Barotac Nuevo National Comprehensive High School

Municipality of Barotac Nuevo

ST. ANTONY DE PADUA: MAKASAYSAYANG SIMBAHAN NG BAYAN

(Parokya ng Barotac Nuevo)

Iniharap kay
Binibining Precious Dawn Acosta
(guro)

Bilang Pangangailangan sa Asignaturang Filipino:

Pagbasa at pagsuri sa Iba’t Ibang Teksto sa Pananaliksik
(PPIITTP)

Mga Pananaliksik ng Barotac Nuevo National comprehensive High School

Grade 11(HUMSS)- Socrates

Begota ,Ella Fracisca

Benla ,MJ
Claveria , Julia Angela
Loraña ,Mikaella Joy
Parcon ,Mary Antonette
Querubin ,Lee Antoinette
Sumadia ,Rafaella Mae

1
 PAGHAHANDOG

Taos puso naming inihahandog,

Ang pananaliksik na ito,
Sa mga mag-aaral at guro,
Lalo’t sa Poong nagbigay talino.

Nang maisakatuparan lalo,

Mga kaalamang nasa puso,
Matagumpay na maibahagi namin,
Talino’t lakas, tunay na damdamin.

Lubos rin naming inaalay,

Sa mga magulang na laging gabay,
At sa aming gurong si Binibining Precious Dawn Acosta,
Na siyang nag bigay ng dedikasyon sa aming gawa.

Mataos din naming iniaalay sa miyembro ng simbahan,

Na nag bigay daan upang maisakatuparan,
Aming pananaliksik na pinaghirapan,
At nag bigay paraan tungo sa kaalaman.

2
 PASASALAMAT

Nagpapasalamat po kaming lahat,

Sa mga tumulong sa aming gawain,
Sa kaalamang sa ami’y iminulat,
Pananaliksik na pinaghirapan namin.

Sa mga taong nagmamalasakit,

Lakas at talino sa ami’y inukit,
Sa kanilang tulong na binigay,
Inspirasyo’t lakas kami’y nagpupugay.

Sa mga tulad kong nanaliksik,

Sa pagbuo ng monograp, kaalama’y hitik,
Lalo na kay Brother Dominic,
At kay kuya Marvin Batic-batic.

Salamat rin sa mahal naming guro,

Binibining Acosta, na walang sawang nagtuturo,
Salamat din sa Poong maykapal,
Na sa ati’y laging nagmamahal.

3
 TALAAN NG NILALAMAN

Pahina
Pahinang Pamagat 1
Paghahandog 2
Pasasalamat 3
Talaan ng Nilalaman 4
Kabanata 1
Panimula 5
Research Locale. 6
(Kasaysayan n Barotac Nuevo)
Katuturan ng Katawagan 7

Kabanata 2
Kinalabasan ng Pag-aaral 8-9
Kabanata 3
Konkluson at Rekomendasyon 10-11
Talasanggunian 12
Apendiks
A. Location Maps 13
B. Resource Person 14
C. Transcript of Interview 15
D. Mga Patunay 16
Curriculum Vitae 17-24

4
 KABANATA- I

PANIMULA

Ang bawat bagay sa ating mundo ay mayroong halaga, may pinagmulan at may kahulugan.
Nababalot ng mga bagay-bagay na kadalasan ay naging paksa ng mga usap-usapan at mga
katanungan pilit hinahanapan ng kasagutan. Mga tanong na parang bagong tubong damo na
biglang sumusulpot kahit kakatapos mo lang ito pinutol, ganyan din ang mga katanungan ng
mga tao matapos mo lang malaman ang sagot may sumusulpot nanaman na katanungan na
pwede mo lang balewalain. Ang dating haka-haka ay parte na ngayon ng kasaysayan na hindi
maiaalis sa isipan ng mambabasa. Ang mga katanungan dati-rati’y hindi masasagot, ngayon ay
nabigyan na ng kasagutan at kalinawan.
Sa araw-araw ng ginawa ng Diyos, hindi natin namalayan na may mga tao, bagay, pook o
pangyayari tayong ipinagsawalang – bahala dahil sa bilis ng takbo ng panahon. Bagkus, ay
nawaglit sa ating isipan ang mga mahahalagang kasaysayan sa ating pook.
Tulad ng Simbahan ng Barotac Nuevo, kung saan ang ating Patron ay si San Antonio De Padua.
Ang simbahang San Antonio De Padua, na tinawag din bilang parokya ng Barotac Nuevo ay
matatagpuan sa munisipalidad ng Barotac Nuevo, Iloilo, Pilipinas sa ilalim ng Arkdiyosismo ng
Jaro. Ipinahayag ito bilang isang Pambansang Makasaysayang Landmark noong 1998 sa ilalim
ng pamumuno ni Monsignor Jesus Enojo na tinulungan ni Congressman Narciso Montfort. Ang
kasalukuyang simbahan ay nakumpleto noong 1910 sa ilalim ng gabay ni Padre Mariano
Conjugacion at gumanap ng isang mahalagang papel sa panahon ng mga pananakop ng Espanya
at Hapon.
Naisipan ng mga mananaliksik na ungkatin ang mahalagang lihim at kasaysayan ng Simbahan
ng Parokya ng Barotac Nuevo; upang sa gayon ay maibahagi ng mga ito sa bagong henerasyon
ang mga impormasyon at mahahalagang detalye ukol sa nasabing simbahan.
Gayunpaman ay nais pukawin ng mga tagapag- saliksik ang isip at damdamin ng mga
mambabasa, ma imulat ang kanilang mga mata para maipakita ang natutulog na lihim at
kahalagahan ng ating simbahan.

5
 RESEARCH LOCALE

KASAYSAYAN NG BAYAN NG BAROTAC NUEVO

Ang Barotac Nuevo ay isang maliit na bayan na ang pangunahing industriya at kapital ay nasa pangingisda at
agrikultura. Ayon sa katutubong kwento ang Barotac Nuevo noong ikalabing limang siglo ay kilala na may
magagandang lahi na mga kabayo at si Tamasak isang puting kabayong lalaki ay ang pinakamalakas,
pinakamabilis, at pinakagwapong kabayo sa lugar. Inilalarawan sa Tamasak bilang pinakamabilis na kabayo,
kaya niya ito daanan ang matubig at maputik na daan. Noong panahong iyon ang Gobernadong Heneral ng
bansa ay si Manuel Gonzalez de Aguilar, sya ay may putting kabayo ngunit namatay ito. Ang mga tauhan ni de
Aguilar ay nag libot sa mga isla ng Pilipinas upang mag hanap ng kabayo na kamukha ng dating kabayo nito
hangang sa nakarating sila sa Bayan ng Dumangas sa Iloilo.
Ang Barotac Nuevo noon na kilala na bilang Baryo Malutac ay bahagi lamang ng Dumangas, doon nila Nakita
at nakilala si Tamasak. Inalok si Don Simon Protacio na ang may ari ng kabayo na ibenta ang kabayo sa
Gobernador Heneral ngunit tumangi ito kayat naman personal na binisita ng Gobernador Heneral ang tahanan ni
Don Simon upang kumbinsihin na ibenta ang kabayo. Sa mahabang negosasyon napapayag ng Gobernador
Heneral si Don protacio na ipagpalit si Tamasak hindi sa pera kundi sa isang kasunduan na ihiwalay ang
Malutac sa Dumangas at gawin itong pueblo, nasunod ang kasunduan na si Tamasak kapalit sa kalayaan at
kasinlan ng Baryo Malutac at tinawag na Barotac nuevo.
Kaya sa kasaysayan ng bayan ng Barotac Nuevo ay itinatag noong 1811 ng kanilang pinuno ng lugar noong
panahon ng katsila na si Don Simon Raymundo Protacio.
Ang pangalang "Barotac" ay mula sa salitang Espanyol na "baro", na nangangahulugang putik, pati na rin ang
pangalawang pantig ng salitang Hiligaynon, "lutac" na nangangahulugang putik. Ang "Nuevo", na isinasalin sa
bago, ay idinagdag sa pangalan upang makilala ito mula sa ibang bayan na tinatawag na Barotac Viejo na
matatagpuan lamang sa hilaga.
Sa kasalukuyan napalibutan ang Barotac Nuevo sa hilaga ng Anilao, sa timog ng Dumangas,sa kanluran ng
Pototan, at sa silangan ng kipot ng Iloilo. Sa 2020 Sensus humigit kumulang 58,176 ang populasyon ng bayan
mula sa 29 na barangay na tumatamasa ng bunga ng katalinuhan ni Don Simon Protacio at ang bayaning kabayo
si Tamasak.
Ang bayan ng Barotac Nuevo ay nahahati sa 29 na barangay ito ay ang Acuit,Agcuyawan Calsada,Agcuyawan
Pulo,Bagongbong,Baras,Bungca,Cabilaunan,Cruz,Guintas,Igbong,Ilaud Poblacion,Ilaya
Pobalcion,Jalaud,Lagubang,Lanas,Lico-an,Linao,Monpon,Palaciawan,Patag,Salihid,So-ol,Sohoton,Tabuc Suba,
Tabucan,Talisay,Tinorian,Tiwi at Tubungan.

6
 KATUTURAN NG KATAWAGAN

Pueblo - isang salita na ginagamit ng mga Espanyol na ang katumbas sa Filipino ay bayan.

Malutac – ipinangalan ng mga tao sa barangay dahil na nangangahulugan ito sa Filipino na

“maputik” kasi noon ay maputik at hindi simentado ang barangay Malutac.

Panahon ng Katsila – nangangahulugan ito sa panahong pagsakop ng mga Espanyol sa

Pilipinas. Ang kahulugan ng salitang katsila ay tumutukoy sa tao at wika.

Baryo - Isang grupo ng mga bahay na mas maliit kaysa sa isang bayan: Nayon, Baryo

7
 KABANATA II
KINALABASAN NG PAG-AARAL

Batay sa mga nakalap na impormasyon, nabatid ng mga mananakiksik na may kagandahan ang pag-aaral ng
pinagmulan ng isang bagay. Hitik sa bunga ang kasaysayan ang simbahan ng Barotac Nuevo, hindi maitanggi
na isang makasaysayan at kamangha-mangha ang simbahang San Antonio de Padua.
Sa kabanatan ito natuklasan ng mga mananaliksik na mayroong madilim at nakakapigil-hiningang nakaraan ang
nabangit na simbahan, kung ano ba ang pinagmulan nito at nakapaloob din ditto ang mga mahahalagang
impormasyon na tiyak makakapukaw sa bawat damdamin ng mga mamamayan.
Ang Barotac Nuevo ay isang maliit na bayan na ang pangunahing industriya at kapital ay nasa pangingisda at
agrikultura. Ang simbahan ng bayan ay itinayo ng mga misyonerong Romano Katoliko noong ika-16 na siglo.
Ang Saint Anthony ng Padua Church, na tinawag din bilang Barotac Nuevo Church ay matatagpuan sa
munisipalidad ng Barotac Nuevo, Iloilo, Pilipinas sa ilalim ng Archdiocese ng Jaro. Ipinahayag ito bilang isang
National Historic Landmark noong 1998 sa ilalim ng pamumuno ni Monsignor Jesus Enojo na tinulungan ni
Congressman Narciso Montfort. Ang kasalukuyang simbahan ay nakumpleto noong 1910 sa ilalim ng gabay ni
Padre Mariano Conjugacion at gumanap ng isang mahalagang papel sa panahon ng mga pananakop ng Espanya
at Hapon.
Ang Barotac Nuevo, na tinawag noon na lutakan, ay sibilisado nang matuklasan at sakupin ito ng mga Espanyol
sa huling bahagi ng ika-16 na siglo. Ang mga mananakop na Espanyol ay nagtayo ng isang kapilya ng kawayan
at nipa upang simulan ang pag-eebanghelyo ng mga lokal sa 1573. Nagsimula ang pangangalakal sa loob ng
mga kalapit na kapitbahay matapos ang mga kaunlaran na ito at nagsimulang umunlad ang ekonomiya. Nang
tumakas ang mga sundalo mula sa Ginhawa-an, sinunog ang simbahan ng mga lokal at pinatay din nila ang
resident friar. Nagresulta ito sa pamahalaang Espanya na magpadala ng isang hukbo upang pahinahon ang mga
ito sa pamamagitan ng pagsunog ng kanilang mga pag-aayos at pagpatay sa ilan sa mga katutubo kabilang ang
kanilang pinuno na Sugaob para sa paghihiganti.
Ang pari ng parokya ng Dumangas na si Padre Juan de Peanosa, ay dumating kasama ang mga tropa ng militar
noong 1581 na may layunin na mapilit na mapagsama ang mga lokal sa Kristiyanismo, kahit na sa punto ng
pagpatay sa kanila upang sumunod sa agenda. Ang isa sa mga pagpapaunlad ng Ginhawa-an na gumawa nito ng
isang sitio ng sariwang itinatag na pueblo ( o bayan ) ng Dumangas ay isang landas na nagkokonekta sa
Dumangas at Ginhawa-an, na itinayo sa pagitan ng 1589 at 1595 sa ilalim ni Padre Bartolome de Castillo.
Noong 1710, pormal na itinatag ni Padre Luis Gomez de Padilla, ang hinaharap na pari ng parokya, na pormal
na itinatag ang Barotac bilang isang parokya. Ang 40-taong pagkukumpuni ay nakumpleto sa istilo ng
Romanesque noong 1750, ngunit maikli ang buhay dahil sa pinsala na dulot ng lindol noong 1758. Kasunod ng
pagkawasak, isang kumbento at isang bagong simbahan na gawa sa coral stone at bricks ay itinayo kaagad, at
pareho silang natapos noong 1802. Ang simbahan ay nawasak ng pangalawang sunog noong 1907, na
humantong sa mga tao na maghinala na sinasadya itong sunugin.

8
Si Padre Mariano Conjugacion ay namamahala sa pagtatayo ng isang bagong simbahan noong 1910, at tumayo
ito mula pa noon. Upang gawin itong walang halaga bilang isang katibayan ng Hapon sa panahon ng Ikalawang
Digmaang Pandaigdig, inutusan ni Colonel Macario Peralta Jr na sunugin ang buong simbahan at kumbento.
Tanging ang kumbento ay nawasak ng apoy, at ang mga sundalong Hapon pagkatapos ay lumipat upang
magamit ito bilang isang kuta para sa tagal ng digmaan. Nangyari ito sa pagitan ng 1942 at 1944. Isang espiya
ng Pilipino ang sumabog sa simbahan noong Hunyo 13, 1944, sa kauna-unahan na pista ng kapitbahayan ng
Juan Maquiling, at pinunasan ang bawat sundalong Hapon sa loob. Nang matapos ang labanan, hindi na ginamit
ang simbahan. Ang pinaka unang padre sa simbahan ay isang Espanyol na nangangalang Fray Luis de Pajarillo
1710-i1720. 313 taon na nakatayo ang simbahan at itinayo niyo ng mga Agustinyan priest.
Maraming pinagdaanan ang simbahang San Antonio de Padua, ngunit hindi mawawala ang kahalagahn nito at
milagro. Nakakatulong din ang kasaysayan sa mga mamamayan sa pagkakaisa, pagbibigay impluwensya,halaga
at aral. Ang mga lumang simbahan kagaya ng parokya ng Barotac Nuevo ay hindi lamang dapat itinayo bilang
mga monument sa nakaraan kundi bilang mga espirituwal na lolo’t lola na namuhunan sa hinaharap sa
pamamagitan ng pagpasa ng kanilang buhay sa kanilang supling upang bumuo ng bagong henerasyon.
9
 KABANATA III
KONKLUSYON

Sa konklusyon, ang monograp na ito ay ginalugad ang mayamang kasaysayan at kabuluhan ng Saint Anthony
De Padua, isang lugar ng pagsamba na malalim na nakaugat sa aming komunidad. Sa pamamagitan ng malawak
na pananaliksik at unang obserbasyon, maliwanag na ang lokal na simbahan na ito ay may isang espesyal na
lugar sa mga puso at isipan ng kapisanan nito at ang mga nakapalibot na residente.
Sa buong monograp, nakita namin ang makasaysayang background ng simbahan, na nasusubaybayan ang mga
pinagmulan nito noong 1710 nang maitatag ito ni Fernando Martins de Bulhões. Sinuri namin ang kagandahan
ng arkitektura at natatanging tampok ng gusali ng simbahan, na ipinapakita ang kahanga-hangang disenyo nito
at ang pagkakayari na napunta sa pagtatayo nito.
Bukod dito, naipaliwanag namin ang mahalagang papel na ginagampanan ng simbahan sa pagpapaunlad ng
isang pakiramdam ng pamayanan, pagbibigay ng espirituwal na patnubay, at pag-aayos ng iba't ibang mga
gawaing panlipunan at kawanggawa. Nagsisilbi itong lugar ng pagtitipon para sa pagsamba, pakikisama, at
pagdiriwang, na pinagsasama-sama ang mga tao mula sa iba't ibang lakad ng buhay.
Ang mga patotoo at panayam na isinagawa sa mga miyembro ng kongregasyon ay nagbigay ng mahalagang
pananaw sa mga personal na karanasan at ang epekto ng simbahan sa kanilang buhay. Marami ang nagsalita
tungkol sa paghahanap ng pag-aliw, suporta, at isang pakiramdam ng pag-aari sa loob ng pamayanan ng
simbahan, na binibigyang diin ang kahalagahan ng papel nito sa kanilang mga espirituwal na paglalakbay.
Bilang karagdagan, ginalugad namin ang mga inisyatibo ng outreach ng simbahan, na itinampok ang pangako
nito sa paghahatid ng mga pangangailangan ng lokal na komunidad. Mula sa pag-aayos ng mga drive ng
pagkain at mga donasyon ng damit hanggang sa pag-host ng mga programang pang-edukasyon at
pakikipagtulungan sa mga lokal na kawanggawa, ipinakita ng simbahan ang diwa ng pakikiramay at
kabutihang-loob.
Habang ang monograp na ito ay nag-alok ng isang pangkalahatang pangkalahatang-ideya ng Saint Anthony De
Padua mahalaga na kilalanin na ang kuwento ng simbahan ay patuloy. Bilang isang mag-aaral sa high school,
ang pananaliksik na ito ay kumakalat lamang sa ibabaw ng maraming mga anekdota, kaganapan, at mga
pagbabagong naganap sa loob ng kasaysayan ng simbahan.
Bilang pagtatapos, ang lokal na simbahan na si Saint Anthony De Padua ay nakatayo bilang isang testamento sa
kapangyarihan ng pananampalataya, pamayanan, at serbisyo. Binubuo nito ang mga halaga ng pagkakaisa,
pakikiramay, at espirituwal na paglaki, na nag-iiwan ng isang hindi maiiwasang marka sa buhay ng mga naging
bahagi ng kapisanan nito. Sa pagtatapos ng monograp na ito, inaasahan kong mapukaw nito ang karagdagang
pagsaliksik at pagpapahalaga sa malalim na impluwensya na patuloy na mayroon ang lokal na simbahan na ito
sa aming komunidad.
 10

REKOMENDASYON

Upang maiwasan ang pagkupas at pagkalimot, iminungkahi ng mga akademiko na ang mga tao ay dapat na
nakikibahagi sa kasaysayan ng mga lugar na kanilang binisita. Bilang karagdagan, ang kanilang mga magulang
ay magkakaroon ng oras upang ibahagi ang alam nila o turuan sila upang mapanatili ang kasaysayan ng
kanilang pamayanan.
Inirerekomenda din ng mga mananaliksik na ang ilang mga tao ay dapat subukang maging mas mausisa tungkol
sa kanilang paligid dahil, kung hindi ito para sa proyektong ito ay hindi ko malalaman kung gaano kagiliw-giliw
ang nakaraan ng aming Simbahan.
At bilang rekomendasyon para sa mga magsasagawa ng ganitong uri ng pananaliksik, na habang nagsasagawa
kayo ng ganitong pag-aaral ay manalangin kayo sapagkat maaari kayong mawalan ng pag-asa at mapagod.
Palagi ring tandaan na gawin ito ng may pagkukusa at pagmamahal at hindi lamang para maipasa o bilang
proyekto lng. Ang bagay na ginawa na may pagmamahal ay nagbibigay kaalaman ikaw na mismong
 11

TALASANGGUNIAN:

Kasaysayan ng Barotac Nuevo:

a. (467) DAHIL SA ISANG KABAYO, GINAWANG BAYAN ANG ISANG BARANGAY SA ILOILO! - YouTube
b. Barotac Nuevo - Wikipedia
Pinagkunan ng Mapa:
a. Barotac Nuevo, Iloilo, Philippines - Philippines (zamboanga.com)

b. korthar2015.blogspot.com/2017/12/philippines-on-map-of-asia.html
 12

APENDIKS
A. Location Map

Mapa ng Pilipinas Mapa ng Barotac Nuevo

13
B. Resources Person.

Brother Dominic Tacleon

Secretarya ng simbahan

14
C. Transcript of Interviews

15
D. Mga Patunay

16