Professional Documents
Culture Documents
Body
Body
Sa ikatlong dako, nais naming ipahayag ang aming lubos na pasasalamat sa aming guro
na si Bb. Cindy Tagama, na naglingkod bilang aming propesor sa Filipino at nagbigay sa amin
ng patnubay at mga ideya upang mapabuti ang aming etnograpiyang pananaliksik. Ang
kanyang gabay at payo ay naging mahalagang kontribusyon sa pagbuo ng isang
kahanga-hangang pananaliksik.
Bilang pang-apat, hindi namin makakalimutan ang aming malalim na pasasalamat kay
Mayor Jeremy Agerico B. Rosario ng Manaoag, na pumayag na magkaroon kami ng mga
katanungan ukol sa aming etnograpiyang pananaliksik. Ang kanyang suporta at pagpayag ay
nagbigay-daan sa aming proyekto na magpatuloy at magkaroon ng mga kinakailangang
datos.
Nais din naming batiin ang lahat ng mga taong naging bahagi ng aming pagsasaliksik sa
Manaoag. Ang inyong mga karanasan at pananaw ay nagdagdag ng malalim na pag-unawa sa
aming etnograpiyang pananaliksik. Ang inyong tulong ay lubos naming pinahahalagahan.
Sa buong puso, ibinabahagi namin ang aming taos-pusong pasasalamat sa bawat isa sa
inyo. Ang inyong suporta, tulong, at pagmamalasakit ay nagdulot ng tagumpay sa aming
etnograpiyang pananaliksik. Ang aming pasasalamat ay walang hanggan.
ii
PAGHAHANDOG
Ipinapaabot namin nang buong puso ang aming munting gawain na nagpapakita ng
aming karunungan, kasanayan, pawis, at binigay na oras at panahon, sa mga indibidwal na
lubos na sumuporta upang makamit ang tagumpay ng aming pananaliksik.
Una sa lahat, nais naming pasalamatan ang aming mga magulang at pamilya na
walang-sawang nag-alalay, nagmahal, at nagturo sa amin ng tamang pag-uugali at mga
mahahalagang aral sa buhay. Hindi matatawaran ang kanilang tiwala at suporta sa aming
pangangailangan sa pinansyal na aspeto upang maisakatuparan ang aming pananaliksik.
Sa mga susunod na mananaliksik, ibinabahagi namin ang aming pag-aaral nang walang
pagsasalungatan bilang batayan o gabay sa inyong sariling pananaliksik. Ang mga
impormasyon at resulta na aming nakalap, sinusuri, at inayos ay magiging mahalagang
patnubay upang palawakin ang kaalaman ng sinumang mababasa nito.
Higit sa lahat, lubos naming pinasasalamatan ang ating Panginoon na puno ng wagas na
pagmamahal at di-matatawarang karunungan, kapangyarihan, at patuloy na nagbibigay ng
sariwang lakas at pag-asa sa bawat araw na dumarating.
iii
ii
TALAAN NG NILALAMAN
Pamagat ····························································································· i
Pasasalamat ························································································ ii
Paghahandog ·······················································································iii
A. Populasyon ················································································ 3
B. Wika ························································································· 4
C. Barangay ··················································································· 4
D. Paaralan ··················································································· 5
E. Relihiyon ··················································································· 6
F. Establishimento ·········································································· 6
A. Produkto ··················································································· 8
B. Tanawin ···················································································· 8
C. Pista ························································································· 9
Dokumentasyon ··················································································· 13
Bibliograpiya ························································································ 28
iv
ii
I. KALIGIRAN
Ang pangalan ng Manaoag ay may malalim na kahulugan. Binubuo ito ng dalawang salita:
"ma" na nangangahulugang "hanggang" at "taoag" na nangangahulugang "tumawag". Ang
pangalang ito ay ibinigay sa lugar dahil dito naganap ang isang mahalagang pangyayari - ang
pagkakita sa Birheng Maria. Kilala rin ang Manaoag bilang ang tahanan ng Our Lady of
Manaoag o ang Birheng Maria na Tumatawag. Ang Dambanang Mahal na Ina ng Manaoag ay
itinatag na mahigit sa 400 taon na ang nakakaraan. Ang imahen ng Nuestra Señora de
Manaoag ay dinala mula sa Espanya noong 1605 ng paring si Juan De San Jacinto, at simula
noon ay pinangasiwaan ng mga Paring Dominiko ang simbahang ito.
Ang Manaoag ay kilala rin bilang isang lungsod ng mga deboto. Tuwing Sabado at Linggo,
libu-libong tao ang nagpupunta rito upang makisama sa mga misa na ginaganap sa
mapagpala at marangal na Simbahang Katoliko. Ang pangunahing sentro ng debosyon ay ang
Lady of the Rosary o mas kilala bilang Nuestra Senora de Manaoag o sa tawag na "Apo Baket".
Ang matandang imahen ng Birheng Maria na yari sa ivory, na makikita sa mataas na altar ng
simbahan, ay may ilang siglo nang kasaysayan at pinaniniwalaang mayroong mga himalang
kapangyarihan. Ang pinakamataas na pagdagsa ng mga deboto ay madalas mangyari tuwing
panahon ng Kuwaresma, partikular na sa buwan ng Mayo, at sa pagdiriwang ng Pista ng
Santo Rosaryo sa Oktubre.
Tunay ngang mayroon pang maraming natatagong kagandahan ang Manaoag na dapat
matuklasan at maipagmalaki. Ang paglilibot sa bayang ito ay nagbibigay-daan sa
pagkakakilanlan ng kultura, kasaysayan, at kaakit-akit na likas na yaman ng lugar. Ang
Manaoag ay isang patunay na mayaman ang Pilipinas sa kanyang magagandang tanawin at
makasaysayang mga pook.
ii 2
Page
II. HEOGRAPIYA
A. Populasyon
ii 3
Page
B. Wika
C. Barangay
Ang barangay, na kilala rin bilang baryo o barrio, ay pinakamaliit na yunit ng pamahalaan
sa lipunang ito. Bawat barangay ay may sariling namumuno at pamahalaan. Sa tulong ng mga
opisyal ng barangay, mas madali para sa mga nasa punong bayan pangasiwaan ang bawat
ii 4
Page
barangay. Sa bayan ng Manaoag sa Pangasinan, may dalawampu't anim (26) na barangay
tulad ng Babasit, Baguinay, Baritao, Bisal, Bucao, Cabanbanan, Calaocan, Inamotan, Leleman,
Licsi, Lipit Norte, Lipit Sur, Matolong, Mermer, Nalsian, Oraan East, Oraan West, Pantal, Pao,
Parian, Poblacion, Pugaro, San Ramon, Sta. Ines, Sapang, at Tebuel. Sa mga ito, ang
barangay Pugaro ang may pinakamalaking populasyon na 6,340 indibidwal, at ang barangay
Parian naman ang may pinakamaliit na populasyon na 633 indibidwal. Bawat barangay ay may
sariling kasaysayan at pamamaraan ng pamamalakad.
D. Paaralan
Sa bayan ng Manaoag sa Pangasinan, may populasyon na 76,045 at may iba't ibang uri ng
paaralan, maging pribado o publiko. Sa kabuuan, mayroong 33 paaralan sa Manaoag mula
elementarya hanggang kolehiyo. Ang mga paaralang ito ay kinabibilangan ng mga
pampublikong paaralan tulad ng Babasit Elementary School, Baguinay Elementary School,
Baritao Elementary School, Bisal-Bucao Elementary School, Cabanbanan Elementary School,
Dona Consuelo Elementary School (Pantal), Dona Consolacion Elementary School (Sta. Ines),
Inamotan Elementary School, Lelemaan Elementary School, Lipit Elementary School,
Manaoag Central School, Nalsian Elementary School, Oraan Elementary School, Pao
Elementary School, Pio Generosa Elementary School (Pugaro), at San Ramon Elementary
School. Mayroon din apat na pampublikong paaralang sekondarya tulad ng Baguinay National
High School, Cabanbanan National High School, Lipit National High School, at Manaoag
National High School.
Nakikita natin na ang bayan ng Manaoag ay isang espesyal na lugar na tahanan ng Minor
Basilica of Our Lady of the Rosary of Manaoag. Ito ay isang paboritong destinasyon ng mga
Katoliko at iba pang relihiyon hindi lamang sa Pangasinan kundi sa buong Luzon at buong
bansa. Dahil sa napakaraming nananalangin dito, ito ay patunay ng kahalagahan at
pagpapahalaga ng mga tao sa espirituwalidad. Bagamat ang karamihan ng mga residente ng
Manaoag ay mga Katoliko at Kristiyano, sila ay kilala rin sa kanilang kabaitan at paggalang sa
isa't isa. Maaaring ito ay nagmumula sa kanilang malalim na pananampalataya at pagiging
mabuting tao.
F. Establishimento
Ang mga establisyemento ay mga gusali, pasilidad, estruktura, at iba pang mga
kahalintulad na itinatag o itinayo. Tulad ng ibang Munisipalidad, may mga espesyal na
establisyemento rin sa Manaoag na ipinagmamalaki o itinayo para sa mga mamamayan nito.
Sa pagdaan ng panahon, napansin na lumalaki ang bilang ng mga establisyemento sa lungsod
ng Manaoag. Ang mga ito, kasama na ang Simbahan ng Manaoag, ay nagiging dahilan ng
pagdalaw sa Munisipalidad ng Manaoag. Sa pamamagitan ng mga itinayong establisyemento
sa bayan ng Manaoag, nagpapakita ito ng pag-unlad at progresong natatamo.
Ayon sa kwento, itinayo ang simbahan ng Manaoag dahil dumating ang "Birheng ng
Pinakabanal na Santo Rosaryo at ang kanyang anak na si Hesus" sa gitna ng mga ulap.
Ipinahayag niya ang kanyang hangaring magkaroon ng isang dambana bilang pagpaparangal
sa kanya sa parehong lokasyon, upang ang kanyang mga tagasunod ay maaaring pumunta
roon sa hinaharap at humingi ng kanyang patnubay bilang ina. Sa paglipas ng mga taon,
maraming mga himala ang naganap dahil sa simbahang ito. Ito ang isa sa mga dahilan kung
bakit matapat ang mga deboto sa paglilingkod at panalangin sa kanilang patron. Ang
simbahan ng Manaoag ay naging kilala bilang isang tagapagpagaling ng mga maysakit at
tagapagbigay ng tulong ng Diyos. Hanggang sa kasalukuyan, patuloy na dinarayo ng mga tao
ang simbahan ng Manaoag mula sa iba't ibang lugar.
Itinayo ang Munisipyo ng Manaoag upang magsilbing lugar kung saan ang mga tao ay
maaaring magkaisa at talakayin ang mga mahahalagang isyung kinakaharap ng kanilang
komunidad. Ginagamit ng mga residente ng Manaoag ang Munisipyo upang magkaroon ng
mga pampublikong forum kung saan maaaring ibahagi ng mga tao ang kanilang mga
alalahanin tungkol sa mga isyung tulad ng edukasyon, pangangalagang pangkalusugan,
patakaran sa imigrasyon, at iba pa. Sa loob ng Munisipyo ng Manaoag, matatagpuan ang iba't
ibang mga departamento ng pamahalaan tulad ng City Clerk's Office, Department of Health,
Department of Economic Development, Municipal Court, at iba pa. Ang mga ito ay
naglalayong mas maayos na maglingkod sa mga mamamayan ng Manaoag at sa
pagpapaunlad ng bayan.
ii 7
Page
III. KULTURA
A. Produkto
Ang Manaoag ay kilala rin sa kanilang mga produktong gawang kamay tulad ng mga
basket, lagayan ng halaman, at iba pang dekorasyon. Ang mga basket, na gawa sa mga
organikong materyal tulad ng rattan, abaca, at buri, ay isa sa mga pinakatanyag na produkto
na binibenta sa Manaoag. Bukod sa mga produktong gawang kamay, makakakita rin ng iba't
ibang mga kakanin o pagkaing tulad ng banana chips, kamote chips, tupig, at iba pa. Dahil sa
sikat na simbahan na dinarayo ng mga turista sa Manaoag, makikita rin dito ang mga
produkto na inaalok para sa mga deboto. Sa paligid ng simbahan, may mga pamilihan ng
mga imahe ng santo na kadalasang nag-aalok ng mga relihiyosong kagamitan tulad ng
kwintas, pulseras, rosaryo, imahe ng santo, at mga palamuti para sa mga tahanan. Hindi rin
mawawala ang mga mapaghimalang langis na makikita sa mga pamilihan. Mayroon din mga
pasalubong o souvenir tulad ng t-shirt, pamaypay, at keychain na maaring dalhin bilang
alaala sa pag-alis.
B. Tanawin
Ang Shrine ng Our Lady of the Rosary of Manaoag ay isa sa mga pinakadinarayo sa
Manaoag. Ito ay isang paboritong lugar ng pilgrimage sa Pangasinan, at opisyal na itinataas
bilang isang minor basilica sa isang mahalagang seremonya noong Pebrero 17, 2015. Ang
titulong "basilica minore" ay ipinagkaloob ni Pope Francis sa shrine na ito noong Oktubre 11,
2014, ilang buwan bago ang kanyang pagdalaw sa Pilipinas noong Enero 15-19, 2015.
Ang sinaunang larawang ivory ng Our Lady of Manaoag o "Apo Baket" na nakalagay sa
mataas na altar ng simbahang may disenyo na Spanish-Romanesque ay pinaniniwalaang
ii 8
Page
may milagrosong kapangyarihan. Ang Our Lady of Manaoag ay itinuturing na patrona ng
mga may sakit, tagapagkaloob ng tulong sa mga nangangailangan, at kilala sa pagbibigay ng
proteksiyon sa mga taniman. Maraming mga milagro at paggaling ang nauugnay sa Mahal na
Birhen ng Manaoag. Dahil sa mga ito, ang Manaoag Church ay naging isang sikat na lugar na
binibisita, kung saan tinatawag itong "Catholic Mecca" sa bansa.
Ayon sa aming nakalap na impormasyon mula sa mga deboto ng Manaoag Church, ang
pagdalaw sa Our Lady of the Rosary of Manaoag ay isang paraan nila upang ipagpatuloy ang
tradisyon na iniwan ng kanilang mga ninuno. Naniniwala rin sila na ang Manaoag Church ay
isang tahanan ng pasasalamat sa Panginoon para sa mga biyayang kanilang natatanggap.
Ang pagdalo nila sa mga misa sa Manaoag ay nagdudulot ng kasiyahan at nagbibigay ng
kapayapaan sa kanilang puso. Dahil dito, patuloy ang pagdagsa ng mga deboto sa Minor
Basilica of Our Lady of the Most Holy Rosary of Manaoag sa Pangasinan.
C. Pista
Sa panahon ng pista, inilalabas ang imahen ng Birhen Maria at ito ay ipinaparada sa mga
barangay ng Manaoag. Siya rin ay kilala bilang Nuestra Señora del Santísimo Rosario de
Manaoag o Apo Baket sa Pangasinan, na itinuring na patron ng mga may sakit at
nangangailangan. Ang debosyon kay Our Lady of Manaoag ay may dalawang pangunahing
kapistahan: una, tuwing ikatlong Miyerkules pagkatapos ng Pasko ng Pagkabuhay, at
ikalawa, sa unang Linggo ng Oktubre. Ang kapistahan sa tag-araw ay nagmamarka ng
koronasyon ng imahe ni Our Lady of Manaoag noong 1926, habang ang kapistahan sa
Oktubre ay kaugnay ng titulo ni Maria bilang Our Lady of the Rosary.
ii 10
Page
IV. KONKLUSYON AT REKOMENDASYON
Konklusyon
Batay sa mga impormasyon at natuklasan, maaaring gawin ang mga sumusunod na mga
konklusyon:
1. Ang Our Lady of Manaoag ay kinikilala bilang patron ng mga may sakit, tagapagbigay ng tulong sa
mga nangangailangan, at kilala sa pagbibigay ng proteksiyon sa mga pananim.
2. Ang Manaoag ay binibisita dahil sa tanyag at magandang atraksiyon nito, ang Minor Basilica ng
Our Lady of the Rosary of Manaoag.
3. Ang isa sa mga pinakapaboritong produkto ng Manaoag ay ang basket na gawa sa organikong
mga materyales tulad ng rattan, abaca, at buri.
5. Ang pangunahing relihiyon sa Manaoag ay Roman Catholic, kung saan ang 62.3% o 46,369 katao
ay nagpapahayag na mga Katoliko.
7. Mayroong 26 na barangay sa Manaoag, kung saan ang Barangay Babasit ang may pinakamaliit na
populasyon na may 6,017 indibidwal, at ang Barangay Parian naman ang may ikalawang pinakamaliit
na populasyon na may 556 indibidwal.
8. Ang pinakasikat na pista sa Manaoag ay ang tinatawag na Apo Baket. Kilala rin bilang Nuestra
Señora del Santísimo Rosario de Manaoag o Apo Baket sa Pangasinan, ito ay itinuturing na patron ng
mga may sakit at nangangailangan.
9. Ayon sa Rural Health Unit ng Manaoag, patuloy ang pagdami ng populasyon sa lungsod. Noong
2021, ang populasyon ay umabot sa 74,429, na tumaas mula sa pitumpu't walong raan dalawampu't
dalawa noong nakaraang taon.
ii 11
Page
Rekomendasyon
2. Mahalagang matuto ang mga mag-aaral tungkol sa etnograpikong pamumuhay sa Manaoag bilang
isang gabay para sa kanilang mas malawak na pang-unawa at pag-aaral sa mga kaugalian dito.
Para sa pamilya:
ii 12
Page
APPENDIX
Dokumentasyon
ii 13
Page
ii 14
Page