PAGDADALUMAT

 Proseso – Sitematikong paghahanap ng impormasyon higgil sa tiyak na paksa o suliranin

-Hakbang
-Imbestiga
-Impormasyon

- Isang proseso na umaagwat na nagpapalawak at nagpapalalim sa kasanayan ng pagbasa at

pagsulat sa wikang Filipino sa iba’t-ibang larangan sa konteksto at kontemporaryong sitwasyon
na mga pangangailangan ng mga bansa at ng mga mamamayang Pilipino

KONTEMPORARYO -tumutukoy sa napapanahong isyu o anumang pangyayari

SAAN BA ITO NAGMULA?

Ang pagaaral na ito ay pagtatangkang dalumatin ang dulansangan/

DULANSANGAN

 Dula-dulaan (sining)
 Lansangan – nangyayari sa kasalukuyan

KONTEKSTO- nakukuha sa diksyunaryo at mga libro

TATLONG LEBEL NG PAGDADALUMAT

1. Lexical – tumutukoy sa kahulugan ng salita na lumilitaw sa diksyunaryo. (existibo)

Ex: Dictionary
2. Simbolikal – ginagamitan ng simbolong retorika upang magpaliwanag ng mga ideya.
Ex: Traffic Signs / Comfort Rooms
3. Diskursibo – pakikipagtalastasan o pakikipag-usap o anumang paraan ng pagpapahayag ng
damdamin o ideya sa paraang pasulat o pasalita.
Ex: Action / Expression/ Pagsulat

MGA SANGKAP NG DULA-DULAAN

1. Wika
2. Damdamin
3. Makasining na Pagtatanghal
PAGDALUMAT SA SALITA

Sawikaan – ito ay ang tinatawag nating FIT (Filipinas Institute of Translation Inc.) Nagsimula noong 2004
at ang layunin nito ay ang Subaybayan ang pagunlad ng Wikang FIlipino batay sa umiiiral na gamit ng
mga salita sa diskurso ng lipunan.

ANO ANG GINAGAWA NILA?

Pumipili sa salita ng taon

PAANO ANG PAGPILI?

Mga tinanghal na salita ng taon mula sa iba’t ibang panahon

Batay sa FIT, may tatlong pamantayan sa pagpili ng salita ng taon

1. Mga salitang naimbento.

2. Mga salitang hiram mula sa katutubo o banyagang wika.
3. Lumang salita ngunit bagong kahulugan o patay na salitang muling nabuhay.

MGA ISINAALANG-ALANG NG FIT

1. Kabuluhan ng mga salita sa buhay ng mga Pilipino.

2. Pagsasalamin nito sa kalagayan ng lipunan.
3. Lalim ng saliksik ukol sa ipinasang salita
4. Paraan ng pagprepresinta nito sa madla.

MGA SALITA NG TAON NA NAITANGHAL

1. Canvass (2004) - bago nagkaroon ng automated election ang resulta ng halalalan, dumaan sa
mano manong canvassing. So Professor Randy David ang naglathla ng salitang canvass. Si Randy
David ay isa sa naging host ng GMA. Professor ng UP si Randy David.

a. Estimating price
b. Paint

2. Huweteng (2005) – Naging popular sa sugal. Ginagamit ng mga politiko para sa pagbabayad ng
mga tao.

3. Lobat (2006) – wikang banyaga ng wikang ingles. Pinaikling salita sa ingles na LOW BATTERY.
Unang pagpaparamdam ng epekto sa wikang Filipino ng umunlad na Mobile Technology.

4. Miskol (2007) – kadalasang ginagamit upang mai-save ang number. Ginagamit upang makita ang
selpon na hinahanap. Ginagamit para ipagmayabang ang bagong ringtone.
5. Jejemon (2010) – nauso sa pagta-type ng salita kapag hindi naipagkakasya ang salita. Halimbawa:
wer na u? D2 na me.

6. Selfie (2014) – Ayon sa isang taong nagmomina na si Director Jose Javier Reyes at publisher na si
Noel Ferrer, nahumaling sa social media ang mga tao at pagkuha ng larawan ng pangsarili.

7. Fotobam – ginamit ni Michael Charles Chua ang salitang fotobam sa pagsingit ng larawan ng
ibang tao. Torre de Manila, naging photo bomber na building sa Rizal Park.

8. Tokhang (2018)- ginamit sa UP Diliman noong Oktubre 26,2018/ Inilahok ni Mark Angheles na
kinuha sa salitang Cebuano. (TOKHANG- Tuktok- tutok sa pinto / Hangyo – Pakiusap)
TAKDANG-ARALIN: JUNE 14, 2023

CARMILA EBERT – DALUMAT SA FILIPINO

 Sa unang limang salita, ito ay mga simbolong salita. Gumawa ng sariling pakahulugan. (SIMBOLO)

1. Manggagawa – ito ay sumisimbolo sa ating mga manggagawang Pilipino tulad na lamang ng

mga OFW, magsasaka, mangingisda at mga frontliners, sila ay mga maituturing na mga bagong
bayani para sa pagpapalaya ng bayan dahil sa dugo’t sakripisyo na kanilang ibinibigay sa kanilang
mga pamilya at sa buong mamamayan.

2. May-ari – sumisimbolo sa pagmamay-ari ng isang tao na tulad ng tao, ang nagmamay-ari sa atin
ay ang Panginoon.

3. Salaping Pilak – ito ay sumisimbolo sa kapalit ng pagtratrabaho ng isang tao bilang gantimpala sa
kanyang paghihirap.

4. Dugong Bughaw – sumisimbolo bilang kasapi ng mayayamang angkan o pamilya o mayroong

matataas na katungkulan, halimbawa ay anak ka ng isang hari o reyna, ikaw ay maituturing na
may dugong bughaw.

5. Kapos-Palad – ito ay sumisimbolo sa pagiging mahirap o di kaya’y isang kahig, isang tuka.
Kailangang kumite at magtrabaho araw-araw para mabuhay.

 Ang susunod na salita, gamitin ang mga salita sa paggawa ng pangungusap. (PANGUNGUSAP)

1. Canvass
“Ang Baitang lima ay magkakaroon ng proyekto sa paggawa ng canvass gamit ang acrylic paint.”

2. Lobat
“Hindi ko magamit ang selpon ko dahil lobat na ito.”

3. Selfie
“Kanya-kanyang selfie ang mga mag-aaral ng TCSF sa bagong laboratoryo ng agham.

4. Fotobam
“Ang daming nainis sa aming klase dahil naka-fotobam si Charmaine sa aking larawan.”

5. Tokhang
“Si Charmaine ay kilala na nagtitinda ng shabu sa aming klase kung kaya’t hindi na kami nagtaka
kung bakit na-tokhang ito kaninang umaga.”