume- diucrás modis rēdédifubeft fubinduar di
ratur â Philol.5.med.tex.r$ . & c.tiprçdica uerfos modos cerrminandi:Quo pa& o ali
schtori inter qaása peraccidés : ergo fenguido cade qualitas ſecüda fpecié adquiri
ett quod eft cótinuus per accidens, confe- tur permutatione inſtancancā ,vequãdo ad
qucacia patet ex eo quòd in rebusmateria produ & ioné fubſtantix producitur,aut a.
libus quáritas & continuitas côuertuntur. lias permucacionem inſtantanean pros
Cofirmatur :nãomnisexcenfio mocos pro ducitur, aliquando vero adquiritur per..
uenieeià termiño:ergo côtinuitas,
cõrinuitas, quæ eft
eft morā ,vequando por fe prima cerminaemoa
oius ex ¢mmQo prouenit illi à cecmino&cố. cum fecundum propriam lacićudine endles
fequenter ab exerinſeco . Refpondetur ad tiuam.Ethocfuppoſiro :quia mutatio infta
hoc argumcuci; quod motus eft quantus tenea & c moevs terminantur diuerfimode
per accidens:quia per fe nöhabetextenfio: ad eandem formam illa quidem modo in *
 In onuerfain Ariſtot.Metapha 545

diuifibili,hic vero modo di viſibili,propte: prædicamétis:ergo adilla dacur perfe mo

reà ex iftis inodis tendendi & à tcrminis ve
ſtantfub illis elencialiter diuerGficantur,
& quia ſucceſsio & continuicas moruscon
fticuuntmodum illumdiuerſumn tendendi
diuiſibiliter proptercâ percinecad eſſentia
tus. Antecedensprobarur diſcurrendo per
fingula requiſita ,nā; ad hoc quod aliquid
fit per ſe terminationmotus funtduo,nem
pe quod fubie & ü fitens a &tu & cöplemérū,
per ſe moueri valeat, & cótrarietas inter :.

le illius diſtinctiuum . Ad confirmationem terminos:quæ noin quacüque oppalitio

negamus ſequelam :quia conciduitas & ex neexeremorú ſed tantü in pofitiua cobfit,
.
tenfio motus non eft,quæ conftituitſpecie quod indicauitplanè Philofophusdam di
quantitatis,hæc enim eit extenfio molis,ſe xiemocûdebere å ſabiedt o in ſubie & üpro
cundum quam perfe primoexceditutcora cedere & incerpoliciuos terminos verſari,
pus ſubſtanciala, & ſecundario illius accia defectu cuius generacio & corraptio excla
dentia,eft eciam compleca , atqueperfecta dueuràrationemotus,quia
accidentis natura ;illa vero extelo modalis
intereffe & na
effe verfantur.Ratio auté ob quá cörrarie .
imperfecta eft & incöpleta ficuc & OCUS tashæc poſsitiva ad motâ ftricte di& ú exi
cũ quo formaliter idétificacor, ne“; ab cius/ girar eft;quia petitmotusexintrinfeca ſua
.
ſucceſšiua partiâ laticudine diftinguitur. Cucceſsione excrema oppofita poGtive,
vehabeant lacitudine paulatim ac ſucceſsi
ARTICVLVS m . ue percurrendá deficereraurê ſucceſsiofi
terminus
Anaderiatantùm predicaméra detur viſibili effec cxpers latitudinis
conſiſtens & in indi
,fed hæcduo requifita có
per ſe morus ftri &tè diftus? currunt in quãtitate,qualitate, & vbi:ergo:
Nhocarciculo dux verláncar ſenté Min.probacer;de quátitare quidé quia ſep
ponit fubie & u in attu ,nepefubftantia com
tiæ : primanegat ad quantitatë dari
per ſe mota: acproinde faſtinec ad plerā ;& aliàshubeclaticudinem maioris,&
duo cantū prædicamenta dari morũ, quaſe minoris fecundü quá haberterminos cótra
quntur quidã ex" medicis peritiores ,népe rioslarge ideft pofitiue incopoGbiles & re
Galonus viñet.c.6.ac Vallejusin corr.29. pugnātes proeodé tépore, repugnat enim
ad Tirones, féquuti Platoné, quiduasrátí maior quantitas cu minori & incerhoster
fpeciesmocusalterationé, ſcilicet & latio- minoseſtmediü ſucceſsiue per tranfibile.
ñé agnoſcebat vecólatex dialogo Bucifi- De qualitate vero eadé eft rario :nam ſunr
pho.z.Sed comunis peripateticorú ſence- qualitaces qua plurinix concrariz & haben
partedocésadtria ces latitudinë ſecüdü magis & minus,fecü
tia affirmacias ſequitur
prædicaméta& nõ ad plura cerminari per dñ quá repugnat fimolcadé qualitaté efle,
ſemora ftri& e di& ú,népéad gaancicacem , ſob maiori & minori gradu , & lc poffung
ad qualitasē,& ad vbi,no ad hunc fenfum , terminare motusincēlonis & remiſsionis,
quod omnes fpecies& indiuidua horü præ quorūille ad maioré,& ifte ad minora qua
dicamentora adquirācurper te primno per liratē terminátur.Similiter habentlaritudi
morū fedad hunc fenfum ,quod formæ ad nēextéfionis,vt in prima ſui productions
quiticæpermotu perſeprimo ex his dāra à cótrarioincộtraria procedente ſucceſsi
xac & non ex alijs prædicamentis ſunt. Et ue & permotū adquiraturin ſubie & o exte
quia vera eft hæc fententia illā itatuo pro fo ,autiã producta ad aliás eioſdem ſabiedi
certa & indubitata concluſione.Cuiuspri
má parcē,fcilicec, primãillius excluſiuæ cx
pattes extédacur.Devbi rádemprobatur:
quia eft accidens intrinfcereceprűin mo
ponenteſ ,probo primoex Ariſtotele,cui a&iua loci
bili ex circunſcriptione veluti
perperam medicæ artis profeffores diffea- proueniens,quæ proinde pafsiua circunſ
tiúc cócra ipfa ſuæ areis naturalia iura :quia cripcione nücupatur,cuipredi& a cótrarie
ſuapte nácora philoſophiæ fubalternatur, tasca latitudine fucceſsjue perträfibilicó
ac per cófequenseius documentis ob tépe uenit:nā extrema (parij diftant penesfur
Tát,ita vtabeishace quaquadeuiare præſu fum & deorſum , infimum ac ſapremum ,
mat Ariſtot. igitur philoſophiæ Princeps, dexterom 8 finiſrum , in qaibus dum eft
cuí-medicæ artis profeffores ipſo naturali mobile,diuerſum adquiri vbi,licurà diuer
ſubalternationis iurc cogente,ob téperare fo circunſcribitur loco:ergo inrentum .
debuiſset,lie5.pbi.c.z.à rex. 18.ex profeſſo Seurda pars videlicet ad nulla alia præ
oftéditad erescachegorias , ideft ad quãgica dicamenta dari per levotum ,non admite
té,ad qualitate, & ad vbi , & nó ad alias dari ticar ab omnibus. Aliqui enim fuere Phi
per fe morū.2.nã omnia requifita ad termi lofophi qui volueruntad omnia prædi
banda per lemoçu cócurruncin his cribus camentaterminari per femorum .Dokoa
Bbb 2 funn
 546 Librivndecimi Qu «ft. 1. Artic.1111.
.
rum numero ſumt Simplicius 3. Phiſicorü
& Commentacor ibidem ,co quod pofluit
formas ſubſtanciales clemeniorum intèn .
di acromici , idemque de alijs accidenti
bus . Alij vero polluerüne ad relationes
quafdam extrinfecus adueniétes : ac proin
dead fex vltima prædicamenta in quibus
imbibuncur huiuſmodi relationesdariper
ro motit , Deboruin nuncro f'uicScotus in
3.d.tt ... quæft.s.in 4.difti&t.o.quxſt.10.&
ita quodlib.virt.vlcimo: Sed horum opi :
njories adeò func hiſce temporibus aboli .
të ve nequidem incer Philoſophorum ſen-
centias recenteri mereantur. Vndeproba .
tur fecunda pars côclufionis.Primo: quia
nullum ex alijsprædicamentis habeelatiei
dincm X concrasietjem requilitam adder
minando mocoin fuccefsiuari), deienā .
que pollent in initanti adquiri: crgo ad
nullum coram dacur perſe motus. Ance-
cedeus declararur:nam licec aliqua Gntex
fex vlciimis prædicamenris ,quæ per mo-
tuin ac fuccelsiue adquirantur, hocnon
prouenie ex eo quòd fecüdum fe& expro
prijsinecitis fine adqciabilia per matario
fuccefsiue,fid quia cófequnčur neceffario
ad voti ex illis eribus, queper motum ad
quiruncur,licut& cos coleguicur Whi, & ha
bitus conſequicur veftium localem applia
Cationem ,& relatio fundamentum.Hæc
enim proptereà per motum adquirunrur :
quia habentneceſariam connexionem cī
quācicace ,qualicare,vel vbi,quç habent per
feterminaremxum fuccefsiuum.Secun-
do :nã illa prædicamenta habentper ſemo
tomterminare , quæ ſuntapta nata per le
primoproduci ſucceſsiue,fed omnia alia
excepris cribusaſsignatisnon ſunt apea na
ta perfe primo produci ſucceſsiue, fedra .
tionc aliorum cum producuntar ad aliorü
fuccefsiuam productioneiniergo. Confir
Matur:nam Lubflantialicciper feprinio di prædicamenta fuapce natura fint áliori
termistet ſui produ & ioné,caren :quia nec
lacitudinem nec contrarietatem haber for
lampoieft effe prinjarins erminusinitan
tanet mutationis,detio vero & pafsio po .
is teaminantur ad rem productam quam
TILS
terminent.Reliqua denique prædicaraan .
xa,vthabit:1s, quando,ficus,& relatio ,liedä hic c.8.autone che ſpeciesmocus,acmuta--
ſucceſsiuam ,fed neque inſtantangam phim tionis quor funt fpecies oncis, quurē totmo
ficam mutationem poſlanc terminare per ths or mutationis quot entisſpeciesſunt, & coer
ſe primo.Sunt enim ſuapce natura modi,
autquaſimodi aliorum prædicamenrorni,
quibus politisin efroferuatis fervandis,có
fequntor neceſſario per quandam veluti
Daturalem reſultantiam ex vieiuſdem mu
rationis ,ex vi cuius corû fundamenta pa.
nuntur ,ficut polito vbi ftatim cófequitur
partiñ locati diſpoſitio , & pofito motu re.
gulariſsimo poneur tempus,exquo in re.
bus temporalibus conſequiçer naturaliter
duratio fideipfum quãdo; & pofito fonda.
mento capleceid eſt cum aficiazione rer.
minifacim pullulae relatio realis ;vig.po
ta albedinein Petro per nouam.coexiflen
ciun alterius albi in voiuerfo ,pullolatrela
cio fimilitudinis in Pecro ;lon quidem per
philicam mutationem ad ipfum de nouo
terminatam cum nullum ad ſit tunc agens,
quod talem exercear mutationem , neque
per a& iunoproduétiuaalterius albi,quod
loge diſtac a Petrojac proinde nihilporeit.
Patras: tali agenccaccipere ,fed perantia
quam aétionem perquam a principio albe
do fuit prodw.cta in Petro , quælicèr nunc
formaliter non pullulaierit defe & ucondi
tionis requiſita ,ſcilicet, coexiledix cermi
ni , tamen nuncfwc produéta veluti in vir
turc, vt ex vi illius a &tionis feclufoimpedi
méro ,& potica torquini coexiſtentia natin
naturalireguliarizadeāde actioné cöfequa
cur, & ex albedine pulluler,quæ rấc eciảia
cipie cöpleri in ratione fuodamenei, cos
fundamenta fimilitudinisnon eft fola albe
do,fed albedo cum vnitare & cornenica
tia;hæcaute petitextrema qux côueniat,
& lintxna ii albedine,lalengucd.T.in
3,82.9.2,ar-2:21.5.&
‫ܕܐ‬ depot.c.7.ac.audse
Albertass.plul.cex,1.c.5 ,Capreol. in2.
dift.z9.qaswarcic.1.Soncinas 5whuius 9.25.
2
& alijiuniores quos omenitimos recélere .
Ex quo etiã colligitur diſtivctionem illam
Scotide relationibus intripfecus, & cxerin
fecus adueni@ cibus fictice , çuin nulla
fic relatio predicamentalisque pofito fun
damenro proximo & termine non repület
& ponatur llatim in era,liautem illorum
alterum deficiat nulla relatio élt que retal
teraucponatur in cffe,Ci igicur huiufino
modi & affectiones nollarcousper fe valēt
muraciouë termicarc ctiá initancaneá , fed
habēc ad aliorum produ &tionecóprodocis
vnde nec aorus ſtricte,nec mutatio phili
ca ad illa per le primo rerminatur.
Sed cótra arguitur 1.Ná Philofophus
go ſencil ad omnia prædicamenca dari per
ſe morum aut phiſicam mutationem.Ref
pondetur tamen nihil ex hoc teſtimonio
conuinci ,quia ſi aliquid convincerecor,
non folum probaretur coteſle ſpecies mo
tus quor ſune prædicamenta , fed quoc
funtrerum fpecies , quod tamen alienum
clt
 Juvniuerſam Ariſtot.Metapha $ 47
eſt à mente & fententia Philofophi. Di- rieur, & fic ſe habet ad illam ficutin prima
cendam igicur est illum loqui de mocu & produzione ſo habuie lippoticum ad fua.
mucarionenon philica,quæ eſt via perfe quantitarem , ſed accidens connacurale
primo cerminata ad aliquam formā acqui- non habet per ſe primoproduci,fed com
randam , fed de moru fuemutatione velu . producitur ad productionem fuiſubiecti,
ti mctaphilica, prour omnis adio fiue rece & proptereà in primaproduktione fuppo
peio alicuius nouæ formæ,per quam resali ficinulla mucacio perſe terminatur ad qua
ter fe haber qua antea,hancenim etiá nomi citatem ,fed eadem fubftantiali mutacione
nemurarionis folet Pailofophus acciperc . comproducirur, qua rotum ipſum per le
Vnde huiuſcemodi mutationis 100 funt primo generațur:ergo. Reſponderur ad
fpecies, quoc ſuor fpecies formarum de no hoc argumentum prænotando duo , alce .
Ho aduenientium ſubiecto.Porelt eriam di rum eft aliam effe morationem aggenera
c :ficundo quod fenfus illius propolitio . tionis fiue nutritionis ab au gmentacione,
nis eſt negaciuus , quem admodum fenfus co quod earum termini difinguntur, illius
illudic
dis s; quai
icq n habe lib.cipi
uott prin 5.hu
t a ,ius
cumcap.loto
tot ma
t ma s
enim terminus primarius eit noua pars
e
o ta eci
fpmé
fubftantia converſa er alimento in foba
c
l fun ftasztiam alii,huiusvero cerminus elt no o .
motuss4000 na quanti tas,quæ
r licecin prima produ
a r o prdio
es us e lpe . De nequea poenremfe primo toenremin ntia.
plusre rluumnt ſpeci emroetc ll,qá uaruenfiarnie ti ti a e
cie re s,ac fialdiics nu ianm (pme priam inméutara a muta feurbafttion
a t
ciieni emdoircuam,enviſi que ardeianlciaqr r(ptiaocie - loidiiuod rmim,b
t
a enè dcuacmtieoin aggenntis u ,
re pr ligi peolitio . Te pnoo e q p pro ex age nar .
l m i
ceſt ince di utiprop per aco ralisinclinatione ad coiticvedum nouum
dan diſtributionem ,ita vtfenfus Go tot el fuppoGtu terminatur, ad cuius generario .
fe (peciesmotus, quorlund (pecies rerum nem ſufficienter linealia actione quanti .
ex illis predicamundis ad que diturper fe tas & alia connaturalia accidentia conler
morus . Secondo arguitur. Ad ſubſtantiam quintur: ar maior quantitas ſuppoliti pre .
dacurperfemotustriéte dictus : ergo fal cxiftentiselt per ſo primo a nacurz intera
foidneganjan ecedens probacur:nam & proptereadatur viuencibusà natura po
ediaqnin ſabſtantia eft latitudo & contras reptia quædam augmencaciua perſe primo
rietas majoris & minoris fucceišiue per ad preducendú viuensin maioré quantita
tráfibilis, tecnim proprerea, nueitio & ag tēordinaca:ac proinde poteſt acdebeema
generatio terminanru ad adqui dtionitar
maioris fubitantiæ , & rperillas adquir em iore quantitaspropriá & fpecialem muta
tioneper fe primo terminare & perilla ad
perfeprimo noua pars fubftantialis in via qoiri, & hæcdicitur augmentatin.Nec mi
uentibus : ergo nihil illis ceít qunninus nusfola para ſubſtantięadueniensde novo
fint mocus. Quod fi dicas nou is parces fub terminaret aggenerationem fi abſque qua
Stanciæ adquiri per accidens ad adquiſitio: citare adueniret,quâ aduenienscum illa ,&
nem nouarum partium quanticatis. Con- écontra noua quantitasex vi augmentatio
tra hoc arguicur tercio : nam ad quancica. nisita adoenireo abfque proda & ione no
tem non datur per la nous,fed potiusip . væ partis ſubſtantiæ ,licur quando illiafo,
faconlequicur ad mutationes circa fabftin ciatur,no enim hujuſmodi aſociatio , & Co
tiam , & ad alterationes circa fubltancia comitancia tollit diftin &tionem in:er verá
qualitatesfaltas : ergo non eftdicendum quemutationem aut propria vtriufqueme
ſabitantiæ partem adyuiri peraccidens ad ritasex proprijs autem meritis age caera .
partis quanticacis ad quiftionem , Antece . tio eft noux partis fubftantia & augmen
dens probatur dupliciter, primo, quia po . tatio eft nouş partis quantitatis produ& is ,
Geacarnis dilacacions, alimēci diſtribucio- & adquiſicio .Alterum ef aggenerationer
ne & commutatione , neceffario viuens efle fucceſsiuam mutationem de facto: co
eundeomius inc alia mutatione:ac proin quod per accidensillips termino adiungi
de neceffario naturali reluci reſultantia: tur quanticas quæ,elt terminysaugmenta.
conſequiturin illo noua pars quantitatis: tionis, fecundum lacitudinem maioris &
ergo.Secundo quia quandoper huiufmo . minoris : & quia hæc laticudo quantitatis
dicarnisdilatationem , fine aggeneratio tranfitur ſucceſsiue per augmentatio.-
nem adquiricur nouapars Cubitaneizcun nem ita ſubda
t ntiæ noua pars , fecundum
udotibel terminis minoris & majoris
ngua parte quanticátis,pars noua ſubſtan- qquod
tiæ ett fubie &tum noux partis quantitatis, ac eius latitudini pec,agge .
& vt illius connacarale ſubiectum adquia peracionem adquiritur ſucceſsiuc. Sed
Bbb 33 quo .
3
548 Libri vndecimi Quæft.1. Artic 1111.
quoniam haec fuccefsio non convenit illi quantitatem fuapte natura ordinatur. Ad
ex proprijs mericis fui terimini
terinini primarij
primarija, fecundam vero probacionem dicendum
fed ex aſociatione quantitatis , proptereà eft, quod licèt codem modo in ratione fua
sionelt motus ítricte dictas , quia hic petit ftentandi fe habcattota ſubſtancia in pris
ſucceſsionein ex proprijs (uitermini pro . ma productione ad ſuae quanriratem , aen
uenicnte ;quod autem huiufmodi luccel que noua pars ſubſtancia ad nouam parce
Go generationis non proueniat ex pros quantitisytámenin ratione cermini produ
prijsfui termin primarij pater,quia fubf. cibilis diverfimode comparantur :namibi
Itantia cx fuis meritis non habet contrariü prima quāciras habet rationem terminife
polsciuc oppofitum ,ſcilicèt non eft vna cundarij:ac proinde ex vi generationis cô
de immediate productio fubitantiæ fic de Tequrishic vero noua quantitas habec ratio
non effe ad eNe,& proptereà prima proda nem cermini per fe primo intéti:ac proine
cctio per quam adquiricur fubitantia ſecun de per propriam muracionein producti.
dum propriam naturam & merita eftindia
canca nucatio de nó eile ad eſſe procedés, ARTICVLVS. iii.
quo pacto ſucceſsiva extenſio luminis in
medio per quan Sol,vigilumenfem eX Anactio eranſiens, feu prædicamenea,
roodiepermediani, illud in diuerfis pirtis
bus medij licceſsiue producendo,non eft lis forin agentefubie tiuc?
altcrarionis motus itricte dictus ,licecaliem N hoc articolo gnacuor verfantur
'sations quædam mutatio Tucceſsiva litico ſenconéia :quarum prima aſſeritom
quod ſucceſso non conuenit illi ex pro nem a& tionem etiam tranfeunrem
Prijs luminisproducti,cum fioctoanie na elle in agente fubiectiue : huius fententiæ
tura non habear conrrarium fadrãcum pri princepsfuit Caietanust.p.9.25.arten &
#

Nativeoppoſitum : & proptereà in prima 9.41.r t.i. quam feqniror Flandrenfis 5.hu
9.41.art.i.quam
rii productione in inftanei producacur, &
ius 9.12.art.z.& 116.0.0.2. ar.2 .& in eadem
m
filuminoſi per primum fufeire incipe inclinao Bañeſius lib.1.degener c.3 . dub,
tetello in pare: media ämiſpherij in inila 3.2afvirqüe Magiſtricano relati à Buñe.
ti lumen renfum & extenſuin produced fios.p.9.207aattatafierenris omnem actio .
ed:quia tamen de facto Sol ſucceſsive api Denieciin tranfeuncem ele in agēte, quia
plicacür partibuszmiſpberij & fuccefsiua identificatur cum illius aëtipa porenria ,fi
難

Jotali applicadlone adiuncta habet produ . cut palsio identificaturcum maju ſuſcep
din luminis per accidens ſucceſsionen ? to in palio ,& propterea ſufripirurinillos
Hisſuppoſitisadformain fecundiargun e Tereia aferit omnean actionem cranieun
ti reſponderur negando antecedens:adcu temelle in pafforelinquere camen modu
ius probationem paterex dictisſubitannia intrinſecum in agente :ira fensioni quidam
sex proprijsmeritistranfire immediate ,de iunioresmetaphilci ac Theo !ngi, gribis
noneffe ad effe:ac proinde non haberelas favent Duradusin i.di2.9.4 . & in 2. ftin
irudinem fettranfibilem fuccefsine pet tione toquad 5.& Sarnlibis.philicorum
få fed per aliud, riempiex co quod fubeft gat.Quarta & communiter recepea a tom
Taticudinimaioris & minoris quantitatis, nem actionem crāſ untem adaquare & fe
quæ tranfitur ſucceßiaeper argumérasio cundum omnem rationem recipinti p no
neitt. Adtertium tegatur antecedens, ad reli &ta dumtaxarin agenteprædicamentin
cuius prininm probationem refpondetur, li relationc:lea Capreolusin zit.q.i ora
quod polita à generatione liuc carnis dila- 3.Soncinas libas, huinsq.37. Suaru sro.de
tarione confequicur noua quamuitas, con difp.22.fe&.2 . & 3. & co.z.diſp.48.fect. 4 *
ex vi foliusaggeneracionis , ſed e* vi aug- & Conimbricenſes 3.philicoruni6.3.91
mentationis illt aſociacæ , quiaadquiriruca17.a.atque ciuſdem fententiæ re vera eft
Kaua quantitas,runcheper fe primoincon Soto vbifupra.
taido perconſequenspermutationem fpe Refpondeo dicendum primro,adioncmi ltid
ciktem .Ad fecundam admufa parte anec . cranfeuprem ,ac prædicamentalem non el nAlë tra
cedentis negarur confcquéncia;quiaquod fe quoad fuam formalem rationem in age
nobapars fubitantiæ fe fubiecta noux par celubie iue:Hçcaſſertio ftatuitur aduer- ſeunte
ri quantitatis non collitquim ipſa noua ſusauihores prinæ& fecunda fententiæ : non in
quantitas, fecundum propriam lacicodine & probaturprimoextefticonijsphiloſon eße4*
proprium motumi cerminer,maximè cum phi,acD.Thom . Philoſophus enim j.phi genti.
fit perfe primointenta a viuente per virta licorum textu 8.& in hocu.c.9.afferit ac
tem augmentatiuam , quæ ad cius debitam tionem tranſeúntem identificari cum mo.
 Invniuerſam Ariftor.Metaph.
tu :id ipfam ateftatur D. Thom.in eiſdem
locis let, 4. & 9.00uein 12.8.914.art.z.ad
1. & 9.41 artit ad (ecundum & bibuz.con
tra gēres cibiex quibus teltimonijstale de
ducitur argumetirü :omnismotus fiuemuovere agens, quiaeft vera a & io ; immanens
tatio eft fubieétiue in palloidellin mobili,
Tedomnis
moru actio
,cft enim identifiatur cum
motus ;
alio :ergo.Secứdoinā ſeclufo nioru remaa
nec fola relatio & nihil relinquitur abſolu
cum in actione: qua ratione probac D : The
9.41.arc.l.proxime cieaca diuinasorigines
effe relaciones:quia remoto â diuinis origi
nibus motumćemocecur pariter ab illis oma
de abfolutu :cur igicur in actione cran-
fcante non faluerur fola felixió debec ſal-s
nata
bari motus autmucatio adaliudcermi
ac proinde eit ſubiectiue in ſabileéato mo-
.
tus,litie mutationis . Tertio.af calefa-
Etionis nequit fubiectant in pocenria aqua
imanat:ergo eftidem
dbatar:quiaalias in pall o :antecedérer pro
fecundum eandépar
tem , videlicet ignis,ſecundoni eandem po
tenciam calefactiuam effe mouenser1110
cum :quodta den eft falldiri;quid intermo
uens & motu in requiritur didinctio realis
partis per ſa mnodentis, 8t partis perlemo.
tæ , vt pater in viuentibus ergo neqpiride
eadem potentia diftinguirationiouécis , &c.
moci,abfquerealipáctium
us
diſtinctione,ve
ColtedimaduerfusieSnctoirda &c lequin ,
cos.Quarr abinconuen
o probatuc:ba
ſegaicur qinuamlibetactioenuerm cranledtreni
e
elle vital ,quia recip i in cade nipote :
a q
él a eln g i c i e u r :ac pr o i n d e agens perilla
moues fe quod eft vitaliter operaci:conſer
quens aurem eit abſardam :ergo' Neque va
lec dicere ,quod illa actio aelt vicales; q ærez
cipitur inmefadoermnpeotenti , aquma ditan'at
permodu ,& per modu finis: ci
lefactio vero , v.g.non recipitur per moda
finiš iti calefastou porentia ,quia non eft fi
ñis illius , fid taneum permodum formæ,
& ideo non elt'viealis:nam generacio viue.
tis eſt vicalis operatio
āie
,& tamen nonrecipi
adge
maad ge
irve finis in gener ,led vrfuş
nici perfe & tionen tanquam ad finem ordi-
diara:ficut quæliberalia tranſiens operatio eft in pifco ;& fimuleft actio ;nam ſecluſa
ergo prædicta euafio nihil obelt yicalienti
operationis träteuntis.Quinto :nam ſequia
tur adionem crapfsuntem ab inmanenti
nullačenus diſcriminati . C vsifequens eft
falſum :ergo & antecedenis :Cequela: nāvel
diſcriminarentur perāliensleinper eſt pro
du &tio alicuius effictus ad extra : Lecus an-
iemimmatl'ens:itaenim Philoſophus illas
diſtinguico.kuius , coechicoram cefte Ca
lecano 1.p.qiñare, t vel diſcriminaretur
***
546
in hoc,quodimmanenseft finis& comple
mentum potenrię a &tiuz ,ytpore ad opera
tuin exterius non ordinata, fecusaucê eran
fiensivel in hoc quod cranfiens confticoic
ucein cum fequálitas cóftituicquale.Sed
admiffo a& ionem cranſeunien recipiina.
,nullum ex hrsetexactum diſcrime
non primum :quia etiam a &tio inmagens
eft aliquando product 為a
ini incellectu ,ve volitio in volūcare : neque
omnisaatio cranfienseſt productiua alicu
ius termini:corruprio enim vreitematario
en
de eſtead non e ab alio proced ns ve
ra actio tranfiens, & tamen nihil producit:
neque fecuhdaminám li adio tranr fienseſt
in ageoce fobiettive;cöfequente eft illius
finis,perfeâio ,acque compleomentum : cos
vel maxime,q i s eit prop
od ne aden
emu om urag nli
nr
ete
fuam Ton , & Gc tra
ordinatur ad operacum exrerius vr ad fine:
ira actio immanensad produdum inrerios
vel ad obiectum exterios: tanquam ad fine
ordinarur:neque tandem rertium , qojave
di&tum eſt actio immancns , vera actio eft
licècnon vnigoce rationem adionis parri
cipecz& ideo veram agens conſtituit,lıçèc
doprædicamento qualitatis: fimiliter a tio
tradliens fimanecin igente non eſtidenti
ficati cum notu , ac ptecontenaens nulla
sazione porest å gaenneenrse qualitatis excludi
magis ggaimimm ciuom tota ratio illa
ex c l u d e n d
firc ide n t i f i c a t
cun mnsotu.VI
c i m o a r g u i t u :n a lo c nfie confi
a m r a
kuenda mefitnfaocrmaliter in eo quodncfóifrtpiteuri'ts,
acdeno ansaaggeenns:f s ed formaco
& de n o m i n circa externar mare
tiim tefutrfubie & iöteerin paſſoi:aergo .Minos
Proba s dupliiicniatii1r.quon nnehujuſnuon
n
di age deno h o
abávancdtie tranſ . e
ce ve a forma extrinfec D. Tho.ip
@ozgaare,żeafferitnagens denominari “tåle ab
tione transun
acthione tranſeu te nonvàforma , fcd vt
ab affecta producēte ab ipſo: dongrans ac.
tionem cranfeuntem non vefortrā intris
ſecam ſed orexočinfecam denominare .So
cundo ,quia caloripl fruens ab igne; v
ömaialia formalitáce iColo calore fluence
veac dicererurignis agere scalefacere:er
go . Confirmatur & fpecialisasimpugna •
tur fecundi fenrenosi nam flexus caloris ;
v.g.qui eltadió tranfiensme liat réaliter
interpotentiam calefictiuam & ipfum ca.
lefa fibile,v spore ab vtroque extremo di.
ftracta cealiser;& fecundum rem elliçiča à
potentia calefactiua led realismediätid,di
itinčio aucellicieniia nequit faluatl polie
Bbb 4 主ta
 :

550 LibrivndecimiQueft.l.Art.7111.
( caider iratecalefa&tionis com potencia ca ponitur in prædicamento ,quod patet,eum
lefači aa :igitur nullatenus cum illa identi inductione fa & a in omnibus alijs concre .
ficator:ac proinde ruit fiandamentum di- cis,fcilicet,quanto ,qualispaſto ,relato , & c.
Az fententix.Maior pacet:tū quia D. Tho. Tum etiam ,quia concrecum denominacña
1.8.9.54 .art.i.ad3.docet actionem tran . forma extrinfeca non ponitur in prædica.
fecacem vere , ac rcalicer mediare intera . mento calis formæ ac proinde,neque poni
gens, & palum ,vbi nomine agentis non ſo tur ratione illius,vnde locacum , & veſtirū,
lum fubftra &tum potentie actiuæ , fedip proutab extrinſeca ſuperficie loci, aut al
fum formaliter perillamin actu primo có veite dicuntur, ſunt concreta a formis ex
Picutum ,intelligit. Tum etiam , quia actio rrinſecis, & in illarum prædicamentis non
reponcamen
Cranfiens eft a tusſecundus,& de prædica- prçdi ,lacar
unturto umtatis'
quanti
non ponic
enim neque erin
vefticum
imento allionis : pocentia verò activa elta-
etusprimus,& de prædicamento qualita- in prædicamento ſobftāciæ , in quo eft ve.
tis:fed inter actü primum qui eſt qualiras, ftis,ſed illud ad vbi,& hocad habere peri
& actum fecundum ,qui ett aEtio prædica- nēt:ergo. Confirmatu
nam idemeit ſubie ctumr fundaiter
primo:
duplic menti , que
mentalis ,vera,& realis debec diflinctio in .
teruenire :ergo. rarionis fundandi,atque relationis funda
9 Dico fecundo a & io tranſiens nulla tæ :ſed relatio agentris,cuius fundamentura
inodum abfolucum , fed folam relinquie in fiue rario fundaodi eft actio , eft fubie & iue
agente relationem prædicamentalem.Hçc in agente :ergoipfa quoque actio in agente
conclufio Itacuicur aduerfos auctores ter- debet efle ,minor quo ad primam parce pa
Hæ ſentenciæ ,& probacur prino: nam vel tet,quia fundamentum relacionum fecun
modus ille abfolucus conſtieoit agens, ve di ordinis conftituitur â Philoſopho , lib.5.
forma,ſeu razio agendi ,vel reſulrarex for- ! cap.rs.in a &tionc, acque paſsiono .Confir
mali ratione agendi,@ primī,eltipſa actio : mater ſecundo :nam adio crangens prçrer
di fecundum ,elt omnino ſuperfluus, Giqui- motum , & relationcmponic aliquid intrin
dem antecedenter ad illum faluacoradio , fecum in agentesquod fit nobilius eiuspo
ſeu ratio actualis agendi,& cócretum ,per técia a &tiua : ergo illudquod ponit eſt actio :
illam constitucúm.Rurfus,aam nodusille antecedens pro primaparte patet, quia ne
nullumelfactor formalem tribuit agenci, quemotus propter eius potentialicacem ,
fiquidem , nequerribuir illieffeagens ;hic neque relacio propter eius enutarēcft no
enim eft effectus formalis a & ionis : neque bilior potétia activa:pro fecunda veropar
tribuie efle relarú ad paflum hic enim effe- te probatur:cum quia telte D.Thom.iop.
dus prouenit å relacione,ipfaquecófequia 9.25.art.l.ad 2.omnis actio eft nobilior po
tur ad actioncm :ergo cum oohealius effo- tencia, à qua ellicitur,cum criam quoniam
Ĉtusaſsignabilis,calismoduseric impoſsibi omnis actio eſtfinisagencis propter quem :
lis. Tertio probaqur,quod actiotranfics ſo- ac perconſequens nobilioripfo agente,ve
Jam relacionein prædicamencalem relin . eſt perpotentiam conftitorum in actu pri
quatin agente :nam agensdenominatur re mo,vnde fecundo de colo , cap.30. text.17
larum ad paffum ,v.g. parer ad filium , con- dicit Philoſophus vnum quodque effepro
burensad combuftum , relatione fecundi peer ſuam operationem , & resdicatur crea
ordinis, quæfundatur , vel in potentia , vt tz Geneſeos 1.ad operandum , germinetter
fubeft a & ioni,vel ria media
pocennomi
initde a & io- ra berbam viventem , & rurſos , creſcite,
necócurrentenequ
,vt códit nare
ione,aucin toke
relari o n multiplicamini, & D.Thom.1 .p. queſtione
ne proximafundandi, vt fupra docuimus, 44. art.4. & queſtione105. art.5.finem om .
fed relatio, , niom caufarum ſecundarum efle aſsimila .
nili ſubiectum ſuæ inhæfionis : ergo huiuf- ri Deoin actualiter operando reftatur, ido
modirelatio fubie & iuè eft in ageote: & cũ queipfum tenetur Auerrois,lib. 12. meta .
alias,neque alio,nequemodusaliquis ab- phor.comment.z6 . & Dionyfius c.y.dedi.
folacus fitin agente , fola relatio prædica- uinis nominibus afferens diuiniſsimum ef
mentalis erie in illo (ubic &tiue. fe Dei cooperatores fieri.Ad hoc argumêm
Sed contra arguitur primo , nam hoc cum refponderur negando maiorem , qui
concretum agens,quodeſtde prædicamča nimo eſt hæc peculiaris conditio concre .
to adionis cõlticuicur in cali prædicamen- eihuiusprædicamentijſcilicet, a & tionis ve
to ratione alicuius formæ intrinfecæ , fed a forma extrinfeca dicacurtale , & ratione
hæc eit a & io : ergo.Maior pacet: quia for- illius ad prædicamentum adionis reducaa
ma prædicamenti conſtitutiua eſtintrin- tur:quia ſolaacliohaberin ſuo conceptu,
feca ipl LubNracto , quodracione illius quod Gc ab alio : &ideò fola illa eft apia de
Aomi .
 In vniuerfamAmſter. Metaph.
nominare illod non in quo eft, fed à quoc.
gredicur :concrera aucen locati,veititi, &
fiinilia præter formas extrinfecus adiacen
tes,habenc alias incrinſecas a quibus proxi
me & formaliter denoininaatur ,& centia
cu untur quæ conftituuntſpecialid prædi-
caméta ut ſupradi& um eft. Ad primam có
firmatione,negomaiore preſercim litacja
fundandicantu Gc conditio, & compleme.
cu fundaméti,Gcur actio fe habet ad funda-
men cu celationis, quod eft porencia actiua
abil
Vt iubit actioni !!! : tüc e.
nim aliud eft fubie &tū actionis, &aliud re-
SI
gorum ſed adio čranfiés realiter immurat,
ac perficie agens: ergo. Min . pacct quoad
primā parcem: quoniá cranficus de vno ex
tremo reali in alcerum corradictoriunc .
quit fieri abſque reali muratione fubiecti,
quod craolir : igicur cum caufa fecundicx
viactualisoperationis eranſeacdenonoje
rante initatum operancis:& aliasiſte cran -
Grus Gerealis:non poteric fieri,abſque cau .
ſelecundæ realimutatione : & quo ad ficũ
dam partem patec ,quia câ hæc inerinſeca
inmutario fiatper aduentum actus ſecon
di ,qui eſt perfectio necellario deberipfum
agens inmuraconi perficere. Cófirmatur:

:
lacionis. Ad z.negatur antecedens:neque
actio cranſiens eſt finis agentis cutiama . nãompiserinditus realisatt norus , feu mu
nens: quia non cft perfectio illius fed taca cacio illius quod tranfit , vr experiencia in
eft ad perfectionem pafsı ordinata,vellale omnibus mocibus oftendic,fed fieri denon
pem ad illiusimmutationem , quando quré operante operansjeſtrealis cradlicusipfius
diciturapud Philofophữ,vnû quodq;agês agentis : de illo enim eft veridicer
core quod
effe propter ſua operationé ,fenfus eit, spa tranfit de non operance inoperás ,ergo rea
fum effe propter fe ipfum coniunäũcom liter mutari debec ex vi operacionis per
operacione:perfe & ius auté eft principium huiuſmodi trangcum adquiſitæ :Reſponde
operatiuum com operatione qua folú prin a argumentum negando minorem ad
tur ad
cipium operatiuum : de quo , & in eodem Cub probationem ;dico huiufmodi cran .
fenfu accipienda eſt dictüillud DioniGj , ficü fufficiêrer fieri per realé mutatione al-:
quatenus expofitione principij operatiui, teriüstercij ,quo pacto Deus tranſit deini
& a &ualis operacionis , ſeu huius coniun- mico pecatoris in amica ,permutacioné,id
@i: principii , fcilicer ;cum ſua operacione , eit concricion ecxiitentem in peccatore, &
plusponitur perfectionis;& aimilationis quando creauit mundade no create increa
ad Deum quam perpofičionen folius pria té actuztrāänit :fimiliter máčcria primaper
cipij , rodė non fequicur ipſum přincipiū diſpo Gtiones receptasin toto copolico tra
perficiin feipfo ex vioperacionis,quia no ticdenon diſpoſita in materia diſpo@raad
çit coniunctú cum illa coniun & ioneinha formæ ſubſtancialis receptioné:haud did
fionis,fed coniun &tione diminacjonis:po . milicer principiú opératiuú de no aperáce
teft etiam aliter explicari:quodcum caufa inoperans,poteſt tráfire per ſolá pali muca
fecüdi lir cooperatrix Dei per concurſum tioné recipientis actioné. Ad confirmacio
Dei,qui ſicurillaip efficaciter premouer, né negãda eft maior, fed facis eſt ad hunc
& Deo facic cooperari , illam indignitate modicrangiù Canadá,quodyelineo quod
Dic operatricis conſtituit,ideo diuinitsi
mun trapfit , velin alio extremo fiat intrinſ.ca,
mum fit Dei elle cooperatorem ,quia maxi & realismuratio ,& fic contingicin noſtro
ma perfe&io extrinfèci agézis eit Deoper calu ,dicicur nāqueagens eratsſite ad flacũ
huiufmodi concurfum przugium coope. agentisde non agente perm tatignē paſsia
fart,ex quo fequitur minus.b.eod Conimbri 3.Arguitur:actusquiadimit a ſubiecto eies
cenſes,hoc ceiliconio Dionylij conuidos intrinfecam potencialıcate, deber intrinfi
dixifle operationem tranfeuntem , quã in cèrecipi in illo : fodaciio frangens adimit
paffo receptain nobiscum faceatur, nihilo ab agence intrinfeca potétialitate;& in per
minus realiter perficere ipſum agens.Hçc fecioné,fecundú quãantequã aclu opera
epim realis perfectio abfqueintrinſeca co- recučerät in a & o primo, & in poteritia ad
iun Etiopie,ljaepor informacionē , que pe a Etualē operationé:ergo debetin ipfo age
incrinſecam terminacionem vehumanica - teintrinſice recipi.Minor conſtat :quia illa
ti aſſumpcx concigit niraculoſe,agenti tri potentialicas yetè collicur per aduentü fo .
buta,ficticia ,kiinpofsibilis eft. Secüdo ar- lius a &tionis: & probatur inaios na caren
guicurprincipaliçer : nä form acealiter in- cia intrinſeca alicuil's formæ nequic tolli
mųfans & ferficiens non poteit nili perpoſizione illius forma in code fub .
non fecipiia illo (ſicamen hæcin mutatio , iato,guod antca carentiæ ſubiacebar,vëin
auc perfe tio non proueniat ex vnione ali dučtigne probari poteft,nequeenit caren
cuiusper moducermini y, ſoli Chriſtihu- tia gratia qua anima permacolam contra ,
manitati contigiſſe farecurſchola Theolo ; hit tollitur nifi perhocquod gratiaipfein
 LibrivñdecimiQuaft.l.Art.7117.
anim fufcipiatur :nec tollitur cecitas ,quç forma denominar intrinfecèfubie & ü cuiu's
eft carencia viſusab organo læfo, aproquo en forma; cû denominatio ex effe & u for.
vifuz potentiæ receptaculo, nifiper adué mali oriatur:hic auté in ipfius forma com
tä etufdem pocítia vifioz , & ratio efl: quo municacione confiftit,vndê ficut implicat
niam vnum quodque contrarium ſuapte formā efle in aliquo ſubiecto & no effe illi
natura debec expelli per ibiproporciona comunicata :ita repugnat effe in taliſubie
eum coutrarium ;ac proinde intrinfeca psico , & nó tribuere ei aliqua denominatio .
né intrinfeca ,& effectü formalem :'li igitur
actumialita
,fiuepotent
inu amulio,& s ex intrin
debetper ſecam for
pelli : cum igitur a &tio nullā triboir paffo denominacionem
ante actionem ficin Tecund caufa , quædã intrinfecāgreet efequitur , neque effe illius
intrinſeca potentialitas,quaæ etiam caren- formā,neque in illo fua inhærétiã habere.
tiä сuidam ſabeit ipsos operacionis, non Ad hoc argument cócella maiori negan .
porcſt aucdebec tolli nili per aduent um o- da eft minor: ad cuaius vtranque probario .
perationis intrinfecæ ,idé ſubieduallicien né :quod ficut a&tio & paſsio differunt luis
bis quod antea prædictæ potentialitati , & rationibus formalibus:ita gaudent duabus
carenciæ (ubicebar.Refpóde inhærenijs formaliter diuerds : illafque ha
da potentialitate intrin fecā alcuicrp
uire
asno
lurā
bie bentin paftofub diuerfis rationibus:nápaſ
Qielle indaplici diferenca :alteram ſobie (umve paffum terminacin pafsio
& i receptiui ad formam recipicnda in fe; nis,ve vero ſubiecta ſuſtenhæ
ta
rent,te
ci vī
ia rmin
at
& huiusgeneris eit potencialitas căci ad vi inhærenrjā a&ionis cã ordine, & habitudi
fum ,& hominis peccatoris ad graciá : alter ne adagens . Ad cófirmarionë duplex eft fo
ram ausem efle principij ve communicati lucio ,prima eft quorundāneotericorū affe
urad formain alceri communicandam : & rencia aliquas effe formas quæ vel ex códi
huiusgeneris eft potentialitas agentis ad tionedebitæ anticatis velex defectu capaci
rektreduc i potencialitas materiæ primein tione,nalládenominationê tribuunt luba
difpofica ad eſſe diſpoltam , quæ non eft iectis in quibusrecipiuntur: appopütexe .
ad recipiendum in fe difpofitiones , fed ad plain ſpeciebusintentionalibus quæ aeri
recipicndunillas in compoſico prebendo cuiinfunepermodu tranfeuntis nulladae
ei fu fictèncē poceocialitatem & fubiectire denominationenr, & in albedine quæ fi af
Prado , vcillas recipiat ,
quando igicuro fumereturimmediate a Verbo diuino non
' quando igitur potentialitas eft primigenie denominarecillud albü deffectu extenſion
ris,vera eit maior argumenti , fecus autem nisà qua hic effe & us albedinisellentialiter
goando eft potencialitas ſecundi generis depender:& huius generis dicüc eſte a&io
vndenoxta hanc diitinćtionem , & maior nem tráfeütem ,quæ tanrü denominat ex
eſt diſtinguenda:ad cuius prabarionem ne trinſiceagens,ficurlocus locatum , & vef
ganda eft conſequencia ,qniaex Angulari- tisvefticum excrinſecis denominationibus
bus potentialitatis primigeneris ad ſinga habent denominare; & c nullam intrinſeca
dare potétialitatis fecüdi generis diuereit. tribuat luis ſubiectis.Sed hçcfolutio pror
Qurrco arguitur:altio tranfiens, & pal- fuseft falfa,& falfitatisconuincitur ratio
fio funt duo accidanu primo diuerſa ac ne facta,quodintrinſoca denominatio , &
proinde duabusinhærentijs debentgaude effe & usformális formæ in eiusincrinſeca
re,fed in paflo nequeñeduashabere inhere comunicarione cófiftit;endè nulla eftfor :
tras:ergo nő vtraque in paſo recipitur,fed ma quæ ſubie & o cui intrinſice ineft, nulla
altera in agente,& altera in pafto effe de . tribuat
nim ntansipe
intrinſeca
ſuſte denominac ionem :aeres
ALIO
bet.Min.probatür :tum , quia idem ſubic abil
um formaliternequit duplicem eiuſdem lis denominatur ,quam denominacionem
entitaristórmuinarciphärenciam :tű criam , de nouo accipit quando illas racipit, & de
quia pafum vc paffum nequicreciperein- fectu nominis in complexi, bancdenomi
hærentiam adionis , & tamé folum fub hac nacionem cöplexe fignificamus:albedove
ratione eft ſubiecta miofus & mutationisin ro nequitaſſumia verbo nil media quanti
pallo recaprizorgo.Confirmatur, nã adio tate, & runclicucquan tâ , ita & albumdëa
nequicdenominareinerindice palum : er- nominaretur:veftis formaliter fumpta eft
go non eftin illo recepta ,aprecedes pro- figura , & fic fuum ſubftractum vestem fi
bacur;quia adæquata denominatio attionis uciodumentum ,lige taliter figurarum de.
eft agetis vtſic:& ifte eli eius formaliseffe *nominacy& Giniliter locustribuitſuperfi,
&us adæquatus,fed häcnótribuit paffo: ercicidenoninationem locantis, & contine
go.Cófequétia vero pater ,quoniáomnis tis:nec nonadio tranfiensdac paſſo denb
mina
 Avniuerlan Arifoc:Metapb:
C
i $53
d
minationem fuitenrācis a& ionem :quæ de quo attingit effeâum , &
nominatio ſpecialis eft : & denobo illi ada eft formalis communicacio fuæ fimiliundi
ueniens cuo adione, peouria nominom niş media qua ipſum ſuami ſimilitu
complexe Ggnificacia dinem communicae, atque bonitarem &
2. Quinto arguiturinam vniraš nume per quam perficicuragens creacom , gyeri
ralis actionis tranſeuntis defumitur ex vni hit depöcétia ada&tumcom municaciones ,
rate ageris:ergo eius ſubiectum inhælionis & quoniam caufalitates aliatum cauſarum
eſt agens,confequentia patet;quia accidé vigo maceriæ , & formą; ſuntmodi in ipfis
clum numeralis vnitas ex ſubiecto inhalib recepei: ergo cum hæcintima coniunétio
his deſümirür : antecedens vero probatud Catifalitatis cum agente tot modis compro
primo:nā hac racione probat D :Th.q.vni- bata nequeat abfque vnione per inhæfio
cada vnione verbi incarnaci ,art . 5. & 3.p. nem faluari,fatendum eit ita lalwari. Ref
9.19.art.load 3.in Chrifto eſſe duntaiatdi pondeturnegando ancecedés : adprimarit
uinitaris ; & humanitatisoperatione, quia probacionem dicendi,quod qu oriesChii
fuppofitum ageris eſt vnum numero'ex cu materiam
itus circa eandeni femeloperz
dusvnitate ,numericà actionis vnitas acci- bacut pro Gagulis vicibus vnam operatio
pieur,& nedicat aliquis loqui Angelicum nem exercebat,ve vnáleprog faracionais
Dođorem de adione Chriſti in manenre , & voam Lazarireſurrectionem : co quod
da ipfaveriöſqueflocicontextu apponunó fuppofita paſšivnitate ,fuppofirmaagens
turexempla de operacionetranfeante: aid erat idem , licet in naturisduabustablille
enim fanctus Doctor apbalacionom Chris ret,& hoc folum valcD. Th . à pluralitate
Iti fuiffs vnicam , & vnam leprof curata . nacurarum ftante fuppofici,& effe & us voi
dem ,vnimque Lazarireſurrectionis aétio tate operationesChrifti nondiſtinguisane
new ,propterfuppoficiambulantis,fanano moltiplicari:fed reſurrectionem Lazari;ef
cis,aequemorruumLazarum reuocantis ad fe diftinctam ab operatione refufcitandi
vicam ,numericamunitatem; 2.probatur, flium
ke viduziuxca
m portam ciuitatisNaimi,
nam hac racione ibidom ,docet D.Th.ig leprofi dilind du
nisillum , & calefa ,& G mero a &ione itancevnelle ſuppolairc
formalit inaltinieondeume propter focrttihiolniem ter Ni domini propter effeit& autue m aurfubiiCeh&roi
minorumcrdiuerfita :n u i n e r i v
am
e ro eſ- tüm recipien diuerfita ,no Äegar,
fe vnicam duntaxatteomperario cpèropcer ig D.Tho.imd thoc
ium ipfum rem
afficmarec & etus
ne
nis illuminantis,& caleficiedtis numerică
propoîto in locis illis deſeruirer:vircuali
Vnitacem.igieur foncie D.Thiillam in igne per autem , & implicite hoc athémaſſe er
recipi,a quoellicitur: alioquim ab illovní hijs quæ in alijs docvicteſtimonijs de ope
tacer enticativam , & numericam non ac- racione tranſeunce & mofa , exiflimadumi
ciperet:z . Nam quando duo ignes calcfa- eft.Ad z.Qilluminacio, & calefa & io ſpecie
ciuncidem lignum non obllare ligni iden förmalı diſtingunrurex diuerflare forma
citate ,ibiincerueniunc duæ caufalitares,4- liom terminorum ,fcilicer lucis, & caloris :
de productiònes caloris ,ac proinda duz a quibusfpecificantur:fed quia tá lux, quã
caleficiones , propier numericam agen- calor productus in codem ſubiecto recipi
tium pluralicacem : quod pater : quia't, corsidem enim eft aer qui calefit, & illumii
terque igóis in cafu poaco calefacit , pro- natur,idcòactio materialiter,& coricauide
ducit calorem , & operatur, ſed vnusnon efteadem non folum proprer agemus ſed
oporacur & caufat peroperationem aut potiuspropter fubie & i recipieniesvairar
cauſaficaron alcerius : crgo propriam e- tem :& hocinrendie D.Th.quod licuclux ,
xercer caufalitatem , & uperationom : ac. & calor eiuſdem ignis ſtance vnitate palsin.
multiplicátur operaciones calefa & iugiux & ſupgogeragentis non multiplicat enri.
ra agencium calefactiuorummulciplicita- tares adionom ignissira duplex natura di
të:quod non effe nifiagentia fimul,& fub vina,fcilicec;& humana ftáce vnicare lup
jecta recopriua (adram operationú eflent. poſiti Chrifti & alias vnitate temporis , &
Confirmatur:riam caufalitas agentis elt in pafsi , atque aliarum circunſtanciacum ,&
ipfo agente intrinſice; & fubiectiue : fed quibus accidentia foleneindividuari(haiū
operatio trāliens,cuiufmodi eft calefactio enim vnitas fupponitdråDo£tore ſancio)
eft caufalitas mediaqua agês fuæ effectum nö eft fuficieris Efteitäres operációna muli
ad extra operatur:ergo.Min.füpponitur plicare intra oandem fpeciem operationis
Xiam dictisin tractacu de caufis, & maior & ficut ex diverts terminis ,ac principis
probatur:nam omneagens habetintimam formalibus illuminaria , & calefactio Conc
coniun &tionem cum faat caufalitate : ce content dluçrfe fpecie formalidicer aiufdem ignis,
 Librivndecimi Quaft.1.Art.1111.
ita ex diuerf'ate naturarum in Chrifto die alrjs cócomitantibus, fcilicet ex concorſo
vinæ ,fcilicer: & humane,quæ ſuntprinci- primæ caufæ præuio ,& cx relacione libie
pia formalia agendidiucrfiiceiam opera quia intrinfecë mürecur & hoc ſufficie,
siones une divorfz formaliter ,& fecundü pracer quam quod fufficie intrinſeca alte .
fpeciem ,licecab eaden [uppofito efician rius extremi mutacio vedictum eftad con
turAlia enim est opera'1o bunianitatis , de firmacionem fecundo.Vleimoarguitur: nā
afi. druinira is,ficut bra , & alia eft vtriufq ; teite 0.1.9.9.de pot ar. ad z.ägens, & px
naturæ volunras Hocnair queeratDocto tiensconueniürin ordine reali vniusadal
tis fantis ,conrra A pohnarioni, & furiq u
lue parum in quo fundaturrelario fècundior
vo
sem (quilicut vnani vinnufque & dinis,&ideo verãque perficiturperadio.
tarem sira & verii ( que narura canidem {po nëmedia & m rideft.8.q.ziare. Ibad 4.& in
cificam actionen creaiá , & increata alirue 2.dift.4.q.lario4.ad i .& 20,contra gences
bant)incençum ext diftincus voluntatibus, C. . docecacio . 9a.1nëtranfeuntē.& pafsionem 9
cne ta
an . 0 i
4nc dustincta, &r indiſtinctis . 2 2.fub
arque naturis Chri
amlei roene fperatioa
ditindas to effe accidenia tt e ed ı f t
:idem thiacb.a in 1t.dii
f
e
re d ru
nes,
m
a tci
n,f c
, & rianti
i
p
or co räin .
a je t&.lis.deixiſ .
ba , veem e
p e it re
cie x onitat iellueppof c pe- ja edam t ione.s ar nf e u i
. v b f i c ait .
e
r a sâ d p e
t ntic on f la e d v bin ſ o Qu ior ſumn act . alqiubeutsra4810 eftinremceaptt
ra , n lo , fe fu & a vii ale exter e 19 t
i c t
palsba & efafe b,au s c t e i s
m plor col l e g i i , q o
uio d i n e o q
s u o d f i t p e r m
n o
i dum faſestioonis ſecádübquusod
Ver l
p
i q u s
i u use ſ
v ant )i d lumf cta lut
n i .o tu t oto
mo ef in m ubir
in ſ n ali ft
o it e
e d .
n a 3 ad e d o e c l a r ,v e n u l d u b i t ă inuenire a stiunem in re agentes paſsione in re
dilocum relinquá ,hancefle nientem ip . patientegin arr. autem 1. citato ex d . 38. fic
fius, Ad terciam probarione,nego anrece. dixerariaétio ſcrūdum quod altio ſignificatur
densinam ficut calor productoseilide nu- ab agente,& quod fit ab agente boc accidit fibi
Iliero ,qui tamen ex meritisagentiú futurus in quantñ eft accidens, o li per impoſsibile por
içrut duplex, nili vnicas l'gni recipiêtis ob neretur aliquam efle actionem que non ejeraco
Haretlea calef. dio Noniero 902 tu cidens won eller inberens , immen derumine
tura erac duplex ex agentjun meritis : niſi tetagetē,& tunc agens denominaretur locīdina
unicas paſsi obllarer ,neque incóuenietūc illud quod ab eo eft, in eo non inharens in il
duos ignes eadé actione , & caoſ litate per- la vero folutione ad primü etd:40.2 cita
accidens caufare caloré ,quiafone agenria ra hac haber verta ad primum dicendü quod
parcialıea reſpectu illius per accidenseido că a &tio fit in agente o paßioimpaticnte: nopo
parlo applicata. Ad confirma ioné negáda teft efleidē numero acidens quod est actio ,cum
eft maiorzad cuiusprobarionem dillinguém accidens quod etpaſsio cum vnum accidēs now
dum eft antecedens,om neagens haberin- pofsit eßein dinerlisJa bie&tis . & c.Loquitur
timam comunaione m cum fua canſalitra . autem ,ibide actiune traſeunte , hoc eft de
teinhxtionis,& vtfubie & um , in quo,nega actione ludæorum ,quacrucifixerūcChrim
tur:haberinumam coniunctionem in fuo fi,& de paſsion Chriſti:ſaluareque exdi
genere ,ſcilieec dimanacionis, & vi fabie Itinctione actionis à paſsione , & ex verius
Etumia quo,concedicur, & hoc fufficit vt qusſubicãidiuerfitate nirur, alceram , nem
aćtio trangés actualis fimilitudinis Gt & bo pe actionem iudæorü fuiffe pecaminofam ,
nicaris agentis comunicacio , & caufalicas, alteram vero,hocefi Chrifti paſsione Deo
per quá caufær & aetingie effectüin quo à fuiffe gracátex quibusteftimonijs cale de
Cauſa materiali & formali diſcriminarur , ducinitas argumentū. Actio tranfiens for
Dagens eft caufaextrinſeca operáseffecta malicer accepta & prour collicuit prædica
extra fe ,& ideô media actioneextrinfeca mentū actionis,eltilla quedenominar, ac
oxir quodán :odo exera ſeadipfum effectü . collicuit ageos, & perquä agés inducir effo
Jllæ vero funt caulæ inerinfecæ quæ cau . dwin exterioré materiá , ficut fureillaa qua Vera
fant per incrintecam propriæ entitaris co siudæi Chriſū crucifixerűe:ſed D. Tho.de mens
municationé quinsexcan textra fe,& ided bac loques in telimonisadduais faretur D.T.
circa
earum cauf: Jirares in ipfis manere debent : effe in agente :ergo hæc habéda eft promë.
præcir ve, quiafuntmodi carum Cobllan Tegacque leoccnria AngeliciDo & oris.Co lubie.
males, & cúmipäsidenrificati,quod in off fulto hoc argumentú ex clariſsimis fand ;Hül***
onis
cienti, & finalilocum non opportethaber Doctons congeſsi reftimonijsvtmaté eius AzIran
revtfuo vidimusloco ,vtautem ages crea aperiā ,41 9jancipiter quoſdam eius difcipu
turotranſear depotencia ad actum cauſalidos & dubiosfatis de mente , & teftamentoſextisa
tacis,iam diximus polle fieri,abfqueciosin ſui auctorisanaufragio dubieranis & anxiepandi
erinfecazdı yi adionis minu pasione,licerex taciseripiam :quidam enim hoc argumen-surg
SOSON
 In vniuerſam Ariſt,Metaph. 555
to congiai ſucunbunt Gbiperſuaſum haben primi fundamentum , fcilicet,poſle accipitri
tes ſanctum Doctorem in ea fuiffe lencencia , pliciter aliquam rem;& effentialiter ,hoceft
Vc acumonem cranfeunten in agenteſubiecta quoad id quod ipfam formalıcer conſtituit,
ri exiftimaret.Deborum numero præterFlá & antecedenter ,idell quoad cius radicem ,
drenſ.vbi fupra fuic Petrus de Bergomo au- vel cauſam , & conſequtiue ,hoceft quoadid
thor cabulæ aufææ dubio 35.alij vecoj10 eadé quod conſequitur ex ipfa, & fimiliter con
fuiffe fententia quando librosfentenciarumn , tingitdiuerfisnominibus r fignificari qui
&rquæſtiones
o s m æ
diſpürdeas o r u m
conſcripfit , a ge0
poftea
r den e r
illam c e d ente , & alio eadem ,alio
formaliter u
rem
q e cau
ve in loci fum , & libr t
co1n 7.0
0
ſalit , & ante , & alio deni , illá
*
tiles ſupra relacis primam , exiftimant conſequtiue, veltranbriue proutin effectu
ſë fententiam : neq; hæc folutio mihi difplio continecur,Gynificante . Huius documenti
cuiffet (cum non indignum reputena ſancto meminimustupra libro prinio, quællione.5.
Doctore,quod ſe ipſodoctior aliquando ma articulo quarto , ad primum eiúfque auctor
tec ſentenciam ) nifi ipfum in fuorum fu- eltidem Angeticus præcepros quatenus ex
diorum yeltibulo , & primis rudimentis in illoin 2.diftinctione42. quæſtion . Isartic.za
opolira inuenerim fententia : nempe li. aitreatu m accipi caufaliterpro culpa,ex qua
bro, 11. huius , lection. 9. 3. de anima,le- conſequicur, & confequciue pro pænæ infli
&ion. 2. & 2. Phyficorum , lection . 4. affce Cione quæ eli effectus illius : & formaliter
nerantem actionem cranfeuntem effe idem pro obligacionead pænam , in qua formalis
cum inotu , acque inmobili cum ipfo mo- ratio reacusconfiftit. Hinc acceptionem tri
tu ſubiccturi . Vadeli cum hacâprimis lu- plicăpeccati Theologidelunplerunt, quod
dioruin rudimentis crcuit fententia, non eft accipiunt aliquando profoarite , quieilcau
curillam mutauerit , placetigitur cum alijs, fa peccati, & pro actu malo, in quo conſillic.
de quoium numero etCaprool. in 2.diftin . formaliter peccatum , & confequtiue, ideft
1.9.2.216.3.ado . Aureoli contra ſecunda feir propæna debita illi, pro qua fic & viris iuftis
tire nunquam Doctorem ſanctum :opofitum fatisfa & io,exiftimantibusfeadhuc pro pec
illius primæ fententiæ docuifle ,fed eam fui. cacis,læc eft proreliquijspeccarorum ſatis
ſe ,Gcuc primam, & vitimam eiusvoluntatem tacere. Deinde idem D.Thom . 1.ziquält,3.
teſtimoniaque aducta & fimilia ( fi quæ fine * artic.4. & 8. ait beatitudinem antecedentes
alia)vnica diftin &tionc efle declaranda:adio fumptam in bonisoperibus, & in gratia quæ
nis nempe confideratæ quoad effentiam proptereavira ærerna nuncupatur : formali.
idquodimportac ia re& o :& quoad connota rerin Vilianebeara , & conſequtjue indelecta
tum l,iue id quod importarın obliquo:cona tionc, & fruitione esadu vifionis conſegu ,
fac enim relationem ,quam fundat, &poren- tä conlllere: & articulocicaca de veritare do
tianiaquaegreditur: ſuponic aurem pro qua cer ſenſualicacem antecedenter; fiue caufalim
dan formamedia abſoluta ,quæ en fluxus,& . ter, & velucranitiative in viribus aprehen
ue emanacio
fepofita de prædicamento
diftinctione aiunt cor actionis , qua Luis Gram effe : formaliter autem in yi
riam appetitiuaru a inclinationepartis ſen
nes aparentes in teftimonijs Diui Thoma: fitiuæ , & confequtive in pocencijsmotius
Dem ,idem cummori a £tionem , && Pals10 . exequentibus,& ob tempscantibusapetia
& tai , qux fonlu alicacioblequntur , goplitte a
quitur de eis quantum ad id quod important re . Nec non aicin quarto di iodione . 17
in recto : quando autem aitadionem effe dis quæfionc prima,a ticulo primo,quæſtion
uerſum accidensa pallone ,& in diuerſo cf. cula ſecuntla ,macrimonium açcipi triplici
fe fubieéto , fcilicet inagence loquitur de tei , caulàlicer , & fic efla in conlenlibus,
actione quancum ad conotatum ,hoc eft qua . formaliber & liceffeiblam relationem v
tum ad relationem importatam in obliquo. nionis ſiue conidočtionis ; & conlequtive,
Sed proexacta huigsdiflin & ionis explicatio & ficconlilerein vinculo , fiue oblig4010
ne: opere prætium eft duo ex iplo Angelico ne ex matrimonio conlequurd', & primo
Doctorc prænotare:alterum eft aliquid pofo modo appellari nuptias, fecundo vero inor
feeffc in alio tripliciter,videliceteſſenziali. do dici coniaogium , & tertio congruen
ter,antecedenter ,& conſequtiuc, live conco ter appellari matrimonium : quo quidem
mutantur , hocdocumentum tradic nobis D. Dominematrismunus, & obligatio ad pro .
Thom.Opufculo primo capítol I. primapar lis pro creationem Significatur * Vnde,991d .
te,quxſtione 54 articulo primo,ad primum aliquid pprelt accipi eripligițer i etgan tad
primaſecundæ quæltion .z.artic.z. & quæ plicuer poteftefle,apt,Laluariin aljo.xim de
Nione G.arcicul.8.atque quæftione 25.devor corum numero quæ hac triplici acceptione
Ticate arcicul.z.ad primum alterum eithaigs gaudene en actio,& merito
Cec
quide:qundima,
356 Libri vndec imi Quaſi. I. Artic.V .
nat a potentia a &tius, fundarrelationem , & putat.22.fect.z. & tom.2.difpu.48.fe & .4.Se
veſt formaabfoluta ſpecialis prædicamenti cunda en Caicen.part.q.25.art.1.aſserentis
conſtituciga.Vndo poteítaccipi anteceden- 20 actioncs Dei quibus ad extra operator eſte
cer,lue caufaliter, & fic elt potéria, & fortna vercac formalitertranſeuntes, fed raméma
, non
& tandem cófequriae,&clic el relatio:quãdo prædicamentales. Terria negat vtrumq;nem
igitur D. Th . dixit actionecranfeuntëella in pe huiufmodi operaciones effeformaliçer'trā
pallo cũ moru, loquebaturde actione forma leunres, & effeprædicamericalcs:alçerū tamē
liter ſumpta : in teftimonijs vero aductisdū affirmatvidelicet , ipfasio Deo mancre , ac
ait actioné eſſe in agente loquiturdc ea cote per confequens efle virrualiter tranſconces,
qutiue pro relationccófequca: velantecede & formaliter immanences.Hæc proculdubio
ter, hoc eft quoad porengiã cõnoraram aqua 'clt Doctoris Angeliciſententia, quâ lace de
ogreditur,quæ quatenuselt:cerminus habitu fendent,Ferrarienlislib.2.cor.genc.cap.1. &
dinis actionis eftaliquidillius:ac proinde ac- 9. & 16.Capreol.in 2.diſtinct.n.quæftio. 2. &
rio'antecedenter,fiue caufaliterporeftpūcu Bañelius 7.p.9-45.art.3.dub ...Pro'cuius dem
pari : no me lacet prædictosdiſcipulos fan & i claracionc fequentes Naruo aſsorciones,
Doctoris quifuñaucoré pro opolitafencen Reſpondeo dicendü primo operaciones,qui
tia fuiffe voluerunt,hacipla criplici actionis bus Deus effc &tus ſuos ad extra'operacur no
acceptionc víos fuiffe licerdivertimode illa effe prædicamentales.Hæc conclufo ( atui
1.

veantur vt teſtimonijs lui autoris Gbiaduer- tur aduerfus'autores primæ funtcociæ , & pro 1

ſantibus congruentem adhibcantexpofitio- batur primo:nāactio prædicamentalis ,vrdi

nem:ſed immerito :nã quocies D.Thom.ar Auctt idenficatur cu motu : actiones auteur
ferit a &tionem tranfeûtemelle ſubiective in diuind no identificantorcâ moru : ergo non
pafloreddit pro'ratione idēcitatem adionis, funtprædicainencales.Maior ſuponirur,pro
cū motu ,quã expræflam in Phylofophoinue baturminor; quia tefte D.Tho. 1.p« 9:45 ar.
nit ; & eandem identicarom io eiſde locis ag- 3.Deus producit resfine moru ,co quod ages
nofcit comencaror: fed fenfuscaufalis, & per per motü ,ſiuemutationem indiger præſupo
cocomitantiādeſtruicidentitatê:quod enim ſiro ſubiecto in quo eiusmorus, luomutatio
eftcaufaliter tale, quia caufacilludnõeltidë Tecipiatur: Deus autem taliſubiectuno indi
cillo :igitur nó cohærechæc interpræcatioget quia creando producit totã effe &tus-enti
cũrollimonijs Doctoris fancti, in quibus idē tatem , & quia vel operacio Dei eft motus,
titas actionis, & motus exprimitur,ac reddi- prouceft in Deo,velproutrocepra increa.
tur pro racionc,ex quainfcrtur actionis inhe tura neutro modo : ergo nullo pacto idoncifi
Todcia inmobili, & nó in agcntefaluari.Vnde catur cū motuut fic cū moru , pater minor
ad forniã argumenti negaoda cít minor: non pro'r.part.quia Deuseltomano immutabi
enim D.Tho.de actione elſencialiter , ſed do Jis, & expers murationis ,we probac-D.Tho.
aarone conſequtiac ,verba faciebat:vellide m.pare. quæft.9 . Hzc ctomim'immurabilitas
cffentialia& ione loqucumfuiile admiramus, fignificatur (ob34D. om , quod in Dea S

quod ingenue facemurzoő catren'illárari tenebre non ſunt, mortis , c.

fox eſſentiæ ,fed ratione relationisreli & z,on&e Quod explicansGrxgor.irb ,cap.4 .
conocara aleruit ip agente lubic @ art. aitintelligide immutabilita.zsd.iMuoinraa, quz à
ce
Deo remoueriencbras.Motusacg ; cuiuluis
murationis iuxta illud lacobindpud quem no
ARTICV LV S. V. eſt tranſmutatio nequevicefitulinis obumbratio ,
An operationes quibusDeus , & Pauli xmad Timochæum. 6. Quiſolus habet
immortalitatem , & c. ideft , immocabilitatem
Angelus operanturad "extra fing rette Grægorio : Angeli enim tum quiadelo
veretranſeuntes,acproinde præ anibilabiles tunc,cum odiam ,quia fecundum
Voluntaris, & intellectus actos mutantur:mu
dicamentales ? tabilos func, ac proinde foliDeo atribuitur
10 Nhocarticolo tres verlancurfen illa immortalitasqux'omnem excludir mura
tentiæ ,quarum primaaſferit-ope tionem . Deinde pro fecunda parte proba.
rariones quibusDeus res ad extra tur :nam operario Dei proucen receptain
producireſeweretranſounces, prædicamen crearuraeft folarelacio , & habitudocrcatum
Tæ ad Deum.Vade D.Tho. loco cicator.p.
tales,&cia creaturis receptas. Huius fantom .
tiæ princepsfureDarandus ini.diftinct. 39. docerereaciuã actioné paliue ſumprā eſord
quzft.n.quem fequnturMolina 1.part.quel lärationëdependenciæ qua creaturarefer.
45306.3 & Suarez látom Merkaphylicx , il quradDeü ,vrabillo dependeng do quod to
clafa
 In Vniuerſam Ariſtot.Metaph.
cluto motu in actionibus folú remanet rela.
tio.Eade aucē eft ratio quancū adorotus exclu
fionédealijs Dei operationibus : ergo. Secun
do ; nam Deus nullatenus eft in prædicamé.
to aliquo proprie loquédo :fed fi operaciones
Dei tranſeūtes eſſencde prædicamento actio
nis Deus viagensedlec in prædicaméto actio
nis,ficucignis ve calcfaciens , & homo vige .
nerans : ergo non eit concedendum Dei ope-
rationes elle prædicamentales. Confirmatur
& declaratur hæc ratio , Deus vecoexiftens
tempori noltro non ponitur in prædıçamen-1
to ,quia ex cali coexiilencia no recipit aliquá
comnienlurationem paſiuam in feipfo , & ea
o prædicittens
dern de ,V loco no ponitur
$ 57
igitur primi ordinis hæcconclufio,non eges
probacione :de operationibus aurem focundi
probatur:primaeiuspars aduerfus 1.&z.len
téne aurores.Primo,oá D. Tho.fxpe læpius
alent operationes, quibusDeusaduxcra ope
ratur elle eius intelligere, & vello ,ica haber
exprelle opuíc.II.art.13 . & . 2.00ni. gen.cila
6. & 16. & 1.p.9.25.art.n.lod incelligere , &
velle cūlint actiones intelle &tus, & volūca
tis,funt formaliter inmanentes : ergo . Secun
do probatur : gã omnis actio , vel eit cópleme
tā potentiæ permodú finis, & formeaauan
tisillam intrinsice , vel falteper modifinis
actuantis illâ extrinlice: ſed ühilextra Deu
potell efTe ejusfinis ,aut actualicas :ergo nnlla. L

diuina operatio poteferre cxcra iplum Delta

coexiſtens operacioni recepsæ in creaturde Maiorprobarur,nã actio re ducu agens depo
aut influensin illā perelt poni in prædicamē tēcia adactu,collicq;abillopocentialitate ac
to actionis . Rurſus modus efendi in loco cas primilub qua erat ante qua operareturn ;
quo Deus elt vbiq; non eit prædicamentalis: & omne agens eft propter lua operationen ,
Gmilicer neq;modusollendi in ærernicato,ſci hoceft propterſe iplā,vcoperansiergoun
licctciusærurna Duratio non ellprxdicamê nisactio, finis, & cöplenerū es potēriæ ope :
talis ,ncq ;fua relacio , neq ; fua lubitantia diint rācis. Tercio arguitur: porencia , quz eliporus
prædicamentales:ergo neq;fuü operari , aut actus ideacificar fibi fuã actualê operacionē,
modus eius operandi debutad prædicamen- quia cũfit purus actus nó indigec actione mo:
cum pertinere . Denique probacur , quia dia,fed feipfaelt efficax, & poceisoperari,
actiones prædicamécalesiuni in patientibus, ficutres qùæ elt ſumma actualis, fe iplu cxify
& non in agenibus lunt finitzaclimicatæ, ticabſq;alia ſuperadicacxiftéria ,fed potétia
admiſcenrque aliquid potencialitatis : fecus, Deieltpurusactus, lidui ipfe Deus: ergoli
ausē Deioperationes , quia manentin ipfo cut Deuseft fuü elle,quia elt actualifsimam .
Deo,&quia quidquid eft in Deo eftinfinita ens,ita ejusadjua porcotia eA ſua operation
& purus actus,Luntinfinita perfectionis, & quia elt purusattus. Quarto; poiétia operack
acoalicacis,vt oitendit fecunda conclufio . ua Deipõ eft alia ab incellectu , & voluntate,
Dico fecúdo omncs Deioperaciones funt fedomnesoperationes intellectus, & volūca .
Operatio formaliter immanetes, & vircualiter dútaxat tis ſunt formaliter inmanentes:ergo. Miror
92es Dei cranfeuntes , illæ, quibus operatur ad cxtra . probatur,qaia celle D.Th , 1.8.9.14,art.8.80
eße for . Declaracur hæccóclufio ,ſuponcodo diuinas qangiar.4 .Deus omnia cauſac perinteilectãg
immanser
mali ē oper ationes efle indaplici diferentia , alias fiuc per ſciennā, & volītace, quod indubio
quidê vnde quaq;immaneotes,& conuenié . appendice oitëdicar latius; Minor aucem có
tes .
tes Deo ab eterno , cuiusmodi ſunt incellige ftat,ex co quod volūras nequit aliter operak
re, & velle prout exequntur munus dū taxat rati ,niſi perſuūvelle ;neq;intellectus aifiper
intellectionis,fiue volitionis ,quibusDeusab actü intelligédi.Secada vero paos patertquo
eterno ſuáeſlenciā, & in illa omoia ſpeculaci operatio
niã operat
niã io virc aali
vircaa cec craolions appellarur
licer
ue cognofcit , & fuam bonitacē amore cópla illa,quevircute ;& quoad effectü prędae quider
centiæ diligit, & aliquo modo etiã creaturas quid præliaroc Granliens formaliter feclufisa
pogbiles quoad oarű ellentias indiuinaboni. harusimpacfe & ionibus, Gicut galidū virtuali
Caccamatlicec minus proprie ,eo quod amor ter diciturfol ,quia comunicat effectuscalida
no terminatur ad res ad incra ficut cognitio , formaliter abfq;eius imperfectionibus, & fx
fed fartur ad easad extra,ac proindeproprie piêtia virtualiter, & pocelatiua dicitur fcies
noeitin Deo amor,niſi circa exiſtentia:alias tia ,quia munus illius præſtat.girca iudiciu de
vero quæ aliquid ad excra operátur, & Deo côclufionibusperfeitjor modo quãfciédias
no atribuuntur niſi excēpore, cuiufmodi lefed actio Deiquaadextra operaturpræliaci,
... crcatio ,iuftificatio, & hijs fimiles , quæ ve lic quidquid præftarerformaliter crāliers.inpro.
noab eterno,fed ex te poro atribuunturDeo, ductionc effectasiergo merito altiorransions
no coim abæterno , fed in principio dicitur virtualiter,& poteftatud euncupacuri & idá:
crcalle cælī & cerram :initioq ;ipfe dominus de operationibus angeli dicendünsett. 7.91
terrā fundauit, & cx nó iuftis,fiue ex peccato * Dico tertio :ſiactio trangens ellapfubiecto
ribusintépore iuftosfacir.De operasionibus ve in'agente :pellent operaciones Dei dicis
Ccc 2 format
.
 。

‫و ژر‬ Libri rundecimi Olæft. I. Artic.V.

formaliter tranſeuntes, & qua probabilitate piinmediate accidens relatiuũ : ergo digiga
prima,eadem & fecundü habetfundamentā guicur creacio paliva a relatione . Quarto ,
in Angelico Doctore. Hæc allercio itacuicur quia fequereturDcủabeterno creafle inun
pro Caier.qui exiftimansactioné tranfeupré dô,quod camen'fideirepugnat:ergo ,ſequela
effe in agente ſubicétius ſecundâ menté Do paret: nā actio tranfiens formaliter,autvirtua
&toris fancti:ita fecundū cius inenrom puta- Hop
liter conftituit Dewagence, ſi se producenre
uit Dei operationes formaliter'tranicuntes in actu'fucãdo:tedai actio creatiu. elleractio
elle nõ obitanes quod manerent intra Deum manens in Deo ab ciernoillä Deus habuiflec
probatur : nãomnis actio cranfiens fecunda quia Deus ab eterno habuit omni aélum ſem
illä ſentenc :ā ,quæ ponic acionem eciä сran . cundü,quieftin plo . Dices ab vcerno funile
feuncem in agence recipitur formalicerin ip actioné creatiua in Dco fubracioneperfectio
To agence;& hoc no obſtante eſt vere& prom nis; & veluti pro ſubltracto ,nővero ſubrario
prie craolicos , quia verfarurcirca exteriore " nc actualis productionis , & quoad reſpectu
muraria :cüigitur operationes, quibusDeus “ conotatū ad creaturas: fed cócra arguitur:na
operarur ad extrà,Verſentur circa materiam " creacio cft actualis productio creacurarūper
exteriorem ,effent formaliter tranſeuntes,nő illud quod haber de actu fecundo , & de perfe
obitāte quod manerent in Deo, quodautem Atione,& non per reſpectum rarionis,fed ab
hoc habeat aliquod fundamentum in Docto coerno habuit illa actio corä ( uã actualitaten
re fan & o pater:tum ex teftimonijs,in quibus arq;perfectionē: ergo ab crornofuit actualis
videcur ponere actionem crälouncem laagēm productio Rurſus actio trāliens velc ,eltpro
to,cum ex alijs aducendis , in quibus videtur ductio ,quia veficentemanaciofcu fluxus et
adinicecrein Deoporcntiä executiuâ ratio- fectus ab agente;ted creacio abcrernofuit in
ne diſtinctā ab intcilucu , & voluntare; fed fi Dco fub ratione adionis virtualicer cranfea
caralienum á vorirarc elt, & amence Angeli tis: igitur, & fub ratione actualis productio
ci'Doétoris actioné präleürië elle in agēce ſu- nis. Ad hoc argumcntūrefpódetur,duplici
bicctiue, ita alienü à veritate , & ab eius mēro ter,primo:quod motus vcabalio cuius potē
eftoperacionesDereito formaliter crāleūceso tia cit purus actus, non olt actio, fed ctfoetus
12 Sed cõira prædictas duas affertiones ar- actionis, quæ identificacur cū potentia; & ta.
gatur : primonãomnis motus vrabagenito liseſt actio folius Deio Sacudo refpöderur,
agradiens et actio prædicamentalis:fed cale quod mocus vt ab alio, qui eft finis, & cóple
factio ignis,v.g . & generariohominis ell mo mcnrñ porenrix ipſius, & aquv dimanat per
tus,lidomurario egrediens à Dco :crgo vi ab moda Auxuselt activillius:motus vero've ab
illo crit actio Dei & prædicamentalis:maior alio, qui ncq;eft finis ,ncq; cóplcmentū poté
pacet,quiaacut,ad ,crcata & reale conftituie tiæ agentis ,ncq;vellusus;fedvt effectus dima
relationom prædicamoncalorica ab,in moculi Dacabillo no cit actio :yuo pačio motus cæ ,
uemutatione coltirait actionem prædicamê li, vt procedensab intelligétia morrice , non
tala ,quæ nihil aliud altyqu morus vtab alio , ell actiogledeff:ctus intelligencia que luo in
Minor aurema conſtat, quoniã nulluseltmort perio, bocelt perluum vello , & intelligere,
tus,autmutatio , quæ no fixa Deo, vtäcaufa caulac illā atucum ,dicuc & ceteros adestray
prina.Cöfirmatur :nä сreacio et actio trail- quos producit effe& tus aplicado actiua pali
lens D :1, & re vera accipieur cum mora ſiyo "uis.Iuxta verãq;folutionem dilloguipoteſt
patiua muracione in crearara: ergo eltprædi. majorargumeci.Adcófirm.criplexe dicen
Caméralis.Minor probaturmultipliciret.pro : ' di modusytoScot.in 2.dir.q.4. & 's, afercntis
mo: nä relacio depedencia creaturæ ad crca. creationé paſiua effe relationë can cendera
torem requirit fundamcntü fecundi ordinis : le crcaturi ad Deü identificatä сā Lubllantia
quod eſt paſsio,quia ipfanon eft relatio pri- ipfius,cui fauer Dur. ibi qitualerenscreacio
mi aut tertij,fed fecundiordinis,cuiusfanda nē palivacile candéroi creatę lubfláciā cūha
mentüeſt:actio,vel paſsio.Secüdo,quiacrea bitudoefeudonomivarioncrofpectiua ad da
riedverâ & proprit fieri:fed ficri no el re . té effe.Sccüdus cft illorü ,quiaforär effe mu
larior(ed alt dogenere palut muracionis: co. tationê acgsactionéprçdicanuēcalé recepcā in
quod reſte D.Thom.q .art.4.Creari elipro paffo.Tertius media viaprocederus,aitcoro
priã fubfiitenciſi,quatcnusagere & pati funt lacioncm formaliter, autrealiter a ſublantia
Lupolicorüerreferri autom (exceprafiliatione) " creata diſtincta ablöysvllaveraad mixca muta
no e propriú Cupolicorgm :ergo huiufmodi riono : ipſa camerelario prædicamentalis, V.
fiori per creationem codiftinguirur á relario eftiofiori habct modi ačtionis gramaticalis,
no. Tertio :ni crcatropsliua, fiuc cócreatiore & fucudő dici,quia fignificatur vcactio.Vn
cipitorinmediate in materia prima,quia ma do, quia hic modus varus eft , & cómuniter
xorla cocrcatur: & tamen in ullaacquieeeci Thomiſtis receprus , & à probaras, yodere
vie
:
In vniuerfam Arift: Metaph. 559
dere licet apud Caiot27am 1.parn, quali:45 ofcaturas , vratóditione, & complemento :
articizian tium ibidem dubioz . & Flandré iba vtproductionis , fiue creationis a &tualis
fent; sa hulus . Okare, 17.ad quintumreiectis Talciocx duobus conflacur; ex aétione fcilia
alijs duobus,primo quidem ; quia feclufo mio ! ced realidiuina quæ olt imperiam Dei, &
to fola relatio remanet: & rationibusCaiera i exreſpectarationis,licet inequaliter :ex illa
ni locociraco .Secondo autem rationibusfä ... Veex formali ratione,& ex iftojvetexcôditio
Etis pro prima & ficunda côclulione; cércius necópletioa:Ad'ecundănegömaloré , quia
el à nobis retinendus, & iuxta illum, refpon vniuerfalis:licet eain actio agentiscorporel
decuc adformam confirmationis negando an & naturalisreipfa-abſq ;fuperädfracóditione
recedens profecunda parres Ad primam pro fciproductio,taméactio agentisiperimperia
bationemdico , quod illa relatioef ſecundi inrelle&tus; quia producit effe & üefficaciter ;
* generis,exigitque profundamento mutatio- no ftatim a principio :ſed quando, & quomo
nem nő vera,fed gramaticalicer dictan , quæ lon agens vulizaodeterminar:poreſtha
eft ipfaeniicas reicreatæ quatenusà Deo.pro bere actualitatem a & ionis antea quamhabeat
edies vel ſecundo poteft dici,quod huiufmo actualitatem productionis:vnde diuina actio
direlario porus:ett tercij ordinis ,quia es re- créatiua mundifüit abäcerdoin Deo, quda i
lacio.effectus,vtexemplati,menfuraci,atque aétualitatem actionis,ſednon fuit in illo vi.
dependeritisàDeo:& idco fundaturinence que ad tempuspræffinitum , quoad actuali
tato prout a Deo caufata ; & exeaiplaca , ex tatem crcarionis , que productionis , quia
parteculus non coreſpondet fibi mutuarela vſque ad illud non fuit Deus: actu creans:
10.Adfecundam , nego minorem :licuc cnim eratatags aétüalisagio in Deo ab æterno, &
indiuinis, ſpirari,&generari funcipfærelatio Deuscrac agensin actu ſecüdo federar in as
bes filij,& Ipiracipermodum originum figoi tu primoactio illa creatiua; fiue produ & iua
ficatæ, quæ poflunt vtfic dici actiones grama & Deuseratcreator;lue porens creare quali
ticaliter,& quoad modum ſignificandi;ita fie expectansformalitate actualis creationis,qdan
ri per creacionem eſtrelatio ipfa dependen Super addicrefpe&ta rationis;& coexiſtencia
tiæ per modum originis in portata, quæ po- effeétus: & hac adueñienre,verü fuit dicere ,
teit a&tio ,liue mutacio gramaricaliter; & quo quodancea fallumerac prædicare de illo :ne .
ad modumnuncupari, & hocfafficit;vrfolis peDeü creare;producere cctur , & terra, &
fubfiftentibusperfe primo atribuatur:Ad ter omnia quæ in eisfunt.
tiá negomaiore , quia vcmateria dicatur CO 13. Secundo arguicur/ná D. Thom.diftina
creari,ideft creari ad coeationé totius,fufficit gurra& icnes Dei tranſeunresabin manenci
ve relario creacionis paliuæ recipiatuc in ſu- bas , & has aitmanere inDeo ; illas autë reci.
pofito . vtratione illius, omnes parteseius piincreacuris:igitur fecunda fententia Dor
vel aliquæ illarum dicancur cõcreari ,ficut vt cioris Candiactiones tranſeuntes Dei fubie
materia difponatur ,& tranſmutetur,ſufficie Etancur in creaturis , ac proinde funt forn :alia
quod difpofitiones , & tranfmucatio atqzpali der trāleuntes . Antecedens probatur, quia da
va generatio compoliti in ipfo cöpofito reci plici teſtimonio : quorü primunihabeturt.p .
piantur. Dchac folucione videndi funtFlan . 9.22.artoriad fecundâ vbi afferit excqutioné
denſis,lib.g.huius q.16.art. 17. & ar. 18.ad 17. prouidentiæ ,quæ eft gübetdatio ,eſle a & ione
& Bañefius lib.1.de getie. 9.9.art.z.vbi oiten téporalem , & in rebusproqilis recepta.Secü
dīl materia prima eſſe in capacem recipiedi dū huic timile habetur, q, 23.art.2 ad priinū;
in mediate quodcüq ; accidens reale;etiārela vbi aitaciones traofeuvrestranfire in paſsū ,
tilī.Alijvero nó reputāt incóucniens, quod & ideo prædeſtinationis paluz efequtione
recipiat aliquod accidens modale , i calefit eſſe in prædeſtinato , aćtiue auéfuptă , ideft
quod cü illa identificetur etfi ab illa inſepara quoad principiñ aquo egreditur,efle in præ
bile,vieltmodus virionis cứ formalubitácia delfiname Aliahabenturibidequeant.zahlt
11, & caufalitas matcrialis.Arq ;de horūnume fecüdū , & 3.p.919.a. , adſecūdų ,vbihabet,
ro poterit ello selatio dependentiæad Deú;" quodactiones Deifunt in duplici diferentia,
neq;hoc mihi viderur a rationealienú , quan: ali ini maneixerwintelligero , & welte , &
üishæc funt de corai genere in quibus ingen alic tranſeúntesyva gubernare :& creare:lub
ue permirco vaūquenq ; in ſuo fenfü abunda dirq5rölpectu cagionis cófequrā ad illas inclu
re.Ad quartārefpódetur fafinendo folutio- di incócepru Diainr Verbrano auté reſpecta
né inter arguendã alignacā. Ad cuiusprimam rationis ad hascófequtā : & tamen reſpectus
in probationem dico , quod creatio eltproda brionis cófequtos ad actiones virtualirer da
tiio actualis rarione actualitatis, & perfectio casuidranfeunres bene includitur in cócepeu
Dis vca ratione formali agendi , five produceVerbis & alt reſpectus rationis, qui cöſequi.
di, & a reſpectu rationis ,quo extenditur ad turadfcientiá fäétiuá creaturarü ,& ad practi
GCC 3 tum
F3.0 Libri vridecimi Qilafl. I. Ürtir 7
cu intelligerelérgo ſentit a&tionestranfeuri ne17. &in cam inclinatCaictanus primapar
tes ciinino diſtinguiab in manēcibus;ac per te,quæſion.25marticul. 1. Negantem vero le
cófequens recipiex téporein creaturis.Ref- qunturFerraricnlis, 2.contra.gentes, capit.
póderur negando anteccdços: & ad primīte 1. & 10.Scotosin 1.diftinct. 37.quæft... MO ..
Itimoniü dico nominc exequuionispalinæ in lina,prima parte, quæition. 25.diſputation.
telligia D. Thom.no a&tioné gubernandi:fed 2.& Vazquez ibidem difputation 102.capit .
effečta ipſum cã refpectu racionis conotato, 13.ocque Caiccanus ab ea declinac in lococi
quiaduenit ex tépore,qode niodo-explicatur "cato,fed potius videtur illam ampleéti, quan
fecundñ:quod & recte inrelligatur porius eft uis aliquantulum fueritanceps , ac pendulus
pro nobis.,nāincorpore articoli ait D.Tho . in hacparte. Quam fententiam ,quia veritati
1

exequcione prouidêtix actioe elle in Deoga & Angelico Doctori cóſentaneam puco'dua
bernante,&c prædeftinance.pallueautéſump: "bus explico allertionibus,
xã effe in rebus:nominevero exequcionis a &ti: Relpondeo dicendum primo potenciam
uæ nõ principiú,ſed a& ioneipfam intellexit cxequuiuam non dillinguirationeabintelleo euidfür
& nomino exequcionis paliuæ effe & ücauſam aicd effe ipfum Diuinum intellectum , vt
e

* CC10 **
tä in rebusgubernaris : pofteaaucê quando habecadiunctam voluntatem . Hæc conclus, #ain Deo
in folutione ad primā aic a £tiones cranfeun . fo, quoad primam partem Racuitur aduerfus
tes traofirc in cxteriorē materiä , folum intca primæ lenceociæ defunflores, & probatur pri
dit , quod quoad efficacia effectuâ tranfeunc mo teftimonijs Doctoris fan &ti:nam prima
ad cxtra,quod eft ipfas efle-ſecundū le in age parre quæſion 4.artic.8.& quæftion.19.00
sre, ratione cffe &tus caufari in paſso .Tertia cicul.4.incorpore dicir diuinam fcientiam ve
folum conuincic ,quod actiones tranſeuntes aplicacam per voluntatem oſe proximum
Dei ſampex formaliter in rationc actualis rerum principium operatiuum , & hoceft,
Productionis (uncex tempore , & refpectus effe potentiam cxequriuaui: ergo . Rurfus,
rationis, qucm vi ficconnotant , cum etiam quællion.25.arcicul.primo,ad quarrum dua's
fit comporalis,non clauditur in cöcepcu Ver adhibet folutiones, & cum in primadixiffet
bi diuini,de quarto ibid.quxſt.13.art.2.expli pocenciam exequciuam Dei dillinguiracio
camus,quo pacto ,cadem licećtio Dci, & int. no ab cius ( cienti ; iue incellectu ,in ſecon
tramenti diuing virrutis.Virimo arguitur:nā da ait nullatenus dillingui pocentiam exec
in Deo dacur porcotia exegatiua virtualicer quriuam , & fcienciany, quia hæcfolucio ſe
diftinéta ab intelle& u ,& voluntate cogenca cundaeit , & prima veluti fuperaddica,ceno
redillinctionis , quo alia arribuea folenr dif- Tenda e collectior , & veluti vlcima volun
tingui iprofe, & ita illasdiftinguit D. Tho. Tas Angelici Doctoris, & quxftion. 54. artic .
1.part.quæll.as.arc.lsad quartum ,& quæltio 4. negacin Angelisaliam potenciain præter
De 19.ar [,4,ad quartum ,& patetexobic&is, intellectum , & voluntarem ,co quod fünt na
ex quibusdiſtractiopotentiarum fumicarinaturæ intellectualis,quæ vt ſic hijs dumtaxat
obiectum potentiæ exequtiuçellens creatā , gaudet potentijs , com igitur Deus" lc puro
Que fictibile: obie & um abresa intelle & us, & intellectualis , & nihil extrancum ab inter
voluntatis eſt diuina effentiasergo alia actio llectualı natura admifcens , nullam quo
el Dcoatribuenda præterincelligere & VC que porentiam debet habere , qux huius
lle, quæcorreſpondeat porcntiæ exequtiuz ; natura propria non fit : ac proinde fentie
& hæc erit cradlicos formaliter : ychoc argu Dious Thomas , nullam porcnciam Dco ;
nuncum debiram accipiac folutionem , 10 aut Angelis conuenire prgter intellectum , &
quens dubium inNurmius difputandum . voluntacons, quia iftar ſolum ſunt natura in
tolle&ualis propriæ potcntiz. Secundo :nam
nulla datur in Deooperatio formaliter crane
Dubiun appendix , anpræter intelle, tions:fed omnis ciusoperatioeltintelligera,
aut velle, vc ex codem D.Thom . in articulo
dum , voluntaten detur in Deo oftendimus : crgo ſuperflua clt quzuis alia
aliqua potentia quæſitinmedia . potentia dillincta abintelle & u ,& voluntatos
tum principium operatinum liquidem pro hijs operarionibusfufficiunt in
tellc & us, & voluntas, quinimo ficur intelli
cffectuums gerc eſt ad:e quarc ab inrellectuzica & c velle est
adæquare â voluntate, ac per conſequcnscha
14 ARTEM Affirmatiuam operacio Deiad excra fit velle , aut intelli
P tuenturDurandus in primo, gero,aut vtrumque fimul cricadxquaeab in
diſtinctionc, 38. quællion . I. telle & u , & voluntare.Sccunda pars aftertio
Suarez in Mecaplayac.difputation.zo.fcétio nis probatur aduersus Molinamaller premio
曾thi
 In univerfall Ariffot.Metapb. 561
mbi fupra non intelle &um , fed voluntatem tur:ergofi derur alia operatio difinata ,dilig
elle potentiam executiuam feu inmediatum atam quoque potentiam cxiget, quæ ab illa
principium production is creatasun rerum , velutipecificerür. Colequentia parer, quia
& opoficum huius defendi a D.Thom.Jipar . poreaciæ dikinguntur fecundum diflinctio .
quæft. 14. artic. 8. ad fecundum & tertium , a nemactuum adäquatorum .Secundo quonia
Caietan ibid .& à Ferariendi; re contragent. actio crangens ordinacur , vc ad finem ,ad opo
cap.c1.primo quidem qnoniam ( vc ipfeMo- ratumexterius;& in hoc diſtingicur ab intą
lina fatetur)D.Thom.in lociscicațis ait fciéd nenti, ſed voluntas duc intellectusnequicGc
ciam efle principium productiuni rerum fi - ordinari ad excerius opus, vc ad finem ergo
cut calor, eft ratioformalis & proximacale . nequeunthabere rationem potentia operan
faciendi;ſed calor eftprincipium proximun tisper actionem tranfeuncem.Confirmatur :
calefactionis :ergo fcientia diuina eft princi- opératio omnis clifinis, & complenyentum
pium proximum productionis rerñ ,ac proin porentiæ aquaellicicur ,ſed voluntas nequit
de ipfa eft quæ haber manus porcntiæ execu compleri per operationem cranfeuntem for
kiuz. Secundo :nam diuina voluntas aplicac, maliter vergo nequiceffe priacipiam illius ,
inrellectum ſiue ſcientiam , ve ipedia illapro acproinde fegtcaria quæ ponit actiones Doi
ducat res,&nihil aliud mediat inter diuinam chefornialiter cranfences , & nullaín pro illis
foluntatem ,& res produ&as nili ſcientia,dio ctionem in volur.Yoluntatem ,concradi .
ue intellectus, : ergo hæceit caufa proxima ,acpro
productia recun .Vnde intelle&ui ,&fcien prium nonncn a& ionis tranſeuntis,autpotens
tiz atribu!currerum creatarum productio:di tiæ exequtius , autvtriuſquehaual, ignorace
citirenim Pfalm. 135. de Deo quod fecitcoe Vndemelius , & congraçarius Durandus,&
losintellecta ,& Sapientiæ 8.dediuina lcien Suarez, qui a& iones tranſeunces admiferanci
t1a:Quis horumque funt,magis quam illa ejt artă executiuam potentiam a voluntate, &rteller
fex.Confirmarurinan luolacnaturalicogno
uerunt Phylofophi principium factiuun om
&tu dillinćtam fecundamirationem Deo con
celerunt.
dium reruni effe incollectum . Vnde Ariftotd 15. Sed contra arguiturprimo:náillæ po .
lesside animatexc.f.lib.8.Phyſicorum texoj teoria difingunrur fecundâratione in Deo .
tu 37.& lib.iz.Huius capóz, arque coinmcork . qur habentdiderfa obie & a ad æquiraz diuer
tor ibidem ,aprobarunrfententiam Anaxago, fosađuszarque diuerſósrefpédus ad creatga
ræ , qoiáſérebacprincipiüniomnium rerum rás:ecénia,ex diadrlis obiectis,& a & ibuspoa
effe aliquem intellectum .Tertio :nam illapo tenciæ diſtinguntur, & didina atributa ex dia
tentia in Deoclt proxime productius,cuius würfis modisreſpiciendi creacuras diſlingui
actus eſt exequtiuus,ac productio ipfarum re folent:ſed intellectus , voluntas & potentia
cum , fed intellectus eft huiuſmodi: nimelus produ &tiga habent diuerfa obiecta adequata
actus eſt imperium ,quo Deus creaturas prod & diuerfos reſpectus ad cream
diuerſos a&us; a
duxit : per intelleétum erenim dixit,fiat lax, idiftingunru
curas: ergo
M
n r in Deo fecundūras
& hocimipatir f icaos facta u rarum , ac iper
eftlux confeca
nde pro
tronemi.
tis ; quia
a obiectum s leladæqua
e s i
gu vn ftu e c
lufr c
i a
o t
oni .
b u s
D e us tum volītpaletcuteseſnsdivininabonitiata,v t a
teem t bon a
bari p.oitne contc.38.9.1rati t
ib
r,aqu ntesD
. vt licntceolmlec diu bornæhendi : & obiu
Thom 3 1.difion.z c o n
. & z. tia ge l CA cu m i i am mp
ni set m co men entiæ pr o
im
pit.uzm. & quiæaſ t en ic u a č u
a r. ede eprot uam acrtientia.m18 . &iniucær o en cu ta ptispot ta pr
De n
oam c a u f p ſ f , dact obie & um ad folaé crča le exte
dit
often dat.Rurſushuius a &tus efl operacio virtualia
Dico fecundofaâiones quibusDeus opeter tranfiens,a &tusancem illarum ſýntadio ,
Éatur ad extra eflent formaliter tranfeuntes nes omnino ionanentes.Denique voluntas
heceliario ponenda ellerinillo porentia exe refpicit cteaturas vémõudos, fiqe aplicans:
gociuarate & inrelle & us vedirigens, & potentia vt exs.
.Hæc conclufio flatuscus quens, & mandansexequcioniopus ad quod
adgerſus eundem Molibã qui admitensopea Inouer voluntas ; vcdirc&tum ab intellectu :
tacionesDeiformaliter tranſeuntes ac recep qui praculdubio funt diųerfimodicaufandi
tas in creaturis nollar admiterepotenciana" creaturas,& illasreſpicicödi:ergo .
productiuam diflinctam a voluntare :in quo Reſpondecornegado minorem, quoad on
manifeſtam admiſie coorraditionem :quod , nespartes.nam liceoſcientia (peculattua,vi
probatorprima:nam intellectus & voluntas, præceditmotionem voluntatis habeatdiver
nequeanthabere aliasoperationes præter in ſumobiectum , aćłum , & reipectum ,camen
telligere , & velle , quia iftiſunt actus ipfo . fciepria practica, que practicusipröllectus,
tüm adæquati,aquibusadæquate ſpecifican . Vuaplicacusa volaacasahabccidcm obiectü ,
Ccc 4 argus
 $ 2. Libri undecimiQueſt.1. Art. VI.
acque potencia,vtfic enim folum refpicit fa
ctibilia,eius actuseftoperatiovirtualitertra .
lans, & modus refpiciendi opus non folum
eltper modum dirigenuis, fed permodum
exoquentis.Secundo arguitur:nam quem or-
dinen babond lecundum rem 10 Crosturisin-
tellectus, voluntas, & potentia:eundem form
uancin Dcofecunduniracionem fed increase
turis racionalibus intellectus, & voluntas dil
cingunturrealicerà porentia operaciua: non
enim illæ funt caulx proximæ operum ad ex
era, vtpatet in operibus artificiatis,quæ apo
contiacxcqutiua , directa quidem pecintelle
Cum , & nota per voluntatc innrediarefunt:
ergo in Deo feruanc ditlinctionem rationis,
Confirmacur:nam aliae ratio fcientiæ , &
alia eft ratio voluntaris à racione potentieci
uerGifq; diffinitiobus gaudent: hæc enim eit
proximum principium tranfmarandialiod ,
velagendi in aliud qux diffinitio intellectui,
& voluntatiadapcari non poteft: vnde & D.
Thom. diuerfos cractacusdehistribus intim
tuic, qual de diuerlis atribucsDenecenim de
ſciencia egitr.part.quælt. 14.de voluntate q.
19.fed de porencia agit quæ i10.15.ergo. Ad
hoc argumentam Durandi,refpondetur dife
tinguendo maiorem , li analogia,& propor-
cio fiacporendæ diuinæ ad potentiam creatu
rarum purc incello & ualium , concedo illum :
nego vero eam fi proporciofitadparentiam
hoininis , qui eſt creatora inccllectualis cor-
porea indigenspotencijs excqurtuis in orga
mis corporeis exiftentibus ad fua operacxou
quonda:fecus vero Angelus,qui medioimpe
rio fai incelletias exequiturquidquid opora
ri intendit aplicando actiga paljuis, & ficio.
tellecta matori,falfa oftminor, vt conftarex
D.Thom.quælt.54.art.4. Ad confirmarioné
Varaolt maior, fi de voluntate & fcientia fcor
fam contideratis, aut de ſcientia fpeculatiua
intelligatur : falfacimen intellecta de fcien-
tiapractica,aurde ſcientia, vthabet adiuncta
volacatem , & cius motionem.Vnde D.Tho .
mas io quæltion 14.815.agie deſciencia, &
voluntatc ſcorſum ſumpcis, & fecundumfuas
nacuras in fe ipfis conſideratis : in quæft. vo.
roz$ agicdepacenria, hocelt da ipaadimine
fcientia decerminare,vt practica & vecom .
Paraca ad creacurasfactibiles.Tertio arguitur
1 & probatur , quod voluntas lic ipfa pocentia
exequrina:nam principium proxime produ « porenriam productiuam rerum , non tamen
Etiuum rerum crtacaram cit voluncas in cu .
ius lignum ſolivoluntari tribuirur illarñ pro
ductio :dicitur enim ad Ephefi. 1.quod Deus
opcratur omania fecundum confilium volun-
tatis ſuæ , & Plal.142.Omnia quæcunquevoluit
Dominusfecit,& Pfalm.148.ipſedixit & falta
funt,ipfe mandanit , o creata
funt, in ſcriptura
autem diuinavoluntas appellatur di& um .
manda um : ergo. Contirmarur dupliciter ,
primo : nam illud eft principium proxime
produ & iuum ,quo pofito poteft poniprodu
ctio rerum leclofo quocunque alio , fed poti .
to actu voluncatis diuinæ l'eclulöper poſibina
le , velinipoſibile omni alio ponitur rerum
productio : ergo.Confirmatur lecundo : nam
porencia exequcioa ett illa aquares habene
produci in cali comporo ; & ordine ,& cum va
libus circunſtancijs : Id hoc habenreus pro
ductu a voluntarc , & nors juxta præfcriptum
incellectus, vel fcientia : ergo voluntas po
rius quam intellectus habet rationem poren
tis excqutiux ,lupolito quod ab cis oon dil
ringuatur fecundum rationem tertia poren
tia ,cuius actusfic operatio tranliensformaliai
ter,Refpondetur ad hoc argumentum Moli .
11æ, negando antecedens,quia voluptas non
eftproxima , & formalisracio operandi elfu .
us,fed alt conditio aplicaos &c nouens.Vn
de incellcctus , qui intelligitperalimidationé
præhabetinferes productas, voluntas vero,
quia eit inclinacio ad ros ipſas , moucradea
rum productionem , 8c ratione huiusmocio
nis;& aplicationis dicitur Deum operarı 10 .
cundum confiliun voluntacis , & tecirle qux
cunquc toluit : fed quia intellectus concorrio
vc ratio agendi, cius imperio atribuicur cxc .
qurio 8c actualis rerum producilodum dici
tur: 1pſe dixit,& fattu , 6. Vbi dictum , &
mandacum proprieaccipi debunt, & conic
quenternon proactu volutacis, kadproaciu
practicantellectos.Ad prima confirmatio
nem negindaett nytro :nm declutu fuenta
& c intellectu practico nihil pollec Dcus ope
rari. Adiccundam neganda limiliter etmi
nor,quia fcientia práctica a locuara volunca .
ti eft quæ prælonplic compus , ordinem , co
alias circunstancias producendoroin chec
tuum.Ex dictis foluitur tertium argumecum
articuli,ad cuius tormam negandum citante
cedens. Ad primum tellimonun quo proba
tur, dictum cu Doctorom linctum in prima
ſolutione admitille huiufmodi potentiadi
rinctam ab intelleétu , & voluntatc ,in lccun
da moram folutione aliam non admitite , fed
porius negaile , & huic elt aquicfcendum ,
quia habenda eft pro cius vunia voluntare .
Ad fecundum dico, quod D. Thom.adautic
allam diſtinxit ab intellectu , & voluntarc , & c
di illam exmodo loquendiy decor diftinxiflo
ab intellectu ,lolum inrendebat illam diltini
gucrc ab intellectu ( peculariuo ,velfcorfum
conlideraro , non tamen ab intellectu practs
co ,ſiueprouc habocadiunctam
voluntatem ,
ARTI.
 In vniuerfam Ariſtot. Metapb.
ATIRCVLVS. VI.
inactus diuini intellectus ; ergo no
luntatis fintpropriezactiones,licet
non prédicamentales ?
16 N hocarticolo non coſuri de actie
Statusco bus virtualiter tranſeuntibus , vera
trollerlie
e caqui
I éciari de actibuspure inmanenti.
bus diuini intelle& us, & voluntatis et nobis
bus, cuin quibusdam neothericiscontrouerfia,ari
eis conueniat vere , & proprie ratió actionis
non vniuocè camaćtionibus prædicamenca
libus: hoc enim iam exclufum elt in articolo
præcedenti , fed analogice ad eum modum ,
quo fubdanciæ diu næ veram rationem fubf-
tantiæ ,non prædicamentalis; fed tranſcende
taliter lámpix , & relationibus in créatis ve-
fam rationem relacionisrealis analagam, li.
bro 5.docuimus conuenire:in quo fenfu par-
tem négativam cuencorGibrielVazquez top:
diſp.141.Cap.4.Molioa ibidens,quçit.27.artó
i.difput.1.8 Suarez,lib.t.d : Trinitate ,cap .
Sinom.s . & tom . 2. Methaphyſicædſpurato
48. lection.4. fed partem afirmaciaàm docet
D.Thom.in omnibusillis locis in quibus (vì
vidimus fupra ) fatetur actionem diuidiina
tranfeuntem , & innanentem ,atquehancres
periri in Deo,ipſumqueoperartadexcraper
actiones formaliter in manentes, & vircuali
ter dun taxar tranfeuntes. Vode hæc ftacuea
da eſt pro vera ,& certa conclufione ,qua reſo
pondeo ad quæfitum in tituloarticuli , nem-
pe actus diuini intellectus, & voluntatis qui
bus vel operatur Deus ad extra vel diuina
perſonë procedunt ad intra quos Tlieologi
nuncupant a&us nocionales, vtvidere efta-
pud D.Thorn.t.part.quætt.47.per totam : &
prima pa's,huius affertionis probatur primo
namreite D.Thom.1.part. quælt.25 articolo
in Deo faluatur vera racio potentiæ fecun-
dum quam proprie feclufa omniMethapho
Ta prædicator omnipotens , ſed vbifaluacur
vera racio potentia a &tiuæ debetfaluari vera
sario actionis , eo quod potentia activa eft
principiam agendi , &ibidem in folutione ad
fecundum afferit, idem D.Thomas,in Deo
identificari actionem cum potentia eo quod
quidquid eft inDeo eft purus actus igiturli.
eatpotenciaDei vere,& proprie poterie tur ;qua ratio potentiš
It
tia Iimiliter eius actio vers & proprie eſt
salaio ,aliasin propria eſfet hợcloqutio poren
tia Doieſt actio Dei, fiquidénulla actio Dei
Veré & proprie effec actio.Cófirmatari närh
363
in Deo reperiunturintelligere Së velle ,fiue
amor quibus Deus operatur ad cxtra iolun
dendo rebusbonitátem teſte D.Thoni.i.par
is quæſt.14.19 . & io . fed intelligere velle,&
amare ſunt actiones, co quod intelligere,
velle,eltagere:erga.Secundo:nam ficutfube
tancia, & relatio veré &proprie faluantur in
Deo, quia in fuis concepcibus nullain in vol
üuntimperfectionem Deo repugriantem ,ita
actio cum omniproprietate poneoda élt in
in Deo, quia nullam in ſuo conceptu inclu
dit in perfectionom :ergo.Declaratur ſecun
da pars antecedécis :nam in perfectio , quam
includeret actio in ſuo conceptu & lignifica
rec nomen actionis;veleffet quià dillinguere
tura leo principio , & ellicereturabillo ,vel
quia haberetmutationen anexam , vel quia
inferrec aliquam pafionem in lubiecto : fed
nullarü ex his in perfektionibus in voluit: nā
licet huiuſmodi in perfectiones ſinc de con
cepcu actionis creatae , aqua nomen fuit in -
pogtum :non tamen ſunt de concepču actio
nis vilic, ideft quantum ad tem fignificatani
per tale nomen , folam enim actio in [gara
tione formali ir porcar elle racioném agendi
&producendialiqueni terminúm dißingum
à iuo principio, & effeactum fecundum pộa
toncialiracis ex pertem :huiuſmodi autem ra
ciones productionisz(cilicet,& actus fecundi
abftrahuntin ſuis conceptibusa rcalielicien
tiaadionis;mutaciode; & palione, acproina
de cum ab omni iniperfe& ione vindicentur
non funt Deo denegandæ :Secundapars ad
uerfus eofdem authoresoſtendicui primo:nā
in Dco soperitur vere & proprie potentia
notionalis,ideſtreſpectuactuum notionalių
vr docer D.Thom.apari.quæſt.41 articulos
& ratio eli , quia vere & proprie faluantur
actus nötionales,ac proinde principium illo
tum deber faluari ,quod ell pocentia notiona
lis.Vöds vere & propria ſecundam huiuſmo
di potentiam dicicurdiuinus pater fecundus,
& počens generare filium ,iuxta illud Aguſti
ni, libro.3. contra Maximinum , capitata.fi
Deus paternon poruit generare filium fibi
æqualem , vbielt omnipotentia Deipatris:
ergo in actibus notionalibus vere & proprie
ratio aëtionis faluatur. Conſequentra patet,
quia proporcionabiliter; pofle & agere, fiue
počeotia , & aatio debent Deo'conuenire,auč
repugnare :cum hæc veluticotelatiuafint,&
vnum fiinte altero effe nonpoſsii.Confirmar
uni
Tuluátür
er
in étum
Deata
,&
ördine ad termin realit diftin
verë produktuin aprincipio in qno élt po .
*ienria :fed etiani datarad 10cna cerminüsdil :
tinétus perfonaliter à principio produceri
564 Libri rundecimi Qulajt.l. Art.VI.
se : ergo refpe& u illiuspoteít,& debec vera
Tario action is faluari fcut , & faluatur vera
ratio potenciæ , Maior pater , quia hacra
tione poniturin Deo porenria creandi ad
extra , eo quod vedocet ibidem Diuus Tho .
mas adcertium Deus dillinguitur realites à
crearuris , quarum alt per creationem prin-
cipium . Minor aurem parce , quia etiam
Vad perſona diſtinguicur realiter ab alia,
cuius eſt principium per a&um notions-
lem . Secundo probatur:nam productio fie
loj eſt vere & proprie generario , vt docet
communis omnium Thcologorum Scola,ca
Diuo Thoma , quællion , 27. arciculo ſe-
cundo ,fed generatio verc , & proprie oſ
actio : ncque enim poteft actionisrationem
Tubterfugere, eo quod generare nihilaliud
o , quam quod agens producar Gibi fimile
in natura :ergo actusnotionales vero & pro.
prie actiones (unt. Tertio oſtenditur ra
tionibus factis pro prima parte concluſio-
nis : pariter namquc vcramquc partem con
uincunt : ercnim generare , & fpirare ni
Til aliud funt , quam inrelligere & velle,
cam connotarione relacionum , videlicet
gercrantis & ſpirancis . Rurſus racio actio.
nis nullam includit imperfectionem huiul.
modi actibus notionalibus repugnantem ,
fed folam petit diſtinctionem , non actus ,
fed termini producti , a ſuo principio , &
actualitateni actus fecundi, quæ duo in illis
reperiuntur: ergo & ratio actionis in cisde.
betreperiri.
17. Sed contra argounc prædicti autho-
res ,primo, nam doracione actionis produ-
&tiuæ eft quod 6c prodaâio cffcctus rcalicer
diſtinctiab illa , & quod mediet inter duos
terminos , fcilicet,incer cerminū aquo, & ad
goem . & quod luponar-potentiam paluam
in qua recipiatur :quiaomnis actio ctiam im
manens rocipitur in agente fecundum ali .
quam cius potentiam . Deinde petit actio in
Tuo conceptu, quod ficvere ellicita , & cau-
faca a ſuo principio , & quod fic terminus
finis , & complemencum illius : fod nihil
horum poteſt actibus diuini intellectus , &
volunraris conuenire : ergo non Laluacur in
illis rario actionis . Secundo : nam aétus no-
tionales ſuot relaciones , fed relatio non eft
proprio actio cum lac ratio referendi , &
non agendi :crgo. Maior pater, quia Digus
Thomas, primaparte ,quæſtion. 41. articu-
Jo primo , ad fecundum aſserit ex Magiftro
dilin & ione 26. quod generatio , & natiuitas
alijs nominibus dicuntur parernitas , & fi-
liario , ſed di diſtinguerentur ye duæ ratio-
nes diftin & ione virtuali , fiue rationis rao
tiocinatæ fallo diceretDiuus Thomis , ficut
etiam fillo dicerec quod Lapientia Deialio
nomine appellatur iuflitia , quia tunc atria
buta ratione dillinćta : ergo . Confirma .
tur : nam aétusnocionaleslapra attas ellen .
tiales intellectus, & 'voluncatisnon addunt
nili folam relationcm ; ergo effentialiter
funt relaciones , vel includunt ullas.in . fuis
concepribus. Antec deoseit Diui Thomæ
vbifupra dum fubdit quod remoto ab aļi
que actiong motu non remance nil relatio
liue ordo originis, & idco cum in diuinis
non fit moras, actio perſonalisproducentis
perfonam nihil aliud eft , quan habitudo
principijad perſonam productam , quæ ha
Bitudines funt ipfe relaciones , velnotio .
nes , quia tamen de diuinis loqui non po
Cumus , nili admodum rerum Lenlibilium ,
aquibus cognitionem accipimus ,& in qui
bus actiones , & .pafiones in quantum mo
rum implicant, aliud funrarclarionibus ex
ipfis conſequucis : ideo oporeuic feortu 113
fignificarıhabitudines perſonarum per no
dum actionis , & ſeorſum per nouum relas
tionis : & licpater quod fuoc idem fecun
dum rem , & diferunt folum fecundum -mio
dum fignificandi, ex quo teflimonio cale do
ducicur argumentum : akiones notionales ,
folum diterunc à relationibus pænes no.
dum fignificandi: ergo folum (wnc actiones
gramaticaliter , & . quoad modum ligofi
candi . Tertio argeur à proportionc pou
tenciæ generariux : nam pocencia generatie
ua nihil aliud ell , quam clicntia diuinaad
jurta pareraitari , vedocer DiuusThomas,
ibidem articulo quinro : crgo limiter gº
nerario actuaiis oric intclicctio ellcnualis
adiuncta relationi tili . Contoquentia par
cor : nam ačtusdebet proportionan poren
rix , fed proportio inter potcnciam genc
ratiuam non Laluatur, nili in lucquod ge
neratio confctur cx cflentia , & rclauone
ficur porenria generation :ego actus nonto
nalis nihiladdir ſupra aćtom dvocialemni .
fi foları relacionem : ac proindo licct ad
mitamus actus eſenciales cfleactioncs non
tamen cogimur admirere , quod actos no
cionales formalirer ſumpa line actioncs.
Ad primum nihilominus rcfpondetur nc
gaodo maiorem , quia licet illa condicio
nes fioc intrinſicæ actioni creata non ta
men funt intrnilicæ aëtioni in cota (ua la
titudine prout abltrahira creaca , & in creda
ta · Poreſt etiam diftingui maior quoad
hunc fenfum , quod de catione actionis,
quantum ad id aguononen tuis impolicum
vera eft maior : Lecus aurvni quantum ad
TCM
 Metaph.
In runiuerfam Ariftot.
..:. :
$ 65
rom fignificatam , quæ in ſua rationeforma- aas , neque enim ab eſentialibus actio
li , & in analogato principali vindicatur à nibus diferunt niſi , ficuc includens ab in .
prædi tis imperfectionibus . Ad ſecundum clufo , vel ficat idem abfoluto ſumprum ?
refpondetur concefa maiori negando mino . fc ipſo taliter modificato . Sccunda ſolutia
rem :nam licet relatio limitaca quæ folum eft of Scoti in primo diſtinctione fecunda , que
pura relatio condiſtinguatur ab actione reali tione feptima , OchamıGabrielis , ibi
ter,& conſtituar diuerſumpiædicamentum dem diſtinctione feptima, & Valeouælibro
ab illa tamen relacio infinita propter luam fecundo de Trinpace ,capied quarto , & c prio
eminentiam exequitur propria ačtionis , & . ma parte , diſputatione fucunda , quæſtione
propria relationis,ficureadem diuina effen- prima , puncto cercio, & Molina, prima par
tia abfquclæſione lug fimplicicatis condimet oc , quzlonc, 27. articulo certo , difpura
genus abfoluri, & relatiui encis , & oxequi- cione quarta, alferencium actus nocionales,
cur propria veriuſque : quando ausein Diuus nempo dicendi, & fpirandi fu coris , & adæ
Thomas dicit , quod feclufo motu remanet quato diltiugar rations, ab intelligere ,80
:
fola relacio dictio excluſiva noo excludit ab Velle effeoniali co quod extremahorum ac
idencificaris forinalicer cum ipfa relationc, tuum , nempe principium , & cerminus a
ac proindenon excludit ab actioncidentti- quibus veluti lpecificantur ſunt diftin &ta
cara , cum actione diuina : Gicutcum dicitur in a & ibuseflentialibus , atque in notions
folo homine currence tantum hominem libus iuxca quoruin fententiah mihi pro
currere, dictio exclufiua non excludie ab ani babiliorera neganda cit conſequenciaarga .
mali eflencialiter incluſo in homine ,, & hæc mantifacti . Adcuius probationem noga
elt folurio lubinduétæ confirmationissoxca tur ipiqor: nam cum in pocenrijs magis vni
quam diſtinguendum , velnegandum eft an- ¢x contincantur qux in actibus func magis
recedensgad cuiusprobacionern deſumprani diſtincta : proportio confiltei in hoc , quod
exceflimonio Angelici Doctoris dicendum ficut cadem porenria generatiua conflacar
eft, quod actionesdiuinæ debent graniatica- . ex cflenti *& relacionc : ita duabus actibus
licer, & fecundum modum fignificındı dil, #termitetur alcoro pure effentiali:altero pa
tingui å relationibus , non quia in fe ipfis teqorionali.
non habcant veram racionem actionis , fed
quia non habent illam cunu imperfcctionibus
adtionis creatæ ,nempemorus,auxmutacio
nis , elicitæ , cauſacæ , & realiter diftinctz a
ſão principio :kas enim imperfectionesſo
lum habce fecundum modum ligoificandi,
quarenus lignificatur admodum actionis QV ÆSTIO II.
crcat & prædicamentális quæ fundatre.
larionem a la diitinctam , quem admodum
intellectio creada propter candern ratio-
nem dicta fuit à Caictano , prima parte,
Deinfinito in tres articu
quxilion 34. articulo primo , actio grama. los diuiframe
ticalis, & quoad modum lignificandi dum
taxat, quia liguificatur admodum actionis
prædicamcoralis includentis motum ,cuius A , quæ de infinito docucracPhilo .
tamen ipfa cftexpors. Ad tertium duplex ett fophus, libro torto Phylico, capita
folutio prima , aficrenciam actus 110110mm
ex offentialibus actibus , VC
nales conftituii ex
E quario , repetit hic capite, o. Prix
mumquc deſcribit infinitum dicens : Ej
adiunctis relationibus principij, & proce« autem infinitum , aut quad impoſsibile el per
denris . Ita Cajetanus,prima parte ,quzlio Eranfire , quiafuapte nacuya decurri non pofsity
10 , 27. articulo certio , & Ferrarienlis,quar . aut quod tranfitum habet interminabilom , we
to contra gentes, capite ij, quibus ſublicum quod natura quidem apendi wchabeat , nec
buntcx neothericis Suarez ,libro primode tamen tranfitum , aut finem habet ,& c. Qui.
Trioitate , capite feptimo , & Vazquez dif- bus in verbis non infinicum fecundom er
Pucacione, 1. & 14. capite tercio , iuxţa fentiam Aueportectiogom , ludillud dumn
quam doctrinamconcedenda eftconſequen taxac ; quod eft fecundum magailuduan
tia: ac per conſequensdiuinæ procedones defcribir Duplexquchuiufinodiinfioicun
erunt actionoseſſenciales non abfoluralum elle determinar ,aliud actuale , quod nogait
Pix , fed modificacæ per relaciones adiug . daru ia rerum natura , & aliud porentiale ,
quod
 Libri undecimiiafl.I.Artic.
qaod indiailion e continui cernitur: primo 'mas, aeque infinitos Angelos poteh Gina
in'magnitudine . Secundo la motu ,poftre - chategorematice producere ,mullus enim
moin tempore , & non alibi ;eo quod hoc poten dari , quo Gignato'nequeataliumjaue
tanrum triplex genus continuorum reperie perfeâiorem , aut minusperfe& um pro
tur . Ec quoniam fuperius libro fecundo, ducere. Rurſus infinitum in a &tu multiplex
comparauimus infinitumad cognitionem : ex cogitari poteft . Aliud enim cftper cfa
ibi namque oftendimus quo pacto olleccogfentiam rale, & fecundum eſſentialem pera
noſcibile, aur incognicum , hic comparan fectionem , qua rationc Dcus folus eſt infis
dum eſt ad productiuam a & ionem , & vi- tus , vedemonſtrat Diuus Thomas , prima
dendum nobis. Primo,quo pado fecundum parte , quxſtionereprima , articulo primo,
naturalis agentis potenciam infinitum in & fecundo . Aliud ex cogitari poteſt excra
actu acqueat fieri deind
: e an in ordine ad Doum ſecundum intenſionom , vt fi quali
diuinamomnipotentiam repugnat dari ex- tas aliquainfinitis gradibus'intenfionisgau
tra Deum optimum maximus , qui cſt.per derer • Aliud fecundum mndalem perte
ellentiam infinitus : poftremo quo pacto Cionem , fiue Phyſicam , live moralem :
voumintinicum ad alterum pofsit,ac debcat quo pacto Thcologi diconic graciam Chrif
comparari. ti domini , cius maritum & fatisfaction
nem , peccatique mortalis ofenſam effe en
sia infinita . Aliud fecundum magnitudio
Aristoteles en dienst the
iae exinfinita
nem contingam , qualis effentlinea tenfio
effet
longitudinis , auit corpus infinita extenſion
HTIROVLVS.I. nis. Aliud denique ex cogitari poreſt infi
nicum fecundum quantitatem diſcretam ,
qualis cflet multitudo conllansacuvnita
Un poſsit in finkui in actuper cibus infinitis.
agentis naturalispotenciant, Controuerſia igicur huius 'articulinon -Stutustö
habet locụm in infinito per effentiam , trouera
aut de lege ordinaria chategoramatico quod defićto datur ; f .
quod datur in Deo , nec in infinito lin ..
produci? tam in continuis , quam in multitudine
fectuum facceliue à diuina omnipocentra
ARIAS acceptiones infi- producibilium ., acque de infinito lecun
dum 'modalem perfectione'm , quod etiam
V niti dari conſtat ox Phylo .
fopho in capirenono , huius
& capita quarto , Lubri ceru , Phylico :car-
defacto in gratia , & c, actibus humanitaris
alumipcx repcricur: de hoc tamen ; arcicu .
quo , & nos libro fecundo , roconfuimus: Jo tertio , fic formo ; ſed do quocunque ex
aliud enim eft infinitum charogorematice , alijs modis indiniti in actu rocenlius : ita ve
fiue in a & u , quod ditfinic dicens, elleillud confue at , an extra Deum , infinitum le +
cuina mibileft it ,aur, extra quodnihileft: cundum perfe & ionem eflancialem , veliau
eo quod actu conſtat ex partibus æquabbas tenſsionalem , vel facundum magnicudi
infinitis. Aliud vero itkoltum in porencia : nem contingum $ aut diſcretam de lege
cuius quantitatem accipientibus ſemper aliquid ordinaria , & peractionom agentis natu
arcipere eft, extra quamuishæcdiffinitio tam ralis , liue creati Gue diuini. vc auctoris
infinito in a & u , quam infinito in potentia naturalis poſsit reperiri?
olt commons. Vnde congruentius dicitur 2 In quo fuit ante Anfocelem multo
infioicum incharegoremarice effe illud , rum communis opinio , nempe Anaxago .
cuias partes a oamerentur , accapra IÆ , Anaximandri , Xenophanes , Colow
numciacæ femper funt finix , quæ aucom phonij , Teleuct , & aliorum aflerentium
reſtant:accipiendt , ac numcrandæ funt polle naturaliter inbnitum in actu camu in
änfinita , quia non tot poſfunt numerari, corporibus fecundum cxtenfionem con
goim plures reſtant numcrandæ ; & huiuf. tinnam , & difaretam , quàm fecundum
modiiafimum in continuis eft triplex , vt jotenlioncm in qualitatibus dari. Quos ip
di&um el 19 argumenro quæſtionis,fed ne la acerrimc arguit repræhendic in quin
dum incontinur veram etiam in quantita . gue libritercij Phylocorum capitibus, ac
te difcrera poteltreperiri, trin numero ef refucae : infinitum autein per allientiam
fe& uum , quosDauspotelproducere : in- cxtra Deum nullus a quem'ego viderim ,
finitos namque homines , & infinitasania vnquam pofuit, fed peguealijs modis,
fed
 Invniuerfam Arifto.Meraphs 567
fed neque alij's modis poffe naturaliter dae & in corporea Gt,haber recepiam exiften
ri,eftadeo communis fententia , venemo tiam , nec non eſt capax recipiendi aliqua
qui non fit infipientiæ notaimurendus,ne accidenti Calcom a &tiones immanentes,
gare audeat,quam deffendunt & aptobane quibusamer, & incelligatrac proindefecun
mulci ſcholastici in r.diftinétione 34.& n. dum aliquid fuihabot recipiincubiecto ,ad
p.quxík.7.tanquam nedum lumine nara- mirrirque alicuius perfastionis additio
rali notum ,fed etiam fidei conlentarieann , nom ,qo & quidé repugnaccari infinite per
pro caius declaratione fequentes ftatuun- recto per eſsenciını: ergo omnis creatura
tor alterciones. eft per cosuriam inint ,ac proinde flus
2 Reſpondeo dicendom primo: folus Deus haberefe infinitum per esentiale
Deus cfTe pocelt infinirus per cilentiam : Dicof condo,ncquirdi 1 : 1:14 ordi.
hcccóciutocum exclufiua ir , bet duas nariaintini mutuia quale nii susfecun .
cxponenras nemp
: e Deum effc imtiairum dum intenlinnon , hreprobar primos
per effentiam ,& nullum aliudons poloer 110 Capicniiit . dicimur Deum omniu
fcinfinitum perefentiam :prim . 1 ollen . pandere ,numero, Scmentiraconid.cy
die D.Thom.hac rarione in artic.i.qux idei ,omnibusrehundreminnet anandam
ſtionis præallegate.Deushaberelladini- prefixile quedefalint finie , ac rer.
rarum :ergo haberelle infinitum : ac proin- inima iqualirres igirur corris liitthus,
decius ellent ,qoxcit lirum clleelt indini ac terminisin farinrerfione co1117
ta. Aprecedensprobat D.Thom.quiahi Secundopenbarurindiftione:nam quali
bec elle amninò irreceprum.co quodelt tares corporis narmat einxin » rrarlin
in fummoimmaterialitaris,fed onto ala- nernaclee * voinerli or finiry in.
qua formandoe natura cilinmateriora renfionis reficnim far prin qulir
minus limitaca , co quod limitario fornir ***, quibus rondlant elementa neguarn
proucnit :marcria:crgo fi Doucitin l'im infimigremh there . quecunque il
mo immaterialicris, arque haber ello 01- rim , ferintiirt , amnistiacarmany
ninò irrecep air ,confequenscli , vt habcat fonerer, & in Gith lyrinin marricabi
eflcillimicatum :acroindeuntinitum.C6 ai marer :dantom ( conducer
firmarur,& cxplicaturlęc raciodinditutam unm in
buemina caminanan-ır.ccu
eft efleurie deeft rion ,
nollaquepoteft fieri additio, coquod nihil tsineenfionis ira & ille , quienenuit
nianeguir effo.
eil
eipot fuper a idi,nihil inill opore lt re- duser cedét e fuam caufi m .Rregone
cipijac proinde fecundum nihil qui habet stefniriruulae, vr fine habitue Onenes
elle recepcum :fed Dcus all talisnaturx ,& turalesinrclldaus, valearis limitri
conditionis, quod ei mipatel fperata tenfionis funt, licat Kinfinireafin
di perinde fecuocuni mabil lui hiburelle Annis.10 con 1114 : Cape squa
receptam ;ergo eft infinitas purellentiam , guarir
quod rutinaram
finira 11 deken , ficatamledem
Muior pacorn.fiperfusius in luogene , *pmenfinnon kaheras
recitillud,chinihil loc!l ,midiquc admic maxima cnim arria , verbigratia
tiraldurionem in alizzare ; inne per . cinqieliemeldealisgrsele
fotum , ic perentorsa 11,cirillud ,cuinin in fynaynanje afolyrypa roneris )
hil abloliropora cirperaddi. Secundan An insanlanam elege ordinario fruie
iti proba: 0 T011 . den rarongın
Parteit graria Chrifti Domini,paraque fui ca
oppofitam vele, alla crearura oltin luni pirinacnrincipii vniuardili« illuminansie
ino immaterialie.cis orenim licee the crearrasreinnale per gearbe, ne Carien .
expers inscrie pluſice conſtat tamen ex tit nl niondina , explenirudine om
materia maraphilica: nempeas generico nesialiserenergy hamaerfrd Adhuc
graduconditions ffurentiall , ex qno ratin Chriili forti recandum inten .
prouenitveh 10X110111 ( ditiu tam
ha 생
fionem pornirenim Detailsparenris she
realicar ab ofeniu.l.in Gippolitalitare143 foluea aliam pradacareinandoren , a1114
realiter diftinctan a neurdicproindeck enim siusputarhautta sncrar cir .
receptum
fecicer in Cappofiro
:Gola enim fumma , &:orgonullacre
omnimodatnº a. sirDindin naulio *** ? quod
tara eſt qux habiar efseillmirarum fimpli non el adotandum : erga fundort
aimti aba wraria fierinomaine de.
materialitas eſt rario illimicarionis , & infi . bor clio . Terrin parabeyo em priori : nant
nicaris pereſsenciam . Confirmarur: nama omne accidente comutamil formam ,
omnis crcatura quautumuis immaterialis, fiuo oftentiam finitæ perfationis , de
 $68 Zilripascim .Qu«f.71.Article
bet eſse naturaliter fininicum , aclimi-- cuari:quoad mogum vero arcularam pa.
racam , fed qualitates "nacurales funt tec candenminor: guia pars verbi gracia
accidentia ad formam , fiue offentiam fi- quæ fixa eft verfüsorien e'm , numquam ,
pitam conſequta : funt enim vel natu- perucnire pofler ad locum alıçriuspareis,
rales diſpoliriones formæ , vel cius pro- verbi gratia , verſus occidens fixe, cum
priecares,velallioncs cx eius virrute din enim inter vtranquo mediaree diftantia
avances, live cllicic : crgo cum forma, infinita , numquam talis diſtanţia efrac
five stencia mnis creacurt Airfinica : Da . " portrandbilis: ergo nonpoffe voluicige
curaliter pollulae qualitates , quibus alie Cularirer corpus' infinitum : conſeguen.
maruraliter difponitur , aur perficitur , fi- cia prret: quiavtcircolarirer voluatur ali
nitas, fecundum modumipas proprium quod corpus requiriturvn vnam parrem ad
recipicndi augmeniu :hac ratione probar localierius peruenire ;ergo fipars orien
D. Thom.artic . 1.quæitionis ciratx foi- tis non poffe peruemiread:Inco partisacci
tum corpus racione fornæ finiča vëndi deris,neque tale corpus voluicirculariter
care,abi accidentia finica ,ac limitara que poſer.Cóficmaturampliusprzdicterario
fiinfioitdincenfionis client,form.c"finitay 110 ,cx.co quodomne corpus naturale , &
son proporriorarentur,qae ratio deacci- naturaliter production ett pars huius vni.
dentibusdum caxar naturalibus procedir, uerti: ac proinde incer vniuerg ſpatium
do ropesnaturalibusautemprocedu'ntduş "poliem ,ac collocaruna,good finicum eft,
Yarioncs prioras,quæ amplius coofirma - co mi (ahfupremacalets pleræ ambitu
buncursex dicendis articulo fequentis in continuatur,exera illiusenim anibiruar,&
quooſtendemus infinitum fecundum in conuexam ſuperficies97 cřiin nihil fit ,nul.
renconein omninò ex parte factidiuinä lum corpus'naroralirer produciporcfi
omniporcneizrepugiare. Tum quia ex nihilo natura nihilpoteh fa
rice , Dicaecrcio infinuum
nec fecundum cashegore
magnitudi ma
nem nec cere:tum influxus
corporunt etiam ,quiaad deh ibi cæleftium
natusalem corso
ſecondutu mulcicudinem naruraliter.po- risprodu & ionem requilirus ; ergo impof
Eeit dari : hxc concluſiu pro prima parce 'Gbilc elt corpus in fimiz molis per naru .
Probatur dupliciratione, qua vriturin lo- ram prodaci. Profecúduaucem sarre prea
co proximeallegato Doctor Sanctus, yo a bitur mollra conclufio duabus rationibus,
rum prima'fic proccdir:omnis formade- quibus viirurD . Thom . art. 4. quæftionis
terminatactinicavendicar lbi acciden citarç :quaruit prima hxceit :omnis mul
ria finita ,acdecorminati , debent namngue rirododebecca in aliqua fecic numeri;
accidantia naturaliter ad formam corſo- quia fpeciesinuleiiudinis fum , fecundum
qata ipfiproporcionari & juxta vircucam , fpeciesnumcrorum :fed nullusnumeros
& efficaciam , eique exiſtenttam forint potelt efle in finirusadu : ergo nullamulti
confequi; fed vnum ex accidentibus ad endu porelt olo ir fingri . Minor pate '.
formam corporis
qualisie n etiralis
rgo omne corptus uururale rario onia 03:15 ! etnis
conluqurisat Dulerodo nen
urara perwnum , izlell ,ecrnciara par v
ne fut decoratinae:t ,Acininicæ formæ ven- num :ac proinderopvanat ill. m effe infi.
dicat fibiquamtitatur linica ,ac percon pitanır, Secunda Gc: oumnis muiricu do exi .
Teque specie naruralit :r finiram extenfio sons in rerutti naruto , fiue in aliqua dif
nem . SccundaGcramne corpus natural . forenria temporis eft creara , fed omne
babec principium intrinfecum naturale creamos comprehendier fub aliqu . cer
morus:quia fecundumunutam deber ello cainconrione creanus: ergo & omnismul.
mobile,autmocu recto,mutnocu circula- tudo cresta deber clacsi fub ceria intens
ría ſed corpus actu infiniræmolis ,neque tionecreantis. Tunc vlera ,ſed quidquid
motu circularipoſlec inovari nar'traliçer: comprehenditurſub cerra intentione crea
aga non af dabile corpusnaturale infini tis ,debet fub certo numero claudi,quia
tum in a & usparerminorquoadniotomne- certa ac determinata inrentio ad in cer
Camíqoia ocuparat omnem locum ini. runt , arque infinirum numerum nequie
uerfi:com quia i all'er infinitam non pola termimari:ergo.His rationibus fimulrei.
fat tataliter egredi a primoloco:non e' cit D.Thom.opinionem Auicenæ ,& AL
nem ralisegrafsio paulatim Fadaellertem gazelis , qui fuper terrivru Philicorum ;
pore finito pertranfibilis:taa eriam : quia poſibilem efle mulcicudinem infinieam
cum lacus eius affet in linies axcenfus pod aal peraccidenspofuerunt,eo quod non
quan poffet abſolut dat omninò, quas tantum inhijsqux habencordinem per la
 Tin vniuerfum Ariftot.Metapha
fed etiam in agregatis per accidés coepin .
con : impoſsibilem cile calent infinitat
acta mulcitudinem ,
* Sed concra has cóclufiones argoitur
1.11ann nacio,qua D.Th.writur ad proban-
dam folomeum effe infinitum per can
riain ouilius.cít efficaciæ :ergo exillanon
conuincitur vericas noilta primE CON-
clulionis : antecedens probatur criplicir
cor, prino, quia fi alicuius effet efficaci.c
exilla conuinceretur materiam primin ,
ents actu infinitaen pec elencia:ii, liqui-
denettontains arecapea;quod camen nú
etidmiccendam ,quia vorreaci,& iplicou.
cloliviniexcluluzineti Doctoris rcpus *
nar:urg .Secundo , quia fequeretur criani
Angelum cile infinitum pes etianciana fix
quidem cít onano in marerialis. Tertin,
4011excludia naterice non ci racio perfe-
stronis ;liquidem prius Deusjellin feper-
!
fectus , quam dicatordinem ad materiam :
ergo. Hocirgumenco conuiétus fuit Sco
569
negatio ipfa materie , fatemur antece
dens, lavirem accipiatur nomine exclui.ro
lionis ipfá encicas inimarerialis , quæ fumaa
dar negarionem , & per illam i nobis cir .
cunkiribrieur;negamus antecedens,enic
tas astonhrc licec explicetur per ordin
ncand matcriam , in fe abfolutaett årli
ordine , ac proinde fioc Deus eft perfa.
aus in forint & in f :oft irrecepcibilis,
& immacrialis fine ordine ad marerjany,
licet inc illo non fit à nobis cognofci
bilisinrazione dcirrcceptibilis, &c inmate
rialis .
Sacundo arguitur : nam qualitates ali
qualune intenſibilesin infinitum , eriam
ex narura rei , vt lunar gratia , & chariras,
& canon poffunt cite in romanzo radio :
ergo poll'unead infinitam intenfionem
peruenire. Minor parer , quia gracia 8
charitasin Chriflo domim fuerunt fum .
margofitontalias infinire inrenfibiles
hibuerant in Chrifto infinitim intango .
ti

cusinfecundo diflinct. 2.4121 . 2. & pol nom ,locargumentum poliular veexpli.

602 Sw.rcz , rom.2 .Muchaphilicx , dilyur.
*
cemus quo pacto qualitates habeanttermi
3o . lect.c.ad rerjciendam rationem fandi 1110) ſui ? ,in quo eft eri
Dororis , fed immerico : 11am ficilem ha. "plex modus dicendi primus Durandi in
bacfoluciondm ex dictis , rario cnim Do* 1.diftirrétionc 17.04cil. , Scori in 3. di.
ftoris fancti pracodit cx co quod limisario itind ,1 , quxit. & Caicrani; t . 2. quæft.
forme, prouunica materia, ac proinde illi 15 artic, & 3.part.quat. y.arr. 1 1. ane 對

amicacio ab exclufioncmateriæ , & elongan rentium omnem qualiratem habere vere

cione ab illa , vnde quanto forma cit magis minom inrrinſocum fir intentionis ciu
expers inatorit carro eit perfectior, & có . tra infinimum , ex vt nnllt in intinstorn
fequenter quæ eft in fuqamo 171matcrialica lic intenfibilis eriara de porenria abſolu .
cis eciam cft in fummoillimitationis ; & in Ex qui fiderur his argunicantiigrimit ,
finicacis , fola autem diuina narara eit in quia D. Thomas abluluto in fua rario
fummoin materialitatis , quia ncdum phili se ait , omnc accidens confegourom od
cam ,fed ctiam insriaaphuicam poteoriain , formam dererminarain dobere erra de .
accompofitionem excludit ,quoluppolin terminarom . Secundo , qui tené aodeni
tp ad foraram refpondecur negando ance- D. Thom . 5. parc.qu « f.7. árri ¥ 7,60
cedens,ad probacionem primam negarur omnes forn habent dererminatum gra
maior :materia onim priimaycum die ipfa dam ox narura rer , ex quo infart gra
primaaratie),fons, & origo matcrialiratis G. tiam in Chrifto Domino determinaram
bi, & alijs eitraci0, sc principium limitatio inondionem habuiffe.Tertio quia allasom
nis:nequecnim quodcumque effe irrecapsesqualitates eflentin infinitem intent
tum eít ratio infinitatis per effentiam ,fed biles ficutgratia , & charitas,eadem enim
illud ,quod eit formalc , & maturit expers patioeft deomnibus, quod tamen ettfl
Adlaçandan wacar fuela quia veolté fum in qualitatibusnaruralibus ,4. Quind
fumeit, Angelusnon eft in fuu noma dias motus alterarionis poſſet effe infinitus
terialis ,ac proindenon eit fupliciter in AquidenivbMatirudo graduum poteftcret
finicus , quia tamen effentialiter etiama cerein infinitam etiam lacitudo , ac lucm
terialis per exclulionem corporis ,acma. Coſsio conanga motus: cumicurenim con
teriæ phiticæ ,aliquam laubec eiusalleati Ainuitas morus'ex continuirate termini.
infinitatem , quaeenus natura vnius caius C. Quod camen omnino negar Philophie
quæ Angeli lichaber onnen plenitadi- * .Philicoweext, 3z. Quinto: nam ſicut gen
nem Cuzfpeciciin vno indiuiduo, vưex . TIUS per graduum lpecificorum laciteta
rra illudnequeac reperiri. Ad tertiam , & dutem , ita qualitas perit lacirudinem
nomine exclufionis marerit uhelligatur
Lacelligatur gradaum intentionis,imò magisillampe
Ddd 1 rit
1

170 Librivndecimi Qu« ft. 11.Art.ll.

ticgenus ,quam iftam qualicas , quia quali- Te calorem , cum fit poten's ," & fufficien
cas poreitlalwariin indiuifibili fine plurali teraproximacus:ergo .
tare gradum , generis aucem potentiali- Secundus modus afferitomdes qualica
tas , nequit faluari Gne pluralitate ſpecie- tos poffc in infinitum augeri intenfiue fal
rum & tamen genus habce terminom in cen de potentia abfolura , licèt fecundum
gradibus ſpecificis :argo & qualıcasdehec icgem ordinariam habeantterminum : ita
habcrc cerminumin gradibus intentionis . habor Soco s.phiſicoram quæft.4.9.depo
Sexco :quia in omnibus qualitacibus ex na- tenti« vcro abſoluta ,Capreolusin 3. dillin
tura rei darurminimum quod lic : crgo e- 41000 13.queit.vnica :quorum fundamen
cam maxiinum.Confequentia patet : quia tumolt : quia quacunque creatura data ,po
oinnis formadeducibilis de paruo ad mag del Dousin alian perfectiorem:igitur qua
numi habcc terminum in minimo , deber cunque qualitate daca pocet Deus can.
illum haberein maximo : mutvoćnim tibi dam magis perficere: & quia refte D.Tho.
ifli termini correſpondeor. Antecedens quail.29.de vircute art.3.ad tercium , por
probatur:nam aliis inocus remifsionis pro tencia obediencia crearura ad Deum eft
cunderecur in infinirum , & per confeques , taliscapacitas,que non poteft impleri, fed
quando calor , verbi gratia, agic in trigi- quidquid Deasde illa faciac adhuc manet
dem , cxpellic abillo frigidicarem nun- in potentia ad aliquid amplius recipien
quam omnino illam expelleret , fi femper dum : ergo nunquam ſaciari poteſt poten
aliquid Luper efter expellendum , liquidem tia fubic & i ad augmentom fuæ qualica
numquam cftad minimum frigiditatis per tisa
uenire; fequerecur eriam nullam qualita. Tertius modus afferit , quod licèr quali
sca incipere per primum ſui che, liquia tates fupernaturales exnatura rei non ha .
dcat: vbi non ci minimum , neque eitdare beane terminum augerenti , bene tamen
primum fui efl'e,confequens autem oftcn- naturales,tamen de pocencia Dei abfoluta
dicur fillonin luminc , & gratia quæ inci- omoc poflunt creſcerein infinitam , quæ
piunc per primum fui , co quod producun- fuaprenatura ſuncanceofibiles, &c remiſsion
turin instansi, degricia quidem id affir- biles : & quia hic modas eſt verus,propte
mac D.Thom.in.quxít.113 art.?pad quia reá a nobis probatur, & quidem quoad pri
tum :delumninc ell manifüllum : q :31 . titi- mum dictuin , nempe quod qualitates ſu
ne expulſione contrarij.Vlrumo: quia pro pernaturales ex natura reinon habeanerer
dactio cuiuslibetqualcatis elt inttäranea : minun lui augmenti parec : nam ceſte D.
ergo nulla qualitas habet lacicudinem gra- Thom.2.2.4.24.200.7.charitas ſuapee nacu
duurn incentiun augmenti terminacioam . ra non haber cerminum ,fed poteit creſce
ntecedens probacur rriplicirer primo: rein intinitum excludiue , & cadem eftra
quia teflc Philoſopho in loco proximcal- cio degracia & idlijs accidencibus ſuperna
legatu cx 8.phi@corum ,omnis alteracio fit curalis ordinis:ergo.Secundo:quia derec
ſubroidettin infanti. Secondo quia tef minatioinformis proucnirepocelt cx cric
te D.Thoma ip loco proxime citato exr. plici cap.Inax virtute principij cffe &tioi,
7.toto tempore,quo corpusuigru.n altera & c cius limitatione.Secundo ex ipfius form
turadalbedinem eft fub formanigredinis, mz natura, & conditionc.Tertio ex limita
& in vlrimo instantieſtCub albedinc:ergo cione pocencio fubieéti recipientis , & his
fignum eſt albedinem non haberecaleni la addi quartum D.Thom.in arc.2.quaeſtio
tirudinem ,Poftremo :quia acquificio albe- mis 7- preallegate dicens criam poffefu .
dinis definit per initans intrinſocum , in micx parce finis,fed formue ſupernaturales
quo cft verum dicere nuncefl adquilta to exnullo capite iftorun habent terminum
ta albedo, & ante non craçadquifica tota al ergo.Min. pare
ergo.Min.patet:quia non ex virturoagen
bedosargo etiam darur primum inftans in tis ,quc eft in tinita ,nequeex natura ipfarüh
ceptionis:ncque valer a dicas verlus fine formarum cum omne's lint ordinis infia
darlin motu,primum mutacumeffe, fecus niti , & participaciones formales , vel
anrem verſusprincipiuminam poteft da. naturæ diuint , vel alicuius attributi di
ri primum aplicatum effeignis, verbigra uini, narura autem diuina , & eius ateria
tia,ad(pheram fux activitatis ,vt.quando buta funrin infinitam participabilia , &
peruenit per modum ad lineam (pheræ quia ficuc charicascendit in Deum prout
terminatiuam , & etiam quando miracu. in fe infinice , ac fine rerrnino amabilis,
loſe producererurà Doo in initantiintra & propterea poceſt augeri in infinitum,
ſpheram adiuiraris ; tuncpoceſt produce dimilicer ; aliæ virtutes ſupernaturales
. refpi
 To viuersam Ariftot. Meraph:
refpiciune dinina äteribuca prour in infim
nicum iipitabilia , ac parucipabilia : neque
ex paree preprizreceptiua , quia hæc eft
porentia obedienrialis, quæ ad recipien-
dum ett fincarhegeremanico infinira, & elt
omnimo la ſubiectio ad Deum , vr faciat
in illa , & ex illa quidquid non implicat
contradictionem ,neque exparce finis :quia
finis donorum ſpiricualiu en eit ipfe Deus
qui &c eſt principium actiuum illorum.or *
dcnim fiais elt fecundum ordinem
cium.2.2021 fecundum vero sietum , nem
pè quo .Inarurales qualizes habcanecor-
minum ex nicura rei pater. Tun quali
cei capientia , & aliæ partectiones diimpii-
ces du ſenon pecaneterminum , camen ve
func perfectiones hominis,vcrbigratia ,h .
V heorillain :ergi qualitaees , qu.x ex narura
fua fiunt perfectiones crédrurarum habent
term oum.Tunecian:q ra omnisqualicx
tes ordinis natural scini connaturales fub
Itancijs 11.turalibusind earuma: furmar
ducerin iatascoil :quatur, fed omne acci
dorisconc :qurumai forinam derarmina
ta'19 , velalli connacurals , haber terminam
ta nl cuod enitention 2011 , quam exten .
fivne1 , te proble radio Angelici Doctreo
ris :adzo . Tum deniqus gav hooneprinci
platux determinacionis :ſunt onun ab gé.
cc finito producibiles Loapec nacpra , & in
ſubiscto fecundum potentiam naturalem
recipiuntur, atque ex natura llanon ten-
duncad aliquid in infinition pare cpabila
ficut firinlipernatura'us :ergo Tandem
quodtertium dictuin ,videlicer quod.is
nes tam nabodales,quimpernderilesin
teolibiles qualıraces pulsorile potentiab
ſolata augeruafiorum , ftactararge-
mcntis pro fecundo modo dicendi fa t18 .
quibus Cuppofi'is.
Rifondeur id argumentum principa
le nazandomiuo :em letom gratia , &
charitas tuerin : in finu gradul de lege
ordinuratarsko) , CD fenpro in Chrifto
Dominostament de propora abfolura pis.
tuerunt in intimntum crefcero inrcbiiuc
imò cciain reilut ( e . narur x huiufmodi
dona non habent corinn friaugruenit ,
fed illuin habucruor per accidens, dete
co ex loppositione diuinietecret , quo
Deas decreuit omnium iudorum , gratiam
Chriltimaximumfrre ,& ficancelligendus
eit noiter D tornarecar . @ 1.quett .
17. dum atlerie granuam Chmielfe in fum-
mo gradu : nili malis dicere illum velle ,
quod gratia Chrilto fuenirin ſunimoin ge
bere gratiæ quia fic fuir intimita, acque va
577
lors infiuti : fecus autem in effe qnalita.
(15 : quia fic fui: fiilira , arquae finiex inren
fionis : ex eadem ſolucione pacer ad fecum
dum argumentum primi modi dicandi,
Ad primum quoque parer ex dictis , quod
D.Thom.in illa ratione loquitur dc acci
dentibus naturalibus exigente lubiecto , &
fine tunitaus. Adicrciumantem negatur le
quela proprerd Armen fignituminen
qualitates maltiraks, ciupernaturales. Ad
1 quartum diftinguendumcil confequensati
emm fermio fiat do motu alterationis ad
qualitates naturales terminado ,qu fitex
porenria naturalis fubiecti ab agente linin
to , & locundarleg on ordinariam , cga
tart: uela, dehatimaimotu aliera .
cinnas logurusfute Philofoplius ; laurent
ferm. fiii de motorer 1095 uld
tes fupernaturales teroumat & qui li ex
pocenrix obediencial li hizit , ex virtud
agentis toliniti, vel fecundum aldura in
Dei poroutian : admi tisurfequela , & ***
Wtur pun, coquod lw ! 16 ta di qualirares
ordinis ( sporiadura115.icque ex ordine ad
potentiam Deight".Juram , nequecxmarij.
ra rar k4bcnt ser1111111111 111 intentionis .
Ad quincum a falumaior natur mit
fi fiat ( eroso inulla ordine ad potentiam
Deiabſolutam : nam eriam f bumali pot
ſuurde porentia Dei ah loca din pline
fpeciesin termino atque lincahaparea
matico infinice, lice: lidier , ac derermi.
nara anr, fecüdam legemardinatam , Ad
xrum ,quod procedie de qualitatibus ndo
tvralibus ex naturarci, iccundum legem
ordinarum confideratis , dicendum eft,
quod poffuntaccipi dupliciter : puae vt
Cum naturales difpoflronesad fatmarum
fubrlanrialu introdudionem requifire
Secundo abfolve, & fecundum f':: & qui
demprimo inodo , ficuthahét naximum ,
ira hubone minimum quia comproduenn .
turin inflannad fubitannia product one,
focuiaerem ſecondo moda :quia quando
adqui runtu motuiuntper
mo termi r per,incip
narnm m ad illasper
uleimſea non
pri
elt , & cumin moru verlaainiuum non de
tur primum iratum ello ,fed ant. quod
Coque muratu m efle derurmotus propra
reänequit dan minum in qualitate in
tendibili per marum ,darur tamen maximu Am
in illa ,quia conſeqoitorad formam deter
minaram , quxotwnis naturalis qualitasin
fuani tenſione dererminatur nec non ab
agente , & fubieéto , luxra quam lolutio.
nein negdjur antecedens. Ad cuius pro
bationcm primam dicendum eft , quod
Ddd 3 quiz
 572 Libri vndecimi Queft:11.Art.).
quia datur minimum in fubftantijsgenera pellat fieri fwbito. Ad fecundam teſforde
bilibus,fub quo',& non ſub minori'poffunt our ,quod D.Thom.non negat quod fubie
produciica dacrer minima qualitas in ratio & um dū alteraturmaneät ſub'veraque qur
nie naturalis diſpoſicionis, cum qur,& non litarc in gradibusremiſsis,fedcancu'm vule
cum inınori potest forma fubftantialisin- quod qualitatem , quam adquirit perrrota
troduci: quando aueein qualicas naruralis non habeo perfecte, & complete nifi in fi
adquirirur per ino'uin adipfam perfe prim nemorus, quia tunc , & non antea verifice
niørerninacura ,tunc non datur minirrű, rur nibil eſe qualiratis remiffix :Ad certian
suod licyled inaximum quod non ideft cer refpondetur iuxra ſolucionem ibi aſsigna .
minos ſub quo ncquie produci ; beneautê tam ,quod in fine motus datur,primamu
ſub maiori & liç motus incipie per vlrir u catum effe ,quod licêr fit primum non eſtá
non efle , & fimiliter in remiſsione darur motus,eo quod non eft parsmatus, etta on
11.xnuü quod nonideſt cerminos Tubequo men in illo primum efle qualitatis cöple .
qualitas reunia,ncquit conferuári,bene at re & in fummo'gradu adquirirk,recusauca
tem lub maiori, & licantequam peruenia- verfus principiu in . Ad replicam autem di
corper remifsionem admaximüquod non cendumeit,quod
a
licec agens naturale per
corrumpitur qualitas. Vnde non opus eft nen in fine motus localis ad lineam cerita
jarocco : morum remifsiuum in infinitum ninatiu am fpterg Aciua Atis tamen cùng
di aucem loquamur do qualicátibusnatura . non el debice aplicacum , quia linea rõek
libusin ordine ad porenriam Dei abfolu . cererinus intrinfecus,fed citrinſecusiphe
Tam ,dicendumcil illas ncqueminimo,ne . ræ : G tamen incra ſpheram in inilanci pro .
que maximum quod fic habere , & confe. ducatur,tuncincipiceproducere qualira
quenrer alecrationem qua incentiuain ,live tesinxta ipſarum naturasolumen verbigra
rom :Granadillas da potentia Dei abfolia fpeciesiptēcionales per primum fui
tia ; &
Vererminaram poffe proiedi in infinituma cs:calorem vero; & aliashabentescontra
secundàm probationem negāda čit ſe. rium për
rrum vltimu non effe :ficut cælum
per vltimum
quela:nam (une aliquę qualitates de quaro principio fue creaciónis , limul in cæpie
numero ſunt graua, & lumem ,quç produ- moderiſed dinerämode celi:nanquetüb
cantorper priorum liielle proprer radio- Nantia incæpieper primum ſui efic ;motus
nem interarguendoni alsigwaram nec 12 autem per vleinium noche , eo quod illud
men habent tcrminum in joinino indibi . primenantians,quod vnituit intrinfecī,
fibilen,fiabenetmen ouinimum quod lic; alteri fuit axuincecus terninps inceptio
qubadmenfurāfue productionis ,co quod nis. Adargumenta fecondi modi dicendi ,
Ireet lumen yag:quia eftqualitas inrenrio- refponderur ,quod tantum probant quali.
nalrs , & carens contrárioiocipiareffe in #tes in ordine ad potentiam Dei abfolurão
indtanti quod eft indiatfibiliaterminus têm non haberc rerninum ,quod nos facemur:
ponis,tamen non incipiting'ádu radilim non tamen probant onines ex narurarci,
bibliotenticacis purell on itn luoron inten & fecundum legem ordinariamantrinſece
doan vcduo; vcl verria limul produci per terminati per maximum quod lie, cutrain
pemainluieffequi, hanequätitarem pe. finituma
ut & nonminoren ad lui primam prodü . : Tertio arguirur principalitor : nam
ctionem , & propterea dicimus liuioOnodi inulirudo cogirationum & volitionü crea
qualizarishabereminimum quod dicdiui- turiu rarionalis in terbince cft infinites
dbilc , & noniodiwidibile,velhabere mini. cachegorematice:ergoiam estdabile, fecü
muinandiuifbiljnon enriratis,(edicinpo dom lagem ordinariam ,in finirum in mul.
posts:fed ex hoc non fequitur graciam , & tirudinc. Anrecedensparer , quia Dcus &
alla hofufa:odidona fpiritualia deberc ha- anima Chrilti (ciencia vifionis cognoſcấe
Barenximo good lic, exnatura rei : quia omnium prxlentiam inerárničare colle
verſusmaximum non haber@principium, ctionem :quæ ceted.Thom.i.part.quæft.
& quo darerminantur, cxemplum oftim 14-art.lz.ef infinita quantum ad acciden
thoris,in quibusdacur asinimus numérik, tidlicec quantum ad lubitantiasfuppofica
nempe ille,qui eft propinquiſsimus vnicae mundi temporali inceptione, ac delirione
ti,nequittaach darimaximus,quia nullus feve finida ,coram fuperiuslizalata dncui
eit maximediſtās ab vnitate ,quo alios rha- mus 6 dicasmultroudinem actionum in
gis diſtansdarinon poſsit.Ad vltimum ne zrernicate effe infinitanı, & ex hoc non
gatur anrecedens, ad primam probarioné fegui,quod inaliquatemporis differentia
quod Philoſoph.vātum vulc altcrationem derurmultico do infinita propter racia ,
fieri per breuistemporisfpacium , quod ag neslanäi Dwitoris , qux canturti probanc
*
 In vniuerſam Ariftor. Meraph.
v mirátibus exiftentibus aparecreiin ali.
qua differentia cemporis non pots conti-
ci multitudinem actu intimitam : Contra
hoceH :quod nihileft in æternitare ; quod
non futurum fit in aliqua differentia cam .
poris ,f:d molsicado cogitacionum in æter
nirate;elt iofinita aatu: ergo eriarn in rem
pore doberelle infinicaris eiufde. Confira
matur tripliciter's dinamex duobus reſula
Eulemultitudo wliquaintinica acta enempe ehegaremathice.ergofecundülü illarul
ex vnitatibus finenumero , & exillarum in
clufione fimultanea
nam, led quoad verumque
erit muliicudo cogitationäin propriadu-
rationc : Vnitacum ,idell , co .
girationum crunr, & fimulcasilla, ti realie
elt ; criam debcr oda in aliqua menfura
create durationis , alias ti talis fimultas
Futura non eft extra caufis ,non erit mo
dus aliquis realis ; fed tantum rationis,
quod non eit dicendumi ergo. Secondo,
quia modus
nosom ille limulcatis
nes preverite quens cogitatii
, & fururthah entin
æternitate cognofcicura Deo perferentia
vifionis: crgo cxiftir ,aur cxi'lerin aliqua
diferenciacenporis:anrecedens prub , eur
quia Doosperficucram vilinois inrustur
omnes cogieaciones , limulquc omnescius
cognitivni ubijciuntur :ergo. Coniejnen
tiavero parec quia ſciea ia vilims *****
terminatur ad pritenira,prelemru. & furu
ra cxtra caufas.n.Qurille moduttimulas
tis & aliquid reale,fiqvideni ratione illius
illa mulricudoreditcar, colliuigura tu
infinita modus accc infiniti in cw , & cha
regorem.checerealis oli nirur cond tir
inlinicum porcentam , 100 &aumlei-
licet Deus, erit quidcreacuni,ac proné iuni
extra caufas. Propeor hocaryumeneum ad
hucintor Thcolo , & Macapucos qui
facentur cum D.l.fcir'i tri vilions Dei,
& c animit Chrifti extendia on pr**
fontiu so zrcrultate , 4 *** ( unt intinietit
eriplex modus dicot . Alij duim volans
allwale huiufmodi accidentumacluf. in care # 1cf-
infint nieaten ned :talinis,cáchegaremathice,
aur ( :cundumfur vrob acta intcllceti
multi cognofcen isipfa, falraneum efla intintik
endo in pocenciurät uncatheguramatice,facan-
per exi dum addition andhorum numero lunt,
Reati Osieta.p.9.10.art. Susriusrom . in 1: eit,quod quia hæc condico præfentialita .
inater pare.difput.26.6,80 Valcauibidom diftimarque finaledeisingternuare doeltrex
特nitate putar« 9-10. puncto n . feques Durand.in 1 . 11# & intrinfeca in plis ataionibus, fed tan
distinct.19.9. 2. quorum fundamenta fund
rrian.ex diffinitioneinfinniin potkrada
fumptumreftenim illud rette Philofopho
3.Philco.c.o.quodnon exiſtitaciu quoad
omnes parces facundum quaseit infinita,
vel quod ea parco qua care terminoor
373
in potentia , vel fecundum fuccefsioner ,
Ye partes temporis, vel ficondom diuifio .
ncm , vt partes conrinui,vel fecundumad
dicioncini,ve multirudo vnirarumin infini
tuin fuperaddicarum ,fed mulci udo cogi.
tarionuminatarvitate cft huius tertijgen
neris infinirumergina Quia cernirasno
tollitfuccefsionemillarü partum ,ncc dat
illis fimulrarem , quam pecitinti trumcha
tiudo non eft intimea chachegoremathico
3.quia neque vt cogniá eit infinien, quila
Cugnofuseur perfemeiam vilionis vett
infe & effe caguiruntimul, citu qnoad
(uaspartosranium ell denominario rario
Nia cognirionu proucnisnsiquiaills for
condiciones nochtertuinic ,fed iplius cng
Inkomis,& mcdijin quotimul partes uc
tudimacognofcürur,falectduineeilen .
$1* .1 ,Modus ont alorumallererit , quod
licerilla multitudo in fenolicentiata nota
tone ramen recognita . lccundum cile
ob e'lomcharum mumcrofne Mode
14.11.417.8 . 1pgeschr.7 .& 4, 14.
ari 14.4:10.1. & ani . 11. & Vazquez
ib dem difput,# 4.01.cum fast famë
ta funt Argumcu *****cesquare
nusprobaç perſcentVanaDeo ,
abanima Christie gnofcitinitum am
plicar, & duo argumentalas.loco pro
torudincmillamadanuornon
under diccndequatenusprohat muli
ollain (con
tecedenter adcognitionem infinitam ..
til ahonnan affcrentun muincudindini
lamint: & incfle cognitocilca itu infini.
tamın xrernirare : 114nc viderur ( aqui Ca
preolusin .difici. 4-4 ** .1. & Ferra
nenl.contrag.cap . quibus fubfcriba
racniam videntur Fonſeca duhomsep.1.4
< ifect. Conmbrıc.4.Philco.cap. 816
6.416.1.qui modus diccndi probatur cum
argumento fatto cum aiam , quia fiomnes
ille actiones prodncarcntur, & herenepræ
Cenues in aliquodifferencja remporisreve .
a ex eis refularetinfinita mahiredo cha
chegoremarkice , funr emm intinitæ ,fed
omnes nulla, exclusa luat fioulpræſen
tesinmantraatarmiranje : crgo ibi conili .
tuur prulnicudinem ado infinitam , verum
€ * my execiniecasók rationiglicerinariaf.ca
& reluex partextammeat ,proptercap4
rumaye aihil differe his modus dicedi,
licet, huic reruo dicendi moda aliquando
#dcourem ramon cura poftca materiam
de Santia animæ Chrifti publiceexolli
Ddd 4
 57 。 Librivndecimi Queft. 11. Artic.ll.
cia di Qarem priorem moda a ve veriore
ellegi , nempe di&tam muleitudinem ne
-: quein fe,neque ve.cognitam afcientia vim
lionis elle actu , feu charcgoremachicè infi
nitā,nifi folum in potentiagac linchathego
remacice: cui & nunccocusaffentior; tum
argumenco tercio principali , tum etiãcius
confirmationibus couidus. Tum denique
argumento durandi vbi fupra: quia fcili.
cet,omneens rcale fingulare eft factibile à
Deo, & ponibile exera cauſas in cempore :
fiigicur ralis multitudo ficinfinita in acto ,
realisacangularis,eric factibilis a Deo, &
ponibilis excra cauſas : quod planèrepuga
nat. Q.10 fuppofito ad formam di &i argué , Doctoris, quibus vtitur art. 3. quælion.76
menti:nego antecedens.Ad primam con-
firmacionem farcorillam imaltarem ,no-
que effe modum realem ; neque exerahere
illam collectionem à ratione infinici in po
tentia. Ad fecundam ,quodcognofcitur à
Dco ücut eft in fo , vc amultas parcium in
finicarum in potēria.Adeerriam ,negoma-
iorcmaur diſtinguo , ſub aſsignata dikin .
cione .
ARTICVLVS II.
An de potentia Dei abſoluta poſsit infa
nicum chachegorem arhice ſecüdum
magnitudinem , aut fecundum mul-
ticudinem produci?
Nhocarricalo duz verfantur fer-
tentiæ c.affirmanseft ,dari poſlena
1 dumin terpicata , fad exeracaofas ,
& in aliqua differentia remporiscaleinfini
tum , cam ficundum magnicudinem quam
fecundom moltitudinem.Huius fenteneg
prinii defenfores fuere Algacel, & Auice
na relatiuD.Th.p.9.7.art.4. pofteailla
feqoura oft fchola nominaliom ,Ochamus
videlicetin z.diftinctai 3.q.vnic. & Almay
rrus,ibidé.Miorin 4.ditlind.r1.9...Gre-
gor.in 1.ditting :43.9.4: St Petrus Aliaco
diſtinct.42.2013. art. 3. quibus ſubſcribunt
exiunioribus ,Vazqu.com . fuper 1.pare.
diſpucat. 6.cap.za 3.& Porer.libins Lux
Philofophiæ cap.vltima& ve probabilem
deifzadunt Conimbric . , Phyfico cap. 8.
impor quartopa&t & Alueiufdem profeſsionis.
fibili- 2.Huicediametrooppofita eit, negās om
mino pofta dari tale infi itum liue in inago
tas 11 -
finita. sirudiae,busin multitudine,liveecrãin in
ca The tentione,quam fequuriſunt port Philofo .
gure phum fcholaſticiantiquiores,& peritiores
matice nempè D.Thom.in loco alleguto, l-part.
89.46.art.z. Quodlib.co.G.qiyad16.1.8
oſledi Quodlibeco 12 arc.2.D.Bonducaturaini ,
diftin & .43.9.3.Ricard.ibid. q. $.& 9. D
Protein 2 . dio
ftindt.1.9.3.Soc.3.Phiſico.9.4. & Valent.la
part.diſpuc.n.c.7.ponet.2.Flandrengs hic
quef.10.arr.o.Caiet.& Ferrarienfisin lo
cis fuperius
tuitur à nobis pro cerraquæ
allegatis, , Aa
quiaa vera cft dia
con
clufione, & quoniam rriplicis ir finiti men
tionem fecimus, nempeinfiniti fecundum
magnitudinem ,fecundum mulucudinem ,
& fecundum in tenfionem : probatur ſygå
lacim vnius cuiuſqueimpoſsibilitas, & qui
den infiniti fecundum magnitudinem im
poſsibilitas oftenditur 1. rationibus ſancti
formam
adhâc reda &is, omne corpas , aut
naturale cft ,autmathematicum , fi natura
le ,ex duplici capire repugnat effe a &tu infi
nitum ,ncmpc ratione formæ,quæ cum fie
determinata vendicat fibi decerpinara ac
cidentiajac proinde determinatam quanti
tatem , & ratione motus,quia omne corpus
nacurale deber effe mobile , fed Gintinira
molis effec neoriquam moueri poſfer : no
moru recto,quinequit conuenire corport
nifi quando eft extra illum locum , ad qué
mouecur , quod corpori infinico accidere
non poffe ,quia infinicum fpaciū ,ac proin .
de infinita loca occuparer,non motucircu
lari, quia in notu circulari opporcee vnam
parcein corporis , quod volujiur transferri
ad locum alterias ,quodin corpore infini
tæ molis verificari non poteft , quia duæ li
ncx protracte à cenero quanto longius pro
trahunrur à centro , tanto longius diftane
abinuicem : li ergo corpuscffetinfinitum ,
lineæ diftarent ab inuicem in infinicum ,Santa
fic vnanunquam ad locum alterius poffee
peruenire;ſ aurem corpus fit mathematia
cum opporrer eſle figuratum , quia nequie
imaginari nifi aliqua forma actuacum , pro
priaaucem formaquantitatisve fic, eft figu
ta ſed omnis figura eft finita, quia terminis
clauditur : ergo etiam corpusmathematic
cum debec effe finitum.Sed quia his ratio.
nibus puto duncaxar probari impoſsibilita
tem corporis infiniti fecundum potentiam
naturalem , & legem ordinariam , & nonin
ordine ad potenciam Deiabſolutam ,vece
ner Soto , qui dumin 4-3-3.Phiſico,probaf
fer non poffe fecundum virturēm narura .
lem , ac ordinariam legemi dari infinitam
magnitudine COM ,vſus fuit his rationibus
fanäiDo& vero in quæftad
probandum eiusimpoſsibilicatem ,euádo
potentia abſolute;illis omiſsis, aliasar
addu.
s
Xur, perpenden illas ad hocintent mj.
nimè deferuire, Cujus fententiæ (untabij
innio
 In vniuerſain Ariftoi.Metaph. 575
iuniores diſcipuli ſanctiDatoris,quia ta- menſura exifles petatinfinitaspartesa & u
men Eañeſio ſuper quæftionem fetimam ,
art. 3. & 4. & alijs videsprveranque infini
exifentes,haberetvleimarivltra
all
quam ,&.
tæ magnitudinis impoſsibilicarem conuin pienda,ac infinitom ſinchathegoremathie
ci,ideò probabiliter illis fuaderi exiitina- cégaur cogitationum in æternitate non ha I
mus primam partem noftræ conclufioniso betinfinitas partesadu in propria menſu
Secuado probatur efficacius ad inconue- ra exiftentes;fed exiftentes fic ,ſuntfinity
nienti ,quia poſsibile eft illud , quo, polito & accipienda ,ſunt infinicæ ,vnde quia vl
in effe nullâ fequiturinconeniés : fed hoc Itentes,reſtantplure " & omnes a & u exi
poſito plura ſequuntur inconuenientia ,
videlicet ,quod potentiaDeieſſerexhauſta rea foluatur fufficienter conditio infiniti
circa augmentum talis corporis;quia nol- ſinchathegore'mathicè, & hâc puto effe ra .
lam panee ei facere adduionem . Rurfus tionem ,quaD.Thom.in arri4. quæſtionis
quod inter duos terminus citer diſtancia in citaræ probat non poffe darijnfinitā mol .
finita ,ac proinde quod effec infinita & fini titudinem multicudo athicè
quia omnischategorem ficexin extra caoſasg
tra cauſas,
ca,infinita quidem quia fi corpus eft infi .
notum fecundum latitudinem ,autprofumi femenſurata per vnum , id eſt debet inter
dirarem poffent ab codem eius pun & o pro primam
primam ; & vltimam vnitatem claudi ,ac
trahi daa lineæ in infinitum , liquidem ini proindeillafacis ſuperque exiſtimo proba
infinitum procedit eius exreatin, vnde di• fi impoſsibilicarem infinitiin molrirudine
ſtancia inter vnam , & alteram eric infinita , nec no & alia,quàm ſubdit fan & usD.Eor
ficut & proceactio eius effec infinita , quo dicens:omne ens creatum fub certa incen ,
enim longius duæ lineæ protrahuntur ; co tione, & fapientię ordine creangi debet ca
maior diſtancia interiplasverſatur : fipira dere;nequit enim cios providentir ,acgu .
vero, quia ralis diftantia eflet rerminis clau bernacionis difpofitionem fuhrerfugere ,
ſa ;ſcilicet,interipſas lineasconclufà,& vl quam tamen multitudo actu infinira (ube
traillas non le exrenderet ,& quod Deus terfugerer.Rurfus,quia ex huiofmediinfo
agerec ſecundum vliima porentiæ,ac pro . niti politione eadem in commoda feqon
inde neceſsitate naturæ,quod inperfectio . tur,quæ ex infiniti fecundon maonieudi.
nem inuolaicDeo repugnancem : & alia in nem pofitione intulimus.Etalia quam plu
conueniétia ,quæ multiplicarex huiufmo * rima videanturin Soto ,vbi fupra imarssi
di infiniti pofitioneSoto in quæftione præ bilitas quoque infiniti fecundum interlin
allegata: ergo.Tertio oftenditur fic :omne nem ex eiſdem incónueniencihus of midi
exiitens haber vltimam partem vltra quam tur;nec non quia fin naturalibus qualitas
nullam aljam habent , fed infinitum quan . effet infinite intenſa,verbigranja, sit calor,
tum nequit habere vlcimam partem : ergo aktivi teretur hinc calorem infinite effe
nequit exiſtero Minorfupponiturex diffi. a & iuitatis , ac proinde omnesalias patres
nicions infinici,quod nullisterminis clau- vniuerfianconis
,& fubftantiam
dicur , &maior probatur quia vltima pars fore conuerforum . Imbiquodcalefaceret
actualis eft illa virra quam ;& nulla
exiſtentescolliumpras alias omnes in inſtanci,creſcente
reſtac . tiæ enim creſcít
; & virrutis mociuz adinitare pote
velocitas
accipienda; fed omne exiltens habecvnami motus, &creſcente velocitacemotospro .
partem , vltra quam ,& omnesnon ac aliam porrichabiliter minuitur tempus ... quod
accipere:aliàshaberec quod non haberet; motus in ſuadoracione confumic:igitor li
& eſse quod nó eflet, fiquidem dareturia potencia eft infinitx actinitaris,&morirse.
illo pars vitra omnes quas habet : ergo.Ne. čiam efletinfinita velocitatis,& conſegne
“; huic rationiobſtar, & prima facie obfta . terefiet in non cempont:idem quoque fe
re videtur,nempe exillafequi , non pofle quiturdemoes locali,& grauitas,aut legi
dari infinituin finchachegoremachicè ,& in tas poflet effe infiniteintenſa ; aut fi virtus
potentia fiquidem nec iitud poreſt habere
fic vltimari parcem vlira quâ non fit aliam
motina Angeli effet infinita intenfionis;
fimilitoli gratia,& charitas poflenteffein
accipere,& quia ex illa etiam ſequiturmul finitæ inien lionis,dabilis effec gratia ,qng
tütitudinem cogitationum in æternitate maiorem Deos efficere non poſſet, quod
non eſſe infinitam , fiquidem datur pars vi el diuinam potentiam exhauriri circa gra
tra quam , 8comnes collectiuè fumptas nul ciæ augmétum,quod & vireuri diùingom
la aliareſtaraccipienda:quetamen admit- niporenriz ; & naturæ ipliyšgratiæ repug
cenda non fung:nam cuin infinicum cha. nac:dabile eciam efec lumen gloriæ phiša
thegoremathicè extra caufas,& in propria ce infinitum ,quod infinitam vifonemielle
Cera
 876 Librivndecimi Queſt.11.Art.II.
cere po Tec,id eſt,viſiones infinitæ clarica non capit: ergo licet imaginarinon poſsić
tis; & intenſiohis ,qua proinde Deus com- corpus Mathemathicum fine figura , non
prehendemur, quia modo infinito per illa fequiturillad dari non poffe:præter
videcur, quæ tamen ad-occenda non funt: quod fallum eſt aſſumptum :nam imagina
tio concipit ac fingitſupra conuexam fuo
1o Sed contra arguitur primo, impug perficiem ſupremicelimolem quandam ,
mando rationes ſanctiDoctoris,quibuspro & chaos fine termino , line limitatione ,ac
bacimpoſsibilitatem Infiniri ſecundü mas figura :ergo. Proprer primom , & fecunda
picudinem ,& qaidem'aduerfus primam ar
gulcor, ex formafimica, & dereminata ſecā
argumentum examinandus est fenfus ra
cionts Do & oris noftri,incuius intelligen
un eſe mon rectè infertur determinatio, tia plures ſunt modi dicendi. Caietanusa.com
& finitas fecundum magnitudinem : ergo nimin eodem art.3. ad ea vero , ait deter :
illa facio defficit. Antecedeir's probatur du minatam formam poftulare determinata
pliciter : primo, quia font diuerfæ rationes accidentia , ac proinde determinaram eria
finitacis, & diſparare ſo habeotes :ergo vna quantitaceingio maximum , & minimum in
nonelt radix alrecios.Secundo , quia aurin quolibet individuo per fe vno, & propre
antecedenti D. Thom . nomine forpos de fca nullusignis per fe vnus poteft creſceu
terminiek incelligic decerminationem fe . Teininfinitum ;fed tantum ille , quiest per
cundum quantitatem , & ficaramic probá agregationein); & per accidensvnus: expli
dumisane intelligit determinacio'nem le . Cataucem Carac fuam fententiam , dicens
cundurn ellendam , & fic non recte infere ex ratione caneti Doctoris conuinci dari
dererminat
para ionem in magnitudina,quia ex maximum , & minimü ab intrinfeco , id eit,
;

Concellanciall nonfequitur de : ex narura, & exigeatia ipfius formæ fubfta

gaolibet indiu
poris paruralis ette determinaramain effent conſequent ab perte
er etiam dariiduo intrineno :&
ſeco ig
fia, fe non poftulare determinatam magni nen maximum , & minimom ,tamen in in
Fodinem forma enim igniseft eflensialteer diuiduo perſe vno , quanuis non detur ma
Hererminata , vcpoce conſtansexgenere, ximusigniskousper agregationem ,niſ ab
& affereot . & tamen non pabecdetermi cuirinfeco ,quia fcilicecvniuerli natura no
naram uand catcm ,quia potelt creſcere pacitur ignem siili in tanta quantitate: vo
in infinicum per aplicationem extrinfeca catur aucem ignis indiuiduzi 117,perle voli
cotbultibilismateriæ in infinicum proce : ille qui fic conftat ex vna tamforma,quam
deacem.Vnde Philofoph.2.de animacex. materiá , quod per dimilionem ipfius ne.
tu ar. dicit augmentum viuentiun noma queunt fieriduo ignes , nequehoc( ſubdit
calore abſolute;fedab illo , vteftinitrumé Olietanus)conliſticit indiuilibili, fed con
tam animæ prouenire , quia calorabfolurê telacitudo à quancitacenzininia ignis ,vios
congiderarus, videlicet, vr ett virtas-Ignis ad quacitatem duorum minimorum , & ma
non haber decerminatum augmentum , fim iot,facitvuum per agregationem , & idem
cut neque ignis,quiporeftaugeriin infini eiliedicion de aqua,& alijs clementis,at-
rum . Secundo impegnator cadem ratio : que de htiofmodihomogeneis, ſecusaucē
nam conſequitur quantitatem determinas de viuentibus,quorum partes organicæ ,&
ricoder modo , quo determinatur forna thereogeneæ cum fint , omnes ad com
corporis naturalistergodeficitaſſamptom plementum curufuis indiuidui requirun
inilla :antecedens pater,quia in qon viuen eur. Alij vero dicunt ex dečerminatione
tibus forma eft decerminara offendalicor formæ corporis naturalis fequidecermina
corming incrinfeco per maximum quod tam quantitacem in maximum ,& in mini
ficsforma cnim ignisforma aquæ ,& forma mom , quacenus corpus naturale , eft pars
lapidis ſunt tance perfectionis eſſencia- vniuerfi , & mobile moto (peciali , ac libi
lis,& non maioris., quia effendiæ rerü fure proprio ,quia abſolute, & fecundum ſe po
ficut numeri, quantiras autem ,quæ ad illas teſt creſcere ignis verbi graria in infinita ,
confequitur,non haberterminum iocrinfe tameiiipfi vt parci vniuerfi , & vemübili
inclinationem ad (pea
cum ,quia poteſtcreſcere in infinitum ,ita particulari habentitermi
vtnulla fit dabilis., quin fab maiori poſsit chalem locum , & num fibi debitum .
conſeruaridebiro modo:ergo. der
daberur erminata quaniitas in maxi
Tercio,impugnacur fecunda ratio , quia mum ,& determinatus locusin hoc vniue
plusporeit apariereieffequã capi abina 10 via que
non pofsit,aut debeat natu
ralirerprorendi
finatione , func enim Angeli: (piricus, & : vndê Cenſus di& x propo
Deus aparce rei , quos tarlasa imaginacio Arionis fancti Doctoris nempe, determina
tam
 Woniuerfam Ariftor.Merapie 477
tam formam corporis naturalisfequirur minariextringed perminimüm quod non
determinata quantitas,eft iſte: quod ficut quancicatem ignisdioifbilisinduos
forina ellentialibusrerminis elt iniridlicen nesfub qua ait non poffe ignem perſey
&inmaximum déterminárazita quantitas num faluari,
beneaurem ſub minori qua
ad illam conſequca effe debetiljerináce, & conque, dummodonó fizminormigimet
in traxinum determinata feruaco ordine ergo.Cöfirmatur primo:nã forma in aqua
vniuerfi,& per reſpectum ad illud.Alijve gaanracunque;dummodo Qt continua,eit
ro de quorum numero el Vázquez vbifu dererm eſtenc
inura ialibusterminis , inirin
pra dicurie nitiii convinci , den cor fice, & elt vna per fe ficutin aquaminima,
probari ex hac ratione, quia ex determina Scammen ibinon pecie quantitarem derer
tionc eflentiali formenon read colligitur vitaeam in maximum ; ergo nullibi cam
determinatio in eteenGone , & magnitudi perit, quod enim conuenitálicoi formaſe
na propter argumentum factum.Alij au- cundum fa,& exproprijs meritis femper ,
tein volunt exhac ratione evidenterpro : '& vbicunque debetilli conuenire: ac pro
bari, quod quãrirás corporis naturaliss per inde cum forma ignis in effe formæ , & in
nullam pocenciam poſsit effeintinica cha. rarionevniratis itim ömnrındiuidugigris
chegoremathice:eo quod ſecondum le, & ciuſdem fpeciei,femper, & in omni indiyi
exnarura fua loquirurformam huitam , ac duodebespoſtulate eadem accidentia,at
ellencial decermida'am : ira Bancius vbi que eandem determinarlonem illorum ,
Secundo, confirmatur quia alius in indi
fuprasica ve fenfiis ditæ propofitionis fit.
Ad formam determinaram effentialiter,id uiduo peraccid'ins vhopoſferdaci infini
eit finitam noiporeftnonſequiquantiras ta magnicudo in acconſequens eft con .
determinats ;iden finitajita ve nequedepo trafanctum Doctorem , & eiusmengerrin
centia abfalora tante decerninata , ac fini præfito ;articiz ergo,& antecedens:ſeque
caformaspofsiefequi quāticas infinita cha la parer , quia in indiuiduo petecoidens
thegoremachice: Vuo formacorporis o acatalis.& homoge
ni Sidomnesifti modi dic deffis nocinon petit dererminatam quantitatem
cioniâ vericais. Primusquiden ja exil in maximum :ergo non cft vnde naturali ,
lo fequiturelementum igris nonvilevndi esr tim reecur ejus quantitas;ac proinde tal
ja diuidaani per te,fiquidemipoteit dividi, uz nacura, & coadftibaé forme talis corpo
ia daus ignes, & eadem ratione fequitur, ris naturalis , poſſec élus quantitas clieil .
R -qaz aquam Voico valeconteotameffe limitaca & infinita eparhegoretaathice;
vaum indiuidaumper fe aque,qood came Confirmatarcercio : Nam fequitur polla
eft abfärdum quia parses illius concinyan dari nacuraliçermaiusniaximo: fiquidem
tur, & perconcilitatem faciune vnūper poceftdirrignismaiormínimo,propterea
fe:ergo.Quod fidicasilludefis vnum per quod in priima generatione poruir aplica
ſe perfeirate toniny,[ud non perfeitatepar rimateriamaior minimt, verbigratia,di
tium :quia liceeillud tarü per fe includat giralieate:fedetiam poſiec aplicarimare .
ſuas partesvaras per concinnacem ,came riámajormaxim argitarpoſſa per leprin
pirtes non perfereqaironcur ad illiuscó. mo generariignis maior maximo, qualis
plemenrum ,cum homogauca in quacun- eft,bidigiralıcatis verbigratia,quodramen
que quantitateſupraminimum ,compleca non eft adinierendum . Secus dosmodos
ting Courahocett , i eodegimodo dicendi etiam eft deficiens a venrassiquja
igois, verbigratia , vel aquardiuiGbilis in D.Thom.exmericisproprijsipfus forme
duoinliuidua ait voumperfe,arque cada racoralisinferi determinationemin quan
gaudens vnícate formæ ,non eft ratio cur titate , ledordo vniuerg halus son cftin
forma son perat quantitatem determina. crisfecus,& effentialis formxignis ,aut.
tam in maximurpin illis,ſicut eam petit ini terios corporis:ergo non of hófútmodias
illo individuo par ſevao, quod confingte" dirie colligie illius determinacionem ia
Caietanus.Kurſus defficit,quia formang. quantitaçe.Minor prer quis falüa'natura,
aisin indiuiduo perſe vro el determina . Reformaignis verbi gracia poreit metare
ta eſtancialiter omnibus modis,quia effen- or dinam hains valutai, & alium codere :
Mæ funt fcurnumeri: ergo, fi qoantirasde & quiaD.Thom.intendir probare nullam
terminata in maximum ſegjiryr formă de corpustaturale poſte pákem naturalirer
terminacionem ,deberereſfe dererminara loquendo, & fuapte natura cheiafipiez
permaximum quod fic,atqueparterminū molis charegorerpatico : ergo non infere
incrinfecum magnitudinis : quod tamén darimaximum in corporibus naturalibus
don facegurCaiacanus;quia vuloſolom tor in quanrufa funtpartes vniuer& : antece
dens
$ 78 Libriündécimi Quaft.Il.Artli.
denspatetex citolo , & contexeu articuli, tiaforma, & mobilitatis : & quia forma fis
confiquentia vero probatur dupliciter 1. nica, & mobilitas fecundum locum conais
quia aliud elt corpus nacurale terminari toralirer peciequätitatem finitam a probat
per maximum quod fic,& aliudnon poffe non poſſe dali corpus a&u infinitum . Sed
ctu efle inifinitum ,poteit enim darifecun hæcratio tantum procedit ex natura rei:
de fine primo:ignisnamque , qui ex na-
cura fuanon terminacurper maximum ,eò
Deus enim corpus immobile petett cream
re,quale eft cælum empireruim , & etiam
quod, quocunque dato poteft aliusmaior poſſecaliquodcorpos diftinct generis pro
dari nequic adinfinitum in actu peruenire . ducere, ab illis ,quod ratione fua forma
vido primum difficilius, atque fpecialios nullam quantitatem poftulare &c in huiula
fccüdo :nó ergo primū, fed fecundum incu modi corporibus ex nullo capicc ab intrin
Lit D. Th. in confequenti', alioquim pro- ſeco repugnaret produci a Deo infinita
prium conſequens intentum non conclu magnitudo eis extranca : non quidem ex
deret,fed aliud difficilius probarer.Secun mobilitate quia mobile non effet, neque
do quia non probarer impoſibilitarem in- ex forma decerminatione , quia nullam
finiciin actu incorporibus naturalibus ex quantitatem conaturalem haberet : ergo
naturarer, fed rantum fecundum vnam có ex vi huius diſcurſusfolü probatur à Dow
ſideracionem , fcilicev in quantum partes &ore fancto , quod corpusnaturale abin
huiusvniuerfi:& fi fecundum aliain ,ne- triofeco,& (oapte natura ocqueaceffe in
pelecundumabſolutasearum nacurasno finitum.Vnde verusmodus eft Sotiin 9.45
Phiſico, art.2.& lib.z. quæft. 3. conclo .
relinqueretur ab eisexcluſa poſsibilitasin 2.
fiairaris chathegorematicæ : ac proinde donc 3.aſſerentis folum hacratione proba
non abfolutè fuum intentő probare";good siaſancto Doctors nullum corpus naru
noneftadmittendum ,poftec namque ali- rale pernaturam poffe effe a & u infinitum ,
quis dicereignem Iuspre natura pofle cref non tamen ex illa , fequi ignem autaliud
cere in infinuer:m ,& vfquead infinitâ mag quodvisens naruralepoftulare certum ter
Ditudinem peruenire chathegoremachice quocüque dato
minum fui augmenti, ſed
co quod quicunqueignis guārumuismag- extracelum , adhuc non obitanre eius for
nusextrahoc vniuerfum collocacus poffet mæ effentiali determinatione poſſe auge.
alium libirnire, & lic vſqueadinfinicum , ri in infinitum perexcrinſecam combuſtio
quaergo oblecro ratione hoc cxcludit D. bilium aplicationem :ita viſenſus antece
Thom ,finulla:ergoineenium abſolure,no dennisaſſumpciâ D.Thom.lit :ad formam
probac: d aliqua : ergo illa prima ratio non decorminatam , & charhegoremachicè infi
folum probar decerminacionem in corpo- tam fequutoraccidencia determinata , &
renaturali,veeft pars vniuerfi, ſed ablolu- cathegoremathicè finina ;liue aliasinerinle
to, & fuapte natura conſideraro . Tercius, co termino augmērigaudeatnasurale cor
quoque deficit, quia licet dererminatio ef posſue illo caréac. Eriuxta hunc dicendi
ſeptialis formæ fubitanrialis ſic alia'á derer modam facile cefpondecur ad formam pri
minacione magniruditis ;& extenfionis:cd miargumentisoegando antecedens ,ade.
menhæconiur ex illa runquam ex radice: ius primam probationem dictum edillas
:::
::

quantitas enim ſequiturad formam fabia duas determinationes* ſe habere ordine

talem ,& exalla dimanar;ficutaccideos co quodam :effentialis enimdererminatio for
naturale,vnde ex formaficutex puncipionię eftrelutiradix determinat
nitudine
ionis in mag
patet fecundam non
: ex quo ad
& radice oriuncurarcideria materialia de- #

terminara. Cöfirmaturanam ab intrinſeco enim allumit probandam D.Thom.in an

& ex natura rei repugnatquanricas infini- tecedenti,ſed ex determinatione offentia
ta chachegorcmathice cosparinaturali :lio li formæ coligitqnanticatem, &nagnita ,
cet enim Deusillam poflet facerodepotê dinem proucnicneem ex tali formadebe
tia abfoluta non tamen poteft facere quod fe eſsefinicam : & hoc ſenſuecarui forma
fequacornaturalicer formam finicam ,& li ignis petir d'eccrminatam quanriraté ideft,
mibacam effentialicer , ſed non ell princi- actu ,8c chathegoremathicê finiram cã qao
pruin paturale vnde repugnet,nili forma, ftar illam poffe creſcere in infinitum ex
que ficar dat illi determin.cvm eſſeſpeci clolime:eo quod non eft intrinſics perma
ficum ,ita & accidonu a determinara, ac fi-ximum quod lic determinata.Ad fecunda
nica :ergo.Quartus, & fi probabiliter fufti- admiſsio antecedenti negatur conſequen
neri poteſt,ratione ibialsignata,camépro tia,quia fan & usDoâornonaſſumirinana
babilius eit oppofitam ,co quod D.Thom . tecedenei predictæ rationis , ad formam .
procudit in illo articulo ex naturali exigen determinaram ellensialıter lęgujacciden
tia
 In vniuerſam Ariſtot.Metapha
tia determinaca omnibusmodis,quibusip aucem fub quocüo maíori,& verſusmags
la : id fequide.
La formaid ſericft termina
adedererminata bus
1 ly
tudincan ,minica iquod c e r nöit,ideit
r e
07 O
bere acciden a s i
i
driu,henotc eft finita : e n s u r a
quo viaumen nac libercóll t e
i nCóuislien!e,
.
p o
d m
quo autrae .Qua s n t i t c e be n d r fu b q u o mi n o r
alibus: fed afilidun cribir Bazquez in loco præleg
a o r
,exilli
termina termini ebfiucuhrei Secua
a ium mans zullemnumcorpus nnafreocrearleermiinnamraix.ima
de ,ve ſntaacruimr declarda do . Adcoreris ,quo
impog un ue o to caricia autin mini inotri
rer diffetcing rati Doc ns r oppofitus ailerit wc
Refpöde anteecede : plus cus huic eidmie
bl
m e c
ene eco
porelt effed parre rei in ggiennaertioenoesis vi ficc , llcntiaoa nulla limuadriinem intrinf i
:

quam procfistit capi abima rīle. : cermin veetrlos magonic , & paruoir
plus.po ist
effe in geanceiroeniceorpor quam rē , vide rim.aQxui quour tic , &mini.mPhim
l i c i m d
poſsit's capi ab imagin : nego anee .e ac dilini ll t'equit inefcto.d9é.cfaequuri
ceden ,neCum enim quant idas
fitnsfon Gibi l lop . Tchmeec . Alelx . & D.T.l
m i
commu m,per fe directe gajmertine adinya fuccū nõide ) .T.in 2.de anima,lecto
iroid 4. & de poiér.170
e t 8. & in.azdid .149.r.ainrt
gination et,ei& cogitagi ati,unaulla prioeâtek 29..9q..0z urada
dari acparr ,qusam cogrietdabillcsapqeu no 4.ar.l4.1 4.Sceoorl.ibeiodd.edz..qd..1 D r
por ,fic ianu lu cpoilnoon
š i u c l vi d.18. .3.fCtapr ara ig a n t.C
e saci.crt .
7 r n r r
fiva poceor perci valeac , co quod 1. 8 . 9 . . 4. F e r 4 . c o
erer.
m te
huius obiectu est color in ronceamcaalači . & tertius;& mcodius aic vincuin vrroqu
deicneu.A d
e gaalntdeor am improdbeantsio :reellploens. mingiſniedreirpércoucr definliri ,ti viifapogfeinreiroancciooe
d rn nataio
nėece io:ficsapernaicnclratio . niscó ae
ip r
,hocei fusbd
eniëec o rup
ne qua inagi conc tü natu cöu u : fec ver via cor
e , non
{pheras molé quandā , concipi nec couis ,nimirâ quoties humore aliquo no
confifam figuram Cuslimibuscóclufam . Xio cxicance , aurintumefcence afficiürur.
Quarto ,quiaſequirur vilcntium magnica 13. Ica Soc.1.Philic.9.4.xaad 3.& Co
dincm non rerminari incrinfecèper maxi- nimbr qinart.z.« x quibus modis z ranquã
munquod fic, fiquidem non haber vnde verior clligirur, & fuadcruri. quia confor
fic derérsninccur nifi ex forma; ab hoius au mior eit D.T.in locis ciracis bfolute & fi
cem docerinacions non fequitur determi nc aliqua limicatione illo approbanrinac
nacio in accidentibus: fed tantum negaio non Arifalıb :a.de animarexe.411ahrolore
infiniticathegoremathice.Confequêtae . dicenti: Natnya unt tallantium omniü termi
rem eft falfum ,quia teftc Philofoph. lib.za nusepio ratiomagnitudinis.& aumētizhæc4#
de animavbifupra, tex0.41.omnium facu. tă animx lunt,crationis magis quam materic.
ta conftantium ,idot viuendiómgterminus Nocnð r.Philic fidumait impoſsibile effe
eſt & ratio magnitudinis , & aumenci : vbi qaodaninalaurplavra quantacüque fir ſe
hoc voloic interignem ,tè viuencia difcri. candū magolradinę, paruitace: inrellige
men conftituere ,quod viuendia habeo ter- deinpolbill recrunduin lesis maruri :alı
minum fui argumenti: fecus vcro ignis,ex quin de poientia Dei abfolura oinekad.
quo infertignem nó efecutam aumenti micrūrnecviuétiz intrinfecisterminis clau
in viuentibus ;vt quidam anriquiores Phi. di ficur neque vire expertis. Ide habot Phi
lofophi opinabantur, quiad calorem ,ignil lofoph.lib.i.de gener animal.c.4.Deinde
que virourem , viucnriomaoneorum redu ratione falcitur:nãipGusanime darura cô
cebine: ergo & Anrecciens. fica tus corporis orgánici poftulardimarla
r2 Propcer hocargamientom exami ná.
examina. & proportiona a organa licuerite
da eltillla quæftio àPhilofophis cõrrouor- ta rancz molis ,non maiorisnef rainoris ad
ei Colira'in primo phiſicorum de termino, propria vitæ munisexequerwa. Tu eriam ,
m : ximo ac minimo vivenciamn ,.quz
, quæ quia
quia quia ad illa confeqnitur virrus adquifivua
ex altera de infiniti impoſsibilitacehucur- proprij au
autentis in hoc core viuendia a
que à nobis per tractara orcum haber, & adnon viutatibus diferninsyrar,quod ille
rationis Doctoris Caneti maiorem intellegefrapeenarura per internam vireusemia
clinarur ad adquirendain desiram qnanti
di deferuit ,haut quaquäeſt à noitroinilicu
to aliena, Cunricat; dicenditresmodi: psi tarcm ad lax fpeciei operationesexercen
másvenoux Philic.cap.faſerentis nulla das.que Iqurtita cellar finsac fubindo
përminaminerinfecum ,magnitudine ,auc operacioquedit propcar talem finem.Me
paruitatem verlisello viuentibus conce- Puct emon virtusnurentiua id indunduam
denda fedextrinfecosdücaxat népeverſus conferuandam per deperditireklaration
paruitar maximü quodnon;ideltſub quo nem . Inſuper præter * parte,
viuens aegultnaturaliter contiitere abend finis alignalala ch alia ex parte caufie
Ece cfuciana
 580 Zilrondecimi Qu«ft.11. Artic.7.
; quia virtus aumentati
efficientisper ua, & "eur.Pro primanamque milicat primo:quia
autricioa continuam actionem circa li' homini existentiain in termino magni
aumenrum ,paulatim debilicatam ,co quod audinisnoxia rumefa &tio fuperueniar: ra
agédo repacicurgad maiorem quančicacem tione illius ficr maior per adquiftionem
viueritis,parcés perducere non potelt : fe . maioris quantitatis : crgo non datur termi
cus autem no vivencia, que nequc habeat fus incrinfecus magnitudinis in viuenti
virrurern ex inclinatione tormæ ad pro- bus. Antecedens declararaturinam in cafu
prium aumentum adquirendum.Nequera polico non eft dandum hominem fic eume
Jis vireusagédo debilıcatur, fed potius per factum ftatim perire ex vi cume fa & ionis,
accidens creſcit per extrinfecam maceriæ aliâs homo deſincretper vlrimum ſui effe
apofitionem, perquam criam vircus excen fue intriotice,fic ,nuncel honio & imme
dicur, & firmaior ſicur & ipfa forma . His diare poſt hac non erit,quod tamen ſuppo
ſuppofitis ratio pro conclufionepoteft re nimus tallumxex his quæ Philofophustra
duci ad hanc foumain forma determinata dic in lib.ophilicorum :pater aucem hoc fe
quæ ex propria inclinatione& virture ett qui:quia cum tumefactio ſūc motus altera
Principium aumenti proprij compoficis "cionis fucceſsious incipit per vlcimum nó
petit quantitatem intrinſice in maximum effe,lic:nunc non eft tumetatiio & immä
* & minimuon determinatam: talis ett for- diate poft hac erit: igitur fi homo ſub cume
ma viuentis:ergo ad ipfam fequicur quan- fadionc nequeat coeſeruari ,vltimum nó
ticas intrinfeco determinarà;& in hoc fen effe cumefactionis; erit vltimum eſte homi
Tevfus fure Söro vbifupra ;ratione Sancti nis ,quod eft ipſum definere per vleimum
Doctoris ex quxſtoy.art.3.ad probandam fui effe.Et eodem argumento probacor da
in vigentibus daridebere quantitatem neas ri , minusminimo , ve G homo fic genicus
dum actu finirain ,fed etiam intrinfoce de . Tub minima quantitare ; & fuperueniente
terminatam. Quando enim ex forma orie aliqua infirmitate eiusmembra contraban
turvirtus adquifitiua per ſe primogaumen tui, vel reducatur ad minorem quantita
ci ad illud ordinara: cunccalis farmaponit tern ,tūcdegnet pervlcimum ſui ene. Se
modom & terminum intrinfecoin in au terize gola in plantis cum noua parte má
menro : fecus autem quando ex formanon terix aduenit noua pars formz , 8c noua
oritur virtus adquifitiua aumenti, neque pars virtutis;quia tam forma,quam virtus
per feprimoadillud ordinaca : fed peraco nutritiuaexccnditur ad enten fiunem ſuba
cidens duntaxatcontingir aumenram ei icati:ergo poterit ficut alia homogenca,in
appofitionemaiorisacmaiorismateriæ,& infinitum creſcere. Tertio , non fequitur,
quia forma viueneis habet calem virtutem quod fi aliquid habet infinitam cxtenfio
ad aumentum terminatam per fe primo, nem , liabeatinfinitam effentiam : nam G
& non corporis vitae expertis : proptereà per poſsibile velimpoſsibile lineacffet in
illa dumtaxat pecitterminum intrinfecum finitæ longitudinis :adhuc effer effentiæ fi
in maximum i rum quia adquifito debiro nita : ergo neque ex oppofico conſequen
aumento ceffatfinis :ac proinde non agit tisad oppofitum antecedentis valet : vi
amplius virtus aumentarlua. Tum etiam , uens habet determinatam formam : ergo
quia cum indetesininata congſtać partes habet dererminatam quantitatem. Con
& circa alimentum continueoperecur, de firmatur : nam etiam ignisper propriam
bilitacurs & langueſcit :acproinde adfi. virtutem ex eius forma dimanancem aage
nem peruenit,vleraquem amplius tur:fic enim maior conuérrendo ſua virtu.
peruenire. De minimno duceris quodnequit
fic,no te actiua nutrimentum in fubftantiam ali .
dum viucntia , verum etiam, non vinen- ti;ex quo Philoſophusz de generationc cá
dia postulantillod per fuas formasvia ge- pice 8. probat ipſum nutriri,& hocnon qb
ticracioois:determinatasenim difpofitio . ftante non terminator permaximü; quod
nespoftulae vna quæque forma ſub quibus hiciergo neque viuenfis aumentum , licde.
poſsieintroducisica vr fub minoribusnon : fiapper viscutem a & iuam ipaus,debetcers
paſsiez-& 'maxinede viuentibus pacetex ininari per maximum quod fc.Quarto: ná
teftimonijs addu&tis Philoſophi, pariter" fic extenditur virtus viuentis aumentačius
formam videntiśıdererminare Gibi cermi- ad cius aumentom ,ficué alitpotentixac
nun magnicudinis , ac paruitatis , in quo tiuxad ſuasfpherasextenduntur: ſed hæc
propriuspoſsit exercere operationes: CC- son terminantur in ſuisſpheris intrinſes
ce per maximum quod dc pura potenéis
114 · Vltimo probarurfoluendo argum villuacalefa & iua; &portarina;verbi grass
menta , quibusduz alia fenrcóna nirund tia,extcndúfur vfque adminimü quod na
 in vniuerſam Ariftor.Metaph. $$$$
daturenim pars fpatij,ad quam non poreſt cus dumtaxat.
pertingere vilo,aur calefa&io , bene aute 15 Ad primü nego antecedés pro zip.
quamcūque ciera illá dimiliter daturpõdus, neque enim homo fic rumefa & us corrūpe
quod pozêcia hominis porcatiua nequie ſa eur,led ſub eadem forma, & quanticatema
ftinere ,benètaméaliud quodcüque minus nebic caius tamen partes per noxiam qua.
illo :ergo code modo deber terminari laticut licarem crunc magis dilataræ in ordine ad
do quantitatis cirça quâporeft vircusauga locum cuius fimile conringiein rarefacio
mēracuna operari.Neque valediccre diuer ne.Idemque proporrionabiliter dicesdeil
fimode aumen ad virtucē aumencaripā,ac- 10 ,quiper exiennarionem viderurrecede .
qc Ipherũ actiuitatis gf alias potentias cô rosa termicoincrinſeco parvicacis.Adfeca
paraci;aumentū enim eſt effectus ipliusvir dun mega confequentiam
a
:nam noua pars
ruris aumoncaciu.cacproindedebet abilla virrutis aduenicascum
rernoua
minatparte
o l forma
,p oco a
limicari fecus auré (phera actiuitaris, que a in plancis,
pot ;ntia nó fini cris exterio caloris :fm ta in radice que quanto magis diftar a pa
50 gradu vfqucad nõgradu per (paciñ lao ribus excontis fuperuenie ,minusin
<ta ,56 viſio per fpacium veluti intention fiuscin s ; & cancio anbtiilbliuss repatitur ,
n
liter extéla , a viſo viquo ad no vifum fuantee arque adllaausgmentum deobicom viventi ora
effe &tus potenciarī calefactiuæ , ac vilinize , dieacu :quo acquil ,& exharit
& hocnon obſtante abillis non limitantu eius porreneia augmeinttoafarriudru:q
r uæ rationeure
so nequedefcrin ma :er rdeficiunt in homo teneis, Ad z.nego ante us
ſ urn gnitudinis
aumeecn tü
cederis:quia impoſsibilc eft lineam nö ham
nari.Vidimo : gres naturales no gaudgane bere initam longitudinem , ficut & quod
termino intrinfeco paraitacis: probant in no habcac fisicam eflentiam poteit ramen
cribus cafibus,in qâibuscontingir darimi intellectus in Agioarelinsar infinitam ,ſe
nusminimico. Primus eſ, quando minima condurlongitudinem ,fed finitaro fccun
givāciras ligni, v.g.digiraliras aplicatur ig- dum allencià refpe& o cuius intelle &tus dc
ni in cuius priore pireé vopote magis pro- imaginantis,non fegmcares forma finica,
pinquiore;priosincroducerecur cilorve extenfio finita , quiahæc conſequencia non
ac proinde formaignis :eo quod agensna- valer pig reli&tis forma,& quanditace ad il
cucale aproximacū patio prias,ac torrius a lam conſequura,luis naturis. Ad cófirma
gitin parte eius propinquiorem , quia re tie nem ados maiorem quia sumonro pro
miociorc:& Acmedieras minimiligni prius prie ſumprum eſt adquilido maioris quan
cálafie:ab igne ,&rccipier fornéd illjós.ee tinatis facta a vircuce intrinfeca ad hocmu
olt, quando cibas côuertimurin fubftantia nus perſe nrdinata:qualis in ignenó darur
alitiper nucritionem , vclaggenerationem nili viretis generaciua alcerius ex cuius v..
ſucceſsive; cunc per cornua deilrudioné pionech prexiftéce ,fic ifte maior per acon
cibus, v.g.vnius digitalitaris perueniec ad cidens & obfimilitudinem cum nutricio
quäriratēminimā: & ininarenuilla :quiaad no & aumento viuenriam ,diciturnucriri:
huc cuncnoo collac actio conuerfiu.z.elt, Ad 4.nego maiorem ,ob rationem ibi aſsig
ſi decor minimum naturale feparatã a buro natin :(jhera enim adiuicatis agendis nas
continuo ,quod non repugnar: & cuncab turalis fequicurmodum agendi, ſed non ef
aliquo agence contrariaut dixidacur,aut ficitur à virtutaagentis ,& ideò iuxta illam
extenuccur, & ſic dabiturrrinusminimo; & non periſtain dobet terminari. De po
maximein vacuovbino direturcorpusali tia vero portaciua c alia ratio ob quanon
quod in cuiuslubitam parecsminimi re poreſt portare pondus æqualesſed.citra il
foluerenrur. Auchores ajtu 3.fententiæ ar lod ,nequc terminatur per njaxima, quod
guantdupliciter 1.arguicSoroc* dittoo- Gc:qdoniam à proporcione minoris aut x
xéplo hominis tumefa&ti, quiproculdubio qualis non fit actio . De potenda auté vių
maiorem acquirerec quanriraté 2. argoont vadicendómelt cum Soco vbi fupra »cer
Conimb,ex Gigácibus Genelo. Na,13. minari eiusfphcram cormino extrinſeco:
relacis,quospucant terminaintrinfeca (po Sed obijcies,quod alias viia fierei in tenia
cieihumanæ dobicü excetille: co quod ex- pore & incipere per vltimü non cffe:fiqui
tra itarã naturalem ve monftra fucrine ge. dadi caloraplieenir ad lincãextrinfeccoer
nici:de quibusproinde dicit fcriptura: minatiuiſphert ,caucno crie aplıcatus ad
dimasmonſtra quxdam filiorunu Enahc de (pheräsledim médiare pofthac ericaplica
genere Gigantco & c.in quo itaru termi . tus:ac proinde immediate pofthac eritvi
::

nus intrinfecusmagnitudinis ,auc paruita- lo :quia vltimünö efle aplicationis coloris

tis viuenų bos non concedicór,niâ exerin- critýftimânon effe vilonis,cófequés elle
 $ 84 Librivndecimi Qual.11.Art.77 .
falftim patet: quia ficue intelle & io,& pro- ligniperfiftere in materia prioris medieta
ducioducis, ita & vifio fic itinftanti: ergo. cisminimidimulcum vltima difpofitione
Secundo: nācu dieta linea cerminatiua fie ad formáignis.Neque in fecundo: quia in
indíuiſsibilis fecundum lacito dinen ,non nucriticne liceeà generetur portio carnis
diflat,magis à potétia viGua qua pars (patij minor,quá de minima per fe ipfam fepará
contenta citta illā ,quia indiviſsibile addi* ta potensconferuari: tamen in füccefsiua
tu'm non facit maius,neque magis diftans: corruptione alimentijantequam peruenia
ergo eriã ett intra ſpherā,& confequencer tur ad minusminimo ,reliquü cibi deſtrui
eli terminusinerinfecus. tur,itaimmediate
Sedab his obie- nis,& dicere
vtdit verumante ,nuncnon eft pa
hacerat aliqua por
& ionibus facilevindicarurnoſtra ſenceria
Adprima enim dico viſione fieri in initan cio panisdiuiſsibilis maior minimo panis,
ti a potentia viſiga circa obiecti,iam debi. quando non du erat tota caro aggenerata.
te applicatū.Secus autê quando ficper acci . Neque in 3.quiaeft ille calusimpoſsibilis
dens ad motom & ſucceſsiuam applicatio ex multiplici capito.Tum quia per actionë
nem vel obiecti velpotētiz : ficuc luxquia agentis naturalis nequit póniminimum ſe
qualitas intentionaliselt & carens conera . paratumin rerum natura, & illo pofito,ad
rio produciturin inflatiâ luminoſo appli. huc repugnat eius diuifio : cum ex naturali
caroitanen 6 le minolum aplicetur (pacio reſiſtentia, qua corrumpenti reliſtet naru.
per motü fucceſsidesūc producirar ad mo raine eiusmateriamancat line forma, auc
dúmorus.Ad ſecondā nogatur conſequen ne formain materiam indiſpoſitam repen
tia:quia dicta hiriea,licètnon faciae maius , ceintroducatur.Tum etiam :quia ad autho
tanen facicdiuerſum in ratione diftaptis, rein ſupernaturalem ,cuius eſſet poficio ta
magifque diftat Caleem negatiue , quatents los minimi,pereinetſupplere diſpoſicionú
elf non intra,fed extradi & á ſpherá: quo pa apparatom ,necnon prouidere de alio cor
dominimü quod no durationishominis,v . pore in quod refolueretur :illud quidem
g.licet indiuiſsíbile Ge, conftituic tamen di creando:autrepenre ibi aliquam formam
verſu in gener menſaræ &magisdiftas
e , faltem producendo, quâ in materiam minimiin
fecunmdū duracionem negatiue, ad diſpoſitam ,vēl repente ,difpolicam intro
quod proinde homonoporeſt peruenire. ducerer
16 Ads.dicendu ett com fententia ve . Ad primum autem fundamentum terrię
riori Caicrani,Sócinatis ,& Soco vbi fupra fentcnciæ patet ex dictis. Ad fecundū vero
atquc Conimbri.ph:ſ.c.4.gov.art.6.coce reſpondecorgigantes illos no excefillerer
dentiü termiou inroſecu paruitaris en minum magnitudinis humoæ fpecieide.
tibus Bacuralibuseciā non viuentibus, com bitūjac naturaliccrpofiibile:nequc proin
tranegatiuam ſententia Scotiin z.d.2.9.9 . de fuille proprie nacorx monftra , vtpore
Ochauid.28 , Veneri vbifupra& Valley quosnequemembris debitis caruifle sauc
controu.sjuxta quain negandum elt ance pluribus,quam debitis abondale,nequede
cedensad formam argumeii .Ad cuiuspro formicatem à nacura hunzina alienā habuit
bationem refpódetørin nullo ex di&tis cae ſa legamus, quæ tamen conditiones mon
Gbus probariminusminimo.Nó goide in striin rigore funt:neque obſtat moduslo .
primo quoniam refpedopaſsi quod en mi quendiexploratorum , quia per hyperbo
nimum ordine , lem
gracja,calorem inratione vleituæ dif inſuporabilemvimmagnificándam , & tim
pofsitionis adignem defficicdictum axio-
wa:nimirum agensnaturalepriusintrodra
morem populoincucicndum .
cle effectum in parrem patsi propinquio- ARTICVLVS 111:
1em ,quaminminuspropinquam :quiaex
neceſsitate nacure calor ve olto quam
calor vrotto pri
quam pri- An vnum infinitummaius alio eff ,aut
mum eſt in priosiminimimedierato ,per
turum minimum exrcodicurine a lima dil cum fundamento in re excogitari
pofitio & forma (ubitantialis eptis nacura possit?
lis incipiar elle extrinf -ce per vltimü non
allo,conėra modum iacurale inceptionis N hocarticulo ſupponimus infie
Præſerpenm fubitanrijsá Philor.6 .philic . nirumin actu philicam ,[:cundã
textu ; i.lioquia fupradictum Xioma elt
vcrum ,vt verius interpre tatu r nten
I
magnitudinem , multicudinem ,
Soro vbifu veli fionem non pofle etiam de pote
pra, & minus vere Commnbricenies nyer- tia abfoluta dariin rerü natura ,mihilomia
precancur excluimaures an dictu caſu forma nus,quia excogicaripoteftmagnuudozmal
titudo
 AxvnigerJam Ariftot.Metapha
ricordo o aliqua infinita, de qua proprieta
ees examinare poflumus, quas vcique habc
ree & daretur:ineer quas inquirimosan hçc
effervoaillarum ,nimirü omnimoda noga
it
tio cxcelus,ita vt vna magnitudo,vel mul
ritudo infinita non poísic ellermaior,quã
alia ? In quo difcriminanrurmeraphiGciin
quatuorfententias, quarü primaabſolute
negans eft Scotiin zadar.gay.Bafolijd.r.ga
5. Alberci de Saxonia cit. 1. do coloq . 10).
& Conimbricendum3.phil.c.8.q.2.1.4.
ad ſecundum ,quullam probanr quadrupli
citer : primo :quia quantitas prima foidiui
fione diuiditur infiniram , & in infinitam ,
finita autem eft quæ poitea fıb diuiditur
inæqualem , & in inzqualeirslin maiorem ,
& minorem : ergo infinira quantitas all ex-
tra huiuſinodi affectiones. Secundo : quia
infinitum , includie omnem perfectio
nem ex cogirabilem lui ordinis , vcl lui
generis : ergo vt ficolt in ſuperabils.Ter .
tio ab Inconuenienti , nimirum quod ex-
celusille aureller finitus,& hoc non quia
quod ſuperacur ab alio per quantiracem
finitam & limitatam , infinitomello no po
tult : aut offeeinfinirus , & tunc id quod iu .
peratur nonelle infinirum : quia fylum id,
quod finicom eft ,infinito excefufuppera.
ripoteft:ergo.Quarro :gam numarusina .
nirnis quicumque illa eft ,continerer om-
nes vnicates poſsibilenjacproinde omnes
numeros: ergo non poffe excedi ab alio
Confequentia paret,quia quod fappera . plarainfinita quorum vnum ,natium
turab alio ,nequit cöuinereid.per quod ab
路
illolippovacur. Aneecedens vero proba.
tur : nam dum talis numerus infinirns
hominum , verbi gratia , continerer in .
.
finicos homines,pariter conrineret infini.
tos hominum binarios &c.ac per confe .
quens contineret omnes numeros , & vni .
carashominum . Secundo ( enrentia veluti
media als vnum iafiarum pelleetle mare
alcero , quod eft parsillius : non tamégaod
eller omnino extranllud, coios tundarnen
cuin innititurvulgariaxiomathilli: emne 18
tum eft majlis 14aparte ,quod in quolibstro-
coetiam infinita debet efle per ſe notam ,
Tersia adaitrit inrerinfinita verfari debes
ro omnimodam zqualirem , cum negario .
neoscelus : eo quod duofunt in quolibet
infinito , nimirùmipfa formali infinita .
do ,quod in negarione finis conditionatque
exclufio cerminorum , qui vocatorindinis
tum :fed rationeprime códitionis, quæpri
uatio eft nequitfufcipare addicioné vlla .
Quarta & extremaabfolurc affirmat exin
finitis in genere, voum po ' c marerialiter
cffe,aucexcogitart maius altcro , quz oft ex
983
prefa Diui Thom.z.p.caroart..ad rerriti
Cajecaniibidem , Ferrar. 2. contra gente
c.z8.Soncinaris libert.huius 9.21.adpri
mum ,Dorandiin i.d.41.9,..Gabrielis,&
Gregorij ibidemq.3 .& 4. Qux proinded
11obis llarnier proconclufione, & fuade
tar primo ex difcrimine ,quod aſsignar D.
Thom.diete intenicum
r fimplici
ter,& ominibus modis, acqne infiniçumin
aliquo genere ,quodillud nullo alio infi
muito poteft excedibend tamen illud :loqui
curautem doinfinire formaliver conſidera
to, cuius proprietates fignar Philofofue
3.philic exr, 28.quarun vna eft quod illa
non dir aliquid maius: & tamen (i fierer com
piratio huiufmodi infinitorum in fola no
garione termini,nullatenus diferminaren
rur,fiquidem negario in nnllo infinito furt
cipit magis aut minus.Secundo ,quiaipfi .
nitum (ecundum rarionem formalement
proprietas qualitatis , ac proinde qnid pof
ficum ,lice a nobis explicarur per nega.
tionan confequuram :vndeD.Th . vbi fae
pra probar mulrirudine fcirorü a Deo per
fcientiam fimplicisınrallivenuta effe ma.
iorem ,quam mulrirudinem fc roru ab ani
ma Chrifti,quar
ma Chrifti,quanuit ver que le infinita
Cue da quæ connnanturin porenia dinina
ſont pluraquamca qua cóxinantarth
tancia crearurxtergo. Tertio namingana
re enti moralisputa mann , dige
fenlæ , arquefamilidionisdantur de fide
torialirer fed etiam formaliter , & perali.
quid pofitiuum elt inaius alteror crroparl
formirerhocipfum in infinninphilie : x
cogirari poteft à nobis . Anvecedenspa
inductione , in fatisf* tione , Rem
Chrifti , qur Tiarane infiaft
non in offenfa poceani morala , morte
infinitx gracie-eis fimpliciter cellator D.
Thom . 1.harr.quxdursad 2. & capufe .
1.43p , nQ M do nhau nhiều ,và
infinate offenſepreba neceluitate
tena na
Carnationisad exhibendam fatista dito 1 112
*qualiob in ſollicientiane puni
quararione Clemens canin aseman
wits desienirant & ramı ortak then.
rum Ecclefia propter merita alle
chin: &emendå
infinitum , &inosh sutrifalem
tarin huisimos Ginat room malural
老tero,qu0d other fecundoin tripli
cem cöparadone,hoc oft inecripCaroffen
fasvaa ettmaioralesra,ficut & malitia
nuspaccari oxcedirmalitia alecrias de
comparando vnant actionem Chrifti ad
omncsfimal(umges: colc & io omnet
maior falcexconac vnaquaque fenetim
Ece ) fump
 584 Librivndecim Que ?.71.Art.11).
· fumpex : & tandem comparado fatisfa& io eum : quia nequcune infinitz detra & iones
nem Chriſtiad offenCam , illa eftmaiorin pertranfiri : & fic acquit reduci infinitum
valore morali;quam ita dicenra Paulo ad perdesractioncs crebro reperitas ad fini
Rom.smbia bundanit delictum fuperabunda tam quantitatem ,Gcut, neque continuum
uit,eogratia: Vltimo probatur, quia infinió per maltiplicatas partium diuifiones po
tum eit illudquod rccedit a finc, & cermi. teit ad partem diuifibilem duntaxat finite
no, fiue à finito, & determinato , ſed quo peruenire.
plurespartes ei adduntur ,mag
co is réce
QVÆSTIO III .
die â fibiro , & determinato ;fi enim ipfinim
to numerohominum , verbigratia,addere De natura loci in duos articulos did
gur,vnusequus , maior effec namorusani,
malium magis à numero finico recedens: ails:
ergo : parecminor: quia poft additioner
recedit tantum ac prius ante additioncm , Xmoro colegit Ariftoteles loci
& infupet aliquid amplius, nempe per id
amplius, quod in illo ponit additio.
Ex his refpondetur ad primum propria
E naturam ,ac deffinitionem , liba
4.Phificor.cap.4. verſus finen
dicens:locum eſſe,terminam primum cerpa
ma fententia infinitum ,in omnigenere, ris continentis immobilem.in qua , loco gene
dequo loquitur Philof.8.phil effe immen ris ponitur à Philofopho terminus,id eft fu
Curabile , & confequenror incapax recia perficies,in quo conuenic locus cum om
piendi relationesæqualis ; maioris aue mi- pialia ſuperficie, lige convexa,fiad corica
noris, (ecus autem dicendum eftde infinim Waglue fit corporis conrinentis ,fiue con
to ,in tali genere , quo poreit dari aliquid teati, & pereandem particulam excludi
minus , licecincra ipſum non fit fignabi- turinteruallum ,nempefpacium illuderia
Jis aliqua pars determinara menfurabilis, næ dimenlianis interceptum ,atque intera
verbi gratia ,rareix aut quarta aut vltima, Lucera fuperficiei concaux corporis conti
ve dacat Capreolusin 3idiat.8.quæft.indd nentis refsidens quod antiqui Philofophi
1-Auréoli.Ad fecundum reſponderur an loc effe exiftimarunt: excludrcar pari
tecedens alle verum do infinito in ogni cerpum er hanc particulam forma argud
genere fecos autem de infinito in alliquo ceria corporis conrenti;cuias fuarparcasi
genere. A certiã admilla maioripro vrraq cum ramen fuperficies corporis continen
partomegacor minor, quia vc dictậett par tis nihilillius atsledel ahoo distinctaya
quancunque additionem ficc vnum maius quedima: Perfequentem aurem particu
alio.Ad quartam négæcur antecedse: infilam , prim us,excludieorab hac «fiffinitions
alevi enim nomerns cogitaridpum nõin com locus munis,qui non primo feu pro .
clüderor omnes cogitatianesi& volitio . ximi coneiner locatum , fed medrare per
nes:nequeinfinitas numerus cogitaconu alioda quoproximè ambicuraDeniquepo
& voliuonumincluderet fubfandas ,ne. nieur Inmobilitasytanquä loci viciniadif
quoinfinicusnumerus vnitatum include- feroradatione cutsa vale,cuius fuperai
ret omnesbinarios,aux termitarios exco . cicscöcaux ; licet fit terminus primus,feu
gitabiles.Ad Fandamemuin fecundfena
æ proxiad continens aquam ;tamen non dit
tendix reſpondetur, quod proprima par. proprielocus ,quia porelttrasferri, & amo .
teeft verum ,& cöucnienscum noftra feir ucri , wapto natura , atquc ex propria form
tengia :fed pro ſecunda ett falfum ,vt parce ma : locus y ¢ proprius balionis terminus
ex addu & is crediplis , 10 quibus ctiam fic fixus s, arque immobilis debet pernianere.
eta comparatione intor infinita diftirićtas Quo ſupp oſito duo examinare opere pre
& Tepärata inuenitur vnum manus altcro . cium eſtsalterum procius ratione generi
Ad fundamentum prorercia refpondetur ca. Nom (ie formaliter fuperfiads vltima
infinitum ratione negationis formalionó corporiscontineneis, autprimo conrine
Cuſcipere magis,aur minusibenè rapien ra locacum ? Alcarumy pro eius ratione diffe .
tone fondamenti ,ac fubftra &titalishege renciali, quæ estim mobilieas. Num locus
tionis,in quo faluacur racio formalisinis fuapte nacura fic immobilis ? Velic
niti.Negue valer dicere, quod G infinitum eiusdeffinitio exacta ne färs
formaliter poffer fierimaiasFer additio . facile perſpicia .
nem ,& magisricedere I finito , ctiam per
fabftra & ionem poffet fieri minus ; & fic
multiplicatis detra & ionibus reduci ad fini
AR
 inysinerfaixa Arifor.Metaph. 585
& ja eandem inclinavicSoto ibid.qen . $ *
ARTICVLVS I. at vero ,infinuans ſuperficiem effe genus
ad locum :quamuis in alijslacisin alterang
locusformali
Anpro fit fuperf
ter quan , adi.
iciescone Parrom inclinauerit , qux (uadetur à fuis
inde ſpecies titaris auctoribusprimo, quia viderur ofta lente .
tiä D.Thom.inantiquarr.ş. ad locum
mua ? duminum ait locum effe idem pereller
Nhoc articulo tres verlintur fentent diam pod ſuperficies corporis locanris:
tix dux extremæ, & aliamedia . Prim idem autem eft,efle tale per eſſenciami, at
I illarum nega abſolute locuin ofle ſa-
parficiem corporis cuotincatis : (oderne
queelle cale formaliter.Necnon 1.pare.q.
itaart.z.aiemobile fecundum locum no
illud interuallam inter lacera cids in noin potentia ad formam intrinſecam:
dendráns locum formalirer efle idem cum
reeceptum ,& abtores
fangencix incon illo foere
feparatuita•Huius
quidam ex an- ipfið ybis quod nihilintrinfecum ponitin
riquis Philofophia :ne npe Proclus Crisp locato niticantum in lucante :& propter
pus,& Epicurus ma'quo Academici relaci ea pofle ab Angelo immediate ; inprimi
ab Alberto , fup.cap.4.lib.iPhilic . & Ga noru m localem (eços autem mocuinetalto
ntarionis.Idem
rationis vel mome hab in
lonus rellitas a Simplicio ; & Thomistio
ad text,; 6.ciufdem libri, atin alijs quosrd 1.0.8.q.tializi & 4.6.de potent.arr. 3. &
enia lib.z.fuæ fufficientiæ cap.6 .
fere Auicen 16ide inalo art.ro. & shoius,fect.j .& libi
Quicam da ra
in explican naru & con glect .i3. faretur predeameneum,vbicon
dici arte buia s incerualli, non nihil diften licuiformaliter perlocamidei perſuper
tiuocali namquoddicebáno huiuſmodicor
j ficiem locanris : ergo . $ .cüdo, quia fupek
pus efle indiuifibilcimmobilej & immáte ficies prättar omnia munia propria locis
riale, ne aliquando relinqueret vacuum , gauderque ciſdom prodiictaribus : ergo
quod refugienaeura : alij vero conſtitue- formalverell locus.Ans parec,quia fuper
bin illud in folis dimenſionibus fepara a ficies formaliter continet , & circumnicri.
eis al Lubltanria ,víparis percotum orbemi: bie locarvin cilque corrpinus lationis , &
Alijdenigaein quodamente pore priua . æqualis locaro : qnæ luniproprietatea lo
cicio ex parte fubftantia, & quanrirarisco ci,Yuperfpicuúreni orgo lereio probatur
vacoñ-appellabant: Qui risan ne defum
ratioimiru pta ex D.Tho.in locis cica
idio quo conuoniebancpluribusargomen m , quia vbi, quod eftermines
cis probabane:Quorum iramahiceſtilo motus localis,nichilponitintrinfecum in
cusdébecede æqualis lociro, erminasrio Jocato :quod Ggnomeitipfum efleCaper
eus localis , & id perquod íll: notus:fed tam ficiem eorporislacaneis:licnim aliquidih
perficies , neque porc cleaqualis loca- trinfecüponeret in mabilincs ,Cuprema,
to ,quid eit corpus drin.e dimentionis,ne . sicus lapis (phera, kisoacreira vacuo,
queeedmious monus, neque id ; per qnod aliquod vbiper ſuosmotusadquirerët: fi
fiemotus : partes can cerrx verbi gratias quidem nichil cale intrinſecum tunc pok
non mouentur ad vlriman lupeticionia . feucreciperei & tamen non eft denegan
quxlitra qorin contin : néir,adad con * duscisternrinus talis noorus lacalis :crgo.
crum :neque ex intimusluperficiebus po . Terria ferrëria , queafferitlocum materia
celt fieri Coaciam diuifibile, ino cuius tran lices duntaxat æ & identico elle vleimam
fitu contilli noruslocadiscerg :rurfus.lo fuperficiem corporisarbientis :forkali.
cus debec elle aprus replare coptervero in aliquo relpectu murer addito
que aporcudo nonconuenit fuperficiei, conaftere,ita vthaec propofitio , locus eft
que nequloic dici plena,perfed colſpacio , &
fuperficies, fit vera duocaxat in fenia ma
rual
ince us ate
;â cuti infu vnit delumi periali.cur,hxc fimilitudo eit albedo pra
survnitas loci, qu.e Maccum pluralitate la culdubio.elt colo
Phim4 *Phui:ac P.Thomslreda
particiorü : ccee . Secondatenretta ait locú 4.& lib.1.de , 1441:48. & quodlibe , .
elle ultima ſuperficiem formaliter cor- Art. 3.Solo in Ingica,capide guanciraro , 9
Poris ambicncis: ac proinde olla (pacie van i våd 8.80 Philmuril..Socinacis ş.horus
quancitatis continuerilinea,& corpore quxit:# Foluce ,shid.capelt.quæft.7.fect.
nx dimenfionis condimulam : cum conno. 1,82.Scor.qoorlib.11a & tandum.
tarioneapcicudinalis contingariæ ,fiuc mē Pritic quaft.quanzhores, veexplicent
Curæ .Ita Suar.com .2, Metaph, difput.40. illumyrefp:taminperadditum ad Capecfi
loci conglutin
104.7. & difput.51ofoct.2.Toleti4. Philice ciom , inquo formaltas
quælt.4.& Conimbricenles,quxdurdo quaqvor inodos dice di darduotur,Alija
MIMIE« 4
 . com 1
5.86 Lilnvnd Quell.1 :Artic.7.
nim cum Ianduno dicunt, illud ſuper addi etiá eribus rationibus, quibusPhil.4. Phil.
eum cffe viteurem cófurua iuam de prædi text.z.di&tam opinionem confutat. Quam
camento qualitatis, perquá ſuperficiescó rum prima ſumitur ex ſucceſsione, plus
titrenstrahie ad fe , atque conſeruarloca- rium corporuin in eodem loco ,quæfit ad
tum .Alij vero cum Soco, Fonſeca, & Sua- eum modum quo plures formæ in eadem
rio dicunreffe illudfuperaddicurn vbica. maceria fuccedane: ac proinde locus de
tionem de predicamento vbiin pafsiuacô bec effe guid -reale , fiquidem ſubeſt reali
tinentia,& menſurationerecepta in loca- corporuin fucceſsioni. Secunda fumitur
to conliſtencem.Deinde Scotus.cum fe- ex naturali inclinacione gravium , & le
quacibusconftituie illud in duobus relatio uium ad ſualoca daturalia : terminus aute
nibos extrinfecus aduenientibus,nimirü nacuralis inclinationis nequit eſe pura
continentiæ loci,ad lọcatum , &c diftantiæ priuatio ,& c. Tercia cft argumétum ad ho
ad partes mädi fixas. Alijdenique loci for minem ex definirione vacui, quäm dicti
malitatem in eiſdem duabus rellationibus Philofophi admittebant , dicentes va
fuperadditisfaperficiei, tranſcendentali • quam eſſe locum aprum repleri:acproin.
bus quidem ,ſed non extrinfecus aduenie de interuallum illud , quod aprum eft re
tibus,conſtituant . Pro cuius fenrencia de repleri non poterar non eſte reale .
clarationc. Dico (ccundo locus formaliter , & 172
Dico primolocus nullatenus eftfpaciñ thematice ſumprūs,ideft abftrahédo qua
aurinceta :Ilu in , quodinter ſuperficies licacibus conferuativisnon eſt ſuperficies
trémas , totius corporis cançinentisinger dire& è potica in prædicamento quancita
cipitur: Hæc conclusio llacuicutaduer tis. Hæc conclulio ftatuitur aduerfusau
ſuas fectatores prima opinionis , & oftendi thoresfecundæ fententiæ ,& fuadeturpri
curlabefa & ando fingulosmodos illamde mo, quoniam gradus genericus,&c differen
fandendi.Neque enim locus elt internal cialis cuiufcunque re debenteſſe eiðfdem
low illud de prædicamento fùbftantia :ne rationis,vtpate & eiuſdem reblicatis.for .
quecorpos trina dimenſionis de prædic malisifed gradus differentialis loci non eft
menta lubftantiæ , neque corpus trinædi-* de género quáticatis: ergo nch; gencricus:
menfionis de prædicamenro quantitatis, min. patec quiagrados differétialis locieft
neque pura priuatio :ergo fieuciquam est inmobilitas,feu reſpectusimmobilis dina
interuallum ,dcc . Ans probator quo ad fin tiæ : quäriras aurē formalicer , & per fe no di
gulas parces.Quod non dc corpusdepres giditur perimmobiliearē,ranquam perin
dicamenco lubitandæ pater dupliciter :rã rranea differenciam : imd fuperficies defe
quia omne corpus nacurale eftmobile , & potius eitmobilis , & variabilis , fiquidem
in loco:locus antem neque eit mobilis,110 ad variationem corporis conrinentis , ipſa
que in inco,alias daredup procefusininfin quoquc variatur : ergo.ricace
Secüdo :nam locus
Dicam Tum eciam ratione,quayttorp . ponituraPh ilicadéqua ,vefpeciesc o
4.Philico,text.8 . hinirum , quia locus, &c diftindta å ſuperficie :dū ibi interfpecies
locaram debencelle tiinak;& eguadia: fed quanticatispermanenris continua nume
corpus neque poteft effe fimal conialio rar lineam ſuperficiem , corpus & locum .
corpo ,nequeille quale,nil penertati-
re fed eorum ,quz differune {pecie vhum nee
dele habcane quod naturaliter eft impof- quie eſte fortale conſicurioum alterius
fibile:ergo. Deinde quod non fit corpas ergoTertio abincóueniéri duplici, quod
de genere quanricatis paret; qora calo cor ſequi oppofita ſentēria: primum eſt,
puseft accidens,ficut & quáricas:acproin quodrur ex
locus efſeemobilis , ficut& ſuperfi
denequit efle nacur alite r fepara tum à fub; cies mone tur immo to mane nre locato .
te& o cuius eft nacuralis proprietas: ergo quod eſt contra fententiam Philof
. Quo ar
maquiceffe intervallum illud carpas ma gumenro D.Tho ant authorilliusopuſc.
themathicum : led fi corpus eſt debeceffe 52.denatură loci quicumqueille fuerit,c.
philcam ,& naturale :quodeft incidere in conc
ludi locum ,& fuperfic
iem gau
ptimum modamiam impugnatam . Deni re1. ſuis diftinc &tis rati onibus formalibus.de.
See
prob num
que,quod non depura priuario', atur. cundüeft quod alias idem ero lacos
dupliciter : Tam ex tribus propriecatibus effer eadem numero fuperficies . Goutex
loci , nimirum quod fitæqualislocato: & eo quodhomo eft literformalbend amima
terminusmotus ipfius corporismobilis, ſequi tur , quod idé numaro homo ,fitide
atqueillius inclinationis i & quodconti- numero animal.Conſequensautéeſse fal
neat,& conſernetlocarum quarum nolla ſum pacec.Tum quia manenteendem nua
poteſtpuræ priuationi conuenire. Tum mero loco Pacri, v.g ,mucantur pluresna
macro
 mero ſuperficies. Tum etiam , quisidem dicendiente
InvniuerſamAriffof.Meraphia *587
,locum efle qualem locato
numero baculus ſecundum ſui mediecare qualicare quidem non dimenfionis,quæ
in aqua: & alterā mediecarem in acre con- petitexcremaxquari, ſecundum omnem
tencuscodem numcro loco , & duabr00
dimenſionem ,fedæqualitare continentie,
perficiebus circunſcribitur :ergo. qux Colum petit extrema fecundum vi
20 Dico tertio ratio formalis generica uma quari ; licetin æqualia fint fecun
locieſt reſpectus tranſcendentalis quo ref dumprofunditatem :eademque ratione fä
picit locatum permodum continenris, & tis eſt,quod locacum rangat locam fecun
menſurapris. Hzc ftatuitur aduerfusercs dum vltiniam ſuperficiem : quod di& o in
prioresmodos defendendi tertiam fenten teruallo conuenire non pdeelt :minuſque
tiam : & fuaderar primo, quia locus forma- vacuo,quod eft fpacium omni carens cor
licer , vrcondiftin &tus a ſuperficie, folum porciquod ficut nacuraliter eft impoſsibia
addit rationem extrinfecæ menfurzavndè leita naturaliter ett impertranfibile per
& incerſpacics menſurz numerarur,ficud morum .Adprimum pro feconda ſenten .
tempus : ideoquead cathegoriam pertia cia refpondetur,quod D.Thom.in primo
per quantitacisreductiuê : fed ett menfura loco folum vult locum enticacius, & pro
locariper refpectum ,& habitodinem tráca materiali efle ſuperficiem ,quade cdula in
cendencalem continentisillud ;Gcat & téma quicillum habere elle completum exfraa.
pos , per limilem habitudinern conſtituin nimam :ſecas aucem tempus:in alijs vero
tur menfura fuccefinorum : in qua conue. locis folum valelocum effe formā vbica
pit vniuocd,& effentialicor cum loco :non tionis excrinſeca , & caufàliterillam con
autem conuenir cum illo in ratione lupec fticaentem ,ficut veſtis eadem rarione di
ficiei,aurextenGonis:quia cum ardurario cirur forma predicamenti habirus,fcilicet
mocispriinimobilis non gaudet propria cxrinſecainéquenegatpermomm loca
aue diſtincta extenſione ab ipfo notu : er- lem adquiri intrinfecum vbi,fed folur ne
go.Secundo probatur lábcfactando prædi gae adquiri formam incríuſecam duponé.
Ctos modos dicendi.Primusnämquc deff tam per ſc loquendo ad coeruptionem ,
cie , quia locus vehic conſidératur à Phila ſeu generationem ſubſtantiálem , de hac
abitrahir à qualitacibusfepbibilibus ,dicitur enim ſola dicitur , quod iamutae philide
quelocusmathemathicd; & eft cerminus tobie&tam Ad fecundum ,nego abrecedes
mocus locals , neque ſuſcipit magis , que gara Paperácieś corporis locanus ſecon
minus:qualicasautem conferuatida ertina dum coexhibitudine admedium Curin
eſtterminismo
turális; & fenfibilis,non elt folum habet extendere ; & africeroil .
cus localis : & fuſcipit magis aurminus:er llud fecundub latitudinemuicozinere aut
go non elt de effentia loci vo Gc : licet die tem menfurare, & circumfcriberelocati;
quædam eius affectio, fecundum quamlo . hon habet nio per refpeétum , & habitudi
cus dicicur saturalis, quæ accidic diſocun- nem menluranris adiplain locatum . Ad
duin reconſidera: 0.Deinde fecundum de fertium , nego incecedens. Ad cuiuspri
ficir proprer duo :Tum quiavbicario eft in mam probationem refpondeturtúncper
trinfeca locaco , & dc prædicarleuco, vhi; accideos permodum localem non adquiri
locus vero fubiective oft in locance;excrin reale ,& intrinfccun ybi jquia tam in pri
fece lo habens ad locorum iarquereducti- mafphera, fimoueretar, quam in lapide
ve alt de predicainenia quantitatisin ra moth pervacuum defferetrealis loci adi
Hone menfuræ ,& ciergoilum etiam ,quia wa cutcumcriptio ,licor deficienteadica
propriecares loci annumerate , nimirum Ceutta vettimënči necalra alt dcfficere ma
continendi,menfurandi,& adequandilo . dum in orinfecum predicamenti habicus,
cacuni,non conueniunt ei ratione vbics- quiz tamenilli motusfuapte natura intrin
tionis :ergo.Dcniquoccrtiusdefficic in.co fecum vbipoftularenr, ideo eſſent eluſde
quod hosrelpectus appellar relacionesex .
generis cum alijsmoribus localibus.Hinc
trinfecus aduenientes :quod tanien face culligopriino vltimam fpherā, Icilicet,cę
non poteitpropter duo: Tum quia huiuf- lumi cinpyreum non habere verum , & rea
mnodirelaciones extrinfecus aducntentes, lovbe ve raliopocauitSuarlus, dialisi,fect.
idcit:quæ pofito fundamento , & cermino i. & ilicutneque ac u eftin loco , fi tan
non refultantiam oftendimus cfle peni- cumin pocenta;quarenus vnaparspoteſt
tus abolendas. Tum etiam , quia alias lo- diſcononuari, & alteram circunfcribere,
cus formaliter cilet de prädicamento ad vtbitehdit audioropufc.57.c.p: 21 &2 D.
aliquid : quod nullatenus admieri poteft: Thuid,quodlib.Goal'a 3.Coligo lecuildet
ergo.Ad fundamenturp primæ opinionis tusſpheras cæleltes folü naturaliter alla
moue
*
 $ 88 Libri vndecim Qual.771.Ar.71.
moderi,que a &uali gaudent loco ab alijf d.o.quibus art. 1. afferentium locum tat
que circunſcribuntur adu.Acproinde de tum effe immobilem per æquiualencian :
cepcos fuiffe philoſophos,qui dixerunt vi hoceft , quia fuperficies, quid fuperuenie
cimam (pheram häbore locum actualem priori ambienei corpus locatum ,licet com
racionefuperficiei fphoræ inferioris : auc ftituat altarum locum numero diftinétum
rationecentri corræ : fiquidem ncque a ſua à prima:tamen quatenus concinec corpus
perficie inférioris, neque â centro concis, in eodem ficu, & diftantia, & in ordine ad
necusjaur circunſcribitur. morü localem ,æquivaleefrimo loco.Cui
confonat fententia Ferrarienfis, & corum
ARTICVLVS I1. qui dicunt locum effe immobilem fecun
dum (pecico mobile autem fecundum in
Deimmobilizare , quaeftloci differenin dividaum.Qug fuadetur primo ex teftimo
tia . nijs Ariftor , ac D. Thom . quorum ille 4.
Philicorexc.42.inquit,quod ficue waselllo
Xplicaţa iam ratione generica casmobilis ,ita & locuscft vasimmobile,
loci, ad eius vlcimain differen- ideoque fluuium continentem nauim effe
E ciam deciarandam ,quarn Philo ,
in immobilitate conflicuirscalamom con-
locumimmobilem , quia cotus eft immobi
liselicec aqua fecundum parces moudarur:
vertinus :vteius diffinitionis exactam cog itte verolect... fic ait:licet hæc pars aeris ,
nicionen lectorirradamus.Vnumque; * quæ continebat , vel hæcpars aquæ fiuary
quàm cercum ,& à philoſophis communi. & Toucarurin quantum eft hxc , aqua tano
ter receptum fupponimus Nimirum ali- men, fecundum quodhabec ratione loci ,
quam immobilitatem lococôuenire :quod & ficus, & ordinis ad coeurn ſphericum cæ
ex naturamocuslocalis Philofophi colle- li ſempermane ,ficuc etiam dicirur iden
gerunt: fcilicet ex hisduabus præmiſsis: ignismanere,quancum
cu ndammaretianap ad formam licerie
ti rarem per æqui
moueri localicer oft mocare locum : & ni. vera
hil localiter immorum , murat locum : *
quibus deducitur , quod ſecundum ordi- walentiam :ergo.Secundo
am
quia variaco illo
quod loci, neccf.
.
beni baturalem rebuspræfixum , permo fe eft ,
variar
i, ficus mol.
rum locale debde adquiri ditintus to
tos:& quod corpusnon mutac locus,fed tiplicato animali in homine , necefle eit
in eodem permanct, quandiu non fubef mulciplicari hominem : de cuius eflentia
marui locali.Alccrum quod in dubiü yer- eſt animai: fed codem locato parñanente
timuselt,quopacto locusfitimmobilis, & verbi gratia, adem currre variantur fuper
qua gaudeat im obilicare ? lo quo plures ficies aeris continentis ,vt experiencia cô
verladtur fenecriz ,quxomnes ad has qua- ftat fiiperficies autem veleit decfencia lo
cuorpræcipuias reddocuntur.Primacit co ciyvolidentificarur cūcios entieace,aucet
cius fubiectüergo multiplicara ſuperficie
mencaroris t.philic ,comment.41 . & lan *
duni, quæft.Qalerentium locum effeim- neceffe eftmultiplicar numeroloca. Có
mobilem duntaxat perfe ,hoc eft quia no ſequentia paret,quia accidēs , ficut( mic
poreſt elto per fe fubiectum nuocus:cum fuam vnicat quisericam ab vnitatc ſub
am .

quo raman ftat, quodmoucafür peracci iedi, ita à fubieci pluralitate accipit nu
densad morum corporis concinétis. Quæ mericam diltindonem ,ac proindemulti
fuadetur.Turn quia locuseſt accidens cor plicacis fubicctis necefle ett accidëtia ,qu *
poris continentis ,ac proinde per ſe nom in illis fubiectancur , multiplicari. L'ercio ,
poreltmoueri,bcaetanıcn ad morum cui quia in cafu , quo fluentibuscundis fuper
Cubiecti.Tum etiam ,quia licèt in motibus ficicbusacris currim circunſcribcoris con
alterarionis , 8c aumencationis , gaibus cor fluxum aliarum impedireç Deus per vnā
pus mouetur ad qualitatem , & ad quandra, hora,qua tranſacta iterum floerent ſuper
tem concomitanter,qualitas, & quantitas fiues aeris;dc cutrim ambireneziam no of
mouentur eiſdem : tamen locus non mo fetitte locusſécundusidem numero cum
vecur in ſe permotum corporis adip-- primio ,nili per zquiualentiam , aut ſecun
Cum : negna mouctur neceffario ad mo dun ſpeciem :alias primaslocus non fuif
cum corporis contenti intra ipfum : il- ſercorrupros:vel li corruptusfuit , & "boc
Jo enim amoro poreſt locus idem nume- non obftante reddicidem ,iamidem nume
to permanere : ergo hac decaufa conue. sa accidensfemel corrupcum , reproduce
picnter dicirurimmobilis.Secunda ſenren recur pernaturam : fiquidem conäluxus il
qef Scotiftarum cum ſao cathore ,in le fecundus, fuperficieru ſeclufis impeds .
i .
 Tuvniuerfair Ariftor.Nduruph $89
thentis,eſetnaturalis ,quzcamenadnitte mullum accidensen ſubiectum perf:mo
da non fun :ergo turrisimmia localirer , fus, auctioncs, & motusper (conclop
sam mitaret locüin dictocili , "Terricit policorum . Deinde quia propcerca Philo ,
Pererij lib.i.delico capelowaliorum.fi exclutit vas continens à racione loci ob de
fercncium deracione locus consum ca. fcrtumimmubritatis : & tamen conuenit
cum effe luperficiem corporis copainen ci immobilitasiita per fe,quiance; cii ne
eis primi;inimobilitatem aureo pertek: 1, < cile ipfum moucri ad mutuin corpuris
komnimodam ,hocelt; fecundum indiui Conecnei,ncquccoder motu afficitur,quo
duum tolurii cflc de ratione loci corporu corpus mouetur ad ipfum : pored coin
simplicium ,fcilicet elemërorum :quiaho Vasminorum manens, liquorem recipe
rumlocus dütaxacelt fixus, llabilis, tom re: erita Seconde quia locus community
mobilis , dc queimmobilitate loqutus tuit niucri mundi Cabluparte , ac fingulorum
Aristot.Reliqua aurem loci corporain , fi cleave oruni,ncqncper fe,neque per ac
uensturaliu ,liuc artificialii mobila fine; andens moucmr: ca quod naturaliter illa
quod probatargumenrofi&to de turnt, cor Cuaalislociramobilia non funt:'gi
ca quam variantur loperhetes erisconri . tur non aspis locuscit mobilis per acci
nentisicproude no inarice incodem au deuswenda fententia fupporit .
mero loco propre loquendo: nui vel vir Dico fecundo , locus omnis ram commu
pando nomen loci protiru, quiamuneria nis ,quum p «cacularismane idem nume.
codem fitu rufconn CV & c . Velynds * ,& nontantum fecundum ficciem , and
citur inaneroan cudem lyco.rctiu.in qui per qvaleriiam . Ixc concluzilaridan
tűiplanon trantir ex v11eting on tur uerius authores fecunda 4c ' crtie
camon manccinondom luopulo ned , 4011 fornux , & probatur pro primapery
fuperficies acrisamsis0015.quiet ciuilisu pirmo quia cum moucri localiter dit mu
cus nonminecolden numcro.Q1.300.00 **** locum , quicumquc mutat locum de
ccatia qux rubuit perto in obv4. bemouculo alter:crgo di lacus tantum
com locis,tam communibus , quait partie cilerin nebitis facundum (paciam , aut
culoribus,ett proculdubin , D. Tom , wbi *w9ualanwit , idem corpus finomocu lo
fup. Scopatein.cap.111 S003. Paulina Culturarar locum in indiuiduo , muran .
quxit...Toletus.nuri.seCont -99.1 da duparticiosambientes quad eftmueare
art.3 .& Funccs.huiuscap.48.9 * 16.14). locum timpliciter , & pro inconuenienei
fect.2.(ubferoune Licardorim nd & c ** habeturáPnila argo. Secundo probatur,
"plicentid ratione cuius locustit amb qua adimmobiliarem luci on indiuiduo
ad par*
lis : Fonſeca enim , & Conimbricentendi. the identitasdeur ae diftantiæ
cuncficri immobilem pericpesindu xes fixas vniuerdi ergoquandiu hæc non
particicm imaginana.tantoliykurco . sollteur,ncque variarur lotus in indiuiduo
ilterc,& q **0nuo meclligitur ftabit peryantarionem materiale * fuperficieru .
ins , & lixa fic duratio tcipuus scepit, Antcccdensputer , quia vnitas numerica
fuam conrinuratomper relpectum ad Air to i non peut omrimodam inualiation
xumimaghiariuin rcniporis , juodaber cx parte form , mareniz , GoutAngelos,
no intelligitur textile .Asjvcro dturtin & cuium ,neque Gicorhomo,« equus,qug
tiimmobilem po felpetiu pelenue * 1 adinerunt aliquam variario near exparem
hoc fpacium , 111 * circundare corpu* foleus materx, led habát (a licur ignis, &
locatum.Aud:6140dicanticriurmo- lluuius,quorum vnuas numerica faluatyc
bilem per rcfctan dihantar ad partes cum ina enalivariatione ex parte marerie
inundi nixus ,& flables.tio cuius declara . a formæivndè fiem falutar idem nume
tione . fu fugiungenes hoc,quod partes, quibus
23 Dico primo, 1104Dogulum eft inte extrinfeco terminaturline sedem , & habi
mobilis pertocart cainmobilcare ,que lesverbi gratia ,eadem alaenkscredem rip.
opponirur mubili , quod moucrur per fer f** in *** quas decumniaqua ,idam oriene,
fedeam pucopponirormobilu atipera: lolicee fons a quo esgeeditur,& ide occi
cidens. Ilic conclufio probatur aduerlis dcns fcilicetmare la quod ingredirur,eria
authores pienu (chocolprimo quiaPml. & patreragadtongulis diebusdecurrenuer
* dam seribuic locomnmobiliarem aliquid Gnediktuada ibilis ,quæ curfum fuum ter
fpeciala er attribui , quod non conuene minauerunc.Paricorque terminiexeunle
cetocis accidentibus ,de quibus proinde ci,quosreſpicac locusſuntijden sumoro,
non prædicacim mapilitatem ,& tame om & likizergo abillina cipielocusnumeric
mlaaccident Luncimmobiliaperle quia Varem.co volax qgod oft accides
Eelpes
 590 LibrivndecimiQueft.Ill.Art.11.
refpe & iuum adeftrinfecum cerminum , a
quo proindedebec habcre vnicacem , vel
diflinctionem : & licotformale locielt im
drobile ,; qw1.3 1100 elt vnus numero refpe-
étusfed omnium, collectio in eadem diftá
riazita & materiale adequate ſumprunelt
immobile ,quia nö eit sita , aucilla numero
fuperficios, fed collectio omnium fubiali
formali fuccedentium . Deinde feconda
pars probatur primo ,qu1a Ariilor Phim
. 4.ityil
licor.diftiniens locum in communiga . ne,quod aucem iſte tefpectus dicimmobia,
luni elle vicimona terminum corporis con
tinencis im mobilem : excludırque à rain
tronc loci vas , quia eft cransferibile delo-
codlocuir : locum aurem dicit effe ad in
Warnalis in transferibilis : ergodeomnilo
copricericnriccilu in nobilem.Secundo
57:20 locus corrimunis & particularis ha-
bencit rcucrorum & pars:Vc cotus aer est
locus aqua , & vna pars acris aftlocus apis :
fimiliter roca fuperficies concava aquæ
eftlocus rerræ : & vna pars aqua eft locus
vnius mixtioverbi gratia,piſcis:totum au-
terparcas in homogeneis funt ciufdem
racionis:ergo licur communibus,ita & par
: cicularibus locis naturalibus conucnitin
mabilitas Turcio ,idem fuader natura mo-
cus localis proprer quam inueftigata fuit à
Philofophis locorum immobilitas, que en
cit, ut quicüque mocus localis , ſiue litco-
tuselewcpei, fiue parris elementi ,fiue cor
poris cnixci , lit ruucato varas loci, & aid
quilities alcerius:neciuin autem pellet fal
Wari deficience immobilicate loci parricu-
Jaris:quoniá Glocuslapidis , verbi gratia ,
cfør mobilis,abſque moca locali pollee V.
le,fed'ad alia lcca påreicularia mediante it ,
lo derivabitur.Secundo :quia locus forma
licer fuperficiei ſuperaddic aliqué reſpe ,
&um cranſcendentalem : fedilenõeltref
pecius coexiſtentiæ có parcibus (pacijina
ginarij : neque eſt reſpectuspræfenciæ ad
Ipaciūreale ,vestacim oltendā :ergo eftref
peeius concincntein ordine ad conrcnie
& fimul ad prædictas partes mundi fixas.
Conſequencia parec à ſufficienee diuidio
lis ,ex co quod relpicic hujuſmodi partes fi
Xas patet, quia ex illis defumitur fecundu
fe, & quoad nos licus , ac dillancia ( ecunda
trinamdimenſionē,hoceft fecundū longi
tudinem , lacicudinem , & profonditarem ,
vellacicudinc'ro vnius lociab alio , crenim
longitudo voipfcuiufque oppidifumitur
ficundum duitanriam vnius pofiin altera
fcilicec arrici in ancacticũ ,qux celto Philo .
libaz.dococit text.deell longitudo orbis,
eo quod in vnaquaque iphera longitudo
ſuoritur á maxina dritancis,qu ¢ menfurie
B !rper diamocrum ,mundi aucem diameter
ab vno polo in alterum intercipicuriſecun
dum autom diſtanciam ab oriento ,tanqua
â parte dextra orbis ad occidens,canguana
and partem finiftrain defumicur lacicudo:
profondiças vero ,fiue aliicudo defumitur
ex diftantia inter concauum fúnx , & ceni .
trore terrx,tanquam incer parcem anterio
sem mundi, & polteriorem : cum ergo aba
his fex punctis ,liue parribus fixis defuniziens
curimmobilitis loci communis,hoccithi
ius orbis fublunatis: pariter ab cufitem de
fumetur ,mmobilicas locorum particulim 件

num locum , fcilicet, naturalem relinquc- rum quæ in illo continentur.Torrio, pro
rc,& alium , fcilicer extraneom adquirere, . bacør labefactando duos priores modos
autu contra:quod tamenincóueniens ad dicendi: primusnainque defticit propter
micccndum non eft:ergo dyo Tum quia illa coexistentia ad fuper
24 Dico tertio formalis ratio , perquã bicics, & hineas imaginarias eſt pirrarela
concislocis conuenit huiufmodi perfe : ciorarionis:formalitas aucen loci'eit quid
Cara mobilicasolt reſpectus; distancia ad reale Tum alianiquia vnitas numerica, de
Parcesmūdi fixas.Hec conclulio Itacuitor immobilitas caiuslibee loci parricolaris,
aduerfus authores primi, & fecundi modi cura' lic pars focicominunis ,dcbordetfumi
defendendi quarsā ſententia :& fuadecur ex ordine ad partes fixas loci communis
primo ,quia e(t exprefla D. Thom.in dict . ac mundialis , à quibus dictum eſt deſumi
epufc,52 cap.1; &: m.part.quält. 66. art. 3º de facto , & fecondom ordinem ftatutu vai
odsvbiait,quod primumrlocans, fcilicec verti trinam dimenfionem ,ac proindein
aalum empyreum habeo influentiam fu mobilitatem mundi fublunaris :'vepoce :
per corpora , quæ mouerur , licet ipſum quia iltorum immobilizas ell perparticipa
nonmoucagnr,& propter hoc poteft dici tionem ittius:: ergo non deffumitur.exor
quodin Auic inprimā mobile, non aliquid dine ad partes (parij imaginarij. Deinde
tranfiens,& adueniensper moti , ſed alio fecundo deficit in duobus: Tain eo quod
quid fixū ,& Rabile, puca virtutê continen fupponit locum parcicularem formaliter
át,& caufandi, vel aliquid hoiuſmodi ad integrari ex ſuperficie, & refpectu præſen
digniraré perinens:quæ virtus continen-tix ad fpacium , ac proinde tranfa&ta prin
dià primolocante ,neduin ad grimü mobi maſuperficie corporis ambientis , perire
eundem
 1
pivniverſam Arißot. Metaph. ‫܀ ܐܹܝܼܵ܆‬
S92
cudem numero locum ,quia licet livinimo calem fui,fed por mutationem ex sinec
bilis, tamen eſt corruptibilis ; quod comen termini,liant cxmurarione fama interi
iain oftendinus effe talfum . Tuin eriä ,quia no exercovarari quoque foierhabirli
Cpponit huiuſmod refpeétudi przfencia doin reſpectieis ,ad ciruan neguratire
tátum defunii ex ordino ad Ipatiuni reale cedeny: au cuius probationem rcipodciur
feclufis velnonconfidericis prædi &tis par ob duas rationes meciridruerlimode Alle
tíbustixis vniuorfi :line quibusteneque logosgaltque Philofophos opprdorum dir
loci cuininunis,neque fpatis verisirealis, tanim : primacil quacii"aftun : lunti
neque lociparticularisio illo cotentitat nusiuperc.n.fphere dicons Tholomer mu
iin mobilitas fecüduum ordinem Itatu vai demonftrare long rudimentarzi borien
uerli vedietuin elt : ergo . Viemmo probatur to in occidens,& lacicudinem al şcuinaria
fatisfacienda tribus obiectionibus ,quibus Tiad polos contra vero Aristo.cicer : quia
lacnoftra conclufio congalasi poterat. ilteconlider.o11 ratio fpretulnunivers
Prima, quod exillo fiqut videour locine- 6.11 9.circuiusquinoculis omnceudi.
dum iminobilen ,fed incorrupubilem el. rur ab orionte in occiders & Guio si panas
fe: lige den tranfacta ſuperficie corporis orientis angua à dexrcraincipit mocispre
fluentis,non perit,neque naturalicor pori. mi mobilis idco huiufnodi dalanism vo
re poreſt idem locusinindiuiduo. Secula Civis darinadineni mundi. Illa veru Bulan
cſt,quială totusorbis de poseenea Doi abfo tiam ab orienc in occidis,quia wiorellia
lucamouerecur Verlusorienten ,Salmanti vocar longirudinenidiltanad voru al equi
caqooque,vag.nutare locu : & tanen ma noctiali verfus polum :quamin C ,von
acrecincadoo ditentia long 01618 lati- carlaitudine ,Secunderarteretquam ad
tudinis & alistudions ad puncta iixu prædi- ligou Diuos Th.2.decerleclicks:
dicta :ergo non exitis , 1 : 16mmiginnasijs piuperci Airolo : $ vocire longte dinë
deunenda oitimmobiusloci. Toriacit Hutanciamtorience in acciticns:quiadi
quod nulla videntes elle punta tisa cx qui
bus talis immobilis dutaneid Jalavatur:
menfionem nonreniesvanuerligledfokus
icrich bicabulis condiciar : 17)..or suren
nani Arlewiozi acciprune longic110c0fm parscore habitabilistab oriconin reci
ræ ,& oppidorum ab oriente in accidens, dens, quam amuride in allrum.His addie
Philofophi vero cum Aritt.z.deccoaeci Apianus vbi fupra , quod veceras G :
pune illâ ab vhapolo in alterum :ldasuda phuvli fuero ulubis tortuitis, ranquafix
merni vero ab orience in occidens , Cofino pun & o fixo, quoad nos ad oppidorum lon
graphi danique meciunturlongirudine cor girudinis & alirudinis gradus ingenica
ræ , & oppidorum perditanijā admiidia dos co quod verfus occidens ille ferung
nuin infularu forcuratarú : quain proinde vlrima parseerræ , quādducam imutnorunt:
Apianis1.p.Coſmographrastiniane di Quo paso crianna veuniur Altro gialle
cens:lozitudo eitxquinoctis cuculi l- pollari,ranquam pon to lixo.Karoblis
mencuas merilno grubleno , fortu quialerenera (1000 men vich,
naestum infulatú ,nud1110 compraneit
fumaqueraincointalneque n s t eanc t nur poles, quaemelis impcicephus ,
d e luneunnata iiter myrus prala fixi,quoadmiscugar,
aliquod fixumr a ,
n o n n tece
cquedisposios esteitiene
m r ef Exisref onder ut ad prunumore ?
iamelmil
roftvur
Delorrcant nd lutSodai
ga:crgo io s lesmtacil mc : vindia c h
ri l'intelntenri
eo x loans
h r el
eceden i,liar
r c u u
c er or c t e o n c d o o r
d cirio raouns i,dqen u i
n a
a e c u
ponrdúmipic
.3
m condmalitehui enpt
accuciiudstur feorl orloci vsr
u s uandion ouetur enoir s
cor locarü l a c a
, q uit m c um# for t i a m m var riaaldpvo lub
puspus s, e& diitli turn
!
u t aalninor c t i u
i fe,nq t
i f e
i n a n t a a r c d un
en , a
Corrmanefnucc ir: aqruia tasm ilioaspstpic manefstid conale
m
i ria A
nofbliá lsetirtiahu guuyrs
a e n p
pe c r
ilicse,pa &orcriuupalboc per s- inu ,qmuuompltu m inndiaf.aTnek nu d cir i.
denfdaäcdtcice doeltllu'seiscl o .Atadrsfalecu d r
A mpen i
d fles.acD
c u d icip
u
t e i
s ce
onrii,vs q u o in ds i t t f u
cobil mi
a i du ar qudo Pmhi uornlari vo ng desin n
o ſ o
l m iculat beir i n tax ali,q in
teur o loc io*eapanrfi erficiar.sllo inrA
umoer er,iex unctisr ixis*
r m
p ori
ci patr rijs deff i
':

an e pingürauméflabi r p
se niis .il&uasnqu mad lfiu afm co pl
t
ina
imag da ia, quæ aperm t f ust lvo fueituradfac Treadi.Ma
nt use
x
punndumrealdinaxnitnc s eratuntu,m quibfumicar . pe u ndaae
e b
án ri ite
cu or a a f
iliiecait l iadme uord me 10. Adgofec quenti maio , ainss
i b sne nfee era d
r d m o
co be im lmanat ;ven er uereqro tniri ri pertcioceiar ia b,iqoucioaslicernsd
råa
to or
e
c
Saurla no mo
ti onmeu da Cuusipcr ,qu et Ca pboe
ret qaid non per waca im pect pall se
 592 LibriindecimiQuafl. 1lll. Aris?.
rerialiter ,& epeitarine in quedouminerin-
foce illi inheret : fecus tamen formaliter,
hoc eft quaneum ad roiam collectionem
vel quancuni ad terninos cxcrinſecos con
noraros à quibus cum finc fixispariter & lo
cusaeque reſpectuis formulier lampeus fit
immobilis.Adicrtium refponderur, quod
indido caruauerurrislinamoru localimu
carce locum proprer miraculum inccrue.
niens. Aut quod adhucider locos redde .
set,& reproducererur:non quuem fecun-
dumeanden parcem , 8c cautarcm fecun-
dona quam perierar : fed fecundum aliam
confimilem , in qua propeer dictus termin
nos fixos cxrinfccc connotacos Laluatur
ratio , & vnitas eiufdem loci:Ucutinecrap
110 flunsj poste reddeuncis non obftarvni
taticiulders fluvisluo in eius accrrupcio
nemiraculum inetruensar,we coligiraquis
lordanis, quando tiliis Ifracl lic cum icer
præbuit i liuc Aulluin miraculum incor
veniar .
QVÆSTIO IIII.
De vacuo & cius conditionibus in ſe
& in ordinead motams, in duos
articulos diuiſa.
Oftquan Philofphus in quinque
prioribuscipitibus i. Phildar 13
P abloinic difpurarionemde lacarte
tim in quatuor fequentibus de vacuo dif-
patationem aggreflus que quod contra-
rlorum eadem cft fcientia , & difcipiinad
Locu s aurem ,& vacuo m priua tiuecorpore
oppos
nuntur , eft enim yacvom locus
conrenro priuatos & locus corpore con-
tenen ſemper eſtplenus obeargac rario-
hen opere pretium fuir diſpa trionidelo
couliam ds vacuo inferere prefertim ad
exactam morus cognitionem haberidamin
qua dun introuerfiam vocacurialterum cir
cacius poſsibilitarent,acalcerum circa mo
duro, quomotus porcit perillud exerccri,
quæ fingulis articulis funkcx minanda.
ARTICVLVS 1:
Anvacuum pernaturamaut falté per
dominamomnipotentsam sabilefit aduerfusLectatores primæoppinionis,pri
in rerum nacurar
foverſenror oppiniones,pri
N quo
25 T ma fuit antiquorumnimirutn aça*
:
demicorum , & ftoicorum quosreført one
futat Ariſtoteles afferentium vacuum elle
quid rcale: ac proinde de facto exiftensin
rerum nacura , a quibus parum diſcrepa
runc alij exutimances Vacuum effe quid
priuatiuum camen dariin rerum natura linia
curdantur alive privationes rarione fubic
cti & fundamenti : pareim quidem excer .
num propeer neceſsitatcm motus localis,
quo non in pl:no ſcd in vacuo corpora in
cedune:parcimy internom ob neceſsitatem
augmenti viuentium , quod nequit fieri
perincus fu (ceprioncm ,nifi vacuitacibus ,
autporis admiſsis corpore conreuto eua
coaris,in quibus recipiacar alimentum.De
quorum numero fuere illi,qui relle Auice
na libro z . Lufiicienrix capire o . dixerunt:
locoin efl : ſpatiam , five interualum ya .
Gum , in quo corpora moucntur & recien
piücur.Quorum fundamentam erat;quod
vacuum habet proprierates entisrealis,nia
miruni.quia eft immutabile , & capax reple
ritergo eft verum , & realcens. Secunda
fententia eft aliorum negantium vacuum
polle dari in rerum natura per virturem
agencis corporei. Concedencium tamen
podle dari per vircutem intelligentiæ (pi
ricualis, quage eſt fupraordinem natura cor
porex , licet de facto ab huiuſmodi effectu
fic impedicato quod ex duplici capite po
tolt impofsibilitas vacui prouenire, nimi
rum ex parce virentis naturalis corporum
adipfumimpediendum ,& ex lege,acordi
nerocius vniuerti ,ac adcottaturo , vtpote
Latem atqucillum immutandi libilolire .
Cernal riciconſiderata igicur impoſsibilica
te vacui,ex primo capire poroſt vinci per
virtutem Angeli , non autem confiderata
€ X %.cafurc , quia reſte Paulo ab Hebreos zo
*on Angelis jubiecit Deus orbem terre , ideit
quantum ad immurandum ordinem , vni
ucrfo ilaruſor ,& nullusfit locusaptus ro
pleri, quidefacto non fit replerus aliquo
corpore .Tertia comunicer reccpea Phi
lofophis , ficucncgarper virtorem agencis
naturalis , tâm corporei ,quam fpiritualis
poſledari vacuárica affirnyat illud effe pof
(sibile reſpectu diuinæ omnipotentix .De
qua videndi lune Soto 4.phil.gazwart...Co
nimbricenfes cap.6.q.2.arc.t. lib.8. Cap:
10.9.2 . art.4. Foneca swhuiuscap.5.9.6.
fect. 1. Qux proinde à nobis ftatuiturpro
conclufionc, & proprima parte probatur
ma quidem fupponendo ex Diuo Thom .
in i.dilindt.1.9.1-art.s.ad & .p.9.4 + .
art..d4.Vacuum dupliciter accipipoile ,
nimirü ,aut pure negatiué , & ficidecito
ipoane quoddam fpacium ,quod ucc pro
tor
 Invniuerſam Ariftor.Métaph. 593
formali , nec pro '(abſtracto aliquid reale vacuum nacuraliter inclinantur. Confir
ini portae niſi purā negacionēcorporis ,qua majur ex inclinacione naturali ,quam ha
Ic fingicur effe fpacia ſupracęli empyrei bent omnia corpora ad omnes opera
cõuexá fuperficie ,hoc aurê inious proprie tiones exercendas,arque ad propriamunis
ñ
Vicu appe ll at ur :aut migi ſtrict ,& hoc obeunda:fed ad has operacioneo ,& niunia
s e
di ci ru r va cu um primarioc, quod de forma neceffaria eft expulfio vacuicatis :oppor .
lipriu at io ne m corporis contenci , de ma- cecenim ,veinquit Phil.lib.r. metheororu
triali verela a dicit,vel vltimā (uparfi mundam iſtamſuperioribus larionibus có
ter
ciem corporis continentis ,quæſive aliquo iun & um effe,vtomnis ipfius virtus giher
corpore contento excogitatur. Ec in hoc nccur in Dei.Eo quod čora virtus modi ſub
fanſu vacuum ab Ariſtor,diffinitur effe la lunaris à fuperioribus corporibus deriua
casnon rcplecus corpore aprusèamen rc . tur :quod fieri nequit niſi corpora ipſa le
ple -ipac proinde in hac aceprionaevacuum canganc, & cótigua fint,agensenim corpo
dicitur ab eodem Ariſto.vbifupr text.so rale debecéangere paflum . Quarto proba
fola ragione differre â loco , quia pro mate tur ex figura rotunda, qua gauder coelum ,
riali eft idem cum loco ,fed de formalıad . & mundus incra ipfum contencus,neceffe
die aliquid rationis : quod noque eft rela- enim fuit, vcaſtrologi doceno , cælum effe
cio ,neque puta negocio , fed priuacio for figuræ rotundæ quia ſi eſl'et alterinis forma
mæ feu corporisin ſubiccto apto paco , ve ſcilicetcrilarerë velquadrilareræ , fequera
conftarex eius diffinitione. Ex quo cale de turhxcddo impoſsibilia, nempè quodine
ducimus argumentum : vacuum de forma ter duas partes corporis cæleftis dummo
li eft onsrationis priqatiuum ,neque enim becurcircolariter,relinqueretur aliquis lo
porelt elle fabftantia ſpiritualis,quiaeft re cus vacous; & corpuslineloco :quorum v .
cenrinum corporū, neque corporea , quia tronique eſt impoſsibile pernaturam : er.
diffinitur per Corporis excluſionema , ne- go fignum eft omnem creaturam vniuerfi
que accidens.quia nullum porelt narurali Daturaliter figere vacuü:ſiqnidem figura
tereſt : excra ſubſtancia : ac proindeneucin rotunda ad illud vitandom dara fuir cælo :
quratelt ens reale,fed racionis priuatiuom quod autem eſtcontra omnium pareiū visi
ralis autem carencia, reu priuatio corpora werk inclinationem naturalem ,nequirna
de fatto,aut de lege ordinaria nequit dari turaliter fieri. Huiusnaturalis inclinatio
in rerum natura :ergo. Secundo teſte Phim nis plures ctiam experiencias aducic Soro
Torooho,vbifupra cext.sierota narure pro vbi fupra.Deinde pro2.parriftarviturado
penfio nititur excludere huiuſinodivacuü uerfus aa &tores,z.Tencentiæ : & quia exclu .
eo quod omnes parces vnigerli apperunt qua,habec duas exponentes , quarum pri
fui conferuationem , & eode appetito ciul incell ,poſſe dari vacoum per abſolutam
dem conferuationis, nociva contraria vi- Deipotentiam : qux probatione alia non
tire à fe connantur: fed eget quam ex non repugnantia manifeila
vacu,atque
itas cor rirpropellere
ia ell conferua tioni par- quæ ex parte effectus invenitur:Denevim
tiam vniuerficit cnirn diuifio ,vnius ab al- anichilare aquam vale côclufam : & ingre
pera,per diuifionem autem facilius res cor ſum cuiufcüque alterius corporis impedi.
ruprionifunr obnoxie, ficuce contra vni- re,minimerepugnat,fecādavero eft: quod
tas;& concordia partium conducit ad co- per nullam aliam virtutem creacatu etiam
rius cam riaturalis , qunin politici conſer . Angelicam id poſsie fieri,& hæcprobatur
varionem :-rgo.Tertio ,nam licvniuerſumi primo quond eſt contra vniuerfalem natu
exccleítibus,elementalihus & mixeis cor- ræ inclinationem nequit fieri ab Angelo :
poribus, ficut rotun quoddam zthereoge propterea etiam ncquit Angelus mouere
neum ex prrcibus diucrfe rationis confla- colurn ,verbi gratia , primimobilem mo .
tur:fed parres totiusęthereogeneiputa vi tü oppofito,nempè ab occidente in oriens
mentisindizent narurali vnione ad fii , & aut diuidere minimum naturale : quia
torius coníeruarioncm ad quam proinde $110011 $ ille cit contra coeli naturalem
rerincndam inclinantur, & oppoſitam di- inclinationem : &c diuifio minimicciamo
uifionem vitandim ': crgo Smilirer partes torius naturæ obüftir propenfioni : (ed
vujuerfi neoneunc,fine vnione ,& conti- probarum etvacuicarem elle contra con
guitate quadam conferuari :ac proinde no tiinsa oiuerli naturalem indignatiorican.ee
minus, quam partes torius æthecogenei, giro nequit fieri ab Angelo ,auc ab alia virtu
purahominis capot,manus,& podaad v ordineitacu ra und
** creira: fec , aconaturale
vany cios immucare
dinciti mmucare
nioneminrer ( , & cum tot recincndary,
arquc ad vicaiidam diuifionem ,quz liepa Icran , cuius eft illam ftacuere propria
Fff VILCLL
 ta

$ 95 Libri vndecimi Quaft.1111.Art.1 .

vireure:qua ratione non poffuntdemones arguensinfinirá virtucem in caufa ,neque
propria virrure rett D.Th.9.16.de malo quod fic contra naturalem inclinacionem
ar.ro.advltimī,exerahereintegrūelemérő . obitat quonillus poſsit ab agenre nacurali
mà proprio locoipfi focundâ tacutâ ordine fieri:ficut motus violencuslapidis qui non
contignaro , & illiusaliquam parren mo- cbllance contrarieracead naturalem lapia
ucre pollunt:fed ficuelocus naturalis vni- dr,inclinationi porelt ab agence naturalis
cuiqucelemecafsignarus (pećtatad ordi- particulari cauſari: crgo fimiliter pofitio
në & dilpoliceu in vniuerli ,it . & conti- vacui. Refpondecur.pofitionem vácui no
guicas vnius cū altero :ergo eriā hæc perti- ideo ſubterfugere agenes creati virtutem ,
ner ad cunda ordinc ,quicūlir effectus vni quiantir effcctusinfineperfectionisquoad
cortilis ,folius vniucrfalis cöditoris ac gli- fubitantiá fed quoad modum : quarenus fit
bernatoris el proprius.3. nãcette eodé D. fecundum obedicütialem potentiam crea
Th.1.p.4.10.17.4.Angelus acquic opera titre ,qu $ petir agensinfioitæ virturis:ficut
ri miraculüproprie diciŭ: quia hoc cit fu- illuminario ceci & rcfurrectio mortui :vel
pra totiusnacura creatæ ordine : quodautē quia eft cifectus vniuerfalis & ideo fuperio
Angclus propria virtuce operatur, fir tectí ris rationis,ac proinde in vniuerfalem co
dü ordul natura creatalysere Angelic :& ditorem reducendus eft : ficut gubernatio ,
ac proindenon ett mmaculū :fcd pofirio va difpofitio vniuerfi,velcrcario . Racio aurë
cui ci sit prærer ordisié couius natura crea quare nequic per virtutem nacuralem cor
ti miraculofi eller : igitur nequid fieri ab poris poni vácuom , non el contrariecas
Angelo .Quæratio declaratur amplius: rá ad quanconqueinclinationem naturalem :
immucare potentā ubodienciale cicatura fed ad vniuerfalem & communem omniü
el folius Dei , cuius intimica virruti Cubijci parvum vniuerfi , cui adhuc alias raciones
corperporenräubediennalempaistā,vo adiecimus omnino efficaces.
aliis ciuilos:fin rebusinferioubusto
lü edi pocondia obedientialis ad vacuü : 112 * ARTICVLVS II .
curalis enim carū pocencia & inclinatio eft
a doppoticü:ergo nequeanıfecundūralem Andato vacuo ,corpus per illud localiter,
potentii ab Angelofecundū propria vircu
1 103 Cri. moueretur ?
za Ad fundamentū aotein prioris fen 27 Nhocarriculo tresverlantur fen
centiæ refpondere Cominbr.9.2011.1a Val 0 : 012 lowdirmanis manu fuccefsi
cuum elic verum eos pra formali miernū, 1
uum & rem Soruncūpullu fieri na
immutabile , & varam habens capaciiaroni turaliter & qui folum defoteuria abſolu
nec tameella reale aut rationis,fed metin . ta por vacum ,eli Philopoui 4.phil . rex.75*
Arhacíenrenciamultiplicitor'aberrative indigreestone de loco , & Scotia . d. z.q.
Tietc ,i.quia ſupponit dariens mcdium in o .quibus Tilerus ibidoq.s.Conimbricon
rerrcalo & rationis:ac proindenon diuidi Ies c.9.9.3.64*4.& alij in niores fubfcri
per hæc duo genera adequate cns, quod tu bunr,qui pro illa aducuntSanctum Docto
perius oftendimus elle falfum.z.quia attri- , sem in 4. philicos.lect. 12. & in 4.d.44.99
brit vacuo proprietaris encisidilis ,abfq; 2.arc. 3.aque ex cius difcipulisSoro inco
clientiercali ,quod eft figaelitū.z.quia ad . dem 4.philicor.quxit.z.arric 2 , Secunda
hucillapreprieraros tion conucniant van fententia affirmat motim fuccefsiuum no
C130, cccam vacuü proprie dicīlicut nú- poilc fiori per vacuum : fed tanrum mo
quá fuit ila ncquc cititornum.200 imma- tum in llantancum.Hancoener Comnien
tabiloncquchaber veran capacitatem ,fed tator 4.philicor.commcoco 11.871.vtle
ritün burutu daretur rationc formalis nó gitaram Arillot, in ciſdem locis: eo quod
repugnantia,vinila recipiantur corpo- ibi afferat quod admiffo fupernaturaliter
ra: rationc aucelul acti, licur ellens rea- vacuo ,vbi nullaellor corpusrelittens,mo
Ic:1ta & rcalem hab : rec capacitate , vacun tus fie :ečin inftanti,Cuiex parte fubſcri
autem improprie dictü iuc innane , quod bune Paulus Venctus & Gregoriusin 2.d,
fipracelum imagin.mur,ficut citpura ne 6.49.3.416.2 . Dum afferunt regulá Philofo.
gario :ita negatiue dicirurziernum , immu veram effe in illis motibus in quibus nul
cabile & capuxgidek 10n hubensrepugnám la inueniturrelillentia intrinfecayidcit ex
tiam ve intra iplum ponatur aliquod cor- parıc mobilis , fed tantum exerinícca ex
pus , Vode ad form.in argomenti fistine- parre (panj,leu medij,velint inodus paru
garur 191.2.wbijcitur : näpofitio yacui tales hijnunquein vacuo vbinulla eit re
nó cik effectus intimcæ perfocisuus , neque filtencia medij,proculdubio ficretin inſtām
ti
 For vniuersam Ariftot.Metaph. 39 $
W.Tereia negat moenm liiccelšiuum arqon rum poffe fierinaturalirer;nid tätud mira
etiam inſtantancum pollę fiesi naturaliter colole & deporêria abſoluta, quo pacto ho
per vacuum .Hanc fequuntur Themiſlius mopoteft de potentia abfolucacarere rifi
& fimpliciusadeexium71. 4. philcorums 'bilicate ,quia poffalat ſuapee nacural:quod
quos fequuntur ibidem Burleus ,Ægidius nosr6 negamus.i.probaenr quia Angelus
Tandunus Saxonia & Magnus Albeșcus 2 non pofler proijcere lapidem per vacuu :
cap.6.& 7. ex his authoribus :alij fentiunt ergo nullī agensnaturale polec motüia
de porenria abſoluta poſe fieri nocum per vácuo caufare . Antecedens patet: quiailla
vacaum fucceſsiue ſed deberefieri in inf. proieciioficret per imprelsione alicuius
1
tanti: & hijcoincidunecomauthoribus fe impulfus à principiomorus extra vacuum :
cundx fanteória Alij verò exiſtimantnam aut iminediate & co inno impumendomo
curaliceradmifo vácuo fieri,pon poile: do tumylspidiper eo :ū ſpatiam vacuum ,nole
potentia tainęabſoluca fieri poile morum modo ,quia ralis virrusimprella cellarer in
aliquem localem : & hunc debėrė che fue. vacuo per'no conferuationen , cūà nullo
ceſsivam: nultum qua polla tieri in inftan . agente narurali pollerin vacuo coleruarie
fontencianus
ti: &heceit plane Neque a.modo :goia'motusille morui pria
ris in loco præalegaro atque Soto mious minobilis poſubderr,yesain mergo pro.
bone à iuniocibus intellecta inquam incli- bare : ergo nullo pacto .; . probaror, quia
nac Suariusto.r. mechaphuicadilpuc.18. omnis mocus lorális fa & usper cauſas natu:
lect:8. & quia hæc eft vera fentétiagillä (ta . sales in vniuerfo deberà motu 1.mobilis
pro cerca & indúbicata concluſions: qux dependere ,& inflaxui coeloftium causſaru
trescontinet
nace partés:prieraei
rum t nullum mo. Cubijci:fed ille metus factusper vacuude
tum natura . Secun . pandentiam & influxum coeleftia corporú
à omnino ſubterfugerer: ergo no etler nacum
daeft,quodmorasiuitantaneas Incalis ; nido ralicer faétus.Min.parec:nā nequecorpo
que de potenria abſoluta poſfer.fi ri perc ra cæleftia neque alia agèria naturalia por
le vacuum . Tereia eft,quod bene poffet fic füne gerein vacud quepervaccũ:eo quod
ri per illasmotu's ſucceſsiuusde potentia ipfam vacuw.n negative reliſticcali influ
abloluca. Prima igiturpars probaturaduer mniper innata incapacirare qua rarioneres
Tas authores c. fententia , iaqnia nollwsmonaturales odiunt vacua qoia indigent con
cuslocalis poteft fieri nacuralicer abland taétu & medio ad operandū potiſsimeanté
locu & vbirealizad quod de fião termine ithe murdus inferior,vegobernerurà fupe
tur: fedin vacuo neque ad lä сum verüoe . rioribus cápis,debet illis contingoosėfre :
que ad vbircile calis moqug ada terminare, priaoftendimus:ergineHuic argumétoreſ
eur ve ſuponimus:ergošlInic argaméto rol pondê Corinbr.wb.r. & v'de cælo c.33.1.
pondec Suarius diipigia neraph.lactoneda Garozobe iophil.c.9.q.12.ar.s. ſèqanti Du
ricunc verû & reale vbiin corpore lic me tindanaotas govla.negi lo mai.co quod
to peovacoornik. reſpondent Conimórias exiffimăr mal osmocusphiſicos poffe na.
cenſes vbi fupra ;facis effe quodmorus ills tradicer fieri independendoramotu & in
fuapte nacura ad verum vbi tendence, licèt Ä sxy corpora coele Piom . 2 .
per accidés illo.caterer:Ord eura ſolució 18 ' Sudproc Hobro hec ſenrétia fara
cuacuit vim argumenti facti, non primas e o contraria.Arift.8.chif.cali& ide cee
quia ve fupra doceſus eundem aurhorem , lo ezinec nó Doctor Angelicö ibidőlett.
olendinus abfque realisilo ci a stimacircol. i.& in zodi gazar zošit të pote.qišvar.8.& .
criptione;nequit dari realispalsiuza circūc opufcon...X8 anicunétosmorosi fa
cripciozin qua reale vbi coolte. Tācriami riera corpora naturalicerſabdi marotujpri
quia ipfeauthornonviderur fibi coraitures mi mob:15,armine ab illodependere ateſta :
dunia difp. 18.Cett.8 . docet nullum agens bur, ficut omnes motus vitalesinuiuente
racurale polle agere in Pallum , ſi medice mocin cordistanquam šprimodependenta
Vacuum :ac proinde videtur ibi lentirano , VadeVreſpondenraljlápidem
1 ACUO
cunc moue
poſloagens naturale caufare nio ű in pro . rii S
receprum prius
ieatis,fiue in grauibus ac lcuibus.Si autem exrra vacuum & corpore coeleſti:& fic non
poflermocushorú
rum
habercin vacuo vbive. fub
ac reale :connaturaliter teriminabilis
erfugare dependétiam primimobilise
fednequ hec Colarin euacuacvim argumé
effet,& confequérereciam effe pofsibilis siinan motus corporisinferioris, non ſom
baturalicer:erg .Neque fecundaquamo fo.in fieriaue in fui principio ,fed etiam
a carere de facto illorcrming incrofico , incularuari.quoad.continuationom den
gueu fuapte naçara poltula jau arguitip: pandec ab influxu.culeli:hic
FI
autem inua.
T3 cuo
 然

+
15

Libri vndecim Queſ1.1111.Art.7].

0 10 non poteft non interrumpi:crgo il ras.Rurſusaddiráliam proprietatem huië
ugo deficier virtusimprela,& confequen affinem ,fcilicet quodtemplis,diſcrari, ate
ceniplemorus. Deindeſecunda parscon . continui ſuſcipie denominationes, vnde
clugonis probaturadverſus authores ſecas mulcum ,& paucum ,longum , & breuedi
da ſentencia ;quia illud corpusdebetelle ci colec.Huicane@ itterriain propriecacél
affe&um quantitate,& molis extéfione,ac quodtempus eltidem , & diuerfam :idcin
prenderecellarium elt pareem eius vlcim ad alias rescomparatñ :diuerſum verord
main, verbi gr. 1a,vumāpedalitacom ( fie tione partium priorü, & poftcriorü ,quare
nanque eripedale )prius venire ad locum can fubdie, quod tempusidem recurrat, G
(ecunda, quam ad locum prima : vbiauré cutida recurrit morus. Rodit'namquocäm
tft prius,& pofterius nccefle eit dari fuca... dem parsmotus cæleſtis vna circulatione
cefionem:arga talis motus foret Tucceſsi- perfecta in quantum iternm mouctur coa
baus aimo abſque huiufmodiintrinleca luč ab eodem ligno in ide , inter qux
colsionenon poffoc fierivllo pacto motus circularitermotum
circularite r mörum :ita
: ita vveio autumnus, &
localis : qui cämenin vacuu de potentia ab hyem's,recurrere dicuntur: verūcamen ii
faluca daripocel Exhis relinquicurpro- Cur non recedit cadein numero pars , fed
bata tertiapars couclufionis.Quç amplius atcera priori fimilis, ita neque eadé fecun
confirmatur exco,quod Deus depoicneia dum numeruin recurrunt,fcd folum fecúm
abfoluta porelt influxum corporum cæ .: dum fpeciem . Poftremam proprierarem
deftium fuplere ,acproinde morun loc i remporis afsigna dicens: conuenire tem
löm corporiTublunari in vacuo imprimé pori reciprocam rationem nuenture
Te-independentecamoru celeftixat moras cum mora : illum enim menfurat , & vin
英

te non ofercrantiensinflanrancusarer Cilsim abilia menfuracur , ficut numerus

mino à quo in terminum ad que,quiahuric & res mentirar, & per resipfas habetcog
ollendimuseffe impoſsibile in : ergo effet nofci;& quodárioodò meniurari.Ex hiſsco
fuccefsiuus:Neque Ariſtotex propria;fed lliğit qui a rempore menfurenturzincer
<Xantiquorum loquitur opinionesad hun' qax primo numerat moromjeoquod ipfo
minem conficiensargumentum aduerfus cit qui per lo primo à répore monturaturs
illos quitoram rcligenciam ci medio pro- carera autem non per fe primo : ſed ratio
venire dicebane: in quoruni opinione re* nc illius fubiacenciempori ,& hoc pacto
ce foquitur,qod imediawo tic vacuü, nui . res dicuntur circin ecmpore ,ficutmenu
la eritrebitentia , & confequenter motus ratu in intramuondurant que contourelle
rync fier in oon tempore . aliquid ipfarum rerum mencuratarñ. Ex
planato dute:1 modo quo res dicunturer
fe in temporetria corollaria ellicit;prima
QVÆSTIO V. quod non folum totalirer ab co compre
De natura , diuifione,& proprieta, hendantur,ac fub co concludantur, fed
quod ocam ab illo ſupercntur.Secundum
tatibustemporis,in quacuor arti quadres queſureiti eemporo ,abillo patra
culos diuiſa . tur; atque corrumpuntur, quod vulgaris
modusloqucndi laris probac dū doaipa.
Voniam Ariftot: in hoc libro jieer. Kindocti affirmantros töpore taber
ea, quae de motu dixerat in se cerc ,fincſcere , & oblibioni traddi.Tertú
Q Philicorum repcriuir : in-
ter alia aurem gut morui artribuunturab
quod res abineericuliberx,ideftpincorrup
tibiles pon lunt lub icmpore , nequc cius
ipfo Philofopho vnum eft tempusideillo iniurias paciaria fed folum caducas, & cor
namquo ait 4.Phiſicorum capamarettiot ruptioni obnoxia,non quæ finguntur, fed
effe numerum mocus fecundum prius, & qux reuera aparcereifunt :vnde ad exacta
& polteriusinamarus enim dierum , aut motusdeclararionéhabenda, & huias ope
horarum ,aorAmilium moratum (quibus ris complementa quacuor de temporeor
pro indiviGhilimenfura veimur ) tempos dine doctrine à chmunioribus procedédo
,
cít quam diffinirianë colligit exco quod nobisexaminada lanetan in genere duca
remposeftquodam accidens, liua afectio tionibac menfuræ collocecurtempuss &
noeus quædam cuiusproprietates recen- per quid à cæteris dotationis fpeciebus di
ſerca.dicens: illad continuü efle , & quo itinguatur? Secundo ah fie ens reale ,valra
danmodo difcretum , & ratione fecundi, tionis Terrioan arus ditfinicio exacta lice
effe numerum ,habere que minimum, ſicuc E quarto de eiusmultiplicitate,kaffeaio
daar-minimum in numeris,qui est dualia , nibus difpacatio habendaedo
ARTI
 Bu baruërlaws Ariftos.Metaph. 597
quodlibet. 1o arcic.9. conditinguitter
ARTICVLVS I.
pus diſcretum , & cum illo in hacparte
Anduratio adaquarè in ærernirarem , inconfenriun Caietanus
2,diftin &e,ione 2.quaitz.c
-ibidem Capreola
oncluſione z.
- anun, di sempus diudarur. Durand. ibidem . quæftion. 4. Henricus
quodlibeto in queſtion ,8. Bañehusarcic.
Ommunis fentencia en 'omnil spreallegaco, & Molina difputatione 36
Theologorum cum D.Thoi.pl cum alijslanioribus.Condillinguiretiam
С q.horric.4.& 's hancerreada Canctos Doctora prædi&tisfácionibusacor
o vi,
quata dimifionem eiuſque membra ſuis lionis
m
rationibus formalibusopponi. Sedinaf-
nitatebeatif icziparám
m partic hominum
duratiorum
; quæ,&ligAngel
fignando rarionem dininctionis , atque ita haberquæftionieriporriarr: 3. & árta
s adprimum ,& tertio ,conrragon.cap.61 ,
Formale vtits cuiufque diftin &tiqum ;
diuiduntur Theologi , ac mechaphiſici & in 4.diftinction 149.993 itiomt. arsic: i.
in plures modos dicendi, quidam enim de quxtronculs toreia,cum cocriantconſen
quorito numero en Fonſeca s. Methaphi riune Caiecanus,Bañelius.Molina; & alij
lice,Capír.13.quæfte , fuation.2.dicunt in locis præallegatis. Circa durationen :
diftin & ionem afsignatam à D. Thom.in ociam rerum permaneitrium , putaſuhita
quxft.rointererernicatem , ruum ,& rent tiarum , qux funégencratiohi, & corrup
pusznon prorſus remn accingcre, quia pro . tioni obnoxia , corumqueaccidencium
redit et adiun & is, failicec,cx opsrarioa guxin re ipfis non habene ſucceſsionem
nibus , & quia Icecres noti opatareita. Ted pormatientiam , cresmodidicendiver
bufadhüc estaneteorporales, & * uiternt: Cantur : Scorus enim in a diftinct. 2. quz .
inde concludit durarioniurn fic dioi . fione in affirmat , illisin eile durationem
dendameffe ,vt duracio alta fit permá: parmanentem eiufdem rationiščum zun,
nens, & alia fucceſsida. Rurſus perma. pergiami Formaliter derant, & qux coca
nens .ilia dependens quæ aureft de fe de Ed mul remptori ; & cius partibus coexi/tico
dihilisaur inftans,autdeffactibilis non de Huie afinis eftmodus dicendi Durandi
feladporporentiàm alterius & hæc eft ibidem quxſtioned. Henrici quodlib , ze
*um. Succeſsida Audem juliacontinua pueſtariaderentiumi Hulutmadidusucios
quæ eſttempus continuam ,& alia diſere tamennunc
tasqueſt tempusdiſcrédunt. $ cotusvero
nem permanentem ſubítanijain elle, que
remporis difereci Appollanda
in fecundodiltini& ionit.quæft. 4.& in l. 61,cui ſubſcribec Molinavbifupra s.quod
diſtinction:45. quæftioni i Affirmat nula fi quis,dicens:nomen inftantis téporis dif
lam aliain duracionen conſtituendam of: creci curtilatias, non folum prout eft dua
fe preterscenicarem gæluni , & tempus ratio reinacuralis,&i,iyiritualis, quæ defi
continuum ;ac proinde neque diſcretini here poreft , fed etiam prout durationes
rempiis proopérationibus Angelicis, ne. corporeas rerum corporalinan permanea
quexterni
0 participatám pro # ilioné rium ,& deffećtibilium comprehendit, ta
bea ifica ponidsber :; im quoconlontiac cut cuum ample&titor durationem fpirim
exiunioribus non ylli , quorum alij celná tualem Angeli , & corpoream caeli, & in
pusdifcrerum & æternitatem patricipad hacaccepriono ait durationem rerü cor
tam : alij verdillud :alijvero iltam negãt: poralium permanentium efle inſtansien
eo quod putant ternitatem participaram poris difcrædi, condinin & um fecundum
Ipeciem quaridani effe eu ab altera : qux Ipeciem ab illo;quod eft duratio reifpiri
eli menfura fubftantiarum incorruptibi. tualis deffectibilis, &c parum aut whilab
lium ordinis naturalis conditincana , yalijs eli Menciune Suarez tom . 1.
quia putancvilionem bdaranı ipfa Dein eilpat.coifcet.yi& Conimbricilib.4.phi
creata zrernitare ſufficienter mentorari: ficor.cap.14.quæft,giarrat.quilicechuiuf
Inquam fententiam etiam inclinare vide
tur
modi durationem rerut permanentium
Capreol. in quarto diftinatione deffettibilium fecundum fuum elle conti
quxſtion , ii adargunienta contra facun detattum nec euohi,ŸeScorus,necinſlás
dim .& Ferrarienfis 4.conrrag.capitione temporis diſcreti;viDorandus appellent
dam cenar vi probabiliorem Banalins que . conueniunt tamen coin eis in duobusne
Ation. 1o.artic.s.dobio fud D. Thom..b pé quod hs" ſpecialis duratio , ac menſura
rernitare incredia Dei , uo , & tempore concedenda út rebus corruptibilibuspar
continuo I.part.quxfion. 10. artic . Soad manen :ibus ſecundum proprium edeco.
Biquzft.j.artic.z.quodlibct.d . artic. 5. Gideratis, & quod indiuibbilis illa Gracto
Eft 臺ta la
--

Liliundecim Que.V. Arric.7.
talinvul,liceerationemotus, & vel veiper
accidensa cempore menfurecur. Tertius
modusnegan's aliam durationem prečerré
paseffe his rebus atribuendam , fed illud
efle propriam carom doracionem ,ac men
Lucam , qua ne dum ratione morus ,fed raa
cione proprij elle noenlurancurycít Allers
timp.lumne de quatuor coæuis.Caiet.
.:
-- 98
cicaragard.se & Soncinaris lib . 12 huiusq . tio adminus:nemteaternitas,quum , & te
$4Fonſecælib.s.huius cap.13.9.12.fed pus.Et licet D. Thomwa hoc difcurfu tan
Box Toler.4.phitic.qa14.ad tercium ,neque
Wlatctores quande**denegão
Wiatrétores durationem
ptibilibus permane
cibus ( vtquidam contingune iuniores co
fircductive rescia medix fententiæ (c.pro
faceanturinventores ) nomine durationis
inrelliganeillaat,quæ cum eflc ipſarum re
retom identificatur : hxc enim nullorado
aballism ( cerebusdenegaturgled potiusco
gedieur, vt rarioncilliushabeant faum ef-
Lepermanens,& totum simuljarquepaſsia
ve tempori cömenfurentur;id loquücur.
deilla duratione , quæ actrue merlurar; &
hanchon aliam efle pro his rebusmeluna
dis dicant oiG tempus. His ſuppolitis' , vc
veraltic legiimain hac cótrouerda Ari .
Stotelis,ac Angelici Doctoris fententiam
aperiam ,fequentesitaruo concluliones
* Refpódeo dicendum 1. quinque ele
(pccies surquali lpecies duracionis rcalis,
ternitate videlicet increacam , participa -
tam ,atru myslempus diſcreti ,& continuum
quarum potillsímaolt çtermicas formaliser
InDeo existens. Hxc conclufo probatur ,
aduerfus2•& 3.fententiam .quia quod do
turtro ,nepeæternitas:& dus& tempus
minnileitum eft,& ab omnibus admiercur,
& histres fpecies dari oftendit D.Th.in
quæ[l.ciuta art.soconstiruenstresordines
.
rerum ,feu triplex genus ollendinn.eftfo
Ius Deus, qui nccfccundum ( e; nec fecua
cundum fuas operationesfubdirurmuras
tioni,ncquc ciusefle el mutabile, auc mu
tabilitaciadiunctum , & ex hac perfcctilsio
sna in mucabilicare prouenit,quod fir ærer
mus:in fecundo cóftiouitilla entia quxlic
a Dei permanentia , & inmurabilitacere .
tedunt,vr licerinfe non habeant effecraf
mutabileshabent tamen tranſmutationem
adiunctam in actibus, livein potentijs ,vc
corpora coleftia quorumcilc fubilantiale
liceo fitin tranſmutabile ,camen haberad .
jun & am tranfinucabili atein fecundam lo
cum ,& fimiliter Angeli,qaibabenrelle in
crandiurabile , & liberum à corruptione
. cuma diasta tranſmarabilicate fecundum
fuo modo , & uum operationc $
intelle &tus , & voluntarisperguns mutatio
- 1.1.
nes diuerfas fubeant: in tertio collocaë ea
quæ lic recedunt à diuiuæ aternitatis pero
manencia ,quod cecorum , aut in ſucceſs
fionc , & variacione confinitjaur ett obno
xium niurationiiecundum fc,vrſunroos
'nes mocus, & corpora ſublunaria. Cõigi
tur (ic triplex genus ellendi, & .duratio re
quatur efl'egeriflex ciiamelle deber durad
tuni haru pccierű vepore comuniū ,& no
rifsimarûmentioné fecerinteliastamé du s
non excluſic : fed velillas ſub prioribus
comprehendi , velillis has adsungendas pu
tauit. Quod lic pater:& probatur fecundo
noftra conclufio nam fücüdum diucrſum
ordinem effendiyac diverfom modum re.
cedendi a permanentia, & immutabilicata
diuini elle diucmificantur rerum duratio
ncs,vedocet D.Tho.in præfäro diſcurſu .
Sed vitraillos duos modos recedédi, ſunt
alijduo,nempevifionis beatæ;quæ licet in
Le jic indefectibilis,& corruptionisexpers
tamen etioperacio contiitons in actuali tém
dancia ad obiectum : & operationum Ada
clicarum quæ no fic recedunt, vt in fena
tinc deffectibiles, & à corruptione libera ,
nec lic duliuoniobnoxię funt vcrêporico
tinya lubiaceant, fed peculiarimodo : cr
go peculiaribus gaudürdurarionibus. Ter
tio probaturfpecializer quantumadæceras
miratem participatam :tum quia D.Thom.
in locis præallegut;s poni: condillinčiam
elle durarenco arcrnitaris participatzà
tribus prædictis ,crgo fundum menten
illiusalia efl omninoubæternitate increa
ta,ab xuo , & temporct Tum etiam quia di
Itinaio fpecifica durationum non folum
ex modo vario durandı fed etiam ex diuer
Es conditionibus, ac naturis ipſarum rerú
colligi debue,vtli res ſuapre paruracorrup
rionis capax ,autexers tit,liordinis natum
ralis ,aut (uperaruralisti naturæ fpiira
lis,feu materiæ omnino expertis , aut cor
poreæ fit. Hzccumomnia licue exigunt
distinctas exitientias fecundum fpecicm ,
ica etiam ad minus petunt diucrfas fpecie
durationes,co quod duratio velellipfaeo
xiftentia rei,vel modus illius , vealias ne.
peinlib.s.docuitrius, dum naturam predi
camesti quando exponeremus , fed vilio
bcara eft ordinis diſtincti ab hijs , qux mem
farantur xuo .Hæc enim ſunt ordinis natu .
ralis,illavero oft ordinis ſupernaturaliszer
go non menſuracur euo fed alia dorario .
nefuperiori,ſcilicet æternilare ,& cũcius
fupernacuralicas no Grincredra licuc Deus
negseius æternitas erit increata,fed partia
cipaca

Invniuerfam Ariſtoe. Metapha
cipaca:Tu m denique qui aur viſio beatifi- contingens cognoſcere in his inferioribus
camenfuracar quadam fpecie cui, vevo- aur eriam futura operacionem liberam à fc
JuitScotas,autipla increataDeixcernita- vel ab altero Angelo elliciendamjeo quod .
ce,ve voluiffe videncurCapreolus, &Ferra licet quum fic menſura perfeâior tempo
rienſis ,aut haboe propriã duratione, ac mē. reconcinuo; & diſcreto ,non tamen iMaco
ſuram :non primü quia cernitas increata prehendit ,neque coruin durationes conti
eft duratio folius effc diuini omninoin mu
tabilis,eft coin ceſto Bocric.lib.5.decolo
latione proſa vltima,interminabilis vic& to .
ta fimul,com perfe&ia poßefo, & licut realis du
racio fic ,tamen non habec iario ncm men-
ſurz ,nidi dependenccr ab operacioneintel
lectusillam à diuino elle diſtinguencis, fed
viſió beata eit actio creaca habens princi-
piū,vnde necincerminabilis viça.eit apar.
reante : necita immucabilis ficut Deusa
cuius darationc ærerna realicer diſtinguis
cur, ergo nequicper illam menſurari, ma-
xime quia iuxta modum immutabilitatis
eſt doratio rerum , fed immutabilicas vilio
nisbearzöttalia à diuina:ergo & alia dura
tio ,& aliâs cum eiusintrinſeca duratio ipfi
fic fufficiens,vtabeamenfurecur ad cū mo
dum quo Deû ſua æternitate dicimusmeti
(urari no eſtei atribuenda alia duracio a .
qua excrinſice menfuretur ,nili velliucprit
i auct t res
ores,quod ficurin unar es
dict
bentes proprias , & ine fecſubl
as dur arionchas
ratione illarum tempori fubiacent ; abila
lo cxtrinfice menfurantur : ita eciam vifio
beaca gaudans propria, ac intrinſecadora
tione,quæ eternicas participata appellator
Deiärernirati quodanmodo lubiacer , ab
illa menfuratur extrinfice feclulis imper-
fectionibus priorid , ac poſterioris :hocea
nim non inficior , & fortalehæc fuitillo-
rum mens,aquia neque noitra ſentencia re
cedit.Quod võ fecundum poſsit dici ; pro ratio ve licnequeat eflegenus ad durario .
batur: cum qnia vilio beata eſt alterius or»
dinisabzuiternis , & altcrius immutabilia
tatis, zuitorna nam que viciücudinem adm
mircuni nioiuum , & operationum , vilio
autê beata voica fimplex,ac permanésope
eft , licet dillectionis , ac fruitionis
sale
actibus à Cociata :rurfus æuicerna funcom
vino exera Denmesiſtenria. Vilio aucem
bcaca licet in fe & fubiectiue le quid crea
cum ,tamen obie&iuè fumpta quid increa
tâ eft,co quod ad increacum obiecta proa
xime terminatur,& ex parte principij fora
malis,eo quod non afolo intellectu ,fed ab
illo per diuinam effentiam ve ſpecie actua
ellicitur :crgomaior elt ciusimmutabi.
litas ,ac proinde perfectior ei debecur me .
ſura,acduratio :cum eciam ,quia zuum cõ
ma
prehê die menſuram inferiorem , quæ illi-
co exiſtıự qua ratione Angelus cuius elle
menfuracur xuo,nequit nacuraliter futurā
TH
599
ner eminenter,tamen durati s tatis,
o eçrerni
r acur on
tiin
participacx
inch
quæ
e reperi
v a vilion e beata
m
esctio inferio
Cocinc
r
;licet
rodinc,licutzrernicas per effentiam :ergo.
Mmorpace :quia beatus ex vi talis parfici
pacxzteroicatus inegecurfuturascanquam
libi præfentiquo pačio anime Chrifti fu.
curacoexiſtebanc ratione ſuperiorismen
fure,qu2ciusſciécia bearacas indica meni
furabantur : ita, veilla cognicione ſciretin
ruicius. Nullaquseft repugnantia , quod
Deus mihi infundarlumen , & fpecie,qui.
bus incuitive cognofcam Antichriturri
quod nequit fieri;aiü calem ,menrucam le
mini,& fpeciei saurcognicioni cribuendo ;
vtei lic præfens Antichriſlus philica,
realiilla præſencia , qua in temporis pro
priaſinenſura erit præſens : intaitiuae.
nim cognitio à Philica obiecti pralenciali,
tate nequicablului. Hæc aurem menſura
non eriruum ,caires non coexistunean .
fequam fiaoc:ergo .Tu denique quia vilio
hypoſtaricahumanitaris ad verbum ,in di
Tolubilis cum fiç, durationei n ilempro .
t edibhabse
ueaterni
priam , aeqm ,&
non anni:crgo æternitacem parricipatā :
diRinctam tamen ſpecie abilla, qua vitia
beacı menfurzcurficuc et ordo di poſtaci .
cus diftin &tus altabardinegratiæ . Dixiini
conclufionc ,aut quafi fpecies, quia cãdu .
nes ordinoin adeo diuerforum ,ac rerudi,
quæ ad diftin &a pertinent prædicamenca ,
nequit fub le continere ſpecies fubijcibi
les, vnde dicuneor merito asignati modi
duratiorum ,quafi (pocies.corationis, quia
in racione communiduracionis ,videlicet
Deus , Angelus corpori ,& accidentia cor
porca,ordog; ſuper naturalis analogācar ,
quod autem potifs :zona mi duracionis analo
gacum lit æternitas ,pate
a
t,quia celeD.Th.
I.p.gorz.art.6.90mig analoga , quæ pro
prie de Deo, & crearuris prædicancor per
priusſaluancurin Dco quo adrem fignifia
Catam tanquam in aodlogato magis prin
cipali,quo pacto Deosrefpectu nominis ,
acrationis entis , & diuina Cipicotia reſpe
&ta nominis ,ac rationis fpaeneis el prin
marium analogacum :cigo oua in ratione
durationis,quæ propriè dicicur de Deo , &
creaturis diuina duratio , ducaleras cft
potif
 1

600 Libri'ndecimi Quaft.Illl. Art.ll.

potiſsimum analogarum . operatiua cft neceffarium eft eius opera .
Dico fecúdo ,diuifio durationisin ster. tionem ab ipſa natura diſtingui realiter,
nitacemi,xuem : & terz pus,eſt ređetradita quia folus Deus eit fua operatio ,& inillo
à D.Th.& fi latius ærernic.2 $,& tempus ac- folo ,qui cft actus purus, porenria non dil .
cipiandur ett adequata : Hæc conclufio fta ringuicur ab operatione falſum ergo om
tuicuraducrfusauctorem . ſenrentiæ , & minoeit illud fundamcatūFonſecx.Quod
Wonis oad primam parcem.i.quiaDi
probacurqu fi res non operareacur in hoc fenfu , quod
Th.inarris. ciculo colligic diucrfasfpecies
ex diuerfismodis immutabilira neque cſfericoperariuz, adhuc effent xui
:
ternæ , & temporales ficuc modo funt,fi au
tis reiñ :fed hic proceſſus eft â priori, vepo tem ſolum negec actualem cooperacione
tecum perfectaiminueabilitas fittätio de- fub conditione cít vera eius propofitio co
monftrandi durationem permanencem diriopalis ,fed intencom non probat.Racio
imperfeciorē æternitate:ergo. Maiorpa. crgo ſancti Doctoris ad hancformam redu
cerex contextu ,nam D.Theexpertectiſsi- citur : ficut perfeda immutabilitascitratio
ma diuini elle immutabilitace colligit ilo «xternitatis ita receſsos ab illa ,eft ratio du
lios durationem effexcernitaici ,qui nul rationum aliarum,qux (ccundü quod ma
Jaromus habet,aut compariturprius ,& po . ior, ce minoreft rccellus,variantur in ma
Aerius, & ex Lubitantiarum incorrupribia ius, & minusinratione duracionissſed da
ljum minus perfecta immurabilitate pro- tur perfecta immutabiliras in folo divino
bar eisdeberi xuuni, quod licccnon iole; elle;ergo illius duratio eftcernicas.Tunc
tamen cowpacirurin adiunalis operatio- vicra , ab huiufce diuino eflcrocedic maxi ..

nibus prices, xpofterius; urtis corporibus mc genuercra

corruptibilibus, & mouibus arenhuierem
pespropeercorű maxiquú fecell'umà diui
Danmutabilrare , & infimum gradum cô
Allenrix . Confirmacur: 0am resordinarim
turadoperationé fuapte nacuragira ve quo
perfectior eltreinatura perfectiorfit eini's
operacio ,ergo ex operationibus diuentis
rcctè colligitur diverſitasin efle , & natura
n corruptibiliom ,quæ om
nino mutabiles funt , vndelicue Deus eft
in fummo immurabilitatis , quia neque
io elic , nequein operacione eſt ſuſcepti
busmutacionis ,ita illæ fortin (ummomu
bilitatis, quia in ſuo eire , & operationibus
muracioni ( unc obnoxiæ recedit aucen
medio anodo genusfubftantiarum incor
rupcibiliuot;quia licet in fuo effe non ſub
1

& cü durarin fequacurcitercate de prima funtmutacion ,boncaure in fuis moribus,

ad vltimü ex operutionibus ducrtemode & opcrationibus, quç operationes , & ipſas
durantiboscolligitur diuerticas it iplaruiti Cubitantia $ immucant,dumin illis recipiū
Datutarbijac rerum durationbus.Deinde tur , & infciplis defectibilesfunt, dum ca
confirmatur deſtruendo fundaméta Fon- tum duratio breuiquadam mora cermina
fece dupliciter, primo , quia illa diwilio ab tur:ergo corruptibilibus debetur duratio
ipfo fa&ta non comprehendit æternicacem omnivo variabilis quæ diciturtempus,in
patriciparam ,quamramen oftendimus ef- corruptibilibus vero ſubſtanrijs duratio in
fe fpeciem durationis, neque procedit à uariabilis in effe , & variatione admittens
priori ex diuerfo modo immutabilitatis , in operationibus quæ diciror xuum . Secū
aut exdiuerfo modo recedendi ab illa fed da pars conclulionis probatut: nam dura
àpofteriori ex diuerlis Lubicctis, atque ex tionis quinqucfuntmodi , ſiue ſpecies, ve
diuerfo modo le habeodiadelo.Secundo diétuin ell in prima concluſione , neque
fi resoon operarentur defacto tamen el poffunr aliæ excogicari præter recenfitas;
Potoperatione , & fic dicerent ordinem ad fedomnes poflunt ſub aſsignaçis tribus có
operationes,& motus ordinem in quam prehendi : ergo diuiſioilla facta à D.Tho.
perfectibilis ad perfectionem ,& fubietti poreit accipi ve adequata.Min.pater,quia
#imutabilis ad ritarionem , quod G nec Tüb æternitate poteft comprchandi æter
operarentur,necefienr operatius apritu . tas participaca , & increata ,ſi nomen & ra
dinaliter non eflentzuicernir, adcccmpo- cio deternitatis abftrahitab ytraque: ſubtê
tales :ſed aut eflent naturzalierius omni- pore autem poreſt cóprehendi continuu
no vniuerli quibus aliæ duraciones cóue & difcrorum , fi nomen & ratio temporis,
nirent,aut effent omnino ensincrcarum , abftrahatab veroque : quod autem cógrue
avromnino non efienr: & hoc terciü eft te ter abſtrahat æternicatis ratio , &nomen ab
nendum ; quiaimplicat aliquam naturam . increaca , & participate , paret exco quod
creatani non effe aut fcepciune alicuius veraque eft duracio ordinis fupernatura
murationis , jiga formz accidentalis , auc lis,ac diuini, & infuper vtraque habet co
operatiuam alicuius of erationis ,quod a nexionom cum diuino,& increato effe: 11
la
 rſ am
In wniue
“ 是。 ”
la quideni per formalo identicaté cī illo
hæcvero quia illud ex parte obiccti acprin
cipij formalis includit; & in eodē (ubiecto
fcilicecininccllectu beati in quo cft illud
vnirá intimè fupponir:fimiliter à difcretos
&.continuo cēporevnica ratio durationik
deffe&ibilis de fe,ac variabilis abftrabicut
propterea quodin hacefrensialiter cõud-
niune: pocsit igicur hæc nomine remporis
ſignificaricongruentera
Dico 3.fpecialis duratiojacmeſurapro
4.Operationibus Angelicis conftituida cili
qux tépus difcretū appellatur,ab ipfoxuo
códiftinca.Vehæc cóclufio probetur e **
plicādū cft nobis breuiter in quo propriæ
sacionesæui actéporis difcreci côijllant,
xuuin itaque ira deſcribi goceilreft duratio
t'es create dois fimulnaturalis,& corruptionis
fuapte natura exper's volvi Caiet. 1timitar .
5.4.10.0.quoa: .cnüeftinnmarsbile a stabi
litati connethuid ost, mēſurarcicridtx im-
mutabilis fecüda efle , habes tan cáncxım
mucationé imporenria , & operacionibudi
vndêper particulá rei cheatæiexcladitur ab
effe xuigderujeas: per illum dota fimul feu
immutabilis : xcluditur cepus,per hocante , Na viergomerito durano Angelica opera
quod dicitur , naturalis ,rejcitur vitionis
dicicur , fxapte
, &natura
todemcorrup240
per quod
veitantum mutabilisfecundum effe,oncluda
curintlácia z@poris diſcreci,& omnes dura
tiones resü : quæ ex nacura fuadelinere pof
funt, æviterna dicûtur illa quxdo men .
1
furantutsyt funt fubftátis Angelicæ, & cor operationes liberè, & thimanotesAngeli
porīcæluitin ;nec nó cognitio illa ; & nas meſura ur aliqua meſura non rernitate;
curalis dilectio , quibus Angelus fcipfum
cognofcit ;& amar; oo & huiuſinodi opera
çiones,cū naturales fineluaprena cura,lunt dependences àmotu coeli,ergo afsignanda
indefectibiles :vnde eta diſtinguitur ab in eft eis alia ſpecialismencuraj ſcilicetzten .
fancitéporis difcrcii,eo quod lic duracio , pus difceram .
gaz fuapte natura delivere nó poteſt ,-
cuenequeipfa fubitāti. Angeli,velcelica
hilominus à lolotéporem- rárur , ne da
jus elt daracio :193 itāsvero el de la deffecti
bilefuapte nacura,ficut& operationes ipl. rationc morus,fed eriá Cecidi funeſteiden
fæ quarü elt duracio ,quod-antë corruptio
nisexpers eit (uapte natura ſpecie diſins
guitur ab eo fuapte natura definere fox
teft ; diftinguitur ccia à duratione vitionis
beace,quia eft duracio naturalis,norariove
ro vilonis bcarx eft Cupernaturalis,no ſe mi
cus,atquc ipfi vifio,qenimad ratione ori
dinis diuini pertinar , (pocic diſirguitur
ab co q ad rationem ordinis naturalisfpe
dac. Hocfuppofito probatur cóclufior.
na duracio dividicuradæquare in æternita
tē increatā,paruciparījauü;tépusdifcrecí
ac côtinuū , tā quã in nobra fois rationibus
formalibus diuerta intra lacitudiné dura .
.
r ph
Arifta .Mera . B01
tionil:ergo alia ratio durationisin tuo,
quein tépore diſcreto faluatur, Cöfirma
tur ex veriuſque diffinitionibus:difinitio
enim kuieft duratio , vevidimus, e creare
m
naruralis, & corruptionis expers * 1
0
cfe,ideft,indefectibilis : diffinirio'sotéce
porisdifcrcri eit aliainepedurario tora fix
moloperarionis defectibilis:qux aute gau
dit diverfis diffinicionibus funt diuerfa ex
natura rei:ergo..probatur, hæcduratið
téporis difcreti abæuö diſtincta debeator
Angelicis operationibus natentè D.T.in 2
locis fupra allegatisplurcsoperationes im
manices Angeli vt plures intelle & iones,
quarī vna fuccedir durāt capore diſcreros
Angulæ vero durät perinftans téporis dilo
crea :crgo ralis düracio eis debetur.Cöfir
#nacor nãintellectio Angeli poceft coexifa
tere vnihöra nóſritéporis ; & taméin fe
ipfa eftindibilibilis , & tora Gmul:ergo de
bei habere durationé formaliter indiuifibi
Jé ,& coca limul, & alias defficiété dicuripſi
inrellectio delinie ele.Sed duratio indiui
fibilis rota fimul,& defticisdicicur,intias
co quod in his cõdietotu busatsimilacur ja
ciónis diciturinn 1s, & aliascũ cx plumbus
durationibusinftátaneis fibi fuccedétibus
quædá durario
proprerea ex pluribus operationibus
Angelicis;carūg; durationibusinftátaneis
fibi fuccedentibus vna doratio ſncceſsiva
cöflatur;quæ dicitur tépus difcretū.z quia
dut 2010 quia funtdeffe& ibiles;neq;tépo 3
re noftroquia (unealtioris ordinis , & in
Dico .licèt ſubftátis corruptibilesha
beke propriasj@ intrinfecas durationes,ni
fe &tibile.Hæccõcludo ftatuitur pro audto
ribus zonodidicedi, côtra douspriores
recelcoscirca hác parte, & probdeur 1.pa
Si fcilicèr>ſubitauriæ cortupribiles habeat
proprias, & intrinfecasdurationestquia du
ratio rei,aueeft eiusexiftxttia,autmodusil
lius, fed fubftaneix corruptibiles,etiam fe
cãdã e , & Técluſo mátaslabencproprias
exiftentisszergo & proprias durationes:
em
Confirmaturquia
n r m e
io
{ubſtand
tu z huiuſmodi
ca
non folum n
t ratione morus i
, fed fecundum
m ra nu ed
O du po in pr
to,quando ,verum enim eit dicere ſubſtan
tiamhominis verbi gracia, cffe in tempore
fed
BALDAD
IGESTR
AL
DIBLIOTE
CA
DE
R
BC
HO ;
 fos Zilrivindecim Quæft.V.Artic.7.
fed ratio formalis prxdicanteiquando , eſt dinem ad tempus,ac proinde ſuntin sem .
duracio ,per quam res corrupcibiles eft in pore ve ab illo menſurara.Rurfus fuperat
tempore:ergohabentproprias duraciones tur abillo quia tempore adhuc ſuperſtire
à quibosinerinlicè , & realitcr håbent'elle pereunriplx fubftantię corrupribilas, &
in tempore.Seconda pars , fcilicet, quod confequesrer àtempore ipfo fenefcüt,&c
mihilominus à folo tempore realiter men- conficiunrur. Tercio probarur nam paſsió
furentur;probatur primo,quia D.Tho.q. orcontinenc # acqae men Curazioni rerú
310.-llegata.gren she ad rerrium expreſſe ait, correſponder actiua.ex parto menfuræ :eft
eſte rerum corruptibiliuin à rempore mē enim noenſura illud quo de quanritaceret
Surari ſub his verbis : Elſe er gorerum corrup ceruficamur.Vnde fupponicorinco quod
tibilism , quiseſltranſmututabile non 'menfum menfuraturquanticas, line formalis , live
tempore,
fürdtúræternitate,fod tempore,tëpusenim men virtualis , que permonívcan notificeiure
MT26, nonfolum , qutraſmnianiut, ſed quia Quo pacto in locuro inelt intrinfeca exte .
Jupe tranſmutabilia, v .denonlolum men enfuirat Qoquità loco continetur & mooluratur,
mation fedetiam quietem , quæ eft ei#sarodna ile metailnet quamitas ducacionis fuccef
t'i in :estmoneri,opon monocrra & arras ,incor fuæ quæ àreu porc menfuracur. Sed palsi
pore eandemn profiretur l'enrentā fub hijs ux conciuenciæ ,ac quantitats duracionis
varbus quædam autem ficrecedent a permanen iplius fubitandiz corrupribilis,non correr
tiltefingi:quod effe eorum eftfubneétu in traauf- pondet mestra alia activella continens
patircionis;pelin tranfmutatione confijlit, 1994- vili tempos quod eftin l . dobili : ergo ab
iufmodimenfurantur temporeficntioninis illobberistirarapaterninos qui.du
TKS, & * ctiam effeomnium corruptibility.ex qai Palio fubllancix corruptibilis, quæ eft idy
busverbis pater demenre Angelici Docto quod ex paciencia remporis relinquimur
ris ne dum moram cul Ipbell ſubſtancia FION Citatine vrlosaos fibilanui, cum
Griptur clio illius,aur erasmadas, quia
corruptibilis ,led-ipſum cius ela Lubllaria-
leveåmoru condiftinctum temporemen cit quadricas mencurta o notificata,ure ;
furari;nequevaler ſolurio Suarezin dilpu oll alia ex alignans:ergoeficmpus.Coir
Bacallegara ſecara tereneis elle fora cor natur , oam üc comparadrur ducciones:
rapribiliü non ratione lui, fed racionemo Gubſtanciarum corruptibilium ailroup :
gu $ccmporementurari, so good D. Tho. ficuc duratio'nes Angelorum ad.20 C
çondiftinguensmotomasefic rerum cor- nonobſtance quod iiigniAngelikaudene
ruptibilium ,ait nedum illo ,fadevamistud fuis ducationibus incriticis , omnium ra
fubiacere rempori; & menftrari ab illo , li men actius men for at duracio vnic , fue
auccm -caraiionednouxaca tempora iné. premi Angeli, quæ dicitur irekin ,quia priv
furarecursqua fubeſtspewi Giflicerere di mum 1 vno qweque genere tid menfura
care notum ,feunabile vc fic menfurari Gereroronillsusgeteis ,quo pacto pro
tempore ,neque fecundam parecm copu, bac D.Th.ar.6iq.cigarx vnicâ dūraxat effe
Latiuæ adiungerersdicensmota IR :pluon
Tabl eię corruptius,qistaóen
deanitandarationib biles cursprópvnicarijsmen
ella rerum corrupribikura israpori:fubia . Labftantię corruptibiles Cais próprijs gau
ceae.Secundo probatur :ngin telte Philo . gas
{oluin loco præ allegato:0X4.Philicor. Cyra actiun correſpondet,quæ duratio pri
tris requiruntur calqua rezuri ccmpo mimoruscft,in qua tempus eonfiſtit.
He haquam ab illo menfurecur;imò,hoceft Sed cócra predictas sa iones arguitur:
(alçille)rem effe in ccmpore quod abillo æternicusnoclt duracio rcalis habes cóplo
menfurecurii. quod diodaporo continca cuelloantooperationéintellectus:crgo no
$ur,& fuperarur.quod a carporc pariae daberinterfpatiks realis duracionis numo
pur, & ab illo conſumarat : fed omnes hu rario AnieredsprobacurexD.T quiar.r,
juſmodi conditiones conueniant,fubfian g.10.fic ait,in aprehëſione uniformitatisciuss
Fija.corruptibilibus:fecunda Luuinee ao- quod eftomnino exira motü cöfiftitratio sera
Focedontar ad omdømmorű : ergo re verá nitatis, & ar- 2.adslabdit eternitate inDeo
å tempore nienfuranour.Minor patet;nā folühaberc racionē mēſuræ fecüdő aprcho
duracio viuentin dillunguicur in variasxta fonénoftra.Cófirmatordupliciter suinter
priper ordineadtépus:alia enim efthomi meſurá, & menfurarü requiricordiftinctia
nú alia plantarú & alia Brurorű ketas, & in ceilis , nihil enim realiter malurac ſe ipfã ,
Gagulis ſpaciebus dipera aeneis periodi fed inter Dcū, & æternitaré no elf realis di
diſcriminantur.Io non vipenribus vero li Ain &tio :ergo æcorditas no eft mifirra reas
cernon lic proprie & Voltnectus& iaus lis, & cafoli per refpe &ta rationisà Deo
steus:daturtancusiomiga & Nacudas per ordikinguatur ſolu dicetdeformali relpectu
ratio .
 In Vniuerfam Ariftdt.Metapo. 603
Deoddiflinguacar, folum dicic de
rationis aàDeo diffinita furefalum iriportarepofiriuam sac
formalfreſpectum rationis,quem formalitet realem durationem dininiefecum negation
fuperadditipli Deo.Confirmacur.fecundos nibus realibussauiufcunquefacecfionis varia
nanæternitas formalicer fumpta folumado tionis inicij, acfinis, acproinde nidil ratio.
die fupra diuimamexiſtenciam , pegationem nis includere in luoconceput& loum taria
deditionis , luccefionis , & dependentiæ ab menfusæ forefpectos rautinkuzupequerhand
alio ,qua fignificantur illis particulis a Boe- ellede conceptu iliias: quæ fententia affinis
tio ad habitis indiffinicionewernitatis ,fcilia el cum illa quam femisrunr Gabrielain
cet:Intermirabilis;tot& fimul eo perfettapoſeſ* ſecundo di inćtionione fecunda, quzkia:
f10; cum igicur Cola :illa particula , ita , quæ ae prima , Durandusin primo diſtinctione)
proexiſtencia viuentis accipicurgaimportec 19. quæftione fecunda ad primum , qui
aliquid pofitiuum ,acreale , cacerd suremo dixerunt acerniratem in fuo conceprurfors
dicant negationem :lignum elt quodæterni. niali non importare racioncm menſura ?
casfupra diuinum effe folum addat negacio # & lubfcribit Molina , quæbttone , 10. arti
stem . Hivic accedit quodli peri polibile di culos difputatione cerciajreétione fecuno
vind durario definereceffe craftina dia ,non daw Terrius miódus eli Scolii , quodlibe
haberet alium modum realem , ab eo quem tofexc . reftat nunc at preticis técnicas
hrabecnunquam dofitara :ſed ſolundan tem compleri pernegationem feccafionis,
æternu07,adderetnegativneordelicionisi igi 20 delicionisinin sacioneduraciónis æternice
tur cum deernicasimiportcedurationem ,aun. Quarcus eſt aliarum , qui hatacione formali
gaam defe &taratuyaon addicaliquem mo # cuiníracisnedum refpe& um menfuræ , fed
dintrealom indiuladelles Guainda mena de aciam rationem duracionisa remouen : 00
ratione,fed folumadditilinkgationcas de. quod paranede çacionc cuiufcunque realists
fici6n1s. durationis ello Cuccelandoz: Soquia indi ?
Proprer biscatguniétum cuma duplicieius uinodo nulla of luccelidproptereaca ..
confirmatione, Quito cuplex verlatormodtis Migunogbequemernirarem fomali corimorate
dicendi . Primusafferit rationanú preroitatis Dcoexiſtencedete doracionin diviniokkur
conſillerein poſiciod ,acrealit :e4c1ónemica : itafepciuno Alosolusi viima primodifiun &ico
fure diuini ellecompleri tamen peraliquid no,9. quæftione poinnas,Sabtxebax bufu
radionisi'nenrpo per uniformitateminovnji præ quorum fundanrennofunt hier Perko
catem diuintreffe præhenfamnsrations ) nam quia hour fechåbecnidsDieum :dimie
therfuræ eiufdem effejadeum modum quo na inimenótas quæ acringisonges diferentes
reipus en realis-duratip matus pritnimobil cias locis & quaducitureffe ybiqueiradehar
lisis completur tamen infarone menfuræ : beuad Deurcornicas ,qua arungir emmas:
numerationem animæ diftinguentis in diforenriacemponis; ei[quoafultic, fed im
illo partes priores, ac pofteriores :illudque menficasmondicio:in Deo magnitudinem
dividentis per dies , menfes , & annos , ita " aliquam exrenlionis permanentpm giqu ***
qüod ex daobusintegrccllar-xteraitas vi men Deus exi faolvbiqitea fadallengian abilois
dira diuini effe , exreali duratione ,vrexriais infinitam pettactioneiazubaique prælencement
tione forniali & ex reſpecto meofüræs gun Së focamentisaslaocargo heqdomiernida dik
eſitationis caniquam ex complemento :quos cioduratrujteorgoprojnde pneque expl
hicreſpectus fignificetur in actu fignato, li- liqxana Cuddalvadlena , quæad rcgubusucampos
usconnotecar insactu cxercitoydumi modo? risxitfroaajs udlaridhatyledépGameoftohtiairt
importerar in obliquo modus :& complert druiram 'modtil hikemi firma zostarricate omana
mbhtum menfurm quæ eft deconceptu' & ceniponi.s,dciam imaginarqsadleniem jew
ratione fornkalfoter nitatis sida Ferrarierat o Cardunarodnih domas duotationscompar
primo contragentes, ospitur au&trølua Net cum altera lubit denominationem amaroris,I
itfconfiato , quæftione109articulo primo vel majaoristovolægmalah qomdenomina
acque Bunelias "dubio fecundo:4.quera vitiates kuudaimar mimifocaliotupattiuni,
denruraccepiflcex Alberto Magnoin pol lconfiäum quas qua dutatioalteramfupes:
paun di
no diſtinctione Diarciculo 8. & halibro dc rang xequacur,
quatuoé coæuis , quæftione terdias,arcica - I fed æteritiedoromaliter corrueniens Deod.
ldprimo , & Henericoin Summa , árticunt cflcexporsakeedonis pancitamos crgo vb
lou zte quæftizfecunila. Secundusmodus olkt nonch fprmalitdo & effentraliperdurarians
f quorundamb iuniorum, afferentiam æcorairas vaihtora Axwcolás :p vel vindere Gabrielyt
üro fuany
tem fecundam formule
; &ofr formuleert
o dimn: racionem no ipzrcrittoas
f : diu eff natione
diainanin caga
iqua
duraciznis
e luo hallot celi
prout am onea n um otan cht
do
bis hoc nomi fignif ;a B sicqi cxiſtc adta , in
no icatur tquea oetie infin
itamu
ritis
G38 tia
morus
604 Libri ründecidit Quæft:V
risadu ,velpotencia:Quintusmodusdicat
Arif.I.
ma , & regulariſsima duratio , ita eft perfe & it
di en Caietani, articulo primo , quæftionis fima menfura, fiue in bac racione menſuræ ,
To afferentis rationem æterniracis non con perreſpectum rationis ,que per fundamen
Gltere'in apræhenfione vniformiratis , prop- tumtalis refpectus conſumetur, atquecom
terea quod confiftario apræhendi , ſeu cog- pleacur : ergo. Tumeciam quiainconceptu
noſci, ita quodæternicas de compleciue ab æternitatis admicrunt authores huius fenten ,
anima, lacur de remporc dicitur , eo quod ciæ includi daplicem negacionem explica
wnicas vniformitatis peremnis y actu eficx tamindiffinicione , ſcilicet ſuccelonis aliem
cra animam , 'non minus , quam vnitas ef ' ram , & alferam inicij, ac finis :fed hæcdum
ſenciæ, fed propterea,quodcontificin con- plox negatio formaliteraccepca cft quid ra.
cepcionc obiectiua vniformitatis ,quam'fred itionis ,'quia omnis negario fpecies entisra .
quentius vocamus rationem : ac li diceret tionis eft : ergo iam aliquid catronis eft de
D. Thom ratio årecoicatis conditio in apre concepeu æternicacis . Dicerenç fortafle ad
henGons , ideft in ratione vnifortnitatis : in hoc argumentum præfacti iupiores has ne .
quibus verbis: vult Caiccanus kæternuarem gationcs cantum effe de conceptu æteroica .
complete (aluari abſque aliqua negationestatis proutà nobis concipitur , & ſignifica
aut 'relaciono racianis in co quod fic vni- tur , non autem fecundum fe . Sed contra ;
formicas habens rationen menſuræ , cuius nam ipG'exprelle dicunt æternitacem prouc
fundamentum eft, quia pernitas formali . a nobisſub hoc nomine concipitur; & figni
creſt rationniformitatis yidolt, vnitas con . ficator nihil rationis includere , fed tancam .
tra &ta ad formamia vniformitasenim eftfpe* poftiuam , acrealem rationem durarionis
cies vnitatis & remvniformemilinonims ergo fi vt ficiorcludit
dicimusreminius formey qaamrecian D. fibi fune concrarij.Rurfus aucupfæ negacio ..
Thom.in primo diſtinction ( 29.quæſtiones nes formaliter ſumpræ ſunt de conceptu
2.articul. 1,appellauic permancntiam aétus æternitatis,aur rātum fundamentaliterſump
diuini ve yaam is fedrnitasielt attributum : tæ fi primum babemusintongum , nempo:
Teale independens abromnia & u animæ : er- quod aliquid racionise de conceptuæter
go.Confiematur:nam fialiquid raciobisellernitatis:Gi fecundum ergonon ponunringu
de concepto illus ,maximeratio menſuræ , mero cum racione reali durarionis vaifor,
quia cum fit vnitormitas habens rationem mis , denim licuchominis eilancia, & nega ..
menſus , & non includat refpectum racio- tio fundamcaralis lapidis non ponupcin nu
nis , rationepriori ; includere deberer illum mero , quia per eandem eflenciam Petrus un
ratione Tecundi , fed in ratione imenſore ta . homo , & non lapis ; ca prernicas perean
lem refpe& um non includit ergo.. Minor dem fornialem racionam , por quam elivni.
parct, quiaminCura non importac relacion : farmis duracio , habet excluidure ſuccelio
nem formalicor , fed cancum fundamentals. nem , acquoioicium , & finem : frustra igitur
ter vode quid abfolutum eft , fedomnis rau dicunc hujaochoresæternitatem in fuo con
t1o'abfolucaiprausbienssifqidalamcelaciou ceptu proura nobis hoc nomine concipitur,
nem menfuradpisdrealis eltrin Deo : ergo & fignificaturincludererarionem pofitiuam
Hijs accedic quod ira fe haberinteinueasrect duracioniscum aegationibus,Terrras eriam
peétu diuini ella, ficüt cempusvefpeétu du defficie proprereandem rationem : nam nc.,
rationis carruptibiliam , & ficceliyoruam , gatioformalıs non eſt de conceptu æternisa.
fed tempus tininatione menfuræ non dicit : tis, fed tantum fundapientum talis negation
relationem rationis fedaliquid realo ,cumad nis, non eninasgaciones ille,quae ponudni
Tuaproparara ficaptum illam medfurare :er.. turin diffinitionc à Boccio ridcoponuntura
go peque çternitasdicit ia lua rationeforma quia ingredianturconceptuin,ac rarionem
lirefpeétum rationis obieétiuam cernitaris»'fed quia fimplicimex
Sed ex hijsmodis dicendifecuadas,'tèr# plicaturànobis pernegationem melius,quã.
rius , & : quartusspanifefteatimeritare detitir feiplas, veenim aduerticD.Tho.art.t,in fo
ciunt.Secundus quidem improbatur iTum Juţione ad primuoy limpliedaconfueuerunt
quia fupponitiationem meaſuræeſſe excra per negaciope diffinirilicut pictuseft,cuius
conceprum æternitatis , tanquam excrinſe . Parsnon.of quod non ideo eft, quodnegar
cam quid , baraccidencaciuin omnino, licuttig firdeeffenria corum, ſed quia intellectus
& tempus , quod tamen eftfallam , quia tem noiter, qui primo apræheodit compolca, in
pus fuapte naturae meniuna motuum fum cognicionem fimplicium pervenire noo por
blunarium , vipore primar in tali genere telt , nil per reinotionem compoſicionis
aquoomnesalijſoapre naturadependent,& Rurfus eceroicas en ſpeciesduracionis,teſte
tegulaotur, & fimiliter æternitas ficuteft pris D. Tho, ibid. artazeled duracio non includit
negation
 In runiuerſam Arift.Metaph.
regationem alias minus perfecta efTerdu auc modusillius , & propterea cicusDeus
ratio æreina , quani temporalis, & creaca ,li- en ſuum ello, ica eft fua duracio ,& ,açaccin
quidem eflec minus vindicata a negatione +
omni propriecare diginum eile includicraa.
rationis, quam duracio ccmporis , aut auis tioire m eflendi , ita includıç raciopcaduca .
quæ qullam includic negationem : quod cam rionis , quod fic paterji namdararo que
men'eft falfum , quia duracio xfernaelt præ- aliud eft , quam habere congquacum elles
cipuunduracionis analogicumtergo.Deni- fed Deus per cotum cempus ab initiomuors
que nam ſicut in eſſencia diuina dacur infiuta: di, & ante illod,percocain imperiticiumin
cas incenfua , quæ eit modus rcalis ellentia finicum imaginarij.cemporishabuir
conſiſteas in lacicudinereali pertuctionisti . tell
terer ergo vere , & .000 fictiție, e apur,
dora uic.
i

ac cermido , que laricudo acarencia corrnini Tuin denique, quia viuere in zrecoun , cat
denominacur infioita : ica æternicas clt mo- durare per infinitum ſeculam ,fed Deus via
dusrealis diuinæ exiftentix cooliſtensin lati: uit in æternum ,vt ipfe Deutherom . pro
cudine reali duratiua, ſeu durationis line for teflacuraergo.
anino , qux acarencia termini dicicur infinita 7. Ex hijs colligicuræternam Dei dura .,
extentiua : igicur ticac infinitasperfection :- ciunem nullam inuolgere fuccefonein barAEterni
lis ſeu intendivaelt modus realis ab omninc . tium ,quod ficprobatur ; nam nihil forma, taseft ex
gacione incrinſeca vindicatus , ira inlinicas liter,derealiter exiſtens in Deo inuolaifluc-pitswe
duraciua , fiue extenſius , in qua xcernitas cefionem . ſedæternaduratio eft forvallier, cefionis.
conliltio eft modus realis 00018 negacionis: & realiter exiſtens in Deo :ergo nullamille
expers, quod confirmatur exteftimonio Dio uoluit partium fuccclionem quod adeo ve
nitij , capit.5. dediuinis nominibus vbi lic rum rupuco , vi oppoficomerroris noca.cxif
haber : Deusnon quodammodo eft exiftens fed timam , prendum.Tum quia deſtruirdiuin.
ſimpliciter , in circunſcripcrue totum elle acci nam imnuşabilitacem ac timplicitatem hu .
pic in ſeipſo , espre accipit, propter quod dicie iulmodi partium fuccetio . Tum quia del
tur rex feculorum , & paucis interpoficis fub- truie veritacem conclutionis Theologicky .

dit huius rationem dicens: Ipje efi coin Huma quæ exmaioricere lumine nargrali,& mo,
duorum , qui eſt antefecula : quibus verbis lubai ioridetidodeducitur in luncmodu zrern
indicar in diuina existentinex natura rei no nicas eft durationis fpecies conueniens Dco
infiricarem duratiuam , hoceriam donaratur formalirera led æcornicas non includit lucu ,
in locis Sacræ fcripturæ , in quibus Deo.4 ., celogamzongong ae diginaduracio:vetic,
cubuicur æternicas no proprium eius arrrie Mlgorem probane defide perípicua acix .
butum , per quod temporam , & quorum faripturæ teftimonia in quibus alernicas abf
conriner eminencer duraciones , proprerea 1. que ludcelone, prioris , & pofteriorisDeo.
coin dicitur in perſona ipfius Deuchecono attribaltata proprerea cum dicitur inporn
mi , 3.2. Vivo egoix æternum , quafi in vita fona diuina patris ad filium Plalni 2. £g..
incellectualiipfiusin bibacur accrna, & infis bodiegengite, quin locum yertans August
osta duracio , & Blaia, 57.Quin loc dicitex t !nus ait : 11- eternitate adecpræteritum.quid :
celſus , Sublimis habitans æternitatem , cui quam eſt ».94afi eße deſieret * wecfmcarum quali
confonaviilud Iobi 14. Numerusmëfimum eius Hondum fot , quare per verbum bodie intelligir
apudte eft, & illud 3.Efdra . 4. Maieſtas ses po. æternitasen , quæ corsejllimub, 4c prefonsa 8
feftas cuarum omnium eft apud te Domine, nog loan. So entequam fieret Abraban , ego fumma
quod formaliter æternitas traumerus mon .: atque exod. 2* Ego fum qmojamjic ditesfilijs
dium , autquorum durario , fed quod fitemi Ifraelio qui eftmifsiteadivos,cc. Lxquan
nensac infonica duracio , temporum,& aporibus locis probas Grogarias Homil. 48
sum dorationes præhabenscminencer.Quare Eyangelia , libr. 16.Moraliu pi, poze
tus.eriam defticit , tupisquia falfo inicicer æternitatem ex pureemneloprions 10:2la .
fundamento : falfum enim ftomnem durar rioris . o quod aligneAllius.000
Lazy ,
tionemellefuccequam & uum cnimi, & io . Doum faili aac fuarum efle , quali ADCA
dans semporis difcreci darationes quædam non fuerit folkmeo :preluuialicetoxif .
func, quarum altera Angelus , altora An- cere , quibus confonat diffinitio Boccij ab
gelica operatio libcr ; & immanens men . vniuerfa Theologorum Schola prolacata
Paracur , & caien qulfuncfucccliua . Tum nec non illud ciuidem sintonium a: quod
criam quia æternitas formaliter eft duracio hubotvaruo de confolatione dicons muda
reſte D.Thoma, quonioue cicasa , articu- cuim per interminabilem vitam ahi ( 9998
lo lecundo ,vbi probac Deum elle luam du . su nas do Plato tribuit :) Et aliud intermina
rationem , quia cu luum elle , denorans, bilis nitstotam pariter , com ,( ၂၉ m
o
r

quod duratiodiuina cit iplum efl: duum , præsſentism

præfentiam --kius i Bisureribus 110:45 Col **
**
**
**
1
**
9
m

**
**
G48 **
**
**
* **
***

13/
 ***
Vo6 Erbviründecimi Qucft.V.Artic.l.
atis & explokis sreſlat examinare duos cut vnitas , licec atriburum reale fic diuinae ,
alios , priorem , fcilicet , & poftremum , effentiæ , hocnon obſtante complecur per *

Ve is , qui Doctori noftro , ac taci negationem diuifionis , quæ ncgatio quid ra

veritati
ac veri
conformior fuerit à nobis elligatur , walio tionis eſt, vipore quædam priuationis fpe.
quim vcrunique probabilem effe » ac def. cics, nequclaris congruenterexponiturhoc
fentabilem exiftimandum eſt . Sed tamen teßimonium fan &ti Doctoris a Caiccano, &
clligendum efle priorem exiſtimo , 'vi pore alijs , qni noninc apræheritionis vniformita
cum veritari , elt nolito authori magis fictis accipiendum dicuntconcepcum forma
conformis , quod iam oftendo , primo , quia lem , auc obiectiuum , quali vellet dicere Di
teſte Diuo Thoma , in primo, diftinétiones Thomas ,quod concepcus formalis æterni
19. quæſtione fecunda, articulo primo certatis cunchabetur , quando apræhendimus
nitas eſt permanencia actus , fecundum Vniformitatem , "vel quod conceptus obie .
quod intelligirurin ratione voius, quod ha- & ieius cit vniformitas , non cnim D. Tho.
bec racionom menſuris ,ideft , rernitas eſt do hits » quæ nihil racionis admiſcent folet
Uniformitas, feu vnitas diuini elle ſecun. dicere conſiſterein apræhenfione : hicenim
dum quod babetrationem menfuræ : verba : modusloquendiex vi verborum denotar ca.
aurem Doctoris Tanátihæcfunt : Sicut ergo le ens compleri perreſpectum rationis sauc
prius,& pofterius temporispreintelligunturais aliquo modo ab operatione incellectusde2
merata complentrutiouem temporis , sta peria. pendere.Fárcor equidem probabilem elle
nentissattus fecundum quod intelligiturinra . Caiccani expoſicionem ; & ad hæc argu. 尊

tionevnius', quod habet rationemmenfura com. snenta pofle facis probabiliter refponderi,
plet rationen äui, aternitatis, & c.In qui quod æternitas in ſuo conceptu obiectiuo,
bus aperte denotar : tcroicatem , Gcut& & effentialitancum includit rationem men
æuum includerein fuo conccpiu completo " Türæ fundamenralis , qaz eltfundamenruns
rarionem menfuræ , Ted ratio inçoſura in Telpe & us rationis quo conſtituitur in eile
Deo nequit complcniniſiperrefpdanmra menfuræ actualis & formális , ad quod ſuffi .
嫩

tionis: ergo'cerniras in concepto adæquacit emineos diſtinctio , quæ inter diuinum

10, & completo , quem viacordstormamus elle , & c eius vniformitatem , acpermanca
de illa iuxtaregulas fidei,ac Theologix (Gic : tiam verſacur ante omnem incellücius apræ.
cnim de illa loquimurin præſenciarum ) in- henfionem . Vnde fi quis Caietani fencon
- cludic reſpectum rationis , ve Juicomple- riam fequi malucrit , non indicior , & iuxra
tiuum . Minoreſt Doctoris ſancti, quælio . hanc noilram funrenriam facile relponderur
ne voi citata , arriculo fecundo , ad tcrtium ad formam principalis argumenti conceden
vbi qicair . Adtertium dicendum , quod æter* do aocecedens, & megando confequeoriam :
nitas non eft aliud , quam ipfe Deus, undenon " complamencum enim rationis non obllac,
Aicitur Deusacérons , quafi aliquo modomen . quominus abfolute , & fimplicicoc aliquod
Juratis, fed accipituribi ratto menfuræ fenne atributum lit reala ,vparce io vatrace,Ad
dum apræhenfionem #oftram tantum ac-l dio primam corifirmationem negaturmaiorfa
tas ef durajio informima. tis enim eftad faludadam rationcntmondu .
æternuus
corec quodhum
-bilis , & parcerei , & fic Deusa rædikinaja rationam formalium quo pacto
parte rei eft dcerous ; Tedquod ſubinduit daratio eademmocosprimimobilis ettmon
rationeaimenfurt ,hoc habet peropera . Tura ,& menfuratam ſecundum diuerfasram
tionem intellectusdiftinguontis apfam à dis tionesformales': menfurarum quidemqua.
{

uino elle ; vnde quod diuintum efle ſubine tenas fe tenerex parte motus ;& ideuritica
düæc rationem menfüráci non haber'ex'ſe,
fed ab operacione intellectus , qui dilin-
gucnsilla , vniatribuirrácionammeafura ,
&calterirationem menfurati . Secundo :nam
tolte codem Diuo Thoma, ibidem articulo
quartoad tercium æteröicas eſtpropria inen .
Jura diuini elle , Goue tempus eft propria
menfura morus,acproiadalicuitempusin .
car camillo : menfura vero quatcnuseít TC
gularis , ' & primasin genere motus:interdin
uigum aurem efTe & æternitatom licet non
fic diflinctio formalis exantura rei ,tamenett
diftin &tio virtualis , & eminens ,quæ eadem
munia præftar', quæ præfac in creatoris ac
cualis formalis, ac proinde eft fotficicnsfun
dare reſpectum ncofuræ , & menfurati. Po .
21

cludit rationem mcbſures támoroitas , & teſt eciam dici fecundo quod ineer menſu .
tamen eternicas congiurio apræbengono ram ., quæ rcalicerirefartur ad menluracumi,
vnifor mirati s ,vtipfe fanctu s Dokto r haber aure contra , verum eſt requiri realem dife
in articulo prinio , quia in rationc voiformib? tinaioncm , quo pacto tempuscit menfura
tatis , atque vnitatismenfurandis complctur corruptibiliữ ,adquerefercur relpectu trālcē
dependenter aboperacioneineellectus , fi detali rcali.Admērurā autê quæ in eile ralis,
co mple
 In runiuerſam Ariſtot,Metapha
completurperreſpectum rationis,qualisol
illa , quæ competit aternitati ſatis eſta para
ta rei virtualisdiſtinctio,&actualis, per in
telle&us apræhenfionem . Ad fecundam ne-
gacur antecedens : addicenim æreroicas lux
pra diuinam exiſtentiam refpe tummenfu .
ræ
rem, per
illasquom
addiccomplecur
quoad nos,, negationes
tanquam id au
per
quod à nobis explicacur : non autem can .
quam complementa quibus intrinfice com-
plecur : poteſteriain dici quod cum æterni
tas fit vniformicas , quæ vt ficelt (pecialis
vnicas , vocalis vnitas diuini elle , includic
Degacioncm diuifionis parcium , ac difor
micacis fibi oppolicæ , tanquam ſuicomple-
mencum . Ad probationem fubiunctam Scom
.
tinegararantecedens : nam procuidabio a
digina duracio detineret, aut definere pof-
ſer , haberce alium modum realem ab eo ,
quem re vera haber , ellerque altcrius ration
nis quemadmodum . fi cælum incorruptibi
licarem amieteret , non eandem effentiam-
quam modo habec , fed aliam alteriusracio :
nisz haberet . Exhijs parereciam ad funda
menca ſententiarum ,quasrefutauimus . Ad
fundamentum enim fecundæ negamus nim
hil racionis includi inconcepta æternitatis ,
negamus eciam illasnegaciones a formali »
ter Tumantureffe reales audincludiincon-
ceptuæternitatis ve licformaliter fumptasi
Ad fundamcnrum terciæ negatur per Illam
negationem fufficiencer complarizbornia
carem , nifiaccedacroſpectus menſura , po.
nimuſque in diuino cfle modum realem in
finitæ duracionis extenfiux . Ad primum fa
ctum pro quarta negatur, minor fi de ex .
tenſione vircuali , & eminenti fiat formo,
Deusenimi , & fi non fit magnus colc eft
magnus quantitate virtutis ; alioquim ad
mifla maiori & c minori fi de extenſione for
mali intelligatur , negatur conſequentia,
ficut enim diuina eſencia fua infinitatc , vt
poreoria operans eſt , immediate accingit
omnia (patia , & effectus, in quibusopero
1
& ve ratio , fiae intelle&us attingit
omnia obiecta exiftentia , acque poſibiling
ita vt habet rationcm exiftcntis voiformi.
er ,arque durantis fine principio , & fine
formaliter ſe ipfa accingit omnes diferencias
temporis etiam polibiles , & imaginarijo
quibusdicitur coexiſtere , & præſeas ele
relatione quadam rationis qux in illa
nullam ponit fuccefionem , fed tantum
fupponit illam cx parre temporis , cui di .
citut coexiſtere . Ad fecundum negacur
maior , denominationis enim maioris , niin
noris, vel æqualis non omois durario eftca-
pax , ſed illa dumtaxat qux , aut cf finira,
607
fauc in quacernitur parcium excenfio ,acla
titudo . Refpondetur ſecundo , quod licce
duracio aternitatis in fe non habeat forma
licer partes , habec tamen illas virtualiter,
& eminenter , vc dictum eſt quo pacto in
cludere dicitur quorum , ac temporum dum
, fui ad rempusporter coe
xillentiam
criafico . Vnde ratione primi modi conci
nendi partium diuifionem porcft diciemi
nenter maior tempore , & illi in æqualis,
ficuc Deus dicicur maior Angelis , quorum
perfectionesfuperat , eminenterque conci
ncc : racione autem fecundi modi poteft dia
ciadhuc æternitas maior tempore, quiaco
exiftie omoibus eius partibus & multo
pluribus poffercocxiftere a darencur, Vn
delicüt animarrationalis poteft dici maior
madu , quia medum manum , fed totum cor
Puspocel informare , & illi coexillere , ita
æternitas licerin le partium ex persfit,po
teft dicimaior tempore , quia illi coexilio
defacto , & G fuiflemajus adhucci cocxif
tore . Ad fundamentum cerciæ ſenrenrixx
quæ cít Caietani , licec illam probabilem
reddar . Reſpondetur diſtinguendo mino.
rem , vniformisas eltarributum reale quo *
ad radonem formalom , & abfolure , tran
ſeat , oftareribucpm roale omnibus modis,
eriaor quoad complemeneum ,quo d conom
tarin obliq , nego minor . Adconfir
uo em
mationem nego minorem , quia licecmen
fura in crcaturis imporrecfolum relpectura
tranſcendentalem admenfuracum ; aguo
‫܀‬
realiter diſtinguitur camen in Deo vbi 1
realis defficit diftinctio , folum importac
relationem formalem rationis , quare dims
cendum eft æternitatem accriburum reale
efle in vniformitate diuini elle confiftens,
quatenus includit rationem acnforæ perel
pe&tum rationis complecam abſque omorluc
celionc .
Sed coorraadhucarguiturſecondo men
ſura dicir imperfectionem repugnanteur
Deorergo æternitas , quæ formaliter ell in
Deo non haber perle rugonem menfuræ .
Antecedens probatur : nam infinicum va
di& um elt cx Phylofopho rertio Phylico
rum cn immenfurabile , idet menſura 10
quit deffinira , in quo denotatur , quod
menfuratum deffimirt , ac liraitari deberá
Rurfus requicur proporcio , & adæquation
arque etiam diftin &tio realis inter menfu :
ram , & menfuracom , cernicaciaucemiliæ
tres conditioncs , nequeunt conuenire ma.
Xime & cerčia : ergo acquie babera
rationem meoſare . Confirmatur duplici.
cor , primo benc valec ::menfura formaliter
GAS ; indiai
 608 Libri vndecimi Olaft.V.rtic. I.
indiainis eft aliquidrationis , æternitas eft porcat deformali hocnomen , atributum ,vel
.
menfura: ergo æternitas eft aliquid rationis, Species :non importatur nomine iulticiæ , aut
confequens eft fallum : crgo & antecedens hominis , & fimiliter decernicas de formali, &
non promaiori :ergopro minori.Confirma in recto importat realem voiformicatem die
turfecundo æternitas formaliter eſt duratio
+
uini eſejin obliquo vero , & per modum con
diuini efle,fed duratio diuini effe nequitſub ditionis,fiue complementi importac refpcm
induere rationem menfura , cum poclastic, Etum menfur ,quem camen principaliter de
quid menfuratum ,duratio enim eſt que mém formali importat hoc nomenjmenfura ,ac pro
Curatur:ergonequitærerniras'fub induerera . inde arguitur in illaconſequentia àtermino
tionem menſuræ . Reſpondecur nihilominus veluti fccundæ intencionis ,ad cerminum pri
ad argumencum prænorādo menfuram aqui mæ ficut patet in aductis inftantijs .Adfecun
uocum quid elle , & proprerea polla accipi dam Bañelus ,quæftion, ( 0.4fc.2. negac'maio
triplicicer.Primo pro forma excrinſecaom rem eo quod pocatæcernicacemidcnrice ran
--
nino ,que.cxemplari,qua ratione idea; & Ar- tum , & non formaliter cflc durationem du .
ginis ,adci Citurmenfura idaatin liucima . & tus argumento facto duracioci id quodmě
ginis, ad eius amilitudinem deductæ, & hæc ſaracursæternicas eft mēlura: crgo racioztec
racio menfuræ , liccc repugnec Dco in ordi. Dicacis non eſt racio duracionis; lıcetinlenlu
ne ad ro , quia nihileſt inillo â Te ipfo hoc 1,
identico hæcfit vera æternitas eft duratio,l .
modo menluratum ;non taaien repugnar ei cur hæc,iuftitia eft fapientia:fed meliusref
in ordine ad creaturas, imò quo elt perfew pondetur cum Caiccano cornicarem effe
dior creaturis, co perfectiorimodo di com formaliſsime duracioncm diuini etlesſenren
peric offe illarum exemplar, & hocmodo pri tia enim elt Doctoris noftrrin cadem arcic.
1.
mumin vno quoqs genere ont menſura,ideft 2. & artic.z. preallegato exprimo lenitencia
exemplarcæterorum . Secundo accipiturmērum æternitatemelle ſpeciam duracionis,ac
ſura pro regula , perquam alterius rei quan-
-;

que Deum effe fuam cernitatem quia ille

titatem ,fiueperfectionem cognoſcimus, qui foluseft lua ducacio , quaread argumencum ,
ex natura rei ante operacionem intellectus fecundæ confirmacionisconceila maiorine.
complesturin eile talis atquedicat ordinem ganda eftminor;ficuc enim cadem motus pri
realen admenſuracum , & hæc noquicæterni mi mobilis duracio porelt fecundum diuer
tati conuenire. Tertio modo accipitur pro fas rationcs effe menſura , & aicnfuratum) , VE
meoſura,ideft,regula,qua,quancitas,aur du- ipte Buneſius facecur ibidem arcicol.dubio za
ratio alicuius cognofcitur, & cui proportion ad quartum , ica duracio diuiniellofecundum
conladæquatur;non
Datur, atque amat
tamen extra in . distinctas rarionespoceſt ſubire ratioucun me
urgled perrelpect furæ , & monſuraci , menfuræ quidem vc eft
um ra-
tionis , & hæc poteft,ac debet conucnireçcer actiua , & voitormis duratio ,qua veluricon .
nicaci ,neque illas condiciones 10 rigore extingarur,& durac diuinum elle & licet æter
poſcit , fed folum proportionem , ac dihin- nicas ,menfurati vero quacenus elt palua du
Ĉtionem virtualem rationum formalium , ratio ,arque resipfa durans ,& cóciagaca : nec
quo ſuppolito ad formam argunrenri ncga. mirum quod eadem indiuifibilis perfectio di
fur antecedens.Ad probacionem dicendum uinæ duration is ücid , quod & quo , fi cadem
eſt Phylolophum ,loqui de co quod menſura quanticaselt resoxtonla , & eft id quo fic cor
. tur fecundum partem aliquotam , prout men poris exceniſio ,& cadem luxcitluçıda, vequo
furario deferuit humanis computationibus, & vequod.Tertio arguicur: æuumoriam ham
hxc enim diffiniriaclimicari debet: facus au ber ſucculionem fecundum prius , & porte
tem , illud quodmenfurator ſecundum par- Tius,non ergo dillinguitur poeneshoc tem
teno aliquotam ,hocenim poret elle infine pore, & confequenter prefactæ distinctionis
tum vtdiximus, articul.3.quæſion 2.neque membra non opponuncur hijs rationibusfor
terminari,aur deffiniri, idel terminis clau . malibus . Antecedens probacur mulciplıcı
didebct,fed fatiseft quod cius quantitas aut tor . Primo : nam Hieronymus Epiftola ad
perfectio'alteri adæquetur, aurper eam digo Marcellum fencit folum Deum efle experte
nofcatur . Ad primam confirmarionem noga præterici , & faturi dicons: Inomnicreatura
turmaior in illa enim confequentia varia- difert præteritum futurum , quia folus Deus
tar appellatio licurintac : homo cft fpecies, eft,quinon nokit fuiße,neque futurumelle.Con
& ſpecies eſt quid rationis : crgo homo elt fogar Auguit. i.confcfionum.cap.14.quiſic
quid rationis ,& in hac:iuftitiaet arribarum ait:Præfens ſi femper effet præſens,nequein pre
diuinum , atributum diuinam dicicirclatio teritum tranfiret, iam non effettempus;fed æter
nem racionis : ergo iuftitia dicit relacionem nitas. Sola igitur accrnitas fecundum men
tationis : etenimrelacio racionis ,quam im- com Hieronymi, & Auguftinett rota fimul,
8C
i
 .
4. In vniuerfam Ariftot .Metaph.
& ex pers ſucceſionis. Secundo, quia impli.
int caridem effe fimulin actu ,& potentia reſpe .
cu ciufdem form ", fed Angelus perfuum
quam hodie , verbi gratia,elt in actu duratio
nis, quam nunc habet, & eft inpotentia ad du
ratione diei crafting , quia poteft durare crafti
na die,& etiam poceltoon durare, liquidem
poteft in nihilum redigi : ergo alia duracio in
æuo Angeli ,oft hodierna :&futura, diecrani
na.Tercio, quia alias fi omninoxvum Angeli
indiuiſibile cflet , futura ei coexifterent , ac
proinde pofſec illa naturaliter cognoſcere:
proprer enim Deus illa cognoſc it , quia
coexiſtuent
a indiui
fibili nunc rernitaris . Rur
fus eadem ratione verificarentur duo termi
ni contradictorij de codem in žuo Angeli ,
ficue verificantur , in codem nuncärernica-
tis ,verbi gracia , Petrum currere , & c Petrunk
non currere ,quia curſus, & aegacio curſusPe
tro conuenientes pro diuerdis temporibuss .. lus effe in Dco , &c Efdras, maieltatem äuoc
propter verifica ur de illo in æternitace , rum apud ipſum eile: tum ab inconvenienci ,
quiszcercnaicas eſt innc
diuiſibile trunc illis coe- quod ſequererur, etenim cum fecüdum pro
kiftens ,quod tamen non eft dicendum.Co . babiliorem fententiam Doctoris fapai 1.po
firmatur primo : nam fi ſuccetiu non otnſec quæft.Oz.a
um
xuum , non poneretur in prædicamente , une
do, in quo folum duracio ponitur ſucceliuag
quæ vel ex temporis adiacentia relinquiturs
aur illi proporcionatur , conlequcns autem ,
eſt fallum , cum omnes duraciones creatæ ad
illud prædicame pertincan :ergo & agdam namque ac conftituunt zuun medium
recedens . Confienmtautm. 2.nam fixrum eftdu .
ratio indiuidibilis , fubftantia incorruptibi
lis ,fequitur toceſteaua ,quor funt hujuſmo.
di ſubltantiæ , quod tamen non eft dicen-
dum : ergo : lequela patet ,quia in fingulis fub
ftantijs incorrupti bu lune fingulæ dura
tiones indiuilibilebis li
elle s10 corruptibilis crex
ti , mutabilicati coniuncti,in quo confilitra .
toxui , cit enimçuum vt deftinitCaieta
vnicas vitæ inqucabilis mutabilitaci nus
c
onion
Eta,vel vt Darandus aicin 2.dillinct.z.q uæf
tion.s. um eldarat io effe crsati vniform
ter,& Itabilicer fe habens : cum igitur tot linti
huiuſmodi durationes , quor ſubſtantia in
corrupcibiles, tot crunt cua. Huicaccedit,
quodæuum coeleſtium corporumcfi corpo .
roum, licut & cde corum , xuum autem An .
gelorum elt ſpiritualeac proinde diuerfax Ec
quia vnus Angelusnoneltmenfura aliorum
fecundum duracionem , cenim omnes fue-
runt fimul creati ; ergo à parte ante nullus eft
alcerius menſura,fecüdam durationem; inid
neque aparec poft cum vnus quiſque duset
infinice ac proindefitinmenfurabilis.Duin .
de quia menfura eft caufa menſurari, fed eile
yriusAngeli, nonelt cauſa alterius : crgo .
Quod & dicas proprerea ſupræmum effe alio
rum menſuram :quia eft alijs nobilior,&t ain
. 609
plicior fecundum eſentiam , & confequent
der liculelt menſura quidicatis aliorum , 108
& doracionis . Contra Inan homo in genere
animalis eft menlura aliorum animalium , &
albedo aliorum colorum quatenus eſt racio
norificandi eorum quiditates eo quod eftper
fectioris, & nobilioris naturæ in cali genere,
& cañen neque homo alia animalia,nequeal
bedo alios colores menſurat fecundum dura
tionem : fiquidem multa animalia, vi coruus,
& ceruus funtvirædiutur quam homo,
ni
Alij eciam colores diuturniororises poffunt
qua albedo : ergo ex perfec
m tori effent no
ia
ſequit ur conuenire ſupremo Angelo menſu
ræ rationem reſpectu aliorun fecundum du .
racionem . Confirmatur hæc omnia ex dupli
ci capite . Tum ex eo quod apud Dionilium ,
capite preallegato ex 3.Eldi2,4 .plura dicua
tur effo ud kuum enim quorum ait Dioni
Angelus fit dam
rtic.y.ſupre
natus , damnato , & mifemurso bcani , ac fælicos
meaſurarentur , quod eorum derogardignis
Taci .
8 Propterhoc argumentam triplex ver
Cacurmodus dicendi inter ( cholaſticos : qui.
habere locum inter acerbitacem ,& tempus,
quod æterniras , neque in le vt duracio eft ,
neque in effe diuino admittit fuccedone ,
tempus vero illam admiecie , tam in fe, qumam
in moru cuiuseli duratio ,cuum autem licet
in elle Angeli ,cujus eit duratio ,luccellionen
non habeaicamen can laberinto, quatenus
duratio quædánielt. De horum numero fuo .
re D.Bonauentura in z.diftin &.z. quæſion .
3,8c Gabriel, quæſtion.t.Secun modus al
du
( crit nullam admittendam ele fusccefionem
io tuo , quem fequoeur in quæthon 10.alle
gata ,actica5. Cajetanos, Bañelius , dubio.i .
difputar.elofdem articulileguritan
& am Doctorem ibidem ,& in quodlibeto 10.
articula, necnon Capreolum ybiſupra con
clufion.s . & Henrricum quodlibeto 5. quæl
tion.13.Scotum in eadem diſtinct.a.quæitola
Duranduri,quältion.3. & Ricardā , artic.i .
qnæſtion.3.cx hijsautem Durandus( curſubc
Cribic Molioa, vbifupra diſputation.c.$.DI.
timum dubium , & articul.6 .$ . fittamen , prima
conclufio )docet cot dariæua quot luncæuiter
na,eo quod nullius æuiterni curatio eft nien
furaſui ſubiecti , propter identicacem , cum
illo, neque et menfuraaliorum propter ra
tioncsfactas. Alij vero cum D.Thom . in co .
dem argical.6 .ve Caieran . Bañetius, Capreo .
Ggg 4 lus
 610 Libri undecimi Qteft.V . Art.I.
lus vbi fupra , & c. Volunt vnicum tantum inter Angelos datur fupræmus, qui eft on
quum omnium æuirer norum cffe, quod nul nium perfe tiſsimus ac ſimpliciſsimus:
lam fuccefsionem admittit , & hicetl tertius crgo ille debet eſſe cæterorum menfura ,
modus dicendi ,quem decernimus amplecte eo quod vnumquodque menfuratur lime
dum , & iuxtaillum duo afferimus , alterum pliciſsimo lui gencris. Telte Philoſopho ,
eft quod &uum , & cuiuſcunque ſubſtancia 10. hujussexcu fecundo , tunc vltra , fed
incorrupribilis durario nullam admiteic luc xuum cft mcoſura ſubſtantiarum incor
ceſsionem.hoc pacer exprefacis suidiffins- rupribilium : crgo in ſolo ſupremo Ange.
tionibus, & cx diſcrimino , quod D. Thom, lo reperitur . Confirmacur nam in ſubſtacie
art. s.incer xuum & tempusaſsignat , quod tijs incorruptibilibus eft inæqualitas . Aliæ
ad hanc formam reducitur: in tempore repe cnim func alijs perfectiores fecundum fenté
siturprius ,& pofterius , quia dantur in mo . ciam Dioniſ. cap . 10. coeleftisHierarchia ,
tu,ex quo tempus reſultat, & cuius eft dura . . quam ſuſtinet contra Origcnem vniuerra
tio ,fedinelleAngeli vnde zuum reſultat& Schola Thoologorum :imoomncsdiferunc
cuiusproximeeſt daratio nulla datur.prius cffentialiter , & ſpecifice , velibro loquen
& pofterius nulla ſucceſsio,aur innouatio,or titrademus: ergo daturLuprend, quæ om .
go nequeinzuo aliqua prioritas,ac poftcrio nes perfectione ſuperer, & voitormicatein
Tiras,aliqua faccelsio ,aut innouatio reperi- operatione , hæc ergo ericaliarum
effe , & operatione,
tur.Tum ctiam quia efle Angeli ett indiuifi- menſura , & confequenterfola cuisduratio
bile:ergo eius menſura indiuifibilis debet æuirationem habebit . Hijs ſuppoGris rece
eſe,ac proinde æqum , quod eft illius mea. pondetur ad argupcoram negando antece
Cara.Confequontia parce quoniam refte Phi: dens , ad primam probationem dicendum
lolopho , 10, huius'textu lccundo menfura cft Hieronymum , & Auguftinum in cofen
eft quæ meriendo rem , quam metimur no- Su dicere folam externitatem excludere fuce
tam reddic,diuifibileautem ſicuc nequitme : celionem , quia fola illa , neque info , ne .
tiri rem indiuilbilom ,ita nequeillani nocam quo in fibiadiuncta operariono habetfüccam
facere poteft,pollet confirmari.Etnam ſicuc Lionem ,quum autem licerillam non habeat
efle Angeli conſeguirur ad a &tionem , qua in ſe licut-acaipus, habertamen eam in libi
Deus illum creauir, acqueconferuat per lon adiunda operacione Angelica , quæ prete
gum ccmpus,ita & duracio illius,quia aucent ricioni , & fucuritioni dübelt... cum incipiac
ipſum Angeli ste , aur cius modus vt fæpe & detinatele . Hxccanica lucceſio non cft
di& um ollzied actio , qua Deus creauit AA- formaliterinæuo ,fedin temporo diſcreto ,
gelum , & per longum tempusillum conſer- quod menfurat actiones liberas Angelo
uat eit prorfus eadem numero , & indiuifi . ruin , formaliter repericur , &adæqum con
bilis : ergo & duratio indiuifibilis debec of comicaneer ſo haber . Ad fecundam ncgo
fehacrariona rritur. Molina, eo quod pu maiorem nullum com oft inconucniens ,
tar actionem diuinam identificari cura cor- quod aliquid lit in actu ,& in pocentia ref>
mino producto,ac proinde nonpoffe in tor pocu ciuldein formx ad druerla tempora
mino dari fuccefsionem , quin decurin comparatx , vnde ficar fublianria Petrihom
a &tionc fed quia hoc fundamentam eft dic habct actu ſuum offe , & eft in poren.
debile , probabilius namque cildiuinas ac- tia vt habeat illud craftına die , ita Angc
ciones formaliter efle samancntes , & vir Jus quihodie eftin actu reſpectu fuæ dura.
tualiter tranſeuntes dumtaxat,pollet oprime tionis, eft in potencia ad candem non lima
me faloari ſucceſsio in effectu , quim dare. pliciter , lod fecundum quid ,fiue compa
cur in diuina actiono , & de facto actio , rauiue , videlicet vt illam habeat craitina
qua Dous compüs producit acque conter- dic , acquaper cam diei venturæ cocxiltat,
wat ont indiuifibilis , & expers loccoſsionis nequo ex hocprobatur in efle dillinctio par
in ſeipfa cuius tamen non eft cxpers illius tiam in durarionc Angeli, ficut neque in
terminus nempe tempus ficut igicur 0 . effe iplius Angeli, quod authorcs.primimo .
linx fundamcntum eft debile , Jta & eius di dicendi indiuifibile farcntur , fed folum
confirmatio debiliselt , quare potiusprio- probatur in duratione indiuifibili elle po
: fibus rationibusinnitendum eft. Secundum centiam ad coexiftendum dicicraſtinæ , quæ
eft quod suum dumtaxac eft vnum : hoc tamen porcit Calrem per extrinſocan Dci
probar Diuus Thomasarnc.6.quia prop porentiam impediri . Adrertiam ncganda
screa datur vnicum tempus duntaxat, quia el ſequela , cuius ratio defumenda oft cx
Voicus eft primus omnium moruum rc- diſcrimino, quod inter æternitatem ,& cum
gularitsimus, & fimpliciſsimus, quiproin- Vorfatur , in duobusonim conueniuntæter
dedeber elic carcrorum menſura,fed eciam nitas , & zuum , & 111 cribus dilariminantur
conue .

i
 GIL
In vniuerfam Ariftot. Metaph.
conueniunt quidem in hoc quod funt men- co quod de menfura independens infinita
furæ indiuifibiles, & totæ fimul , & quod fi. habens vnite :latitudinem duratiuam infinim
curæternicas incoexifendo noftro tempo . tam ,& continens menfuram, ac durationem
ri(hoc eft in coexiſtentia,quæ eſt relatio ra fucurorum éminentor; atque ex eo quodtu.
tionisexiftentiæ diuinæ fuperueniens ) ha .. cura non folum menfuræ cognofcencis, ſed
bet ſucceſionem rationc cuius dicimus de otiain menfuræ cognitionis coexiſtant,prop
Dco sabſque leſione ſuæ in diuifibilis du- terea Lola æternitas que per eflentiam , fiuc
rarionis ipfum fuille, efle , & foro, idettipe participara, poteft vnire contigere focuri,
füm coextitiſſe tempori præteriro,& coexi- cffectus exiltentiam , vc fic rario illam cog
fere præſenci, & habiturum ella coexiften nofcendi. Ad quartam conceffafequelanom
riani cum furoro , ita de æuo Angelidici- gatur minor, eo quod licet refpectu eiuf
mus abſque lxhone quæ indiuifibilis,dura » : demnunc indiuifibilis fluencis nequeunaco
tionis iplum fuiffe ,effe, & fucurum eff :,hoc tradictoria prædicara de codem verificari,
cft,ipfum habuiffe coexiftentiam , cum con- qua tale nunc non potelt bis fumi, & quia .
pore præterito , & illam haberecum præfen omnibus inodiscit indiuilibile , tamen ref
ti ,atque habiturum eſſe eam cum futuro. Dif pectu ciufdem nunc indiuifibilis æternira .
criminantur aurem in eo quod ætaroitas ne . ris, & æui oprime poſſunt verificari,quia din
coflario neceſsitate etiam Logica , & perſo cer fic indiuidibile formaliter & in re : ta..
inde pendenter haberelle fimul in fe, & co . men eſt diuifibilc veluti vircualicer, & haboc $

exiſtere omni tempori , eciam imaginario: coexiftentiain cum duratione diuitibili,

uuin autem angelicam cum hiç duratio quo pacto intra ideni xuum Angeli Gabrie.
crcata, & dependens, erg Philica neceſsita . lis vorum fuit dicere Gabriel non video :
is habeat elle fimul , non tamen Logica ne . Deum (quando erar viaror). & Gabriel video
ceſsitate habet efle neceffario infe , aurco . Deum quia iam modo eft beacus.Adconfirm
cxiftere tempori , fed hoc habecdependen- marionem priniana conceſſa ſequela nega.
fer a Deo , per cuius porentiam poceitani. tar minor in prædicamento cnim quando lo .
hilari, & non habere coexiftentiam cum cra lum collocanrur duraciones illæ , quæ cx ad
ftina die.Secundo differunt in eo quodäter jacentia temporis relinquntur , vifuo loco
nitas cum Gt duratio infinita habens latıram. docuimus:aliæ voro aurnon ſunt imprædi
dinem infinitam duratiuam vnite præhabery camentoycæternitasjau ponuntur in præ .
& conținereminenter omnium & corum in . dicamentis earundem rerum , quarum ſunc,
feriorum differentias,atque pertectiones,&- durationes; vode cempus continuum ſpectac.
cureſe diuinum,quia infioirum , & fimplex Lalcem reductiuc ad prædicanıentum quan
cſt , continet eminenter propria omnium tipacisæuum aurem , quod eft effe Angeliad:
creaturarum diſtinctivaleclulisimperfectio prædicamentum fubftantiæ, & inftans tem
nibus,& ex hoc prouenic quod omoporo- poris difcreti quia eft duratio actionis it .
rum duracioncs fecundum propria æterni . manentis ad prædicamentum qualitatis na.. !

tati coexiſtant,etiam antequam : fiant xuun turales , ad qualicacis autem ſupernaturalis

autem quia durario fioita , & limitata elt le
cundum eflentiam , vtpote io durerminata
fpecie coatlıtuta , non contince eminenter
aliarum rerum inferiorum durationes , ex
quo prouenit quod res futuræ ,ei non coexi.
fanc. Tertio diucräficantur in eo quodæter
nicas nedum divinum effe,& naburalem cog
nitionem , qua Deus feipfum cognofcit,ied.
etiam cognitionem ,qua cognofcitalia a les
menfurat, vnde furura coexiſtunt menfura
cognitionis diuinæ æqum autem licccmen-
ſurer angelicum effe , & naturalem cogníom
tionem ,qua Deum, & ſe cognofcir,noo: ka-
men illam , quia libero, alia à fe cognoſcer;
vnde futura etiam ſi coexiſterano quo , non
coexiſterenc menfuræ cognitionis cum igi.
tur cognitio futurorum non proueniat ex
generaliſsimum æternitasparticipata vilio
mis beatæ reuocatur. Ad fecundam negatur
ſequelagad probationein primam dicendum
eltin fingulis Angelis edle proprias , & in
trinfecas duraciones indiuifibiles eiufdem
generis.cuiuo.Sed oihilominus quiaom
nes,excepta duracione ſupræmixujternino,
funt in lummo perfeétionis, ac ſimplicita
tis illius generis , propterea qui rationem
non habent. Ad fecundam neganda eft nam
jor. Cæleftia coim corpora in quancum cn
pa permanentia , & incorruptibiles Cubitan
tiæ vnius geperis, funr in eile imo:utabilis
cum Angelis , ac proinde debent ſupræmi
kuterni duratione menfurari . Vade illo .
Full xuum fpirituale eft . Ad tertiam ne .
gandwu est antecedens, Primus enim An !

illisduobus, in quibus muum , & ærernitas gelus menſura elt aliorum , in durasione ,
communicant,fed ex hijs tribus,qutuono elle, & quidirace, quia voaquaquc quidicas
conueniunt, fed foliæternicati , nempe cx menfurarur prima quidicale ſuigeneris,ne .
quo
 -
812 Libri vndecimi Ohaft.V.Artic. I,
que huic
j
obftat quod fimul producti fue-
rint Angeli , alia enim #uiterna fuccefiua
producta fuero, vt animæ racionales , quæ
polt refurre & ionem wuo menfurabuntur,
& modo eciam in ftatu feparationis æuo
menſuranrur. Itaque ne que limultanea, neu
iua
que ſuccef xuicer norun tio
produc ob .
Har quominus vno quo mcnſurcntur , quia
non antiquior duratio , ſed voitornior , &
perfectior vendicat ſibi rationem menſu
fæ , & æuidignitatem . Ad quartam nega-
tur maior fi vniuerfaliter accipiatur : pro
cuius declararione egregie aduertic Duran .
dus in quælt:5. præallegata , duplicem elle
menfuram feu rationcm norificandi , alte-
Tam , quæ perfe , & directe notificar per
modum caufr, quia caufa eflendi eltetiam
& cognoſcendi ,alteram vero quia indire .
cte , &ccomparacide notificac aut certificac
alterius quantitacem , velperfectionem , &
hic modus menfurandi alia non fundatur in
cauſalicace circa illa , quo pacto , primum
in vnoquoque genere elt cærerorum men-
ſura,verbi gratia , albedo cit menfura colo .
rum , quia per comparacionem ad illam cog «
noſcicuratiorum colorum perfectio,& hoc
modo fupremus Angelusetaliorum'men .
fura , quia per comparacionem , & acceſium
ad illam cegnofcicur aliorum perfectio in
quidicare , cile , & duratione , hæc doctrie
na Durandi confonat Divo Thomæ , qui
articmoi citato in folurione ad quarcum ald
montüram non femper effe caulam men
furatiin eſſendo , fed fatis elle quodlicillo
fimplicior , ac notior , vt dictie cauta illius
in cognofceado . Poteft eriam dici cum Ca-
sotano primaparte quæft.2.41to3 -S.circa illa
menfuram doborc effe caufatn non effecti .
wanr : determinate, ledvel offcctiuam , vel fi-
nalem , aut excmplarem menfurati; & hanc
caufalicacem exemplaris habere , primum
in vnoquoquo genere refpectu aliorum , co
quod perfectiora ſunt naturalia cxempla.
ria imperfectiorum vt fic,quopacto, prima
zuiternum in rationc in corruptibilis , &
in tranlimutabilis caufa oft aliorum 2010-
norum . Ad improbationem huius refpon-
detur quod ratio Doctoris Sancti non ini-
titor burc principio , quod fi Angelusfu-
præmos moulurar alios in quiditate , etiams
meofarer illos fecunduni durationem , fed
huic,quod quia elt fupremus in qoidica-
te,& fimplicior in durationc,ideo illosmen
furat quoad verumque , homo autum , Yel
albedo licet fuperet alia Luigeaeris in qui
dicate , poteft camen excedi ab illis in dum
racionc, & fic in quiditate & non irl dura-
tiune crie soruni menlura , quia primurn
in vnoquoque genere ſolam eft aliorum
menſura fecundum id , in quo eß primum
ac ſupræmum illius generis , præterquam
quod cum duratio lubſtantiæ fit eius effe,
quo lubitantia elt perfectior, habet ctiam
perfećtius olle ,cio confequen
& rem ter perfectio
rem , ac timpli dur acionem i
intenf .
uo , licet excontiue excedatur ab aliquo lui
gencris . Vode licut homo in quiditate , ira
& in duratione excedic incendue alia qui
genciis,qua propter veroque modo eitillo
rum munlura . Ad primam partem vlcima
confirmationis refpondetur dupliciter.Prio
mo cum D.Thom.artic :6. allegato ad pri
mum quod xuum accipitur aliquando pro
leculo quod elt periodus durationis alicu «
ius rei. Vade xua plurali nomine lignificam
ta pro pluribusfeculis accipiuntur .Secun
do rel'pondetur plurale in Sacra Scriptura ,
& apud Sanctos Lacres mulcoties perlylep
fim ,quæ el numerorum permutatio accipe
pro lingulari quodam excellent quod pla
ribus fingularibus ordinis interionis æquim
poller; ideo enim Pfalm.50 .dicicur de vain
coatquc fingulari peccato originais , & c
In iniquitatibus conceptus fum , c in peccatis
concepit me mater . mea, co quod licec tiogus
lare , origo tamen radix , & tons alioram ,
actualium peccatorum fuit , non difimiliter
vnicum zuum propiec eius excellentiam
nomine pluralı ab Etdra , & c a Dioniſio
nuncupatur . Ad fecundam relpondem iux
Da illan fentcntiam quum in Angelo dam
nato permanfills ., quia vnitor mutatum dem
rationis , vtpote nacuralen per peccarunt
non a viſsir. Nequc oft incorrueniens quod
fecundum durarionem in oile naturala Ana
geli beari a Lucifero damnaco 'mcolores
tur ; fiquidem lecundun nacuralia illos in
alle , & vniformitate durationis cxcedit.
Vicimo arguirur « ſubſtancia corrupcibiles
pon menfurantur focundum elle ronpore
continuo s ergo darur alia menlura præter
alignacas . Adcoccdens probatur multiplici
cer. Primo quia videcur cxpræla fententia
Sancti Doctoris opufculo 44. de rempore
Cap.3 . & Philoſop , libro 4. Philico . cap.
I'r. vbiait tenipus perle primo folum men
furare wotum & quietem , & e'mobile fecun
dario veltacſub moru ,vol quicrec.Sccundo
probatur , quia menfura debeo ello conge .
Dca,& proportionaca,atque ciuſdem genc .
fis cum co cuius cft mcnfura , vc fuccefiua
fi res menſurata fit fuccefiua, & permanens
Li res fic tota liniul : ſed ellu rerum gcncra
bilion oli rotunrfimul expers in ſeipſoluc .
ceſionis, eft cnim indiuifibilc vniformiter
fe habens : crgo doberur er pro menſura
non
 In nužuerfam Ariſtot.Metapb). 613
non tenipus quodeft fuccefimam , fed zuũ, fuccefionis partium cids dubditquehuius
aucaliaâ præfaris comdiſtincta. Tercio nam rationem ,quia duratio eorum non éft tara" i
telte Philophoin locoproxide allegato,645 : mul , ideft durario eorum vt moribusluba
çuc fe habet ocmpus admotum ita fe ham Luot;alioquim duratio eorüm ſecunduin i
bet nung temporis ad inobile, ſed tempus indiuifibilis eft , ficuc ellendas de qua in
habetfeve menſura mocus:ergo & nücina priori patte dixerat effetoedini omurg erfen
diuifibile temporis erit menfura mobilistix autem indiuidbili , & pernanthicij
& confequenter non menfurabitur tempo . correſpondet exiftentia Thdiúilibilis,ac per
re mobilos fed menfurauiter ipfo nuncs manens, cum qua duratiuidentificatur.Ad
quodelt diuerſa ſpecies menfuræ . Quarto tellimonium durem Philoſophi'tefponde
ſubſlantjá corraptibilis duraç formaliter in für illom loquiibi dereftpote rationepat
ſeipfa duracione quadan in diuibile , fed tium indigilibilium feclufis infantibusin
ab hac duratione fufficientermenfurátur, diuifibilibús præcifsiua
pr -abltra & rdbe ; & die
cum lir tota Gimul, & vniformicet fc habens verum eft, quod ait mobile ,a rempore niren
ac proinde nobilior duratione temporis ſurari ratione 'inotüs & vt lubelt:hforut
quæ ef luccoliua & accidentalis ;hac cum ſed cum bocftarquodrationeintantis in.
racione. fupremus Angelusmenſuratür ab diuifibilis menfuretor'Tubftantia ipfa mog
xuo ,quodeft infe ipfo, quia elt duracio vni bilis, ac deficiens , a retipore , duo Yraque
format , fupræina ac taca liaiul ; crgo non haber tempus , röcandam quæ ſubflantlan
nicnſurator.comporer. Relpondetut nihilo . mobilen ac defficientem manfurat ",licet
minus pegando antecedens:! Ad primam diuerlimode nempe partes fuccefiuas , &
probationem extchimonis Angelici Do- inſtan cia , ratione quidem illarum perle
inſtancia
doris AG Philofopliidefumptam dicen- primo menſurat morus, & fecundario ſubs
dum eltyad teftimoniurn quideni SandiDo itantiam vt Tabell mocai racione autein
& toris , illud opuſculum non habere certum horum merſurat perto primo ipfas fábttan
aurhorem , & di alijs Doctoris Sancti factic
rias ; altáfquc formas permanentes defoder
inſercam : Vade com decius vlcima volun . biles , vodein fine eiufdem capitisti. fub
tate in prima parte ſumaize nobis certo con tungitsiplum autem nuntſequitur id quodfer
Atec in cerro Authoris teftimonio , non vin turvetempusmorum , & quafi dicatlicratiza
cimur: illo tamen admiſſo ita explicandum bethunc ( quod dixchat ratione exilencie
eftvein prioribus verbis mobilia veroquana vnius puimmobilis entidemfecundum
Eum adidquod funt, ideft quantum ad effe tem in toro tempore , licet diüerfuti fe
ſubſtantiale præueniens omnem motum , cundum rationem )ad raquod moueturdi
nonmenfuraturtempore,&e ende bijsrefpondet cut tempus ident duxus lucceluus atino
nunc temporis , non tempusidett'non menu rum : non ergb el contra; fed pociars' iuxta
ſuraotur tempore ratione partium didikbis on Philofophi,afferere quod tempus
licm, & fucceliuarum , fed ratione ioflantis fatione fluxos menfürer motum ratione
continuaciui illarum , quodcft tocum limuly aurem iplius nunc, quod veleftinitatiscoow
loquitut enim in hijs verbis non de eo quod rinuacfuum , vel eft ipfa vnitas exiſtencia
pcnfurat , fed de ratione formali.menfus primi mobilismenfuter fubftantiali per
randi, licetautem efle fubftantiale ,quod mancaceo mobilent Ad fécundam quod
en corum fimul menluretur a tempore , vt menlura ', & menläratud in hoc debetit
ab eo , quod meoſüra tamen ratio pet efle congencaz quod eotriodo ; quemeni
quam tempus habec meaſurare illud , nom rededit in datátrane diuina
ettparţium fuccelio,fedinftansindiuifibis effe ,semua menfura, Feddar a perishableau
le , vndeinceptio, fiue generatio lubltana di cornicatis iuxta Tententiam nolir OWO
tiæ corruptibilis per quam accipicfuum ef étoris vbifupra .Camigprat fubftantia cor
ſe tocam Gmul fit in iaitanti, & non in tem ruptibilis-duratia ft Bertalbiliscorporea
pore , co quod incipit ſubltantia intripGce arquemotui ſubiects maximeredédié à dir:
per primum ſui elle , quod eftnuncindiui- ratione diuini elle and proinde fehluta
fibile temporis in illis autem verbis quæ eius debeteffo tompas; quodmaximusmen
ſubſequntur,menfurantut anteni temporequan fura acomitatis dilati poreſt édiáin dict
tumalfuum efle,en Swain ſucceſionem , vel du quod libur duratio fübnanticorruptibia
麟

rationem , loquitur de duratione ipfius elle lis eft töla amstsica cokfé[ pöirdere merita
Subltantialis ,non ſecundam le , & vt præ
venit motum ,fed vt fubel fluxui mocus ,& fura que land initiatis ,veftrina ,quod
e epitentia primi abitis en toll?
de hoc dicit menfurari tenipore ratiopo Exitusta piinanſolutiondin negahan ng
recut
 314 Libri rundecimi Onæfi..wirticuli
fecunda pars maioris, iuxra fecundam vero ficut duraciones corporum.coloniam ; &
ad miſſa maiori , & minori negatur conſen ipferiorum Angelorum , licet indiuilibiles ,
quentia. Ad feruam quod pocius el prono non tangen porriguncad rationem menlu
bisiuxta iam dicta. Ad quarcam duplex cft 1 Etad argumcata pro primo modo dicen
modus dicendi prinius afferir durariones di facta , quatenus probanc huiufmodi da :
permanentes non ello menfuras carundem rationes non cfle menfuras non opus eft
rerum , quarum fang durationes , co quod reſpondero: quia ſuntpro nobis:nitailomi
lung dem cum exiftentijs rerum ,fecundum nus quatenus eciam inceądunr proberene
quas deberentillasmenſuraie Nihil aurem quem fupramo fui.gencris durationem in
mentirar leipfum ,& quiamencura tefte Phi diuifibileta elle mentiramiſui fubie &tiquan
lofopho 10. hujus cexcu 2.. natam facit rei reſpondendum elle Adprimum
tum ad efle
qualitatem s huiuſmodi autem durationes qui dem nogo conſequenciam ,quia diccianr
permanentes, cym fipbindibilibiles aullam
idag ſccundumrem cum cxiftentia; tamen
habent quantitatem :nequeida habet 1732 differunt: fuis rationibusformalibus; & fizc
jorem lanjcudincndora maior mine diftinctio fufficianseft ad rationcin menſu .
rem auàm alia,fed dicitur aut mi. & , &c monlarati,vcfuperius docuimus. Ad
norab expripſeca temporis duraciua laticus fecundum quod huiuimodi duraciones ha
dine cuicoexillisequaterius,fcilicetper Dei bont quantitatem virtualem , & actudinomi
conferuationem ,vaamaioritempori coexi . duratiuam linican alrcri commenlurabile,
alia aur é contra. Hljs accodic quia licet partes nonhabeas formalicerisha
argumentum aliud Scoti,quod mcnfuraex bec camom ulas vincualicor, Sanon folunait
nacura rei el nouior menturąco ,fednubile coexiftendo matoriyanı miooritamponi, lim
ip pabrangia defedibili Autochlain indefo- cet enim co exiſtentia cathgeli. Luptæ01/15 &
fafit
Etibili,notius ipfa,cum ipfa fitrati demon
ratioo denon inferiorisGræqualistamen abfoldvamaior
ftrandi,& notificandiomnes fuaspaſsiones intenfiue ideft, magis pertexta & vorfor
ergo cam duracia lubhansia corruptibilis miset duratio fupozemni quam Angeli ..

ficindiuifibilis, & tota Amulnog ericeius ferioris. Ad tertium nogacurnebi& Serview

menſura.Hæc fententia diDurand,vbifu kuum exiftens in primo diedrab fud te
pragaæfioneo cui fubfcribit.Molima loco ciusexiftcntia , que aliquid aliud eft nočius
eriam præallegato articoliquindi, $aultima fubftantia illius ve inimucabile , in ratione
dubium ,& ex parte conſente Scorus un le menfurm.co quod ielum simul aliud eſt
cundo,dillinctione fertia , qua/tyonotorta quam vnitas per modum menfura talis
allorcas ſupræmum uerum nonmeniu immutabilitatis ,ac proinde duum eft fure
Tari, xupquodofin ipfo filiamurao
& maller voidas cuiper le primo debcrur ram
illo menfurentur : hoc vltimo ductusare tio menfuræ , Substancia automlc immuta
gumepra :fed ver45modusdicendielt quod bilis nonper le primofed denominatiue en
& li aon.quzlibet duraçio que permauery You quai devontapioncm imponacho
Que ſocceGua demenjura in fobiectupiligt men universi conftat autcai vniuerfaliter
primaAglupremna je vnitqimitate intra áka quod id quod reformaviror#tale cettis , &
Judgenusi diramen (gprønadske SABOLA norimecllex narararots do qubd el denon
1 ima in luo genere nedum alia falsenordha maloakįvesmalonunde quanimis fubſtancia
Sad Plug ens, 4448 Q daraxjo,menfura primi angeli fit fimpliciter nocifsimum
bis quo pado cum ducaciones rerum core tamen auium in rationcdemonftrari
uptibilum permanentium , licecinelleça. omniumquædesilo
pollerne
menfurz eituotias
VAUDEperfectioras,temporis duratione: 14- illa ; Gout licet fubltancia corporda fic no
mga ello indefecti lejlis-minimesfum po- tior fecunduó de qualiticare , & tempore :
vus àscmpore continentur & illo fuper- in genere tamen menlura ,lixcludit fecun
Auregui conlumendur,& conficiangureprop dum fa notiura ve egregio refponder Cam
terea abillomenfurapçur , 8c ipfa nonfunt jetadas articulo fexto , quxftionis 10 .
Manlura , fuorum fubicctorum , bigpaline ad argumentum Scoticum pro
awagnu ſunt i per quod lubftantiæfiunt detenfione fonton
appenamenfuraria cempore . Etjuxca tio fui. Ag .
hunc modum dicendi ad formam argumen ctoris.
11 Jefpondetur;negando,mingré . Ill& énim
duracia licet in duibilis tipgon fulbcicad .
AR
regionemmchfuta , quia non olt prima in
ele auformasaindefeatibilis ja luo ulicy .
 InvniuerſumArifoe. Metapha
Á RTICVLVS IT. per ſecundam intentionem vnde ficut na
at conVS 2pOrta
tara, qux rei reperitur in
Antempusfte ensreate , independencer indiuiduis,genereicas aurem conuenit illi
ab operacione inellectus complexum cto,ſeu resquæ efttempuselt præserope.
to conſurnatum effehabens,à parte rationem intellectus tamen,quod &rnu.
rci . merusin quo confftir fornalis ratio rem
poris habet per intellectus operationem ,
Nhoc articulo tres verlancar ſen eundem modu m feguei fuere poftea Spa
cenciæ ,voaeft veluti media, &alid ex rez; & Coniinbricenſes , quidicunt in mo
1
tremæ hacūr- afticmac abfolure tépus
nullūhabore efse reale fecluſa incellcétus
tus primi mobilis duraciona vniformirea
gulari, & ápra oaca vtpoſsic intellectusdi
operacione,fed foláin incellectus imagi . Itinguere in illahoras,dies,meufes, & an
.
nationecöliitere ,quarenas dū mobil : (pa Dos & aplicare ad menfurandum , faluari
ciü paterítit, accipiciofum intellectus, ve fundamentam ; fiuc fubftra & urn tempo .
anres& poit ,fiue vr privs;& pofterius que ris , poſtea vero per aftualem diſtinction
came extra intellectü Nihilfunt,& cófequét nem, defignarionem partium ;& aplica
eer ,ncque cēpusex ciscopolitū aliquid rea tionem ad menfurandum fieri cempusfor
lecit :hac conuerüc quidã antiqui Philor. mediter ; & quemadmodum bgnum ad pl
quos reface,& refocatMagn. Albert.fi Phi citum pro.Cabſtracto eft ens reale , fed
ficostract:4.cap.i.& in inmina de quatuor pro formalidicic relarionem digni rajo
cornis cao.z.affirmacablolare, & omnino nis , quæ ad libitum abintellectu atribuie
busmodis tépns aſse ens realejhabosreale , tur vocibus, aut etiam rebus : ira tempus
& dererrtinatá apareprol et ſériā,erra pro pes Pabitrato elt reale quid , Leilicetmo
yoeft numerosinistas fecäda prids, & po. tus primi mobilis, pro formali verdin
ſterius,& ná folü in quaeữelt ſucceſsiua,at portac rationem nomeri & menfura
quê cốt nth drg quãtuc tin từ Coril actualls , quam ad libitum acribuit in
lius opaſodiq inſcribiturde répore c.tt tellectus potiusmocui primimobilis,quæ
Tolec-Philiq-rs.Pacer.lib.13.de princit alijs ede quod vider illam efle regulario
pijec.1.& alijiumares qai&eilläaroribulat rem , & apridrem ad nadlicandurn alio
Alb.Migsfupereõde 4 Partearoa .& me tum duraciones;labdiegae Suarez in præ
día algoria répusquid reale effe, quoadin llegaea exione rp.6.quarta affertioquod
irinlecā;& eſsentialērationéforvalédias hæc eſt natura temporis; & compoficio,
cóplexitame peratrquid rarionis, & qutá quea nobis non poteft ampliusdeclarari:
ratio efsentialis ciusieht mora , & durindia horam fundamencum deramicur itum ex
ſucceſsiva,cũplemerü uero , die manierus diffinitiònePhilofophi diffinienris rem
cöpofitus ex diftinctis partibus , videliced pas;& numerum ,& qua proculdubio da ,
ex horis ,dicbiis, m libos,& annis propre clarar effentiam ,& quiddicatem tempo
rondocêt autores huius fentétiæ ratione is ,ac proinde eius formalem rarionem .
more ,acdarationisin téporereale eſso ra fed calis dumarus, diCererio ,ac ditindio
tionê vero numeri,per quãdiſiniuit illud pareium non datur in mocu primimobilis
Arileoquid rarionis,ita habet D.Th.4 ance operationem intelle & us,quiarcalier
Philitectuelt.& in cadit.19.q.2 art.i.cuius tereft concinoastargo. Accedit pro ho
fenfériá leqürurCaprelin ,diſta..vinnumöpinione i ciufdem Philofoph. tel
Hifpaloibida Ferrackbacõerá gan.6.191 fimonium ex textos ritu fi 4. Philicorom
Auftar fabułgaucaç dland 179.lauel:4« Phil vbifecundum loannis Argyropilieran
q» fart. Sp¢ 9: 4• & Cononbr.ibid.c.14) lacionom ,fic habec: Impoſsibileeft fi an
qariarc.z. Sudarno . Macaph.diſp . so re&t: manon fit tempus effe nifi id quod fubie&to je
19. &Mohnparodare toldpop. In exph- tempus la foxri poteft , quod fit fine animamo
cädo autéliuiufinodi cöploomcü, o tépus tuis,fo. Ao l dicerec ance operacionem
in cool modos dicendit intelle & us non daritampus pro formali:
accipit & ratione
prædictbauctores duiduntur.Alij nāque fed dontatae pro fubtraéta iAlij veroex
danooruspumero beltSora afferunt cont difcipulis fandi Do & oris ; quibus eciam
plarbrempus per aquarom difinationen fisbferipto Molinas exiſtemancas tempus
partiom videlicet horarum ,diorum , men proprie & formaliter fumptum naufapa
lium ,& unutaria ypacionscupirs fic purne- ponere apro a&uali numero partium
rus prione4ae poderiores, ficur natura ant pro actuali menſora corruptibiliam ,
animalisad patione generis completur fadtaneampro apricudinalishoceft
Hhh
pro
dara
ea
646 Zilrivndecim Qürft.7 .Artic.] .
duratione quæ habetaptitudine ad fundăm "nem intellectus eft in loco ; ergoetiam'té
idadidinaioné horarü ,dierâ & ad menſu . pus ex natura reieft 'menfùra Tuccefsiuo .
Panda alioru morus, & operationes, cũhęc rum ,maximè cum etiam res ance opera
apritudo in die mocui primi mobilis, dicúc tionem intellectus dicantur effe in campo
*têpus quoad eilentialia ,negi coſtitui, nec re ficuc dicunturcorpora effe in loco.com
cöpleri peraliquid racionis;fed cácūquoad firmatur ſecundo:nam habet condiciones
rariona actualis numeri,& inčfure actuali, & propriecaces entis realis:ergo eft'enscos
ter aplicatæ adméfurádú,quæ eft accidens le :antecedens prcbacur: nameltdaratio
-sanonisſupera evilēs tépori;ficur fignifica incrinſecaipausmotusprimi mobilis,que
rio vocibus,&usfecûdamntēcio generis rebus eltveleius exiſtentia, vel cótinuacioillius
perincellect opera tione ucnic ac- ve dictum eft,ficut etiam in rebus perma .
ſuper
cidetaliter.Alij exiſtimācesverãq; rationé nentibusdoračio nihileft aliud quam per
ofisde concepeu temporis: illam quidem mancntia exiftentiä сarandem :rurfus eft
veetenualenr, ac formalem hanc vero ve forma extrinfeca predicamenati,quandcame
o,fi
codirione cópletiva dicít tépus in fua ef cyclogus eltformaextrinfec predi
siacompleriper aliquid rationis si,vbi,& veftis prädicamenti,habitus,que
1o Ex quibusmodis placetnobis ſecula formæ reales Cupt.Deniqueeltmotus pri
dus qou veritari;Philoſopho, ac Angelico mimobilis ex natura fua aliòram manlu
Docoriconforaviorell, & idco illum fta- taieô quod eft vniformior; cercior, &no
e nobisfuftineda,qug ciocfed« Te durationomi formamextrinſe
tao pro conclufiona
duas contingepartes, quarum primaaduercam ,alicuius prædicamendi, & menfuraita
-fas sudores primæ fententiæ ,& primimo ex oacura rei; ſuntprædicata rcalia :
editieifendendi tertiam tacirur, proba. Tertiaprobacor fupponendo tempus efle
vpur primos Tepus fecundum Ioan carione in motu quo primam mobile ab orience
formalem eit quidroalci nam D.Thomas inoccidens inspa fpaciam 44skoraram na .
in loco proximecitato comparat #terni picur.98 -fecum alios inferioresrapitor
catem tempovi,veficus tempus eft,nynera tibus
beslicetalijorbesproprijs
tio prioris, & poiterioritica decernicas ficando
gaudeanemom
:0dtàua namque (pheramotu trepidan
prohifio vniformitatis diuiniefTe fud,& cer cionisliue acceſus, & recellus: orbes auto
g

nitas licetin racionomenfura compleatur planetarum ab orienreinoccidens luis sno

n
o

obflac quocibus circunferunturkuð velocioribus,quò

porincellectum ;cainco hocnó est
S

minos lecundum quod aprimo mobili magis elogantur, & conſo

efle ac realis:ergo licer cenipus celle
in ratione quencer minusimpediunrur,verbi gratia,
numeri compleacur per aliquid racjonis lunt orbis intra fpatium z.dierum ,Mar
nihilsatinusia ratione durationis onscca carios, Vepus, & Sof:inera fpacium vnius
leerit.Secundo probaturinam rompuseft anoi plus minufveMars duobusannisła .
duratia motus primimobilis (oceefswa, Pusor in Sacurnus:39.annis fuosmotuscó
hxcenim exmatura fua eft cortas regulans Tummano,
vclociſsimuscam @gatqueomni.
& ypiformis,vopoſfetalios,mocusmenfu bus voiformod attimotus primi mobilis,
rare.Sed hæceftroalisindependensab api gni dicitur diurnus,eo quod fit ab orience
ma vefia:ergor& tépuisaMaior pacota quia peroccid's rediés iterâ in oriente,xin24
tempusnihilaliod eftquas menfuraluce horis cõfumaturseflautézni.mobilisæqui
celsidoram ,& rerum corrupabilie to mé
fura auteaisarum qua Lune ingenere alt.
fiqhtialis linca,quæ ipfum pingitporme
diâ ,fecüdü quam adhüc bicmolusvnifor
quo eft primum illiusgeneris.Minorvero major;& welaciorafficoquod quoparren
probatur,quia duraciesdemoramortis pris fpheræ primimobilis funt polis propin
Frinobilisoftillusesiſtentia continuatan gaiores co tardius mouétmesquiainera fpx
querealiseft;& vetiuniendacale fucceksi ca atahorarūmiaus fpaciá peteuerűr,&
vum habens partem extra partem anempe cótra quo æquuoctialiapropinquäe,ed.ve
præteritam , & faturam ,quæ per inftanscom loclusmouéour, quia incta candemoráma
pulaneur,acproinde vt ficeftfpeciesquá. iusperdurrüa ſpatiü ,& cũæquinoctialis.de
Iraeis faktem redu & iudicrgo. Confirma-, immedio totius (phera eft:que velociſsim
tur primo:nam ficut locus eltmenfura ext, andmoueturtæquino& ialisenāqueve diffin
trinſeca rerumpermanendum ,nempècór nitau & or Iphenæ cap.i. eft circulusdiui:
porum locatorumeita tempuseft excrinLey densſphæram ,induoæqualia fecundum
camenfura faccefsiuorum ,& corum , quæ quanlibetluipartemque diftansab vero
funtin tempore fedlocus ex natura reteſt: que polo : & dicitur æquinoctialis,quia
menſura locati , & corpus ante operatio , quando Sol cranfic perillum ( quodeftibus
in
 In vniuerfam Arifór.Metapha 617
in anno in principio ſcilicet, Arieris, & in natio ,atque earum diftin & io opus ratios
principio libræfeitequinoctiumin vniuer nis ell ,& in hac-acceprione definitum fuit
fa terra , vnde eriamappellacur xquator tempus â Philofopho vbi fupra per nume
diei,ac notis,quia diem artificialem a dat rum motus fecundum prius, ac pofterius,
quat nodi ;quia igitur in nona ſphæra hu . ac proinde péder ab anima : quibus preno
ins circpli motus eft velocior , & nociors Gatis probatur primo hæc pars : nam eem .
ideopotiſsimdinillovt lacquatenus eſtmo pusprouceſt numerus prioris, & poflerio
cio equinoctialisineſtrempos; nempe illa ris in motu importat tanquam ſuicomple
mora,quamiſte circulusconſumie in pro mencum actualem diſtinctionem parcūs
greſu ab orience in occidens, & regreffu fed
ab occidente in oricns, & quia conitachic
hæceſtaliquid rationis, etenim a par
cc reiomnes cius.parees funt vnitæ & cer
circulus ex duodecim partibas tequalibus mino commiuni copulantur:ergo vtfic cô
guirum quelibet hahee 30 ,gradus,quiom plecorper aliquid racionis.Secundo : nam
nes conficiunt 160 ,mora quam concaminte cempus complece fanpeom in rationeme
fingulæ partesin egrediendo ſupra noftra fure importat proximam potentiam ad
Horizoncé eſt equalis,continetque dnode generandum : fed proxima potentia eget
cimam parıc vnius dici nacuralis, quæ eſt hac actualipartium diftin & ionehorarum ,
niora duarum horirem . & confequenter clicet,dierum ,menfium, & annorum an
morail 4,905 confining quindecim gºd … çecedentes enim ad hanc diftin &tionem
dus eiufde equinoctialisin egrediendo la tempus duntaxac eft in pocentia remora
pra Horizontem eſt vni hora , vnde um admeciendosaliarum rerü motus,& actio
Ane 24. Parres equalesinilla,fingulæ gaus nes , & fic porerit quidem dici rempos in
dentesis gradibushinc fit ve 24. horasco prima acceptione, ideft prouteft ducatio
fum accorisscirculus, Capra Orizontem e- moras primimobilis apranara aliorūmo
grediens: $ per huins morami,ac duraria , ¢us menſurare , non tamen in ſecunde
nem aliorum nichiurcæleſtiụm ,ac ſublu : prout compus coinpleram , & proximam
nirium corporum motuscognoſcimus,at rerum corraptibilium ,acmotummenfum
que mecimar ; cimas namique moru ſolis tam dicit :ergo vt fic complecurper ali
durare pervnium antiom.qai& coexiſtir, quid racionis , nempè per dinindionem
365.circolarionibus primimobilis , & fic partium , qnam cum fundamento in ra
dealijr:hoc lxppofito le conficimusar operatur intelle & us:vndemerito æterni
gomentū :mora , & darauio,quaconfumie tasin rarione menſore xquiparator tom
circulas equino & ialisfun velociſsimo pori :D.Thom .vbi fupra,quia licutilla
motu eſttempns& hæceftaliquid reale urmeaſüra diuini ele , ita & ifted vt pro
haberque partes reales:ergo , & rempusali ximamenfura corruptibiliun abintelle
qaid reale eft cx partibus realibos.conftás. &u accipit complementum .Fixec huic
TI Secundam partem conclufionis,nē. Parti Philofophus 4. Phiſico, rex*us, 131 .
på quod coinplcmenenmaccidentaletem fecundum antequam sranslacioncm :din
poris Grquid rarionissprobatur i.prenoá cens: impoſsibile eß tempuseßefi animaxona
doquod tempos dupliciter poter accipis , niſi
ļot hoe.quod vtcumque ensest Ý
pen
vnomodo pro mora , fiue duratione more contingit motum efTefineanima:ac fidiceret
tus primi mobilis , & præcipue circuli quodcempusita ab animadepender,vefi
æquatoris,in qua accaptione proredit pri neillias operatione non poſsiedariperfe
mia pars noftræ conclofionis. Alio modo & um , ac completum , fed imperfe & um
porestacciri pro eadem doratione fuccel dantaxat. Quod autem Philofophus lo
fina son abſolutê,& fecundü fe,fed prone goaenr non de complemento entenrali,
deffiniça ah ánima ,atque conſtirura tan- fed de arcidentali ipliustemporis, patet,
tá ,veltancarvrenim animaad placitūden quia loquiturde tempore vi fubeft a & oaa
nic vlnam ,verbigratia in menfuram ona 1 ngTvarationi ; ip qua Acceptionelapius
rondam rerum permanenrium , lic.criam Philoſophi ac fan & i Patres accipionehoc
definit,ac ítaquic diverſaspartestemporis nomen tempus,vnde fenfus translationis
puta diem ,horamannum , & menfemad- Argyropilinoneft ille quem ellicit,Soro ,
meriendas res fuccefsiuas,atque obnoxias fed quem ibi ellici D.Thomasin hæcver
mutacioni , & licèr in curatione reali , ac ba : Sic igitur tempus vian babei eße extidaniu
mora motusprimimobilis die apeitudo , & mă , nifi fecüdüt Sunai indiuiſsibile ipſi tiimčtotali
capacitas uc huiuſmodi partes intelle & us tas tëporis accipitur per ordinë anime nuserie
dildiriguarzacnumerarcamen a & ualis fig. tis prins,et pofteriusin mota ,vtfupradicchdeef,d
Hhh 1 vi
IN We'
 618 LibrivndecimiQuafl.V.Art.11.
ideofigmanter dicit ' Philofophus , quod
tempus non exiflente anima eft vtcunque
ens, ideft , imperfe&te , ficut fi dicatura
quod motum contingit effe fine anima imper- 難
feetê, o in quibus adnocat D. Thomas ,fic
tempus dependere ab anima Gicát mo .
tum : motus autem non dependet quo
ad effe eflentiæ ab anima , fed tantum
quoad complementum effe exiſtentiæ ,
quia folum exiftit ſecundum vnumirdi.
viſsibile medio quo partes copulantur,
& ab anima accipiunrur , vt præſen-
ces, ita tempus tanrum exilit ſecundum
voon #Inc., indiuifibile ; prius camgo , &
pofterius, quæ funt partes ejus accipiun .
tur ab aniva 've præfences ; & propterea
dicitur exera animam efle imperfecte
ens, id eit imperfecté exiftens & loc
infinuare voluit Philoſophus dicens, le-
coudum anciquam translationem : yt eitm
que cus efl ttimpos , & fecundum alteram
Argyropslı, id quod fubic&toeft tempus , ex
quo patec etiam ad argumentum , quod
ex diffinitione aſsignata ab codem Phim
lolopho prædiäiauctoresobijciunt ,cum
enim verba indiffinitione non dicano at -
cum , fedaprirudinem , numerusmotus, in
diffinitione cemporis non fupponit pro
acuali numero , & partium diſcrecion1
fed tantuin pro aptitudinali , & hæcrea-
lis eft , vode in præallegaro'ce*xca 1 }
poft verba recentira . fubdis Philolo ..
phus : Prins aucemi o pofterius in motu
> do modo deffendendi corciam reuocari ,
Junt : tembus autem hæc junta recundum ,
quark numerabilia funt : ac fi dicat pareus
prætericas, ac fucuras,dics ,boras,men
fos , & annos cooficucra ipfum tim
ctx 8 num
pus , non quat
quacantu, mfedfant
inera aauenusdiittant
io-
numerabiles , id elt apca veabib
actuakam accipiant difcretioncm .,acou-
meri numerati formalitatem : vnde fallo
Molina vbi fupra ailerie rempus lecun-
dum , quod diffinitur à Philoſopho per
sunie i mocas ells quid rationis ,aut ara
tione dependens, quia rcucra diffinitur,
quoad ellentiam, & illa diffinitiono cx *
plicar Philoſophus temporis quiddita-
tem , quæ non in actuali , fed in apti-
tudinali partium deligoatione , & apli.
catione consiſtio , & hanc importac no-
men numeri pofitum in diffinitione tra poftram fentenriam ab auctoribus
temporis , neque alibi melius quiddica- primaisempus in fua ratione formali con
tem temporis Philofophus nobis ex- ftituitur per actualem parciuw diuifsio *
poluit , verum eſt quod tempus in fc-. : nem , atque deſignationem , fed hæc
cunda acceptione , ideft , vi fubeft a .
dual partium numerarioni lic difGnia.
4
tur , dicecur numerus ſecundum prius,
& pofterias , fed non accepto hecao
mina pro aptitudinali', fed pro a & us,
li numero numerato quandoque no
o en xquiuocum eft gaudens duplici figa
nificacione , & propterea tempus 840 .
dere diximus ctiam duplici acceptione,
in quarum prima importac durationem
voitormei aptitudinalomque menſu
ras repercam in mocu primi mobilis,
que realisertain fecunda vero imporrac
eandem 'vr Cubelt actuali deſignationi,
ac partior diſcrecioni , in qua Philoſo
phus accepit illud : dum dixit cempus
pendere ab anima & Angoiings 11.
confeſsionum capir. 28, ipfum opus 2
ninæ appellauit , quia tamen abſoluce,
& ex parte rei fignificaræ hoc non en
tempus , imporrat realem illam vniform
mem durationem apcam ad menſuran
duin nusrerumque fundamentalem ,
ideò abfolute dicendum eft rempos.com
quoad effentialia quid rcale , fecundum
quid tamen , & quoad accidentale comida
Alle
plementum elle quid rationis:
porrar ipſuin nomen fecundum aliani min
nus principalem fignificacionem , dua
acceprionem . Ex hijs pator quale ?dı.
cium debeat ferii de fententijs. Primarn
namque oftendimus abfolutè fifanu a
qua parum aut nihil differt prirosmo
das defendendi corrism , prima vero fen
ceria poteft ad concordiam cum ficon
auctores eniin illius folum loquuntur
de cempore quoad eius effentialia , & fic
verum eft illud efle omnibus modis ens
reale , cum quo ilar affertum aliorum,
to fuopcumentaliter , & compla
Gionem , & in fecunda acceptionecial
dem nominis , rempus importec aliquid
rationis . Tertius modas deffendandi
certiam quia complemenrum rationis
ponit intrinfecum , & cflentiale com
pori cifdem argumentis conuincisur
fallitatis , quibus refutauinus priman
fententiam , & a non equali gradu fal.
Gcatis claudicet , quandoque faldrasſuf
cipitmagis. AC minus vt alias oftendi .
mus.
12. Sed contra arguitur primo , con
eft aliquid rationis : ergo. Minor par
tec , quia numerus , ac difcrerio in rer
bus continuis cft quid rationis , & maior
proba
 Tyvniuerſam Ariftot:Metaph. 61
{
probatur : cum quib de ratione remporis motusconuenietis eiAbbacidente in orlés
citron folum continuitas, fed eciain dile non eſtvniformiormodo de fa&to ;necve
crecio ,eft enim nunverus fecundum prius, fociarlad pácius tardioriperagiturenim ,
& poſterios,numerus autem etiam numc- Vel" 36. millibus annis fecundum Prola .
Tatus perit actualern partium diftinctio meun ,vel 40.millibus ſecuudon iunisrī
nem : tum eriani qui $ D . Thornin locis ci Aſtrologorüin obſervationes,proprerea
facis , & expreſsius in 1. dict.27.quæft ... quod inagisá móta priminobilisimpedi
arc.3 . & in z.dictoria arr. 5.ad 2.air rempus rrior :Tanc autem defficienteillo, fam mo
includeredgo alterum de materiali, quod rushic fieret velocius, acproinde diuerfia
perenec ad quantitaceri continuam , & al- mode moderetur nona fphera ab inrelli.
terum doformali, quod pertinet ad quan- gentia fiquidem volociorem motum reci
cicalem diſcrecair led diſcretiopartium in perec :forte enim foclalo inipèdimeotore
illo eft quid rarionis: ergo' Refpondetur tardante per agétecarmodušile intraſpa
ncgando maiorem , ad pricam probacio ciun 24 horarum ,vel alifa Borürecia
nem : quod de ratione eſanciali remporis perce abifitelligentia , qhodontraadita
non citactualis numorus numeraros , fed Itar priminobilis ab oriente in occidens
cantum apricudinalis , & in eodem (zofu raperetur;& confequenter to abſque no
ait D.Thom , numeroni cilo formale com- vàmuraeone aucnous eiufdem meio
poris:poteft eriam dici, quod D.Thom , lo Dis vclocitace, refultaretinilla formalitas
quicur de tempore fecondum vltimapara temporis.Secrin forelpondetur, quod fi
fectionem , & complemsért ,hocet,prout cutin vnorextremo ad pofirionem ulce
tempus accipiturpro mendara actualicer riuscommunicantisin cadem forma relal
aplicata ad inenfurandam ,velin porenria räc relácio finilicudinisexvilnogudactio
omnino proxima; & expedita proutdeff nisi per quam licuc accepie formani, aca
nica eſtá noitro intellectus, & diftincta per cipit radices , ac fundamcnrum fimi
dies, incoles ; & annos;fed quia vleimum litudinis , & ipfam millendincm in vi
Gomplementumjacquevleimapertajo le de veluti inchoatam ' ;'arâule in talidil
miturin rebus ab earumi attibus accidend pofitiones
afeclufum impedimento
talibus tefte, eodent'D . Thom . 1. párt perálteriáscorrelmoidaMentiam :ftatim
quæst: starčiçidad priinom propcereális in 1110 recalcarec (icurnioresfeclufo unipe
cocteinpus fecanduin efendiam non ima dimento rafiletin gradies Vigenerátenia
porcec actualcm partium númeronxillari nis, perquán accepiageverance fornik,
tamen importar de formali velisbeſt (um arque gravitátem , aut difsimilirer nona
vlcime perfectioni,quz ill accideális et dhera ex vi fute creacionisaccepifundar
mentum , & radicalem temporis vitae
& quia accidens entisrealis poreſt elle rel
počtus rationis : propterea aitD. Thom . priratem , atque durationem que pot
cempasde formali importare numerum ; fed feclufo inipedimento reduci ad actum
qui eft reſpectusrationis ad partes afin de licèt de facto percoexiftentiänialrerias
ligaatas,qaod non de corpore focundum nobilis trobiloris
mobilis tabiboris , atque vniforinioris
ciaselfenua , fed de illo fecundum cius fuerit à tali aaaali temporis refutrattia
viriaun complementtiin zat peffe&tioné, impedita : vriděqood operatur relpen"
clt quid reale : antecedens pacec, nam
eft
nonintelligendam.Secundo arguiturirent ultánent relationis * in vuo ¢x
au
pas formalicér poteft aduenire ſphere tremo produftio alterius ; operates .
110n2 , abſgae onus reali nrutationdiergo ? cut anihilatio primi mobilis refpectu
reſulrantix remporio Armafphæra,
a decina Iphera in GOTOSmocu do : nempè prohibentis remulkinen sale
facto ell cempas,co ipfo find alia noua . recte autem liace stafaria confequitur
ctionc elles formalicas temporis in mo ©* vi antique gerterationis fübie cti-te
cdnonæ :co quod inciperet affe vniforalationis , Irá Forntalis ratio temporisexvi
mjor,86 prinusgårqueindependentibus creationis hona pher: inlpra sefirlta
ingeneremotus: ex viautem foliusanhi. rer.Tertiodrigétitur : illude ſi continuing
lacionis alterius non poffet in- illa pro ac compolitain reale cuius partes acaan
duci aliquod accidens reale : argo . Re ** tur exiſtancia realt , fed perees com
pondetardupliciterad potisactuācurrejickilentia
hoc argumeneuite iron ac fecururid
cnonpe's præteritates,folum
primo:quad luppofita anihilatione non enim
ſpheræ non refultaret formalitas tem ** wüauncindiuifsibileexiitiet ergo nőelto
poris fine noua"actionc,eoquod proprias ens reale.Confirmatur:nam lieilerellen
Hhir Delicia
 LibrivndecimiQarajl.V.Arr.Ik
tiacemporisin.continuitate realicögitens confiftentem ex vicuius nequitenis,quod
eſſer extenſum per ſe ipſuin tépus,ac pro- illa actuatur'exiſtere cotuin ,fed fucceſsive
inde clle formaliter ſpecies quancitacis, & C pars polt partem , & huiufcemodi axir
quod tamen repugnat hijs que circa præ . cenciam habentpartesebriumlucceſsivo
dicamentum quantitatis docuimus:ergo , Tum ,poca metus ac temporis,quæ illis tör
fequela paret quia haberce per ( c partesy ninis indiuiGbilibuscopurãtur,quod pro
parees in quam reales neippe præteritum bacor primo: nam eette D. Thom.in zado la
& fucrura ,quæ termino comuni copulā . quęttrarróżeexiftentiaentis ſucceſsiui eft
[uri.cilicer voo in tanti, neque propterea fieriapfius, fed partes ecmporisvere, & rca
ellet extentuin per accidens,quiaCoquirur licer fiunt, & fuccedunt:ergo verè, & rca
cius cxtcntio ad excenfionem morus cum leer exitivno exiſtentia fibi proporciona .
multoriescontingac moras duorum mom ta :quæ in fieri;ac floru confillit Secusido
cuyt egaalom ellein aquales , & è córra; quia alias tømpus non eſſerensreale ,quod
Qonim duo homines perambulant ſpacin eſt contradicta , & quidem non haberet par
ynius leice in temporeinequali,alrer per terreales pars enim realisnequiselie,quæ
Ynam horam ,& alcer per deas;mocuslupe exiftentiæ realinon lobcit, nec fubcffe po
quales moræ in æquales,fi autem aler geit:fed parsescemporis fecundum oppofi
perambuter fpacium duarunt leucaruin , tam Isntentiain , neque vnquam fucrone
duinaliusvnam leucamperambularymo . Cybexiſtencia reali;neque per aliquaviani
sus funt æquales, & moræ æquales, quod realicertrengerunc:ergo non ſune realesa
çit manifefon Agnum aliam eſſe morus, Tertio , anepars præscrita verbi gratia ,
& aliam durationisextenfioakm ,ac proin Guarur ésilicntia propria aut exiftentis
de tempus efle per le extenſuia. Proprer inftangisjaurnulla :l primum babemusin -
hoc argumentü eft duplexmodus dicendi. tescumia fecundum non poteft fuitinerá
Prunus quorundam difcipulorum fancti, quiaexiftentia inftantis ſolum a & uacip .
Dottoris,qui iþlam ac Philoſophummi. Cum inftans; ficucinitans eft indiuiſsibile :
onsbencinrerpretancos dicunt parceštem acproindcaliud à parte diuiſsibili,ita exta
poris non domäu exiftentes perlejledia fenciaiottäris est indiviſibilis : ac proin
gum ſecundum quid & ratione inſtancis: de debet elle alia abexiflena parris áluísi
quorun fundamentum eft quia ( cilicec bilis.Si decurrertim fequitur plante partes
parres eius fuar prärerirum , & fucu.a illas effe quid rationis ,quare dicêdum ett
am , prætericum iam non esiſtit quam quod anroquam adueniat vpem initás pars
do el prxccritum ,& fuçurum nondkexio immediare illad præcedens, quæ priordi
Nie quando accipituryefuturum.quod co cirurrafpectu ſubſequentis habet lukexi .
firmantex luiau& oris cestimonio proxio Itenciam fucceisaam per quãoxillie Luc
#ird allegato videlicera.Phils.lea zhaven celsiud, & pais pottparcem cum chim lic
hanc fententiam verbis expreſsin
parloacte his indiuiſibilisan infinitum comliftitialle
cuidicens, iuxta PhiloſophiFeneo ac mafuarum infinitaru u Partiom , quando
concexcato ,motus autem adumnieilludinitans, goodlilāco.
. pular cut pareolubilequebeiiam non e( 1
sanamsiplari tamen rempariscmocoseO itis, fed eft prærerira, & tranfacta fecundü
talitatemi,qua
abaninda
ferotam
ex pareikius relultaeaccipi mum}
,quia primum effe inftaneiscfipri
non effepartis agterioris, exiftisque
Veral Securdusmodus , & veruselt aliorum tunc folum aliquid illius nempe inftans,
xisten qui dicunein canbus fuccefsiduis exitéria quodillam copulaceatque torminat.Vnde
tispur fimultanea ſolum vnicorn indiuifibile exi adargumentum factuminegáda en minor:
tis(mc fera ,tamenexiſtentialucceſsiua ,quæin ad teftimonium aurem Angelici Do& oris
ceſsina tieris& fluxo conflit,eriam partesreales acque Philofophi dicendum eft ipfos los
rütens terexiftere:diftingunt namque,& merito quideexidemia dimultanea ;& hancverül
ovis duplicem exiſtentiam ;alteraini finaleaned et foliinitante conucnire , vnde ipfeD.
Mabili quzeltpropria permanentiuni,ex v1cu . Tha Paulo ante premiſlerat circamotus
dio ius totam ani fimul fie prçfens,& extra cade ſucceſsionem , ac modum exiftendi: haec
Las ponitur, & hocmodo exiflediojhilet verba. Si ergonotus baberet Sefitum in reines
in encibusſucceſsiuis,quod exiſta nidil.. bus,ficut lapis,vel & quis,paffetabſoluta dicis
ludindiuiſsibile , quod quia elt partjá ex- quod fecuceriøm anima mox exiftentreft nomen
persell toour fimul,& in motu dicicurma paslapidis, ita etiam animunun exiftente effe
carü cffa:in acpocerurem infunsnuncupa , 1#merus, motus,qui eft tempus , ſed metus 4*9
toegalteram faqcelsiuaaz in fluxu quodam habet effefixum in rebus,nequealiquidalusu
weni .
 !

In VainerFam Arifto. Xerapia car .

wenitur in rebus nii quod in diviſibile , in proprer immeritoMolina ilio argumen
gaibus deuocat parcbus 17ocus non rea . to conuinctus vbi fupraguatła orare.s.dif
1
dem , fed duréaxat fixam exiſtencià i cilo putat:zna biexicrempus in rationcancisco
denegandam , hec auccm ett exiftentia dimui, ac fuccefsiux doracionis elle per
fimoliatis,ab exifteoria permodum fluxus extenfum , ac proindeveran ( peciem qua
conditia ta. Alud coin elt háberceite ticatis non folum in effe mcnfuræ, fed citá
raale , & aliud habereefloreale fixum pri in elle extenfionis , quam tamen funcenlik
thiu in omnibus parribus motus,acrempo alibi lacios impugnauimus.
tiscongenic,fecundum verofilinäne in
diuiſibili :quod fi roges qua ratione ductus ARTICVLVS ui.
D.Thom. lubdidic ibi rocalitatem morus;
accemporis abimbellectudependere,fique An exactaddquidditatiua fueritdif
dem parces reales,ac realiccrcxistentes eis
non denegauit?Refpondeo ,quishuiu [oro pipuurid temporis ab Arift orele aſsige
di cntia ſucceſsiva nequeuntjfitelligifub
öxillentia reali,niſ admoduni curisperma
frentis,qadd coeurn fimul exiitit; & prop- 13 Nhoc articulo eros vertantur (ca.
: prima fairguarundam cx .1?
corecabinpollectu accipiunt hoc acciden
cale complementom , dum intelliguntur
parcescorumfolum exifterá ratione indi .
I tēcir micompus
"difäniendu
riquioribusphiloſophis ,qui alicer
pucarunc, co quod
vifibilis termini, hoc eſt,duit accipicillas, non numerum moças fad auçiplama Iphe
#ciam tranfi & as ,verbigratia prerericas; tam cæleftem , auripſum inocum cæleftis.
& nondumfaces, verbi graciafuturas , in fphera effe exiſtimabanc , ac proinde va .
folo indiuiſibilicopul 425,000 habentes rias diffinitioncs, leo deſcriptiones aſsig
in eo quandamexiftentiam qmpltacis,que narunt; quas refert , & rcfurat Ariftor.
cum eis fir excrinſeca,& in fufficiens ad id Philcocap.1 ,Galenusde hiſtoria Philo
las ponendum exéra animarti, per incello- fophic cap.z.& Plotarchus lib.r.dePhi
1

etusepérationem fiunt,& accipiunggrin . lofophorum placinis, cap.21,Plaro nam

fra animamilic copulatæ perillud indica quein cimzo,tempus effe conuerfionem ,
Qbilo,acfi rouera cxifterent, cum rame ex feu morum coeleftem ,verbi gratia ,melem
vi illiusnön exiftanc exera animiam: huius circulationem luna,annum ,curfura con
etiam lenitentiæ eft auctor opuſceli 44. C. fumacam folis in fuaSphera ,& diem ,vaigs
i.vbi praefara verba fancti Doctoris vide . fapientiſsimx conuertomis circuitum ,at
eur referreas que retractare quod G iden firmauie. Pithagoras vero etre ſpherácia
auctor veriufjue fuilfecfanctas Doctorme leltem dicobar: & Erashalicnesipium ef
rico poffemusexiftimareipfum in opufcu fe folisitër,diftiniui :Alijquc aliis defcrip
lofenrendiam quam tenucrarin 46 Phiſico tionibustemporisnacuram purauernneſe
retractade,fed quia ipſum fuille auctorem exactiüscăplicaite, quam per nomerimo
commencarij ſuperquartum Phiſico,cer- tus fecundum prius , & poftcrius, quibus
to conttae;maluimusfentenciam auctoris omnibusrefutatis Ariftor. primusomnia
dpuſculitansro,retra & ationem autê ver- nouam rempori diffinirioncm afsignate,
boru in non admiteinus,fedinis congraém dicens cap.it.tempus eflenumerum mo
tem ,acperfpicuanti expolirioniam adhibe- tus ſecundum prius,ac posterius ,in cuius
mus. Ad confirmatiouem refpondetur,ne explicatione cit, fecunda Contectia afera
gando fequelam ,nequs enim illa exiſten- tium diffinirionem hancnon eße gaidita .- 1

tio quæ per (o, idet ollentialiter congenic ciuam ,fed caneum defcripriuain , co quod
tempori Lufticie conſiguere ipſum in ra- non explicae id ,quodell de quidicare tem
tione quanti per fe , quia non eft primor- poris.fed tantum id ,quod akelaccidents
dłalis extenfio , fedinperfecta,ad alterius lcnempcrarionem mcnfurzac tiva s &
nempèmoras,& fpacij extenfionein cda. qualem parcia
Etualiter menfurandis per a
Cequra, & licecoxtenfio illa durariua vnius deſcriptionem ,putantenirn auctores hy .
anoeus æqualis alecri , fis aliquando maior, iusfententiz numerum hic accipiâ Phi
quam daracio altcrius, non camen en ma . lofoph.pronuocero numerato actualizid .
idr,quand exteniomorns,ad quam feqni. eft pro a &uali partium
canfed rationcminoris velocitatis motus cione; dile est actualis meatura alirer,
conlequicur maior mora in vno quam in matuum , & accidens racionus ſuperuenes
alio : ynde femperin motu citaliquid, ad tempori,ve explicuimus; art.preceden i:
quod tacitudo duracignisconfequatur.quasi ita fensioat Molina whilupria Ponfec 54
Hili h 4
huius
 Llsimdecim Qu«ft.V . Årtic.]]].
hnjus cap.zz.quxſt.9.fe &t... & Conimbri
ceor.cap.14.qaz !! 9.art. 2o fecundus fen "
ſus dittioissonis eſt rempus elt numerus;
id ettyfem puselt menfura actualirer aplink
cashnotas fecunduin prias, ac pofterius
propoere , enim dicitur numerus fecundü
coram intelligentiam ,quia eius partesdi-
dinde ,ac deocrminat ab intclleétu ac-
cipiuntur ad necicndos motus imblana .
Tertia fentencia illain effe diffinicionē
ciencialem ,acquidicaciuam affirmat,cem,
goril:juenacuram vçelt duratio fuccefsi- 2
udacrealisméfura exacte declárarar , quã
are procedenci inſinuauimus.Illain que ſon
financ D. Thom , line autor predicti
opufcal.4.cap.z .& 2.Cömenrator, The .
miltius, atqueftiplicius ſoper cap . 11. 4.
Philico ,quibus Tolcro $ 9412.Pareriuslib .
incapizado alij iuniores.lubicripfere un
e & illain pro cocluatione (tatuimus, quá
probon.quia peream explicatur genus,&
difereeria temporis:ergo habenda eft propos diffinitur vc accidensin abftracto ,ac
quiddicativadiflinirione:antccadeus,pro
vrare , la tempus conftitellepualiter ,
batur
vrart.præcedenti oftendimas in lacirudi
10 illa duracina, lite extentione morus pri
mimobilis,quam fiabentparres motus in
quantum va cièpoilerior aleera : fed hæc
effentialiter eft namorabilis in quo côue-
moeffentialicerca alijs rebus cam conti-
mois quam difcreris, & alias ex propria ,ac
dsferencialırationcelt numerabilisduna
Xat:facadnusprius, & pofterius , quiafor
lum conſtataxpartibusprioribus ac po-
kterióribes,ex quardm buxus& ficcefsios
fiue extenſiodoras
tiua:ergo.Secundo:nam tempuseflentia
.
ciuilionem ſune numerabiles, & conficiüt
numerum aptitudinalem rerum numera
tarom , & primam quidem accepçionéex
cludit Philofophus ftatim in ipfo cap.1l.
dicens tempus non effe numerum illum,
qoo alia numerainus , (ed illum qui nome
reur, quod aucem non acceperit namera
numoratum pro attualidifcrcptione;pro
barur:cum quia hæcnon eft cffentialis tém
pori,fed est accidens illius, & accidens ram
cionis pec opus enim rationis conuenit ei
ab intellcétú habere partes delignacas , ac
ditinctas , yoas vocamuis horas , dies , &&c
annos , cum ſocundum le ,& effentialiter
Qir quodamaccidens continuum ,cuius par
tes conftituuntvnum , & aliascum verba
in diffinicione 1100 foleanc importare
acum ,fed aprirodinem ,conuenies etnu
merum in diffinicione temporis no actaa.
len, led caacum aptitudinalem diſcretio
nem importare : reftác crgo ve numerus ac
cipiacur rertio modo.Confirmatur,näсe .
proinde perordinem ad fubieétum in ob
liquo imporcarum :vnde du numcrus mo
rusdicitur,motus ingredicar ibi ve ſabiem
ctam temporis importatum in obliquo, &
non rrobiectum duntaxat , fed vt tempus
eft.etio morus , inquosnbiectatur , eft
dura :ioconrinus,& fuccefsiu . , & caneum
apta numerari:ergo eciamu velic diciturnuk
incros prioris,& poilerioris.Maiorparce,
quia hic ett legitimus modusdiffiniendi
accidentiain abitratto , quo pacto albedo
diffinitur effe color corporis mixri aprus
viſom diſgregare . & motus dicitura& us
mobllisy [quentisiq potetia,& fic do alijs:
igicur,kreun pas per ordinem ad fuum ób,

lirer's croalisereft menfuramoruum fub . ioctam debuic a Philoſophá & non folum
lunariam quareouseft duratio motusvni- per ordinem ad obie &ti , hoceft ad motus
formis videlicecilliusquomouceur pri. menfuratos: quos reſpicit vt obic& a ,que
Noard mobilo mantu 10.990 non au mareriā circa qua verſatur , difiniri quaro
aplicata admenfurandum led aplicäbilis, fenfus prima páscis diffinitionis erittom
ร่
Welaptananad moolurimum ,ac torum pus eſt numerus ideft,duracio ſucceſsiva.
lave declarat pezfara diffinitio :cego ex- numerabilismotus , cuiincit, & quia foliy
de exponit neuram temporis quacenus, motpiregulariſsimo,acmaxime vniformi
aktmens roala Min.parec, oţenim punetus ineſt,prohoc duntaxatmocu ſupponiered
griplicises poteft accipiprimo modo pro ftri& d hic nopen motas :neque exhocli
numero numarante muielt ſpeciesquanti cele colligere ve falſocolligunt quidam ing,
taris difcronz ,& quelt formalis rationes niøres,quinoltram deffendunt fentériam
merandi Sucundapro rebusipfis numera ab hac diffinitioneexcludendam edeom
finsque pronumeronumerato , prourim- nino rarionen » mcnfurz actio , quam py .
porcatactualqovrerum numeracarum dif- tant effe propríęcagem ad. excenlionëfuc->
Greciou 2 - Torrio , pro numerooomeram cefsiuam temporis conſequram :dam com .
tp fea numeralı prour impari captitudiw duplex ſatmenfury, alia acuaplicara abin :
milenarium diflinctionemqzaptalic celle & u , & veluri in porenria proximaots
aritmudroonprare, auc memutarı palsiud: dipata ad menfurandum adum .; Guciami
quopaito tres yide panni suce actualem a&u menluransalia vero in poceptia aphi
F!

caca,
 Envier(am Ariftot.Metaph. 623
"caca, & quæradicalem apeigudinen ad mé quiddicatinan cemporis cognitionem , ac
furandom imporcae compofquc non dicat. fe non exacte interrogantillam poffe trae
liudeiloncialicen quamdıratio vniformis dere,& fiillata läbi habeata Ariftor, aurem
Vöapca naca ad corruptibilias & morus mé sruimteram ;quo iudicamusmaius,& minus
furandum ,eiasonra duraciua extenfio no accipiens in diffinitionecemporis ,non'ila
fpeciem quancitarisper fe, fed tantumfpe lami fecundum quod ačtu aplicatur admé
ciem menfuræ conſtiruie, vrex alibidiais furandum ; fed illani, fecundum quod eft
fuppono actusautem menfurandinadua aptus aplicari, nienfurare ,denotat fur.
lisaplicatio, atque defignatio partium elt cepiffe.Secundo arguicnr:tempus en com
illi accidentalis ,dum à rations effenciali tindum , ſed numeruseft quantirás difere .
1
temporis in prædicta diffinitiona declara catergo nondebite diffinitur tempusquo
cur rationem menfuræ , atqucordinem ad ad eſsentialia per 'numerum : confequena
tionis ad ſubie & um ;cuisnett fub incellige feptiali diffinitione per genus extraneum
dum affirmamus;nonmerſuran , diueoc- acque diſparate fehabens ad diffinitam ,
dine ad menfurandum in ſecundaaccop . mumerusautoin deiam numeratus difcre
cignan , l'éd tángum in primaexiſtirazmus Gionem imporcar ,quz aliena a continuo
excludi debere : in quo fendu auctoresfe . eft: Rcfpondetur numerum numerācem ,
cunde lenicari ocmpus numerum par- & eciamnumerarum Cacondam actualem
tium , atque áciuar menfuram appella- difcretionem partių, alienum eſse ab ente
banclicque exiitimarunt & Philofoph.fuiſ copeinua,quale eit tempus:fecus autana
fo diflinicumjaliaquim coipio,quid tem- maruin numeracum fecundum quod im
posdicitur cde duracie vniformis nume- portae apritüdin alam diſcretionem ,acpås
sabilisrotus primi mobilis; licec expreffe tuo ninamsrabblicarem , & fic ponitur in
ordoadfubie & um nduntaxat
im explicecur diffinitione temporiš:vndeiwica hancdi
is
o u l imuo & virtualicer ordo ftrnätionem ;mmor
cond rs ffinic
ión
a eft diftinguenda.Tere
e
menfuræ c p
acucranſcendentalis admenfurabile ta tiesiam la feodum pa di e r ius ,vsiia
dendr rmi ipna raetiuor quæin . d e l i c & cf e c y r i u s
erin p i;t&ionps
o f t e
catiua
li vniifa asdurst orumreperllutumaeft quod in ppotréipsomirod pdaicffkitn t qumidi rilla
decfeucimsot ffi:c&ienacmliaia ffinniechiod cbxraqnueto tieumerfæ arqtues tloctas u;a u eni peus
p a a
f nacar ý d i a d p a , c i incit cemp ex
g
gyis aſsi plicanesi,aut diüerfæ parceseiuſdem tem
14 Sed conera arguiturprimo ex ceki- poris:nedcran poteft dici,no primī,quia
monio Auguft.lib.11.confefsionum cap . alias partes temporisnon eſsenc aliæ àpar
14. qui fatecur campus notiſsimum effe : cibusmorus:& conſequencer cempüså mo
quoidan eft ;fed quod quid eſt cius ( a mer ca non diftingueretur formaliser, & eſsen
cire ,quid eft ergo tempas ( aic Auguft. ) fine tialiter, quod nullatenus eſt admittédum :
limneſcioleneitigiiur Auguftinuscempus Parres integrantes,fcilicec præteritum , &
di finitionen quidicaciiain 21.0n habere,li futurum ,ac per confequenspeç feipfum
quidem illa , quam Ariiloc. aſsignauerar, difúnireeur, quod derogát arcificiofe , &
non licebat eum :accedithuicaliud ipsue quiddicariuæ diffinieioni: ergo. Confirma
Ariſtotelis teftimonium capul 6:4.Phifico Eurinam prius * pofterius doniocane fluia
¢axt.10 .vbi explanare Imun ditlinitione: xum comporis continuom ex diuerſis
his verbis agredicur: figuum est autem , plus tibusreſultantem ,acproindepluribusin
enin , minus iudicamusnumero -motum ante ftantibus talespartes indigerant, vt Gbiin
plus, con minorem tempore , * #merus 16 **** uicem copularenruriac Philofoph.4 .Phi
quidamni tempus ejf,co*in quibnsdenotat fe ac fico ,cap.ii.text.604 vnicu mi cantum
ciper riumeroin in diffinicions temporis nuncin toro tépora a teſtator: dicens :E.
pro illo ,quo iudicanius,ui aicis due minus, pero pralen smomentmaispartisi'ndeni, parsina
ac proinde, quoadta meaſuremus:nanigi Hanidem ,quatenus etiam alio,o ilio est diner,
turpuraulele Asitot.quiddicatiuam cem . Sumque ipfius elentkár, ca ratioeft: Tubie etde via
poris diffinitionem tradidiſu, fed cancunautem idem eft, & paulò infra partir igitur
accidentalem ;atque deſcripciuam . Relpó i lem femperipartim non idem præfens momento
detar,ad hoc argumcocum Auguftin. aon tum dicatur jigwidem adid quod fertur : ergo
megare difônitionem quidditatiuam tem . non funtadmicendaplara initária:Refpo
poris dari,neque proficeri Ce abſoluteilla deturadargumecâ negando aneecedens,
nefcire , fed folur dificilem facecurele ad probationéiacgáridaeſt mingi pro pri
ins
6 24 Libri vndecimi Quel.J.Arr:]]].
una parte,licet enim tempus per proprias rus, & realis pundus fløens per totam lir
partes poſee diffiniri , congruencius per neásſed imaginarurductusperillā,licdum
ordinem ad partes mocus diffinitur ,qual tempus fuit imaginatur idem inftans flue
numerus,acmenſura prioris, & poiterio- re per coram temporisdurationem.Incū
ris in motuvnde per prius,& pofterius par dem inclinant alij iuniores eiuſdem con
tes ipfiusmotus denotantur, quxe fibi fac- tubernij,qui purancftabilitatem , ac rem
cedences moram , ac fuccefsiuam inferūc - poris vnicarem fummi ex coexiftentia,
duracionem , in qua formaliter confiftit tē quam babec ad fluxum imaginarium , qui
pos, nequc ex hoc licct colligere tempus ſub tempore reali inagimatur cfa,de quo
caldein partes habere cum motu ,aut abil. rum numero font Fonſeca quinto huius
lo formaliter ex natura rei non diſtinguis cap.15.9.10.fect.i. & Conimbric.4.Phifi
cum illius fic dorario . Durario autū eſt offe co.cap.14.q.2.210.2 .
continuaciau cuiuslibet rei ,ve fuperius di 15 Quartus, & verus modus dicendial
aum eít, aut modus illius :ac proinde in feriridem effe nuncin toto tempore ſub
voo quoque apre crearo abillius effenria ieeto sac materialiter , quia eadem eft mo
ex natura rei diſtinguitur.Motus ccia poft bilis exiftétia permanensacluo fluxu mom
prxdicamemun chiſccusantem tempos. tum ,ac tempusofficiens:formaliter tama
guod eft manifcftum fignumdia
ionis
& pluraineſe inſtapeia feqan
in tempo mutara
& c D.Th.
( alrem formalis ex nacura rei vnius abal. ele motu;hunc tur re,
pland
tero . Circa confirmationem quatuor ver- Tap.q.io.art.4.ad2. & in 2.dift.r.9.1.art.z.
fanturmodi dicendi inter Philofophos,ac Magnus Albert.lib.de quatuorco xuis ,q.
Merhaphilicos in explicando teftimonia soarer2.Capreolusin zidiftin &t.2.q.z.arte
præallegata Philoſophiin quibus dixit va .ad ..Aureoli,& ad , Scor.Flandrenfis 3
num nunc permanercin toto tépore,qua- Methsph.q.iocarr. 2. & Soto 4.Phiſico.ge
guam diucrſum fecundum rationen in Aarr.a.dubio z.neque nominevnitatismo
diverſis illius parcibus.Primus eſt Scoti,z . bilis ,aut exiſtentix mobilisintelliganthij
lib.Methaph.ſuper text 17. afferenciseffe auctores folă ſubſtancia ,ant exiftériam ab
idem notic focundum fpeciem , & ratione folutè fumptammobilis,vequidāiuniores
formalem , diverſameamen numerice , & confingunt, venoftram fentcncii feiadce
fecundum rcalem cntitacem , cuixflinis eft inueniffe ,fcd durarionéipfius mobilis fub
fenccacia Antonij Andrez in coduni 3. q. motu,quæ eft fundamencum , & caufaip ..
vluma dicentis cflcidenûc fabllätialiter, finns durationis motus, & licet reipfa indi
& Cecndi fe quod camen diuerfis refpe &ti ni bilis fit formaliter tanien coexiftic din
Stibus identificatur : nam idem inftans co- niſibili duracioni mocus , quod patet: nam
paratum ad partem prxtericam « A finis, Capreolus in loco præallegaro fic ait ex
comparacum ad partem futuram eftinitin mense D.Thom . Ad primü Scori dicitac
quos tamen diuerfos refpeétus fecundum quod illud, quod ponimusmanereide re
fo non habet,fed abſtrahit ab illis,vndelo cundnm (ubftantiam , & cocxiftore tocite .
ilim dicituridem fecundum ſe, caidencate pori honeft ſubftantia primimobilis,licet
quæ diuerfitati ralpcdinę opponicar,cum Egydius, & Gregorius hoc ponāt,neque
quo fta.quod nihilominusplora inſtantia o mera negario, ſicur ponit Durand, fed
in tempore fuis abſolutisencitatibusdiftin Voitas degenere quanritaris ,vnitasin quá
guantur.Secundus eftDurand.inz.dift.z . mobilis non fecundum fubftantiam imme
9.4. art. 1.afferentis effe idem nuncncga- diare, & purd ,fed vniras cius fub forma fe
tiuc,quia nunc temporis continui cum fit cundum quam eft motus ,pura fubvhi flué
indiuifibile eft priuatio continuicatis , & te , vnitas autem mobilis , fubvbi fuen
dcconflticinexcluſione pluralitatis par- teprour eſt de genere quanciratiseft vni
tiam ,quas includit tempus, in quo difere tas durationis ,atquecoexiſteneiz:Flandre
nunc temporis concinvid nunc tui , & Gis quoque ait huiufmodi nunc effe erine
nunc temporis diſcreti , etenim nonc xui tiam mobilis fub troru , & tempore , fed
efidem realiter cum xoo indiuiſibiliynűc exiſtentia mohilis ſub caro tépore eſteri
tenoris difcreri realiter diff :re ab illo,quis ftentia conrinnara ,quae eft dorario : igione
eftpars illius: ac nunc remporis continui huncintelligunt difcipuli Doctoris fan .
differeàrempore Gcuepriuatio a forma;cu di cum ſivo auctorenomine vnitarismos
iuseft priuatio.Tertius ell Suar.co.z.difp . bilis : hoc fuppofito probaeur hic modos
so.reftrafferentis effe idem nuncimagi- dicendi 1.quia tefte Philoſophed.Philion,
nariu . licur quando puno a imaginanrur text.roz, ficut fe habet tempusad morum
machcenachici fierilineam : non datur vc. Anuncad id,quod fertur, ideft admobile ;
ac fi
 Tuwniuerſam Ariftor. Aderaphy 625
schlicerae qüod ficut cempus coextendi Atenciase continmäta, arque vtratio ;quo
eurmoruiita nûccoexiſtenciamobilisad paco fundac,& caufat ir orussatquetema
tempus, & inceftimonijspreallegacis affe- porisexccnfionem ,fed exiftentia ,vecan
rarelleidem nuncin toro tempore propo tinuaca,atque duratio eft quid reale: ergo .
ter mobilisidencitaren :ergo.Secundo :nä Tertios denique modusdefficii co quod
auf nunc temporis accipitur formaliter, iftud nunc calc eft;vt probatum eft , cce
& fic ficurſunc plures parcesita darur plus nim ettmobilis exiftchcra vtfubeſ codica
ta inſtantia copulatiua ipfarum partium porirergo non eftquidimaginarium . Con
auraccipitur cauſaliter: & fundamentali firmaturanaro ex teftimonijs Philoſophia
ter ; & Gc eft 'existencia ipfius mobilis fub a doctisconſtat illud eflenon imaginacia ,
moru , ſiue eius darásio vecoexiſtenis mo . fed vnum fubic & ojatque fecundum rem :
qui, ac tempori , & licelidem fecundum Dcinde ,quia ftabilitas ,acque vnieas tonn
sem ,& divèrſum ſecüdum racionem , qua: poris caufatur ,& fupidatat in huiu [modį
cenus didelis partibustemporis coexiſtitz nunc quod eft vnicas mobilis, fed cxima.
ac label :led Philoſophiloquicurdenunc ginario nunc non caufatur ſtabilitas jauc
bócfecundo,modo quando aicele ident vnitastemporis ,neque in illo fundærur:
incocarempore :ergolpacet minor :rīquia ergo :Hijs pofteis ad formam confirmatio
deinftãtibus m primaacceptione ait Phia nis negatorminor, & ad teſtimoniaPhilo .
lofophwalibléſſe plura: etenim 3.Mecha. foph . Reſpondecur illum loquidenunc
plificap.Glic ait:fed tamen aliud fempermio caufaliter , ac fundamentaliter fumpro ,
destwy,ideft punc temporis cum nonſubstant quod eft mobilis exiſtencia ve fubeit coci
tia aliquafii,& 4 Philisor.cap.i2.eexc.100 . temporid
fic jedbero, numerus est . nonquo numeroak ARTICVLVS Iir.
mas,fed quod numeratur ,quod quidem prioris,
es pofteriorisratione alindsemper, alindqweel? Antinpusfirvnum dúrárátnumeros
fe accidit, quoniam ,&obatu tá gmádo
rinpöalia
momen funt, Nhocarticulo tres verfincurfen
aliseesc.Deindsepr
prior modo dicado:Primus :namquetres de centiæ duæ excreme, & alia media
ficis ,quia Ariſtor-ipſe in locisaddu & is,ait primaafericdariplura temporal
nuncefle vnam fecundum rem :& fubftanti numera dilueta; juxta numerü motuum ,
tiãpeoprer mobilis,hoc eſt, (ubie ivnita quam fequacuo Themifti & fimplicjus 4 .
tem ,fed vnitas à fubie&to delampealeltma Phificilepæextárzi.Fanrlu päibidem.q.2.20
terialis :erga. Rurfusait effe diuerfum fe . Gregorinz.dift.z.q.1. & cūco.Nomina
cundum rarionem formalem :ergo non in lium carerna,quibusnoviſsimefubfcribúc
telligieillud vniumieffe fub ratione forma Suar.diſput.70.lect.11.9.4.affertio ,& Co
Inn& ſpecificaſub qua intelligit effe diuer nimbric.4.Philic.c.14.q.vart.z.pro cuius
fum : Tum etiam ,quia aliquid ſpeciale ateri declaratione aduertunt reinpusaccipipof
buitipfi nunc,quod nionateribuir parcibus ro duplicirer tamodo pro reali , & intrinle
temporis,arv nitas fecundum (peciem pa ca daratione , quæ numeratur fecundum
titerparcibastemporispoffet attribui:ero prios, & pofterius, & licefle tot tempora,
go.Secundus eriam de ,qui haber quor lunc mocus: fecundomodo promen
idam ,quod coexi birtoti tempori haber ſe fora extrinfeca aplicata per intellectum ,
adinftar pundidaaiper lineámi, quia fic admenfurandum ;& ficraneum ellevnument
cutidem plin & us fecundum imaginatioa nempe durationom morus primimobilise
nem coexiſtit cori linee, in quaexiftunt Secunda húc édiametro opralia negae,
plura pun ta continuaciva ; itaexiſtential dati pluta temporacontinua,& fuccaſsi-
mobilis cadem coexillit toci temporiſe-t waſomiſla diſputationedesemprediſcre
to ) & tancom vocum conftiesi in moru - .
cundam rem :qiiod'expreſsis verbis atteſ mobilis:hanc
estur D.Thith locis præallégatis ſed pun tenentCorimentator 4.Phi
Rourfustalt
Qus eft a cale:ergo ctiani nunc iſtudo fio.commento.137. & ibidem Alexanders
Rurfusteſteedde m D.Tho
D.Thom
art.q.tok
. part.q.tok atqueMagnus Albertysca
m.i.p parlamo Berras
art,2.ad : intelle &us aprehendens nunc rienlis.quxſtevkima:Sora quæft 4.eftque
Adenis apréhendirensverum , & reale :ergo exprefla tenirepeia fan &ti Doctoris vbilum
& ipfam aunceſt reale:confequontia pa pra le& ione vltima part.quæſt.co.ar66
Pet;quia aprehenGotemporis'nequit cauo quæft.66.apr:4•& inzidi&t.i.quxft.tarra
ſameraprehenfionc encis rationis : deni- i ac Dorandi,ibid.4.2.quibus ſubſcribitFó .
que,quianukettad of exiſtencia mobilig faca.ghkuiuscap .rz.quęſtutis lect.z.Tertis
media in cenſura, & ad concordiam virā .
coexiſtencis toti tempori , fiue eadem exia que
 616 Libri indecim Qual.V.ArtJIA
que nicens retocare eft quorundam junio bere effe primam , ac maximè vniforme
rum ,quifuper quartum Philicorum aiunc in vnoquoque genere reſpectu cætero
difcepracionem illam non cam de reip- sum his breuiter ſuppoGris , ac preno
ſa , quam do modo loquendi fibi videri, taris .
acproinde hacynica distinctione poffe ad Reſpondeo dicendum vnicum dunca .
concordiam veranque, reuocari opinioné xat numero tempus côtinuum dariin yní
tempus bifariam vſurparipoteft(dicūriſti uerſo , quo omnes marus, ac corpora mo.
jus perdiffinitatione cflantiali c . bilia menfurantur,hæc affertio pro aucto *
ribus ſecundx,& aduerſus auétores pome
cara quatenus eft duratio mocosex priori, & certiæ ſeententiæ itatuirur , qux à nobis
acpofteriori'confurgens , & licaccepeum , probatur prinio ex perſpicais Ariſtotelis
non eft vnum numero ſed multiplex . SC. teftimonijs, quæ habentury.Philcor.cexe
cundo vfurpacurperfe &tiusprout fupra ra 13.2. & libro 8.capit. 1o.in quorum primo,
fuccefsiud durationis addic clie ait valcun tantum cempus effe licet mo *
pour luimotus, & aliorum ,arque om
tus fix multiplex in alio vero ait tempusin
nium ,quçmouencar,& lic tartum eft vna lolo primomobili reperiri. Accedit aucto
numero ,fcilicec , in moru primimobilis : ritas D. Thom.qui Mechaphiſicis inftar de
Sed pro hoias declaracione nonnulla fup beteile omnium :is namque in locis cicaine
ponenda funt prinio namque fupponen- ejs potifsimè primæ partis, & fecundi lan
dum eft prefentem diſpucationem non el tancarum afferit vnicarem temporis ex
fe de tempore in cota fua latitudine ,vtab- vnitace primi motus fecüdum quem cum
ftrahit â continuo , & difcrero quod actio . sit fimpliciſsimus : omnes alij meofuran .
nes liberas Angelorum menfuratyficèntim torvr dicitur ro . Mechaphiticæ effe delu
certum eſt cempos multiplexeffe ,nedum Mendam , coqaod ad illum mornm com
numcro ;fed eriam Ipecie quod.partim ex paratur dupliciter, & vomenfura ad men .
diciis art.1.parcim ex his,quæ i.p. quaft . Curacum ,& vt acidensad fubie & um , & Go
• p.quait
10.8 quæft.$3.dicone Theologi Tupponi ab illo accipie numericam ynicarem , &
mus,fedtantà detempore continuo,quod ex hoccolligit quod ficuciompus eftvnü
Philofoph. appellar numerum morust quo menfurantur omnia temporalia , icá.
condum prius,& pofterius.Secundo ,ncc waum eft vnum , quo omnia xuiterpamen
de vnicate ſpecificanos loqui, quoniānul- Suranour. Secundo probatury ratione de.
lus ex allegatis auctoribusaufus cft dicere Lumpta ex codem Angelico Doctore , que
plura elle rempora continua ſecãdoa (pe reducitur ad hanc formam ; tempus per fe
ciem diucrfa, & fialiqui corom multanu cit meofura omnium mocuum japoper ſes
mero non negangeo quod motuunt cūcto in primo modo ,aut falten per fe in fecun
rom duranokos vefic eiufdemathomeſpo do modo ,fed rasio menfuræ omnium mo
cieiin ratione numerabilis fecundñ prius tuum foli motui priminobilis conuenita
& pofterius,quamvis admifla camparom Itu enim conueniunt conditiones men
pluralicate :luxca pluralitatem durationā furæ , & non alceri : videlicet regularitasy ,
facile quis fibi parfuadererknecmeouideri vniformitas effepotiſsimum , perpetuum ,
multum deuiaret )illa effe fecundum lipicios que indeficientem : crgo illi Loliconuenic
alem diuerfa liquidem durationes, aurexi ratio effentialis temporis: declaratur am
feaciz fene,ausillarum modi : exiſtentias plius hæc ratio primum in vnoqnoquegea
queem ,acmodos cards in moribus adeo nere eftmenfura cæterorum , vc ex loco
diuerfis , effe diuerſas fecundum fpeciem Philoloph.proximè allegato habcinus ,ac
probabilius eft,qua proprer de vmitace nu proindemonſura moruum debeteſse pribor
merica eft fermno in prelentaram , vt hac mus omnium ; atque magis indepen
Antura;ac probata omnem viam introdu dens, ſed motus primi mobilis eft prima
cendiplaralicatem remporum fpecificam mus, atque magis independensy cumab
nouitarum amaroribusocludamus .To illo cæteridependeant ,ille vero a nullo
tio , quod de eſſenciatomporis fit effe ads ergoilleſolus habere se regulam ,acme
merum moras;&c aptitudineni admenſe . furamcærerorum , & coafequenter sauc
randum vrarti precedenti fatis fuperque conem temporis eſsentialem , cui enim
oftendimas,menfuræ eriam ſpecies,æter- proprietas non conuenit , neque çfsencja .
picarem ,kuumzac tempusefleex D. Tho. porgft conuenire , & cum ratio menfure,
10.9.1.parris atlus atticum huius guaſtio prouç dicie pocentiam ad menfurandum
mi's comprobauimusenienīgram autem de adive,falcenift propriecas comporis,fiche
 In Vniuerſam Ariftot.Metaph. 627
alijsmotibus non conuenit hæc proprietas, re Doſuo non celauit tempus. Alias pugna
ita neque eis poceſt efl'enria temporis con illa non cffet geita in tempore quod eftab
uenire.Contirmacur nan tempus effentiali furdum . Solis igitur motusnon eft tempo .
ter pertinet ad prædicamentum quando vt tis ,ſed lignom temporis , qcuc motus ho .
eiusforma excrinſeca :cauſatur damque quan rologij bon eit motus Solis,fed Gignumil.
do quod eft efle in tempore , ex temporis ad lias. In tertio Philoſoplius non fateturef
le plura tempora ,led tempus elle vbique,
lisadiacenti a caulaturquando, cteniin reſpa
&u illius duntaxacres fuorin teaspore: ergo
quia vbicumque elt ajatus eft tempus , non
ficuc accideos in ſubiecto , ſed ſicurmenſura
loillo duntaxat faluacar raciochmëria .Tā. in menlurato , quo pacto omnia mobilia
dem probacur Tacisfaciendo argumëtis ,quæ dicunrur efle in cempore Secundo obije
prolc adducunt prædiétiauthores. ciunti nam tempus vt conftat ex eius difti .
18 Obijciuntnamque primo plura cefi nitione nihil eft aliud quam numerus mo
monia in quibuspluralitas ,ac multipliciras tus ſecundum prius , & pofterius, fed omn .
temporis denotatur , quorum primum cft nis motus haber prius, & pofterius nume :
illud Geneteas Tifiant luminaria in firmamen- rabile :ergo in omni miocu faluatur effen
to coeli, diuidant diemjac noctem e fist inſig tia temporis. Ad hoc rel'pondetur quod
na,ko tempora ,eo dies, annos, quibus verbis tempus non eft numerus cuiuflibet motus,
denotatur ,non folum motu primi mobilis , fed cantun motus , primi ac reguláriſsimi ,
fed etiam Solis , & Planerarum moubas effi : qui fuapre natura est ad alios menfurandos
ci cempora ;quod porelttali argumento luan duftinatus. Tertio obijciunt in hunc mo .
dere:illa mocus facic cenipus;qui druidit dies duar celante moto,primimobilis , & cæce
acnoctem ,quæ ſunt partes temporis,led mo ris inferioribus miraculoſe permanencibus,
tusSolis diſtinguir diem ànect :ergo.Secū adh
dum eft illud Auguit. lib.ll. conteisionusi uc eisconu
fecund extentio
cnirprioetres,ac
um partes durares
palterio tionfeis.,
cap.32 . vbi Gc haber . Audiui à quodam bomi- cundum quam vnus eflecalcoro breuior,auc
na docto quod Solis, ac Lunc , 4cfiderum motus diuturnior : ergo non efteis denegandum
ipfa fint tempora ,& anni, cur enim non potius tempus in ſolo primomobili conftituenda .
omnium corporum motus finttemporadan vero.fi Refponderurinegando conſequentiam , li
ceſſarent cæli lumina, & moueretur rota figula cec enim finguli moras fuis durationibus
non effettempus?Tercium adducuneexPhilo- gauderent, non camen in fingulis effectem
fop.quilib.4. Phiſico . capito,fatetur, quod pus in ea lupölicionc,fed tantù in regularifa
tempus vbique eft , cuius rationem roddity Giuri motusduracione, aut forre nullum el
quia vbiqueetaliquismotus , & idem ioti fer icmpus, quandiu Deus velle primimo.
nuat cap.13 . Refpondecur ex his teftimonijs bilisergu al osmotuslupiere miraculofeia
nihil conuinci : in primo enim non folum de fluxum ,atque cautalicaceto . Neque huic to
nocatur Solé , & Aſtra Cois moribus circlig- lucioniobitar fojurio ,quam adhiberD.Tho.
na temporis primi inobilis , co quod nobis quælt:05. arc ... adiercium dicentis morum
manifeſtant durationem illius mollis ; quæ non pofſa intelligiline tempore , cum rem
conficit fingulis circulationibus , ve dićtam pusohil aliud fit , nilinumerus prioris , ac
ea os dies naturales,ideft r24
ell angul æ horarum pofterioris in worü :loquitur enim
er fu a
pi nguendoo diemosartific
difti c ialem tr gulariſsimo motu ,
pro q u da n fun en ånotte
m of , &
n *
allt fönías e A quod liye ordinead tempus
run actionum ,atque notuub ,co quod non intrinfeca ,velcxcrinfecum falcem , nequit
bis per illos 'duratio mocus , primi arobilis intelligimotus,quodminime negamus.
innopícis,quia ſecüdan ft non lune motus
Altrorum regulariſsimi, atque vulociſsimi,
& maxime vniformes , propterea cemporis Argumentumi libriduodeeimi,
racionam non fortiuncur eflentialiter. Io le I C liber ficut & vltinusita & pr #
cundo cihil afirmat Auguſtinus , fed du cipuuseft,atqueprimusfuit iniin .
bitanter proponit , vnde flatim fubdidit ex . H tentione Pluloſophi, & vltimus in
propria ſententia. Nemo: ergo mihi dicat cce- exequrione vi poce cum ratus in coolidera
leſlium corporum motus eßetempora, quia & c# tione ſubſtanciarum ſeparatarum verfetur,
iufdam tempus ibat : perſuumquippe Spatium quæpotiſsimum locum inter omnes para
temporis , quod eijufficeret , illa pugna geſta; tos voiuerfi obţinent , licur coim dignitas
atque finita eft,in quibus verbis probat Au- artiam, atque fcientiarum ex obietiorum
guitious motum Solis non eſte tempus; quia Lumitur dignitate , in vnaquaque fcicntia
ilance Sole , & cefance eius motus sempo . dizaitas vnius libri;fiue cractatus ex maiori
Parcia
 628 LibriduodeciniQutaft.l. A rtic.I.
partialis obiectidignitare
obiectā.particulare huiuspenlatur,vndecī
ducdecimi libri
alias parces Mechaphilicales obiecti exce.
dar , perfectione,ac dignitare, ecjã hic libera
lisantecollir ,diuiditurque a Philofopho in
duas partes, in prima,quæ quatuor capitali :
uc lectiones quatuor compræhendit. quæda
reperit, quæ in præccdentibus libris do fub .
ftantia in communi ducaerat, nempe quali-
terad Merhaphiſicam pertineat conlideracu
dofubilancia , deinde in 2.cap. ab illis vor-
bis,fubtantiæ vero tresfant,vna senſibilis,& di
uidictübftantiam in tres fpecics ſubalternas
dicens:alias effe fubltancias ſenſibiles, & ob
noxias corruptioni,& alias eſſe in ſendibiles,
& corruptionis cxpertes voluntcæleftesor
bes,alias vero efle immateriales , & incorrup
tibiles , arqueimmobilcs,ve lunclubſtancia
ſeparatæ ,> quæ nequc fenfibiles ſunt , ncque
totai , aut corruprioniobnoxiæ , nec nadu-
tales, co quod non habang in ſe principium
morus, & quicris,quod eftnatura; addiogue
Philofophus in ; . & 4.capire nónulla , quæ
ad rationcm ,& naturam formæ fpectantgro-
uocac nãquc in mencada , quæ de forma (e .
cundü fe, & in ordincad fubftantiam com-
policam loculcntius docuerat , ſublariquo
que ad alia genera ontis comparac, diuerligg
illius, & horum elle concludit, la fecunda
vcroparec : principia qux quinquecapira , li
nie lectiones complecticur,ex profelo diſpu .
tat de fubftantijs leparatis , & immobilibus,
incipiens ab illis verbis capitis quinti, quo •
miam vero tres erant fubstantiesandnaturales,
Chaimmobilis,debacdicendum eft, nempe ne
celooflifempiternam aliquant ſubjlantiam eje
immobilem ,quinque autem funt, quæ Paulo .
fophusolendit in hac (cconda tractatus par
tesprimonanque àpratis verbis oltended
dari aliquam primam fubftantiam , fempiter
nam , & immobilem , quam probar debero
cila vnam ,purumactam penitus immateria
lem ,& immobilem , quæ fit fuum ello , lium
viuere,fuum intelligere ,& fuum velle,lum
mum inrelligibile ,amanriſsimum , delide .
Tanſsimum , arquc dclcctabilil'simam , quo
tora natura creaturarum in eſſo depender
in culus contemplatione fumma feliciras, de , & illi futamus ad lizredü.Deinde ona
atque Camora del dato conflit. Etre aus
tem primam (ubflantiam mouentem , pu-
rum a& um ,atque fuum elle actualiſsimum
connatur denonſtrare ex morus perpecui-
tato a quem ſempiternura cxiftimauit ab
illis verbis texcuszo. Quim criamfi quod mom
tuum, efetfiunm fitnec tamen aliquid agat,
motus non erit , fiers enim poteft quod id quod
potentiam habet mon operetur , &c. Conclu-
ditquc ad perpetuitatcm motus faluandam ),
requiri, fed non ſuficera Cabltantiam fem
piternam & iminaterialem ', & femper
,
actu nouontem , Tuficere autem hanc effu
fuum effe, & purum actum , quia idincu.
ius fubftantia admiſcetur potentia ad effe,
& non efle , contingit aliquando non effe,
id autem quod contingit non effe , cantin
gic etiam non moucre ac proinde motus
ab illo dimanans non critex necefsitateper
petuus, vbi nomine potentiz , dubium eft
quid Arillotel. acceperit:Alenlis enim vult
intelligi pocenciam actiuam ad nouendum ,
& non mouendum: Fonfoca veroin côme0
tario capitis 6. $. huic dubitationi , vult fora
incelligendam potentiam patiuam ad mo .
tum , & quieram,quod probati tum quia ex
huiuſmodi porentiæ exclufione recte fequi
tur concluſio inrenca ab Ariſtorel. nempe
fubfantiam ab æterno mouentcm cfle actő
purum fubGſtentem perlc , quz ramen ex
Alenfis, & Doctoris Sancti incerpræcation
nibus non recte colligitur : tum eciam quia
in hunc fenfum contextus Gne vlla violon .
va exponi porelt , dum Philofophus dicic,
neque etiam fi operetur quidem fubftantia vero
ciuspotentia fit , nec enim motus erit ſempiter
9145,ac fi dicerce , non ſuficicad ( empiterni.
carem motus, quod febftantia moueos action
us fit,idel acta moucns , li camcn porcncia
lir,ideft li poicntiam habcar ad morum , &
cius oppofitum , fed D. Thom . do poruntia
paliva ad elle , & nunciuities mouentis 101 -
relligio Ariſtorel . ex hujulinodi eniai pom
rentie negatione recte exiftimat coll'84, &
motus fempiternitacem , & iplius pramimo.
roris porifsim.im actualitatem , idque ver
ba Philofophi demontrant,dum ait,fubftan
tia pero ans potentia fit,non enim hæcverba
congru deporuncia ad motum fed de po
cencia (ubiiantiali ad eile , & non ello pol
Tuntinio pratari,vnde 11 : hocicnſu ihilo .
fophus in 8. Phuticorum fexta 9. intullic
prunx fubtantum æternitarcm ox mocus per
pocultare, idelizadefectibilitarem in cflen
cio ,veibi, & qu11.5. adducit cgregie Sorg,
& huic cxpolitroniadhxrene Flandrentis q .
S.arc.o. & Sunzinas circa finem quzitzt.vn
dit Philofophus prima caufam mouere alia
a le immobilicor, ſicut intelligibile , & aperi
bile ,,idelipur
idelipor intellectu
intellet , & volãtatē,actı.
uc,& fioalier. Turen loco agie de numero,
& mulcitudinclubflantiarü feparatarūs,qui
buscæleluia corporamouëtur: & quarto da
carum virtuteactgalicato, & impareralica .
to , & tandem in quinto , idell vltimo capi.
tc oftendir bonum , & ordinem vniuerfi , in
quo confillat, qualitcrquc ad illius comple
menrum
 In vniuerfam Ariftor. Metaph: 629
mäntii ſpectet ordo partium , & fubiecto primo poneriorum capire primo , merito
ad voum motorem ,vnum principem, acque de ſubſtantiarum feparaturum tractaturus ,
vaum finem . Hæc ſine quæ de prima cau- Philofophus in hoc libro hanc quæftionem
fa, ſcilicce Deo Opcimo Maximo, & alijs ſub mouce,atque oftendit ſeparararum inblan
ftantijs feparatis cangit Philofophus Puri- tiarum feparatarum neceſsitacem ad vni
paceticorum princeps ſolo lumine narure uerſi regiinan ; perfectionem , & comple
ſufüleus : ad quarum exactam declaratio- mentuni , quo nedum illaruin polibilitacem
nem primaPhiloſophia in charolicis Mecha verum etiam actualem exitentiam in vni
philicx auſculacoribus lumini fidci ac Theo uerto demonſtracur , nofque eius veftigijs
Fali creationeannually.ne in mundi compo . inhærentes,ac ordinem doctrinæ feruantes,
jure opcimo ab eadem quæftione hunc tim
cutiac , ficut & nofter Philofophus dete- tulum exordimur , in qua cemittendo alia,
Ctu huius lumiaisia hijs, intolerabili crro . quæ ad Theologicam de Augelis difputa.
re lapſus eft, & quia diuinientis, ac primæ tionem fpectanr , in toum locum , illa dun .
cauſe atribuca proprium locam vendicant, taxat attingemushic , quæ Merhaphilica
in prima parte luminæ Theologiæ de qui lcm non tranſcendunt diſciplinam , quam
bus , & nospropria paramnus conimentaria ,
.)

tuor autem ſunc hæc , quacgor in arciculis

ideo illorum conſideratio eft in proprium examinanda ', nempe an lint polibiles ſubir
?

locum relicta , hic folâ quædam ad nodum Itantiæ Caparatæ , & neceifario ponendæ ad
caofandi primæ caufæ , ad eius immutabi. vniuerfi complementum, deinde an exper.
litarem , eflentiam , & fubftantiarum ſepa- tesline materiæ, & corporis. Tertio video
Fafarum nacuram , & c rmmaterialicaceaiipe- dum eft in quanto tinc numero creatæ à Dco
Etantia inſeruntur , quæ quatuor quæltio Oprimo & Maximo in vniuerſo , & quarto
pibus exacte diſpucantur , in quarum prin an fola diſtinctione formali, & fpecifica in
ma oftendam) necoflario dandas cito l'ub . ser le polint gaudere?
ftantias intellectuales materiæ expertes ad
vniuerſi complementum , iliatque ſolo nu
moro proper defectum marerit maltipli. ARTICVLVS I.
cari non poffe, in fecunda prima ſubflantiæ
increacæ efFenciam , & veluci formale con- An neceße fitponerealiquas ſub.
ftitutibum declarabo , in tertia eius vireu- ftantias ſeparatas in vniuerfo .
tem ,potentiam ,ac modum caufandi res ad
extragin quafca liberum eius agendi moda
in rebus producendis , atque tempo dinis N hoc articulo communis fententia afit
mundi productionem abfque mativam ſequitur partem licec enimine
næ immutabilitatis patefaciam . ter antiquos aliqua fueric controuerſia
circa moduin quo huiuſmodi ſubitãtia funt
returneretmensen tunnelmaanybromelembabant en la materiale did not to mentre eremutinente ao Brasiliane
Presenteret med tracking thepersonen van maand
maceriæexpercesillas tamen elle , liverotam
liter,que ex parte à materia ſeparacas,nulli
Explicit argumentum . dubium fuit,quaproprer duabus afercionis
bus communem fententiam ,tum fidei lumi.
ne certam , tum naturalibus rationibus 90
QVÆSTIO I. tam aperiam ..
I Refpondeo dicendum primo dari in Dari An
De fubftantiarum fepara- vniuerfo
og til de fubftantiasſpirituales,ideft,Ange gelicas
fide;nontamen eft adeo certusfubflan
tarum poſibilitate, im in quofpiritualitas corum confiftat, ptima deties en
materialitate, numero , fx,in quibus Angelosſpirituales effelatrum 12
ac perfectione, in qua- illud Pfal.103. QuifatitAngelos fuos ſpiritus,
tuor articulos diuiſa . & Genel.rr.dicitur,ad Angelos : veniteigia
tur defcendamus, o confundamus ibi linguanta
eorum.Ezechiel 28. Tufignaculum fimilitudi.
VONLAM vna ex præ cogni. His & vltimühabeturMac.18. Angeliegrain
tionibus in vnaquaqueſcienciare . Temper videntfasit 'Patris mei , vnde Gregor,
quifitis.cf fcire rei poſibilitatem , homilia 33 * in Euangelia probat ex mulcis
ideft,an fir, ve traditPhilofopus Sacræfcripruræ locis,darinouéordines Ari
Y yy 20 gelorum ,
830 Libri duodecimi Qulaft. I. Artic.I.
gelorü,illudqueEzech, 28.o tu fignaculum ,& c xic,& cöſeruat illud :ergo.Minorpatet, quin
ait dictum fuille ad ſupra.ű Angela, prop- effectus tuncelt perfuctus,quando atimilacur
ter cius ad Deum maximam alimnilationem ; caulis fecundum formam , per quã operarur,
Deusautem eft pure fpirirualis :ergo & An- co quod voumquodquo agic libifimile in
gelus ſpiritualisdebet eflc:fecundapars pro forma,quæ ellci racio operandi:contequca
batur cum quia D. Tho.1.p.4.50.arc.l.pro- ria vero probatur ,quia divina intellectualim
bansex profello dari ſubſtantias fpirituales taseft completa ,& fubliilens:ergoʻvt vniuer
in vniuerfo relinquit de warum ſpirituálica-1 fum perfecte illi afimilerur,debe continere
te in quæftionem fequentem diſputandum, : crcaturas cópiceas, & fublilteres, incellectua
quod non faceret,fi earum fpiritualitas effet les, quæ fintpartes perle vniuerli: hıcdemā
à Deo certa licurest certumipfas dari . Ium rural
Atrationena D.Thom .
lacius cxpendic
ctiam quia rnultilancti Parros , & grauiſsimi * .p.9.50. art.io fuperius allegafo , & quarto
Doctores olim docuore Angeloshabere fub contra Gentos capicc40.Sccunda ratio colde
tile corpus,exiftimantes abique erroris ,aucgitur ex eodem Sancto Doctors in cildealo
hærefeos nota Angelorum (piricualıcacem , cis quæ fic habet:in vnoquoquenoftrorūda
non inſubrilis,led ingrofioris duricaxac cor- tur præter fenfitiuas pocencias incollectius
poris carentis,& cxclufionc conliſtore : er- potēria,quæ cftabilracta a materia , fecundú
go non eft adeo ccrtus modus fpiritualita . Selle:ergo in vanuerlo debuc daripræcer ſen
tiseorü ,ficut eſt certâ , & indubitatum illos libilia obicctã intelligibile abitracta àmate
dari ad vniucrſi complementum . riafecundīcile,confequentia pacecná ubio
Dico fecüdo eadem veritasoſtracionibus ető cerminaruūnoſtri incellectus , & Motha
naturalibus demonftrabilis, Hæcconclufio philicæcit cosabitractum aboaini maturid ,
nõ alicer probatur , quă aducendo naturales quia in ſua diffinitionc matcria no claudii,
rationes, quæ hanc conuincunt veritaconi, eo quod obiecta debec pocentiæ , & habicui
quarum prima cit Angelici Docturis 1. p.q. proportionarijacproinde porenria ,fupern .
50. arc. 1.Pro cuius declaratione fupponen . turalis ſpiritualis & ſcientia ſupræwa , qua .
dum elt tres tantumgradus ențis in Deore- 脚
lis cftMechapbifica dober circa ubicctü'voi
peririsedelcilica ,viucro & intelligere;nam ucrſalegabltracta , & immateriale vertari , va
ifli cancum dicuno perfectiones, quafi forma do fifubflancia immatcrialos nö olinc,Mo
Ies, & diftintaspermodum formæ, &c cntica thaphiſica non cloc prima:omnia fcientia
tis. Reliquæ namquc deicauis portéctioncs, rũ ,neci Philica diftingucrctur,verectu con 雍

fcilicerinfinitaris,omnipotentiæ ,bonitatis, cludit Arili. 6. huius.ccxcut Tertia procca

fupernaturalitatis,& fupra illos addone pra dirin hunc modüin vnigorfodacur mcsiluR
cillo modum, & idco non aicuntgradus,nec incor (pintuales, & corporales creacurasier
alijariam de potentia Dei abfoluca larentin go debone dari.cxcrema,cx quibus medieni
thelduris diuinicfle per eflentia. Deindeno participeron enim nediunti ablquc extrem
tandumeft adintegricacem , & perfectionem mis potell in aliquo generereperir , an ecc
voiuerli pertioere omnes hos gradus,hoc densprobarur : mam anima racionaliseltin
enim ſonar hoc nomé vniuerfum ,fcilicecco- cötini fpiritualiü ,& corporaliū creaturardi,
plectensomnes gradas enikans. Vnde ficut & quali medio inter verafque, in cuius tignia
ad amplitudine ancis veficapedrar quod concurrunr inipla pocénix , ac virtutes pure
hililliuscöcepeum ſubcertuylar, itaad vai. Ipinurualiü,ac puro corporaliu creaturarum .
uorfi amplitudinem fpe& ar vtnullas gradus Dchaccocluliouc videäur D.Th.opul. }.
illud lubterfugiat,fed oportetyt Dcolecon 0.75, land.co.z.Metaphilicæ4.2.1.1.5.vbi
dum omnosgradus ontiracis alimılecur , 1100 probat fruftrancum cilenacuralc hominis de
enim cffet perfectñ vniucrſum dionincsbo- liderium , fi non eilenc fubitantx tuparatæ,
nitarisgradusnon haberer autfi aliquispod illud caimad maxime cognolubilia cornia
bilis cideficerecvt docet D. Tho. 1.p.9-47. patur , in quorum conconiplatione conſilic
art.1. & q.48. art.z.hisluppoGris ratio Aas hamana tuliciras, polbilis habcriin hac vi
gelici Doctoris furmatur in hunc modum , ta.Bauctius, & alij inletpræces Sandi Do
vniuerfum debctparticipare perfecte gradu doris fuprx9.50.primzpartis:
inrellectualizaris :crgo oporrer dari in vni- * Sed contra arguitur primo: ad perfo
uerfo Cubſtantias inrellectuales completas tionem vozuorli'non requiritur quod con
ac proinde immaterialesantecedens proba- ftecexomnibus gradibus pofibribus; ergo
tur:nam vniuerfum debethabere fuamdebi non licctcolligere ex perfectione vniucili
tam perfectionem ,fed ad eiusperfectionem ſubflärias im nisteriales ciic , antecedens pro
pertinet vralimilerur Dco ſecundum intel- batur , quia perfectio vniucrli non poftulat
iectum , & voluntatcm , quibus Deusprodam omncsfpecics crcaturarü polibilcs, co quod
 Tim Puniuerſam Arif Metap .
iliæ funt infinitæ, & quacunque data , poteft
alia perfectior creari à Deo,cuius potentiam fectio vniuerfi ſolū requiriç;quod lüficitad
efle exhaulla eft incoueniens,ficuc etiam om faluandamilliusaſimilationem cum Deo le
nes gradus funtinfinici, ita quod quocãque cundum gradum intelle & ualicàcis,hæc'auté
dato,poſibilis eftcrearialius perfectior,alio alimiatio:faluarar in'anima rationalitergo.
quim circagradus iftosdiuina omniporen-
tia efletexhaufta.ergo. Reſpondecur negana
do ancecedens ;ad probationem nego minox
rém , folum enim ſunt poſibiles tres gradus
entis, ut dictum eſt.Secundo arguicur:fuper
naturalitas , deitas, & effe per eſſenciami,
ſutic gradus diuinielle, & tanien non pectie
nent ad perfectionem huius vniuerfi natura
lis:ergo vniuerſum non petit ad fui natura .
lém incegriracem omnes gradus entiracis, ma
för paterquia ſuntperfectiones Dei viruali
rer à fe inuicem diftinétæ , & alias earum par
ticipacio fpc &tatad ordine gratiæ: ergo. Có.
firmatur num alias gracia, & vnio hypoftati.
caellene de perfectione, & integritace vni-
uerfi', fiquidem eſtperfectiſsimaalimilacio
vniuerli ad diuinam intellectualitate, & per
featifsimaeius participatio fit per gratiam ,
& vnionem hypoftaticam : cófequens elt falm
fum : ergo & c antecedens , minor pater quia
exintegritate , & perfectione vniuerli non li
cec deniontrare poſibilitacê graciæ ,aut vnio
nis hypoltacicæ ,liceret autem , li ad integri .
catem vniuerfi percinerent.Reſpondeturne
gando maioré,eo quod tres cancum funt gra
dus diuinielle ,fcilicecintelligere, viuere, &
effe,ad quos omnes aliæ diuinæ perfectiones
reducütur: deicas aurem, ac fupernaturaliças
funcin Dcoipfa diuinaintellectualicas; & en
titas pereffeociam . Ad confirmacionem di-
itinguo conſequens gracia , & vnio hypofta
tica eſſeoc de inregricace naturali vniuerfi
nego,ellent de integrirate vniuerli abſolu .
tº , fiue naturali ,ac debita ,fiue fuperaddita,
& veluti accidentalis , concedo lequelam , &
nego minorem ,nequeex hoc ſequitur gra-
tiæ ,aut vnionis hypoſtaticæ poſibilitatem
elle demonſtrabilem ,quiafolum illarum par
cium poſibilitas elt demonſtrabilis nacdrali- 10
ter,quæ pertidont ad primariam naturalem,
ac veluri intrinfecam , & debitam vniuerfi in
tegritatem ,ad quam non percinent dona ſu-
poroaturalia ,ſed accidétalem ,& fuper addi-
tam integricarem . Tercio sam voluerfum ſu
ficienter aümilargr dĩoinæ intellectualitati
per animas rationalcs ,vepore in quibus lalo
uator racio immaginis Dei,fecundü gradū in .
telle & ualitatis ,cefte D. Thom , l.p.4.93 var.
1: 3. & 4. Probar in anima rationali imaginé
Dei reperirizquarcnus eft naturæ intellectua
lis :
ergo vniuerfum non poftulat ad perfe .
: ropeshas ſubftanelas motrices dari , vt ab eis
ctioncm ſuā Angelos,ac proinde ex eius per
fe&tionenequitillorü exiftentia, aut polbrli
Gk
tasdeinonftrari, conſequentia patersna peče
Confirmatur,nam ex perfectione , & ipre
gricate voiuerfi folum licerdemonftrare id ,
quod pertinet ad ordinem eiuſdem yniabc
di , atnequit demonftrari Angelos percioere
ad hâcordine:ergo.Majorpatet,quia fecü
da D.Th.i.p.9.47 . art. 1. & 48 art.i.ad yl.
timum partes yniuerfi babenc ordinenin
terſe , ſecunduit quod vhaagitin aliam ,&
eft finis alterius, Vnde tefte codemi D. Tho
ibidem 9.66.art.3 . propterea cælo impireo
tribuendus eft aliquis influxus in hæcinferio
ra, quia eft pars vniuerfi , ac proinde debec
dicere ordinem ad alias partes y minor vero
paret, quia fi eller deinonftrabile lamine na
turali Angelos pertinere ad ordinem vniuer
fi,maximeexeo quia ſunt motores ( pherarü
1
cæleftium , & fic quodammodo influunt in
regionem ſublunarem :ſed ex hoc capite no
er demonftrabilishæcpofitio,eo quodmu!
ei Philofophi abfque erroris nora exiltimaa 1
runt cæleltes fpheras moueri vitaliter , & à
le,ac per conſequens non indigere extrinſe
cismotoribus: ergo. Confirmatur fecüdo ,ua.
experfectione voiuerfi folum liceo demone
ftrareid , quod Deus ierēditin vniuerfo ,fcio
licet coniunicacionē, & oftenfionem fuæ bo
nitatis,Deusenim producit creaturasprop
ter fuábonicare comunicandā, & repræſen
tandam , teſte D.Tho.7.47 . præ alegara arte
Io fed hæcbonitas , etiam quantum ad gradi
intclle & ualitatis faluatur , abſq ; omnimoda
immaterialicace in animabus rationalibus,in
obiectisfcientiarū , V. 8 Mathemarbicara ,
& Methaphiſicæ , quæ lune intelligibilia , &
inimarerialia : ergo.Reſponderurad argumé
tum negando antecedens,eo quod ca diuina
intellectualitas fit completa , & ſubliftens,
actotalis in Lola natura intellectuali creatag
complera,corali, & fubfiftenti laluatur per
fo @ta parcicipatio illius conimunicatio ,ac
per confequens,non fàluarur in animaratia
Dali,quæ eft natura parcialis, & incompleta .
Ad prima confirmacionenegatur minor, ad
caius probationé negatur iterü minor ,quia
fubftãtias immateriales motrices , & ad effe
Etū mouendi ſpheras cæleftes (que animaca
fint, vemulsi voluerunt,fiue inanimate fint,
vt rcuera tenendü eft poteft lumine patura
lidemöftrari , & de facto Philofophus it hoc
lib , tex.44. & D. Tho.lection
. ollende
celeſtesſpheræ moueãtur. Ad fecundam pa
ter folutioex dictis ad argumentum ,
Yyy 33 ARA
AR
 632 Libri duodecimi Hæft.I. Artic.II.
ARTICVLV S. II. 'rit,Angelasmareriæ,& corporis pariter ex
quält.so.arr . 2. Angelos
perceseffe,ita D.Thom.r.p.
&c in z .diftin &t.3. quæft.2. art.1.& cap.s.de ese ccm
Anbuiuſmodiſubſtantidrumima ento , & offencia , de qua Caier. Bañeſius in pertes**
terialitas in excluſioneomnimoda eiſdem locis,atque Durandus in z.diftin &t. teria .
3.quæft.1.vide
corporeitatis , acmateriæ confi. concluſion ndi funt.Vnde & à nobispro
e ſubſtinenda ſtaruicur, quæ pro
4.
ftar batur primo, quia in Sacris litteris omne's
Angeli appellantur fpirituales, diciturenina
3 Nhocarticulo quatuor verfantur fer de illis Plalm .103. Quifacit Angelosſuosſpi ..
tentiæ prima fuit Auicembronis in li. ritus,& de Demon ibus fpecialiter aitPaul.
bro Fontiſuicæ allerentis omnts res ad Ephef.6.Contraſpiritualianequitiæ in cæle
mundi cofareex maceria , ac per conſequês ftibus,fpiritualeautcm dicitur illad,quod ca
Angelicas ſubllancias materiales eſſe "; ficut ret corporc,& materia:ergo.Ncque valer lo
enim Auerrois libro de fubftancia orbis 2. & c. Jutio Origenisaferentispropterea diciípi
Rabbi Moillas lib .1. cap.75. pucantes mate . ricuales Angelos dannatos, non quia carcos
+

riale, & corporeum non fe habere conuer- compimateria, ſed quia carenemareria gro
tibiliter,in illum errorem inciderunt,vtafo fiori, & habenc matcriam lubriloni ,icilicet
ucrarenedari quædam corporaadeoſimplis aercam , qua nec videri,ncc rangi potcſt ,nä
cia ,pura coeleftia & clemenca veinmateria- iuxta regulam Auguit.3. de doctrina Chrim
dia prorfus eſenc: ita Auicembron , eidem Niana capato, & Athanaſij libro de comma
fuppofitioniinixusecrauir,dicens,dariſub- "nieffentia Patris,& Filij,verba Sacræ fcrip
fancies incorporeas , videlicee " Aogelicas quræ in fenfu proprio debeneaccipi,quan .
quæ nihilominus eflentmateriales, ideft,ex do ex illo nullum fequitur inconueniens,in
matcria & forma compofitæ . Secunda fuic fenfu aurem proprio præfaca rofimonia de
Auguftini exiltimantis omnes Angelicas norant Apgelos efleomnino in materiales,
Cubilantias efle corporcas, & materiales; el & incorporcos:ergo. Secundo probatur ,nã
cnim ſupponit 3.do Trinitace cap.1. vbi fub corpus, & compoficum extrateria , & forma
dubio rclinquit , an Angeli quando nobis conuercibilitcr fc habent , ha quod omnc
apparenc, alumantcorporacraliora cxele. compus ell compoficuin ox matcrua , & forma,
meocis,velan ſuapropria corpora in aliam & è conuerto , led Angelus ell fpiricus cx
fpeciem craliorem transformeric , fub qua pers corporciraris: ergoccian chin matcria
viabiles fiant ,iplinuans Angelos corpora lis , ac proinde cxpers compoſicionis mato
habere, licecadeo ſubrilia vt in propria fpa 119, & forme; maior parec,quia omnis,& fola
cic corporeis oculis percipinon valeant, & materia clt radix quantitatis,acdiuitionis,in
eandem fencenciam tribuunt mult. Augu- qua contiſtic corporerras: ergo oninecompo
fino; quos referr Barelius i.p.quältısrarr. ſitum exmateria & forma &
, lolanı tale co
1. qui rcucra dobius fuiſto videtur in hac par "pofitum efl corpus,ac proinde corpus, có
rc; vndeD. Thom.i.p.quæft:54.art.saillum poticum ex macona , &c forma conucrarile
excufardicens,non tuille loqutum ex pro- ter fc habcor. Tertio probacur rationc Angº
pria,fed exaliorum fentenria . Tercia huic lici Doctoriscx adione intelligeudi delum .
affiossait non omnes, fed aliquos Angelos pranacuraenim ,cui conuenit operario om *
maccriales alle,idelt effe compotirosextor- nino immacralis ,cl ,fecundum fe immaco
ma & mareria aquca, vel acrea, fcilicet De rialis ; eo quod marcria cft actionis immacc .
mones quirerram habitant autaerem ; ira rialis intelligendiimpeditua, & vnumquod
ſealtOrigenos libro 10. Perhiarco in pro- quceft intellectuale, & intelligibile , in quan
logo,& Polluslibro de Demonibas cap.i. tum cítimmarcrialc ,fed narurx Angelicæ le
fuilleque ciufdem ſentenciæ Auguſtinuslim cundum l'c conucnire leintellectualem ,fi-.
bro 2.de ordine cap.9,libro dediuinationi. ucelle principiumactionis intelligendi; crm
busDemonum cap.4. & 8.de Ciuitate cap. go conucnitallifecundum fcelleimmaceria
16.vbidiffinitDemoncs, dicens,eflc anima lem. Quarto oftenditur noltra cóclulio alia
Lia rationalin & corporc aerea, licer pollea ratione Angelici Doctoris 1. p. quæft.75 .
cap . 23. Vidcatur inoppofitam fententiam art.4.qux fic habct; aoimaracionalis , quia
inclinare,dicens,Demoncs effe fpirirusno . ell principium intclligendis eft locundum
quiſsinios;gandem fententiam fequitur afer fc immaterialis , & cxpers omnis matcrian
tiue Conrradus larisconfultus librodcima. fed Angelus elt perfectior in gradu incelle
ginibus cap.14 Qualitatis, &c perfectiori modo principium
Quarta ſententia,ac fidciconformiorare intelligendi:ergo fecundum fe corus e pers
tex
 In runiuerfam Ariſtot. Metapha 621
pers cạiüſcüquemuteriæ. Has duaspoſterio. velfubiračtionem vnitatiszpatdicicur 8. Metha
res raciones Angelici Doctoris Durandus. phiſce , in rebus autem materialibus aliudes
reijcievt ineficaces prima quidézquiamateso quod determinat,ad ſpecialem gradum ſcilicet
rja ſpiritualisnõimpedit intelligibilitatem , forma, a& liud quod determinacur,fcilicea mae
autratione principij intellc &tiuis ratio aurę teria,vnde.ab aliofumiturgenus,& abaliodifa
illa nõfatisexclude ab Angelo materiā,ſpin deteferētiæ,fedin
y7214n5
rebusimmaterialibus non eft aliud
ritualēslicet excludatabeo materiã corpos fed vnaquæque
,determinatiemsled
ream , Secûdá vero ;quia animarationalisert : . ipfarum fecundum feiplam tenet determinatumi
pars,ac proinde ſecundurn le tocam eft fora: gradum in entibus,c.ideo-genius. , 6 differensi
maexpers materia y Angelus àutenen lub tia in eis non accipitur ſecundumaliud
ftantia completa ,ac per confequensnon có aliud,sed fecundum vnum , co idem que tamen
uincitillumelle experten matériae. Sed pla differunt fecundum cölideracionem noftram , cada
ne illæ običćtiones nulliusmomenti ſupt, & Exquibus páter negandum elle antecedens,
prorſus -invalidæ ad infringendas raciones ad formam argumenti. Ad cuius probacio .
Angelici Doctoris;ad primam eninifacile, nemdýfinguendaeft minor; potentialitas
refpondeturmateriam ſpirštualem non fup. Methaphilica fupponit primam potentiali
oponere,eo quod omnis materia tc probalū . tatem , & Philicam materiæpriniæ in his i
* elt præ habec in ſe radicalitèr extenfionem , quibus genus & differencia fumantur feca
& magnitudinem molis,ſiue corporeitatem , dum aliud, & aliud,fiue vbideterminans, &
ac proinde eſt impeditiua ve Gc intellectua . determinatum differunt,concedicur , in his
"* litaris.Ad ſecundani vero dicitur Angelum . in quibusdeterminans,& determinarum ,&
elle formaai completam : vnde 6 animaratio differentia fumuntur fecundum vnum
nälıs,quia formaintellectualis eft,fecundum idem fola ratione diftin &tum ,negatur. Secứ
Te coram eft fpiritualis àfortiorimacura AO ,. do arguitur:nam in Angelis funt proprieta-
gelića ,quia forma completa elt , & fecundü tes materiæ primæ :ergo & c ipſa materia pri
Pe totam incellectualis , ſecundum fe cocam ma reperitur:antecedens probatur , nam re
debet elle ſpiricualis : qua proptermaneno peritur hoc ,quod eſt,ſubijci, & tranſmutari,
prædictæ rationes in concuitæ & aliæ , quas fubijcitur enim Angelus accidentibus in lin
Durandus adhibcr ad hanc conclufionem gularisputa recipiendo fcientias,intellettio
comprobandam ,abiſtis nomine tenus diffes nes, & volitiones actuales , & de bono in ma
runt, vt legenti conftabit. lum fuit iranſmutacus , conditio autein ha.
4 Sed contra arguitur primo:in Angeli benris materiam eſt tranſmutari , & recipere
cisſubitantijs reperitur compofitio ex gend formás in fingulari:ergo. Reſponderur ne.
re& c differentiajok eſſencia , & effe , vt pro- gando antecedens;quia côdicio materia eft
bat D. Thom.opuſculo 42. cap. $ . & in 2.di recipere formas in fingulari modo materia
liinctione 3. quält. 2. artic. 5. ex Auicena ini 11 , 8c ca ſingularitate quæ oritur ex maceria
hoc it. cractacu 2. cap. 1. & céactica 6. cap. libus condicionibus", Angelus vero recipit
$ . fed hæc compofitio fupponit compoficio formas accidentales in fingularimodo inten
nemex materia,& forma, & radicaturin il- cionali,ac fpirituali, & ea fingularicáre que
la: ergo ſubllantia Angelicæ non funt mace opponitur abſtractioni ab indiuiduis, quia
11x experres : Minor paret,nam compoficio recipitinrellectionem indiuiduam , & fingu
ex genere, & differentia includıc aliquam po larem ſed non ea ſingularitate quæ oritur ex
teneralitatem.Methaphilicam , nempe gra- conditionibus materialibus. Tertio arguitur
dum genericum quipocentalis eft ,fed om . nam eximmaterialicate operacionisnon fem
bis purentialitas Mechaphilica ſupponit pri quícur, quod Angelus fic toraliter expers mà
Tảm, fadicalem potentialitarem Ph: ica, teriæ :ergo deficic ratio Angelici Doctorisé
fcilicet materia primæ, clt que illius partici antecedens probatur,quia operatio imma-
patio , ficut enim actualitas Mechaphilica terialistoluni pecitimmaterialitare in prigio ,
gradusdifferentialisſamicur a forma,ita por cipio formali quod eftforma, & ratio agen
rentialitas gradus generici ſuizicurà mare , di non autem petit illam in toco ſuppoſito,
tra :ergo. Ad hoc argumentun , reſpondé laluatur enim in horune operacio inielle
D. Thom .quxit.so.praeallegata art.z.info Etualis,ex hoc quod anima, quæ eft ratio age
lurione ad primum in hæc verba. Ad primü: difitimmaterialis, licet fuppofituin ipſum .
ergo dicendum ,quod differentia eſ que confli. ex alia parte includat matcriam : ergo. Dis
tuit Speciem unumquodque antem conſticnicny. ces rationem Doctoris Sancti procedere de
in ſpecic,fecundum quod determinatural aliquē fubilancia intellectuali completa que non
Spectalem .gmadumin entibus;quiafpecies rerum et forma partialis ,& cum alias ſuppon af
Suntficut numeri , quæ differunti per addition 01 Angelus effe {ubftátias completas., & incela
Yуу 4 lectua .
 637 Libri duodecimiOilaft.I. Aric.III:
loftiüles optimecolligit ex eorum immace rationalium quæfuerunt, finne & erum vfqs*
risli operationeipfos elle omnino immatea ad finem mundi excedit numrörum Angelo
riales.Sed contra hoceftnam fequitur quod rum.Quarta fententia aferit nunerumAn -1
D. Thom . fupponat probandum , etenim ' gelorum excedere, & fpecieruin materialias
rario cius militar aducrſus leptontiam A4 Sirationalium animarum numerum ; hano
cembronis tenêtis Angelos elle forinas ccia i ſequitur D. Thom.quæ1.50 ;'artini & quætte
ad mixtas marcriæ:ergo fi fupponavillosof Irã, art.4. in hoc1z.lcctionc 177 capis deen
Cd Cubftantias completas, & non formas parm . te & eflentia quæll.c.de potentia artic.in
ciales fupponir probandum . Refpondetur 2. diftinét:3. quæftat.art.3 . & .2.concragen
negando antecedens,nam ex im nacrialita': capig illamque defumplit SanctusDoctor
te operationis, & obic & ire&e colligitur im ex Dionigio cap.Da 10. & 14. de cælctH.C**
materialicas principii, 8c licee ſupponat ra rarchia,& ei fubfcribunt Caior. Ferrara , &
tio Sancti Do & oris AngeloscNe fubftantiasi Batotius ma locis citatis P'landi onlis in hocli
completas,vtconcludat illos cale fecundum bro quæft.7 . articulo 4. & Valencia prima
fe toros immaceriales,non fupponit probari patrodiſputatione 6. pundor. & 2.
dana ,fed potius fupponir id quod ſupponen 5. Rcfpondco dicendum primo:plures Plures en
dument; & probar, quod probandum eft ,ex efle ſubſtantias Angelicasdjyecicbus rerum ſe sage
co cnim quod operatio immaterialis fit , & materialium ,ccrtorameo numero compræ - los 01:1
circa obic & um immateriale verſerur ,recte hendi.Prima parshujus conclutionis ftatuia llis pe
concluditur quod ſubſtantia quæ eſt princi- tur aduerſusAuthores prima opinionis; 8c cieb*crca
pium illiusvtfic,fitimmaterialis,acper hoc probatur primo,quia Danielis7. dicitur de tisa
di ctfubflantia completa , quodomnino fic Angelis,millia millinn, & decies centenamika
immaterialis , & quoniam Angeli nomic liur mimftrabantei , & lob 24.num quid eft
incelligimus ( ubitantias compleras in fpc- numerus militum eius , in quibus teftimonijs
cie,ux eprum operarioneimmateriali recte denocarur magnam ,& excefivani ella nuda,
deduciturillos cfle fecundum fe torosiocel sum Angelorum.Secundoquia quanto para
lectuales,ac proinde immateriales. res præcipuæ vniuerfi funt perfectiores perm
tincntes perſe primo aderas integritate ,
ATIRCVLVS. III. tanto funcin maiori excofu , fed Angeli func
partes vonucrti perfectiores fpeciebussert
materialiom : crgo. Malorpatcrin corpori
Anfubftantiæ feparatæ fintin ali- bus cclelibus rcfpectu quorum cora regio
. quomagno numero, ita vt excedão elementaris eft aliquid modicum , vt cnim
tradunt , & denionitrant Altrologi in capi
numerum ſpecierum rerum mate te 1.de Spheragrota cerralt habct relpectu
tialium Spheræ culcllis ad inftar puncii , propter
duo , Mim quia vodequaque viderurmedia
N'hoc articulo quatuor verſantur fer- parscoli : tum euam quihumo itans ſuper
tentiæ :prima fuitcrror antiquorum Phi luperficiem centri terræ diulæ per medium
1 loſopborum ,gurdixerunt paucioreser-
de fubftantiasfeparatas fpeciebus ,imo & $ @
Peripiccret mcdictarem cæli nö minus quä
Glans in fuperficie conuexatorius orbister
.

neribus rcruto matcrialiumshanc tribuit D. Tæ,ac proinde quantitas tcrra civicolibin

Thom , in quællono de fpiritualibus crcatu
ris art,8.að 10.Platonicis ,fuiredianıAriito.
tolis in hoc 12. & Auerrois , qui dütaxar lub
ftantias feparat4s 49. luxta numorum cclc.
Niunrorbium pofuerunt. Leucipus vero 55
pofuit,co quod corelleipheras cæleftes exi
ftimauit.Secundafententia fait aliorum ale itamagnitudineexcedantcorpora lubluna
rentiumelleinfinitasſpeciesAngelorum ,ac
proindemulto pluresfpeciebus rerum ma-
zerialium ,quosrefert , & refutat Durandus
in 2.diftinét,f. quæft.4.Tertia chipriusDu
randi ibidem aferentis cria primo quod plu-
rcs funt fpecies Augelorum quam fpecies re
lis rcfpcélu Sphera cæleft15pxicrea ella
primæ magnitudinis funt certies icpresma
Jotes terta , telic Altragano libio rudimens
coram Allrologix :quarem tamen quælibet
fc habcr ad inftar ponctirctpcctu totius c
loftis fphere. Cumigitur corpora colelta
ria,criam proportionabiliter lublastia An
gelicæ fecundum muititudinem debent ex
ccderc fpccics rerum materialiumSocunda
pars conclufionis probatur aduerfus autho
res ſecundæ opinionis,quia omnismultiru
do exiflens in rerum natura cat finira, & lub
?

rum materialium.Scciido quod raciones An certo numero compræhenfa , vtofundic D.

gelici Doctoris non ſuadenc efficaciter hác Thom.i.p.qux..ar.4.fed mul kudo An
veritatem : tcrrio quod nunierus animaram gclorum cxillik in rerum naruraquoad om
ncs
 In runiuerſam Ariſtot. Metaph:
nes fuas partes,cum Angeli fine in corruptt. in compofitionem rei propinquioria Deo
biles:ergo corum multitudo nequit elle infi
nita. Confirmatur nan licer in Angelis de .
fectu quantitatis non fic numerus prædica-
mentalis ,eft tamen numcrus tranſcendenta .
lis , ita quod omncs funt ſub certo numero
compræhenfi.Sed omnis fpecies numeriett
finita ,quia eft muliitudo menfurata liue fala
cta per vnum: ergo .
Dico fecundo fententia Durandi , quoad
facundum ,& certium dictum eſt falla, proba
batur.Hæcafertio non aliter quam veriuſq;
dićti oftendendo falficarem ,quod enim satio
nes Angelici Doctoris non fint ineficaces pa
tet, quia non ſunt alix ,quibus amplius proba
tur hæc veritas,& illis exacte comprobacur :
quod autem numerus Angelorum ſic maiors
quam numerus animarum patet,nam fingu-
Tihomines fingulis ſaleem Angelis Cuito-
diuntur, ve probat D. Tho.i.p. quæft. 113 .
articulo 2. & tamen folum Angeli infimi or
dinis ad hominum cuftodiam deputantur:
ergo fignum eſt plures ells Angelos omniü
ordinum ,quam omnes animæ creatæ hucul-
que, & vfque ad finem mundi creandæ.Illud
etiam afumptum Durandı , quod pluribus
animabus fuccefiue deferuiat idê Angelus
ad cultodiam , 8100 rationc , necreuelacione
conftat ; ac proiodo eadem facilitate reijci-
tur,qua à fuo authore afirmatur. Etlicetgra
tis illud admitcamus , non officio , quominus
adhuc numerus Angelorā ſit maior,eo quod
licerex Angelis intimi ordinis ad cuſtodiam
hominum diputaris pauciores pluribus ani-
635
propinquioribus vnitatielteriam
nunorin partium
liue vnitacum pluralitas binarius enimpau
ciores vnirates haber, quaru cernarius , & fic
de alijs, cum hoceanen larquod plores fine
Angeli,quam fpecies rerum imaterialium ,
cut plures ſunt bitarij, quaa fiepoenarij . Ad
confirmationem nego ſecundam parceman
tecedencis,corpora cniin cæleftia non fund
pauciora,quia nobiliora, fed quia cantum di
cunt ordine ad hæc inferiora in racione prin
cipij actius , & ideo cor funt , quoc ſuficiune
ad agendum in hæc inferiora: præterquam
quod & fi numero non excedunt corpora
ſublunaria, excedund camen illa in magni
tudine,quia nobiliora ſunt in ratione corpo
ris.Angeli autem cum non polinc excedere
creaturas corporeas ſecundum magnitudin
nem , conueniens fuic illas excedere fecun
dum multitudinem . Secundo arguicur : quia
fequicur ex ratione AngeliciDoctoris,quod
quanto res fint nobiliores fecundum perfe
ctionem , & quanticacem vircutis ,tanto de.
beant excedere fecundum multitudinem res
ignobiliores , conſequenselt falſum . Tú quia
alias plures deberenc effe perfonæ diuinæ
perfonis creatis;cum eciam quia alias plures
deberenteſle ſpecies lapidum præcioſorūs
& necalorum ,verbigratia,auri , & argencia
maior quantitas, quam lapidum ,aut ceriæ de
berec in rerum natura repeviri, quod camen
vericaci,& experientiæ repugnat:ergo & an
tecedens. Ad hocrefpondetur rationem Sã I

mabus deferuirent , ac perconſequens nu- & ti Doctoris procedere de partibus per fe

merus Angelorum infimi ordinis effer mi- vniuerfi , cuiuſmodi funt corpora coeleſtia ,
nor numero animarum ,tamen adhuc in alijs fubftantiæ immateriales, & fpecies rerum
ordinibus erit maior numerus numero ani- corrupcibilium , quæ ſunt perpetuæ , quopa .
mar una
cto excluduntur indiuidua, & corum maltia
6
Sed contra arguitur primo, nam quan plicacio, quia nó ſunt patres perſe incearą ,
toialiqua
m nus inueniri
eft Deo propinqu , tanto fed per acciden , propt (pecici conferu
s or a
ior
Aa cionem ab authore voiuerfi:deber eciam ia
* gelica eft propinquior Dco,quam creatura telligiratio D. Thom . de creaturis fecun
corporalis:ergo elt minus multiplicata.Ma- dumordinem ,& gradum nobilioribus, & no
1or patet, quia quanto aliquid in numeris eft de nobilioribus fecundum fpeciem dunca .
propinquius vnitari , cantominusmultipli. Xac:& tandem debet intelligide excelu ma
catur:fedres procedunt à Deo quodammo- iori,ne dam ſecundum quanticacem virtu
do ,ficuc oumeriab vnitate: ergo ficut in na tis, fiue perfectionalem :alioquin idemellers
Incris accedentibus ad vnitatem minor eſt nobiliores creaturas excedere ignobiliores
pluralicas , ita fimiliter in rebus magis Deo fecundum quantitatem , atqueillas. excede
propioquis minor pluralitas inuenietur.Co re fecundum perfectionem , & nobilitatem ,
firmscurtam nobiliſsimæ creaturæ in cors feu eſle illis nobiliores ;quod eft dicere ideni
poralibus ſunt numero pauciores , cæleftia per idem. Sed de exceflu maiori fecundum
enim corpora, quia nobiliara; ſunt pauciora quantitacerii extenſionis , fiue concinuani,
0 fimiliter
Angeli,qui funt ideft, magnitudinem , liue diſcretam , ideft
nobiliores creaturis corporeis , lunt numero multicudinem,qua de caufain hoc ſcalu ad
pauciores illis. Ad hoc argumentum refpon mittenda eft fequela ,& ncganda eſt minor's
detur, quodquantum ad partes,quæ veniunt ad cuius primam probationem negatur ſe
:

quela
 636 Libri duodecimi Qil eft.I. Articllli.
quela , quia diuinæ perſonæ non funt parres
vniuerlisocc adalias palcosordinantur , ted
potius totum voluerfum ad illas ordmatur,
vnde defectu ordinis parris adalias compara
tes , non licet inferre ex vi diſcurlus Sancti
Doétoris maiorem in illis multiplicacione.
Ad fecundam nogacur cadein ratione feque
la, quia lapides , & mctalla preciofis ab aliis
non præciolis non diſcriminantur lccundü
gradum ,& ordinem , tum quiafunçcluiden
gradus,ordinis,& generis cum illis , conue .
niunrenim omnia corpora axta in codein
:
gradu , & ordine, licec diuerlis gaudyantipe.
cificis differencijs. Tum etiam quia vnürer.
počtu alterius non dicic perle ordinem prin
cipijagentis aut finalis caufie licor aliquan-$
do per accidēs vnum ab altero producatur.
aut ab extrinfeco ad aliud 'ordiaccur. Vndo
nSlicer in eismaioré exceflum fecüdü multi
tudine,autfecundü magnitudine inferre; be
ncauté in elementis refpe& u mixcorun, cor
porum , quæ illis perfe fubördinantur , & ab
allis fecundum gradons , & ordinem diffe .
runt , & fimilicor in corporibus coeleltibus Tulic,cordobereelle præcille, quor Audiciune
refpectu clemenrordi proprer bandem ra-
tionem recto maior excelus congenienter
colligitur, & probatur. Tercio nam ,nonelt
conueniens Angelorum multiplicano , nifi
iuxtanumerum motuum calcilium , ac mo.
tus cglenes funt numero pauciisumi: crgo &
Angeli debantelle numero paucilsumzMan
jor patet,quia numerus incelligentiarü mo .
tricum exmotibus quos cfficiunt, conuenic
ter colligitur , & non ex alio capice , norus
enim comparantur ad intelligencias motri.
cos,vt effu & us ad caufas, & caufæ non dubče
magismaltiplicari,quam cffcctus expofcür,
At omnes Angeli lunr incelligentiæ motri
cos, & ordinantur ad motumi crgo cx numo
tomotuum deber corum mulriplicatio de.
doci.Ncque yalec folutio Angelici Docto .
ris1.p.9.so. articulo 3.ad z.dicrcntis fub- An
ftantias feparatas non cfle propter (pheras
omne Ange differant fpes
cie intersſc ? li
colelles ,aur carum motus,& proptcrcanon
debere multiplicaripræciſle iuxta numerum
motuum illarum . Non inquam valet hæc lo
hugio , tum quia Philofophus, & commcuta .
tor in hoc 22a textu 43. hac ratione ducti, ng
morum intelligentiarum , numcro inoruum
cæloftium parificarunt,neque tamen exiſli
marunt intelligentias elle propter corpora
coeleflia. Tum etiam quia corpora cælellia
non funt proprer corpora lublunaria , cum
fint illis perfectiora, & tanien cxco quod cã
paranturad illa, vtcautz adeff: ctus,torſunt
præcific corpora coelella, quoc ſuficiunr ad
agendum in hæc inferiorai ergo ctiá tot crúr
incelligentia ,quot ſuficiunt ad moucndoni,
licet non ſint proper morom .Tum deniqae
quia viderur inrclligentias ad minifterium
nundi inferioris ordinari ,minitrancenn
Angelihominibus,iuxta illud Pauli ad H.
breus 1. Omnes funt adminiſtratorij lpiritus in
minifterium mifsi , ininiftri auton proprium
el altori dubijci , & ad illam ordinari , lux04
illud Chrifti Dsni ve bum ) Lucæ 22. Nam
quis maior est, qui recumbit , m qui miniftrat nă
neque recumbir ? ergo . Kolpondetur ilaxia do .
lucionem inter argucndum alignatam , quæ
cum tit Sancti Ducions citomomotubilinen
da . Ad primam improbationem dicendum
ck , Philofophum non recto parificalle nu
merum intelligentiaruni numero moruum ,
ex quo vidit inrelligencias Oom elle propres
motus cæleſtes,velli hocnon vidit , ledops
pofitum ,exiftimauit,rectequidem procesita
Tod tallumluppoluit:porcit criam dici, & fa
eis ad mentem Philofophi, quod nondcom
nibus inrelligentijs,fed tantum de motrici
bus loquebatur, & de motricibus, vt fic form
malitsrin quanrum motrices funt,rcctcia
ad motus exequendoscaseltiner phorarü .
Ad fecundam reſpondeturcorpora coeleflia
ordinari adagendut in hæcinteriora ,& ef
fe propter huiulmodi operationem , cum
Vaumquodque agens dit propter operatio
n011),vade corum numerusex ordine, & ſuſi
cicntia ad operacionein congruenter dedu 華
citur à nobis. Ad cortiam : quod Angeli mini
Itran custodien :lo , & dirigendo, nontrare
autem lic non eil interioris ,(ed posiuslupe.
rioris , vnde do illis; acquedoterus, mutan
di verbum dicitur æquiuoco .
ARTICVLVS IIIT.
N hoc articulo vnumell corrum , aliud
veruitur in dubium , certum quidem cft
omnes fubliancias Angelicas eflc ciulae
generis , conuenircquc vniuoco in ratione
Lublantic intellectualis , & liin aſignando
huiufmodi genus duplex.verferur nodus di
condi,quidam cum alciupt non dari vnum
genus proximum ,fed dari vnum genus velu
cu remorum , fub quo finc plures fpecics ſub
alternæ Angelorum . Huncdicendimodum
fequitur Banctius i.p.9.50.art.4.dubio n.to
Simonio cuidam Damaſceoi in clonicnta .
rio cap.8.innitens,vbiair Damafcenus plu
ICS Angclos dari ciufdem fpecici, & cum nó
polit
 In izniuerſam Ariftor. Metaph. 637
polit intelligi de eadem fpecia athoma, de differentiam eller vnufquifque Deo propin
berinterpræcări de fpecie fubalternas quæ quilimus. Dicendum igirur vnumquenque
fententia eriam pocelt ſuaderiexdiuerfis-00 Angelum ex vnico dantasátgenereintelle
minibus, & ordinibus Angelorum ,alij nam tualitatis,fcilicetgrada , Stvnica different
que dicuntur Seraphim , alij Cherubim , da xia conitare ,cui'non obftaedictum Damalda
alij Dominationes & hijs autem nominibus cenijquianomine fpecieiaur genus accepit
commun : omnibus Angelis ; aut officium ,
fignificantur diuerli gradus , ac proinde dia
uerfæ fpecies ſüb alecrox ,fiuediuerfa genom & dignitatem ,in quayali abalijs accidencă
Ta proxima,ſub alio faperiori genere contes Ircer diſcriminantur, qua ratione etiam di*
ta.Secundus tamen modus dicendi& verda uerlis nominibus gaudene,qua non funchos
ti conformior aferie vnicum duntaxat els mina diuerforum graduurti effcöcialium , fi
ſe genus , fub quo omnes fpecies athome cuc viuens corpus fenfitiuum ,& rationales
Angelorum immediate continentur . Hunc fed diuerforum muneruiybeoficiorú . Hoc
fequiturCaiceanus in loco proximeallegato fuppofito quod in dubiuin vertitureft , an
primæ parcis & 9.56.art.z. illūquemihiper fub hocgeneic naturæ intellectualis anges
Quadeo tam proprer nonnulla Doctoris Saia licæ ſubitantis fpecifice, & formaliterla :
di reſtimonia,aic enim D.Thon ,opufculo dummodo diftinguantur? In quo tres verfan
42. capice 5. & 6. quod omnes ſubtanciales tur fententiæ :Prima Durandi in fecundo di
paracæ inmediaco fuijciuncur voi, & eidem tinatione 3.quæftione 2. & quarca aferea
generi condiflin &o à ſubſtantia corporea wis omnes Angelosde tacto elle ejufdem fpe
cuius rationé ſubdie,quia quanto res eit person cier.Sccunda cft aliorum aferentium no on
fectior pauciores haberdifferentias fed Ant nes Angelos, benscamion plores efle eiufde
gelifuntoobiliſsim z lubitantiæ :ergo VoICA fpecieizita alerriue docēr Gabriel Vazquez
duntaxat gaudec vnuſquiſque differentianae 0.p. diſputarione 18r. conos:Molina ibi
proindefenci D. Tho . vnumquêque Ange dem quæftione so . articolo 4.4. && Valentia
lum immediate conerahere per voicam dit difputatione 6. puncto 3 , Ferrarienlis vero
ferenciam vnum , & idem genus.Rurlus in 2 2. concragentes capite 93 : in illam ,Vrin opi
diftinét . 3. quæft. In articulo 3. dicit Ange . 13100em probabilen inclinat , eiſque fauec
los elle in vno genere duaraxarde prerea
, prorr a Albertus Magnus parte 2. tractaru 2.de lege
pot ens
ialıcace conues.
quod in voica tancum pot enc ordinaria capite 8. Terria ſentencia negans
niani, cx quo teftimonio -1.11 $ plures Angelos eſte de facto,auc poſle elle de
tio , propterea-in rebus macerialibus dancur legeordinaria eiufdé fpecieiathomæ,eft co
plura gencra;quia dantur plures gradus , & c munis apud dilcipulos Sancti Thomæ quu
plures potencialidades, quæ pluribusderec. plane illam fequitur, & doceti.p.q.so.ar.
minacæ differentijs, plures conttituunt fpem ciculo 4.. quxíliood 55. arciculo 2. ad primü,
cies ſubalcergas, fed in vnaquaquo fubflan- quzſione oi, acticulot. ad cercīg & quælla
tia ( uparata propter cius actualicacem , & fim 79. articulo 7. & de potenciá quæftione Giar
plicicaten vnica duntaxatpotencialicas, & ticulo 6. & de fpiritualibus creacuris que .
vnicus gradus inuenitur: ergo & vnum duo- {tione voica articulo primo ad 19. & articu
taxat genus faluacutghijs confonar, quodide lo 8. & c in . diſtinct. cercia queitione prima
SanctusDoctorhaberi.p.q.50. articulo 3 . ma , arciculo 4. & diftinctionc 9. quællione
ad ſecundum , & arciculo 4. ad primam vbi primaarticulo 5. & diftin&ione 17. quxſtio
oferit de vnaquaque fpecie Angelica, quod ne 2. articulo 2. ad quincam , Rurfus illam
eſt in ſupræmo, & perfe&tiſsimagradu incel docet 2.contra geotes, capice 93. & 94.opuf,
lectualitatis, & quod eft Deo propinquior, colo 3. capite 56. & opuſculo 32. capice 3.
acquo minus de coinpofitione habensin ſua atque opuſcolo 42. capire $i& alias fæpe ,cá
natura, fed hæcomnia ruerent , fi Angelus dem fequntur, & pluribus exornar,Capreo.
ex pluribus gradibus genericis , & ex plu . lus in 2.diftinâionez. quæft.1, Bañelus, &
ribus different's cooltituacar:ergo.Minor alij nouioresinecrprætesfuper primam par
parce quia admilla mulieudine (pecierum tem ,quæſtione præallegata arciculo 4. & Au
Tubalcernarum illa,quæ effec omnium per- chor Tabulæ adreę verbo Angelusdubi0,1154
fectiſsima,ctiet gradus lapræmus naturæ in . & ioz:ciufdem fententiæ eit Caict.in loco
tellectualis , & perconfequens reliqux ab præallegato 1. parc: & cap.5. de ente , & fm
illa difinctznoneffent in ſupræmointelle Lentvaquælt.g. Scopus in 2.diflinct.3.9.7 . &
Etualitatis gradus& li componereturex plu- Socio,inhoc 12. quæltosa. Quod fiab his au
ribus gradibus,ficuthomo componitur ex na thoribus inquiras, an ficut plures Avgeline
tionali, & fenfitiuo, viuenti, & oonciletcan que de lege ordinaria polfunc effe osuidem
fæ fimplicitacis, neque fecundum viam in fpeciei, ita repugnet inordine ad pocontrā
Dei abfoluganillos folo numero diliactos
керегі?
 38 Libri duodecimi Qulaft. I. Artic. IIII.
reperirilingeniescos in duos modos dicen . Rüyratione fa & a quia differunt formaliter die
di diuifos,alij nanique, de quorum numero De illo ordine ad materiā . Tumeciã quia ad .
funt Scotus, & Bañelius refpondent, podle hucineracunde ordine Angeli lunt'inæqua
da potentia abſoluta Dei plures Angelos literiufti,& bcarijquia gratia,& gloria con
eiuldem arhomx ſpociei dari, neque talem Tequoi ſuntin diucrfo gradu ,l'ecundägrada
multiplicationem nuncralen Anglorum perfectionis naturalis ,quae perfe eft intéra,
in ordine ad potcntiam Dei abfoluram re . qualis eft perfectio ſpecifica , vo probar D.
pugnarc,lubditquc Ferrara vbi fupra, im Tho.i.p.9.02.art.16 .crgo. Tercio probatur
poſibile,in hac ſententia accipi à D. Thox conclutio,na quilibet Angelus laipto indi
non abſolute , fed iuxta mencem Ariloro, duapur, ideft, irreceperbilis in fubiccto,tor
Jis 12. Methaphilicæ rexcu 49. ideit, fuppo mg nãque ſubülletes,relle D.Th..p.9.3.ar.
lito ordino vniuerfi,vel Sančţum Doctorem 2. ad primü, & 4,41.art.6 .& 3.p.9.77 .art.% .
Ioqui de impolibili in ordine ad principia indiuiduācur ex eo præcitle , quod irrecepti
numerica dilinctionis nobis nota, & velas biles funtin fubiccto ,licar é corra foraz ro
ti conaturalia, quia per hæc clt impotibilis cepribiles in mareria,ex co quod receptibi .
numcrica Angelorum intra candem fpecie les ſunr,ideft ,cxordine ad maceriã indiuiduā
multiplicacio , in hoc aurem fundamenco tur , fed caufa planificationis'marerialis, 8c
Scotus* & Bañelius á Ferraricati non dille numeraliselt plarificatio lubio &ti , fiue m .
runt , liçec difforant ab illo in co quod fubteriæ : ergo nequeunt Angeli folu numero
formidine,f.ad hoc dicendum ,atimae plures plurificanı defectu conacuralis principijcam
fcilicer, Angelos , ctiam fuppofico ordine Jis plurificationis.Cöfirorațur,cā Angelinó
vniuorli ciufdem fpeciei polledari, & form habene vode ſolo numero diftinguantur:er
te detacto illos inueniri,quod Scotus, & Ba go ralis diſtinctio nó eft in illis adoucenda,
neliusluud quaquam admittant. AlijVero antecedésprobacur , ná Cola habent princi
de quorum qumero ſuni Capreolus, Calam pia fpecifica, & cffentialia, fed hæc ncqucüc
tanus , & Suncinas condunter reſpondono elle principiñ diftinguēdi cū poriusGncpria
multiplicacionem Angelorum intra candé cipium conucniendi in fpecie,
fpeciem ,ctiam in ordinc ad diuinam omni- Dico lecundo , ncqucde poréria abſolara
Nandar potentian repugnare. roflunt Angeli mpera candé fpecié molaplan
y Refpondeo dicendum primo de la Cirihiccóclutio ducuirur aduerfus colder
ri plures Conon dari piures Angelos india canton Aurhores priora & fecüdt fentētke ,Kada
: Angelos
in eadem fpcciem lolo aunerodillinctos. Hæc con. porfus illos , qui primo modo d fundul cerem
clulio itatuitur aduerfus authores primic,& tā:probaturquo primo ratiombus modo fa
Speciefa. tocundx (epicari , & probaturpro , nam [ 115,0a quia forma materialiselt recept bilis
lonume
To distin omnis diſtinctio materialis , & numerica,aut no paceltnő ellu multiplicabulis: ergo di An
Etos.
fic per
materiam ,aut perordincm ad mare . galuse forma irrecepribilis , nuliūdicens
riamo per matcrianı quidem in fubitantes ordinem ad maronia , no porcucllc numero
#
corporcis, & compieris, per ordinem vero moltiplicabilis ,quo pactoiniplicar pateini.
ad warcriam ,in formis partialibus, & acci. tarë ,aut lilianioncm adiuinis multiplicari.
dentalibus , qux licec Ipirituales in fe unt, Dcindo quia vbi delicit pracipā numera
tamen per ordinem ad djaertas macarias, & lismultiplicacions, perneliöporcouâpo .
Lubiecta dullerunt , inrra vandem fpeciom , toll dari calis multiplicatio ,quancquitofc
quo pacto fupra docuimus libro 8. duas ani- alus turmalis tinctorna , sui lineluo quali
mas racionales folo numero diſtingui,peror formali principuo filuarssin Angelo autéde
dinemad diuerfa principia indiandaadionis, ficio principium numeralis distinctionis,ac
fod ſubtlantiæ Angelicæ ſunt formu mate * nuluplicationis vtdictúcl:ergo .Secundo
11x ,& ordinis ad materiali expertos 1 orgo probatur,na D.Th.in locis allegaris ait,im .
non differunt foloauncro.confequantiapa polibile cilu,quod duo Angeli din ciufdem
tet,quia differentia,qux et pure formalis,id fpecici,ded ampolibile nö cadit fub obiecto
of pullarenus ex materia , aur cxordine ad diuinx omnipoteulx: crgo. Diceslumià D.
macerian deſumpta,nonmaterialis ,ſed (pe Th.impoſibile nö abluluic, fed fecundü po
cifica deber eſſe . Secundo pam in Aogolis táriá ordinaria Det, quod quidē eli polbile
ſunc plares ordincs ad didergGima officia reſpectu Daun omniporenix, Sed contra
deputati,fed illi qui diffcrüc ordine,nequcüc ninon minus ellampolibile dari diſtinctio
fpecie arhoma couarire: ergo talfacilienre nénumcricun duobus indiuiduiscialde (pe
u1a Darādi.Quod aute adhucıllı,quilureiur cicilineprincipio talis diltinationis : atque
de ordinis fpecie differát probatur aducrſus dari albülincalbedine,vtrobiqucenim dare
Valencia, & alios Auchores fecüdu leatetik turetectusfuravalis tinc formula principio ,
led
 Iuvniuerſam Ariftor.Metaph . 639
dari albu in Gnoalbedine'eft omnibus mos conferuationem requirieur conuenientia
disimpoſsibile : crgo etiam dari numerică in ſpecie:tú quia forietas cette D.T.1.p.4 .
diitin & ionem fine propio; & conacurali 3harczad riſolú inter perſonaseiuſdem
principio talis diſtinctionis.Tứcvltra;fed fpeciei laluatur.Theria :quia amórei limi
in Angelis defficirmateria,quieft princilicudinegeneratur,cüvnúquodque diligat
pium numericæ diltinttionis in fubllana libi fimile . Confirmácor:námuld Angeli
tijs: ergo impoſsibile eflomnibus modis gaudeneæqualibus gradibusgratiæ ;& glo
faluarinumericam diſtinctions.Tertio :nă rix ſed conſequeifucre fupernaruralia do
alias fequeretur effentiam Angeli in illo na gratia, & gloriæiotra naturaliü perfec .
caſu aut effe receptâ ,aut habere aliquid re tionü gradu; & quantitatem :ergo fignüeſt
cepcü in materia , confequens eft falfum : pluresillorü gaudere cadem ſpecifica per
ergo,& antecedés fequela probatur; quis fectione.Mariprobatur multi homines, &
omnis nacura multiplicara ;& droila in plu anima beacă ſunrin eodégradu gratiæ , &
ribus indiuiduis,auteftreceptain materia; gloriærergo etiämulti Angeli,cu eadem fic
adr hab et forma receptamia materia , qua mēlura hominis, & Angeli vedicitur Apo
ratione probat Phïiotoph.in hoc 12. ruxe. calyplino.Refpondeturad hoc argumen
49.quod fi coëlcitis corporis natura eſtplus tum negãdo winiad laluandã enim celeſtis
rificatain huiuſmodi indiuiduis,debet effe ciuitaris congruente fociabilitaté futficie
materialis,& habés formam recepeáin mà conuenientia, & fimilicodo in gradu gene
torias Quarto :nä fequnrur duo contradi- ricointellectualiratis,præfertim cũomnes
ctoria fimulvera ,verbi gratia,hxciſidud illiciëleites ciues quanti ad ſupernatura
Angclidifferuntfolo numetuziſtidoo An lem narurā,& filiacionem Dei, qua habene
gelinon differunt folo numero, prima uraapergráciācóferuará , fintciufdem fpecici.
que eft vera ex bypothel .iivero probs- Ex qua orituramor lupernaturalis ; quo &
Dea, & ftiplosdiligunt in celantericerre
tur, quia illis duo Angeli qui finguloseire
eiufdé fpeciei haberentidem principium . naautem ciuilitas petit ciues erofdem fpe .
Indiuiduationis , fed quæ gaudent codemi ciei peraccidens,& cx Tappolone,quod
principioindiuiduacionis ; nequeune dif- höfundalix creatura racionales niti homie
ferre numero :ergo verum eft dicere deila hes; fi chitti racionalia animāciàcllchr pla
lisquodnon defferunt numerospacer al- tium ſpecierü , congruenterGibi inuicem
fumptum ; quia haberent eande rationem aföciärcntur.Ad confirmationem negator
Specificam ,fedin Angelis,quit carentma malorjád probationem dico, candem men
teria nequit dari aliudprincipiü indiuidua furamoſe hominis; & Angeliin donisgra
tionis,nifiracio ſpecifica:crgodarérar doo tiæ & gloriæ ;non quia ficut duo homines
contradi &oria fimul vera ;quod tamen eft habent zqualégradum gràcie ,& glorizziede
prorfusimpoſsibile . Vltimoarguiture na Illam habeat duo Angeli,ſed quia vtexpo
fcillud Apocalyptis tellimoniú D. Thilo
natura Perri proue eft affociaèa hæcceira-
ti Perrinnequio etiã de potéria abſoluta in
poquinaridad 1.rá Angeliquait homines
pluribusindiuiduis multiplicari:ergo hem dordinem gratiæ ;& gloriæ fueruntordió
que natura Grabielis pocericetiam de po- natijlicè ex Angelis aliquibuſdam homia
tentia abfoluca multiplicari; confequitia mbus;& ex homin alijqnofdam Aniga
pacet,propterea nequit natura hæcinpe : losingradu grátiæibus
; & gloride antecedáriti o
cromultiplicari,quila vt fic includit prina mines autem qui lolo numero differunt,86
cipium lùæ fingularitatis,quod obftat'mul veluti peraccidens,& fecundario funtind
tiplicationiledetiã natura Grabiclis ablo ténti propterſpeciei Romane conferuatio
foluce & fecundo fe conliderata includie : " nem non colegnifuntdrina gracie fecüdú
principiüfuzindiuiduationis;& fingulari diverlicate individualit differentiarum ,& óc
caciszelt enim fecunda feimmatcrialis ſub propterea polluntplures homines ad eun
Gitens,acirreceperbilis forma:ac proinde degrada gratiæ & gloria peruenire,& præ
fe ipfa individuacuriergo nequieilla rario dellinari;fec ' aute Angeli;quijuxta diper
nemultiplicari. ficate differeciará fornaliisqui bus gaudir
8 Sed collera arguicortină Angelifunt & quæfucrűe inrentz , diverſosgradusgrå
in cæleftihierarchia ordinaci ſecüdü con tiæ ;& gloriæ fueratcófequti,telteD.T.17
grucotem ciuilitaté,fed ad congruentam p.4.6p=4.62A1.6
2 81:6.Lar guiturr,, natura Grabiclis;
.2.arguitu
ciuiliraris [pe&tatq nó omnes cluesfinèdiat prouca noltro cöcipitur intellectu,eit(pe
uerf in ſpeciesergo cógruīcit aliquos;vel cie's & frz :predicabile,quod ad plura folo
omnes cdTA et lié(pecreriMin .pater:qaix niunsero distincta refértur ; & de pluribus
ad conuenienté.ciolicacem , concușiûe$o numero diſtinctis póteft prædicari: ergo
thabilitas de amor ciuia ad vtriufque autê ipfa fecüdafs elkapta naca eſtein pluribus
KKK Cong
 640 Lilridnodecimi Qu«ft.11). Ar cica
Cófeq.paret, quia dici de plurib'fundatur quem habec in intelle & u reſpiciat plura,ac
in apricudine ad oftendum in pluribus,ece lit indifferens.dilla . Ad confirmationem
nim dicideſupponit elle in nsq ; valer dice duplex eft modus dicendi ,primus afferit
re, quod natura Gabrielis propierea fit vni naturam Grabielis fierifingularem , non å
uerfalis â nollro intellectu: quia nom con- principijs fpecificis,fed à modo quoddam
cipitur prouteſ in fe ( fic enim acceptano ſubſtancialı arco ex allis, & conuertibiliter
vniuerſalis,fedfingularisdumtaxacſuſci. Te haberiti cum illis,arque ira adæquatcil
perec intentionem) fed admodun rei ma- la contraheori,vt hæc natura fpecifice Ga
tarialis, & perordinem adillam : nam om- brielis per hunc modum lingularicácia , &
nis nacura conceptibilis vevniuerfalisquo non peralium poſsit cótrahi,agedetermin
modocunquc concipiacur , eft apta data naii connaturaliter, ita probabiliter affir
plarificari in moltis , vniuerfalo enim eſt 'mar Bañefius vbifupra.Secüdus afferiteg
vaum in mulcis,ideft apcum natum effe in dem efle principia fpecificaGrabielis ,
mulcis,vnde natura> qua lubeftinrenrio- indiuiduarionis ratione camen diflincta , &
nivniuerfitatis , fecondam ſe deber ellcin nihilominus polvibile deporentia Dei ab 華

differensad plura,faltein negarina, quate- Toluca naturam ipecificanin pluribus in

nus ciondebor crío docerminara de lo ma-
gis ad vnum , quam ad alterum fingulare,
fed natura Gabrielis ( ab induir incendios
nem voiucrfalis :ergo estde la indifferens
ad plura ,& apea nata efle in illis. Confir-
inatur : nam lingolaritas , & indiuiduario
co'mperit nacore Gabrieli per aliquis dir
tinatum à principijs ſpecificis, ficucna-
curs rei marcrialis , ab alio principio ſu-
micurindiuiduacio , & ab alio ſumirur fper
cifica racio :ergo narura Grabielistelogo
fecundam fpecificam rationem eft apra
nará ctia in pluribus indiuiduis , Confe .
quencia pater, quia hac racione natura rei
materialis ell plurificabilis in indiuiduis,
antecedens aurem probacur:quia lingula.
ritas tiue indiuiduatio nonelt de cöceptu
maturæ (pocificą Grabielis liquidehæc ti-
diuiduismulriplicari,eo quod hæcidenca .
tasprincipiorum indiuiduarionis cūprin
cipijsſpocificis non obitat indiuiduorum
multiplicaci:ica docer,& tenar Vazquezin
loco præallegato cum Derando cwaua wife
gumenro conuincitur fatin a nobis pro
poncndo.Sed 3.& veros modus dicīdiett,
qucm feqarrar Soncin.q.48 . & 4.huius,
in natura Grabiclis , aut confusileros
Angeli eadem locīdū rem funt principia
fpexifica & indiuiduancia licèr rarionedi
itincta , & quoadeffoerus Ipecticandisindi
uidwandig ; ordine quodam fe habent,
quod ex hacidentitate prouenit talonvain
turam nó pode mulriplicari , & cridaitis
hic modusaduerſusalios duos priores , ri
Fius que defficit, quia ex quo modes kid-
druiduationis ctec difunctus rcalier 群

ne illa poreft à nobis concipi, & lubfterni curafpecifica nullacile repugnantian

: inccorionivniuerſalitatis alioquin Glin- minus eidemn naturx de potentia abfoluca
gularitas eller de illiusconceptu non pof. Dcosplures indiuiduarionis modos cömu
1

fecoadura Gabriolis à nobis concipi præ . nrcare ,illamque ad plura contrahererin .

cilla à lingularirace nequc polleclub Acrni diuidua , & folom tepugnantia cffec ex na
inceptioni vniuerfalicacis ,hac enim de cau tura rei, vt intinua: prätutus auctor cuius
la diuina narura neque concipi à nobis li- tamen oppoticum ostendimus. Secundus
nc eius tingularitate ,neque proucet inno eciādelficit, quia ex quo caden : luneprina
Itroinrellectu intentioni vniucrfalis (ub . cipia indiuidw.cions & fpecifica in Gran
fterniporell: quia fingularitas elt de illius biclo fequiturilla tuamecellentia iudini
conceptu . Ad hoc argumentum refpon . duni, & iniuiduationem cile de effentia
deturiuxta ca,quzalibidocuimusconcel ciusac proinde nö poffocius naturä mul.
lo antecedenci ,negando conſequentiam , tiplicari indiuidualitcr, narura enim , que
adcuius probationem ſubftinenda ettfor effentialiter ett indiuidua, & lingularis na
Turio inter arguendum aſsignata ,& ad eius quitpluribus cómunicaritquare rötradiéto
improbationem ,nogo maiorem ,falfa enim ria adovicus,qui ficctur naturam Grabielis
elt raiuerfaliter accipiatur, etenim fal. per fuamec principia fpecifica, efl'eindiui
fumeft,quodnatura concepea vecommu- domy& Gimulait polleillä pluribus indiui
nisexparte dumtaxat modiconcipiendi, duiscómunicant.Deinde probaturdirecte
ex co quod non accipitur prout eft in fc, hic modus diendinná in Grabicle qui om
:
fed peralienanı fpeciem ,nempê reimate- nibusmodiscit immaterialise& cxpers ordi
rialis,lit apra nata apricudine philica ad of nis ad mareria folü lunc principia fpecifica
fendű in multis ,fatis namque illieftquod & formalia:quia duplicéeffectā noftro mo
logice, & apuitudine radionis,ideft, conue do intelligendiin illo foruürur quaronus
nienu illiracione starus, & snodi ellendis eniin funtgenus, differencia liue pare
 Inönidir am Ariftot.Metaph 8
des mechaphiGcx diffinitionis Grabielis nam cete Oluo Thomarip, quxf.20. ar
conítıcouncillum in tali ſpecie , & ellen- čic.i.fubftantia compleca materialis cum
tia & reddunt
cipia ipſum indiuicomiriperpriua
formália;ideft,indiuifum duas fpe fit ſubliftens'indiuidvaturper felpfam ,&
quantitas
qoantitas per le ipfam eft indiuidua YA
cies, & eademmctprincipia quatenus fung oftendicidem Diuo Thom . }. pátr.getj .
in communicabilia , & irrecepcibiliaid ma 37. articulo. 2 : ex Ariftotele 1. phitico
teria conſtitpunt Grabielemin rarione hu am ,rextu is . Ethoc no obſtat,quo ini.
jus indiuidui,& reduncipfum indiuifum virusfubftantia materialis ; & quantitas in
per principiamaterialiagidelt ,indiuifibi pluribus indiuiduis multiplicentor : T
lem in plura indiuidua, & quia primario go neque quod Angelus afeipio fit ilin
& per prius exequnturmunia principio gularis obitabit quo minus in pluribus
rum formalium ,& cribuunt primum effe . indiuiduis,multiplicewr. Ad hocargent
cum , & fecundário ,ac per poiteriosexe. mentum Doradidis quo & Vazquez in
gunrurmuhia principij indiuiduandi , & fuam erahitur opinatichem ", telponde
tribuutit fecundum effeétum , propterea pur facileiuxta ſoluciondo ibgør argben ,
dum aſsignatam . Ad cuius improbatio :
fpecifica principia natura Gabrielis licég
cadem lint, fecundum rem , differunttaanem negatur conſequentra ;namn diųerli
men fecundurn racionem ,&quo ad'effece mode Angelas à fe ipfo individuator ,ace
tus,quosordinequodamexequncur à prin que ſubſtanția materialis , & quantitas,
Angelus enim cam lig omnino immale ,
9 Tertio arguitur:nam fi aliqua ratio-
rialis ſolum gaudec principijs formaðbus, i

ne Angelica natura non pofferhabere plu * & ſpecificis, à quibus diftinaio punjerica
tajndiuidua, effet quia care inareria quae precinte prouenire nequit fubitanda vero
Serialis
eſt principium indiuiduarionis, fed hæc indiuiduaturradicaiterperma
tacio cft nulla, & fallo inititur fundamen- tcriam primain,aquarelleerdipinguitur,
to :ergo.Maior eft ratio Angelici Doctor ficocincludens ab inclufo , fed quiamare ,
ſis. Minotautem probatur;quia ſuppo. fia eft eiuſdem generis ca illa zproprerea
nicquodfolamateria fit principium indi: dicicurindiuiduari per ſeipfam ,idelt,non
uiduarionisiacproinde quod carentiamas peraliquid altęcjusgeneris,licprindividu
teriæ fie carencia principij individuatio- tur accidétia,quáticas véro in ſe cft accidés
pis,quod cameoitenditurelle fallumiguia itiatariale,& aliaseft priina ratio diuifibili
principium indiuiduationis efidein cam tacis,feudiitin &tionis numericw , ac mare.
princijs specificis , & proprie ſaldatur in cialis alijs, & fibi. Vndein le haber ſufficie
illis : ergo licec Angeluș carear materia, tem rationem materiæ ,vt pofsit perfeing
pon proprereà caret principio indiuidua, diuiduari, & numero muleiplicari deguo
cronis . Antecedens probacur : namminor alibi fatisfuperque dićtum eft. 4 arguicur
diſtinctio requiritur in principijs , quam aduerfus
teltin (peroncluſionem : nam Deuspo
in effectibus ; fed genus;ſpecies,& india teitin ſpecie Grabielis producere aliquam
viduum funeidemin quocumque fuppo- parfectionem fubftantialemn secgo poteft it
fito ,eciam naturæ materialis , Decrus enim la in alio prodocere indiuiduo ,conſequen
homo , & animal idem funt, & amilicer cia pacecgrid Grabieli nequit fieri addiria
Gabriel , fpecies Gabrielis , & Angelus noux perfectionis fubftantialis . Ameece
idem fant facandum rem , & rola dilin- dens aurem probatur,quia licaenatura fp
dione rationis dillingundur : ergo à foss cifica Grabiclis habext omtjem perfectina
tori hæc diſtinctio fuficier in principijs, uemfubitancialem Gbi-pofiibilem inordi
fcilicet in racione generica , fpecifica , at- ne ad potentiam Deiordinariam »non ta
que indiuiduali cum reali idéticate:Quo. men habet omnem fibipofsibilemin erdi.
fi dicas hiæc eſſeprincipia proxima huiuf-
te ad potentiam Dei abfoluram ,neqncea
modi effectuon , inter quæ non requirinim repugnae aliam , perfectionem faba
eur realis diſtinctio requiri tamen alia ftantialem ipfi communicari ex parræ fa
principia radicalia realicer diſtincta , puca
&ti,neque ex parte virturis agencis, qimet
formam philicamzin qua radicator (peci infinita. Refpondetur negãdo antecedés:
ficadifferentia ,quæ eft formamethapht- ad probationem parecex dictis Grabielis
Sca,& materiam ſublac quanticate in qoa naturam habere omnem tibi poſsibilem
radicatur indiaidualis differencia huiusin perfectionem ,epiam de potentia Deiabla
diuidui , & quodex carencia hatusin An- luta co quod caret principio indiuidualis
geloinfort D. Thom . carentiana principija multiplicarionis. Quinto arguit Doran
indiuiduarionis . Contra hoc in Lurgon dus in hunc inodum :natura Grabielis pro
KKK ducts
. 642 Zibri duodecim Qu62:1A1r. t.7.
duéta eft aDeo adione icerabili : ergo eft ARTICVLVS de
plucificabilis ſecundaim purnerum , conſe
quencia palet:quia vbi adio produaias An ex omnibusgradibus in Deo reper
bicarl eriam cerminus productus
elizerabilis,&
et iterabilis,& poreitper
Anteceden sadeem actionem
malein probacor ***Pris perfetiſsimusficgradusintelle
Etualiracis?
quia illaactio creaciua, & narura Gabrie
Jis producta per illam pendant à Dco vo- 10 Nhoc articulo tres verfantur.Ten
Juntate influence :ergo poteft interrumpi tentiz ,quarum prima aſſerit ſupre
Voluntarierergo eriam poteſt iterari , hæc
ylcima conſequencia paret:namoinois ac-
I mum gradum arque perfectifsimú
ele gradum endis:quia eſt abilractior abf
tio volarearie interrupea manente cas * tcacrione formali,quam cæteri gradus, [ci
dem virtuta a tuuaagentis porcſtitcrarità licee vitit , & intellcctualitatis. Pro cuius
lis eft hæcoperatio : proda &tiva Gabrielis: declaratione aduercant auctores horus
crgo, Refpondecur ad hoc argumentum Tententiæ cx Caietan .traceu deprimo cog
diftinguendo antecedens nacura Gabrie- rico, quod licecelt duplex compofitio ,fc1
lis ett producta actiunc iterabili in codem licetformie cummateria, & totius cum par
indiuiduo concedosaktione iterabiti ini. tibus, ira duplex eil abfractio , álcera que
lio indiuiduo diftincto a Gabriele nego ablirahirur formaa ngecris,fiue racio form
antecedens,patet enim Deo's abibilato To malis à Lubiecto , fecundum quam oritur
melGabriele eundem municio produceres acoualitas, diflinctio , & intelligibilitas in
fed non poteft aliud indiuiduum eiuſdem co quod abitrahitur, alccra, quacorunac.
fpeciei producere , quia omnis perfectio tualeabſirahicar a partibus Lubiectivis, ſem
huius ſpeciei claudicar, & contineturin 'cundum quampricurin co quod abfirahi:
Gabriele vs conftat ex diétisa tur potentialitas confufio , & mingrinrelli
gibilitas:vndeilla perfeccionem ,hæc vero
QUÆSTIO 11 . imperfectionem ædificar , quo fuppofiro
dicunt, quod fi gradus.enuis fumatusproac
Deeſſenti a primæ increatæque lubi abftractus àablt
actione
partibus potentiali,ideft,f i
chetocumimperfecri
ftantiæ elus torovali conftituti bus,&
2. ,& ſsimus , fiporenrialiſ
,fic eft aucenfumsima.
uo in duosarticulosdiuila , tur yeabftractus abſtractione formalis dic
rtifica gradum inmates
na vVma cefupromuth eft omnium perfectiſsimos , quia nonia
cludiereliquos,& aliquid amplius f clubs
sialium ,acfepnratura fubltanuia omnium inferiorum imperfectionibus.Se
rom.eneatprhana,& increara Dei cunda hivicá fimis,guanfequiturLedelmi
Lubksptio Gue effentie , cum quafabftante de diainaperfectione aiccolo ylimo alle
rix Angelicæ communicant in gradu ell - tit ex hiji rribus gradibuscntis partialiter
ris,vira; & intellddualicatis , illarum jant & cum præciſsione ſurpris perfecciſsim
narprasac perfediohe declarada ,opere prę mum effe gradum intellectualitatis , Gad .
wmetipfo doétrinxordine expofcence tem accipianeur talirer, & prour yngs
ab enrperte dtioribus ad perfeétioragrada alium includie,gradum civiselle perfectif
facere,vthuios , neinpè diuinæ fubitancix fichu in , deinde gradum vitæ , & infimum
immarerialitatem , & perfecionem declar tenere locum gradum intellectualiradis .
kandam afcendatius quodduobusarticu . Pro cuius declaratione fuppofta difin
linexacte preftandum fore putzulmassin ceione doplicis abatraccionis,formalısında
quorum altero videndum erit , quisnami péacqoralis aduerticex D.Th..p.q.4.arta
seadus eft perfe &ulsimuset bijs,qui in the Indiakos įgradas dupliciteraccipipoſſe
lauris elle per effentiâreperiunrur:In alte atque dupliciterpoffeadfuinuicem com
Ko Yera:quæ
Deicar
fic formalis ratio conſtituciur
intelligendi pararl,valpartialiter, & fecundum præciſ
i noftro modo s Liosam ,hoceit, quarenus vnus preſcindit
culos ve y gradus de illa pri- ab alio ,vel fecundum rotalirem , & quace
fonda mordialisraro perquam
Doosin
ſuoclecon trus vous alium includit, in homine enim ,
ftituitura & in Angelo vbi ctes ifli gradus inge
dittube pofane, & accipi quarenespar .
tialiter ad conftirurionem hominis con ..
cuerum , que quarenos ſecundum ratio
non diftinguntur arque prout gradusjver
bi
 in vniuerfamAriftor.Merapk. 643
ratia entis præuenit : gradun vitæ dia habitgalie joftificams fecundum , qua
minit
& poteft fine illo in lapide reperiri: & qua iari diconturfilij , & bei.
tenusgradas vitæ præuenie gradum irrel quam
lectualiratis, & poteft fine illo in animar eis vilio beatificata, fecundum illud pri
tibusbrucis faluari, aut fecundum totalità me Inannis 30 , Scimus quoniam cum ape
tem 90.16enus vnus fecundam rem eft idé ruerit fimiles ei erimus , quoniam videbimus
cum alijs,& corum perfectiones includit, cam ficuti est, etc. Sed omnes huiufmodi
quo fuppofico ait prediétos au dor quod propagines fundantur lagrada infeclectus .
fatta comparacióne jorechosgradus fum , litacis,nedum enim natura racionalis , fed
pros partialiter , & cum preciſione vnius eciam cflentia , gratia , & vifio beatificæ
ab alio ,perfectiſsimus omnium eft gradus per intellectualizacişgradobi confticuun ,
incelle tualitatis,fa & a autem comparatio tur' , natura quidem um ect um
;quia alt
ne interillos ſecundcfte mgrad
tos perfe &if
totauslidottaistemdefu
inmp natux
falis ordinis. Gracia vero quia eftradi
simus de
gradus vitæ , & infimum locum fecüdum intelle & ualium operatiopum ad obişcta
ordinem dignjecis cenec gradus intellet fuper nacurália cerminararan viáo deni
& ualitatis. Tertia eft Caietani ;Bañéfij, & que baacifica , quia formabilsime Aacom
aliorum interpretum Doctoris Angelici intellectus perſupernaturale lumen intel
füper primam partem quæft. so arealle ledivům eleuat : ergo . Confirmaçurinam
cenciam ablolued ;& fub quacunque cond propterea folis hominibus, & Angelistri
fideratione exhijs cribus gradibus de fada buirúr-ratio imaginis Dei,deillis enim di
vniuerſo communicatis perfectiſsimumi cicue Geneſeos e faciamus hominem ad
effe gradum incelle & ualicatis,& quia hæc imaginem , fimilitudinem noftram : & deif
fenrentia vera elt pro eius declara- tis:tw fignaculum familitudinis :Ifaii 28. nule
tiones laque al creacuta imagòjaur fignaculu in
12 Refpondeo dicendam primo ,non fimilitudinisDei debec,aurpoteitnuncu
effe perfe& iorem gradum eneisgradu in pari:vnde eriam D.Thomasi. parejquæa
Gra
du inte
célle Goaliratis,aue grádu vitæ abfolute ; & ftion:45.articul.dicit veſtigium Trini
telle
-aimpliciser : Hæc itaquicür aduerfus prie tarit per modum imaginis in folis creaca
mam feneentiam , & probatur primornam ristrattonahbus reperiri in quibus eft in
Etuali perfeâifsimusgraduseft ille quicreaturas rellectus voluntas: ergo folusgradus
Iatises magis aſsimilat Deo,ideft ,didinisperfe- intellestu licacis creatæ alsimilator Dco
segra Aionibus, & aceribucis , quæ Deo funcma- per inodum imaginis ac proinde gradus
dibus gis proprix. Sed huiufmodinonelt gradur entis non eft illo perfeaior.
entis enes;non enim aſsimilar crescuras Deo 13 Dico ſecondo gradusvitæ perfe
ac vi& quoadviuere;& inrelligere,fed folü quoad Hior et grada entis, & omnium isperfs
te per effe quæ eft ratio Coinationiſsimaomnium Gifsimuselt gradusintellectualitat .Pria
fe&tio. acproindemiouspropria vnicuique en- maparsconclufionis probator: nam per.
Y® 端 。 ti , eciam Dco : ergo gradus entis nonen feaiorgradus eft,qui eft propriuscecacu .
perfectiorgradu virz , & intellectualitatis, rarum nobiliorum ‫ ܐ‬, qui prouenità forma
par quios perfectionesDei magis propriae nobilior , quieft principiam qobilioría
a uris participantur,Sacudidoprobao oparationis, & quicreaturas Deo fecun
top:nam ille eft in vniuerfo gra tus pero dum magis propiam perfeaionem aſsi
feerisimius fecundum quem fluatur milat,veconitae ex diætis ſed talis eſt gra
imagó Dei , que acrend cur fecundum dur vizean grada cnuscomparatissere
ynioecdigo
cum Deo , 999 (recificam : pateeminor :gradusotcnim vice con .
uenitqueabani
cum Deo, eo quod in gradu.veluti fpeci, uenit folis viuentibus proue
fico , ac diferentiali Dei aſsimilatưr ipl mu; qui eft formis inanimacis nobilior,
gràďás int
D & o ,fedhiceſt grades intelle & ualiearis, & eft principium viralium operationam
teſte D. Thomasi,parce quxſtion. 97. * r* quafunt omniumnobilifsimą , aſsimilat
tic. t . omnis enim amilitudo fecundum quiscrearuray Dee joc dum in effe , fedin
alios gradusdeficit à ratione imaginis ve vić que eft Deo magis propria , quam
ibi olandic D. Thomas & articulo 4 facio edendi ut inferios declarabo : ergo .
diftinguitcriplicem imaginean diuinita . Sacunda vero pars probatur: nam fandum
in creaturis , primam , quam cribuiccrea- (une tres gradus vniuerfo communicati
curis intelle & ualibus gradus intellc& ua- endis, fcilicor, vitx , & intellecualicatis,
licach , Sacunda, quam tribuit inftisgra . horum aucam perfectiſsimus eſt in
ККК . cells .
644
Libriduodecimi Quaft.11.Arra ).
telledaalicas , ergo eft omnium graduum continetominenter , & eftidem cum om
perfe & iſsimus. Minor paree,quia fada cô mibusinelle eminenciali, & Angulus qui
paratione inter gradum ineellectualicaris, per fuam effentiam cognoſcit alios Ange
& eneisgradumi um oiteafum ell sa pri- los quo ad rationem genericam ,etiam per
ne o
nia conclufio illum eleift perfec . tio iam
fuam effonc m m s io
cft ide cu illi in rat
rem , facta vero comparatione illius cum ne generica . Ee animarationalis , quæ per
gradu viructiam est perfectior,quod pro- fpecie s diftin & as à lem
fe cognoſ cicomnia,
bacur,quia aſsimilatcrcarurasDco in ratio p
ram per acc identa informationem in
* c ciusperfectiſsima,propiſima & vclu- effe intelligibili fit omnia , fenfitiua quo
ti diferentiali , quam oſtendam Itatim cíle que animalis bruti anima, qux macorialia
non vitam ,fed incellactualitatem : tume . fingularia percipieper ſpecios accidenta
tiam quia fulas ille tribuit creacuris ratio . les criam fit idem cumillisin cffeintentio
nalibus perfectionem imaginis Deitatis: nali :eodem igiturmodo ſ & habent cognof
cum denique ; quia iacellectualitas et cencia ad cognoſocere alia , quo le habong
principium nobilioris operationis i in . adaſcalia.Tcrri :nam licet excenfiuegra
acr omnos enim vitales operationes porſe dus cntiscontineat plures perfoctiones,in
tiſsimaeft incclligere : vnde & inillacon fonQue tamen ,& collodiud aaſdem conci
fiftit beatitudo ,quæ eft omnium actionumi nerintellectualicus:crgoelt perfe & iorgra
illa gradus Gt per dus,conſequencia paret, quiacx parte per
nob
factio , cuimaperfe
ilirſsi igiturcum
âior operacio deborur, factionum contentarum nulla eil diferen
eo quod operatio ſequitur potenciam , & t1a, fiquidem caldem continer veergue gra
elscoriam illam proxime, & hancradicali dus ,cx parce vero modi continendiexce
bar ,incelladtualitatis gradus,cal perfectir die intellectualicas , quia quo plura magis
Limadebeuroperatio ,eritomniuin perfa vnité,& collectiuèin aliqua formaconti.
Gifsimus, Secundo probator concluſo nentur,co ralis forma eftintenfiue perle .
quo ad veranque pareer :nam fupremus. etior,exintenfionc autem abfolutè,& fim
gradus vniuerfi eit, qui perfe&iori modo plicitermaior, autmipor perfe& io formx
conrinec omnium perfc &tiones, fedintel- et defumenda: Anrccedens autem proba
lectualiras continetperfectiori modo om tur :nam fic fe hibct inrellcctualis natura
pium gradoum perfe &tiones, ficutrations adens ,dicuc creatura intellettualisſe haber
dis anima continer in grada ercellen iori ad voucrfum , parificarurenim ſuperiori
Vegetariuum , & fenfitiuum :ergo perfectif cascnciscreci :cum continencia , & inclu
fimusgradus omnium eft incellectualıtas : fione vniuerfi , fcdincenfiue creatura in .
declaratur maior,duo (unr de ratione in tellectualis est perfectior vniuerfo , & vná
promi geadus vniuerfalis:omnium perfe- to continer omncs illius perfectiones , &
dionam continentia, & excellentia in com docet D.Thom.quait.11. proxime allega
tinendo illastvnde quia eflentiaDeicon- raartic.4.10 3.vbicamargumcutum illud
einer omnium creacuranıtm perfa& iones propofuiffet ad probádum vniuerfum ip
eminentiori, & cxcellentiorimodo,quam fumolle quandam Dei imaginem in hunc
funt infe ipGs comparaturadillas called . modum.Præterea quantoaliquid eft magisper
Thom.part.quz't14.3 70.6 .& quæft.9 . fe&tum in bonitate,tanto magiseftDeo fimiles
arr.l.vt actis pcrfectesad actusminusper fed totum vniuerfui eft perfellims in bonitate,
fc &tos, & illas claro & ditlinde, & facun . quam bomo & c. Ergotutum vniverſi ** cflad
dum propria vniufcuiufque repreſentar #gonem Dei, e non folum homo.Refiodce
Minor autem probatur quja inrelligere vuoien hec verba. All tertium dicendü ,quod
omnia eit efle omniala eſte intelligibili, primer el perfitis in bonitate ,
ficutenim cagnoſcitioa fehabentad cog. kellettualis creaturaextenfiue,u diliwe,fed
nolccroalia ,ica fe habcntadella akapropis o collettine dimilitude divinæ perfe
serabltractionetu a materia, qgam petang magu inuenitur in intellettuali creatum
cognoſcentia , & in quas non cognoſcen 14,4 Halcapax /wwwiboni, or, la qua fa
erburdiſtinguunrur,igiturcum natura in locione comparar D.Thomas creaturam
tellectualis poſsixomoia cognofcere , ca, incellattualern cum toto vniuerfo , cuius
omnium narurar, ac partactiones pordit fi illaeſt para,& ía haccomparaciopo,sity
bi ideurificare in cffe intelligibile, quieft uerfum excedere creaturam intellectua
nobilior madas offendi vel habe diali, lem extendiue excedi tamen ab illa inten
quid quá xusterialucat,& philice. Osclara , fium,hicagram exceflus attendoeur penes
furancece lës ná proprere Deus,quom . maiorem natura excedentis perfectio
Trialcognofcit pu Ketiam fuam omnia
14 Sed
 Invniuerſam Ariftor:Meraphi 645
14 Sed contra argoiearprimo:nãquá nodus,quo ratio entisabftrahit formaliter
to aliquis graduseſt abſtractior abſtradio- A fuis inferioribus eltperfectior, quam ab
no formali, canto cft perfectior, hæc enim Atractio formalis gradus vicæ , & gradosin .
abſtractio edificae perfectionem , vt parec cellectualizacis : ergo ratio entis proucilli
ex norabili, &c fundamento primæ ſencen- fabeſteit omniuni actualiísima,antecedes
riæ ,idemque docec D.Thom.i.contragen probatur , fupponendo id , quod etiam in
tes 0.24.& Caiec.1.p.4.424.1. & 8z art.) .
fed gradus encis eſt abſtractior abftractio nio videtur, nempedariarlatitudinemſuin abf
ne formali,quácæteri grados:ergoeft om um proinde pinpora
tra & ionibus formalibosg:ac
-1
nium perfectiſsimus. Minor probacurinã rionibusficabitrattis ,quo eſoppofnc ito often
i
licuc eft omnium communiſsimos , ita ett diturabftraäionemgradusentis perfeaio
omnium à materia remoriſsimus,magis e- rem effe abſtractionibus, livoimmateriali
nim cuis remouerur á fingularibus quam ra tatibus gradus vitæ , & gradasiricellc & uali
tio viuencis,aucincelligentis eo quod ma- tatis cx triplici capite .Tī quia per illa con
gis ratio entis diftat a angularibus, quãom iticuicur ratio coris in effe fupremi,ac per
nisalia cstio ipfi inferior, cum fit omnium fe& ifsimi obie & i fpeculabilis,à quo fpeci
rarionomy ſuprema& vniuerfalior. Con- ficacur Merhaphilica,qua eftomniü fcien
firmacur,& declaratur ampliushoc argu- olarum naturalium nobilifsiópa.Tum eriä :
menia:quia quanto aliqua ratio eft cómar quia continecin fe ratio entis, ve ficabſtra
nior ,& fecüdum abftraäionem potencia Etarationesvitæ , & intellectualitatis abf
lem alijs potentialior ,tanto ett illis actua- trahirenim ab illis formalirer : ac proinde
lior ve ſub eft abftractioni formali , quia retinerearum perfeétiones, & aliquid an
plures prehabet perfectiones,cum adple- plius,cum cnim fit forma fuperior adillas
ra fe extendat,à quibus abftrahie abſtractio haber fe reſpecto ularum ficut forma per
ni formali, ideft eorum perfectiones leclu fectior & perfe &tias & poteftative conti .
fisimperfectionibus retinendo. Sed ratio
entiseftomnium communiſsima:ac proin nens vegecatiuam ,& fenfitiuan?. Tum de
de porcntialiſsima ve fubeft abftra & ioni nique
eft omnium vt fic debetur
quia illiformarum cxiftctia
formalitas quæ
& actus
potcntiali :ergo cadem vifubeft abftraâio
ne formali eft omnium adualiſsimatradio
, parce omnium actualiſsimas; refte D.Tho kope
gozware.qailla
confequentia :nam licut fubelt ratio entis perfe & iſsimaautem of omnium adom
quæ Gbivendical rationum
om
abftractioni potentiali, quatenusſuperior niam perfectiſsimum : ergo. Reſpondetur
per modum cômuniſsimi,ac fupremi vni- negundo antecedens,ad probationem pris
fubeftabftradioni
uerfalis,ita forniali qua mam qax defumitur ex dignitate fupremi
tenus eft fupremaforma ,& a tus rerū.Ref ſpeculabilis per ſciétiam naturale. Reſpó
pondetur ad hoc argumentum negādo mi derursquod propterca ensabſtraan abſtra
norem :nam licet extendue de graduseneis & ione formali constituirurin ratione ob
omnium comamiſsimus ,& abſtractiſsimus ieci methapbifice : quiaincluditiob fe fub
abſtractionc etiam formali, quia plura phi ftantias intellectuales , in quibus faluacur
fice-convince [ub e, tamen gradus inçelle- realiter ſepararum ab omnimateria , vnde
& ualitatis cadem prehabec ineffe intelligi maior, & perfectiorcft huiufmodi fubftan
bili,quodel å materja magis depuracum ; tiarum abftrazioa materia ,
RAL & am quá gradus encis in efle phila aio entis hæc enim eft fecundum
co.Ad cõfirmationem ,yelnego maiorem , Cadilla eft fecundum effe & aparcerei ,80 PAL
vel difíngoillam , quanto aliqua ratio eft propterillazu abſtractio entis abftrahitila
co'in mu nior tanto efa& ualior , veſteelt ludabomni materia,iuxta poſterior ifticá
abſtractióni formali:extenlue concedo, regulam aftercorcm , propcer quod vnumTeI C
cund
tanco eft a &tualior incéfiuenego maiorem : quodque talc,& illudeſt magistule, Adle
vel aliter poteft diftirigui,quanco cft com- condamnagacarantecedés: quia alicer ani
bounior fecundum prædicationem & velu ma rationalis ad vegecacuam , & fenfitiua
tiln effe philco tāto eſt actualiortatio ,ne- fe habet alitervero gradusencia ve forma
gacur ,qpanto eft communiorin effe intcl. li lubeit abstractioni,ad gradus vitr , & in .
ligibili & fecuqdum continencian inrelle telle & ualitatis,anima enim rationalis feha
& ualem 'anto « tadualiorad,mitrirarma- bec,vt fpecies perfectiorin genere aniina
for, fed in hoc lentu.negaudacit miqorfo tum ,quæ in generico gradu conuenitcoin
la chim catio incellectualis , eft quæ in elle alijs animabus: vnde & formaliterſecun *
itirelligibili fibiomnia idérificátiacproin . dura hunc , licer perfectiori mcdo conti.
deilla cft adualior,Socado arguitur; nam netracioncm vegetatiua , & fenlitiaz ani
KKK 44 may
646 Libri duodecimiQuæ.11.Art.l.
mæ rationes tamen fpecioas;& particula "huiuſinodieltens, no enimvaletbene:eft
resilliós animay qux cancum cft vegetacia ens:ergo eft natura intellectwalis, larise
112, & illius, quæ cantum eft fenaciua dici- nim ,quieft ens non eft natura intellectus
turpocettarine continere;ficut (peciesper lis:confequentia aurem probatur:namaul
fortior alicuius generis, quatenus eft alia- lum inferius poteft iptam fui fuperioris
rum diuldein generis menfura ', & canon , contincre plenitudinem . Huic argumen
dicitur virtualiter illascontinere , abſtra- to-refponder D.Thom.opuſculo 42.ca.1.
& tioncs au sein c0c1s, vitæ & intcllc & tuálica quod inferiuseft in duplici differentia , adm.
tis & li ingrado veluci generico abfractio liud enim eft quod contivet iotam perfe
nis formalis conueniaoc,in quo parifican- Etionefuiſuperioris , cuiusmodell Deus
fusanimabusgradas us tailign ipfi quibus có refpectu entis qui haber omnem efendi
ueniuorſunc diuerfisvnderarione diuerfis plenitudinem aliud vero en quod non lic
tacis illorum animaka ,abin animacis, & in- incontinentiaperfectionis adxquarurſvo
ecllectualia - viuentibus dücaxar vírægra- fuperioris& huiuſmodiinferius eft potica
du gaudentibus differunt graduali diucrfi rius fubGiftendi conſequentia fuperiori, ſo
tace ,que pæne's diuerda genera ciufdeor. cusvero illod , vnde Deus non est poſle
klinis rera accenditur,Rurfus admito quod rior fobinendi cófequcntia quam ens be
in omnibus afteromnimoda parificatio ad neenim valet:elt ens:crgo eſtDeus,ly est
huc ex hijs (pocisbusabitractionis forma- dicente exiſtentia Dei, quia omne cosaur
lisilla debocperfeciior cxiftimari:ac proin ¢1 :D u$ auefupponic Deum in rcrum na
decatorásvirtualiser continere ,quæ nobi toragâ quodepende in fieri ,& confcruarie
liori modo clőgatac à materia , dummodo Poçelt eriam aliter intelligi hxc fimulras,
pon admictatpauciores pertuctiunies;hæc quam D.Thom.conflituitinger Dein , &
autem proculdubio etabſtractio gradus ens stiam ly cafumpto de tercio adiacen
2015
qui omnia catiacondimec rezența kenevalcrelt øns:ergo raleens,vel
11 elle intell igibili; & alias fecundum alla, eft Deus vclaliquid Dei,vel effedus Dei:
ellabitračius à côditionibus inaterialibus. ira ve cimentein redo conucrribilirer Le
Ad tertiai distinguenda eit maior , debe- habeat Deas live in recto , que isa oblieno
tur racioni entis licabſtract : exillēria phi- predicatus , & in hocfooru verum ci Od
fica: verum eit,debetur exil.coriaincolligi conucrri cumenco ,& effe fimul fublilerin !

bilis,falfum eit;exillentia namquc placura diconſequencia, & fi cns fieluperins!

incellectualis perfectior , & actualior eft, dum prædicarionom ,cum igieur narurala
quam cxillenna gradus cotixenam in eta tellectualis in efle intelligibilic :iani Co.
philico,in effe vero intelligibili exiſtencia tineacrocamentis latitudinem ,lices super ?

reruia eftipfum intelligere , per quod res dicando fit inferiorillo ,tamen in e
intellesa diridem cüinrelligente,eft cnim do conperribilitcr cum illo fa tabeo, Tere
intelligerc, intelligentem cllein adufecü ficut valce: eltnatura ineellectualis : ergo
do remintellcétant intelligere aucemiace eltens, itabonefaquitürell ens derece
tosperfectior eft, quatu exiflenna yumra vet natura intellectualis, velaligoid : lins,
ponitio edophilico C :cäduin gradum €14- fcilicet obiectum intelligibile, quod in con
tis prxcula gradaurellectualcatis con . ſe inrelligibili cn idem cum intelligence
dubinctum , vciaccllectia lupidis perquica Vlaimoarguitur , gradus entis altradixin .
anima firlapis in cildiquclligibili fimplici tellectualicatis gradus, ita veficilerario a
tcr loquando perfedtsarett quam exillon- priori demonstrandi de quoliberLuppoli
tia philica lapidis,& lifecundum quid ex- toineellectualis naturaiſtum , fed radix ,at
cedatur ab illa,vndeD.Thom..p: 9.82.ar que ratio demonſtädi a priori aliquod prz
vic.z.oleodie intellectum effe porfectio- dicatum do aliquo fubicato af perfedior
rem volätare perccaparatoment ad '111a$ prædicato demonitrato , Gcut principium
nes , quæ funt imperfectiores anima veo pocentias , & cflencia.pationes conſequras
good in animahabcant madum elendino excedit fecundum dignitatem :crgo, Mai.
bilarearquam in fe ipfis. Sed contra indaretqbix hxc caufalis ast vera , quia ÅA.
guicur tertioinain incellectualicas antinfo geluketonuimmatcriale ,eft incelle & ua
riorellenialiter adens , quod quidem ha kisfiucita: vnagapdque eft intelle & uala
becomnem ellendi planicudinem :ergo no in quantum eſtens saule,& im matcriale,
pote! fola intelle & ualitas naturalis roci cuid intellectusrátio fequacur adimmata
racion entis æquipollere antecedés colu e ,qua ratione probacD.Thom.r.
tialitattem
ce clarius,fuperius namquc ett a quo non p.9.19.ro.f.Deum ex Camma immateria
conuergeur fubliftendiconlequentia ,& c lice exterio fummo intelligibilitatis poſting
&c
 wiwerfam Ariftot.Metaph. 1 64
& ex eadem radice quæft.4.areic.s,often. ximè illimitacum ,& indeterminatom ,eft
die eiconuenire gradum ſummi inrelledi propriſsimúDeiex, n edo fezlignifica
ui Ad hoc argumentum refponderurne cionis:eo quod tefte, D.Thul.pqazar
gando maiorem , ad probationem dico il.. quo nomen diuinü eltmagis illimisaröm ,
las propofeiones non effe veras in fenfu co magis accediead modūvisedi Dei in for
caufali , fed folum in lenluidenrico & fa. ac proindeeft magis propriuilius:bocnu
cundum quandam conconica pejarahyanda de nomen ex parte participijenti impormi!
in eis diftis quis vel in 444€ 78 , noncau- kar cómuniſsimāracion onniū, & ex par .
falitarem ,aut cauſæs vel radicis priorita- ce adiectjoiinfiuitijimportaoca ionainde
tem ;fed duo axecidéntiater, vel concos terminatiſsima, hoc en segatina
mitanciamimportar,itaveſenſus die Ange limitacionis:ergo & racio plam
parillad Gigtiti
luni eſleineellectualem ,per entiracemim cataeft Deo propriſsima. Qgod amplius
imagerialem , & vnumquodque rarioncima confirmani ex hocnomines quieft ,quod
naterialisentiracis habere naturam incel estDei propriſsimī,voibide probatD. The
Jednalem . De adductis amèem tellimonijs ex eo quod eft limalicilimãs& inderermi.
Angelici Doctoris,alias ſatis,fuperque dio nariſsimūarque ſignificacipfum Deieſſen
eum foie à nobis
3, ciā:proprer a enim Exndez. Moyfi quæré .
ARTICVLV S 11
T ti,fi dixerijemuibi,quodefromécias,quid
244 dicãeis, refonndie uc,diçes eis, qui ell,mifit
Quis horum erium gradum fie in Deo chir'in ipfo acto exillandi,quem fignificar
Jupremus , Destaciſque formaliter nomen,qui eft.Namellencia Deislicue&
constitutiuus ? cuiufcumque alçorjus rei dehec in ratione
ſispreala, arque primordiali quæ fit veloci
N hoc dinæ funt tencentiæ prima radix arribacorā ,& proprierata collocari:
I allerens ſupremum gradi,ac proin
denoftromore intelligendiDeita
tis conftitoridum effe gradn entis:eft Şcom
hancauté elle engitare, & non intellectua
lubaré probacur:cü quisdiuinaſupernatus
talitas que eſt omnium douinarúperfecti
ti in tid.z.q.1.Caiet. I.p.9:56.art.3.4.qua
quad būſuprema.vepote coius graciaquafumus
ad fecundi ,Ledeſmij, vbifupa Bañediji.p. filijDeieſt formålış parricipario confiftis
Scotuseniin hujuſmodide id explicant, formaliger inipfo elleindependenti Tum
gradusconſtituci etiam quia Deovepræintellecta perſonis
uiDaitatis excellentiain conditäisin en conuenit huiufmodièſepereffenejā ,& in
te infinito ,Ledefmius vero ,in ensicaće veo dependens , non autem congenit ineellia
luci radicali permodum totalitatis: alij au gere : namomoa intelligens intelligiran
ten in enticace aétoalition per modum verbo, quodnon conuene D20 yepszin
conueniunedicti 2a ciures inadent.primo gituradperfonam verbi:tertio,quiaini
quia concepens aris inifiniciellperfectif- ledualisas duplicited poreſt coipi,mimi.
deus, fimplicits.mus,& Deo magis pro tem , aut paſsiud,aut 19ine,fed neuero m )
prius:ergo in illa conditie finaliter effpoſle
eratediuinā effentia formi
* era Destacis.Conſequenin estmea quo- liter pátoc:quia pafsiue fiunpraeſt Dec 12
niamDei effentia in coquodhabae prædi- çelleđa,ſeu cogaita effe: quæ el denomi:
ctas condiciones debet condiiters.Antece tio rarionis rãin Deo, quâ in creargris ,vt:
densaaté attenditur scipliciterzeum quis pote proveniés ab intellecrione veintelle
fpeculatio eft quod conſiderarur
Deitasvcpræ intelle&ta arribars el per crio,liue completup
fe infinita , & ratione erns infinitweislas veloci in la Deo ante aduen
& alia aceributa Conc
infinita (eci,t tüm accualis intellectionis ca aqya, veloti
& virimo cóplacut,dūDeusfe ipfum inrelli.
& ionis modulis.Tumorias ,quiaDeitasr. gir :ac proinde in neutrainie leceualicaro
vonefuæinfinitatis habec non poflere poreſt con'& tare ellenria Dei: vepotequi
præfentari quiddicauxe per fpecié creará: neque,in denominacione ralionis neque
gaod eflpróprilsimum aus predicacunis in aliquo deaderante complementoni
Tafè D.Th. p.9.12. art. 2, ynde (eclufa coniftcui pocelticrgo in gradu en is aco
infinitatepolietinitina, que ſapientii temo cualiLion conftituendaelt. Secunda fen
præſentariper fpeciem craacam :ergo ray tontia conftitues 11)sau ineeiligédi for
rio cntis infiniti eit propriſsimaDeta: Tu mile Deitatis cóſtitucioü eit eiufdé Bune .
etia , quiahocnome ensinfinitam ,cüfitwa 6, vbi fup.9.14.215 .Mol.ibid .& aliorum
10010
 648 Libri duodecimi quajt,11. Art.21.
iunioro:quorû alijhuiufmodi cöftitutiüū Ted in conde gradu funtratio differentiatis
Daitacis in
intellecl a contrahens; & fuperior contrahibilis :ergo
modur . cotalis efleneia Deiiouragradum nobiliſsi
Mol. & Bañeliusvbi lup. nec nó q.27 art , mum intelle &tualitatis continetur. Deia .
per de quia adæquata effentia ,& naturaDei ha
2.in ipla intelleccione permodü actusfe
S . bensmodum naturæ cft quam Pater diui
ucundiillad conftituunt. tats
Exc1*** 16 Prochiu's declaracione dico primo nus communicatfilio ex vigeneracionis ,
ditur formale conftitotiuü Deitatis non cftens quæ ad'naturā formaliter cerminatur: com
fentë infinitü.Hæc conclufio ftaruicuraduerfus tunicat auté filio natura intellectualëför
vidSce ScottCententic, Ecuadur Italẽ ncgia maliter : eo quod producit illüin ratione
tista. vcicurCalec.in dicto artoti.9.13.nintiruin verbiperactioné ineellectus,per quapro
rūpo « quia teléibideD.Thihocnomē,qurestsin- dacicut velimilis principio intelligéti in
new's retomnia diuina nominaeftDeoproprif- natura incele & uali:ergo.Nequefufficicad
infini.Amú, & fimpliciſsimü: & nó hoc noméens generacione quod fit comunicatiua per fe
tatem infinitü :quod tamé fiexprimerer cócepeü folius gradus diferétialis ,nifi fimul ſit &
ele propriſsimum Dei, & eius rarione primora ročius naturæ cómunicatio..nā generatio
Dei diale paritcreffornomepropriſsimü Dci: hominis nõà ſolo grada diferêciali , fed a
cöſtitel ergo.2.quia huiuſmodi cöplexa entīsinfi . tota natura hominis in qua aſsimilacar ho
tiwi, nie refoluitur in duos côceptus,nimiru in mnogeticus gencrācıyfpecificatun Tūdeni
sentis,& infiniti,ex quibus coflacur fedco que , quoniã in Angelo qui eft naturæ 119
ceptusrefolubilis in duos, vadir quiddita- a
fimplex, formale , & totale
telle & ualis, &s
tiuus,oportetquo ad vorüque eflequiddi- conftt iduci uībā elt gradus cneixo aut virx,
tan
taciau in alioquio racionale albữ: effetprat B
a
& , que raci ſuſ
dicarcaffeacialc hominis,quia quoad pri. .
mi conceptū importachominis effentiale . rolle & ualis, & fimpliciſsimus : ergo cius
conititociun :ergo paricer fi ens infinitum formale , & totale conſtitutivūnó eft gra
relt conſtienciañ Deitatis ,quoad vere manque dusentis auj vite : ſed eſt gradus intellecti
cócoprūdebeceffe conſtituciuc. Túcvicra : uus, hoc eit ipſa lublária , liue entitas inde
fed licecrationeentiearisin godveluti rat pēdis,viuës 11a intellectuali.Cofequeria
dicafiter præhabetur infinitas,dit conſtici i pacet: už quia in hac ratione conftituimus
titū Deitatis ,in quofenfu loquurus fuille 116yipfim increatāDei ſupernaruralicace
videcar Caiet, dictó are:3.9.55.fecus vero quä eli eius propriſsima , & primordialis
rarione 2.coceprosynimira infinitaris que racio . Tá cui , quia cü in Deo ili tresgra .
nia hæcnoftro more intelligendi eft mo- duslint fingulares , & abſtracti ſecüdü rcm
dus,liud atributalib perfectio degobere en abomni materia , & formaliter incer ſaide
rü quæ diuinä narorá ſuponunturier
; & adgoilla tificari,nó poreſt vnus ab alio præfcindi,
fecundü rationem confeqaunt . }. auc abftrahi,fed neceſſario feinvice inclu
quia intimitas demonſtraeur de Deod prio dür;ira ve diuina entitas Girvita intellectua
tiâ D.Th.r.p19.7.are,liper effe irrecepcă 119; & diuina vita lie enricas intellectualis ,
in wueria ;ita vehæc cautalis fit vera : quia ex diuina inrelle & ualitas Gc entitasviucns
Deuseltin Cumind immaterialis ,& omni- & Lublintes habće omoc plenitudiné effen
no irréceptos in materia ,eit illimigatus,ac di:quaproptcr ex parte totalitaris , aut ab
proindé infinicus:ergo infinitas confequi Arationis tormalis neuterexcedit alterű :
tur noſtro modo intelligendi cū fundame & alioscanollio modo concipiendi incel
to in read eſg irrécepto , dein inateriale: lectualitas excedat cæceros gradus in com
& hoceftratio ,que caufavirqualis illius,a6 quod explicar gradum Deo magis pro
minas, quan imputabilicat elt raciasque priõ ,in quo creaturarü perfe & iones nobi
caufa virtualis æcorajtatis . liorimodo cöcinétur , & fccüdü qué crea
Dico n.neque graduscaris, fedintelle cure intellectualespermodd imaginisaſsi
Etualieatis eſt formale, & totale colticuţa û milācum» & qui comunicașur filio ex vige
Deitatis.Hæc ftatuiturcótra di cosiania nerationisprimario ,in illo præ alijs ponā
res citacosin x foncétis & fuadetur : Tum da eft ratio totalis conftitutiua Deitatis,
quia ex dictis are.præcedeucõltar gradum Hinccolligo I. aduerfus
fupremu, x perfidiisima mn Dco eilein & is Thomist.recērioribus, diſtinctio to .
tellectualt:nec nós* D.T.9.t1.de verita- talis, & partialis nö habet locīja bijs gra.
ttart.t1.40.4. coitar grada qua ratio entis dibus digipisima licecilli cresgradusprout
olt pertectilsiglo modo corakibifrsjeficio comunes analogice Deo , & creatoris,ha
cellectualitate aducrtanjaccia facentur :. beáccatione fuperioris , ac inferioris,& dc
$ portune
 Iw pniuersam Ariftor:Meraph. 649
poffunt accipi partialiter, quatenus ſcili . wanac:crgo cócepeu's adualis intcllectio
cer vnus velari præfcindir ab alrero,& eft nis,neq ;eit fimplicior,ncque prioritique
corrahibilis per altera :umë prout funrin indepedétier. Cófequétia vero proba ut,
Deutā fuocdererminari , & feinuicëincia quia ficur eſſencia creacuræ apud nos côfi
déce - propter fimmādécitaré,ac provide 11t in rarione prima radicali, & minus de .
nequcunc accipi ve parciales; proprer du pideti ex omnibus ,quxin creacura rore .
plex incóueniés, * ex tali partialitate fe. riunrur,ad quácicera prædicata ,& perfe
quererur:nimuri ,& daretur in Deo racio stiones cöfequütungolláque atficrãi, & fup
córrahës, & cótrahibilis :intellectualicas e ponunt,ita ellenriaDei perrationé ,& ana .
nimeller ratio partialis cótrahis,& entiras logiam reicreatæ à nobis cognica debecin
dwuinaeffe cócranibilis,acpercófequespo primo,minusdepédéti, & magis abſoluto
térialis.qp derogar fumme actisalitati Der: cóceptu cõitirut. 2.quia incër intellectio
nücno da courinillo cöpoſicio mechaphi né actuali, & effentiá ,liue natură diuinam
:
ca derogās fumm.e civs actoaliraci,& fim . cöcipicur â nobis cufundamétoin re ordo
plicirar :quia hæc ficex pluribuscôcepti : aliquis, & diftin & io virrualis:diitinguit e .
bos obie tiuis inucuo à leingice præciude NIM D.T.q. Xartaproximè allegato ad z.
sibus, & habétibus fe per modô dererminä in Deo porécia intellectuā, & aduintelle.
TES , & decerminabilis : & fic fe haberenrifti Qionis, & 9.410.4 .ad 3.fubdir reſpe
grados diuini,encis,vicæ & incollectoalica : ca actuü cilencialī, ſcilicet inrellectionis
tis: prouc partialiter à prædictisauctoribus ac volitionis ponürur in Deo posérix , &
colderācur.Col.z.aducrſos 2 !**$ ex recéfi principia fecüdūracionē dilindta, aumira
11s Thomiftiialtirzā,mifericordia, & omni. Intellectus, & volüras: fed hicordo incelle :
porcelāno magis pertinere ad gradn encie & ionis ad eius principiū eft pofterioris ad
1 tativõioDeo , quam ad intellectualê.En id quod eit prius fecüdürationé:ergeada
gradusintellc &tualitaris eit nacura coralis Quale inrellectionépræſuponicur inteliga
Deivt dicta eitjac proinde radixomnium Gus permodü principijeni filo conuni
s dari
attributorü:imo procefsioncs , & rela.
& proceſsion6.acrelario Turnatura diuinaformalit : r ,& no conut ::
nusinde enim probārAug.8.d. Trin.& D. nicacurilli per modúactualisuneellection
I.lap.27.81.3 nisico quod verbă procedic per moda cer
tionesinDeo quia eftintelleccious & voli monitacellectivelari pafsiue ex viſuępra
tiuus. Deinde : itta cauſaha citera , quia celsionisquia veliceit terminus intellec.
Deus eitjof mmoinicilectuals haber pa cionis , ac proinde porusercomunicaine
tétiã operariuãinfinicājac percolequésen formaliterinciliar qua inteligere active
omnipotés quia operacur per intelletu: permo dū ačtusfecüd: tgoinhacrocoli
nec no,quia eiusvolütas eft fummèpe fe- ftit formaliter darura Deivi gencrátis, Vin
Eaghaber infinirâ wilercorria, aciuttonā, dehecpropolito:in ell gere Dciell foto
quæ func virtutes pertineres ad volớcsee: ftária Dei,quã h 16erD.T.7.2.9 . alvezalitoa
‫ܬ݂ܐ‬
hæc aucé eſt atributum proprium naturæ hęc ,inteiligeretuienellen) el,ex qua obra
incellectualis . 9.27. ar.z.probac diuina verkin procedere
17 Dicoz.incelligerodiui ::v , prefiro mo timilcin natura Parris,lumpea ii ferfo toga
Titel do intelligedeell formale & titale coſtitu malınó debte accipi de inteliectione per
leaua tibaDerraris;no elt intellectupermodam modū actusz,fed de radicali quæin D : o
litas intellectus locüdri, fed intellectualitas per eft idê cü intellectu,fpecie acrointelligen
radio per miodu radicalis principii côcepra.Hec di, & obrectomcalleco:nā nec quatoride
catis cóclufio stavultus aduerfusauctores primi tificátur formaliter vbiintellectus eſt pun
o no modidefent diz.fenrerja , & fuaderuri Epsactus vehaber D.T.in d.afm.4.VIMEO
altro via nacura D.didebet cóftitui in concepru dü dicimus oli ētiâ Deiconlilerdinactuali
lis in primordializablistuco ,demagisindepedeti intelle&tione:aurintellige unde illa proue
Selle noſtromedo inteligendi:fed ifte citra dia cöcipitarànabis cóceptuquidditaer :0, e
Etiopſ calis ,& uio actualis:inirellectio:ergo in illis vtelt in fe autproge cócepedi conotatina
quid. & nó in ilta cotiftie diuinæ naturæ cóftitua que habemuspețſpecié intellectionis crea
diras
tiuü.Mimaparerinã actualis intellectia di :
Deita cir
iz no vaquia:licnequit cöcipiànobis pro
noft :oinodo incelligédi habitudine ad hoc ftaru extra vifionebeatárnec; focuous
sis . obicctü excrinſecajceſte D.1.r.p.9.14am quia ille cöceptus divingintellectionis eit
21drvadeDeusintelligi calia à fe, & ca- coceptusintellectionis accidétalisnofola
menó eft aliud á fe:ſupponieetiá incelic. ex partemodi cognoſcêdi,fed ociá ex para
&tio diuinaprincipie,concipiturenimvė re rei cognitærergo nullo pacto cófiftititi
aqualitas ſuiprincipii ,tn quo'radicatur, tale int Ilecione elsétia Dei. Si dicas com
& à quo noftro modoimcelligedivelutidi copră intellectionis diuinçeliequidé adin
ltar
 650 ZibriduodecimiQuaft.11. Arall:
Nar'accidêtalis , no quia repræfeneet acci- inter dipināeſſenciã,ſeu intelle& ualitat
désſed quia haberur à nobis per ſpecicac- & cæreraeius atributa qyátâ ad haberemo
cidécis,fcilicet intelle&tionis :& proprerea da infinitatis hoc effe, quod diuina oſsédia
dicicur effead inftar accid is ex parteid- habere intelligitur infinitate primario , &
telligēris : & quoad modü cognoſcédi, qui rarione ſui tāquä radix illius cuiperſen.co
ca ſe rencacex parte cognofceris no refun venicinfinitas :atributa vero intelligūrur
dironcognicã ,ncqueobftar quominus habere illā per ſez.hoc eft ratione eſsédias
in illo cócepeucófittat effenciaDei,Gute qua includuty& cũ quaidetificator. Ad xe
Angel cöcipiaturànobis vores materialis refpódetur diuinãelsériã idco efle irrepræ
& perfpecié illius,cóceptu conorariuono fontabili quiddicatiue per (pecie crearam
obita quominuscaliscöceptus ex parte ob quia eft infinita:intellige,quia eft infinica
icci cogniti fitrei fpiricalis, & effentialis radicaliter,hoc eft quia eft intellectualitas
Angelo,quia illa canorario cener fe cátem Prælabes radicalicerinfinitaté: velqoia ſe
ex parte noſtriintellectus, & modiconci- cudāré idétificatur cüinfinitace:ad 3.dico
piedi.Cótra hoc eß,quia cü diciturAnge obealderaciones nomé entis infiniti cdo
la concipi à notisadinitar rei materialis, propriſsimīOco quoad nos ;non aucé effe
hoc no verificacarex parte modi cõcipient quiddicaciuü prourimportacinfinitaté for
di noftri incellcctus,quia ilic etiã eft fpiri inalá quæ per negarioné explicator : cum
cualis:ergo verificatur exparte reicogai. quidditasDei in cóceptu potius poſitivo,
tæ.Tñeciā ,quia licecmodusiſte cöcipindi opreintellc & oad onine negarionē debeat
Gt imperfectus,& materialis ex parte com coliocari.Adcöfirmationé reſpódeeur:vel
noraciextrinſeci,hoc eft ex parte obiecti gnoméqui eft,est propofsimü Dei,quare
ſpecies intelligibilis quedeferuic ad cócep rius ligmficat ens (ubfiftės, & indepedés in
tú conotatiuü Angeli, camērefundi debet natura intellectuali:vel geſt propriſsimu
inipfum obie & ucogotá noquidé fecīdü Dei ſolū quārī adidaquo nornéfuit impo
fe,fed prout fubeſtrali cognitioni conord 610 , & quürü ad nos quia fignificat ratione
timatergo pariter cũ cốc thực địainai connnifsimá oſsedi nobis notioré : Roaute
tellectione per fpecié intellectioniscreate ex parere fignificard , quia fic hoc nomë
accidctalis cū qua analogatur,modascóci Deus,ficee e magisquidicariuü ,ira & maa
piedi refunditur in illá prouleerminar ca. gis propriú Oci.Adis alterius admiſa mas
le côceptūconotation:acpercófequés,ve lorinagonin .Ad cuiusi.probationem ,di
acnequic eileracio Dci quidditatiua.Que co radici fupernaturaliraris in Dco forma
racio côfirmatur ex doctr. D.T.1.2.p.q •** liter congricreinente fubfiitete, prouevia
ar.n.ad zafferécis nulla a &tioné idécificari baseft âlemeipfo vira intellectuali: ad
realirer in creacuris cû obiecto ad termi dico quod Deus ctia vt præintellectus per
natur:quo paétoimplicat volitio Ger.vo fonis et intellectualis, & inrelligit intelle
lihile, aut quod intelle & io lcr.inrelligibi dtione . (seurialis quã habetin quate
verbo elsen
le :ergo in Deo ſecñdū ratione falić opor tiali, hocenin eſsencia , ſua nus eſt
; cerintellectionëab obie & o diſtingui: có mediúin quo omnia intelligibilia diuino
ſequecer cumDeusfier.intelligibile ad intellectui repræſentatur*Ad 3.negãda eft
noitromodo cácipiédi eius intellectio .-
erminatur min ,aut pro vtraq ; parte , autfalté pro2.cu
& , ncquid ad primariü , & ius ratio citq eriā intelligi eſſe in Deo eft
quidicaciuúcócepto Deipertinere.Cófeq . prædicatūreale , & idéomnino clipſoir
parer quia cócept qué formam viatores telligereaAive:vt vidéturinnuereD.T.1 .
de intelle &tione diuina per moda adionis 9.18.ar.4.B Caict.q-15.ar , l.quoad i . &
q
conotat ejusprincipia ,& obie &ta ,hoc elt, 27.ar.z.o.udemidētiäher .Slavtefequam'ne
repræſentat illá por habitudine ad fpecić aliora probabile opinioneafferétiú, lider
intelligibilé, & Tincipiñintelligens,& ad intelligi palsiud prouč prouenit adi&tiona
obiectñ intellectü,quafi interhæc duoex- ponac aliquid reale in verboprodu &to :pro
tremaverſanté:ergoex vicalis cóceprusin yttimé prouenit ab intclle&ione ve fpe
telligirur ve cödiftincta d principio,& obeculatio cft,lir denominatio rationis :tücdi
vt illa præſuponés:id autem quod. cédüeſt intellectualitate permoduprincí
habar rationéellenuenihilveprius debet pijadiwipræcillo effe totale căſtirutiuum
præſuponeret quodleffabitantia cóple Deito vt fic præ intelle&tő a & ualiintelles
da ,neque poteft concipicũ habitudine ad stione no concipiturpermodā potétialis,
terminum veporacüin cöceptu omnina fed permodum radicalis principii gvelic
abfoluto a termino debeaccăäftere:ergo. perfedi' eſt quãipfa aa .z.intellectionist
18. Ad 1.aurëpro lentétia nego antece licut etiã animanoftra ve radix incelligan
des, Ad cuius1. probatione dico difcrime di,& pariterfubftátia Angeliperfectiorek
actuali intelle & ione. QVA,
 4

In vniuerſam Ariftot.Metapon Spa

QV ÆSTIO III in plures modos dicendi. Scoiasnamque &
. in
fequaces in v.d.z8 illas.con flijua, perquo ;
dam effe diminutum ,medium inrer efferca.
Devirtute & ratione age 1. & rationi-.Alij vero illas condicuuntper >
di per qua Deus vt pri- præuenitoņıné diuiniintelle& us cognitio
# 4

ma sauſa operatur res nem.Alij cum Molina 1.p.9.45, arcuta difpe

ad extra in duos articu
los diuifa .
ECLARATÒ formali conflitu
D ciuo.Dei in fe , oportet viderc forma
male conficutiuum illius in ordine
ad alia excrafe, identin ratione prima cau
fæ : & quoniam Deus tefle Philofopho in
hoc libro agic& mouet per intellectü &
luntatem ,vcmoucns in morum : quia ifte
potentiæ reſte eodem tercio de anima cap .
25. pofunt mouere in moremanentes 2.8
cum ad intellectum :Artificis perriner ideá
& fcientia fiue ars, videndumy é A quo pacto
ideæ concurrantad productionary.creacura
cum in primo articulo :1a ſecundo varu ,quo
pacto diuinus incellectus lige ejus fcreria &
volunças ad earunden creacuraran pradan
dionem compa rectura
ARTICVLVS.
Anin Deo fintideæ omniwin crea- ma affirmas Deyper ideas tanquã per ratio
agendi òperari,el Molinæ ,vbifupra , &
turarā ,per quas Deus creaturas né
eora quiideâ in cognitione ipfa.diuinijotel
ipſasproducato
DEAS efle in Deo ad quarü immi .
cacionem omnes creaturas tanquam
I ſupræfupon
mum arcifexopperajur, ve cer
tum de fide imus ex illo ad Hæbreos
11. Fide intelligimus aptata effe fecula verbo
Dei,vt ex inuifibilibus viſibilis ficres, ideft ex
pationibusidealibus:eltque comnunisſen-
centia Patrum , ye Augullini tractatu pri .
mo in Ioannem 9. de Ciuitate Dei cap . 22.
..
7 illas condicount in ipfa,actualicognition
Do , qua Deus ſuamefentiam vca creatures:
iminirabilem cognofcrt .Deniqúedilcinsli.
D. Tho. cômunitercaş. cprillituune per ign
Lamdiuinam eſſenciam quatcnus exequitur
menys cóceptusformalis liue medijin quo.
ereacura repræſentantur: 102 vi conceptas
idealis,ex duobus inegretur,nimurum ex di
uinaeffentiaper modum.conceptusforma.
lis velucidemateriali: atque ex -efie obiçdi
yo creature prauc obie& a diuino intelle .
Aui, & cognita ab illo fimul cum refpectu.ca
fionis immucabilicacis a creaturam ipfam ,cu
jus cd idea,velutide formali. Exquofit, v
multiplicatishujuſmodi reſpectibus ratio
nis,multipliceturparicer raciones idealesvo
oftendigex profemo Caien.in di& .9.3.5.21.1 .
& 2. Quo fupogro inquirimus io hoc attic.
Anhuiuſmodidiuinä ideæ anțid per quod
Fariguam per rationem formalemcndi
Deus fuos effectus operatur ad extra, vel
quo genere caufalitatis concurfang ideæ ad
creaturarum productionem ?
20 lo que du£ verfaogut fententia : pri
lectus collicols.Eo quod idea eft ratio cog
nofcédimodū quo res ſuņiefficiédæ :& alias
diuina fcientia cit cauſa effettuarerūzergo
cadéquæ eft ratio cognoſcendi modum re.
rum faciundarpparitcrell principium effi
ciensıllarī .Secunda affe ,itdiuinas ideas ef
e puidem caufas rerum creaturarum.no effe
ciuas , fèd formales excrinſecas.Qua procul
dubio eit ſentencia D. Thom. in di & a qux -
Hione 1.segrticulo 1. & in primo, d.34.qux
stione e articolo 1. & in 2.d.z.arcic.2 . & de

lib .83:quæfionum , quæſt10004.5 . Dioniſ,
Cap.s.de diuinis nomiaibus,Clenécis Alc
Xandsini lib , 5. Scromatum circa finem , Eu .
ſebij liball.de præpararione Angelica ca.
pit. 12. & aliorum , quosſequitur D. Thom .
1. påste quæftione 15. articulo primo & fe-
cundo : quas eciam probat rarione naturali :
nimirum ,quia agens per incellectù m & c. ar-
tem , cuiufmodieſt Deus ,debet habere inic
Tarionës ſiueexemplaria rerum facicndarum
ad quorum immitationem illa; oporterela
explicando aucem per quid huiufmodi divi-
nx idez conſtituantur,diuidunturTavologi Lequenti onédemus:fed idea no ea ſeicotia,
veritate quællione 3. arie 1.& lib.l, contra
gent.cap.54 . Capreoli.in cadem D.Caie .
tani vbi fupra famejibidem & Fonſeca v .
huias cap.8. quæftione fecunda, lect.g.P10
cuius declarationer
Dico primo, diuinæ idea non funt ration Ideas na
nes operandi ad extra per quas Deus effecti elle ratio
ne influar in fuus effectus, nes effi
21. Hæc cóclulo ftatuicuraduerfusautho ciédi res
res primæ fententiæ & fuadetur primo:nam dextra.
ratio agêdiper qua Deus effectiue producit
crescurasc diuina arsfiue ſcizoria » yrart .
eremLII
4
 552 Libri duodecimi Quaft. III. Artic. I.
crenim diuina fcientia importac cognicio . & forma.
nem diuiniintellectus , idea vero confiftit 22 Dico ſecondo ideæ requiruntur ad
non in actuali cognitione fed in formalı cam hoc quod Deus effectus ad extra produ
cepcu vt dictunelt : crgo idea non eft ratio car. Hxc conclufio probatur primo , bain
agendi.Confirmatur, & declaratur hæcra- propterea ponuntur in Deo quia eh agens
1

idea aurê habec niodū cermini,eft enim eñen

per intelle&
tio,diuina fcientia habermodum principij, telle um , & inomniagente perin
ctum, quod non à calu operatur,requi
tia vc obietta ,ve cognita ,& fecundum quod runrur hujulinodi cxemplaria , ad quærer
liabet rationem conceptus formalis,fiue me piciens operetur.Secundo naru, propterea
dij,in quo crcaturæ repræſentantur ,fedra- appellantur àSanctis de
Patri
illibusie &trices,
s nafmquc air
tio agend Aid , quod
i in Deo haberrario . & caulatiuæ rerum
nem principij , & non id quod habet ration Dioniſius capite 5. de diuinis nominibus,
nem formini,fiue obiectecogniti:ergo . Se exemplaria eßeeffe&trices caufas eorum , qu*
cundo arguitur ad homioom aduerlus Moli funt, & Auguftinus.fi. de Ciuitate capito
nam , ipfe'namque aferit ibidem quæftiorio 29. lic ait, omnia hæc, fcilicet creata , aliter in
14. arc.8.divinam fcientiam narurale ve præ Verbo Dei coguoſcuntur ab Angelis vbi babent
inccllectam omniactusliburo voluntaris,efn caufas , rationeſque jwas fecundum quas facte
fe caufamrerum ,fed diuina effentia vepra . Sunt , & hocfignificat Sacca fcriptura quum
ucnit omne actü incelloctus , & volútacis li- ver
cios ait,Deum omnia in bo , & c per ver
boram non habet rationem ideæ practicæ, bum tecillo ,fic cnim explicand illud Ioan
id eft idcæ quarenuseltprincipium non fo- nis primo, omnia per verbum faéta funt, Ann
lum cognofcendi, fed etiam producendirē brotius libro 3. de fide capice 3. Torrullia
in cuius fignum Dioniſius vbi fupra selatus nus contra Hermogenea ,Clemens Alexan
drainas ideas apellat prædeftinationes ,ac bo drinus libro r. Pedagogi capire 6. & Ciri
Yias voluncácès denocans ance huiufmodi lus libros.in Ioannem capices.idomguero
actus non poffe intelligi complete in Deo luit fignificarc Arilloteles7. huius dumdi .
reſpectus idoalos : ergo parum conftans eſt xitjanicarom in materia fieri a Capitate to ani
fibiprædictas auchor . Tertio arguicur itcra ma, ideita lanirace pre concepta in mooto,
ad homine ;nam ipfe in loco præall quæDieſtfani adq endx idea .
egacum
ex quæft . 15.m farctur ideas aliouum arcifi to co tertatiside uir
tio æ diu con
inx currunr ad Caufali
olle tancum caufas formales extrinfecus , & 中

creaturas producendasin genere duincaxat tassilis

morales etficientes , formales quidem quia
funt exemplaria rcrum arcidicialium , 11 : ora .
des vero quia non efriciunt pertoipfis influé
do; fedmediante cognicione , qua ideipla
cognoſccur , cum enim huiufmodi cogni-
t10 dirigac porenriam exocurricem adopus
cault formalis.excrintice . 1.c conclutio rum eft
oftenditur primo namideædrum 10 2010- formalis
nc idex annalogantur cum idcis arcticuina exitinje
creatorum , ac proinde folum habeot Cihd
nontori modo cautalıcaccm illam , quam
habeoc illæ ius perfectx , ac dilee arti
X

indeque molius intelligator modus , quores
fabricanda ellyproprerea idea aruificis crca-
ti oſtracio , & principum cfficiens morale
rerum , quæ ad illius imitationem produ .
*
cuntur , lod idea diuina annalogatar cum
ideis artificum in raciono idem cxcmplaris ,
& rationis rerfacienda : ergo eriam annalo-
gacar cum illis in ratione & modo caudao-
di, ac proinde non cllciatribucoda caula-
liras alcerius generis à caulalicare aliarum .
Vleimo probarur rarione D.Thomæ in lo .
cis præallegatis , quæ reducitur ad hanc
formam , idea vt cx ipfa nominis Ethimo-
logia pacer,eltiden quod forma, idea enim
Grace,Latine forma dicicur , vnde idea oft formales extrinfece rei ſpecificare , fiuc
forma alterius rei extra ipfam exiflens , fed
id , quod ad aliud comparatur ve forma,fo-
lum,porcſ habere rationem cxemplaris rer-
počtu illiussergo folam caufalitarem cxem-
plaris , fiuc cauſx formalis cxtrinficæ porc
zirhabercrcipećta eius, cuius cl excmplar
ficum crcatorul lolum gaudenc caulali
tatc formx cxcrmtecæ : crgo & idox di
uinæ cadem dumtaxat gaudene Cattolica
to eminenciori modo , Minor probatur
nam idca in mcntc artificis eveancit con
cuprus formalis ve fupra dictum eft , led
concopeus formalis cuium concurritadcf .
toctum arickictum ,veforms cxoriniscaimi
tabilis :crgo . Secundo nam idea cit furnia
roi faciendæ proptcr ipfam cxiftens, in qua
diffinitione tora cius cllentia declaratur,
fod forma rozprzcor piam cxiftens e for
ma excrinfeca , quando obiectum &men
fura concurrune dumtaxat tanquam cault
menſurata : ergo & idea folum concurrir
ad idcari productioncm canquam exéplar ad
cuius limitiruline artifex opcratur, & tan
quá mölura ,ac proinde tanquäcauta forma .
lis,Torrio pārdca nihil cft aliud quã cxčplar
ad cuiusfimilitudinemoperarur, ſed in hoc
nulla
 In Vniuerfait Ariflot.Metaphi
nulla a & ioiras ,bullaque efficiencia declara.
tor ,neque enim effe id ad cuius fimilicudi-
nem agens operatur,eltagere la idea live in
exemplari , led tantum ex pafsiue ſe habe.
reterminando arcificis cognitionem , & ef
fectas imiracionem : ergo idea vtlic non eft
ratio agendi,conſequencia parec, quia paſi-
ua tormigacio non ait activitas , quia folum
concurrie terminando alterius tendentiam
in ipfum ,in qua terminaciono nullus inuol.
uicur concurſus effectious : crgo li concurs
Tus exemplaris in paliva icrmmarione iminen
tationis effe &tusconfiftie , nonost effectious
fed tantum fürmalis. Confirmatur ,näideis
diuinis atribuitur in Sacra ſcriptora. apud
fanctos Pacres aliquis concurſus reſpectu
creaturarum ,propterea enim effectrice's re-
rum quocupantur, & propterea in verbo ,&
per verbum ;ideli, in ideis , & per ideas di.
cuntur omnia facta fuite à Deo ,ar non arri-
buirur concurfus actiuus, iſte enim eftpro .
prius fcicntia , & voluntatis diuina , hijs
com duabus potcntijs Deus officit fuos ef
fectus neque alius concurfus poteft eis arrin
bui , finalis namque competit diung bo
picati, & non ideis , quæ pertinent ad con-
ceprionem incellecius,materjalis vero pron
picrimperfe ionem , quamua irucluit eisre.
pugnat , neque formalis caufæ formalis in-
trinſicæ propter eandem rarronem imper
perfectionis poreſt cis conuenire : ergo fo-
lum concurfus formæ extrinficæ ,quinullam
inuoluir impcifectionem poteft, ac deber
atribui, & conucnire illis ,
.23 Sed contra arguitur primo:nam ideæ
diuinæ coniticuuntur formaliter per refpe .
cum rationis imitabilitatis , fcd reſpectus
rationis non tribuit cis virtutem caufan .
diformaliter , aur effective,non enia crea.
tura , quz ellens roale ,atque Destacis parti
cipatio poteft à refpectutacionis efficigaud
exemplari: ergo ideæ diuinæ neque cxca-
Plaris,neque cffectiuæ caufæ efricatiam han
bene . Ad hoc argumentum refpondetur
quod licuereſpectus idealis non conſequn-
torad aćtuin diuini intellectus ranquam nc-
ceffari¡vt Deusdiſtincte cognofcat crearų .
Tas non enim mendicat Deus à reſpcet bus
racions perfectionem diuina intellectio- ' concurfusille ex parte voluntatis:& poten
conic
ſedantes
conſeperfe r tanqu
quacuction neceſſario
em , am& fac undiæ exequtiuæ eft activos sergo etiam eſt
e , &
tatem diuinæ intellectionis , ita non confc
sadiu us cx partc martis
tur fecundogna
gantur vt ribuant diuinæ intelle &tioni vim
cauſandi creacuras , led vt conditiones cop .
comitantes Gine quibus diuina ellentia nal-
lam creaturanı oxemplaret tanquam adequa
tum illius exemplar, licet autem refpectus tirato agendi. Vi refpondeamus huicar
rationis ncn polsit cffe racio formalis cau- gumento opere prætium elt reuocare ad
..
653
Landi crcaturom , poceft tamen eſte condi.
tioncceffaria , & concomitans ipfam racion
pen) formaler producendi , atque et cris
buens non velicexemplar ( hocenim habec
dia na ellentia ex perfcctione fus repräſeb
tutionis)ied veft adequatum exemplar crea
turæ producenda . Secundo arguitur , nam
Caula efficiers principaliseftilla ,quæ 10 ra.
ciode agendi alimulacfibi fuam effc & um ,fed
agens per intellectua inidea alimilac Gibi
fuum effectum : ergo idea eſ illi ratio agen
dı. Maior parec induétione,hac enim radom
ne ignis generat alium igae & homo
809
alium hominem tanquam agen , s princi
pale, quia alimilant libiſuoseffačtus ignem
fcilicet,& hominem genitoni in formisfub
ftantialibus,quæ funt ipfis rationes agendi,
Minor autem conſtat ex co quod artificia
.
ta opera ideis artificum de aplis pre con .
cepris aſimilantur, & hac de caufa fanicasin
materia dicirur ad Ariſtocele fieri à Capitate
præ concepcas, & à Dioniſio ideas rerum
effe earum effe & trices,ideft rationes agendi:
ergo. Refpondetur maiorem ( ylogiſmihu
jusdefficere in agentibus per intellectam ,
quæ habent aliquam formam præ concep
tam ,gnæ nopeleisphilica racio agendi ,&
nihilominus ei aſimlantur eorum effectus
tanquam exemplars propofito ad juana
dum , quemadmodum enim fieri poteft vt
prorotipoexceriori aliquando ab arcifice ad
imitandum propofitualimiletur opus,quim
Gr ateificiracio agendijita &idea ;qua eltina
terior prototipus,eft forma coi eileetas alim
milatur , quim lit ratio agendi artifici , qui
per inrellectum operatur
perinteile Focteun. Tertio arguitur
artificiaror um ,,
& non niſi caufa
mediante idea :ergo idea eſt ra
tio agendi. Conſequentia pater quia id mc
diante quoagens operator effective , eriar
caofat effactiuefaltem tanquam ratio agen
di. Maior autem ,& minor Lunt notæ . Con
firmatur , nana tria concurrunt adopciaare
sificiata ex parte arcificis , potentia , Ceili
cetexequriua,vt exequens ordinem, ac mo
dum operacidi præ conceprum voluntas,VE
mouens intellectum adopus, & ars exiliens
in intelle & u , vidirigens mediante idea. Scd
ſicut . Confirma
ideæ naturale
, &agens per
ſuam formamagitoratione cujus præ habee
effe & us fimilitudinem ,ita agensincellcctue.
le per ideam , ratione cuius continec tis .
étus fimilitudinem , operator : ergo idea el
.
LII2 nemo
 Libri duodecimi Qu « ft. III. Artic.II.
memoriam , quod fuperiusdocuiraus de ius probationenegatur maiordeficit cnim
modo caufindi cautx exemplaris in lib.2.
vbi ad genuscaufx formalis exemplarēcau .
Lam diximus reducco.tā,plurcsuamquo funt
modi dicendi in hac parce. Molina cnim in
loco præallegaro id genus cure formalis,
& efficientis moralis delle caulam artificir
crearorú reducir ,idcas vero increati , ac fu .
præmiarriticis ad genus caufæ etficiétis phi-
ucæ docer pertinere.Suarez vero in merha-
philica dilpuract.25. fictione . omnideá nem ,nili formam , per quam conlleureur in
.
roducit ad genuscaufzetticiēris co quod ar- actu primo,& percandem Palice operatur ,
gumento facto conuictuscaufalicacein idex
chocffoctiuam . Sed verusmodus dicêdicit
omnem idcam vt ficduncaxat ad genus caus
( x formalis pertinero , qué fequncur Alber-
rusinr. diftinct.2.art.1. Durandus dillincte
45. quæft.z . CalaranusI.p.gaia arc.4 . & So
tom. Phiſicorum quæll. 3. quibus fubfcri-
buatFonſecain loco præallegaroex 7. me-
thaphiqce cap.7 . quæft.1. fection0.5 .& Co
pimbricenfes .. Philcorum cap- 3.quæftio
003. & 4 inco differantab Alberco, Caicca
no,Soto, quod illicxomplar ad genuscaule
formalis tátum reductiue,illivero proprie, An Deus perfuam ſcientiam tana
& line vlla reductionc volant, perunere, in
quo tamen deficiunea veritate ,ná cauta form
malısproprie, &c perfecto recinens propria
ſui generis eltforma infornians , nequeme.
thaphorica fcd Philica caulaltaco ad cilecta
concurrens cIlquc cius habicudo , cíle idex
quo fireffectus ,fed exemplar proprio non
olt forma informans, quacxtrifice dunta-
xar ſpecificat:ncque Philica,fed cantum me
rhaphorica , & obicctiua caufalmacead indar
obie &tiliue figis concurrit. Noque cius **
birudo ell elle idexquo , fed id per quoddi-
curbabicudo obiccti,quxalterian caufa for
mnalisexccinlicæclt effe ad quod, quæ tresha
birudincs diuerte lung intia habitudine cau .
fx formalis vcluti clleconocojenies . ergo
dicendum.ellexemplar vedic ad genusdun-
taxar formalis caufæ reductiue pertinere, ad
quod etiam idex diuinæ nõpropter fun-
perfectionem , fed potius propter fui maxi-
mam perfectionem rcducunrur,co quod mo
dus caufandı por informacionam muoluit
amperfectionem illis repugnaarem ,modus
autem caufandiper modumcxemplaris imi
tabuliseminaarar, & feclufonni imperfc.
aionein ipfisreporreur. Moralis autem illa
efficientia , quam ideis Molina arribuit ratione
tiode inrellectus quc cogorcionis modum
operandi dicantik , atquead opus dirigen.
tis nonelt aliquid in ipüs idei ,fedcadem
prorfus eft,quam ars ipfa dirigendo ad opus
exterius exercit. Quo fuppolito ad formam
argumcari ncganda eſt conſequentiaadou-
in agentibus per intellectum.Dupliciter na.
que contingitinillis id ,per quodagensope
ratur vnomodo id perquad,tanquamperra
tionem agendi , alio modo id per quod can .
quam per exemplar propofitum operacur ar
tifex. Ad primam confirmationem ad mulla
maiori,& minori ncgatur confequentia. Ad
ſecundam negatur ancecodensagens enim
naturale non habet aliam effectus fimilicudi
agcns vero per incellectum duplicem haber
formam , alteram perquwen Poitics opera
tur,& hæc elt ars medij, potenus exoquen
uis,altera elt vuluriexersnieca idolt objecta ,
& cognita , & laxc clt ratio quam decllectie
faciendo concipit ad cuius fimudicudinem
cffectunı iplum operatur, qunun on ci r .
}
tio agendi,lud cít ratio fpecificandi citietī.
TIRCILIS. II.
quam per rationem agendt ropert:
turfuos effe&tus:
Na hoc articulo conueniunt omncs
" I Thcologi, & Catholici Martaputi.
ci, quificentur Deum non cx nccetsi
tatc natura , led libere oporu luoscilcctus
per intelleétum , & voluntatcm illos cilice int
regled in huusexplicacionein quatuor din
di modos diuiduntur. Molina 01.14
4.art.8.diftinguensan Dzo duplicencie .
tam (cu candcmfcientiam dupliciter 1pc.
caram confiderans, failicetvtocurilcal,
vrpræuenicntem omnemlibcr.mdien
naioncm dionevoluntatis, qu.benslid
ruit cicacuras culi , valtali comporc fatas
cllcair Iciendam Douacurienicu jimo
modo fcctam citalan lendo que
incolligitur cancludis D. Thoux millu anti
culo per quam Dcus quando proximo
agendi rationem dinoso cws apsurprio
Dinamique modofpccaruiMolma)icien
ua Deidugi volunucud opus , & 110
dum operandi pericribit , dickurque reda
ratio factibiliun ac pro indo buber racio .
nem arris ,qua Dcus cunctatabricatur,præ
torca adicceditvoluntaris determinationcm
liberam , ab caque dørerminatur ad opus,
ſpectata vcro poileriori modo acque dirigir
Yoluntarcm ,tioquc modum operandi detti .
nit,ncque actualibcrum volunt ris antece
da Ytab co polie ad operacioneaudecorauina
ri , fcd
 !

In vniuerfam Ariſt. Metaph. 695

ri , redimerà limites merx contemplationis hoc eltmodus explicandi hanc fententiam
cóunetur. Alijvero dicot Deuin proximius fuiauctoris,quidâ enim dicûrdiuinamſcien
agere per voluntarē, quam per intellectum , tá liberam per ideascauſare, ac producere
ita veintellectusveluci remote , & permon creaturas,quorī ſentenciāj articulo præcede
dum dirigentisſoluni voluntas vero vepro . ci impugnauimusfacis. Alijvero volútquod
xima rario agendi ad effectus concurran,ipria ſciétia perfeipfam res operatur , ita vuipfa
que rarionéac niunus porcoris exequatur,in met fciēria quatenus elt actus diuini incelle
quã fententia inclinat Ferrarientisin z.Cor . & us,velipfemet intelleäuslic proxima ra
tra gen.c.1. & 16. & Scotusin 1.0.37 . Allau tio faciêdi resad extra, alijdeniq; dicuc diuis
tem de quorü numeroclt Suarez 2. to. Me+ ná ( cientã effe caufam effectiuam creatura
chap . difp.30. lect. 19.00 . 47. dicunt Deum rum medianre imperio, quod eft auius incele
operari perſua mec eflentiam per quâ vt fic lcctus practici,ita vtratio proxima faciendi
agic cánquam per potentia executiuam rae fit actus imperij,li je intellectus diuinus , ve
tione diſtinctā ab incellcétu , & voluntate ,ca habet adiunctam acum imperij .
jus fundamentñ eft quod in Deo huiufmodi 29 Reſpõdeo dicendâ primo ſcientiam
tres pocentiæ ſecīdum racionem diftingun . Dei naturale ſecundâ quod antecedit noftro
tur, cilice intellektus, & potentia executiv modo concipiendi libera deterininationem
ua,cuiusmunus eli execution mandareid; diuinæ volūcatis no effe cauſam rerú ,neque
ad quod intellectusdirectio & ivolüratis mó rationem agendi illas ad extra.Hæc conclua
tio cerminatur,vbiautê illa tris diſtinguntur fio ftatuitur aduerfus primam fententiam , &
sario proxima operandi eft porentia executi probatur primo,oam Deus operatur per for
ua, intellectus enim ſolő vi dirigens, volun mam ,quæ eſteiratio agendilibere , opera
calque cancum ve aplicans , fiue vt mouens tur enim libere,vt quæltione ſequenci demo
concurrit,quodecian reftarur D. Thom. in { tratur ; fed fcientia naturalis non eltracio
duobus locis primæ partis,nempein quæft. operandi libere,fed porius naturaliter,vna
19. art.4. Ad quartum vbi dc haber. Ad quay de Gi Dcus perillā vc antecedente liberá luze
inm dicendum quod vnius , eiufdem effe voluntatis determinatione,operaretur;no li
Etus,etiam in nobis est canfalcientia vt dirigës, bore, fed pecellario & canquá agens natura
qua concipitur formaoperis , voluntas le ſuos effectus operaretur: ergo.Secundo na
perans. qu14 forma, Fteft in intelle tantum colte D. Thom .Ii part.9.19- art.4. voluntas
Mon determinatur ad boc quod fit , vel non fit in Deieftcaufa rerum iuxta illud fapientize it .
effe&tu nifi per voluntatem ,vnde intelleétusfpex Quomode poffet aliquid permanerenifi tu voluiſ.
calatiuusnibil dicit de operando,fed potentiaat jesinun oili quia requirituračtus diuinæ vos
canla , Vi exequens, quia nominat immediatum Juntatis vtaplicans icienciam ad operandü:
principium operis,ſedbæc omnia in Deofunt,& ergo ( ciencia ve aplicata per voluntatem eit
quxit: 25.art . 1.Ad quartufi in prima ſolucio Dcoproxima ratio caulandicreaturas. Con
Decadem terereperit verba dicens. Adquar firmačur criplici ratione , qua abi vtitur D.
tum dicendum quod potentia non ponitur in Deo Thomas : prima eft , quia Deus cum licagens
Vt aliquid dependfolum
ens àſcientia, & voluntateſea por intellectâ operatur præſtituendo libifi
cundum rem , fed fecundum rationem , in né in fuis operibus , fed propriū eft agentis
quantum fcilicet,potentia importat ratione prine per intellectum , & voluntatem prættituere
cipijexequentisid ,quod voluntasimperatis ad libi finem , naturalia cnim agentia operan
quod ſcientia dirigit,quætria Deo fecundum idē tur ad finem lbiabexcrinſeco prælliturum
conueniunt , in quibus locis atribuic D.Tho . ergo Deus'aagit
git per
per inteilettum , & volun
mas rationem proximam agendiin Deo , no tatom , ac proinde diuinus incellectus non
fcientiæ ,aut voluntari , ſed poteoriæ exocu eft caufa reruin ve anteccdit voluntatem ,
trici abillis fecundum rarionem distinctæ . aut cius aplicacionem . Secunda reducitur
Quartus modus dicendiaſerio Deum proxi« ad hanc formam ,quia alias lequeretur quod
nous agere per ſciensiam liberam , ideft,ha. Deusagēc,fecundum vltimü luæ potencidy
beoremadiunctam , & aſociatam liberā apli. (licenim operantur agenria naturalia , led
cacionem voluncatis : hunc docet D. Tho. confequcns eft fallum's ergo & antecedens,
mas 1.parce qužito i 4. arc.8. de veritare quæ minor parec quia ſi ageret fecundum vleis
Nionc 2. art.14. in 2.diſtinct.38.quæft.rarte mumlux pocenjiæ produceret infinitum in
1. & primo contra gent. cap.61. & 62.quern atta , & ex hauriretur cius omnipocencia,
Tequacur Caier & Bañofius in commentario & perueniretur ad vitimam fpeciem , vi
ar198. præallegati, & art.4 . quæfi19. & Fer- tra quan progredi non poster & Gmul cada
fariedlisloco citato ,ex 1.contra gēces,
gēces,quos
quos laret oppolisa ,ad
laret oppolisa , quæ eftindifferensfcien
( equntur,alij leniores interquos triplexjada tia diujna, vcprægenis determinationem yo
Lill 3 lua
 656 Libri duodecimi Quæft, III. Aric, II.
Tuntatis ,qux lume in conuenientia omniao tificis creati,& fcientia Dei analogantur in
viranda: ergo. Tercia nam illud elt ratio aga ratione fcienciæ ,& in racione principii pro
di in Deo lacundum quam efectu s præhabé ductivi:ergo quod conuenir illi ve analoga
turinillo , & alimilantur illiyvnaquæq; enim co minus principali , deber huic conuenire
cauſa principalis fecundum rarionem agen feclufis imperfectionibus , & ve analogaco
di præhabccluos cfcctus, & illos libi alinulat magis principali, illi autem conuenit effe
in quantum porcft,fed Deus præhabet ſuos caulam artificiacoru 27., quæ propcor lui im
efectus fecundum inccllectum inclinatum a perfectionem proximonon circa opera ar
yolunrate,prxhabacenim illos intelligibili- tificiofa,led circa cxceprices porencias ſuam
cor , efcctur aucem præhabentur fecundum mocionemexercec ,eller aurem perfectasi
modum caufae , fed inclinatio ciusad agen- mo modo caufa illorum li maxima parte ip
dum quod intellectu conceptum eſt, perti- ſam illa cauſarec:ergo proxima racio caufan
nec ad voluntatem ; igitur non fola ſcientia dires crcatas hoc fccüdo modo debocfeclu
abſquc libera dererminatione voluntatis eft fa imperfectione primimodicaalandi diui
cauta rerum . næ fcicntiæ tanquam analogato magisprio
Sciencia Dico facūdo licec fciëtia, & volāras fiat cipali conucnire.Confirmai & declaracam
proxi-.e caufarerü,taméproximiuscöcurritfcięcia, plius D. Thomas maiorem huius difcurlus
mius effi qua volutas.lºccõclutio ( atuitgraducatus in hunc modum ,licut ars ,fiue fcicntia practi
ceye Yes
*d ex auctores fecüdæ fenrencix . Etprobacur:pri- ca, & factiua artificiscontinec virtualiter et
mo , nam quandoduo concurrunt ad pro- fectum artificialem producendum , ac proin
du&ionem alicuius effe & usaltcrum , vtra- do cltcaufa illius, ita Deasper fuam fcien
tio agendi,alterum vc aplicario rarionis agē tiã cminēter præ haberomnes res creacasier
ndi proximius concurrit id , quod fe haber go fimiliter per ſuam ſcientiam illas caufar,
ve ratio agendi, hac enim de caula aplicans ancecedensprobat,quia percandem formā
ignem ad calefaciendum , non ira proxi. continctcffc &tum ſuum , perquam coultarui
mc cScurrit ad calefactionê licut ignis ,fimili cur in actu primo ad operandum , voindu
cerapræhenfio fiuis , & b0i , qux fe habut atione probari facile poteft , fed Deus per
tanquam aplicario refpcctu voluntatis,non (cienciam , & c intellectum cóftituitur in actu
ita proximo mouet voluntatem , licue ipfa primo ad opcranduni,cum cnim vaunquvd
boniras finis apræhenta , fedfcicntia diuina que operetur in quantum cl in actu &
haber fe ve ratio agendi , voluntaris vero id ,per quod Deus conlticuicur in duo ctletic
dororminario le haber ve aplicacio, liue mo- 脚
inrellectualitas ycfuperius quxit. 2. docuia
tio racionis agendi: ergo non ita proximo m7u5, per candem formam intellectualisaris
concurrit voluncas , ficur (ciencia . Secun .. operatur, quod ominenter fecundum illam
do probatur ratione , qua veitur D.Tho . præhabot. Terrio probatur tellimono Au
mas quæfionc 14.arciculo 8. quæ reduci- guitini ,quod ibi aducitat argumento , fed
rur ad hanc formam , Icientia Deiſe haber contra rollimonium autem habctur apud Au
adres creatas , ficut ſcientia practica artifi-, gullinum libros de Tridicare capire i z.vbi
cis ad artificians , led ſcientia practica arri- lic air:vaiuerfas accuras , & roades, id
ficis , fioc ars ell caula artificiatorum phi. corporales, non quia funt ideo nouir ) cus,
fice,& proxime mouens potentias executi. fod-ideo lunc,quamuir:& quord Molmex
uas ad illorum conllructioncm : ergo fcien * plicac dolciccia naturalı Dai pionientili
tia Deieft caufa rerum crcatarum philice, 8 beri volicaris dctcrminarione , deh.com
proximeinfluens in illas:conlequencia pa- uacuralılacon veuticscurcantlisilla Au
ter , quia fcientia practica & operatiua, golt,( arcillo )ulco funt,quia nonit,fecusau
quæ nullis indiger porentijs executiuis ad rc dcfciétia libera , led vorus Icntis Augalt.
offectus productionem inimediare intluit in in quo D. Thom . ipfumadducit in loco pre
effectum , & mouer ad illius productioncm , allegato ad probandum diuinam fcientiam
vodeG talie eller ars artificis creari , quod aplicatam per voluntatem cila caufam rcrū,
nulla execucius, & minifteriali potentia in- igitur quia Deus omncs res crcaras nou
digercoimmediare, & perfc ipfam formam fub diuina fcient per voluntatem libero
inmateriam arrificiatorum induceret , quia aplicata,propterca illæ habenecile inrerunn
tamé indiget organiscorporcis, ac proinde natura . Quarto , probatur cellinonijs Sacrz
porentijs executiuisillis infidentibus,prop- fcripturæ in quibus opus crcationis tribus
terea proxime , & immcdiaca talia organa tur, ſapientia ,& lucroix D : Proberbioru
cum ſuis porentijs mouet, & aplicarſuo im namquc tortuo dicitur: Dominusfapientiafun
perio ad præ concopri operis conſtruction dauit terram ,jubilinis cælosprudencia ,fapiëtis
nom.Maior ycro oft nota, quia (cicatia ar- illius eruperunt ab ipfo , & Sapientix , 7. Omniñ
Arsifex
 In Vniuerſam Ariſtat.Metaph . 687
artifex docuit meſapientia , quibus confonat Iuxtas diuina ſecundum quod eft principium effe
Rağlus vates in Plal.ioz.dicena: Quam mag- Etiuum habet rationem potentiæ , vnde confidera
nificafunt opera tus Domine omaia injapientia. tioſcientiæ , & voluntatis preceditin Deo conſi
feciſti, & Pfalm.135. Qui fecit cælos in intelle .. derationem potentiæ , ficut canfaprecedit opera
Etx ,acque Hieremias cap.5.4.2012 preparauit ar tionem ,c effectum : quam folutionem primæ
bem terre in ſapientiafua,& prudentis ſuaexten. prepopit ,dum illam fecundo loco ponit, ac
dit cælos : ex quibuscale deducitur argumen . proinde ſentencia negans in Deo execuriva
tum;inhis
,
teftimonijs
quod Deus
parentiam
declarat Sacrafcrups inţell ratione duitin &ta &voluntaso, &
ectu, magis placer Angelico Doctori,
no agendi produxicres creacas, & dicit quod vodo,& illam approbar ſecüdo coorra gen .
per fapientiam fiue prudencamillas produs tes, cap.23 , & 35. & propterea etiam , 1.part.
xir : ergo fapientia,ſciencia fiue prudentia quæillon.54 .artic.5.in Angelisfolum ponia
fuicDeo ratio agedi, quod aucem voluntas duas potencias intellectíuain,fcilicet,& vo.
fuerit códitio applicans diuinam fcientian Iitiuam cxiftimansve ibi egregie aduertit
pater
134.0ex alijsquzcu
mmia colim onijs,
nque nemp
voluit e exsfecit
Dominu illopiainle Caieranpotenc
tantum , natura
ijs.s Otellectuales his duabus
, atque in eis cum
cæloc in terra,.cui confonat Paulusad vircute volitiva coincidere virturem motia
Ephefios c.dicensde Deo quo:1:0peratur om uam , quo ſuppofito argumencortic.In Deo
Hisſecundum confilium voluntatis fuæ,& illud fecundum fentenriam propriam Doctoris
Apocalipfis 4.Tu creaffi omnis, & propter vą. Angelici non darur porétiamotiua,que exe
luntatem tuam erant á creata funt : cx quibus curjua diftinéta fecüoduna rationem ab in
tale deducimusargumentum , res creatæ fue tellcctu, & voluntate , fed ex his duabus in
rant factæ à Deo dependenter ab ipliusvon tellectus proximius concurrit ad rerum pro
luncate , tanquam ab aliquo neceffario pro. dućtionem : crgo ablolure eſt racio proxi
requitico ad carum productionem , alias non mior operandı.Confirmadur:nam ü in Deo
tribueretur earum productio diuinæ volun . ¢ fletpotentia executiuamediansfecundum
tati ſpecialius, quam alijs atribuc1$,fed crie rationis ordinem inter jarellectum , & effica
buitur voluncati , vt mouenti, & applicancis ctusproduccodos actualis productioeller
hoc enim fignificacur , dua diciturDeuin nctió banliepsab intelligere , & vellecondil
producere omnia fecundum confilium vo . tingur, fiquidem diuerfis potentijs diuerfz
luntatis fuæ , & propter voluațagem fuam ; fed
conGlium eltačtus iocellectus mori, & aplı D.Thom.in locis predebenturactiones:
proportionabiliter allegacis2.contragen
catiâ voluorare, & per ly ,propter , magis de- tes ſolasaciones;inmanentes formaliter in
notatur cauſalitas mouencis , & applicantis, telligendi, & volendi, ac virtualiter dum ta
quam influentis proxims : ergoproximius có xat tranfeuntesagnoſcis , quod & nos lib.s.
curricfcientia,quam voluntas ad rerum crea acis oftendinus ; ergo neque calis porcntia
tarum productionem , quia illa vtrario agen executiua poncndaeltin Deo.Secundo:nā
di, hæc vero vt condicio applicans cócurric, fi talis potencia media poneretur immedia
& quia vtranque concurrere ad productio . tius diuinum imperin intellectus quo Deus
nem rerum aperte colligitur ex preallega . crearuras producir incelligeretur terminda
tis Sacræ Scripturæ teftimonijs , nequirabl® tum ad illam , quam ad creaturas
modular
, fiquidem
que fidei iniuria altera illarum årerú caufae mediante illa, diuinusincellectusproduce
litare excludi,quia vero ſcientia libera eit repres creatasad euni potan .
quo fecunda
i fociata voluntatis determinacioni , atque rem ars creatiarcificisprius imperat ' poten
per ipfam aplicata abſque periculo , & tenie tijs executiuis corporeis, & medijs illis nio
ficatis nora non porch liberæ fcientiæ mūus tis,& aplicacis efficic artificiaca conſequens
caufandi res crearas denegaria esttallum ,tum quia imperium , ficut & pro
27 Dico tarrio , abſoluta ( ciencia diuina miſsio ed ad alcera ,& refpeétu alterius rea.
eſt in Deo proximaratio agendi , ilavt nulla liter diftincti ,ralis autem diflinctio dcfficie
alia inter iplā, & effe & us productosmediet. inter diuinas potentias. Tum etiam ,quia in
Hæc conclufio ftatuiturdican
aduercel
ſus auchores locisSacræ fcripturæ , In oui hocimpe .
terci fententiæ ,qui ra rium explicatur per immediatum ordinem
tionem agendiefie porentiam executiuam , ad creaturas explicatur quafiinmediare ad
quam purant inter intellectum , & res produ illasterminetur,propterea diciturGenef.r .
Ćtas mediare.Ec probatur primo :nã D. Tho; Dixit Deus fiat lux , & falta eſt lux,& Pfaliza .
in loco pre allegato quæftion . 25. poft prie Ipſedixit, u faltafunt,ipſa mandauit, & crea .
mam
dices ? utionem adhibuit ftatim facundam ta funt, in primo , erenim teftimonio verba
dicens: D el dicendum quod ipſa fcientia , convon
vo imperatiuum , fiat,ad lucem immediate rosa
Lll 4 : minacur,
858 Libri duodecimi Quæft.III.Attic. II.
minator, atin fecundo dicere , ac mandare
non ad aliquid in Deo exiſtens,ſedad res fa .
&as refertur:ergo.Confirmatur :nampredel
cinatio ,eft actus diuini imperij, quo homi-
nesad vitam æternam tranfmifcuntur ,vedo
centdifcipuli D. Thomæ cum ſuo authore,
3.part.quæft.23. artic.1.& tamen impiedia-
te adhomines terminatur ,ipli nam queſunt,
qui indicam æternam tranfmittuntur, qui&
ſunt,acappellantur predeſtinasi: ergo diui-
numimperium ad creaturas immediate ter-
minatur, ac proinde diuinus incellectus crit
abſolute proxima ratio operandi in Deo .
28 Dico quarto, diuina (ciencia cll cau .
fa rerum creacarum ,fecundum quod exequi
tur munos imperij practici diuini intelle-
dus, hæc conclufio ftatuitur aduerſus pri.
mum & fecundum modum explicandi , quar
tam fententiam , & probatur primo : nam
fcientiaDei eſt cauſa rerum ſecundum quod
eftcfficax, & practica, fic enim cft operati-
uajſedert efficaxi, & practica, quatenus eft
imperium: crgo vc fic eftcaufa rerum . Mi-
nor probaturfüpponendo , quod (ciëria Dai
voa , Climplex cum.lir formaliter pre habct
plures perfectiones,quæ in intellectu creato
diuifæ , & multiplicatæ reperiuntur , vodo
cum in intellectu creato reperiatur perfe-
Ctio principij inrellcctiui, & perfectio ſcien
tificæ cognitionis fpeculatiuæ , & perfectio
artis, atque cognitionispractica ,lue impe.
rij , quod eft actus practici incolloctus, quæ
quidemperfectiones conueniunt intellettui
fecundum diuerſas formas , arquc realita
tes,tamen omncsillas feclufis imperfectioni
bus pre haber diuinus incolectus ſub vnica
fimpliciſsimaforinamultiplicitamen emi.
nencer, cadem oamq; intellc& iua perfectio
in Deo el principium cognoſcitiuum , & G.
molcft cognitio fpeculatiuarerum crcacar n
vt conróplatur, & practica,arque carum facti
ua, vefpeculariua cit iudicium , quod Deus
haber de vna quaquere , vepraxis verock
imperium efticax , & vnius cuiufque reicrca
tx factiuum , quo fuppofico ficargumentor,
fcientia Dei, vt preh.bec perfe &tioncmim .
perijeft cfficax,& fa&tiua:ergovt ficeſ cau
Larerum.Confirn'acur, ars crcata eft fa &tiua
artificiarorum per imperium , & mediante
1110,Cedarsdiuina in rationc principij ope-
ractuianalogatur,cum arte creata: ergo eriá
elt fa & iua perimperium :tuncvltra, fedim.
perium diuinum eltidem con intellectu , &
arte divina, ſcientia enim, & intelle&us in
Deo habent actualitatem actus fecundi : -
go ars, fiue fcientia diuina oſt operatiua qua
tenus prchabetperfectionem imperij.Secu-2
do ; nam in locis proximo citatis ex Sacra
fcriptura, in quibus declaratur id , per quod
Deus producir res creacas , ex primitur actus
imperij,huncenim lignicat illa racio impe-...
ratiuſ modi,fratlux ,fubdicurquemærito ,com
fatta eft lux,ve denocaretur ex efficacia diui
niimperii factam fuifTolucem ,ex qua omnia
ſimiliterfuiffe facta reftatur Regius vates di
cens: Ipſe mandauit , credia ſunt,ecc. Tercio
probatur impugnando alios duos modos di
Gendi, primus namqueaffeuerans per digi
nas ideas caufari res creacas , defficit:fum),
quia ve diâum elt ideæ tancum concurrunt
formaliter extrinfice exemplando res crea
tas:in præfentiarum auccm agimus deprinci
pio effe & iuo per quod Deus operatur. Tum
etiam , quia ideæ habent moduro termini,
funt enim eflentia vicognita , & c ve obiecta
intellectui, vnde magis habent rationem co
ceptus formalis, atque medij, in quo Deus
cognoſcit, & ad cuiusfimilitudinem operam
tur,quam principij per quod operatur. Se
condus vero modus dicendi , aut quando ait
diuinam (cienriam perſe ipfam , & fine vllo
medio cfle cauſam rcrur ) creacarum , ex
cladic perfectionem imperij ,aut canrud ex
cludit rationes veluti extraneas inrellectui,
qualiseft & potentia execuciua li ponerecur
in Deo, fi primum , defficit à veritate , quia
fcientia dioina feclufa ratione imperij,can
tum habet perfectionem iudicij pure fpecu
lariui,velio aucem non cft caota 10rum ,quia
non cſ practica, aur operaciun, fi fecundum
folo nomine à noftra conclusions difcacit,
idem enim cft diuinam fcientiam perle ip
fam in hocfenfu , cile cutam rerum cquc
per imperiam ,quia perfeipfam , hocell,per
Candommecrationem furialern ,licetnul
tiplicem cmincnter habet cxequi munus
fcientiæ iudici , & imperij.
29 Sed contra arguitur primo :namnce
quefcientia libera Dci, nequc fcientia Dacu
ralis cft caufa rorum :crgo Dcus non produ -
citres creacas por ſua m (cientian),canquanı
per rationcm formalen antecedensproba
tur pro prima parte ( pro fccunda con ſup
poniturprobatum à nobis:)nam de huiufmo
di ſcientia libera dicic Origines, lıb.7.fuper
Epiſtolam ad Romanos, explicans illa verba
Pauli: quosvocauichos,cinftificauit nö prop
tcrea aliquid crit ,quia id icit Deus fiaturum ,
fed quia fucurum cit, ideo ( citur a Deo ance
quam fiat,vbi manifelle loquitur del'cientia
futurorum concingencium ,quæ el libera, &
dc hac dicit non id :orcs effe fucuras, qui
Deus ( cit illasella faturas , fed econtraidco
Deumillas (cire,ideft inruiciue, cognofcere,
quia funtfuturæ :ergo fcientia liberaDeipő
cltcaufa rerum. Confirmatur primo:nā (ci@
 FR

In vnitlerſam Ariſtoi. Metaph. ‫ورة‬

tia libera Dei preſupponit determinationé re, & non fimpliciter, quia non dum intellia
voluntatis, vt dictum eft,fed pro illo priori, gicur cõpleta cauſa fuu ritionis gloriæ ,quo *
iam res ad quam terminatur volitio diuina ad vfq ;acelligarur actusintellectus, in quo
habet faturitionem : ergo ſcientia libera no conſumator prædeſtinario . Ad fecuadan dil
ell cauſa futuritionis rerum . Minorprobarurtingo pariterantecedens, illa enim cauſalis
quia volitio illa,qua Deus voluitGabrielein eft vera fi dictio , quit , reduplicet caufam
v.g. produceré antecedenrer ad intuicioam in adæquatam , & per moduni aplicantis,
(cient : , fuit efficax, ita vt fiper im
Secus vero i reduplicet caufam adæqua .
poſibile de eſſer ſcicoria de Gabriele,adhuc tam, & vc proxima rationem agendi in Deo ,
Gabriel elfed futurus ne diuina voluntas que non enim præcille, quia voluit;fed quia vol.
ius nemo reſiſtere poteſt fruftraretur : ergo uit & imperauitGabrielem fieri
cxviillius antecedenter ad fcientiam habec illum practice ſciuit,proptereaGabriel fuit
Gabriel fuum fore. Confirmatur fecundo, creatus,& quia practice illum cognouic, (pe
hæc caufalis eft vera,quia Deus voluit crea- culatiue ipſum vidic in cernirately quis,di
re Gabcielem cognouit incuitiueGabrielem : cence concomicantiam , cum enim (ciencia
ergo prior fuit volicio creandi Gabrieleni , fictiua, & fpeculatiua fit idem actributū non .
quam libera eius cognitio , ac proinde calis ifius. Secundo aargui.
cftilla ratio autcaufa
libera cognitio non eft factiua,fed mere ſpe tur:caufa eftilla,ad quam difpolicam ,& non.
culatiuaG.abrielis, fupponirque illius eſſe fut impeditam ſequicur neceſſario effe & us, fed
eriam liberam , &
pra.
turumdo. Ad
negan hocargumentu
antec m reſpondetu
edens pro prim aparte : adr &icam policamdiuinam
ad ſcientiam in Deo ab æterno non fequi
probacionem refpondetur cum D. Thomas turneceſſario effectus , alias ab æterno fuif
vbifupra in ſolutionead primum vbi expli- ſeor creacurę,quod derogac articulo fideide
cans teftimonium Origenis ait, quod inpria mundi in ceptione temporali: ergo fcientia
ma parte loquiturde ſcicuria fecundum ran Deinon eft caufareront . Si dicas maiorem
tionen ſcientiæ præciſle, & ex proprijs m . effe veram de cauſa polica inaćtu ſecundo,
ricis ſcientiæ :cui non comperit ratio cauſas fecus autem decauſa pofita cantum in actu :
licacis,nifi ad iunctavolūcate,denotans quod primo,& ficfuit ſcientiaDeiab æterno. Sed:
de ſcientia iba proutantccedit yolunca . concca hoc cit , quia Q eller ias
tis a&tum , & fimilicerde ſcientia pure ſpecu a & fecundo
u eft illam actu producete. Vnders
laciua verum eft dicere non effe caufam re- dicere
quitur ,eff ectusadnicaufam
quod b:
17 in actu ſecando fea
rum , & propterea non quia Deusfcirali , quam .
quid ſcientianaturali, aur pure ſpeculatiua, quod cauſa producit åčtu , facim ſequitur:
ideo illud effe futurum , cognofcit namque productio effe & us, quod eſſeridem per idē.
Deus ſcientia nacurali multa entiapoſibilia, Rurfus adhuc hac expoſicione admiffa non
quæ nunquam erunt, & fciencia pure ſpecu- infringicur vis argumenci : nam diuina fcien :
latrice cognoſcit pecata quæ tamen no ideo tia ab æterno fuit in actu fecundo derogac
fun futura, quia Deus douic illa :ſecundam enim eius actualicati , quodfuerit aliquando
vero partem ceſtimonij prefati antD.Thom . in potentia ad actionem : ergoli ad illa non
elle veram ,li dictio caufalis dicat caufam cô fuit ftatim fubfequutus effectus lignum eft
fequentiæ , non caufam fecundam efle , ica ipfam non habere veram rationem caufæ .
velenfus fit,co ipfo quod aliqua ſunt futura Refpondetur cum Ferrarienlil.cont.ged
funt obie &ta divinæ fcientiæ , & in profpes tes cap.67.8 Sotoz.Phyſicorum , quælt.3.
ctu diuini incuitus, & propterea verum eſt ad quarrum quod illamaior propoficio intes :
dicere , quod quia ſuntfucuraideo cognofa, lleda decaulis naturalibus, quæ ex necefica
cuntur à Deonly quis, dicence concomitan- tę naturæ producuntſuos effectus eAvniuer
tiam , vel cauſam illationisper quam ſecund falitervera calibusenim caofispolitis forma
dum fequitur ex primo per bonam conſe- liter in ratione caufæ fequitur neceffario efa
quenciam .Ad primamconfirmationemref- fectus fi aliundenon impediatur:incaufis ve
pondetur, negandominoren , veldiſtingo ro liberis non habetvniuerfaliter yerum ad
illam: pro illo enim priori creacura habetfu illas enim policas in actu ſecundo lut decre :
turicionem incomplece, quantum en ex par tis imperijac determinationis efficacisnon
te condicionisaplicancis,fed noncompletes fequitur ftatimeffe & us, fed fatis eftillum ſe,
quia non dum intelligicur completa cauſa quipro loco,& :tempore,pro quo ipfum de ,
illius,ficutex vielle &tionis , quæ ancecedic terminauit fore , porefteciam verificari cani
aétum prædeftinationis incelligitur gloria in cauſis liberis,quam in naturalibus,adhűc
hominis elle &i futura ſecundum quid , qua, fenfum quod neceſſarium , ſiueinfalibile fit
tenusdependens ab elle & ione in ſuo genc. effectum poniineſſe;pofita caufa profuo tē
pore
 660 Libriduodecimi Q11« ft.IIIJA ric.II.
porc,veltimulvt fi caulà ſit naturalis,velpro caufa rerum creatarum , magis quamr vello .
tompore tacuro li fit libera, & in hoc confi .
fit efficatia diuinæ fcientiæ , quod creaturæ
ponantur in eflc intempore pro quo decrc.
ait illas foreponendasin elTo,co quod ne da
Labllancia ,fiuc entiracis effectus , fed etiam
omniumciuscircunllantiarum , & moderumi
eſtfadiva , porelt rerrio explicari axioma
illud iuxta explicacionem inter arguendum
alignaram adhunc fenfurn , quod polica cau-
fa in a & u fecundone dum quoad perfectio-
nem actus fecundi,fed etiam quoad modum
aćtaalis productionis (tario Tequatur cffe-
Etus,neque in hocſenſu comitriturnugacios
nam aliud eft ad caufam acu producentem
fequitur actualis productio ,& aliud ad cautā
actu producentem ſequitur farim cffectus,
in primo cft nugaro non vero in fecundo, &
quia diuina fcientia, licet abæterno habie .
rit actualitatem , & perfe & ionem actus co-
cundi , non tamen habuic modum actualis
productionis , proprerea non oportetelle .
dosabæterno illam commitari,
30 Terrio arguitur :diuinæ (cieorizren
pugnat cile proximam rationem caulandiin
Deo : crgoruic nolira fententia . Antece-
dens probatur ollendendohancrepugnan-
ciam ,ex quadruplici capite , primo , ex par-
te cbicch : nam ( ciencia hibura Dei , liuo
appellerar libera , lius practica , liue pro-
butionis , tamen formaliter alt fcientia viwa
Gonis , fed hxc fupponie ros iam exillon-
res in æternitare , quia omnis cognitioins
tuitiua fupponu ſuum obicctum cxtilens:
ergo . Secundo ox partcvoluntaris diuinat ,
quæ mediat noftromodo intelligendi incer
fcientiam naturalem , & creaturas , & illa ,
el fufficions caufa eflendi rebus ipfis , fix
cuc & cd fufficiens ratio illas cognofcen-
di , Deus namque indetermination : (ox
voluntatis can quam in caufa cognofcere
potell furura : ergo volitio cit proxious, &
cfficax rario produccndi crcaturas . Tcr-
ciocx parte imperij : nam licer in nobis ha
beat locum actus imperij, fecus aurem in
Dco non enim poteft diumum impcriun
dirigiad iplum Deum , vel ad aliquid ip-
inferioritatis , ad rerminationem imperij
Tequilica , neque ad crcaruras , quæ non
dum funt , & imperium non dirigiaur nila
ad rm exillontem : ergo fcienusDei ne-
quit in rationc imperij cllo caud rerum
creacarum ex parte diuinaeſen-
. Quarto repugnanti
ollendicar a
tiæ hæc : nam fi-
cur intelligere Dei eltella Daigata & vello
ideocificatur cum effe diuino : ergo hæc
identitasnon all racio quare intelligere fit
Ad hoc argumentom relpondcru negan
do antecedens , ad primam probationens
nego minorem , procoius declarationc pro
trotandum cft , cuinanı icienciam , licet
vnicum attributum fic, ex co quod eiusobia
Elum primarium , & formale quali ſpecifi
Caciuum vnum eft , fcilic : t diuina ellentia .
Habcre nihilominus triplicem termination
nem ab obicea (ecundaria , fcilicet ad crea
turas , cx qua triplici cerminationc rriplox
eciam nomen fortitur , diciturenim natura
lis quatenuscerminatur ad creaturas polibi
les dicitur libera , & vifionis quatenuster
#ninatur ad fucuras, ſiuccxiftentes, fed quia
ad has duplicirer rerminatur , ncmpc & ve
factiua illorum , & z ve contemplarrix ca
rundem : fccundum primum refpc& um di
citurfciencia aprobationis , fiuc practica, &c
ratione fecundodicitur præcillo ( ciencia vi
Gonis , fiue ipeculacida vilionis: poflumus
etiam cxtriplici rerum creacarum itata,
hanc ttiplicom fcientiæ diuinæ nomencla .
turanı accipere . Res enim ane ſunt polibi
Ies , aut futuræ , & in via ad exiftcntiam ,aut
jam exiftentes , veluti infatto cflcinrra æter
nitatem , vnde quatenus fcicntia Deicer :
minatur.d res fub ratione pofibilis dicitur
naturalis, quarcnus vero crminacur ad rcs
vefuturis , liuc vc producendas dicitur fcic
ria aprobationis , & quatenusterminatur ad
cafutem ve iam factas dicitur iciencia vilio .
n15 fpeculatiua , & quia quando lcienriacit
tactiua lui obiective lic non oporrec,quod
illud fupponatyhencanrem quando el ran
cum fpeculatiua illius, cum i'cicntia libera
Dei voamque rationem habcar , quatenus
Padmanon ſupponic resoxiftentes , led fa
citillas exiſtero, quarenus vero fpecularida
of illas lupponic iam ſub-exiflentia : quo
fuppofiro negatur minor , vel diflinganiac
iuxta alignatam daltınctionem . Ad idcon .
dan dilugto 13iorcm , diuina volitsomo
dist iorer lcicoriam Dciabloluic , & cile.
ctus nego : ime illan applicat: mcdiat in .
coricicntiam quoad munus fcientix naru
ralis craníest , fed prxcedit illam quoad
, tactiux
tiam negatur antecedens, ficut enim in not.
tro intellcctu praliico , ita & in diuino fue
clulisimperfectionibus habet locum impe.
Tium olicax, quod quidem immediata di
rigiturad creaturas, quiacndimulfactiun
fui obiecte proprereanon petitcreaturas,ad
quas terminatur precxiftere ipfi, fed potius
facicillas fimul tempore exiftere , atque in
hocdifcriminatura motionediuinæ volun
taus,quod lazc immediate dirigitur ad inte
llcctums
 In vniuerſam Ariſt. Metaph 661
llectum ,fiue ad fcientiam propter diſtinctio tabilitate. Pollunt etiamalia ratione huiuf
nem virtualem inter voranque, quia hicent modiarticuliordinari, cum enim tempora
naturalis modus operandi voluntatis , ve lisrerum creacarum productio policyvemul
non moueac niſi mediante incellectu , im- Eis Paylofophis ſualum fuis,aut ex defectu
periam autem , quod eſtmotio intelle & us liber.cacis in Deo ,quem'multiex neceſsitate
practici eciam dirigeretur proxime in Deo naurą operantem exillimaranosaur ex ipe
ad potentiam executiuam vircoaliter abipo ferum rerum perpetuitaco ,autex diuinz im
ſo intelle&u diſtinctam ſi daretur, quia tano mutabilitatis noceſsitace repugaare propre
men non datur velupponimus, & fuperius rea omneshas radices apparencis repogoan
oftendimus proxime dirigirur ad creaturas cix Gngulis articulis excludemus : vndein
non productas ante tali imperium , fed ex vi primo liberum modum agendi in Deolar
illius producendas. Ad quartam nego anre . tuemus:in fecundo diuinain immutabilita
cedens : nan licer eflentia divina formaliter tem non ledicx ceru poralirerum productio,
actualiter fc fuum velle , & ſua miſericorn nc. In certio neqae perpetuitatem aliquarü
diagac fua juſtitia, ramen cum ſuo jutellige rerum illam impedirextpote ptorius iinpg
re non ſolum identificatur formaliter , fed Gbilem : & tandem in quarto un temporefuif
eciam virtualiter, ita vinulla diſtinctio , que fe productam múdialem machinam defacto
formalis, five virtualis inter illam , & intelli quoad onines partes,vniuerli concludemus!
gere vertetur ,eo quod formaliſsime condit- juxta quem ordinem ,ve pore conueniention
fit ve dićtum elt in gradu intellectualitatisg rem , fequitur primusarciculusdiſputandus..
ad quem noftro modo concipiendi conſe
quitur ratio volitiui , vnde rario formalis, ARTICVLVS I.
nes cre atu rar um ,non&eitvoluntas,ſedinic: An Deusgaudeat eßentiali liberta
llectus, & fcientia . te,feruetquemodum agentis liberi
in operando ad extra ?
QV ÆSTIO IIII. N'hoc articulo vnum fupponimus ,
De temporali rerum productionc &aliud inquirimus . Supponimus
creaturarum abſquc lxſone di- ce,qnæltiquid articulD.a 3.&
emcum
on .19. . prima
Thom cum ſentenpac
cia
uinæ inmutabilitatis , in qua : communi Theologorum ,& cerca ſecundum
tuor articulos diuiſa . fidemdiuinam voluntatem refpectu ſuæ bo
nitatis non effe liberā inamādo,Led ex necef
E ellentia primæ , atque in creatx fitatc Deum velle luam bonitarem , propter
habicudinem vniuſcuiuſque potentiæ ad
D fubitantiæ , de cius intellectualita -
te,de ratione formali per quam coc
ftituiturin actu primo , ve operetur ad extra ,
fuum obiectum prmarium : ex qua diuina
voluntás n : cefsitatur neceſsicace fpecifica ,
& in qua rerum creatarum naruras , ac per- tionis , & exercicij adamandanı bonitatem
fectiones prehabeat eminencer bucufque in cruatam , qui eft cius obie &tum priminae.
verba fecimus. In hac autem vicima quxliio rium . Inquirimus autem'an libercdeterm
ne ; vereceptui canefi
ntes exopeacum hrjſco tur adamnandum obiecta ſecundaria , hoc eft
nollrisin Mechaphy cam commentarijs fi- creacuras ? In quo omiffo errore Gentiliumi
nem imponamus : de ipfa rerum creatarum Phylufophorum exiftimandlue Deum ex
actuali productione agere conuenienter do necefsitate natura amare ac producere
&rinæ ordo expofcit , & quoniam tein pora-. creacuras ad extra : cuius lectatores fuerung
lis rerum productiomarguit creatoris liberca
te Ariſtoteles , & Auerrois 8, Phylicorum , ca.
tem immucabilita vero prima faciolæ pic.z. & primo de cælo textu primo ,& alij .
dere viderur; æternam quoque mundi croa- relaci ab Alberto , ſeconda parte de mira
tionem aufert, eius impoſibilitatê quoad ali bili fcientia Dei tractaru primo , ab Auguſ
quas creaturasminimetollit : hæc quatuor cino , libr.10.de ciuicace capic.3 . & libr . Ito
fingulis articulis funt â nobi s examinanda . capit. 4. & à D. Thom . libr.z.conjra gences
videlicet rrasquoad
diuina libe les i
effe ,& quoad capit. 35. liue Ariſtote huic oppinion in
op er ar i,m un di cr ea ci o fact libere áDeo , & dübitare,vtvolunc , Scotus in primo diſtin
a
io
in inic te mp or is ,deinde an quoad aliquas ation.8.quæftion.s .Marfilius , quæftion.41.
creaturas porueric effe ab æterno mundialis O'Kamus, & Gabriel , diftinction 43.Moli
machina ? & tandem , quo pacto facta in tem nasl.p.9.19.ar.4. difp.2 . & Conimb.8.Phy.
pore non lædat ipfiusprimi moforis immu . fico , 6.2.qizoarc.z.fiue cu formidine ,& du
bitan
 662 Libri duodecimi.Qulaft.IIII. Artic. I.
bitanter affenfum præbucrit , vc contendit fectionē. Terriert fere comuniter receprus
D : Tli. vbifup . & in hoc libr. lcct,5. & ip. a Thomillas recēGris allerétibus illud fupe .
9:45.141.lnter Catholicos cómuniter recap radditum per quod actus diuinæ voluntatis
tafileacantia affirmat Dcum liberum fuiffe peceſſario . & Daturali fitliber alle folâ rer
tu productionc müdi quoad omnes eius par peétū ratiouis ad creaturas, quibusin hacpar
fos.Dequavidendi funt D. Tho.primapar te lubfcribit Molin.difp.3.quoiūtundane
to, quæition ,19. articulva. & 3. & . contra tūcflzquoniä licuractu Tecónuuicarecreatu
gentés,cap.zz. & .10 1. dillinct.45 , c.cöcra ris no cit'noua perfectro in Deo, fed tārā po
2.Capreolus ,ibidem diſtinction.45.artic.z. nit in illonoun reſpecūrationis,V , 8.croan
Murcoloseadem dilhnct.artic.z.Ferrarien- tis,iuflificátis,& c.Ica'volle acufe cómuni
lisin locis nuper allegatis z . contra gences, care creacuris nö elt perfectio noua,aut ſupe
& lib.l.cupit.75.Caieranus , Molina , Vaz . tadita actui ncceffario , fed fola ſuperaddic
quius Bañelius & alij luciores in commen teſpecta rationis aquo talis actusformaliter
rario , diäi arkicom . & 3.pruæ partis , Sus- redditur liber.Quartus cft Suar.vbifalleren
rius difparac. 30. Merhaphylicæ fectionis. tis huiuſmodi liberané cõlistere,quidé,no in
& inrelectione de libertate diuina dilpo.la actualicerminatione ad creaturas, fed in ac
fec.n. & Foot7.huius,caligatofect.4 .& 5 , tuali terminationo adbonitatédiuinā,vaerea
Varijna In cxplicando aurem huiufmodidiui #ris comunicabile , & in apurudınalı tesmi
di expli di actuis libertarcin quang;modos dicédidi nationc ad ipfas creaturas : ira ve actualis vo
candil i- uiduntur:primusen Aloiſiodorenigis, R Au-
bertarem litio Dei quatenus terminara actu ad bonita
diuiniac
peoti afferontiactum diuina voluncatis , te dig1nā, & quatenus apta terminari,fiue vi
qui ell noceffarius ,& naturalis prouc cermi- terminabilis ad crearurasgelt pert : ctiodiui.
** S
natur ad banitatem diuina fieri liberum per 0x bergatis: indefectibilisomnino ; quia fie
folam coonotacionem cffe& tus ad extra pro- cut aprirudinalis terminatio , Gucterminabi
ducti.Eo quod actusliber. Denopetelt pro Vitas 3d creaturas no potuit nó có tên rẽ tl
includero aliquid quod in Deo potuerit ns acuicira perfectio libera illius no potuit pa
eſe:hoc autem fuperaddicũneqantelle ref- elle in druina volütate . lo eunde modüi coin
pectus rationis ,cum liberras Caluecor in diui cidit Vazq.d.p.diſp.79.1.dū costituit liber
no actu independentera conſiderarioncin- tatē diuiniactus nõin aćtam terminato ,fed
tellcctas: ergo cftconnotatio rerum creata- inactur.tcrminabili ad creaturas: ac proin .
rum ad extra.Secundus eft Cacrani allorca de libertas in actu fecúdo nullá perfectione
cis huiutmodi formalem libcrrafem diuini additinDeofupra ciusporeria ,fiue apicudi
a & usin quadäcius perfectione rcali, & vo- nalediuinæ volütatis förminarione,nililolü
lunfaria ,quæ abfolure potuit Deonon con- refpecü rationis.lo quoplane cöuenir cum
uenire licetexfuppofitionc quod fueritte. Suario :ſubdır tamchoc fpeciale corollaria
molin Duoaborerno,non poſsit illowbello cx diclo anceccdéra deducta : nimirü diuina
propter ciusamimurabilitate :Quz perfectio wolürarēporuiffe ab etorno fuille Pulpelan
nihil aliud eft,quam ipca libera actus diuini circa crcaturas :quia pogut fc habere mcro
voláratis terminatio ad creacuras.ldq;fua- negatiue, & carere veloq; actu , lcilicer voli
der Caic.dupliciter.Tü, quia vella liberü ve tionis,ac nölicionis circa croucuras produca
lic,elt perfectio fimpliciter :ergo ücuerepe. Gas,vclno producēdas.Quincus etaliosőiu
ritur in nobis, & c Angelis,a fortiori debetre niorü collituonrů huiufmodi cöditionül
peririin Dcorro quo proindecrit perfectio . bertaris diuinæ in eminescia diuina actus ne
Tüzeria quiaid ,per quod aćtus diuinæ volu- cellarij.Quilicur cit necellarius refpecubo
tatiscA cauſa rerum ,eft aliquaperfectio :ſed niratis diuinæ ,ad quã a mádacit abintrinfo.
actus diuinæ volubratiscaulat actualiter res co, & indcfccubilicer dotcrminarus :ita dicie
per illud quoat fuperaddirlibertatis ad laiptur liber per cminerale terminationem ad
quatenus
ergoliscelt neceffariusin,&diyına
eitperfectio
libera naturalis
vola creaturas, adquas feipfo terminatur
poſlernörermioari:acper ,itave
colensde virtua
tare:que proíndoporeft ab ello,& ad elleilli: lurer, & eminentcrdcfactibilis in Deo.
quia hæcoltcodruo actus liberi vetc. Ia cü 3 Proculos declaratione dico, 1.D osli
dē modü dicendi volensnolens incidir loa bore cactus tuid creauiras produxit :cuius
feca,Colis ucrbis difcropanskäl fericia Caiet volütas libertare gaudetformalifeclufis in
qui animo impugnare conabatur :co quod perfectionibus. Pirma pars flacuirur aducr
admirtichoiulmodiliberrarédiuinæ volun- fusretará crrore apeiquorü,tãquã dogmafi
taris colltore in a& ualiextclonc,feu termin dci:& fuaderur, l.cx taftinjonijs Scriptur- &
natione defedibiliad crcaturas: quãfatecur in quibus denocacurDeú iacellectu, & vo
offercaléin Dco :diffirocur camo illa effe per ate resad extra produxilio:vt exilloPlay
omnia
 Brvniuerſam Ariftor.Metaph. 663
id qil* 58f,voluit Dominus fecit,& PC.135 lioripſa quáno ipfa:acpromde formaliter
quifecit cælos in intelle&t# ,& Sapiéralt.940 • etia D :o :vnde & ab illa divina voluntas
modopoffèt aliquid permanere,nifitu voliaſes: formaliser denominaturlibëta;diciturg; li
ergo cualiæ creature nö habeant necella bere velle creaturas: precerca ea quæ de
siaconexionecüdiuina boniratègnèque di. Deo & creaturis formaliterprędıcãcur,per
uina voluntrashabeat neceffaria habitudi prius faluatur in Deo tanguáin analogaro
nem ad illas.vtoftédit D.T.1,p.9.19 áreas principaliori;ſeclufis imperfectionibus cũ
cöſequês eit omnino libero illasprodoxif quibusin analogatis interioribus inueniū
fe.Conſeq.paret: quia agens per intelle & u turgteſte Ditor.p.qiziare.6.crgo cum de
& voluntarê circa obic & a ſecundaria ;quat Deo & crearurisincelle & ualibus liberom
no habentneceifaria conexiónëcũprima : arbirriuin que libereas formalicer predice
riw ,femper agit libere:alioquin diuinis pro tur,confèquens eftillamper prius faluari
celsiones ad inera cóueniunt Deo táquain in Deo,velut analogato principaliori,feclu
adus neceffarij,licetmediäre incellectu & fis imperfe & ionibus cãquibusin creaturis
volitate.Quod amplius cöfirmatur ex co reperitur:hoc eft feclufa indifferencia ex
Deus produxit creaturas mediante coſi parte ſubie & i, & vertibilitate in malū ,quæ
dio,inperio incallectus,& propofito volun Tunt imparfedionės libertatis crearč;àqui
tatis iuxta illud,P2.148.ipremādanit o cres bus diuina vindicacür
tafunt,& ad Ephef.z.qm'oper 4tår omnia fecha 5 Dico 2.actusdidint volütacisno coli
dã cõfiliú volütatisſue ,dottiaurem actus tuitur liber formaliterpereff:ctus conota
funt liberi, veporc a libero arbitrio , & abin tosad excra productos,nequeperrelpéaru
telle&umotorervolútate procedétes:va rationis adillos.Hæc cóclufio Ita:ivíturad
de& in nobis ſuntactusprudentiæ & me. Yerlust. & 3,moda explicandi libercaredi
ritorij in homine iufto ;ad meritū autem re viniada's, & oftenditur labefactando illos,
quiritur libereas:ergo.a. quia fi Deusopes Primusniquedeffiçit propter iris:tâ quia
tarctor ex neceſssrace naturæ ,ageretſecuni in ſacra Scriptura tribuunturDeo actusco
dá vleimūſuze porenriæ :ac proindeprodu filij,imperij yt parecer locis citatis,necná
ceret infinitú ,càfecúdúmagnicudine, quát actus dilectionis, & electionis iuica illud
fecundümultitudiné:ficquemanereeius Joan.ficDeusdilexitmindî,ci c.& adEpheſ.
potentia exhaufta circa.cffe exera.
& us ad }şelegitnosante mundi conftitutionë, tanguá
quod eamen derogareiusinfinitæ omnipo dillindiab ipliscebus productis ad extra:
tenciriquæ in eo maximecopliſit,vepros fed huiuſmofljadus ſoatfortaliter liberi
du & a quacunque créacura , aliasplures & in feipſis: & attribuúgur Deo in ſenſupro
-MaioresnumeroD.T.1.p.9.
ac perfe& ioné peſsic eft prioabfque alignamuthaphora & impro.
cere,vtofténdie 15.3rr.6.ergo. Prietare verborn:ergo. Tum etiá: juia eta
3.probatur ex alio incóueniéri quodſequi ctusad extra dependeritab huiufnodi a &ti
curin ſentencia Philos philoc.vlt.admisen bus liberiseanqoana cauſa eficients : ğu
eis Dcủeffe infinitæ potentiæ & nihilomia- proinde illosdebetprenabere ; antecede
nusnonmouere primúmobile, in no tépo te,& elle independer:sabusargo no por
Téli tamen virtusinfinira Dei agerer ex ne funtactus liberi diuina Vallentis collirona
ceſsitate nature,ageret fecundú vltimapo perluoseffe &tus.autab illisdependere. Tu
teneix :ac proindemouereeinfinito modo denique qpia alias díuina voluntas. vt libe
. voliciosqua virtusinfinita :& colequencer ta non diſtinguereaut in volunchen be
in non tempore ,quod dum negar Philoſomeplašili ,& in voluptate light : fed folo &
admittens primum ,latencem contradictio femper.ellet volürasagri, quidé nihil po
nem admifit Dit foripaliter in Deo, fed tapiú conſtituie
4 Deinde z.parsfuade:uo:quia Deus in creaturasquatenusſugelignadiuinæ volā
Deur Argelo & animararonali produxielibera caris:cuiustamen oppofituin doces D.Th.
erefore arbitria :fed no pollerillud creaturis.comU 1.p.9.19.art.lt approbans prædi& am di
mali nicaré nilijpræhabédo in fa illud eminétide uilionem diuinæ,volatáris áPatribusaſsig
ter lia ri.modo & feclufisimperfectionibus:quia i haram :ergo.Deinde, ſecudus etiam deffi
beržo nulla caufa equivocaprincipalis, qualiseft citpropter eaſdem ,raţiunes nimicum quia
Deuscomunicat aliquam perfe & ioné;efsalsas adus liber pon eller caufa efficiens
fe & uisquí no prebabeat in ſe eminentioria cffe & us ad ekera ; fiquidem illum hegue
modo:ergo & Deus fationelust volligacis, Pem , neque canfare poieſ per refe
prehabatperfe& ioné liberiarbitrij nodo pe& um.sationis : cum tamen in quan
eminétiori.Nec tamen definicillā prehabe tumliber Git cauſa rerum ad extra , Neque
re formaliter,quia huiufmodi perfeaiola voluntaſbeneplaciti libera condiſtingue
bertatis eft impliciter fimplex, ide mes recur à voluntate lgni,fiquid
Mom
:m nihilfor
malter
 66 Zilriduodecimi Quaft.1111,2rric.).
malic:r ponicin Deo niſi reſpectum ratio
nis ad effectos ad extra con nocaros. Nes
que libertas diuini actus eflct perfection
Deo :quæ nullarcnus ſont admietda: ergo.
6 Dico }.ncque actus diuinz volücatis
Ren .
fic liber per aliquaperfectionem ,autexcém
Caieta finnes realen defectibilem formalicer in
Misc Dco :fed vel por extenfibiltarem aprirodi
nala ab obiecta fecundaria ,vcl perepinen
fosle mialemextenſione al crearuras productas,
of fou vel producendas .IIæcconclufio ftatujeur
rescia
circa aducrſus fecundùmodã,& pro authoribus
modi 4. & 5«modiexplicandi diuinälibertate , &
proprima parte probatur aduerſus Cuiera
expli. nīt
candi ,quia illa perfe & io libera potens abello
liker & adeffe Deo répugnarei ex triplicicants
14661 excios infinirate ,ob quáDeusnô parcitex
diuini crcaruris aut ex carum amore recipereali
Etus. quä perfectioneſuperaddirā ,vepote quiz
fotinico pereflentianequitfieri aliqua ail
rio maximè A crearuris a quibusnullo con
woda poreſt Deus reportare.n.ex dinina
liniplicirare & actualiezrelicum Dcus ac
ciperet huiuſmodiperfectione reale libé-
ranicxcxtcolione ad creaturassiã alluare
carperillam , cfferaliquarenus in poten
taidillä.cum qua proindefaceret compo
fitionem :quod eiusaanplicitari & actual!
rari derogarer:crgo 3.ox diuina immurabi
Itexte & perfcicaec ,quâ habentomnes Dei
perfzetiones: vrpote quiaomnes cöueniño
Déoper fe , & funtidencillo : qicquid
enimclin Dcocili, Camerlibaina Dair
Gaurohoclibera perfectio poffer abefle , &
adefe0cdelcoaccidēs rerrecto illius,ac
percöſequensrealter ab ciusfubftätia de
tingaertur quod eft abſurdü :ergo Delo-
patieſuadecur,primo,quia feriç,ſed in potanie
heceadē arguments que porteclone libe
Ti i Caiet pariter exrenfiontrol derecti rescuiusoppofira ooringie in štlisaeeribe .
.
bilcafonfucacxcostitutain pugnaeaz.quia ris,fiueperfecrionibus,quæ Deo coveniūt
s hacexrendo actualis ad creaturas eft
icipedus rationis , & hocnogacpredictus
author : uccit quid rcaler& concérit per
Deus ,erie recliver fumma perfe & io , aut sa
includit:ergo talimme hoiuſmodi exces
tioné ronelse vila perfectionem ,quam då
Các aä ' liberin Deo.Rurfus pro tertia par
te probator conclufio fupponendo liberta
tē divinia &tus cöftlerequidë in aliquo fum
peraddito fecüdü rarioni fupra acūnece
Cariñenataralé divinæ volūcaristhuiuſmo
dique ſuperaddicum fecunduwracionē ha
bere funimáactualıraté exporriomnis po
técialitatis & imperfectionis :eo quod om
nis diuina perfectio cft :ccus purusexpers
totius porinialitaris habenigne acroaluare
actos ſecundi:ac proinde ralis debecerseli
bertas dininiackus , cu Gr diuina realitas ac
4:perfectio : vtdictüon . Cuicaméfurat
actualitari poohſtar,quominusnoſtro mo
rcloquendis inrelligendiexpliceturper
modã acritsprimi,hocefl permadūapri
toridinalis.cerminarionis, for extenfionis
ad crcaturas fecundü elleactyle , & rella
volitas:cuius ratio eft, quia artributa divi
na ,quae dicüt immediarü ordiné,velexpli
Cãrer à nobis per immediarü ordinem al
crcituras( alioquin in fe cöcta divina areri
burs Giocattoluta ab omniordiucad crea
turas)explicátar per modi a &tuspriimi, &
no fecüdi,v.g.omnipotétia , & mifericor
dialicerinDeolint (ummeactuales ex par
ecreiconiczytamē quia cóueniūrDen per
ordine ad creieuris : cöfittü quidé noliko
morointelligedi,nő 11 COQ explicatur per
modū actus fecülico cxplicar
permodi acrus primu : ncquc enim omni .
potéria ,aut mifericordia prou od aarusa .
lis perfeccio De cöfilirin cruaisprode
crione rorti ,aut in acouali fubleuatione mi
aptitudinalidirawat,hinc ait on
principio vel fublcua
producere
abfoluri ,peper ordinead ipfum adinera,
CUJUS ALU funrincallcctus,vtraspore
tia generatiua, & c. Ni enim tolucii porta .

fecio :quiionisrésfitas diuina elperfis ctio in Dco pollo intelligjore , potle selle ,
Etio in Dco , & idem realiter cafsentiadi- aur poffe generare ,fed ipfümneiligere, &
uina:& alias cú litliberazac defectibilis,aut vellezeigenerare actuale Quo fuppofito
perfectio libera pocens ab efte , & ad ofšo probatur fic dica pars noftr.c afforconis,
Dcorac proinde admitrie perfectionelibe- Primo quia liberrasdiuini actusnó cốoc
Tam Caiec.quiinipugnare córendiest.pro nit Deo per ordine deios effenriam ,vel
baror duabus rationubus ,quas idem au- ad creaturas poſsibles habentes cú illa na
thorfibi obijcic, & proculdubio infolutas !! celleriam conexioneni, ficenim coAirni
relinquidprimaeſt nain quicquid realiter cucur diuinuructus in ratione neceſſarij,
eft in Dco,eſtipſe Deus ac percoolequem acnaeralskledperordine ad creaturasica
huiufmodicxrélio realiter exificns in Deo cüdürfiordulerpfarum velitas,fecundurn
on16
eit ipſeDeus :fed Deusporait libere non
extendi ad creaturar quothabentcu Dco neceflariam
potuitnon
:ergo cise xionen :ërgo non confilririn eo quod ex
Dcus.Sccunda eft,nach Deus fit fum * plicatur permodum actusfecundi, fudin
perfedio , * illa excento de realiter ipla eo quod cxplicatur per modum accus pri
mi
 Simondurrfami Arifter.Merapika e
ras
ient
antem D us onuen e creaty
ectualib& c
eo
miocaltin apricadinali Secundo ada
terminatione
eaturas
cr o n i a t u a
, &ian l i .
ac ca i : qu s risinrel
l
t o
m
diideefoedaicbtiulsitlaitberi illaorur
in differe
nt
intrin
fe iuin ibercac
i a u
g a hd e n u i u f m d ,&ip
cerdad . l aétus
non eft ad actus fcialili velle & nolle , tenci ad no effe , fecus vero liber di
t i d a oc tina c
fed eft in diff
e
e r e n obie c t i h ef
ria ue on uini alio modo emineréce qiutiaatinsimirü ac .
mediatrioad obiectaffeſreecnutnedra , q andnis rus liber lifcoècrrmatliioanc fuæfne
e nó pofa
neicneuſſma ,f
u m
edindiisaucem tefrfemriennria Gredeemficneernter ue irt;puaolriocletr taátmióéndeefiecneom
t al abr ,fi v d
in di r nat r
u ac :t
e n
que imperf & ione poniti Deo aacta prin onis
minati re ;quæ deqnuoemi :fuebtiue stüni yo
mum ;veporecnqduaia non eſt poriéonntiis indiffe lenslibe lit;perräftateiroenimbuunsiulslaius ntpiootreims
rens aids elici im zeum átvolic ita,a tiut now tis forntſaisimpedreffeicct modo emine
liriobnili,hcaęccien ndæerog actualntia ;& imf & feclu i s b i:li&tasqu
id
mucu diui :fed eit pore indi hæ virrual ,Gve eimoinneêms defecti na
s
feren ad termi n a r i
, & uno reroni n a r i
ex paar invotluit imperfe
c t ároé
Deo reupauglnr
te obiecti ,qaz reſpect actualis terminz ficu nec illiá il
Ort .
tionis precife,vel non terminacionis dici vnius attributi circa concert,fo
Búir potenctia ,camalisaumren pforeēcttiiaoninemaetu ptrui ueetmcnuerinlsladiſtinbcutsio attirsibutonissinterjeeras
mo habe tot fira per con nõel acti liber diui don .
icis r
matam :ergone. Minor parer ;quia eoxniotuiti
io t i gemus.imQauibus præfuppof onoisftendito
terminat , vel non ternina nort hæcvl pars noftrae afferti : pp rimo ,
aducnit illinoua perfectio reálisaaus feos näactus diuite volūcarisin árūeſtbber,in
candı,nifitantum nouus reſpectas taco quinqū aliquo modo habet potentia ad no
nis :pocencia aute; cui abaco ſecondo irrin effe :fed non habet porenria ad non effe fos
fupervenit noua perfectio ;in ſe vc prina malicer: ergo habet illā eminēter;& virtua
lidero
i s in
hæc ftatcon Ve
tellecta tali acuiet complete, & confumi
y eminetiã
te perfecta,vtpotentia creariua repræin . traſed
telle & a actuali creationijqux velic non lui Denlibere voluntatem creaturas actre
peraddit,nifi ſolum refpečom rácionis eft uera formalicorpollet de eſse Dco :lcuci
complete, & corfumate perte da:in qua caufalitas virtualis immurabilitaris circa
proindeconditieperfectio Deivicresco- areroicate in co con Litetive immutabilitas
ris.Maior autem oftendícura D.Thoma,& c ita fuodet; & prácedareternitate ac liofsec
eminentialis diftinctio atire
an
Ferrariepils racontra gebe: 6:83.ex difcri. caufa Hug
but

mine inter noftram áccidindin voluntarë buterá n.eo.coliftit ve präſeemunia ac .

liberam , quodillios indifferentia eft : d * tsalis diſtinctionis ratione cuius quod ve
irumque fcilicet ex parte actas,& ex parte rificamas de vno acributojnegamusdeal
obiecti: huius auré in diffure is folü eft ex tero,ac laboali diftin & ione vouab alce .
parte obiecti,hoceft ad obiedáoprofiras to gauderer:ergö ca adus diuitiæ volunta
Confli i Denique pro vltima parte oftéd ;cu ris in fe ipfo habeat huiuſmodi amminentia,
tui di noítra affertio.procujustanien declaratio velicat Deü cóftituit, & denominernecer
uinam ne primum fupponendum est, libertaseni Lirio volentediuinibonitatem , ita conſi
liber permoduni acus fecundi ponenda effe in toar; & denominet Deu Molenre creaturas
tatem aliquo , p ficcóvenja agenti libero ;quod libere,ac fi poisci Duo de elle quod eftilla
in apti potucriraidceffe,fiucnó conucnire ,come prliberum poſse virtualiçer;Guceminen
Budins liberű velicini acto fecundoindifferensnie ter defficere:Secundo nãper huncmoda
li, ant ad effc , non & neceffaria
effe:neque magis congruencias videntur faldaci omnes con
eminē coonetionem habeat com for effe, quá cü dirioneslibetianis disini acus,nimirung
tiali (uinô cloperhoc enim actoslibetabatu fir perfectio libera ;completa anteceden
exten neceffario diſcriminarur,quod ifte habent tcr ad refpectum rationis,& illationem ef
fione neceilariam connexionem cum fuielld, fe fectus ad exéra,nec non good fit adualis
adcret cus veroille.Supponendum elt fecúdo du actualitate actusfecundi; acporens adeffc .
$ HTAS. pliciter poffe huiuſmodid
lige porcntiam ad no efleafectibili
actoilibeemtatem ,, & aberse Dco faltë virtualiter,quæ duo nó
tāja apritudinali ,quáin a & uali extenfione
venire ,voo modo formaliter;quia ſcilicet diuiniactus ad creacaras Caluácor:acproin
de in ifta quatenusvirtualiter defectibili
actus liberformaliter per feipfuss ; & fecü
dum fuam cntitatem puruit non effe antea ponedascft libertas diuini act . Vltimo pro
guam elicereturabageneolibero , & poft * baturfatisfaciendo duabus obiectionibus,
quáelt clicrous porett doficere :& qun hec guxhuic modo dicendiobftare videntura
fe & ibilitas dicicum perfectioncm 'repugo Prima eft quod exillo ſeguacurnon poni
Mm in m %
 Libri duodecimi Duell.]]]].Art.
ili Deo libertatem formaliter ; fed tantum accideret velle non difcernere . Demum
virtualiecb & orinchrory.fiquidem co mo illi qui in fola apeicudinali terminatione
do actusdiuiniseftliber quocftpotes de permodum volitionis ad creacuras confti
facere : elt asiom potens deficere tantum tuunt effentialem libertatem divinæ voi
liter :quod tamen etre tallum patets luntaris ab æterno ,
virtua
edia licut Deustapiens formaliter: ita eft dicuns pieceliatio
conucnire alter vtrum ex his , duobus
Hiber formaliter ergo . Secundaelt, nam adibus dererminaris : fcilicet , volo ',sauc
ficucactus diuinuseit liber formaliter , ita nolo creaturas producere :non quidem
alt defüctibilis formalitor quantum ad ref- proprer divinam liberatem , fed propter
mutab ilitatem
faluandam . In quo
pcctum compl acurasration
rs circa creetinu
rartuionhabet ab Deiim
: ergoelio fenfu noftruin corollarium oftenditurs:
hoc reſpec
beri formaliter acquc hoceft manusipcon primo quia â diuina voluntas ab æterno
ueniens quan diuinum verborn comple. imcre negaciucie haberec circa crcaturasya
fi in rationcverbi per refpeétum rationis vel hoc eller libero , vel neceffario , fi prim .
expreſsiuiad creaturas, & cffentiam ditiw mum igitur pofler pollaa habere actum:
namrepreſenratas : & in ratione inaginis pofsitiuumulas producendi,vel non pro
per relationem fimilitudinis ad Patrem , ducendi:ac proinde realicerwuraretur : fit
quæ cft rationis saucquam Spiritum San . fecundum igiturnon potuiflet non ſeha
cum compler in ratione, doni per reípe bere merê negative ,cuiusoppofitum dius
padum rationis ad illum,cui donatur: quç dac fides, & lacra Scriprora dicans Deum
trimadmittunt Theologicom D.Thom.i. voluifle creaturarurn productionem . Nem
parte quæftronc34 -articulo 3.quætt.35.20 que ex tali actu ſuperueniére fubirec Deus
tloulo 7. & 38.articulo 1. Ad quarum priz: folum relpectum racionişadaalis termina
managanda eft fequela: vtenim actus fit tionis ad crearuras : qui cum non adoc. 11

liber formaliter,fufficitcreminentialis de miretDeoex mutatione abie &ti,quod non

tedibalicas. Ad fecundam negatur confe* dum fuiſfee producium ,adueniret illicum
. quentia:neque cadem eft ratio de actu lie intrinfeca mutacionc propteradus ipfius
bero , qui vclicoltperfeétio , atque de Ver noutcacem.Secundo : quialicetista actua- :
bo kinagine, qua lisocoonina poriona- lis cerminacio hoc vel illo modo fit forma
liter refpectus rarionisin diuina volunta .
bis ipera s:
in diuini
lia ad acproin
conce rnere roſpectum
depoilu ratio .. togtamen neceffario conuenit illisecefsi
nt : drum
n ad cxtra , fi táre veloci
fecundi niodi dicendi per fc,
aorem eft nomo
Quociens n relpectiva
, Veliuflitic ans ac per confe- quia necellariorlle refpectus Ciltim Tub di
gueuistiquehacira & illudarcfpectu radio cha dilucione comicatur diuinam volun
hisoonabluitur. Ex quibus eciam parut tarC11 : 400 pacro fontalijrefpectus ratio :
ari fundamenwaaddoctaipro'eribus priuri. usan Deo vzlun tranſcendoncales necef
busmodis expheandi diwani actus liber- furio ciusellentiam , aurcognitionem co
taict . e mia o 5 **** mitumesicuiusgeneris funt reſpectusidea
& Hinc collig aduerfos Vazquium lisimmicabiliratis diuinæ effentiæ à creatu
Non Deum ab æterne non potuile mancre lur 116 , & reſpecrus factiui & expreſsiui crea..
poteft prenlumcirca cicaruras producendas, vel tucatum in verbo ,quorum neceſsicas ori
Deus non produceudas,fed liccellari propter turcxdium immocabilitate : ne lide no .
man , ſwimmurabilirworn debuitit baberc vo . 10 aducniunc Dco ,murarerur : ex qua pa
rictontur necefsirasin diuina voluntate
reluf. licion
penjins em circa
talligencia creat
aducr uras
tendu Pro.c
m ait uiusmodt
huiuf in fubeundi respecrum rationis acrualister .
circa adtum , quo collatur fufpenfio diuinæ vo . mrinationis ad creaturas per modum voli
* tribus mos tionissaue nolitionis. Tarrio quia huiaſmo
creatw luncaris circa crcaroras va di fufpendo dicit imperfectionem , quæ
Aspro conflicvunc
ducen & Theologis.
dis conititu in obicctumillum
hoc actu adAlijenim di promda , Deo remouenda eft : & non raw
das fundim terminator nimirum , volo prodo mouctur congruenter ex illis achbus pria
pel no cere ,velnon producerecicaturas: cuising & fecüdo loco aſsignaris:eo quod vter
produ accidie volle illasproducere determinates que aporcat eandem fofpenfioné,atque li
vedas, ficut accideret nolie illas producere , fi merdnegaciue Deusfehaberer,nihil cnini :
Deos ab æterno decreuiffet mundum non determinace per illosvellet,autdifcerne
producere.Alij vero conſtiruuntillumin TL Tā etia:quia tunc non minusmutare
hoc aétu :volo ditc tur Deu
ernere,velnon difcer* tur per actum , quo voluir determi . !
Deussper
nera de creaturis producendis :cuipariter natemundum producere ,liquidem peril
accidit velle difcernere determinate,ficuc lum tranfuit de non volente determina **
tc
 Tavnjuerſam Ariftor:Métapha 667
de in volentem.Tum denique : quia talem tur Molina r . parte quæftione 9. arricula
actum determinarum habere non potuif- Zain folurione ad fecundum , Suarez difpo
ſer: fiquidem oppoärūilliusquod Deoco ratione io methaphilicæ lectione 6. & alij
uenit perfe ,neque per fe ,neque per acci . iuniores , qui Deum dicunt per actiones
1. dens poreit illi conuenire:ergo auferenda formaliter trandeuntes operari, quosalias
eft dicta ſuſpenfio per vnum ex actibus de retulimus. Secundus modus dicendi afe.
terminacis ,tercio loco aſsignatis. rit,propterea Dcom huiufmodi operacin.
tubas temporalibus non mutari intrindi .
ARTICVLVS IF ce : quia fune actionesimmanentes format
Hitor : ac proinde idem cum ipſamec Dei
fubitantia:&
An Deusfine læſionefusa immutabilita- lumque ab æternoDeoconuenire,ſo
addere in tempore nutaciones
i

rispoßit creaturasin e empöre prodio exparte effectus, & reſpectum rationisex

cere? parte Dei,quod ita verum effequidam exi
itinianr , ve neduna actiones immanentes
N quo vnum fupponimus, & alee. in racione actionis verum eriam 10 ratione
rum inquirimus:fupponimos qaj- actualis caufalicaris dicant fuiffe in Deo
I den táquam dogma fidei Deü cffe
omnino immutabilemde illo namquedo-
abecerno , ica vc verum die dicere Deen
ab æterno fuiffe a& u canlam ; & creation
citur Malachias. Ego ZSP 107 m #. pem non folum vtet adtio , & raciocane
tor, Iacobi 1.apud quem non eft tranſmutatis, fandi , fed ctiar ve actualis eft caufalitas
nec viciſsitudinis obumbratió. Numerorum fuifle ab æternoin Deo , ita ferycie Caierda
23.non eft Deusvthomo,vtme#tiatur , nec no nus 1. parre quæſtione o, articolor. Ter
filius hominis vemutetur:ob quæ ceitimonia tius niodus allerie Deum non mucari per
Ecclefia in capice firmiter de fumma Trini huiuſmodi actiones productioas :quia fune
tare &c.confiretor quod vnus folus eſt ve formaliter immanentes& fecundum le
tusDeusærernussimmeplus, & incommu æternæ ,cuan vi (une Dei caufalicare ne
tabilis.Quan veriratem eciā demitóracD. cer fanenowjactemporales virtutes,fech
Tii.p.q.geracionibus naturalibus ex Dei dum quid cerminatiuo , & noftro roreti
ſumma actualitate,fimplicitate , & infinica telligendi, Made quando Dco areribuua .
te peritis:omne enim quodmutator,debes cor extempore,notribuicur aliquid , quod
habere aliquomodo potentiam parsivam abfolute, & fimpliciter fit nouum ,fed nuti
* d recipiendum id per quod abtacuryde. cum fecundum quid , & terminatrae etc
becque cum illo facere aliquam compoli. nempè ipfa diuina actio atque caufalitatis
tionem , & tandem debetacquirere aliquid quatenus actu terminata adiebfactum , ita
de nodo,ad quod antea non pertingebat: Fonſeca: ub.7.cap.8.quæftione.4.iettiene
ac proinde debet ci fieri additio aliqua rca 5.86
lis :horumadrem primum fummæ actualiw Il Refpondeo nihilominosdicendum
tati, fecundum fummæ fimplicitati,&ccer- primogomnesfios modos Càluan di manute
cium infinitati:Doi repognit: hocigitur nam immutabilitatcm etfe defficientes.
fuppofico ,quod inquirimus eft quo patto Hæcconclufio probatorfingulos intipog .
stranierie Dousin temporede non crean- nando ;prinos namque defiicic : quia veja
tein actu creantem abfqucluiunutatione , tias oftendimus,Deusnop opératuradera
fiue abfqué læGone prædictæ immacabili. -era per operationesformaticorttankies,
tacis: quan lopponimus ei per fe conue- -fed per actiones inimanentes formatter,
nirerte & virtualiter tranſcurſosz aiciper confe
To In cuius'explicacionecres ſunt mo quens cum eiusactivries maneant inipfo,
di dicondipoiarqsafferitproptereaDeum ex alio capire videndum eft cur perillas
non mutarintemporali rcrum creacione non murerur,ficuevosperaciones ima
quia creacio & aliæ fimiles actiones , qui- nemres de nouo oblicitasmucamur.Cöfit .
sbusDeus ad extra operatur funt operario . maturbam admiffo quod creatio eflet ao .
* Pes verev cranfeuntes receptæ in ipfius tio formalicor tranfiens, & in crcaturis rei
** creaturis, ac perconſuquens ex huiufno. cepraadhucreddenda eltracio quare hoc
diactionibus nihiladucnit: Ddo de novo, actjo creatiua ; verbi graria , pociusimo
ifed ipfis crearuris, ipfx creaturæ funt, quę do ,quiam antea emanetà Dco. Dixerun:
smutadtar ; Deusapcem non mucataryfod enru antiqui Philofophicaufam huius ar
foluin fubinduit rofpeëtumrationis ,ex ti (enouam voluptatem , & nouum.confilint
cuiusneque mucacioncapaciyhunc fequi Deli qarbusmunurcaur realiter pocifsims
Mmm 3 C00
?
 i

668 Libri duodecimi.Quaff.III.Art.ll.

cum noua eran Gensoperario in agente li- terminario actualis debet dici æterna , fc
berolitlig um noui confilij,ac noua vo- cundum huius authoris fententiam . Ma
Jugratis : ergo modus primus eft in fufli . iordeclaratur : nam ficot exrenflo actus di
ciens,quatenus ex fola tranſitionc opera . und voluntatis ad obiccia ſecundaria eft
closis productiux colligie diuinam inima realisin lenceria illius : ita terminatio : pro
rabilitatem in comporali rerum producido codem animexrenfio ,& torminatiorepu
ae.Secundus eciam deficicos ollëditur pri tantur apud eundem : vnde fe &tiones.præ
moex co quodicqacrecurcxillo monduri allegara quxſtionis g.tertia pars : ait acum
fuiffc abaterno , liquidëpobita caufalub- diuinun voicum , & fimplicilsimimin fa
actuali caufalitatc necefl'arium elt ponieta triplici gaudere realicerninatione. Prima
fectuanzactualis enim cautalicas , & cflcctus carum clt,yua terminator ad effentiam di .
fe inuicem concomitantur : ergo fi atio winan . Sccunda ad crcaturas poſsibiles,
creatiua verbi gratia , fuir in Deo abxter- terri ad creaturas quibus Deus ab æterno
10,ociam ve actualis caululicas , & perillä accrcuit communicare aliquod cficrcale
Deusfuic ab zterno caufa creansin acto ſo quo pacto (ait ille) is actus non eil neceffa
cundo ,criam neceffarium eller tuiticnun Husled liber,quia Deus nihil extra fe pro
dum ab iterno productum.Secundo :11am ducirexoeceiširate naturçlcd omnia ope
actualis caufalicaselt effectiva actualis pro tarurfecundum conGlum yoluntatis fuæ ,
du & io ,fed actualis productio eflcctus ila. vt Paolusit, & veri Philofophi,ac Theo
rimpont effectum ,ncque aliud mentero . logi demonilanc:vnde quemadmodum ex
cipipoteft :ergo & actuale cautalicasetts. crale omnia libere producicuita etiam libe
viciiua ftatim pomic effectum : ac proinde fi te vulr producere, fed actualis exrenfio 4
Deus ab æterno fuir aciu caufanis , culiani cius libcriin effe volicionis eft formaliter
fuifl'ctacto produceos mundum . Tertio : relpectus rationis , vt probaeimus aduer
+
112012. aliis hæc propofirio effet æternæ veri tushuncauciorem , licerærerna dit : ergo à
taris Deus est creans,liqoi em ab are no ac- fortiori actualis terminatio ad effectosin
quell creatis,dolans , & ab eo quodies ctre productionis debet e (Te quid rationis
oft vel non ert propofirio ,dicicur vera , vel qniatemporaliseli . Continarur:nam pre
tallazconfequenseittilfin , licurcnimin fimus auctor lib.5.cap.z.quxfl.18.1ocione
puncipio tan joris Deus crcauit ( @inn * .dixurat racionen agendi in Dcoelle ex
& iciran :icain inicoleosoris fubije de- tempore quarenus noltromodo concipic
nonunationem crearis actu . Quarco ar- di diſtinguirur â luo principio activo ,
guiur ad homineminar Cajeramus vbifu quod eftipfe actus diuinæ voluntaris , fed
pra adruttit quod aétio creatipu ( & iden quidquid aduenit adui diuino ex tempo *
de alijs operationibus Dei ad excra ) gua reelt relario rationis : ergo ratio agendi,
Deus crcautt roundum fuiflatabzierno vel eft relatio rationis , quod tamen negat
Dco ſecundumid, quodad io ponit inage unloco allegato ex lib . 7.vel non aduenit
teypon vero fecundum quodinfort cffcc- Deo excen pore ,quod ncgaucrat lib.s.
cum , fedactie & actualis caufalitasnon 12 Dicus fecundo ,ex temporalı rerum pera
Clum dicitid ,quod ponic actioinagente : production : Dcus nó mutatur : qum adio
fed etiam illationem effcctus, & tenuina- quoad cutom fuum cfle reale ab æterno
4.
ratio
xionem actualem ad Ulum scrgo admillo combienieei, & fola relatio rationis illi ad- naim
primo debetadmirti hoc fecundum . Tar weull , perquam fir de non caplanre ada
tus denique deticis primo :quia non ex- canlans actualiter. Hac concleño quoad Lilita
piicat quo pado diuinæ actiones, & cauta primam partem probatur ex ipfa ratione
Jicates tine in tempore quond teuinatio- murationis ad quam requiruntur era, fcoli tis ape
b¢m (iquidem abfolure ,& fimpliciterpo- cot potétia pafsiuain re mutabili, & quod ritur.
nuntur ziernz.Secunda: quiaditualiscau sei,quæ mutatur,habeatpro aliquo extez
falitas,liue aduelis creario in fententia Fő minissue mutarionis priuationem ,fiue ne
fecx non dicit relationem rationis ad effe gationem ,ac tandem noua perfeétio ,five
dun,fed adionem ,ad quam fequitur talis rcalicas,aut formalitasrealis, durmodasad
relatio & tantum negar creationem ,& c. veniens rei, que muraturex vitalis mu
tualem cauſalicátem ve ſic formaliiortui tations: opporter enmrem ,quæ nuca
feabacerno. Terciarnamin Ceocentia hu- car fue philica y five metaphilica mura
ius audoris terminatio ipfa diuinz action
mis ad effectus elt reab ,& non rarionis:fed , reale
tioncum
niad m , adaliquam
acquirere formamcrat, vel
quam anrea in
omnis realizar divinæ actionis fuit ab xier
porcntia, aut acquirere negationem for.
cnoscut & ipfa diuinaactio a ergo & ipfa mx, quam antea habcat : vnde deberella
in
 :
In vniuerſam Ariſtoe.Metapha
in potentia paſsiva, vel quafi paſsiva ade:
sem formamjaut cius prigationem , & de-
becealis iranlieus fieri inter elle; & rion ef.
ſe talis formx. Rurfus in orde immutacione
reali,debetres ,quæ mutatur acauirerc ali
quod efle reale , quod ancea non habebat ,
velamiccere aliquod efle reale;quodantea
habcbat,hoc enim eftalicer le tabererem
aparte rei modo quam antea ; in quo ratio
verę,& realis muracionis fica eſt : vndede
becefſe in tali rematabili potentia adelle
aliquod reale , velad nonefic talercale : ac
proinde acquiſicio novi ; velamiſsie ancie
qui,& negatio ,fiuepriuatio illius că poze
Lia veluci paſsiva concurrunt ad omnem
realem macationcm ,good aduertit D.Th.
in 3.diitinct.n.quæit.1.art. v . ad primum ;
dicens id folum mucari,quod fit , vellucci
pit aliquid do nogo rationepotenda paſsi
ac, & quia Deusfa &tuseft homo de nouo
non catione porenciæ pafsioe; fed raciond
ſue actualitacis,proptarea in allumpciones
humanitatis non fuit njutatus: fed etiami
in Deo quando fitiſte tranfitus de nó ope
fante actu'in actu operantem , neque inue
bitur potentia pafsiua ad nouum efferece
le:velad amifsionem antiqui,neque dacur
negatio alicuius effercalis ad quam vela-
qua terminiecuetalis eranfitus noenim fittadinead producendum res ad extra;quá
denegatione realitatis actionis,awt'adrea-
litatem adionis ;fed dencgatione decermi
nacionis,&i
minaillationiseffectus,
tionem ad nouărer
effectus ,ncque
aduenicDeo ex viralis tranficus noua for
maaue nouus inodos realis;fed cantum ad
Wenicilli noua terminatio , & nona illaria
effectus , quæio Deo cantum ponic refpe-
&um rationis , & in creaturis elle reale : ere
go ex vitalis tranſitus non muiatur. Cona
firmacur
puo primo:nam in allumpcione hu-
manitatis & Caduenii diuino verbo noua
anticasabcreata
illo termi er eptita
, fcilicnata ;quias fiuman
tamenicatis
non
fuitreceptain illo per potentiam paſsivās
ſecondum quam fuiffet antea in potentia
ad calem humanitatem recipiendam , fed
tantum per potentiam rermipatiuam , lemi cens. quod pofita aftione fequitur effe&tus feien
„cundum quam erat anteain potêtia ad ter cundum exigentiamförnia,qux est principiu pas
minandum ,quz vilic nullam dicieimper
fe &tionem ,propterea nullam Cabijoverba
diuinum realem iurationem , fed folum
aduenieillirefpectusrationis terminantis jmissed circonó eft fequacusezeæterna Dei aetióa
argo quando de nouo operacur res ad ex-
tra nequitmutari realiter figuidem nulla
ci realicas ynieur tanquam fuppolitotera
minanti,fed folum ynitur ei tcalicas effe
ccustanquam agenti,quz terminatio non nem formë,feu principiſagendi, Gue de
ponit aliquid toaleinagenicaid Colum rcfcreciac diffinitionis ſtatuendis ,modum ,
669
peceum rationis. Confirmaturżinam nola 1
lumagens etiam creatuiñex vi folius accio
Dis tranleuncis mucarur realiter ve latius
oileridimus libis.led actio diuina non eit
accu
tenusalisejufalitas diuiniagentis , nifi qua
tenus en virtualiter irantiens,id eft; quare
nus exequitur munus tranfeuntis feclofis
imperfectionibus :ergo vt fic nó valecim .
mutare Deura realiter.Socunda pars nem
pe quod sacio huius immutabilitatis fit,
quia totum effe rcale actionis fic eternum ,
& nullam in ſe accipiat nouitatem , proba
turſupponendo dupliciterpolleexplica
si illudelle,quodhabebatanéeqdanie
actio diuinz vo
xeque
luntatis,que intellectus
recur munus actualis produétionis effa
etuum ad extra; poteft namque explicari
per modum actus primi; licet enim in fe :
ſie aétus fecundas,tamen propéer ſui émia
nentiam fimul prehabet rationem actus
ſecondi in ordineque ad noftros concep
tus poreſt repreſencari quoad yñam,& no
ad alteram rationé ; & Gcutpeificio
diuine libertatis in actu volüntatis conti
fit in apricudinali terminacione permos
dum actus fecundijita perfe &tio , & reali
tas aétionis,atque diuinæ caufalitatii ,qua
Deuscauſatres ad extra, conſiſtic in apeis
habecilla a &tio ab æterno ,& non in actuaa
li cauſalitate ,& produ & ione,quæ vë lc fo
lum addit refpectum tationis füpra prædi
dam aptitudinem.Secundo , curisacciones
Dei,at que cauſalitares, quibus Deuspro .
ducit effectus ſuos fint formaliter imna .
nences ;& virtualitertranfeuntes,in ratio .
neimmancntium habenteffe in tempore
ab æterno per modum diffinicionis; decre
ti ,ac volitionis :at in ratione trâleuntium
habent effe in tempore per modum actos
lis productionis, ac caufa! itacis, conaſtice
finitiearum
que decres,ac
onis ,acrealita ti,imperiji voliti
perfeccioliueitelle o.
difa
nis,& non in effeactualis caufalitaeis, ate
que productionis,huicfavet D. Tho.ip,
quale46. rriculo 1.in folotionead 1o.dia
a &tionis;undè quia in agentibus per voluntas
tem, id quod conceptum eff, & prædiffinitum
accipitur, xt forma que el principiem atliga
mecilet useius æternus ,ſed qualem Deusvos
fuit,vtſcilicethaberet eße poli nošele:GO c.la
quibus verbisdeliocar accionem Deisea rik
tionequa eſtæterna, potius habereratio
Mmãi & lo
 670 LilriduodecimiQuaft.011, Aric.11 .
& locum proquo effectus eft producen- ricde nouo reſpc&um rationis, & propte
ceudus,quam iationem adtulis productio rea ſolus reſpectus rationis ei aduenir ,
nis,& ideocitoftannon comicari illam ab qu12.git peraciones quarn realitas , &
Pernoquia decrcuic illum in remporc, & perficiis rerpaeit, 8051ô noua :ergo prop
Don Józerno poncrcit effe . Hoc lupo . terea non mutarur , quia rorum cflc rcalo
ficoollendeurſecunda pars nostra con- actionis, & rationis caufandi ab æterno ca
clusionisprimo : ilia 3110 cuins rcalicis , ucuirilli.Confirmarur 2.11am actionds di
ac perfecto falururin aprirudine ad pro virix : quibus producieros in tcnipore ha
ducendam effectuel , explicata per mo- benroileixternum in Dco quoad ratione
dum altus primi, & in ratione diffini- virtucis produciiuz , feu principijactualis
tionis, ac decreci , atque volitionis , tion Docentis producere, & quoad racionem .
neceffario fecum adducit cfactam , fed 2 :00: simmancnis formaliter, ac folü vir
poteit Calwari antecedenier , duraciono ru ¢¢ tranſcuntis, & tandem quoad ratione
ad effectum , ac proinde fine Lui macario . prædiftinitionis,decretiyac volitionis,fed
no reali poroſt ponero effectum in elle, quädo acidentalis line fui mutationc po
fedactionesdiuina funt homimodi, con- mitcrctuarin efTe,ergo. Tertia parsnem
fillie emancarum perfectio , & realitas in 2 pe ,quodin towpore tiat Deusačtu operas
ctualitarca itas fecundiu wplicara tamen à tocactu caofans probatur: nálic fit Deus
nobis permodum actus primi,nempe ap- actu caufkos,verbigratia, actu juſtificans,
citudinalis productionis , arque cum linic acta creans. & ficoc fit nollrum refugium ,
actusintellectus,& voluntatistotam fuaita & c noſturaducorylic fit refugium , &adia.
perfectionem habentin ellopreditiinseio coracluio temporeper reſpectum rationis
his decreriimperij, finevolitionis :eryopo illide novo aduenientem : ergo fimiliter
idillilari sa rum columuta perfoftio abf- in temporc fit acts operans , & actu cau .
guc effectuonposicione ,ac proindequja fans.Maior pater, quia Deusnon aliter fit
doeffectuspenunturin ciletihileis adno retuniom , adiutor aut protector nofter,
nit teile de nouo, & confequenter nő ind - qoom operando aliquid in nobis , vel circa
curatus roilicct. Secundo actiosqu prop- $2009 dcproinde ficut abſquclefione fue in
terluichuinepriam eft immancns , & cran . mercial racisdeniadiuiore ,& de nopro
fiens virmaliter,potell Baluaci in termina- tacom actu adiuror, a prorector in rer
tien it aintis # lí akirr, 21 13x 3 pore fautusoit nobis, ta.blquclęlionering
quacurmunus eranleunris , & anda fit inmoab firátis denó operanrc , verbigra
trahliens gavad mincris cxccutinnä siis ciddition creante, fiuede noniuftifican .
Ia perfe & io ,10 € realitas et aduenie ,quia tam delirin tempore creans,fiucio /lificansico
ea realls ,acperfe & io eius cófiftitin forma quòd ficur racio adiutoris,rcfugij, &pro .
litaremmanáris :fed adiantes didint line rentoristermariter connorar folam relario
immanentes formaliter, & virtutecranet nem rationisieatarjo crcaneis, & iuftifici .
25:ergo poflunt faluari in rationeimmat ris itulam relationë rarionis connotat
Funcium antcquani munus tranfeundue de formali.Confirmatur nam caufareadu
exequamur, & quando illudwxcquuntur opcrariaslu nihil aliud eft,quiactu da .
bullam relitatem ,aneperfelidiem.cci. rvelstellett ,live acroillum produccre :
Diagr. Tortinimaciones Dei efferran fed hociscandum includie nooirarf, non
fuuntes Virroaliter nihil aliud cit,quam il- cnim Deus ab.ctcrnodedir eſſe rebus ,aut
15pollaproducere effectoad extra, ac fi illasproduxit :ergo & primo, includit no
ellent tranſcunias ,& foauexéquiimunius urtarcm , 0 per conicquens de nouo,8: in
sationis tranfcuntis: ergo caram perfearo reniporc factuscit Deus actu caulams , 86
de realicascondititin vitroto ad hanc exe áciu operans.
Coriankih ,& fic qnoad'huifmodiritores 14 Sed contra arguicurDeus oſt per
* poremtrimflerunt ab xterioin Débocefitentiam præfentiam ,& potentiam præ
proinde ex actualtexecutione licar nimit Lens rebus,quæmouentur, verbigratia in
as ducnit Virtutis ad exequendum ,fitani corporibuscæleftibus elementa rcbus,&
Til eit addente perfeâionis,fed antiquivir Hitris,quádo ad (axloca ,velcircailla mo
rus,& perfeetto explicaturin accoali exe- " entut,ſed quidquid eftin'illo ,quod per
ciriond que explicstio nihil ettpreferred femouerur per accidens moueturadmo
11,ac noudite ex parte affc4as ,& rer tum illius:ergo Deus Galtem peraccidens
Pecturatonisex parte agents.Confirmă. “mohebituradmotüfi aliarum rerum.Co
curinaproptereaDiesno notatur intepio Armasturtham quando aliquod fubiettuin
Tali cffeduũproductionc guia folüace. Iferpie prud'extionenurestis prgdicatride
.
 Buvniuerſam Ariftot.Metaph. 67
nouo,quam anteanon ſuſcipiebar :fignum do continetur jautalligarur: Deuskiotent
eft ipfum mutari realicec,quia veritas rea lc eft in rebuis, ytnonfitabillis contentus
lisprædicationis fundarupin reali conuea alligatusjaocdepeiidesed potiusvtillas
nientiaalịcuius prædicaci realis,quod an continenszárduc confèruandes proprerea
roatalifubiecto non conucnicbat, ſed diam non mutatur ad maiwas illarum , vndecor
1

uinum verbiini in affamptions humanæ ca hanc diftin &tionemid ninguédaeftimiwa

naturæ fufcepir de nouo prædicationem nor argurirenci, Ad confirmationem refe*
prädicatirealiszex cuncenim deillo præc pondectricum'D : Thomas.piquält. 16 anos
dicatur vere;quod:fi't konto:hoc aucē prä ! 7 ,ad fecundum quodfabrido prçdiedcum
dicadum réalesacfubitantiale eít: ergo ve-. conueniens de noboahuilubiecto ,entã6
iè , acrealiter fuit mucätum ; ac proinde ſolutum ;& conucntenseirationealicuius
non eft Deus omnino immucabilis Adet abſoluzijtuncfufceprio calis prædicati det
hoc argumentum refpondet Molina vbiisinucació fécusacchiando præditarum
fupra propterea Deum non mouent conueniens de it 12
sonuen
12
riadimocum cæli; vel lápidisiquiaeftiimal rónealicujus abſolurizide
menſus,& racione ſuæ immentiratiseitina iusreſpectuş'tátionis: wicewm poeeft de
omnibns locis ac pundis.valuerfi& ideo nouo aliqua prædicaride singuo fubiecto
nunquam incipit effe:vbi anccanon eratzrt - abfqaetits nfotacione per folam alterius
quodtamen ratione motus.local
eſt de ijs exrremimutationem ,ficut homo de novo
tunc autem nouetur aliquid per accidens fitdexterabfque fuamücationepermoiū
:
ad morum alterius quando non eftinom . illius,qui dieci anilier;effe autem homine
ni loco:exquo inferi quod fi Deus non éſ canuenitDeo rationevnionis;quæ ex par
feţin loco adquem làpismouetur,nccelia te Deiektrelatio rationis; & ideo prædica
rio moueretur ad motum :lapidis. Sed hæc turdeillo de novo,abſqueeius mutatione
folutio plufquamfalfa eft , erofquefallicas : per smucationem tramanæ naturæ ,quž ajo
oftendituretubi ex eo quod in Deo nonre: lumicur in diuinam perforšahr. Secundo ! ?
pugnac mocus ratione imméfitatis ,fad rádi reſpondetur diſtinguerido aliter malorë,
tioneimmutabilitatis , quæ funt diſtincta ficnim prædicatòm rcale conteniar de no
acributa;ergo adexcludondon ,motum ldi uo alicuifubiccio per porentiam paſsitrā,
calen ,aucalium quempianaDeo nöeſt : quam jaipto fopponatzčuntſuſceptiohoit
alignanda pra rationeztininen Grasz fed in ui prædicati realiseltmuratioiosca do& rr
murabilitasiTum eciam , quiaAngelusmo nam :afsignaranrin fecundaconcluſione,
uens corpus coelefie aparte orientis per Lautem prædicarui rcale aqueniäc ali
impulſuri, quemimprimit llogulis parei- cui non per potenciam eius pafsiuam , fed
bus illuc peruenientibusnon eft in omni potentiam activam , dotcerinipatioapriza
bus parcibus fpacij,quod occupar cælefta. ciffe;ttncconueniétia nouiprædicati rca
corpus, ſed folum habet teamlocalem prę . Jis nõ arguit mutationem in ralı fubic &to .
fepriam in parce oriencis; & ramen nomo Et quia diüinum verbum nó haberefle ho !
uecer ad motum pariium cæliergoà for nine de nouo por potentiam pafsioam
tiori Deus exiftens in creaduris polierilliso adelle hoininis , & tanquam fubic & unyfof
moris,localicer im moruspermanere ,etjā cepriuom humanitatis ſed per potentiani'
{ ccluſaimmenficate. Tum denique quia le actiuam ,& eerminatiuam , & tanquam ter
quicur ex predicta ſolucione Molinæ Deü ininus humanitatis , propterea abſque
moueri poffe ad motum lapidis proie & i fuimutatione reali in cæpit effe homo.
verſusvacuat aurfpatium aliquodima." 14 Secundo arguituritatu mutari eſt
ginariû quale eft illud , quodimaginamar aliter le habere ſubie& um fed Deusaliter
fupra cæludo empireum ; couſequens eft fe habet in teiniporali rerum productio
impoſsibile :ergo, & antecedens;fequela : étionc:ergo fuir mucacus.Maioreltdiftini
paccenam.połşibulcelt lapidem ab Änge tio murationis realis;quam traddit A'siitos
lo,vel abipfo eo verfus tale fpas teles 5.Phificon.cap.i.text.7:Minor ,autē
!
cium , & quia Deus in tali ſpacio non eft probácuriodi a &tu caufareix actu produ
præfens , úquidem in illo nihil operatur,
moueri. Vera tamcn foluriorum lapidis
cere de rouă , eft aliter fe habere illud,
: quodantea folum in potentia cauſabat,at :
i quein potentia producebat , fed Deusde
aliquid mouetur ad motuim alterius,quan : nouo in rempore ficađu cauſans , & actu :
do lic eft in illo quod contineatur , & de producems :ergo.Nequevalet dicere quod
pendeac quodammodo abillo , & illiallis actu cauſare in Deo Colum dicit reſpectu
getur :ſecus autem quandoneque vllomo rarionis,& dc nó fitmucatio ex parteDei,
fed
672 Eibriduodecimi Qual.1111.Zri.I),
fed ex parte alecrits estremi,fcilicet, crca
$972 , nam actio del non efl actualis cau
Calicas,aur actualis productio por reſpecta
fationis:ſed antecedenter adillom , per a
liquid reale cum sau cautare & actu pro
ducere lic parfećtio ficut& agereelt maga
na perfectionedum in Deo , Cdoriam in
cautis fecundiszergo.Confirmacar: à lirca 18 ,quamcxterioris afferencis laco .
Dco renoueda clinodum realis mucatio ,
verum etiam omnia mutationis fimilitu .
do , & vabr. propreroa enim diciturlaco-
bir.quod apud eum von eit vielseudinis
obuubratiq ,& in tranfic , quo Deustran-
fuir de ocio in actualem operarionem , da
caufaptein potentia in cauſantem cu &
fi non fit nucario vera , & realis ,intersienic
ta mẽ nurationis olour bratio : srgo & Đặc
chilli deneganda. Refpondeturnegando
minoremed probationem dicendum est,
quod actw caufare, & adtm producere in il
lo,qui operacurperactionem quæ præexi
Atebarin ello virgutis, & apritudinalis pro
ductionis,acqua in eſcactionis formaliter
immancatis, virtualiter rranfeantis ,0cc
non in eflc liberæ , & cfticacis determina-
tionis, & præd flinuionis non eft aliter le
habere agens in fe , fud filum hæc allia
sliuc saucatio cötingitex parre effectus
adueniente tempore,pro quoerat prædif
fipurus, & decerminatus gonclibero ,
& infinito , expic oxgra calis. Adieplia
cam refpondetur,quod ın adionu Dels con
iusperfetto continue in hoc, quod leilik
pofsic effectum pro tali rempore proda-
cere,cxequi munus actualis productionis
eft relatio rationis ficut actualis extenfio
ad crearurasveproducendasin diuinavo .
lirionenon eft perfe&io libertatis, fed Co *
14 relarso racionis . Ad confirmationem
refponderur negando maiorom , vmbra
enum ,ac fimilitudoiurationis non lædit
ipfi Deiiamurabilirarem , & alias ſæpe
pusipa in lacra friptura attribuitur,
deillo oamque dicitur Genclis a.quod pe
niruits feciffe homincm , & in Pfalmo ..
He quaedo irafcatur Dominus, Abacuc 3.CH
irainsfusrismiſericordiæ recordeberus? Pfal.
17.Inclinaustie !os od ſcenditte aftendit
Super Cherubun u volauit, c calirloannis 1 .
Verbum Cxro , iicicur fictunt, &c. Paui.
nirancia autcm atlich, irafci , aſcendere , &
delcendere,ac multomagis,Vorbum ficri
carnem ,funtapparanti4 figna mucationis
non igirur apparentem , & laulitudines
riam arutationem à Deo debemus cxclu.
dere. Ad testimonium aueem Iacobidu-
plercfiierpiefarin 1. quod do dixit, do
pud quem non eft tranſmutatig,tcaichuyac vo
rammacacionem ,dum autemſubdije: me
que viajsitudinis, obumbratio,non mutatio 1
nem realemiam exclofam , ne frinnanis,
& vacuaverborum repetitio , ncque appa
rentia figna,quæ non funt à Dco cxclude
da,fed cerca fignavera, ac realismucario
nis cxclufit.Secunda eft gloffxcam inter
boimillo loco ,parrem lominum ,fcilicet,
Deum , foliqui eft parercorporeiluminis
comparari,acque abillo in duobusdifcri
minary priniu in co quod Solve for lumini
nisradios comunicer,muracur localirerab
vnoad alcarum hemifphærium per circa
larommorum etanſdundo :Deusautē im
niorus permanendo radios fui fpiritualis
luniinis nempè dona grari.x , quibus ani.
masilluminar, dillribuir:ſecundoined
Solfuo moru viciſsitudincs dierum , acno
ctiam caufar,acceflu namque, luminere.
cellu vero fuo ,noftrum hemiſpherium ra
niebris perfuudır : parer autem fpirirualta
donorum , acluminum huiusviciſsitudin
nis cauſa non cft in animabus licenim dos
nisgrariæ animas illustrat,vetenebris pac
caricas minime perfundar , oxeo quoder
nobis eit perditio noftra : exillo autem ti.
tur modo aux lium gratia : vnde D.Tho .
mak hanc fequens expoli ionem in com
menarin ad prxdictum reflimonium , fic
air : Sicutsol matirialis auctor en luminum »6
terialism ita Sol inteligentiæ luminum fpiri
Inulinai apud quem non ell tranſmutatio in ##
&# r#fua quia omnino imortalis est,nec viciſtu
dimas,obumbratio in elle&tu quia abipfo proce
dit lux,###«Mam tenebræ qux profequi .
tur in candem fententiam , ex quibus li
quce lacobumin prima parte fuiteftimo.
ni murationem realena Deoin fe , inlo.
cundavcro vicifficudincm nodis Gacoc
nebraru i culpæ ab cius effectibus excla.
Alle Torcio arguteur: nam quando Dcus
denoucercancaiundum , non folum fuit
nouitas in iclcctu rationis , led eriam in
ipfa actione ,qua Dco fuit ratio agendi:er
go non folum acquiliunt relationem rario
nis ad crcaruras,verumetiam realem aaid
nem , per quam neccflarum fuit iplun
realiter murarr. Antecedens probatur do
pliciterprimo, quianouusrefpe& usratio
nisnon aduenit abfque nouo fundamen
tolodillius,quem Deus acquifipit in crea
tione mundi fundamentum tuiractiorem
liggieurnedum refpectos rationis,lede.
ticus fundamétü ,vel drainaaceie inclu
dit nauitare.Secüdo,quia illa forma inclu
dir nouitatem , curoseffacius formalis , fuo
cuiusconcretincludi nouitaté, fcd hoes
 Invniuerſam Ariftot.Metaph. 673
COBCourt ,creans includic nouitatem ;no tertrangens, fatis cft ad fondamentum no
cain de Deonilicx cempore prædicatur virefpectusquod adionlla de vircialiter
ciufque forma non eltrelario racionis,fed nousivirtualis autem nouitas non repuga
realis aétio creandi:ergo .Confirmatur :ni Batadtioniæternæ Dei,ficutneque virtua
concrerom actionisimmanentis verbigra las tranGrio lipdit,eius formal.omn in mane
cia,volitionis,aurcognicionis, non poteft diam ,quia ficur virtute cratifire oſ poners
dicideDeo extempore quin mateturrca effeétum ,acfi cffer tranfiens, quemunus
literproprer nouirarein actionis volendi, cranſeuntis actionis exequirits effe virtua .
aut incelligendi, si enim Deus in rempore lirer nouammelt dørenquaſp denominario
velec aliquid ,autfcirer, quodantcanec vo nem ,& fundarerelpeande nouo ,ac licf
lebat ,necfciebar, reuera ( urardeur: ſed có ſecnona: fiue excquimunus noui fundaa
cretū ačtionisecanſeñcis,verbigratia,crea- pienri propter listeninenciam :fedcopfor
di,auciuftificandi,etiam cft cócrecū actio- mior citnoftræ fencia primaſolucio. Ad
misrealis,ac diuinæ :ergo nequit deDeo ex confirmacioncon negacur confequentia ,
temporedici,quia ipfe realicex immuco . Rario difcriminis eft , quod fi Deus velice
pur. Refpondetur adargumentum :oegan ab rerno , aliquod obiectum fururura ,
doantecedens : ad probationem primam veldcontra fide no po vellet, quodunlea
dicendameit maiorem veram cfle deref nollebar;aut liiaererer velle ,auc nolle il
pectu prædicamentali,fallam taméderef- lud,circa quod mert negatiue le habuerae
pectu rationis cranſcendentali ,qui nullü abæterno,aut l de vollenre , velnollenre
pololat fundamentum , & tales ſunr ref- tranfirctad Itatum merz negationis,irave
potus rationis ad diuinasactiones conſe. deincepsneque vollens,neque rollensel
verbiad
quali humanitatem
i , ficucenim in ipfo
relacio verPionis.
rationis vnionis 1c ;non folum ficre murario , fiue (uccef.
‫گر‬
,abf- fioquoad reſpectusrarionis,fed eriãquoad
que vlla cius mutatione in cempore fuit actusimmanentes in diuina voluntate, ac
ſuſcepła,eò quòd pofito illo effectu huma proinde parereturDeus realem muration
nicatis aſſumptæ in temporeipfametrela . nem ex huiufinodiviciſsiradinibus, & v
eio feipfa abfque alio fundamento reful; rieke ibus,ad quôdadnouum reſpectum
tavicici refpe tus rarioniscreantis, linciu acqbirendů,vel amittendum antiqü requi
stificantisin Dco abfque nous attioncfuf rirurmutatio ex pares vtriuſque, vel falce
cipicar ex tempore , ed yond huiufmodi et parce alteriuscxtrémi; & chante mons
reſpectus poſiris denovo effecibusad.exe dr creationem nulla facafuericmucatio
tra,ex vi aétionis æternæ Dei ſo ipfis fine ex.parse creaturaron debérer fieriexpar
alio fundamento rcfutrant padenoncon te Dehvi fuccefsivede volenec innollins
faquirerrelpe @ uscraaneis verbigratia :ad tem , veldcooraaliquo ex illismodis tri
m

actualem craniouem ,neqne illam eppo..: buspoliertranfire,ac proindein primoca

ta

nicconftitutamin oll : actualis creationis , cu reluti mo:ūinter terminos pofsitivos

na

licorrelacio haber fupponere fuum funda verfancem , & in fecundo macacionem fi

s

i
tu

mentum , ſed porius reſultat ad poſicione milem generationiaccidentalia negatio .

rm

110 actus ad actum : in cerrio vero mutauo

pe
m

effe & us vi complementuin ipfius actualis

ac

te
one

creationis ,fine quo nequeconftitui, e- nem fimilem corruptioni accidentali ab

que intelligi poteitadio crcatiua in rario .
lej

na actualis creacionis Adfecundam nego in actionibus autem exequenti

minorem profecundi paree: formanam- munus tranſeuntium cum fiat muta
que illius concreti olactualis creario que eio ex parrealterius extremi, vel ex pare
veluti conflicurexactione reaciua , & ref effectuu its abſque alietate ,aut nouira
pecta ra tionis, vode qnutia refpedos racio- te ipfagreurme actionumo diuinarum poteſt
nisincladit re
nonica eabfolur rorum co contin ſucceſsi , varieras , & noui
flacur , quod efemt formadicticoncreti in- tas incrteiſopneuctmibus ratintoniis
am, pr
opeer ipfa
cludit nouituatm . Poteſt eriam dici quod ruma mine
e fe
, ac ef & uum
fundament nprtoa ximsum illiusreſpectus
ali tfiat r, c reſultantiam . Exhuucſque diatcteis colligim
e a m e n t vtmalij:tsűpqluaicaes ſteee,n it
xiemqnujueteaxbnialturali D
etu
q a m m
i ofidpræd
a i c Au gteunrdmia,nniefqeu meoidore*d
ue讓
non eft a & io creatiua quomodocunq , diimpoſsibilem mundiinceptionem , at
fed vtaffodciara effecetuipolcittuos in efcfeiajfri& fa que nouitateem , cum Dcusein opeeran
lis eſt quo ex parc effe affo fic do fic fumm tilisber , & abfqu lxbon ſuz
t a s i a
novi .Tucc qteuria cã funcdns m e n t ū illius immutabilita pofsic res de nouo pro
Lic actio formali imman ,& virtuali duccic, quas ab æterno voluit , ftaruil gac
de.
 第一 Libriduodecimi Qu « . UL. Ar ...
decronic non nic in tempore producere,
cum igitur neque libertas, nequc immo-
rabilicas Dei impediat temporalom man-
di productionem ,videndum reítat quopa
ciocx narurisipforum rerum ,neque zier-
na ſuadetur, neque temporalis ipfarum
productio.c.pediarura
ARTICVLVS II .
Anmundum fuiſse productum in rern-
pore firdemonstrabile , velfolafide
tenendum .
Nhoc articolo omnes Chatholici
Philofophi ,ae Merhaphifici con-
1 ucnicnter affirmantfola fide cenen
dunetamundi nouitatem quo ad omnes
* crcaturasli cer quoad aliqoki, hoc eft, quo fæcule
adilla , qua fuapre ab æterno fieri non
poruerunt fit demonitrabilis mundi
boaitas , quia defhonftrabitis incorrio
alium creaturarum eft. Inhis autem
creatoris alignahdit diferiminantur au
Hotels Alij namqae yolung foth on-
ria fuccefsiua ,ve morumjacten tusele ra
lia quibusrepugnet ab æterno fieri. Alij
Yero criar corruptibilia permanetian nu
mcrane, vt itacini videbimus.Vcaurem cer
tad dobijsſeparenrur, fequentes itacürrco
Incepefpondeo , dicépduin primo
fuiffe fa &tum Deo in temporis
siow ini lo qaodomnescam viſibiles,quamin 1*,qux habcturin a Sinode in
diinti uidbiles creaturas i hæc conclufin quoad ſuſcipitur yearthodoxa a tota onnetlin ,
pour vérinquepartem ef & Dad terta troppo
stabili fitum abſque temeritatis nora non poßit
ſúluneris& probartur primapart tanquam
*cerea fecundum idem
Sacræ Scriprura :nam Ganex eſe* tef timonis
os dickr
In principio creanit Deuscæl#w, YPAw :
1
ex quo loco air D.Thom.i.part.quxit.46 .
artic.utras crrores &Muyleexcladi, quo .
rum vnus fait antiquorum Philofophorii,
qui pofuerunt mundum ſemper tudo, is
tempus non habere principium , adquem
excludendum cxponicur , in principio fci*
licet temporis:alius fuit quorundam affer
rentiam duo cfle generations principia
yaum bonorum ,& aliud maloram , ad que
Excludendom expenitur, in principio,ldalt
in Glioriuxta illud Apoftoli ad Colofen-
(at)r.in ipfo fcilicet filio condita funt eni
ucrfa. Alius vero fuir quorundam dicen- . talismanifeta fedelleremeriratisnatadig
tium corporalia fuiffe creata inediantibus nam ,in quo pancit concors Theologorü
creatoris fpirirualibus yuzanre vibbilan
mundum exurerüncad cuius exclufonem
exponenrrI principle freaxit Dust saiki ,
correrram :ideftgan oinnis: quarvorenir
ponuntur fimulcreata ,fcilicer,colument
pircum ,iar la corporalis , quæ nomina
terræ inrelli irar tempus, & narura Ango
lica :hæcp / Thom.exprxfare loco Gene
fi$ 1.Proberbiorum 8. Dominus poffedit me
inimicie viarum fuarum , quem locum ver
Cos llicronymus rom.z. epiftola ad Cy .
prianum , & tom.9.cap.2.cpillole adil.php
fio , condillinguir creationem pollersio
nem ſignificare corrernirseem til divani
cum patre,& ideo dicere Sapientiâio per .
fons filij,Dowinks pobedio me : creanonem
auét eff ,ris,quod priustom cr& t conditionis
exordium & identibdirum fodlea Sapien
tia : antequam quidquam fucrret a principio:
huic contonarillud , Ilalm . 89. Prinſgaam
Sacule vſque in
furmaretur
montes fierent,aut
fæculu
ourlis
&0974,
brzus vſque
ſic in
habetfacultater
, antequams *Dons, vbi He
0ntrs #afceren
tur, c parturireturterra e orbis ficando "
que in fæculum tu esIes,& lijstimile 43
jud ,quod ChrillusDerriris , region
dixir:Clarifice me Pater claritate maski
prius quam mundus fieret.. & hoc
teftamurin ſymbolorum cred Heart ,"$
tlecreatorem cxle era chiusius
eft Den in tempore ex nihilo colonial
teriä fecime,vndeex hacfymbolippaper
tionc probanr Gregor.homi
chici. & D.Thonlap.eart,t.niundervisning
Dit stem.z.probaturex diltiniriubc
ciliorum , Sophron.namquein faepilio .
alionei zilicait. Deprincipio viſbilismaa
dio conflitutiene que faltaeft,confitear mpwod
won tantum vifibilia ,fod o invifibilia was
Denscond
ido Patrrio Fillns, SpiritusS.*
89, kexpræfius Con cilium Larcranenic
fecunduni ſub innocentio .in car.firmi .
ter de fumma Trioiwre , & fide Charholi.
ca;in hunc modum dillicir : firmiterardi .
musc finspliciter confitemur,çåd 1985 ) •
INIYOTHS Deus, * 14mvniuerlura principalme
treator omnium inuifibilium cubilia fpiri
### corporalium - widuaumnapotente vir
*#*& fimul
Iscond ab eature
idirer temperayıranque de nihi
initio w.ſpir
itualem ; & corpora
17 , Angelicam
de humanãquafi cömmi ex fpiritusoxoxplore
tonfituz,& c.Docenitudincauit a partie
non dicimurche cantä vuopfofeübt hz.
iudo.
** Alij namque
volunt
de Fideiacuda parte noftræefle ira certan
conclufion i
難argi
 In Vniuerſam Ariſtot.Metaph .
atque primam poft Concilij Lateranenſis,
præallegacam diffinitionem , ac proinde
illius decretalis non meminille , D. Thoma
quando in primaparte, quæſtion. 61, arci.
cul. 3. (cripfit in fauorcm fanctorum pa.
trum , qui oppoticum dixerune , nempe ſciencer, acprudérer loquucon fuiffe,quod
Angelicam creaturam furtle anre mundum
corporeu in productam dicens : Quanuis con
tentiam Gregorij Nazianzeni , cuius tanta eft
plican, dadeueni
trarium nonfat erroneum præcipuepropterfenn Etant
in do &trina Chriſtiana auctoritas , pi nullus vn-
quam eius dictiscalumniam inferre præfumplea
rit , ficutneque Arbanaſij documentis , v. Hier
ronymus dicit , de horum numero et Molina
in præfacta , quæílioo. 61. articol.3.1 . Die
bium vero eft , vbi calumniam Gregorij di.
etis interens , arc hæreticam iam eff: poft
prædictas Sophronij , & Concilij Latera .
nealis diffinitiones , Gregorij , & aliorum
Græcorum fententiam , Cinus vero , libri
5. delociscapit.5: quæftion.4.ad fincmcen
fet ( licec abfque perfecta firmicace ) illa ver
ba Decrecalisnon continere fidei diffinicia
nem aduerſus ſenrentiam Græcorum ; fed
aduerfus errorem Origenis : & ad obiectio .
nem fibifactam ex opuſculo 23. quod inter
opuſcula D. Thomæ refertur fuper allegaa
tæ Decrecalis expofitionem , ait illud non ef
fe D.Thom . fed alterius : Caieranus denim
que in commencario articuli præallegaticx
quæſtion , 61. primæ partis ; & D.Thom .
proprium , ac legitimum opuſculum illud,
*** agnoſcit , & eius faluar iudicium circa
Patrum Græcorü fententiam , dicensin hæc
verba . Adhoc dicitur aquibuſdam quod G
Sanctus Thom. reuoluillet cum ſcriptis hâc
articulud non dixiffer hæc verba , led mihi
videtur quod fciens , & prudens hæc fcrip
ſerie : nam illa verba Decretalis interprætan
da ſunt in fenfuin quo fiunc , magis, quam
in ſenſu , quem faciunt, & ve docet Sanctus
Thom.in cxpolicione illius Decretalis ver
ba illa oppodira luar contra errorein Ori -
genis , & eorum , quiponunt creaturas (pi-
rituales tantum efle perle produitas à Deo;
ac poit mundum propter dumerica carum
corporales creaturas productas fuifle , Vn-
de cum dupliciter teneatur Angelos pro .
ductos eile ante corpora ,ſcilicec tanquam
res fic perſe productas, quod propterea
rum demerita per accidensmundos corpo
reus fit prodactus, velfimplicirer , & abfo-
lure , quôd ex voluntate Doi Angeli præ-
ceiforint mundum vifibilem :Decretalis 112a
quanuis fecundum verba vtramque poſi-
tionem deftruat , contra primam camen tan
quam contra hæreſim interprætanda olta
Ad fecundam vero tanquam ad minuspro .
675
babilem applicari poteft, & ratio huius
Glofſæ eft , quia determinaciones iftze nan
alicontra aliquoserrores conſueuerunt fie
ti .Hæc Caretan, in quibus tria ducetnora
tu digna . Primum elt Sanctum Doctorem
probat ,co quod Decrecalem illam expo
fuic in præallegaro opuſcalo, vbicum ad ex
verba, quæ adrem przſente aripe
llec fic ait : Alius fuit error Ori
genis ponentisquod Deus à principio creauitfo.
Lum Spirituales creaturas' , a poftea quibuſdam
earum peccantibus creauit corpora,quibusquafi
quibufdam vifibilesſpiritualesſubftantiæ alliga
rentur, ac fi corporales creature nonfuerintex
principali Dei intentione produ &tæ , & paucis
Interpolius, lubdit : Vnde ad boc excluden
dum dicit Concilium fimulabinitio vtranque de
nihilo conilidis creaturam Spiritualem , co cor
poralem , Angelicam videlicet , & humanam
c. Ex quibus verbis pater Sanctum Dom
ctorem iltani Decretalem minime latuille,
neque valer folutio Cani,qui opuſculum
illud negar effe San &ti Doctoris , quia ea .
dem facilicate qua negatur ab ipfo concedi.
tur ab alijs difcipulis Sancti Thomæ , qui
inter illuſtrioresa numerantur, & elusau .
Goricari opponicur auctoriras Caietaniaf,
firmancis auctorcm illius opuſculicfle San .
aum Thomam . Tum etiam , quia in operi
busVenetijs exculis anno 1593, in quibus ye
ra ,ac legitima D. Thom.abadulterinis,&
fappofiricijs opuſculis diſcriminantur , ha
betnocas , & huius diſcriminis characteres,
Tum denique quiaaut D. Thom . Decreta
lisillius meminit dam præfactum iudicium
pro fentencia Gręcorum expræſsit, autnon:
li Cano admitcae ſecundam , admitsio eius
omiſsioriis arguit D. Thomam , li admirtat,
primum non poteft negare , quod D.Thom 基
mas peruerit Decretalis verba interpræcari
in fenfu illo in quo , illa auctor citati opora
culi( quicunque ille fuerir ) interprætatus
eft : lenlus
eft: lenfus enim verus eft , ac proinde
eaim illo verus
non indignus D. Thomæ, verum namque
eft pofitionem Origeois erroneam efle , &
i prædi& a Decretali labefactaram : quod
amplius pater , quia D.Thom . ſupra quælt.
46.art.z.iam dixerac'exillis verbisGencl.i.
19 principio creanit Dess cælum ,és terram , lic
intellectrs, ideft,anteomoracreauit Deus,,
8c excludit erroréillorum , quidixerüccor
poralia fuiffe creaca median ibus fpirituali
bus creaturis ,ideft, propter illas, diffinitio
autem Concilij Lateranenſis ex codeiiceni
monio Geneſis ſecundum eundemn , intelle .
& umprocedit, igirur ex illa potuit eciam di
cero D.Thom . colligerc eiufdem erroris ex
Nna clulio .
 Libră,duodecimi Qraft. IIII. Artic. III.
clefioncm ,fauec locus alter Sancti Thomæ , 10 23. Tertium eft quod opinioni Græco .
quæftion.3.depotentia artic.9 . vbireferens rum de produ & ione ſubſtanciarum fpiricua
tres fententias:circa anime rationalis origi lium apre munduin corporeum non deber
nemi:primam luciferianoruin affirmancium aplicari Concilij diffinicio tanquam hæ
animas racionales per ſeminalom propaga .. roricæ ,fedtanquam nuous probabili, quod
tionem produci.Secundam Origenis allerca probar ,quia non damnatur ex intentione có
Tisanimas omnes fimul cicatas tuilla , cum cilij & alias non ita confonat cum verbis
Careris patyris intellectualibus , & poilo Concilij ,fed pocius viderur doltr.Caieta
corporibus : per diuinam voluntatem mag- no ſublcribuoc Sixius Senenfis libro 5. Bi
dantem vniri : & tertiam communem , qua bliothecæ annotatione s . Bañelius arciculo
ponitanımas amul cum a Dco creantur cor 3. citato ex quxftioneGr. primæ parcis , &
poribus infundi , & duas priores lenien- Canus in his duobus dictis vltimisà Cajeta .
tiastemporibas D.Augaitini in dubium ver nilincenria non d fencic , licct cum for midi
ti ſolere, poitmodum vero primam iudicio De alterius pareis , vieciam Molina CORCOS
eccleliæ efTc damnatam , & tertiam aproba- dit,Ferrarienfis quoquc , quem Molina pro
Tam , in quo loco D.Thomas plane alludic ſe adducit , iplumque tanquam auctore is
ad præfacam diffinicione . Concilij Late- præcipuum ſux ſententiæ nominac, licet in
Tancolis , & licetFerrarienfis, fecundo con prima ſolucions damnec vehæreticam præ .
tra gentes capit . 83. ad finem hoc teftima . dictam Græcorum poficionem ex diffinitio
Dio ſualus dicat. Primo prædictam Græcos ne Concilij , tamen in fecunda Caiccano ex
Tum pofitionem damnatam fuiffe ,effeque prædictis verbis fubfcribit , cuius folutionis
erroncam poft allegatam diffinitioncniace Molina , mcminitle non voluit , fed tamcu ma
que ciufdem effe fententiæ D.Thomamim- prima , qux apud fcriptores minus præcia
prefaro loco de porentia,aqua non recedit cipua cflc Colec ,ac per fub ſequencem corrie
( vtille ajt)in quxit.01.prime partis , quia ibi 81, quxficut poftrema, ita vismam liripto
non intendie dicere fententiam Nazianze . ris exprimit voluntatem :vnde , & hæcfcn .
hı,& Græcorum non effc erroneamablolu- tentia Caietaninobis placet, qux cum Gc
te , & omnibus modis , fed tantum non elle probata exacte quoad primurn dictum ,pro.
erroneam directe, & fuapte natura ,qua di dip batur ampliusà nobis quoad fecundum &
contra primos arciculos fidei , aur Sacræ tercium ,quibusprobocis relinquecur proba
flac ptur
Scri æ rcueicil
quod vell latilamonemelleexpr
crreſan , củ quo
onean quo ta,ſecondapars nostre couclulionis . Quoad
locondut , geidemqnia multi fireruntPau
per accidens, & indirc &c, ex fuperucnicnci tres mirifici Ecclaliæ Græcæ , qui aſseruerūc
Eccleſix diffintiione : ramentarimairy (cca Anglos tout productos antemunduin cori
do poſle dici non excludi per diftinicronema poreum ,huius enim fententiæ fuere G‘ægo
Concilij fententiam Græcorum , quatenus Tius Nazianzenus,Orarionc :38.de Nariuira
ponebat creaturas intellectuales fuificante te ,cuius dickisoullus vnquam teltelerony
corporcom mundum productas, ſed quate- mo calunniam infcrre prælunipGit, Bafilius
nus ab Origen difendebarur poncncc om . llomilar, io IIexameron , quibus ſubloribit
nesſubltantias fpirituales Gimul tuiffe pro- Damafcenus , lib . 2. fideiOrthodoxa , ca
duetasante corporcascrcaturas ,led ipfis di- pite tcrcio ,Chryfoftomus libro primo de
rietlimode peccantibus ,pofteaad earuna de proudeoria, & alijquos referunt Buuctius,
inerira fuille vniuerfam corporalam creacu & Molina vbi fupra , quorum leutchfam .,
fan productam,& hunc errorcm proculdu- Vt probabilem ctiam ex lacinis loquuti fuc .
bio ait D.Thomas in allegato loco de pocon runc Ambrolius in libro, Examur. ca.
tia ellejudicio Ecclelim damnatum , qualem pit. 5. Hilarius, libro ir. de Trniture , Ili
nusad rationales animas extendcbatur. So, dorus, libro primo , defummo bono capit.
cundum quod ait Casccanus eft prælatan 12. & quod amplioscd Hicronyavus , tanci
Gæcorumfententiam non elle Patribus illam Cui præceptoris Nazianzeni , fecit
Lateranenas Concilij damnatam ,nequcvt fcntentiam, vt id Titum , capira primo,
Hærefim forohabcndam,led folum damna- illam fequatur dicens : Sex millia nondum
ri Origenia crrorem ,cui diffinirio Concilij wolri temporis complentur annorum , non quam
ranquam Hærefidcbet aplicori. Iloc pro- A tempore , quantajqne foculorum origines
batCaietanus; quia verbaConcilij dcbunt fuißearbitrandum est ,in quibus angeli, trom
interprætari jaxta precipuam tancum diffi ni , dominatioues ,ceterique ordines Deo fer
nientium intentionem , hzc autcm caucum wierunt, c.Scd non decebac hunc, ac tan-,
fuit damnare Origenis policionem , vt ha . corum patrum Tenientiam publica , ac Cam
ber explicatio Sancti Dodoris in opufcum bonica diffinitione ,vt læreucam ab Ece
clefia
 In vniuerſam Ariſtot, Metaph.
cleſia improbari : ergo non eft dicendum:
tålen ditfinitionem in Lateranenfi Conci-
lio , auc ja Epillola Sophronij concineri .
Deinde quia D.Thomas,non ignarus Con .
cilij Lateranenfis, affirmauir in primapar-
te prædictam Pacrum Græcoruin opinio .
acin non eſſe erroneam , ſed minus proba.
bilem , & propter authoritarem D. Thom .
poſtea Caietanus , & alij Theologi alleue .
sarunc verba præfaca Concilij talem diffi-
bitionem non continere , ve farerurMoli .
na , & propterea ait hodie non efl: ab Ecle
fia receptum communiter feocenriam Græ .
corum hxrericam eſte ac damnatam , quæ
fi in culpam verrendo D.Thomæ, quodilla
1
Parrum Sanctorum fententia non fic hodie
communi omnium ore damnara. Ego vero
hocin magoam
re exiſtimo , cum Thomæ laudem
Diuimagnalaus cæde.
fit filiorum
parentibus debitum cultum pietatis exhi-
bere , & eorum ad inflar Sem Patrum minus
:
veras ſententiascolare , e contra.vero.nag
num de decus filiorum ad inftar Chami,
illas proferre in propaculum , quod nimiæ
curioGratis in Magiltris , ac Doctoribus no-
uarum rerum amaroribus effe manifellum
indicium , & argumentum teltatur Playlo
Iudæus, libro dereſipiſcencia Noeâ vino :
vertins enim illuni locum Genels. 9. vbi
legitur ,quod cum Patriarcha Noe alon-
no Ebrietatisexperge factus didiciflet quid
ei faceret impudens filiusſuusminor Cha-
naam iracundia motus illon maledixit :Ma
lediétus puer Changam feruus feruorum eritfra .
tribus fuis , lcale : Cæterum iuniorem filium
dicens , non etatis nomen , fed qualibus mori .
bus prædi&ti funt rerum nouarum amatores in .
dicat , &c. Nili per curioſitatem aufus fuiffet . quia hæcpoca digna eft opinio , quæ Sacræ
quod nemo antea , & c. Quibus verbis Phylo
haud obfcurc repræhcndit cos Doctores ,
qui Pacronis ac maiorum fententias con
temnunt , atque non nulla idillis Gilentio in
voluenda publice damnant , ac proferunt
in propaculum , è contra vero magoæ lau . "
dis elle io recentioribus antiquiores Magiſ.
tros ( ne dum Ecclefiæ Patres) veneraristo-
Tumque , ca , quæ aliqua fuerint digna re-
præhenfione calare :affir:nat ;vnde mag.
glæ laudiseit in Diuo Thoma , & piccatis
elus perſpicuum argumentum , quod fen-
tentiam Græcorum Patrum , ac aliquorum ductas ,fuille limulà Deo creatas : quia ta
ex latinis minus Sacræ ſcripturæ , & Conci.. men locus ifte alias habet expoſirioncs , &
葬
677
18 Quoad cercium vero di& um , nem .
pe , quod illorum Patrum ſencencia minus
probabilis fit , ac temeriratis nora in vren
dus ellec , qui illammodo lequerscur , pro.
barur primo : quia in prædicto teftimonro
Geneſeos : 1 principio creauit Deus cælum ,
terram , abloluce dicitur Deum creatie
cælum , ideftomne celam , quia indifinita
æquiualet vniuerſali , ac proinde denotacur
criam crcaffe in inicio illius remporis cæ
lum empireum , quod fidal tuit, teſte D.
Thoma , prima parte , quæſtion. 61. articu .
lo quarto , Angelisreplerum , & exorna.
tum , vnde & D.Thomas , quæltion . 46.ar
ticulo cercio , citaro ex codem teftimonio
colligit fimul fuiſſecreata quatuor , ſcilicet,
cælum empireum , tempus , Naruram An
ne cerræ corporalem nomin'
do
acce .
dit alia ratio ex Angelis reprobis defum
pra : iſti nanque vbiprimuin pecauerunt ad
infernum debicum Tui fuplicij locum def
cenderunt
cende è cælo empireo , vt conftat ex
runt ècælo
illo Apocaliptis 12.Et cauda eius trabebatter
tiam partem ftellatum cæli , & infra, neque lo
Cusinuentus eſt corum amplius in cælo , o prou
je&tus eſt draco ille magnus ; & C. & fecundæ
Perri fecundo :Si enim Deus Angelispecanti
busnon pepercit , ſed rudentibus inferni detra.
&tos intartarum tradidit cruciandosi, O't. Sed
locus inferni elt in centro perræ , Vepote
magis a cælo , quod Deuledes acbeatorum
locus eft , dilanćti : crgo fimul fuiffe Ange
los crescos cum cerra , & loco inferni in cius
centro collocaco pro centro habendum eft;
ita vtoppolitum abſque temeritatis nora de
fendinequc at, & c.Cöfequentia hæc pacec,
Scripturæ ceftimonijs , ac Conciliorum difa
finitionibus minus conformis eft. Talisau
tem probacur effc hæc opinioGræcoru &
trum noftris temporibus ; tum propter madu
taceftimonia Sacræ lcripruræ , & Concilio
rum : cum propter illud alterum teſtimonia
Ecclefiaftici. 18. Qui viuit in æternam creauit
omnia fimul, quem locum intelligunt.com
muniter Doctores cum Gicgorio libro 32
Moralium ,capit. 9.decreatione proprie di
cta : ita vt fenfus & c,omnes.creaturasper crea
tionem proprie dictanı , ideftex nihilo pro-4

lijs conformem aberrore voluerit excuſa- de creaturis viſibilibus ,ac potioribus vni*
re : eiuſdemque laudis , ac piccatis parti uerfi viðbilis partibus , ab alijs auchoribus ,
cipes efleia Caierano , ac reliquis Thomiſ- & Ecclefiafticisfcriptoribus folec explica..
tis, non vicuperij , aut ex probandi, fed po- ri , neque hucuſque eorum explicaciones.
tius graculandi , ac gratiarum a & ionis ma- funt ab Ecclefia damnicz , non probatur
teria nobis debet effe,
exillo quod incendie Molina , nempe hære.
Non 2 ticani ,
1
698 Libri duodecimi Olaft.ilir. Aric . IIII.
ticam efle Patrum Græcorum pofitionen .
Denique , quia Moili fait reuelata omnium
creacurarua incaprio vode articulo creatio
nis Ifraeliticum populum inftrueret, fed
non aliam expofuit populo præcer illam ,
quæ fuit in temp ini , vn li
fe non memi orisnifi lcuicoi codle , tceerrrexp, rac
s i a e
alia viſinberit crea imp
tamerum, cred ilium eft otmunraru eri licic .
a namulis ofætcedenc , neq r cfmaoctda age is
fibil n monu endum , omn iumm vmmuieaui
i i
part um inc mille i
reue umq nom rfi
ium epri l ue ini
fpotè vifib affrudem
creat onempopulum
olum aptioribusad iliu
e ex
pr, &b,v use
cara
ura
rum , neque cogitandum
m æi
s eft formalicer immancntis pocoic in tempore
nalem docendum
Deum prius feciſſe Angelos, quam vniuer- reduci ad actualitatem actus fecundi fou
fum , cuiusilli ſunt partes, neque Moiſemadualis production is atque attus cran
docreatione vniuerfi cractacurum , cius par-
tialem , ac incompletam dum taxacin cep-
rionem declarafle , certa igicur eft noftra
concluüo quoad veranque parcem , licor
non in codem gradu cercitudinis.
Dico fecundo nullatenus demonftrabim
liselt mundiinceptio , led fola fide tenen-
da' Hæc conclulo oftenditur D. Tho .
ma ,prima parte, quæftione,46 articulo fe-'
cendo , hac ratione mundinouiras ,neque
ex parte mundi, qui ſecundum fe abftrahic
ab hic & nunc , neque oxparce potentiæ
Doi creantis illum libere poteſt demonltra-
ri: ergo ex nullo capite demonſtracionc, fed
fola fide teneri poteft.Dvinde probatur de
clarando amplius Doctoris Angelici radio
nen , Dchijs , quæ ex lola Dei voluntate de
pendent , non poßimus haberc nouiciam
niſi perSacræ ſcriptura reuelationem , aut
Ecclefiæ diffinitionem , per quani nobis di.
vina voluntasinotefcit ,fed inceprio mun-
di ex fola libera Dei voluntate depender :
crgo . Rurfus per ſcientiam paruralem (o-
loin demontrari poluntpafsiones,velpræ
dicata illa, quæ habent cum eflentia fubie .
Eti neceffariani connexionem , eo quod
vrunturcilentialibus principiis ad demonfa
trandas pationes de fubiectis , led nouitas
mundi non habot ncceffariam connexio .
nem , cum eius creacionc poruitnamque
illi conuenire , & non conuenire :ciusciami
oppofitum , fcilicet duratio fine principio
Ni conueniret , fi Deus voluilletmundum
abæterno.p roducerc :ergo.
19 Sed contra primo poffet argui : tam
ex modo agendi-Dei , qui producir resex
Acceſsitato daturæ , cum cnim firſuus actus
loro per actu operarideber .Tüm ex eius im
mutabilitare ,quia pofita actioneprodu &ti.
ua , quoad eins influxum , & actualitatem po
nitor neceſario terminus "prodaotus ; fed
abæterna fuit in Deo adio creaciuaquoad
cius influxum , & actualitatem ; habuit
enim illa actio in Dco ab æterno totam
Luan perfe &tionem , & actualitatem , fo
lumque illi defuic reſpectus rationis alio .
quim Deus mutaretur quando denouo res
Ph Sed hor
: 180 um argum
rum folu iam reli cx duo entarm
t ic
cio
p r
nqui
p tuac
b
; iusi o n ll
di Deqiue endi bus ue u
mus liber , nequ meius im
n
s
titu quie obft rau nouie ,q a
tabicreatiua
t are nilli
d rati uis,
aétio lita t f ab
u æterno i conuenien
te mmmeactus primi , & actionis
quoad actualitate
m
牛.
feuntis , quia hæcactualitas ſoluro eft in illa
refpectus racionis , vrdictum eft . Secundo
arguitur :Damin neceſſárijs idemolt poflc ,
& efTe , limolque ( und potentia , & actus,
* vnde , & fimul funt ab æterno in Deo pom
cenria generatiua, & actualis filij genera
rio : fed mundus pocuit efle ab æterno &
eius exiſtencia elt neceffaria :ergo ralis po .
tencia ſemper fuit adiuncta fuo actui , ac
proinde exiſtentia fuit ab æterno . Confires
matur : nam fpecies humana fuit ab æter
no , fuit cnim ante quam montes fiercat,
& tormarerur cerri iuxta illud Pfalm . 89.
Domine refugium'fiftus eft nobis , generatiowe
ir generationem , priusquam montesfierent , aut
formatethr terra , sc. Non autem porelt
Deus efle ab æterno retugium , niti illis,
quiabæierno iunr, ncquc cniu corum quí
non tant porelt citu Deus , Dominus,rerum
gium vel adiutor ; öc tàmili argumenco
probauic Chriſtus Dominus Mathæi, 22.
Abrahami, llaci , & Lacobi animas viuere ,
quoniam Deus pancupabatur, Dcus Abra
ham , llaci , & lacobi,8 noncit Deus mor
tuorum , fed viuorum : ergo & mundus
cuius vna pars eit fpecios indiana debuit
ellu ab æiurno ,cuiusrefugium dicicur Dcus.
Ad hoc argumentum refponderur in no .
cellarijs fimul elle potentiam , & actum , in
quibus elt poccola paliua fatiaca ſua forma,
fecus autem in illis , in quibus pocencia eſt
libera in agendo , Deus autem , & olus por
contia l'emper fuit coniuncta , cuni fuo
actu , qui ell lua eilencia , 100 tamcn cuin
Luo effectu , vcl com actuali cius proda
Gione refpectu cuius eit libera potentia.
Ad confirmauonca refpondetur Deum di
cirefugium hominum antequam cerra for
maretur non quia acta præberct'eis au
xilium , fed quia lemper ci ad fuit poren
tia , &inclinatio ad illis opirulandum , quo
pacto eriam pocelt dici fuifio femper Do
minus,
 Ir Vriuerſam Ariftoč.Metaph. 67
minus , non ratione a &tualis relacionis, ſed modo habènt ,& relinquendo illas luisna
potentiæ cocrciuæ ad libi creaturas ſubij- 聯
turis , quam ſequuntur Ariminenfis in fe
ciendum . Tertio arguitur: ex vero nequit . cundo diſtinctione prima, quæſtione tertia,
fequi falſum , & fidei contrarium , fed ex quæll
articulo primo , Herueus-ibidem iono,
pofitione mundi ab æterno fequitur fidem prima articulo ſecondo , & fauer D.Bona ..
deltrui de mundi nouitare : ergo non poren ventura ibidem quaeſtione ſexta, parumque
effe vera calis pofitio , ac proinde enit de . ab hac fententia recedunt illi quidicunt
monſtrabilis mundi inceptio . Reſponde- omnes creaturas ( excepta fpecic humana)
tur , quod mundum pofíe effe ab æterno eft potuiffe reli&tis fuis nacuris produci ab ærer
verum abſolute : ex fuppoficione camen eit no dequorum numero funt Capreolus in
falfum , & contra fidem , fed hoc non cog . 2. diſtinctione cicáta , quxftione primaarti
porgit G : ocilis, qui non ſcie Deum in prin- culo primo, concluſionetertia , & articulo
cipio feciffe cælum , & terram , quod do . 2 , arque Baſolis ibidem quæftion.5. & Flan
cet D. Thomas , quæftionc tertia , de po drenlis in 12. huius quællione 4. arciculo 2:
centia , articulo 14.dicens mûdum polle eiro ad certium.Ratio autem excipiendi ſpeciem
ab æterno ſecundum potenciam actiuam humanam , vel abſolute à productione fine
Dei , & etiam fecundum potentiam logie principio , vel aproductione fine principio
cam , ideft, non repugnantiati termino . deracionis ſecundum naturalem dilpolicio
sum , fi vero polibile referatur ad poren- nem , quarn modo habet , elt neaut tollatur
tiam paunam , fic Luppolica fide, ac diuina animæ rationalisimmortalicas, aut admita
reuelatione de ipfius mundi in cepcione tur infinitus numerusanimarum rationalia .
temporali nequit fieri, quod mandustem- Tercia & niodia affirmat de entibus perna
per fuerit , licut enim implicat nunquam ncacibuss ncgat vero de luceliuis,quæ incie
fuiffe , id quod aliquando tuit , ita sxplicat pluat per modum , & fuccelionem potuiffe
femper fuitle , quod aliquandonon fuit , & cflc ab acerno · Hanc ſequuncur Durandus
juxtahanc diſtinctionem diftinguendum eft ja za diſtinctione prima, quæſtione2. & 3.
conſequens argumenti . Suarez como 2.Mechaphyficæ diſputation
ne 29.Ceciione prima , Toletus8. Phyfico
है
ARTICVLVS IIII. rum quællione ; 2. & . Conimbricenſes ibis
dem quæſtion.7.articul.3. & 4.licerproble
matice veramque partea defendantproba*
An vniuerfo quoad aliquas creatu biliustamen exiſtimantenria Lucceſiua
rás repugnet , etiam , in
inordine
ordine ad llatenus poruiffe effe ab æterno , & idem
cenfent de generationibus rerum generabi
potentiam Deiabſolutam ,ab ecer lium ,res autcm pertanenres femel produs
no fuiffe ctas ab æterno pole ſin : nouo imiraculo
per infinitura cempusconferuari . Quarca
N hocarciculo quatuor verfan fententia allerit mundum potuille, quoad
tur fententiæ , duæ extremæ , &
I
negat mundu
duz alıæ medie , illarum prima
omniaencia campermanentia quam lucce
fiua , cam corrupribilia , quam in corrupti.
in pofle cilc ab æterno quoad bilia ab æterno product de potentia ablo .
aliquas fui partes , ita quod nulla creatura lata D : 1 . Hanc fequunturSoto 8.Phyfico
aut pars yavuzrli fecundum huiusfontencia
rumi qurilione 2. & Bañelius 1. part. quæfta
auctores potuerit etiam de potencia abſo .
45. articulazilicerin cius explicarione difen
lota produci ab æterno . Hanc fequuci funt
ciant,Bañelius enim vultproduci potuiſſe ab
Henricus , quodlibeto primo , quælions. de corno ,fed non reli&tas Cais naturis , nec
17. & quodlibeto 9. quæftione 17. Marfilius fub modo , quem nunc habent,fed fub alio ,
in ſecondo quæſtione prima , articulo lo . &c immutaris earuan naruris ,Soro autê Yült
cundo ,Ricardusibidem ,diſtinctione prima omnia in corruptibilia poruille relićta ſuis
goællione perma , fauer Scorus ; dum illam Daruris & fub moda eodem ;quem nuncha. Poraße
in fecundo diltinctione allegaca quxſtione benr: corrupribilia vero potuifit produçi, Duma
tertia , propter argumenta Hentrici, quæ fed non relicta Tuis natoris,fed pro veritatis úquoad
ibidem refert , defendit problematice.Ses declaratione, enti& per
cunda huiceitediametro oppofita Safferie 21r Dico primo,'mundus quoad amri manéti&
mundum quoad omnes ſur partus hoceit rospermanentes potuiceſte abæterno, Sc fucce
quoad omnia entia cam fuccefius , quaui colichago ftaruituraduerfusalichores max fius ab
permanentia potuiffeproduci ab æterno, opinionis probatur prompt nam treinn•tedurnceorpre:o
ſecundam eandem difpofitionem ,quam pra dickies conflit mandum factu rempore
 7
Libri duodecimiOuf.IIII.Artic.Tili.
tempore fola fide tenen lam cft,quia nulla- tia ctlet hxc,quod non cflet alignabilis ,pri
teauseins inceptio altdemonstrabilis , hoc
autem non itseller di absotrinſeco circpug-
narec fieriabaccrno quoa . omncs partes,ex
quibusconllar;ergoprocereu habendum est dies sinc vlrima , ac proinde lioc termino,
dei couldem rationis cll cempus apartcan
ipſum Calcem quoad res per montes po .
tuiite fieri ab æterno . Sccundo: nam neque
repugnarexparte Dei facientiscum cius po
*tencia lic infinita , ncquc ex parte roi factx,
Beque ex parte nioditacicndı: ergocx nullo
capito. Ant.codons probaturproloconda,
teruja parte,proſecuod quidem , quia non
repugnatrebuspermancocbus ficriper cici
tioncm finc moru , & veluri in inftanti, ac
proinde nequccisrepugnJcelle coxas fuo
dus faciendicfficieuti:proterriavcraquiamo
principio aliqua repercrcacionë nö peric
quod calisresprecedaturfecüdü duraciones
luieffenegationc,ideli nö perit præcedestä
durarionis in termino aquo , fed räruna pouc
quodvel ordomancarnegarus,ido: quondo
fiat ex aliquofubiecto , veleodor to skiria
tus ad no elleslie tãquã ad 130 ellaprijeurit,
fed no prius duratione, vt fuperius docum ",
cum" " Viet atis left1c2lktalkitkichthi114
Tertio ,HamdiDeus operaretur ex neceſsita
to nilure ro verd produxilluc mundum ab
ærerno ,fe :1 modus operandi libere per vo .
luntatem ,fcilicet,liburan, & intellectupni
hiladiinit de potenciac intidicare virtutis
productiuæ in sple:ergonem porold, quod
polleradoulailla hyporheli.
Dico fecundo ,pocuircriam Densbærer
no producere unica fucceliya,vamorum , &
rempus.Hec Alaturtur aduerfus authoressur
tiz fententiz , & probatur primo : nam D.
Tooma s in locis egatis
præallvlla afcculo piece
:
denti abfoluto ablquo excepcioneducer
minat njundum potuifio effe ab ærerno, &
propterea ciusinceptionemfolafide cone
ri: ergo abſoluto de combus partibus vniu
uerli dicendum eft potuillc furi ab æterno,
earumque inceprionon folafide cenerisalias
inceptio mundi, quoad entia luccliuaello
demonſtrabilis ratione, quodnullatenus ett
admittendum . Secundo probatur,quamos
tuscoli v.g.potuircile abæturno :ergo ide
dicendum caldo alijsluccaliuis.Antecedens
probatur, quia potuit,produciper actionem
creatigani, & inftantalicaos line moru , ficut
defacto tui produstus per candem ačtioni
creatiua por quam cælum facium cft . Tør.
flornam npriropugnatox parte temporis da
vnam diem ante aliam ,& vnam circulatio
nccelellis corporis ante aliain in infinja
TL
parco ante abſqiic prima:ergo nec re-
Punc ipfam tempus productum fuiloab
-tet Confcqucntiapatec,quia tota repug
4:46
.
madicsaparicante : igirur li hoc non repos
na nullaererepugnanda. Anteccdens pro
batur , quia parte poft non repugnat darê
( , & aparte poli :urgo ctiam aparte ante po
quisdieritine prima die , ac proindo finerer
mrino:codemagamento probatur dari pof
& moru!!! tinc primo mutato cile aparte an
te. Contirmarur, quia ficut incipiendo ab
hac dic verfis tuturum ,ncqucunt per cran
firindinicx,164 vointiaalint crālačtx, quia
intimicum noncll per cranlibile , ita neq ; 90
inerando ab hacdie verlus prxtericum pof
duint percrantiruntimox ,& hoc non obitan
operat Deus conferuarc aparte polttom
pusabiquc tormmoperintimicos dics lincha
riegoremudice :crgo ncq ; hoc obilabit quo
minus apartc ante popullorcompus produci
ablyuc tcrm10, & quod line transactiinti . 甚
mirdies fincathegoromance .
22 Dicotertio , cntia corruptibiliation Sec que
poruit Deus producere fecundum narural aillessene
lew difpofitionem ,quanu modo habens, aut generae
relinqucodo illa fuis naturis.Hæc conclu tionit,con
fioll.cuitur aduerfus auchuresiucundætcom corrup
tentia , quiabique vila exceptione partes tionum.
vniuerli poruille producircundum narura
lemd:frolirionemallcrobint , & probatur,
prima : 01.41 70 Borabiles, & coruptibiles
conturulici portme dublymailchiam ip
fis priori durdinone; ledrenja2 prccditur
ab aliqod caula feirin duralune rcpugnat
xrernutus: ergoresencrabiles, curru, cibi
les iecīlutoa natura e ditpolitione nequeüc
cils ab.cccrno .Milor parci, quia omil 89 .
nerari , conaturaliter peru mutumaltcracio
nis præuiü , cuius ipfaetveluti extrinfecus
tecninus.Minor probatur,quiaimplicata
terraduraci nealiquaprecedi ab alio.Quod
Adicas vairogenerabile v..vunominen,
detoiminald expolcere cautam priore durim
donc , lecusautc omneshoescolluctive
fumpros:coraemincollectiopocuidlet elle ab
fterno.Cora hocciinä quod citde ratione
voushomunis V.bgcolti,ve goutelldera
tionc illius cephtecüdü dix accept conh
chim cü alijs,per hocanım , quod alijs alocie
turno amicuctua ctleutráimatur lideracione
vnium hominis genic elt præcedia lua caula
duratione,cuähociplü deber alle deratione
totius collectionishominügenitori.Secüdo
probatur ; nå tnbus modis poffee cöringere,
quod fpccics humana,eller abçresno,prima
ve ti ab æterno tuitser producti duohomincs
mafculus,falicer, & tæminu inlatu perfc
tto cieau ,in quo latim poflenr gencrare, &
 In runiuerfam Ariſtot.Metaph. 1980
ex illis for naturali difpofitioni reli &tis tota ra infinita inftária, & infinitæ partes propos
humanus genus fuiffet propagatu .Secüdo li tionalespertranfierint. Tu denique quia in
illi duo fuilset peręternā duratione à genera fpecie humana repugnacilla infinitorum in
cione fibi fimiliū impediti, &poftea intépore fiatorum indiuiduorú ſucceſiua productio ,
fuæ naturęiterā relinqueretur ,vtexeishuma darcntur enim modo omniüillorum animæ
nâ genus multiplicarecur.Terciofiabfq; pri in rerūnarura exiſtentes.Cum enimfiocim
4
anohumanæ fpecieiindividuo abæterno fui£ mortales ſuperstites ellent infinitæ animæ,
ſent à Deo homin : s producti, ita veâ parre ac proindede fa & o inreruni nacera eller in
ante ſignato quocunque indoiduo, aliud , & finita mulicudo charegorematice animarü
aliud priusa Dco emanaucrit , & nullum de rationaliem :quod tamen rationibus D. Th .
terminare lignabile lica in quo primo genus 1.2. q.7.art.4 .Oliediturimpoấbile :ergo.
humanum àDeo proceilerits lud nullo ex 23 Dico quarro,dealijs rebusincorrupci
hijs modisfaluatur nacuranıgenerabilem ro bilibus,fiue permanentibus , fiue lucceliuis
dictam fuæ naturali difpofitioni potilizab probabilius reputo potuiffe abæterno relle
æterno eſſe:ergo. Maior patec à Tuflicienti Ctas fuis naturalibusdifpofitionibus produ.
diuifione ,neque enim alij (unc modi, aut ca ci.Hæccoclulio ftatuitur aduerlus aurhores
fus excogicabiles.Minor vero probatur quia primi inodi explicãdiquartā lentétiam . Sed
Primus Calus implicar in adiccio, etenimilli no veadeo cerca ficutpræcedens concluſio,
duo primii homines reli&ti fuæ sacara per f ¢ d vt probabilior , & vericacı cõformior:pro
motii generarent, ac proinde duracione ali. batur primo:nã exproductione caliū rerum
qua generacionem præccísilent , vnde jam abærerno nóopporteret alterare dacaralen
non generarent abæterno. Rurfus homo ex diſpofitione ,quâ modo habent;ergo parue
illisgenitusmodo naturali, quo nuncfilias it cũ illa product abeter DO,Antecedes pro
ne s
ex parentibusl l i s nafcitur i o perfpaciu
r m 9.meo v x difcrimpitibi,leqsufoubdfitnacnteira corruptibri .
e
fium ellcc i pofl e r : crgo non effet ab : les incorr u verſatu ;il
ter eque arentések
æterno , & conofequen en,n t i a p : enim habét pocetiã vegetarivā , aut gens
r n
ſent abæte ,cunfe q u parce quiaæ t e r rariuâ ,auc vtraque fimul ſubiectā tépori,cu
na nequit elle imllud ,quodcfolü per dlureacionê qus operacio , ac proinde eff :Etus productus
nouen mentiu præcodi compora . Secü perilla el .pofterior duratione , qua caulajac
dus vero calursabdieltirsuit naturalebmildiisfpoficio proinde dicit nouitasé , atiltæ tempori non
nem seigene , & corrupti ,eteoin lubiacent,nequeCarī effectus,autoperario
ſupponit duo indiuidua corrupcibilia per Des perunt elle poſteriores duratione ſuis
æteroum tempus in corrupia conferuari, & c caulis ,fed pollunt effe illis coæui,verbigra
ab actu generationis fe abltinere , quod eft à t12 ,intellectio potuit effecoxua Angelo , &
Naturali difpoficione rerum generabiliun ) , morus circularis perit effe coæuus cælolicec
ac corruptibilium ,quam modo habent om divertimode incipiat elle ; ergo ex hoc capi 5
cenon doberecalceraci lubitanciarum incor
nino alienom ; & tandem quod neque inter
tio calu id fieri poſsit probatur. Tum quia supribiliü naturalis dilpolicio Secado :cófor
inuoluit contradictionem ex parte ipfius di meeltaarurx Angelicæ quoduo habeat vla
uinzactionis creatiuæ ,quæ debet ad aliquod timáiocellectioné,au volstioneâ partepoſt,
indiuiduum determinatum ,certum , cogni. fed quod ulucia infinitas tincathegorema
Cum ab ipfo Deo ,atque ad decerminacumfi . cice ,quia ! o habet terminūà parte poſt, eius
nem ordinatum ;non orgo in incerto, & i11- duratio ;fed fi fuiffe abecerno productus An
cognito indiuiduo porait (pecies generabi. gelus,etiá careret termino durationis a parm
lis produci . Tum etiam quia non minorem te ante :ergo eriā cilet illius naturæ confora
repugnantiam inuoluit ex parte ipforum in- menon habere primam intelleétionem ,fed
diuiduorum ,quæ cum fuiffent nofioita encia infinitas fincathegorcmarice abſque prima,
fimpliciter , vepore indiuidua completa de ita vequauis lignaca fuffecin illo alia prior.
genere lubſtantiæ ,atqueincorre omnino di- Tercio quia non folum non repugnat dari
itincta, & hodierna dia ellent tranſacta on unam dien ante aliam , & vnam cæloi cire
efferunr
nia quæ præcilis itus
, infin rus
nunie ſacula t i o n c m
ante aliam abique cermin , ſed
fib i ume
fecpertran o d imp l i c a
ft implicatori
u eeft
,.qquod t o r um , i neque hoc ett contra naturalem tempo
hoc autem oon fequicur fi hodic fuiffentin- ris, ac morus conditionem , ficut enim in .

'.

partibus proportionalibus vnius horæ vere

finici dies,aut infinitæ cæli circulationes crā
factæ.Ex illis enim omnibus vnicâ réporis, ibi gratia , non darur vltima pars , ita ne.
aut motus circuiaris indiuiduā ,quafiex para que datur prima: ergo iuxta naturalem eius
gibus,vel entibus incópletis conficitur, qua difpofitionem eſſe producibilisablque,pri 麗

sationenullü eftincóuenies quod finita.hor malicut & abfquevltimadie.Conlequena

Na n 4 t18
 1882 Libri duodecimi Otlaſt. IIII. Artic .III. 4

tia patet ; quod enim eft connacurale par- bere:ergo . Sequela pacer quia'zifol produe
ribus cotius homogenci , criam connatura- ctus in noſtro hemisferio , v.g. non perma
leello pocelt iplicoci , quia rotum , & par. nerer pervecernam duracionem , ſed per cern
res fuoc ciufdem rationis. Quarto nam fi . poralen ,verbigratia, voius dici prius eflec
cur non repugnat dari indiostas circulatio. illuminario noflri hemisferij, & dimidia cire
nes coeli lincachegorematice â parce , ance , culatio folis Cupra illud per fpacium voius
ita neque repugnar dari infinitas incelle diei, quam illuminatio;& dimidia circulatio
diones, ideft fine cermino à parce
parte ance in fupra oppofitum hemisfærium ,ac proinde
Angelo crearo abxcerno » polluronim dari Deutra circt abzcerno. Non hæc lecüda quia
abxcomo fuccelio intiairarum intellectio . Præcederorura prima, quod ett contra ratio
num ,ficutdabirura parte puit , fed Angelus né æterni;nequeilla prima,quia cernãoon
nihilaliud perit ad fui naturalem dilpolicio . porelt efle,quodexcedic temporale perdura
nem ali pollo pro lua libertare abæterno tionem finitā. Confirmarur nam li cépus fuil
-actus ipfellectus & volundacis exercere : er- Tocabærerno eller hodie cranladta 'infinito .
go.Vlamo arguicar nam Bañelius vbifupra tum dicrum malcicudo , ellentque intiniti
conclufione fecunda probacidco cælumno diosactu accept , quia cflent craolactı , 00 -
poruitlecroariabæterno relictum (ux natu , nes,quihunc præcefferunc,qui proculdubio
ræ,quia fic crearecur cum moru , gurielt ipſi fuffenc intimici conſequens autem eit pror
nacuralis, quod ramen eft impolibile , quia fusimpolibile:ergo & antccedés.Minorpa
motus cæli debuit à fequiluunfinem , qui Tec quia infinitum nequit per tranları,ncque
cit viciſsitudo generacionum'ın regione lub poteft ello acceptum quoad onines ſuas por
lunari, quæ tamco abærerno nequit efle , & c . tes:elt enim infinitum,cuius quanticaceacci
Etquia neceffarium fuitfolem crearuin alium prentabus ſemper reftacaliquid accipiendu .
qua parte decermimata Zodiaci videlicer, Confirmatur lccundo , nam poticio infini
auc in libra , aut in ariate , auc in alio.figno,
1.

Tub prioris, & poflerioris ſuccofione non ini

quod in noſtro honisferio , vel in antipo Dus repugnat reduciad actum,quam fubper
darum hemisferio uiler , & hachyporddi da- manencia , & fi mulcare fuarum partiumyhed
ta neceſſario daretur prima circulatio , & "mulcitudo infinira permanësnullacchiuspo
prior pars motus cæli , & prior illumina- telt pooiin eil'e quvad omncsLuas partes.ee
tio in vno quam in alcero hemisferio , & Pences multitudo infinirarü parejā iuccoli
prius elrec in libra vcibi gracia per fex men- uarū porerie poni in elle. Neque valecuice
104 Ies,quam in arieto ,qux cauicn omnia , do- Te cum D. Tho, 1.p.9.40. arc, z. ad 6.quod
Atruunc locus cæli , fiuc folis ærernirarum . trālicusfemper intelligicura coron101110cc
Sed illæ rationes ti aliquid probane, nedum 111ū, ideft, à parre fignata in parte lignală ,
convincunt coelum rclictum tira naturæ nő quacüque autē die lignata tinici diesports
polle effe abæturno, led eciam quod neque fierüt:nāabhac die viq; ad tépuspræteritu
de potentia abſoluta potuerit elle abærer- eft cade dillancia quxabxtcrno vſq; ad hanc
no úquidem prædicta inconucnicat
Dei etiam
ia abfolu dic :led incipiodo ab infinitos
hac dic numo rarcneq5
dies:crgo nun
mnilican in ordine ad potepriam quaperuonireturad
tam , quod camen eltcontra iplius Bañetjsparreantc potuerat infinidi pertraulis , ac
primain conclutionem , in qua aleueraren- proindc nequit tépusofta abxcerno, vel nữa ,
tia lucceliua poruidle abæterno produci de quä ad hanc diêperuentū ſuillet, licuc in law
potentia Dei abfoluca , incur entia aurora nearnfinia verlus orienté, cuilis extremitas
Iucceſiua nullum eft aptius accrne duratio . verſus occidente habcrocfinc ,incipicndo ab
ni quam motus circularis coeli,qui & contra oriente nunquä perucniretoradlinē, que ha
rietatis,& corrupcionis expers , & lubiccto bet in parte occidentis ,neque incipiendoab
incorruptibili connaruraliselt. occidete poller yaqui percrandiri infinita lo
24 Sed contradicta arguitur primo:nam gttudolacz.Ad hoc argumentir. Kelpondo
entibus ſucccliuis ropugnat fuiffe abæterno , tur acgãdo antc codensgad probatione dicen
ac perconfequens corum nouitaseft demon du cit quodfolthun quã tufist primo in no
Arabilis:ergo fecunda cóclufio ell Falla. An Atro omistaito, quim priusfuiffet in alio ,ne
tecedens prabat Suarez vbi fupra ratione que in alio tuillet quia priusfuifler in no .
proximoallata quiamotus coeli, Verbigra- tirp. Vnde nequv darerur prima dies , aut
tia,peræternā durationem tuificc in aliqua prima circulatio cæli,neque Deus illas cos
parte determinare etenim deberer produci nofceret ,quia quod noncitron ( citur, eller
folin
quodranica4cmisterio , vel in oppolito ;
quod ramen elcontra rationem motus , de enim rūcrépus,& morus coeliinfinitus finca
conjus elsőria elt alirer , & aliter (cmper ſe ha thegoremacicea parte ante de cuius rarionc
licno habere termicum
olt Yt ,ideft, primam
paricio ,
 In vniuerſam Ariſt. Metaph.
pariem , ſed quacunque dara, habere aliam quia polito Angelo abaterno præceliffent
infipiræ incollectiones , ac volitiones, quas
Priorem , finitalny racionem
Ad primam confirmacionem nego mino per in do pro fua innaca
rem :Sicut enim cranlaćta vna die ſunt infini libertate potuiſſet habere , habere,auc enim
cæespatrrtanesfaer
di anlaiaaxex, itilalitu
&ti,qu ncel
s no lenfneicinerfietniurti op
n co fuiferſeacc iopener in erni
Ibfi tum totelamp
acum s rline alaliqiquaua
puo
infiniçum in actu ;fiue cachegorem acice led tione ,ac dilectione fui , & Dei3; & hoc
duntaxat infinitum Giocatacgorematice le- non eit contra cius intacam liberrarema
cundum fuccefionem . Ad fecundam nego auc in vna operacione libera perſeuerarec
maioretimce& infinitutumm fuccefiuum fit cansthexe- per infinitam m durationemio,ni&s hoc elt con
gorema infini , & actu confia cra narura ipaus operar liberæ faci .
partibus infinitis :fecus autem & fix finisur s r
letranſeunti :auc relinquereru , fuæ na .
in actu , & infinitun duntaxat lincachego . turæ vt prolibico operaciones elliceret ,
romatico,quale eflec tempus illud , quodlo- ſic ellicuiflet vfque ad hanc diem infinitas,
lum cooltarer ex parcibus in porcotia Roſa amulcitudo aucem hæc cum fit parcum infini
pondetur fecundo quod paricas maioris ftat tarum ,quæ func etia in actu ,nequit elle coca
in hoc , quod ſicut multitudo infinitaper- liceraccepta , & polica in elfe. Secundo quia
manens nequit fimul efle inrerum natura : criam darecur manfacta fimilis multitudo in
ira multitudo ipfinica lucceliva partium finitorum equorum ; liquideniinfinitæ gene
equalium negait in cemporc finiro poni raciones pertranfillent.Tertio qui ſicuciuc
in actu ,bene cancn porerit poni in rempo . celo volitionum Angelicarum abíque læ
ro infinno . Vode ficut mulgiendo infinita fione lux naturalisdifpofitionis pocuit fieri
cogicationum animæ bearæ clauditurin æter line primanica luccolio indiuiduorum nacuræ
nitare , ica in tempore infiniro quod præce : dequinæ , que levainą poruic abfqueprimis
liffet(ai mundus fuiſfur ab æterno )clauderen duobus individuis ficri àDeo:abſque lælio .
tur, & tranfactæ fuillent infinita cæli circu . nenaturalis difpoficionisipforum :ergo dife
lationis ,infinitæ noctes, & rofinisidies, siji- crimea eft nullum . Quarto quia policis infi
xime , quia ex parce hodictum diei aftdu nitis diebus Deus podlecin angulis produce
ratio illa finita , quia tamen fuiflee iofini re fingulos Angelos,live animas racionales,
ta ex partc ante ,quaquam exilla parteha. acproinde modo eilcoca mulutudo infinita
burilec terminum , & Gc nunquam incipe qovul infinitorum , ſiue infinitarum anima
ret, nullam que primam diem , aut noctem rum.Confirmatur :nam Philolophusagno .
Deus producurer , ynde in linea etiam illa uit non poſſe dariinfinitum in actü, vt patec
infioira verſus orientem Galiquis per infi. ex rertio Phificorü, & primo de cælo : ergo
bitum tcmpus , ideft , abæterno per illam judicauit hominü, & Angelora æternam du
ambularer ab oriente in occidens , tandem rationé efle impoſibile , liquidem illa polica
perueniret ad finem illius : fecus verò fi a aperte ſequitur darimulcitudinē actionūſuc
parte occidencis inciperec , quia tunc incem cefiue , & animarum racionalium fimulmul
deret verſus oriencem , ex qua parte , ficuc citudinem actu infinitā. Ad hoc argumen tű
non habet fiacmiid nunquam ad eius finem reſponderur admiſſo antecedenci:dego con
peruenirer. ſequenciam , quia ex fpeciebusgenerabiliu
25. Secundo arguitur ,nam homonequic ſola humana nequit elle abæterno,quantum
produci abæterno, etiam de porencia abſo- ad generationum vicilicudine,debereceniin
luca rclictos fuæ naturæ : ergo neque aliæ Deusllfiosaliquos homines abæterno produce
pecies rerum generabilium . Ancacedens Teci per infinicũ répus ab actu generacio
pacet , qua primus homoabæterno produ- nis impedire , ne daretur infioiusnumerus
Etusgenerarce alium , &c ille alium , & fic de animarü rationaliū. Aliarū coim ſpecierum
fingulis. Ex hoc auteni fequitur infinitos ho generabiliū , ac proindehumanarū gencra
mines præcefillo , & sic modo efle in rerum conū nouitas ett demóftrabilis, vndequádo
natura animusracionalesinfincas , quod eft ait D. Thom .1. parce quæft. 40. arti . z. fola
prorſus impoſibile : ergo. Dices diſcrimen fide ellecertammundi nouicacem ,debeein .
effe quod animæ hominum ſunt immorta- telligiquoad omnes partes excepcis humana
les, ac proinde ( pecialicer hoinini relicto nis generationibus. Refpondetur fecondo
fuæ naturæ repugnae fuitle abæterno . Sed iaxça noſtram ſententiam concedendo ante
contra hoc oft, quod ideoinconveniens de cedens, & confequentiam : nam ficutnaru
intimita mulutudine fequitur , ( & c ponamus sahumana quoad fuccefon : m naturalium
aliasnaturas generabiles , vel incorrupubi- generationü nequiuie produciabæterno, 19a
les fuiffe abæterno , quod probatur primo, nulla aliafpecies quoad ſucceſioné luxracio
gene.
 684 Libri duodecimi Quæft.11II. Artic, I ]II.
rationis potuit produci ab æterno propter inconueniens quod in finc dici huius fing
rationes fuperius factas contra authores lecű tranſacta infinita inſtancia, & infinita mala
dæ fentenciæ ,licet verû fic quod generacio . ta efle motus.coli Ad tertiam fateor Garis
ais humanæ productio ab æterno implicat probabilem reddere Cententiam Bañulij: fi
toaioreimpoſibilicacē quan productio alia- cut enim ſucceſio cogitacionum liberarum
rum generationum :implicat enim illamillo faluari pocuit abfque prima, & conſequen
polibilicatem de infinita multitudine anima ' ter Angelum produci abæterao iuxta na
tum permanentium ,quam aliarum genera . "turalem ſuam dilpolitionem , quam mo.
tionum fucceßo infinita non implicat.Vn- do habet, ca luccclio generationum caruf
de quando D. Thomasale mundi :nouica- liber 'pecieiſublunulis ( excepra humana
térola fidepoffeteneriidebet intelligi, quo ratione immortalicacis animarum raciona
ad omnes partes exceptis generationü luccclium :) videtur .poſle produci ablque pris
fionibus hasenim acquiuitDeus abærerao ma generatione aliqua & confequenterna
producere, quia percinent ad nacuralem re. taræ generabilium potuiſſenc cire abatore
rum generabilia difnofitioné, qua modo ha no, iuxta fuam naturalem difpofitionem, &
beat:hanc autem rerum corruptibilium diſa ficut tranfirio infinitarum cogitationum no
pofitionem certum eft quodDeus nó potuit cit impolibilis , ita ncque traulico infioi .
ab æterno produccrc, & proprerea illius no farum cogicarionum in vna ſpecie vidsrud
bicasdemoſtrabilis eft.Ad primă improbatio effe impolibilis. Vnde non immerito poflec
ne de Angelicis actibus liberis. Refpódetur quisdicere ,quod fubftantiæ incorrupti .
negado id efle incöueniés:nā viciſitudo ,& biles quoad eile ſubſtanciale abfque immu
Luccelio actgūliberorü pocuicficritive pri- cariona naturalis dilpofitionis potuerunt
ma ſignato , quia câ proxinia cauta illius fic elle abærerno , & in hocdiſcriminārur à cor.
liberü arbitriū Angeli,velanin racionalism Tuptibilibus fubftancijs , quæ li prodacu
& alias nullum habcarordinem vnusad alte sencur ab æcorno ,debuillooc prima indiui
rum ;quia viiusnon eli cauta alterius:poruit doa earum fupraiplarum naturasper xtera
Angelus , vel anima rationalis creari ab num cempus cooleruari, at quoad operacio .
æterno vollens,& intelligenslibere , fed no nes in verifque opus furtlec naturalem mo .
primaaliqua volitione , aut intellectio-
intellectio dum alterare, quia ficutnaturalis modusge .
ne , qua non cffecalia , & alia in infinitum ncrabilloin eit expeditas elle ad genera
fiacharegoromatice prior. Vndo ex caren- tionem , & corruptionen ), ira naturalis mo
ria prima volitionis , aut inccllectionis in dus feparacarum Lubftantiarumci, expedia
Angelo,vel in animauullum ſequitur inco. rum habere liberum arbitrium ad actioncs
ueniensgat cx carencia prinyorom indiuiduo . liberas excrcendar , & fortalanullum aliud
Tumin generationibus ſubſtaniciarum genc . quam primum difcrumiem , voluiç alignaro
rabiliū,fequiturquod Deus , qui fuit proxi- Soto dum in coca illa quallionc,lubilantia .
macauſa abæterno talium Ipacicrum , non rum duntaxat meminit , & oon operacio
Prostacdecerminatis
producat illas in aliquibus, indiuiduis cer- num
& quod nüquá nem . vltimam
Sed nihilominus noftram diferimea
quoad verumque concluiio .
perueniretur ad aliquam generacionam de- futtinendo , dicunus ncgandum alle ande
terminatam , quia pofterior depender ex cedens,rcruisprobationispropter ratio .
priori,elt enim effultus illius , ſicuc vnum in nes alignatas , cogitaciones namque virus
diuiduum fic ex alio . Ac proiodedi latitudo Angeli fupponunc plum Angelum Dco
prima fuit infinica nunquam ad aliquam po- crcarum ; & abilloclliciuntur proximc; à
Nariorem determinatam perueniretur. Ad Deo aurem mediato caudantur , vt à cauta
fecundam acgo ſequelam quia non ad prima & non perle primo mtenduntur ab
miccimus dari poffe intinitas generationes illa , neque vna operatio haber ordinem
aquorum effe cranfattas , necellario enim caufa ad alterain canquam ad cifactum ,fema
Dcus in productione æternali naturæ equi perenim hæ lunr aliquæ operarioncs liberæ
na , & fimilis alterius fpeciei debuitpro omnino difpararo fe habentos , ac nacura
ducere duo indiuidua ab actu generationis generabilis fubitantialis, fecundum aliqua
perinfinirum tempus impedita : infiniran indiuidua debuic ello immediate à Deo ve
a multitudinem acuum liberoru An- cifećtus
gelicæ naturæ effe tranfactam fuccediuc nul
parfo sacenous ab
dans perſe primo cius acuonem
termia
creariuam ,
lumeli inconucniens, quia in illis nonelt & perconfequens hæc indiuidua deberenc
ordo , & alias ſunt accidentia ipſius An- effecorta,detcrminatayaccognita à Deo v
geli , & non cntia à Deo proximo caulata, primaante quæ alia non produxeric ,vidio
autperfe primo incenta ,ficut qullum eft ctam iam cfl, nobis.
Ad
 In cuniuerſam Ariſtot. Metaph. 685
Ad quartādico quod Deus in fingulis die bilis. Hoc tamen inconueniensex noſtra po
bus diuifsiue pofler creare fingulos Angea litione non fequitur, quia folum ponimus
los,fed noo in omnibuscollectiue , ficurecia Deum pocuifle aliquos homines creare ab
modo de facto Deus in fingulis initantibus aporno , qui tamen per infinitum tempusno
vniushoræ quæ funt infinital , poreit creare generarent,& acoequo hominum , neque
diuiliuc fingulos Angelos,led oon 11 00- aouarum admitcimus multitudinem ipf .
nibus collectiue ;quia in fine horæ eller mur nicam .Alia inconveniencia , quæ expoG010
cicudo chategorenarice infinita Angelo acontiuin ſucceliyorum ab æterno inferri
rum ,quam dari repugnatex parte facti. folent ab aduerfarijs, videlicer quod vaum
26 Ad confirmationem plures (laemo infinitum effet matus alio :nam multitudo
di dicendi. Alij enim dicunt Philofophum dicrum tranfacta hodie effet maior quam
kenfiſe infinituni non poffu dari in rebus per tranſacta nudius tertius , & quod infinito
fe ordipatis ,bene tamen vbinon eft ordo ,G. fierec addicio , fiquidem diebus infinitis cran
cut non eit inanimabus. Alijvero quod ſen- Lactis fieret additio fuperuenientium dicer
tiçanimasracionales corruptibileseffe ,acpro rum , menlium , & annorum , & fimilia omic .
inde non foro ſuperlticesinfioncas.Alijquod & imus, quia peruia , & facillimæ folurionis
& ſi animæ racionales immortalcs fiarnon funt,illud enim infinitum morus, aut tempo
tamen prolingulis corporibus fingulxcrcm ris nonexomniparce,ſed ex parte antelor
tur fed infinitis hominibus figitæ deferuis lum haberet infipicacemin actu , & conle
rent. Hij lube qui tranLinigracionemanima . quencer non effetinconueniens admittere å
fum admiferunt.Caietanus I.p.quæ [1.71f- parte poſtexceſum , & additionem ; ex hac
tic.4. ait Philoſophom non negaile infini- enim parte ,infinitate careret ; præterquam
www in rebus ſpiritualibus,led tantuou in re- quod cum D.Thom , tertia part. quæft.10.
bus materialibus, & idco fciens,&
‫و‬ prudens, artic.z. bon repuracinus libro præcedenti
ac memorfuæ fententiæ admités generatio . inconueniens, quodinter infinita in genere
ๆ
nes humanas abæterno , latentēadmit Phi. determinaro detur voum maiusalcero , & in
lofop.contradicionean poſicionehuma- 8
cafu noftro certum effe debet , quod nome.
næ generacions ab aernon Durandasde susreüolutionum lonxelormaior, quam
nique vbi fupra ait Philolepium Imme nume
nec
risreuolationum Solis,licet vterque
morem fuæ duétrinæ in alijs LOCIS , in qui.e infioitus:& quiplura defiderat probo
bus negauerat abloluce poſlodari infinitun rum , & fimilum Toluligne legac Capcoala
in 8.Philcoruar enim Metha
duocourradictoria adonline; & huicfolutio plificis commentaris de hac Philoſophica
ni
eileftanduni puto,nequc
incellectun eum deilijasem
luinneside, mirum debe queſtionehaeits dicta fufficiyır.Hicque
, á quæftionum Methaphilidaliui vela colli
quo criam naturæ lumen perficitus aliquan gørtes ſilencij optatiſsimi portum placer
do circa naturalia cæcucire , qua propter ad ocupare :dum Theologica commentaria in
confirmationem admiffo ancecedenti nega lucem proferre paramus, & vtinam hæcMe
fur confcquentia, & quiquiá £ erferit Phi - taphilicalia, quæ pro viribus elaborata fini
lofophus circa infiniti in actu impoſibilica . uimus, in aliqualear Dei omnipotentis
ram : Veritaseft quod cxeius poticane f:ip- laudem ,ac Angelici Doctoris gloriam
polita animarum rariopalium immortalica . codane,pro cuius doctrina qua.
te , le guitur dari infinitam in actu anima iora parati (uiusſubire
TL s multitudinem , quæ prorſus est impoßi: certa mina.

Finis tomi ( ecund.

i.
 3

4
2

..

S A LM ANTIC AE *

Apud Antonia Ramirez, Vniuerſitatis, Typo

grapham ; Anno M. DC. XXXI.

ars
hm
 INDEX TITVLORVM ,
QV AESTIONVM , ATQVE
ARTICV LOR VM HVIVS
SECVNDI TOMI

Ex libro fextos relia ?Cum:duplici dubioappendice:derad

të ftupernaturalitaris; et.fubftantiæ fuper
QV AE STIO 1. naturalisimpoſsibilitate,
ĻI

De multiplici intellectus operatione. QV ÆSTIO II.

Decomparatione ſubſtantie ad ſuppoficum .
Art. N fimpliciuntaprehenfio fit ac ‫܀‬
Argola Anguod quid eft,fitidem cü eo cuiuseft?
A tus intellectusſpeculatiui?
An ſecunda opoficio intellectus.. 2. won Yuppofitæ à natura realiter diftinguatur?
fit compofita qualitas? z . An exiſtentia ab effentia realiter diſtingud
3. An diſcurſus ſit tertia operatio intellectusſpe tur : Cum duplici dubio appendice dedinis
chlatiui? his fubfiftentijs relatinis.

1
4. Animperium fita&tusintelleétus praktici? QV ESTIO III.
QV Æ STIO II. .
De comparacione (ubllantiæ ad princi
Deenre per accidens,& eiuscaufis. pra extrinfeca,

Artel. An deenteper accidens poſsimus habere
ſcientiam ?
2. Anensper accidens habeat cauſas perſe?
3. Anponi debeat fatum ,fiuefortuna pro effetti
bus per accidens?
QV Æ STIO III .
De effectibuscontingentibus , & radica
contingentia.
Art. 1. Ardentur effc tus contingentes in vni.
verſo ?
2. Quotuplex ſit modus contingentie ?
3. wan radix contingentiæ fic efficacia diuina
voluntatis .
Ex libro feptimo.
Q VÆSTIO I.
Deordinc Iubſtantiæ ad accidentia .
Altala An fubftantia fit prior accidentibusnatura
ra,& conditione?
2. Aninherentia fie de:elentia accidentis ?
3. An fubftantia præcedat dignitate accidentia
naturalia ?
4. An præcedatdignitate, accidentia fupernatu
Art.1. An generatio naturalis fit mutatio de um
elle ad eſſe?
2. Anin viuentibusgeneratio fit origo viuena
tis à viuente coniuncio iri fimilitudinem
natura ?
3. An poſibilis fit corruptio , & quæ eius ejena
ta?
4. An eadem animalia fecundum fpeciem ex fem
mine,ca putri materia gènerentur?
5. An coelum in animalium ex putrefactione, ge
neratione fit agens principale?
G. An accidens.in virtute ſubitātie attingat for
mefubftantialis produktionen ?
QVÆSTIO IIII.
De a &tione crcaua,eiuſque ab edductione
de potenciamateriæ dilinctione , ia
ſex articulosdigila ?
Art.. Au creacioft.poſibilis, & in quo conftat?
2. Anad:creationem reguintyy noustas ellerdu?
3. An ſolius Dei fitcreare,.w ¢ caufæ principalis?
4 An:inftrumen :alis virtusoilcreandum pluſsat
creaturæ communicari?eum dubio appendi
In que conſiſtatformaatameditatio?
ชีย TT 6. Au
6. An omnes format adturales , excepts animate
tionali,de potenti: materiæ:cdducamtur?
QV ESTIO V.
Decomparationecotiusad partes, in
(opté articulosdiuifa.
Artt. An totum à fuis partibus ſimulTumptis,
a puitisrealiter diſtinguatur?
20.An formafubftantialis dignitate måteriam
antecedat ?
3i Anmultiplicețit up formd ſubſtantiales incão
poſito naturali?
4. Anin hominerepugnet dari plumes animas?
5. An infingulis partibus vniusanimalis,fingu-
la animeperiieles reperiantu*
Go Anparces fluide animales,animatotius in
formentaarT?
7. An forma elementorum in mixto formaliter
Salmenent? O19V
Ex libro 0810
it ,
Q_V ÆSTIO I.
Deparencialitate mareriæ prima in tres
articulosdiaifa.
Art.1. Armateria prima gaudeat entitate a£txa
li,diftinéta abestitare forme ?
2. An gaudeatpropria exiſtentia ?
3. Anpoſsit exäſiere fineførina?
QV IO II. ioncm
ÆSTead
a
De materi in ordin indiuiduat
in quaruorarticulosdiuifi ."
Artit, Anprincipium radicale iudiniduationis
fubftantiæfit fola materiafignata?
2. Anmateria ligadta fit , que fubeft qnano
citati ?
3. An forma Sabitantiales & materia indini
duentur ?
4. An accidentiafubitEtis indiuidacntur ?
QV Æ STIO III.
Decomparat ione maseriæ ad accidentia
induos articulosdiqild .
Artt. An materia fit immediatum fubieftum
accidentiam ?
2. An in corruptionecompoſizi fiat refolation
que ad materiam primam ?
QVÆSTIO IIIT.
Dea & iuitate formarur sa duos art, diuili.
Art.1. An ad agendum requiratur diſsimilitudo
ingrada o incenſione?
2o Anex meritisaftionis,agensin agendo à paf- Articol. Anratio formalis finalizandi fitreda
forepatiatar?
QV Æ STIO V.
Deincenfsione formarunin duosartimi
culosdiuifa
Art.1.Vnde aliqua formefint intenfibiles ,," ,
remifibiles?
2. Anbu infmodi intenfio fiat per eccelum nout
grailisi
QV Æ STIO V.I.
De numero acdiltuttionecaularum in
quatuor articulos ciuilie
o ‫ܢ ܕܙ‬
Art 1.246, quo teplex fitratio principij?
An causa fieed add qnod aliudfequitur?
3o An caufa adequate in materialem , formita
lem ,ecdiuidatar?
4. Auvniuoce in prædi&a quatuor genera dini
datur?
QVÆSTIO VII.
Siue fecunda in boc tractacu d : caulis , do
1
caufalicate cauſe materialisia pres
articulos diolla
Art.i. In quo'confijtai propria caufalitascausas
materialis?
2.Angaudeat which canfalitate"# 019 taxat?
3. An vniuoce in omniſubjekto reperiacar?
QV Æ STIO VIII .
Decaufa care ciufre formalis in cresarti
culosdivila .
Artir. Anratio canla formalisin alta primofio
allus informatanus Jutiolli?
2. Au canjalutas formefie duplex altera all ma *
teriam ,emittiera nd compoſitavia terminata?
3. An de omnibus formis dicatur vninoce?
OVE'S TIO IX
Decaufalitate ac diuifione caufæ efficientis
infex articulosdivila.
Arr..In quo caffat canalitas caufa efficiëtis?
2. An C18 ]4 efficiens reéte in principalem , ci in
Drumentalem diuidatur?
3. Anin vniuocam et cmniuocat91?
4. Au canfa foerndalubordinetur prima ,ab illa
que realiter diftinguatur . Cum dubio ap
pendice deconcursa peaujo, kto simultaneo
caufa prima preſtito?
5. An caula primaimicdiatius,quam ſecunde
atting at ejeitas?
6. Anaduabus caufistotalibuspofsitidem effe
Efuspromenire.
QV ÆSTIO X.
De caufa finali in tres articulos divifa.
lisbonitasfials. 2. An
 2. Acaufalitas finisfit motio wetapborica?
3. An vniuoce conueniat omni fini?
Ex libro nono.
Q_V ÆSTIO I.
De diſtinctione inter actum , & potentiam
in duos articulos diuila .
i
Arcic.i. qualis diſtinctio inter a tum , rogo pou
tentiam perſetur?
2. Anpræter potentiam aétiuam ,com pafiuam de
the obiectiua ?
QVÆSTIO II.
De dilinctione potentiarum cogenitarum
à fois ſubicciis in 2 , art, diuiſa .
Artor . An potentie.congenitæ fubftantijs abip .
srealiter distinguantur ?
2. An ab spfis pofsint ſeparari?
QVÆSTIO III.
De diflinctione potenciæ actiuæ à paſiua in
4. arc. diuifa .
Arlot . An potentia a&tiua à pafina realiter din
Ringuatur ?
2. Anrepugnet idem à feipfofecundum idempa
ti, ac moueri ?
3. Angruia & leniaàfeipfas moueantur ?
4. Ancor animalisà feipfomoueatur ,veld gems
nerante ?
QV ÆSTIO 1111.
De diſcrimane incer potentias racionales,&
irracionales 19 j. art.diuiſa .
Art.ro Anhec diuifio exacte tradatur ?
2. Quid fit libertas, & in qua potentiarum ratio
naizum jaluetur?
30. Qsopacto potentiæ libere ad operandum den
terminentur ?
QVÆSTIO V.
De potentia , quæ in creaturis in ordine ad
fupernaturales formas reperitur in 3
articulos diuifa .
Art.l. An detur in creaturis potentia obedien
tialis congenita ad formas Supernatura.
les ?
2. An hæc in a Etiudná paſiuam diſtinguatur?
3. An potentia obedientialis pafsiua fit fuperna
turalis?
Ex libro decimon
QV STIO I.
De contrarorum incompoſibilitate in 3 .
aiciculus diuilde
Astate An eidem poſsintplura contrariari?
1 , An vnum contrarium expellát alterum fuper
maliter.vel effettine?
3. An poſsint duo contraria compati in eodem
fubie& to ?
QVÆSTIO II.
De impoſibiliregreflu priuationis ad habi.
tum in quatuor articulos diuiſa .
Artot . An ex aliqua priuatione ad habitum fit
poſsibilis regrefusper naturam ?
20. An ſubſtantiaſemel corruptapoſsit per nati
ram reproduci:
3. An idem accidens ſemel corruptum poſsitre
produci per naruram?
4. An de patentia abfoluta poſsit fierifemelcor
rupti reproduction
QV Æ STIO III.
De diſtinctione inter eas corruptibile , &
incorrapribile in 5. art. diuildo
Art. s . An materia celeſtium corporum fit liner
Sa àmateria ſublunarium ?
2. An corpora celeftia fine ab extrinfeco incor
ruptibilia?
3. An gaudeant aliquogradu vitæ ?
4. Ax numero denario claudantur ?
5. An ſingula fingulis motibus proprijs gawi
dedni ?
Ex libro undecimo.
QV ÆSTIO I.
De pacgra nocus in d. art.diuifa .
Art.l. An diffinitio yootus fit ex a £ta ?
2. An mouus jit effentialiter continuus, & fucce
finas?
3. An ad trid tantum prædicamenta detur per
ſe motus?
4. Anaftio tranfiensfubie &tetur in agente?
5. An operationes Dei ad extra fint tranſeun .
tes ?
6. An a&tus diuin -intelle tus, voluntatis fint
proprie atlioneslicet non prædicamentales?
QV ÆSTIO II.
Deinfiuto in 3. dita diuiſa .
Arr.l. An poſsit infinitum in a &tu per agentis
naturalis potentiam gantdelege ordina
ria produci?
2. An depotentia Dci abſoluta poſsit infinitum
cathegorematice Jecundum magnitudine ant
ſecundum multitudinem produci?
Anvnum in finitur in aius alio eßejant cum
fundamento in re excogitaripejsie?
49 2 QVE
 QV Æ STIO III.
De natura loci in duos articulos diuiſa .
Arc.l. An loons formaliter fit ſuperficies ,**
proindeſpecies quantitatiscontinue ?
2. Deimmobilitate , quæ eft loci differentia ?
QVÆSTIO IIII.
De vacuo in duos articulos diuifa .
Art.1. An detur VACHNm per naturam ?
2. An dato WACHO corpus perillud,moueretur ?
QVÆSTIO V.
Denatara temporis ingresarciculos diuiſa.
Art.I. An duratio adequate in cternitatem,
4 ** ,actempus dihidatur.
7 Antempus fitens reale :
3 Sit eius definitio exalta, nec ne?
..Ex libro duodecimo.
QVÆSTIO IR
De natura fubitanciaron ſeparatarum in
quatuor arcicules digila
Ardl. An dentur in vniuerſo ?
Bi In quo carum immaterjalitas confifturi?
F IN I S.
Q
3. in fint in aliquo magno numero ?
4. Anommes Angeli differantfpecie?
QVÆSTIO II .
Denatura primæ caufæ in duos articulos
diuifa .
Art.t. An omnium perfe&tiſsimus in deo fitin .
intelligere?
2. An fit conſtitutsuus Deitatis?
QVÆSTIO .
II .
De virtute cautandiprimæ caufæ in duos
articulos diuifa .
Art. i . De diuinis Ideis que padlo ad creaturam
rum produtionem concurrant?
2. Anſcientia fit ratio agendi in Deo?
QVÆSTIO IIII.
D & diuina mmurabilitace , & libertate in
rebus producendis in quatuor
articulosdiuiſa.
Art.l. An Dexsgaudeat effentiali libertate ?
Hi An fine lafione fu * immatabilitatis res in
tempore producat?
3. Anmandum incepiffein tempore ; ficfolafia
detonendum ?
4. An quoad aliquascreativas repugnet munde
fuille sbaterne
.
 INDEX RERVM , QVAE IN HOC
TOMO SECVNDO CONTINENTVR.
A. conc fionem ,p.15.6ag.2. ſubiec
Cidens ſucceGuum 'non poteft idem tio tranlu
A && ſiens non eltın ente tive ,
o ureor
nummeCorpi prdi
oduc p.4799.. CoColalo
A
in pluriu n isP.47
Accidens fuccelloow quod confiftic in spaDe
Acfeiodne p.54
ffoi,ad cx8.crc. 2, n funt formaliter
a no
cranſeuntes;inp.557.4.1. vo
ſuccelione poa
relt per naturam reproduci , p.479.0.1 Actus di uini tellectus , ac luntatis fune
Accidens ſucceliuam habens vnitareho lime prædicameata
pliciter ſemel corruptum nequit per 02- leves re ac 56on
, pag. ti c.: licet non
3.es
turam -reproduci ,pag.480.col.zi SAABB
Accideos pernianens non poffe nacuralitcr Beatitudo cóGirin actü. intelle & us eft quæ
reproduci eft lumine naturali norű , ibid . omniveltoperationú nobiliſsima,por 44.
Actus & potentia quatenus diuidunt ens , col.r.
sealiterdiftinguntur; opponūcurque luis Beata vilio menſuratur æternitare particie
form alibusrat ionibus,p.361.C.2.
Actia vel qualitas habens ſe admodã actio . pata , p.599.6.28
nis non expellit contrarium â fubiectonio Cauſæ definitio fcilicC.et,id quod aliud fequi
fi aliquam formait incompoſibilem pro tur eft recta,p.307. Cele
ducendo ,pag.445
.col.za
Adio qua Deus cīcta crcauit , primario fuit Cama
uſte inalco
a ri enmm,founrmialad
emæq, efuafiteciendicauimdi,&fi,
tur in
ad tocum terminata,ad pärres vero ſecun nalem ; p.308.col.r.
dario, pag.254.col.2. Caufam non dici vniuoce de quatuor anu
Agens non porest in ſeipſum fecüdum idë
operari macu Phiſico , P :379.c.z. mcratis probabileen ; oppofitum tamen
Hæc incompofibilitas prouenit ex meritis Cauſ eltaprprobinab
ciil lis,s,p.&31in1.ſicorul.métalis per hoc
paiu
agentis & patī,p.385.c.1: ta ntmumvidirtfturinemgu,&
uritcu
Agens in agêdo reparitur fecüdū gandé for: pria ur,mquinodteill primoi
ntaiopeneral
má & parte per qua agit, pi2 90. C.2. läd i fibi pal sõ ope rac urz iſt a no p.3 39 . Cele
Accidēsiuxta quartã cóparationeelt perfe- Caufa inftrumétalis ſubdiuiditur aliquibus
&tius fubflantia in completa potentiali , di
pag.us.col.z.
uifionibus multis auté in cauſa princi
Accidentis caufalitas quatenus vireus fubfta palıs, p.340.col.i.
Caufaadequate diuiditur in vniuocam , &
cæ , extenditur ad productionem formæ equiuocam ,248-352.Cols
ſubltant :alis , p.136.Cal .
Inaccisteni oltiota proxima ratio agendi , proiab
Illiinusfier ecaasedep
priipſ ! pro
endduc
entere
em ; effe
illictă ſolūo
us ver
quádo illo medio lubſtantia producit;ti- in fieri,& conſeruari,ibid.col.z...
mile, ibidem.
Nullum accidés eft agens principale in pro tolſæ
Cau s cauæ fal
eiuund
litfec ad ita
pritem ſubord
mam, neq inftio
ue ina luxnóum
duatione fubitantiæ , p.18$.c.2.
effer pag.333.C.1,
ettinuindi,ge
Animæ.nonfunt plures in vno animali, pa Veincaüf t ex
gina 217,col.. caofeo indiget ex meritis fuis concurſu
Vnica cãela ñima eftin quolibetanimali,ib. Depen det à 134.co
Dei,pag, primalet.
non ſolum quia ab ipſa
Anima racionaliscmincnter præhabét vege recipit virrurem operatjuā, ſed quia eius
tatiuam , & fenfitiua; & tamen ipfa eft for euã requirit influxü vcoperetur,ibid.c.2.
maliter vegecariua atq ; fenätiua , ibidem Egecnon folum limulcaneo ,fod etiam præ
Voica cantüm animaapimantur omnes par uio concurſu Dei eiuſdem ordinis ve ad
tes animalis , p.224.C : 2.
apia
Apræhenlo fimpliciuméſ operatio intelle . Taliſusumpræu
ausfpeculatiui, p.4.0.1,
s cocuncr efurfeſuctsumne,cp.ex341.
lice pa61
rt2.e Deig
Io fimplicium apræhenfiotre poreft effecó nec cauſæ feficumundæ diſtinguicur fecundil
plexio , ibidem . rarionem å ltaneo D :343.0.2.
La limpliciam apræhélione nequit daripro Vte& rqu conlecur
fpeecia rumdiu
quoſus ill deberugen
idie turin erafæ
r cau lemfes
pofitio , pe4.C.z. ca æ; fecucós autem iniilane ,p.344.Co
Idem aſenlus poteft ferri fimulin præmifas Cauſnd
a prima cursit iediare im2,media
691 3 ciond
 Index rerum verborum
pione virtutis,& fuppofiti ad effectum fe .
cundx.fecundum omnes ſuas partes , &
gradus,pag.35 i.
0.col.eft
Coulæ finalis bonitas ratio finalicandi,
aprehenfio ,conditio , conuenientia vero
racio ſub qua,pag, 354.col.2 .
Eus caulàlicas en Philica, metaphoricaque
Timul recundum diuerfas confiderationes
g 6. l.z.
pa . 39 co
Variæ eiusdiuifiones adducuntor ; & expli-
cantur,pag.357.col.za
In quarum membris inuenitur racio finis Cauſa fatalisnon tolo.contingenciam à re
membris impeniturratiofinis
analogice,pag .359.col.z. caufafatialesnon tols contingent
Cauſæ cfficientis in actu primo conſideratæ
conſticunqum eſ forma per quam agitp .
Vcoper etur .
335.colit
requiritur philica exiftétia .,nó
ye ratio formalis,fed ve condicio -ibi. C. 2x
Eiuscaufälitas eft actio de prædicamento
actionis , & non aliquis modus ab ea reali
tor diflinctus,p.336.C.1
Caufaamaterialis
materi conftituitur per hoc quod
fir reception,& compofitiua per modum
fubiecti,pag.314.col.l.
Dcilla in actu primonon prædicatur forma
liccr exiſtentia , licuc ifta requiratur tan-
quam conditio ,veilla in actu ſecado cau
ſet,pag.319.col.7 .
Eius caulaliraspropria eſtilla fúbicctio fecũ
dum quam forma,& côpolitūdependenc
ab illa;Ibidem ,col.z.
Suam caufalitarcm exercer in formas, & in
compofitum ,p.319.col.z.
Eius caufalitaselt modus ex narura rei ab ip
fa diftin &tas,non taineo ab vnione , ibid .
Habec duplicem cauſalitarcm ,non realicer,
fed ratione diftinctam ,ibid.code
Eius ratio faluatur vere, & proprie in ipfa
refpc&tu formæ, & compoätilubſtantia :
Its,necnon in compofito reſpectu acci-
dentiã in ipfo receptorum ,ac in accidéti
Luntaliorā
bus,quzetiam recepciua,p&* luperna
322.C.2.
Saluatur in ente ſpiricuali,
curali, fiue fubftantiali ,due accidcocaling
Pass.ml
Et in difpofitionibus ad quamcunque formā
ibidem ,col.z .
Dc omnibus prædi&tis dicitur cauſa matc .
rialis analogice analogia proporcionalita
tis,ibidem .
Cauſa formalisconflicuitur in ratione cau-
fæ philicz per Luanicncicatem informari-
uam ſubieci,p.327.C.de
Cuiusracionen conflicdriuam in actu pri-
moingreditur exilentia col.z.
Vrabftrahit ab intrinfeca, & extrinſeca eſt
determinaciua rei ad certā (peciem ,p.3.28,
col.
Cauſa formalisiocrinſeca habet caufalicam
in materiam , & compofitum lola ratione
diſtinctam ,p -329. C.2.
Eius cauſalitas confiftit in modo vnionis ab
ipfa forma dilindo ex narurarci , ibid.
Caura formalis dicitur analogice de intrin
-Ieca & extrinſeca,p.331. Ciro -***
Necnon de accideocalı , & fubftantialiin .
trinfeca ,col.za
Caufa faralis diſtinguicur effentialiter a
forruda , P.38.c, I.
:)
iam àrea
rio Conforva ra o
el continua producti non
ad exiftentiam ,fed ad effentiam termina
ta,pag.255.col.la
Contrario vni vnum tantum perfecte po .
-cell contrariari,p.531.Cobo
Materialiter:vero & ſecundü diuerſas racio
nes vnūpoteit pluribus contrariari , pago
438.col.
Contingencia darur in rebus» p.4 %,6.2.
Contingentia effe &tuñeſt criplex, p.44.6.1.
Radix prima contingentiæ nequc elt10.cak
fis fecüdis neq ;in diuina libertaco , p.46.
col.i.
Gompoſitum ſubſtantiale eßnobiliusfore
ma , p. 230.0.2
In compofico ſubſtanciali non datur forma
creara quæ fit caufaexill @cx p.175.6.1.
In compolito fubftanujali omnia prædicare
eflentialia proueniunt ab cadem forma,
P. 10.CAT
Neque formaliter cx natura rei difiogun
turinterfe, ibidem .
Contraria quæ habent medium poluntcom
pati ſimul in gradibus remitīs,p.499.Colo
Secus in gradibus incendis.p.450.6.l.
Ganirarua quæ carencmedio , in nollogra
du eciam requiſa poſunc.compariin cade
parte ſubiectr ,ibidem ,C.2.
Benciamen indsucrtis pri51.C.X .
Nec non de potencia abſoluca 10 cadanı par
tcfubiecti,ibidem , colazio
Corruprio ſubllancialis dacur de facto : ella;
terminus inecocions Daturae vniuortalis,
p.120.C.2 .
Dillinguiturquc rcaliter á gencrarione , p.
121.col...
Creatio eft productio ex nullo prælapofito
ſubiecto ,p.142.6 .
Accipiturquc actiue& paliud, P »147.C.I. ...
Non requiritſubiectum commune varique
termino ,ibid.col.z.
Creatio prout facta in tempore includit no
uitatem eflendi. quam tamen defe non
pecit,p.752.C.26
Nulla crcarura poter creare ingenere cau
ſæ
 Index rerum coverboruni.
Se principalis,ibidem , & p.156.6.2.
Neque virtascreaciua poceli dari extra Deu
P - 59 - Cola
Neque creatura pòceſtcócurrore inſtrumen
calicerad anihilationem ,p.171.0.1.
Corpus cæletto non pocelt virtute propria
cauſare principaliter animalia genita ex
puisi maceria ,p.121....
Bone camca ve instrumuru u incelligen ,
tix morricis,p.132. Cola
Corpora cæleſtia ſunt compoſitaex mate .
ria & forma, P.492. Cole
Materia corpora cælettiği no et ciufdera .
tionis cū materia fub lunarid ,p.493.cit.
In vnoquoq ; corpore cæleſti éit macuria di
uerfx ipecieià materia alterius , p.494.C.K.
Quidinflaác cælam empyreumia hæc infe.
riora,p.400 ... 2.
Corpusaliquod datur, cui ab intrinſeco con
venit incorruptibilitas,p -500.core
Corporacæleftia lunc ab incrioſeco incora
rupcibilid ,p.507.0.1.
Corpora cælcltia cíle animata ,velinanima
ca non eftcótra fide defendere , p.520.c.2.
Secundum principia Philofophiae funt in
animaca ,p.521.C.2o ·
Defideelt dari cælum mpyredm fupra om
nes alios,p.525.6.2*
enſiones in terminata non dancar de fa
čo,p.274.Cože
Deus potelt fupplere effectum caufæmate.
rialis extrinfecæ in diuerfo gcaere cauliza
P.325.Cor .
Dilsimilicado in gradu & intenſione quali
catis requiritur ad actionem ,p.278.C.2.
Diſcurſus urcludit plurespropoliciones, p .
14.Co.
Diſcurſus eſ tertia operacio intelicctus , p.
.
1.C.1
Deus eftin mutabilis ,p.668 .
Vade & in quo diuina immorabilitas.confi .
Hac,ibid. Come
Effectus idem non poteft à duabus caufis to
talibus Phiſicisno ſubordinatis, liue prin
cipalibus,que inftrumentalibus ſimul pro
duci,p.391.6.26
Decote peraccidésnó ef ſciêtia, p.27.c.7.
Effeétus per accidens habent caulam perſo
in folo Deo , p.31.C.2
Ineffectibus dependentibus á folis caulis na " Gendcatio , vemutatio cominuniter dicta eſt
turalibus datur vera coringétia,p.41.col.
Ens permanens femci corruptum poreſt per
Dei vircut ern repro duci, p.484. 6a2. * x +
Secus ens ſucceſiuum ,p.487.c.i.
Exifle ntia non eft idem realiter cumi cffene
18 crcaturæ ,p.l.Com
Vna tantum exiflentia datur in quolibetcon
pofito ,p.91.0.2.
Éxiftentia cltaćtusrealiter caricariae dillin
abus ab ellentia creata, p.9.3.C.1 .
Exiitentiæ rerum producuntur à folo Deo
principaliter,p.173.0.2.
Et à caulisfecüdisyo ab iniqumeris,p.175.Cir
Exiliencia non multiplicatur in Deo ad mul
tiplicationean relationum , p.101.6.2
F.
Faram jo prima acceptionenon eft ponen
dam ,p.37.Cor.
Quoad rem tignificatam à Theologis perti
nec ad caulam efficientem perfe , ibide.
Forma non edducicur de pocentia materia,
quia in illa fuerit fecundum efle actuale ,
p.182.C.2.
Adeddutionem formæ requiritur concurſus
actiuus ex parte agentis, & paliuus ex par
te materiæ , p. 184.C.2a
Omoes formx compoſitorum naturalium
præter animam racionalem edducuntur
de pocencia materiæ ,p.190.C.I.
Forma lubſtantialis elt perfectior materia
prima,p.203.C.2. Non danru
hæfubitanCo2pol100 . Cal.for
rplures
, p.209
1
Qaxlibör forma ſupernaturalis eit perfex
ctios ſübflantia naturali,p.70.Ge2 ,
Forma clericptorum non maneat formalie
ter in mixto ,p.234.C.I.
Formx elementoruny manentio mixco ſe
cundum fuas virtutes,p.235.6.2
Forme accidentales Cubiectancur in toto co
polico.p.273.c.2. Illarum ſubiectum nca
quit ctie materia prina ,p.275,6620
Fornaccidentales habentradicem incene
fionis ex ordine ad lobiectum , P.936.1.
No colő augécus fecundâ actoaiē inhcieţia,
ſed eriâ fecundü cilenciam , ibidem ,c.2 .
habe
X리
nt ex Caliordoctum extrinfecum
augueati
excentius, p.294,629
G.
Gratia iuftificans eſt perfectior omni ſubltā
cia creaca ,p.26.0.1
Grauja,& leuia non mouentur à fe, fedager
Derante,p.387.6.20
Habent in leiptisquodanımado principiữ
actiuum fui motus,P.388.c.1 .
Generatio naturaliselt nucacio de non cffe
ad effe fimpliciter,p.104.C.d
duplex,p.105. Což Generacionis diffini
tio eft recta , purl.ceh. Ei faluatur &b19;
plusieurs
particula ex vi p.112.col.z,
Generacio propria viuentis , quæ & qualis ,
ibidem ,c.2 , Grariaedducitur de poten
cia ſubiecti,p.105.col.l.
11 Heccei
et magna ex
nd er
I r
Hecceitas non eſt indiuiduationis principia
in ſubftãtijsmacerialibus,p.258.6.2 .
Omnes humores in llacu pertectæ decoctio
nisſunt parces animalis , & informantur
eius forma,p.228. C.to
Humores animalis ante vicimam decoction
nem ſunt partes pertinentes ad integrita
tem animalis,pag.218.col.z .
Humores animalis eadem ratione , qua ſunt
partes eius informantur iplius anima, a
quaſolum accipinut vitam vegetaciuam ,
po229.col.z.
I.
Imperiü reſpectu alterius ab imperante eſt
a & us intellectus practici,p . 20.0.1.
Imperiâ erga proprios a&us imperanris eft
actus intelle & uspractici, Com . magnitudinem ,aur mulcitudinem , pag.
Inherencia actualis non conuenic'effentialia
ter accidenci, p.62.0.1.
Inherentia aptitudinaliseft de intrinſecara
tione accideatis , pag.6 2.C.B.
loherencia aptitudinalis non eft ordo rella-
a tionis prædicamentalis ,p.63.6.1.
Intelligencia creata non eſtporens in produ
ctionem effectuum corporalo ,p.6 * 2.6.1
Derarioneinstrumenti eft, quod ex propria
forma habeat vircutem , per qua operccue
aliquid præujameffe& ui agentis princi
palis ,p.163.C.1.
Individuationis principium complecur in
hacmateria, fociata quãtitari,p.2 $ 9.C.2.
Indiuiduatio formarum ſubſtantialiu'n pro-
uenit ex diuerfo illarum ordinead diuer-
ſasmaterias, in quibus recipiuntur , pag.
269.col.2
Huiufmodi ordo per quem indiuiduantur
formæ prædi &tænon eft aliquid fuperad-
ditum ad entitatem ipfarum ,p.270.C.de
Neceft ad quancumque materiam, quam de
facto informant, fed ad maceriam , quam
informant primo,vel quam prino pecat
informare ,ibidem .
Indiuiduario criam formaram accidentaliú
a ſubiecto, calibus circundanrijs determi
nato debutſumi ,p.272 . col.z.
Rarionc huius indiuiduarionis plura accide
tra ſolo numero diſtinga in codem lubio .
&to limul effe non poflunt,p.263.coll .,
Intenlio qualitatis non fit peraccefum no-
uæ qualitaris deftruentis præ cxiftcorem
pag.299, col.l.
Nec fic per acceffum noui gradus , ibid.c.2.
Sed tantum fit peraccelum modalis cor-
minationis perfe & ioris , pagina 302. CO-
lumna I.
Infinitas non eſt formalis ratio conſtitucina
Deicaris, pag.648.col.I,
um o
rb
om ve ,
Intellectus determinat voluntatem , quoad
fpecificationem actus, pag.4to.col.l .
Intelle & us, & omnes aliæ potentiæ animæ
determinantura voluntate , quoad exerci .
tium ,ibidem ,col.z.
Intellectusimperat volütatifugam , velpro
fequutionem obiecti liburam , pag. filo
col.a.
Intellectualitas eſt gradus omnium perfe.
&ifsimus, pag.643.col.i.
En formalis ratio coollicuriua Deitatis per
inodum radicalisprincipij , p.649.C.2 .
Infinitum per effentiam in folo Duo reperir
tur , pag.8 67.coloro
Infinitam in actu ſecundum intenfionem
neqait dari de lege ordinaria, ibid.c.2.
Nequc elt dabile de lege ordinaria fecundü
568.col.la
Infinita multitudo rerum indeterminate exi
Pentium , eli fin cachegoremacica , pag.
$73.col.2
Infinitum in actu ſecundum magoitudinem
multitudinem ,autinteolionco ;ncquede
potcntia abloluca poteltfieri a Deo, pag.
574.col.2 .
Exinfinitis in tali genere vnum poteſt exco
gitari maius altero ,eriamin Philicis ,page
583.col.a.
Ideæ funt in mente diuina rerum facienda .
rum , pag.651.col.i.
Idcæ habent concurſum circa res fciendas,
nen effectigum , led formarua xuwplü
riun ,pag.652.col.r. & 2.
L.
Liberum arbitrium non confälir io aliquo
realiter fuperaddito porēcijs intellectus,
& uoluncatis ,p- 405.C.
Liberum arbitrium formaliter, & potiſsime
corfiilit in voluntate, paf00.C.I .
Deus eit liber, libertate cilencall, pag.693.
colto
Libertas dininia & us confilit in apritudina
litc rminatione ad crcaturas : autinemme
ciali deffectibilitace prouc præl0n10 Om
nemreſpectum rarionis ad cloucuras,pag.
664. col.2
Dcus nó potuit manere Cufpéfus fine aliquo
decreto libero de creaturis producendis ,
vel non producendis ,p.665.col.1.
Locus aon cit interualluin ,pag s8o.colel.
Locusnon cft formaliter fuperficies de præ
dicamenro quantitatis, ibid.col.za
Formalisratio generica laçı elt reſpectus
tráfcédéralis continenuæ ad contentum,
P.587.col.
differentialiseltimmobilitas ,pag.
Eiusracio
$ 88.col.i .
Locus
 X1
Index rerum eu verborum ,
Locuseſ immobilis per fe : & idem numero
manet inuarialus, pag.589.col.2.
Immobilicas loci fumicur per ordincm ad
partes fixas,pag.890.col.i.
M.
:
Maceria prima habec encitarem diſtinctam
ab encicace forniæ , quâ accipue à folo Deo
pag.240 . col.z.
Materia prima habet propriam differentiâ ,
quæ porci actualitas Metaphilica nuncu
part, pag. 242. col.z.
Materia primanullum aétum includir in ſua
effentia,pag.242.col.2.
Haber camen propriam bonitacem, & vnica
cem ,pag . 244. cul.i.
Non habet propria idea in Deo, pag. 2450
quærelsider in corde , pag.396.colors
Mundus potuit elle abæterno quantum ad
res permanentes, & quantum ad ſucccfi
uas,fcilicet morum ac tempos, pag.680.
colore
Mundum incepfle in temporc eft defide,pa
gina 674.col.ro
Mundasnon potuit effe abæterno, quantum
ad res generabiles ,ac corrupcibiles relic
tas fuis naturis,pag.682. col.1.
Bene tamen quantum ad incorruptibiles rea
lictas luis naturis , pag.683 . col.lo
N.
Nomen numerale aliquando numerac con *
Cretum ratione materiæ, aliquando vero
ratione materiæ ,& formæ ,p.248.C.2. 1

!
col.i.
Materia primanon gaudet propria exiſten
tia,pag.246 . colore
N :cde potentia Dei abſolura exiſlere po- ,
teli feparaca a forma,po252.C.I.
In principio mundi non terminauit propriate
actionem crcaciuam , p.254 . Culo
Materia ſigaataquantitace dicit iprana ma
ceria vo principale indiuiduarionis prin-
cipium , & quantitatem vt conditionem :
vel tantum dicit maderiam vt præhaben-
1
tom radicalicer quanricatem , pagina 2050
colia.
Materia prima non eft id in quod vltimo ro-
ſoluzcur compolitum naturale , pag.297
col.s.
Materia corporuin celeſtium differe fpecie
ſubalterna à mareria corporum ſubluna-
rium ,pag.soo.col...
Omnes mocus orbium celelium funt circula Duo meabra di &tæ diuiſionis opponuntui
rese xceptu mocu trepidationis , pag.530 .
col.i.
Mocus orbium celeſtium ſunt naturales ,pa .
531.col.r.
Diffinirio motus recte cradi&ur à Phi. pag.
339. col.l.
Vniuoce conucnit moribus , & mutationi-
bus inſtantaneis, p.540.col.i.
Morus ſumit effentiam , & vnitatem à cermi
no ad quem , pag.543. colive
Succello , & concinuitas ſunr de eflentia mo
tus ſtricte dicti, ibidem .
Ad cria cantum prædicamenta datur per ſo
motus fluicte dictus,pag.545,col.lo
Argenerario non eft nogus proprie, fed niu
tatio ,pag.548.col.la
Mocus cordis non prouenit à principio in-
crinſeco , vtà principali inouente , pág..
393.col.i.
Morus cordis eſt vitalis vitalicate propria ,
P
Pocentia omnis, velelt actiua, vel paſsiua,
ita vt nulla detur obiectiua , pagina.363 .
col.2 .
Potencia ordinata ad actum ſubſtantiale po
telt idem fignificari cum fio fubiecto ,fe
cusaucein li ad actum accidentalem ordi.
necur,p -368.col.z .
Potenciæ congenitæ ſubfantiæ creatæ , fiue
actiuæ fint tiuo paſiuæ ab ipfa fúbltaaria
realiter entitatiue diltinguntur , pag.369
col...
Potencia cõgenita ſubftantia creatæ poteft
ab illa feparari,pag.375.col.2 ,
Potéria verc paliua realiter diftinguitur ab
actiua, pag.377 . col.2 .
Pocenria in gora ſua laticudine adäquate dia
uiditur in rationalem , & irrationalen , pa
gisa 40.col.l.
ſuis rationibus fürmalibus, ibid.col.z.
Supradicta diuifio eft vniuoci in vniuocata;
liue generis in ſpecies, pag.402.col.l.
Potéria obedientialis darur in qualibet crea
tura relpectu formarum , fiue actuum fum
pernaturalium , pag.414.col.i.
Talis potentia cft aliquid politiuum , & rea*
le ,ipfa videlicec entitas creaturæ;pagina
415. col.ro
Non denominar ſubiectum poteos ſimplici
ter,fed tantum capax, vel obedientialiceri
ibidem , col.z .
Porentia obedientialis actiua qur in creatu
ris fic fola negacio repugnandæ eft fisti
tia, pag14 18.col..
Neque datur calis potentia actiua quæ fine
intrinfeca mutatione in actum fecundum
prorrumpere lit potens , ibidem , columns
na za
Cum eleuata efl per formam fupernaturas 을

pag.395.col.i. lei non eft dicenda potentia obediencia

Procedit ab anıma ,& potentia loco moriuag lis a&tiua, pag.421.colio
Poten .
 Index rerum.couverborum .
Potentia obediencialis pafiua,quam habent
creaturæ ad formas fupernacorales recia
piendus,nec cft ſuperadıca , necfuperna.
turalis, pag 47 7.col.l.
Necei patim naturalis,& partim Taperna- Subitantia eit diffinitione prior accidenci
turalis ex parte ſubiecti, p.429.col.z.
Non eft dicondanaturalis,fed obediencialis,
ibidem ,col.z.
Principia catis naturalis ſunttantum tria,pa
105.col.2 .
Principium vc ſic dicitur analogice analo .
giaproportionalitatis de membris diuidé
tibus,pag.311. col. 1 .
Ab aliquibus priuationibus ad habitus eft
poſibilisregreſaspernaturam ,ab aliquia
A
bas vero non eſt polibilis,po462. col.z.
Exextremis priuatiuis oppoticonis moralis
vnum potelt remoueri abſque pofitione
alterius pag.467.col.i.
Quando priuatio & forinaphilice & abfolu
te opponunturrefpeétu Lubiectiapei oa-
si,eriam de potentia Dei abſoluta non po
telt vnum abfque poſicions alterius ex
""
cludi , ibidem .
Quando priuatio non abſolure, fed cum or-
dine ad actu in præcedencem opponitur
formæ , poteft habitus excludi a Cubietto
abſque potisione priuarionis, non camcn
ê conuerto , pag ,468.col.i.
Propofitio aprehenfiua perciner ad ſecun-
dam operationem intellectus,p.6.col.2 .
Propoltio aprehenfiua eft compofita quali
tas,pag.7.col.i.
Propofitio iddentica cfl compoſicaqualitas
pag.8.col.2
Propofitio aprehenfiua & iudicaciua reali-
ter diftinguintur,piki.col.2.
Psopolīcio eſt actus intellectus practici, po Exccdunt numerum ( pecierum omnia cor.
19.col.i.
In propolitionibus códitionalibus nullaeft
veritas contingens,pag.48.col.2 .
Qualitas etiam action aŭmodo non licaâio ,
non expellit à ſubiecto contrarium effe
ctive philice,pag-444, col.I ,
Quando ramen est interamentum alterius
agentis extrinſice poteft in proprio Cubic
>
Eto aliquem èff.&um producere , & acti-
uecontrarium expellere, p.445.col.l.
Qualitates ſupernaturales ex natura reinon
mabent cerminum augmenti , bene tamen
nacurales,pag.570.col.2.
R.
Relaciones diuinæ conflicuunt perfonasle
cundum quod diftinguntur abellincia,p.
.za
94.col
Tres dantur in diuinis relationes fubGllendi
selatiuæ præter Lubliftentiam abfolutain ,
pag.95.col.r.
S.
Subtancia creata dicicur accidēcibus prior,
quia illa præceditgeneratione, p.57.C.2.
bus, quia ingredicur illorum diffinicionē,
pag.58.bol.r.
Subſtancia completa eft perfectior acciden
ci compleco ,pag.67.col.z.
Subſtantia incompleta potencialiselt perfe . +
aior accidenci incompleto eiuſdem ordi
nis , ibidem .
Supernaturalisatis radix eſt diuina perfe.
ctio ,pag.73. colile
Subftantiæ ſupernaturalis creatæ poteft à
priori demonſtrarı repugnána , p.77.C.I.
Soppofitum conftituitur in cllc calis perali
quid intrinfecum reale,pag.84.col.z .
In omnibus fubitantijs creatis modusiubfi .
Mendi diftinguitur realicer â natura , pag.
86.col.r.
Quo ordine collocantur Sphoræ cæleſtos,
pag.528.col.z.
Voiuscuiufque Sphera funt plures orbes,
pag.527 . col.lom
Decem fphetæ ſunt quæ mouentar in re,
gione echerca,pag 526.col.r.
Subilancia perfecta femel corrupta non po
teſt per riacorā reproduci,p.471.col.1.
Subitantiacompleta femol corrupta , quam
vis alias fic imperfecta non poteit repro
duci per naturam , pag.47 2. col.la
Subnátias ſeparacas & angelicas dari eſt de
tide , pag.6in.col.2 .
Elt eciam rationibus naturalibus denionftra
bile ,pag.630.col.i.
Subilantiæ illæ funt incorporeæ , p.532.C.2.
porum ,pag.634.col.1.
Differunclpecie , & non folum numero , p .
645.col ...
Scientia Deioltei ratio ageodi ad extra , po
656. col.
Scientianci ve practica , & vt cft imperium ,
eitcauſa reron , pag.658. col.la
1.
Duratio adequate diuiditur in æternitatem
quum , & tempus pag.598.col.la
Tompus dilcrocum mcaturac operaciones
angelicas,pag.cor.col.la
Tempus continuum menfurat motus,&c ſub
Santias iplas incorrupribiles, ibid . col.z.
De romporis abæternitace , 8c xuo vero dife
crimine,pag.604. &c lequenos, col.z.
Tompus ell quntreale, completor tamêper
actum racionis,pag-037. col.i.
Partes temporis habent realem exiſtentiam
Lucccliuan , pag.620. col.a.
Exxcta
 Index rerum gw verborum
Exa & a eft diffinitio temporis tradita ab Ari
ftowp.622.colin.
Tempus continuum dumicaxat eli vnumin
vniuerlo , pag.626.col.z.
Torun diilingacar
0
realicerg à ſuis parcibus,
pag.19 . col.z.
Totum addit fupra fuas partes quandam for
malitatcm intégritatis ibidem .
V.
Vacuum non poteft dari per pacuram , pag.
$ 93.,col.I .
Daro vacuo ,de potentia abſolora Dei ,mo-
cus non ficretperillud naturaliter , bene
tamen de porcnp12 abſolues , P.595. Colla's
Talis mocus factus per vacuum deberetette
lucceliuusbiderile
Viuentia g..udeat cermino intrinſeco mag.
nitudinis, & paruicacis,p- 579.col.z
Gradus viis perfectior citgradu elſendi,p.
643.col.i.
Vilibilia, & inuifibilia fimul produxit Deus
initio temporis , P43.074.col.l.
Viabilium creaturarum productioncm fuif-
fe factum initio comporis elt cercuin
cundum tidcm ), ibidein .
Quod autem cunc fuerint productz crearu-
Tæ iüustibiles, & fpirituales huculque no
eit certum fecundü fidem:neque ab Ecle-
lia diffinitum , pag.675.col.z.
Vnde neque allerno parrum Græcoruin de
produccione creaturarum inuifibiliunfa
cta anco productionem vifibilium eft he .
retica : neque damnata directe in Con-
cilio Lateranenfi,capite firmiter,ibidem .
Neque illi tanquam hereticæ applicanda ett
I
F IN IS.
Go
dićta decretalis,fed tantum paftioniOri
genis,pag.175. Culas, & fequenti.
Voluntas diucadit immutabilis, & line 10
lione lux immutabiliraris produxirin ie.
pore creaturas ,pag.607.col.2 .
Voluntas diuina elt cittareium ,p.056.C.T.
Voluaras diuina eli caufa reruui coucos, &
applicans, ibidem .
Vndeiramediacias caufac res diuina (cien
tia,quani volunras ibidein ,
Voluntas diuina eli furmaliter libera , pag.
662.col.z.
Voluntas diuina habet rationem liberi arbi
crij , leclutis imperfectionibus, cam 2012
bus inuenicur in crcacuris intellectuali
bus,pag . 665.col.1.
Volizio diulie ett formaliter libera, non per
connotacionem effcctus ad cxtra produ;
chigibidein , col.z.
Nuquccõitatuitur formaliter libera per rela
pcctum rationis ad effectus,ibideni.
Volitio diuina non conitituitur libera per
aliquan perfectionem formaliter delte.
Elibilem in Deo, pag.664.culele
Voliciodiuina coniicuntur formalicer libee
ra, vel per apriredinalem cxccalioncuiad
creaturas productas vol produccarlas, 909
explicacur per modum actus (prima, Did .
col.2.
Aucariam conftituitur formaliter libera per
exteol10n40 ) ad creaturas eminencial
deffectibilem in Deo ,pag.co5.col.i .
Voluntas diuina propicelui aimutabilica
cea debuit habere abætcrgo volimonu
circa creacuras producendas vel non pio
ducendas ,pag.666.col.1. & fequencia