1|#hocvancosuongmai

KĨ NĂNG NGHỊ LUẬN XÃ HỘI

I. NGHỊ LUẬN XÃ HỘI LÀ GÌ?

- Nghị luận: Đưa ra quan điểm, suy nghĩ, ý kiến đánh giá về một vấn
đề theo một hệ thống lập luận rõ ràng
- Nghị luận xã hội: Đưa ra quan điểm, suy nghĩ, ý kiến đánh giá về
một vấn đề xã hội theo một hệ thống lập luận rõ ràng
- Vấn đề xã hội:
+ Vấn đề tư tưởng đạo lý: các vấn đề thuộc phạm trù đạo đức, có giá trị
tinh thần, thiên về sự lựa chọn trong lối sống của con người
VD: lòng dũng cảm, sự cống hiến, tinh thần lạc quan, tinh thần trách
nhiệm, lòng vị tha, …
➔ Những vấn đề không bao giờ cũ
+ Vấn đề hiện tượng đời sống: Các hiện tượng xã hội nổi cộm, cụ thể, đang
được quan tâm trong đời sống xã hội
VD: hiện tượng yêu sớm ở lứa tuổi học sinh, tình trạng học tủ - học lệch
của học sinh, sự tác động của đại dịch Covid-19, trầm cảm học đường,
văn hóa sử dụng mạng xã hội của giới trẻ, hiện tượng sống ảo, …
➔ Những vấn đề có tính thời sự, nóng bỏng, được quan tâm trong thời
điểm hiện tại
- Yêu cầu đoạn văn NLXH trong bài thi THPTQG:
+ Đoạn văn (ko xuống dòng trong đoạn vă) – giữ đúng hình thức một
đoạn văn
+ Dung lượng: khoảng 200 chữ → Có thể viết trong khoảng 200 – 250 chữ,
không viết quá dài – sẽ bị lố về dung lượng (khoảng 20 – 25 dòng trang
giấy thi)
➔ 0.25 hình thức
+ Đảm bảo chính tả, ngữ pháp → 0.25
+ Giới thiệu được đúng – trọng tâm VĐNL mà đề bài yêu cầu → 0.25
** Chậm nhất là dòng thứ 3 trong đoạn văn của các bạn phải xuất hiện
VĐNL
+ 0,25 sáng tạo

Trang 1
2|#hocvancosuongmai

• Hình thức ngôn từ: Diễn đạt hấp dẫn, giàu hình ảnh, ấn tượng
• Nội dung: Có ý bình luận hấp dẫn, độc đáo
+ 1.0/2.0: Triển khai lập luận cho đoạn văn

II. KĨ NĂNG LÀM CÁC DẠNG NLXH PHỔ BIẾN

1. Dạng bài NLXH tư tưởng đạo lý:
Dàn ý chung: Giải thích – Bình luận – Hiện trạng – Giải pháp – Liên hệ
bản thân
VD: Ý nghĩa của sự tự tin
- Giải thích: Đưa ra định nghĩa của VĐNL (VĐNL là gì?) ~ 1 câu
VD: Sự tự tin là lòng tin bạn đặt vào chính bản thân mình.
**Gợi ý cách giải thích:
+ Giải thích bằng cách đưa ra từ gần nghĩa
+ Giải thích bằng cách đưa ra từ trái nghĩa
+ Đưa ra nội dung mà từ biểu thị
+ Đưa ra các ví dụ nhỏ
- Bình luận: Lý lẽ và dẫn chứng để củng cố cho vấn đề
“Công thức” tham khảo: 2 lý lẽ + 1 dẫn chứng thực tế (người thật việc thật
– ko lấy dẫn chứng hư cấu)
+ Lý lẽ: củng cố giá trị/ý nghĩa của vấn đề (Vì sao ta cần VĐNL? Nếu
không có VĐNL, điều gì sẽ xảy ra?)
+ Phản đề: KO BẮT BUỘC! → chỉ nên phản đề khi lập luận đủ chặt chẽ,
diễn đạt đủ lưu loát.
• Là một lý lẽ
• Bản chất: phản biện lại vấn đề
VD: đề hỏi ý nghĩa của sự tự tin >< nếu quá tự tin thì …
Sự tử tế >< Tử tế đặt vào sai hoàn cảnh, sai người, sai thời điểm lại dẫn tới
những hệ lụy không ngờ tới.
- Hiện trạng: 1 câu văn
VD: hoặc tích cực/hoặc tiêu cực

Trang 2
 3|#hocvancosuongmai

+ hiện trạng tích cực của vấn đề (những người mà ứng dụng tốt VĐNL):
Ngày nay, nhiều bạn trẻ đã xây dựng được sự tự tin để vươn đến ước mơ mà
mình đã chọn.
+ hiện trạng tiêu cực của vấn đề (những người không ứng dụng tốt hoặc
không xây dựng đc VĐNL tốt): Tuy nhiên, vẫn còn nhiều người trẻ nép mình
trong sự tự ti mà không dám bước ra khỏi vùng an toàn.
- Giải pháp: 1 câu văn
VD: từ cá nhân, từ gia đình, nhà trường, từ phương tiện truyền thông đại
chúng, …
VD: Mỗi người nên tìm hiểu về điểm mạnh của bản thân, trau dồi mình từ đó
xây dựng sự tự tin từ bên trong.
- Liên hệ bản thân: 1 câu văn → thể hiện sự kết nối giữa mình với
VĐNL
VD: Đó cũng là cách mà tôi đã và đang thực hiện.
“Công thức” tham khảo đoạn TTĐL – mức cơ bản/linh hoạt theo VĐNL
cụ thể
Trên hành trình dài rộng của cuộc đời, VĐNL là một trong những giá trị
mà tôi tin rằng mỗi chúng ta đều cần nỗ lực giữ gìn và phát triển. VĐNL là (giải
thích) … Khi bạn trang bị được VĐNL trong hành trang trưởng thành, bạn sẽ (lý
lẽ) … Ngược lại, nếu như bạn (từ trái nghĩa với VĐNL), bạn sẽ không thể chinh
phục những khó khăn, thử thách đang chờ đợi. Như câu chuyện về (dẫn chứng),
nhờ có VĐNL, A đã vượt qua các rào cản và đạt được thành công của ngày hôm
nay. Thế nhưng, trong thực tế vẫn còn nhiều bạn trẻ chưa thực sự nhận thức được
tầm quan trọng của VĐNL, luôn (ngược lại VĐNL) – hiện trạng. Để hoàn thiện
hơn, mỗi chúng ta cần (rèn luyện/xây dựng VĐNL) từ những thói quen nhỏ nhất
trong đời sống – giải pháp. Đó cũng là điều mà tôi đã và đang nỗ lực thực hiện mỗi
ngày để trở thành phiên bản tốt nhất của chính mình. – liên hệ bản thân

2. Dạng bài hiện tượng đời sống:

Dàn ý chung: Hiện trạng – Nguyên nhân – Hệ quả - Giải pháp – Liên hệ
bản thân

Trang 3
4|#hocvancosuongmai

- Hiện trạng: khẳng định sự phổ biến của VĐNL (có thể là một hiện
tượng tiêu cực hoặc tích cực)
- Nguyên nhân: (2 nguyên nhân)
+ Chủ quan: từ bản thân những người đang trải qua VĐNL
+ Khách quan: từ những yếu tố bên ngoài (gia đình, nhà trường, xã hội,…)
- Hệ quả (2 hệ quả)
+ Tiêu cực
+ Tích cực
**có những VĐNL chỉ có hệ quả tiêu cực hoặc tích cực.
- Giải pháp: 1 câu văn
- Liên hệ bản thân: 1 câu văn
“Công thức tham khảo” – mức cơ bản - linh hoạt theo vấn đề
Xã hội phát triển mạnh mẽ kéo theo nhiều vấn đề nhân sinh mới, trong
đó VĐNL là một trong những “bài toán” nhận được nhiều sự quan tâm – hiện
trạng. VĐNL ngày càng trở nên phổ biến, một phần lớn do… nguyên nhân
khách quan. Bên cạnh đó, … nguyên nhân chủ quan … cũng là một tác nhân
quan trọng. Sự gia tăng hiện tượng này dẫn tới nhiều hệ quả …hệ quả tích
cực/tiêu cực… Vì thế, mỗi cá nhân cần … giải pháp… Gia đình và nhà trường
cũng cần sát sao tới con em mình hơn nữa trong quá trình nuôi dưỡng, giáo
dục. Bản thân tôi nhận thức sâu sắc được tầm quan trọng của VĐNL và sẽ
không ngừng cố gắng để hạn chế VĐNL tiêu cực/lan tỏa VĐNL tích cực – liên
hệ bản thân

3. Nâng cấp diễn đạt trong đoạn NLXH:

- Mở đoạn:
+ Mở đoạn trực tiếp: giới thiệu trực diện vào VĐNL → đi đường thẳng
+ Mở đoạn gián tiếp: dẫn dắt từ một khía cạnh khác rồi mới giới thiệu
VĐNL → đi đường vòng
VD:
• Mở đoạn bằng 1 câu châm ngôn – trích dẫn 1 câu có liên quan VĐNL
(trích dẫn ngắn gọn) – câu nói, câu hát, câu thơ,…
• Mở đoạn bằng 1 câu hỏi

Trang 4
5|#hocvancosuongmai

• Mở đoạn bằng dẫn chứng thực tế → từ dẫn chứng giới thiệu vào
VĐNL
• …
- Kết đoạn:
+ Liên hệ bản thân
• Đưa ra một lời hứa hẹn
VD: Là một người trẻ đang nỗ lực bước đi trên hành trình trưởng thành, tôi nhất
định sẽ … (VĐNL) …
• Sự thay đổi trong nhận thức hoặc hành động của bản thân
VD: Trước đây tôi đã từng…. nhưng hiện tại tôi nhận ra rằng…
+ Bằng trích dẫn một câu châm ngôn phù hợp với VĐNL
VD: Nhận thức được giá trị của VĐNL, tôi càng thêm thấm thía câu nói:
“…”

Trang 5