‫سقوط آزاد‬

‫به ترتیب حروف الفبا‪:‬‬

‫‪4002115306‬‬ ‫پروین باغبانان ماهر‬

‫‪4002115307‬‬ ‫امیرحسین پناهی‬
‫‪4002115308‬‬ ‫محمد متین توکلیان راد‬
‫‪4002115320‬‬ ‫علیرضا کامرانی‬
‫‪995122006‬‬ ‫حسین غیاثوند‬
‫آز فیزیک ‪ – 1‬دوشنبه ها ساعت ‪12–10‬‬
‫‪ 23‬آبان ماه ‪1401‬‬
‫‪1‬‬ ‫سقوط آزاد‬

‫هدف آزمایش‬
‫محاسبه شتاب گرانش در ارتفاعات مختلف‬ ‫‪‬‬
‫مقایسه شتاب گرانش به دست آمده با شتاب گرانش واقعی زمین (‪)9.8 N/m3‬‬ ‫‪‬‬

‫مبانی نظری آزمایش‬

‫هنگامی که جسمی از ارتفاعی رها شود‪ ،‬شتاب می گیرد و سرعتش از مقدار صفر افزایش می یابد‪ .‬جالب توجه است که در خأل‪،‬‬
‫تمامی اجسام به طور یکنواخت شتاب می گیرند و باهم به زمین می رسند‪ .‬شتاب سقوط آزاد اجسام در خأل به طبیعت جسم بستگی‬
‫ندارد‪ ،‬بلکه فقط به محل جسم بستگی دارد‪ .‬این شتاب ثابت است و مقدار آن با شتاب گرانشی (‪ )g‬جسمی که در نزدیکی سطح‬
‫زمین سقوط می کند برابر است‪ .‬در اطراف زمین اجسام در داخل هوا سقوط می کنند‪ .‬وجود هوا باعث می شود که پر بسیار آرام تر‬
‫از چکش سقوط کند‪ .‬اگر مقاومت هوا وجود نداشت در اطراف زمین نیز همه اجسام باهم سقوط می کردند‪ .‬در صورت عدم وجود هوا‬
‫در اطراف زمین شتاب سقوط اجسام تقریبا ‪ 9.8 m/s2‬خواهد بود‪ .‬این شتاب را شتاب سقوط آزاد می نامند و آن را با ‪ g‬نمایش می‬
‫دهند‪ .‬در معادله مکان – زمان به جای شتاب در سطح زمین (‪ ،)a‬شتاب سقوط آزاد (‪ )g‬را قرار می دهیم‪.‬‬

‫معادالت حرکت سقوط آزاد‬

‫معادله مکان حرکت سقوط آزاد جسم برحسب زمان یک معادله سهمی شکل است که نقطه ماکزیمم سهمی در نقطه اوج‬ ‫‪‬‬
‫‪𝑔𝑡 2‬‬
‫=𝑦‬ ‫𝑡 ‪+ 𝑣0‬‬ ‫جسم می باشد‪.‬‬
‫‪2‬‬
‫در این معادله‪ y :‬مکان جسم‪ t ،‬زمان‪ g ،‬شتاب جاذبه زمین و ‪ v0‬سرعت اولیه جسم می باشد‪.‬‬
‫معادله سرعت حرکت سقوط آزاد برحسب زمان یک معادله خطی است که تا نقطه اوج شیب خط منفی و حرکت کند‬ ‫‪‬‬
‫‪𝑣 = −𝑔𝑡 + 𝑣0‬‬ ‫شونده است و از آن زمان به بعد حرکت شتاب دار تند شونده با شیب مثبت می باشد‪.‬‬
‫در این معادله ‪ v‬سرعت حرکت جسم می باشد‪.‬‬
‫معادله شتاب حرکت سقوط آزاد جسم مستقل از زمان بوده و در نزدیکی سطح زمین مقداری ثابت است‪ .‬و مقدار آن با‬ ‫‪‬‬
‫‪2‬‬
‫‪a=g=9.8 m/s‬‬ ‫دقت باالیی با شتاب گرانشی بر روی سطح زمین برابر است‪.‬‬
‫𝑔𝑚 = 𝑎𝑚 = 𝐹‬ ‫معادله نیرو در این حرکت همانند شتاب‪ ،‬مستقل از زمان بوده و با نیروی وزن جسم برابر است‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫معادله مستقل از زمان حرکت سقوط آزاد‪ :‬در این معادله‪ ،‬سرعت اولیه و نهایی‪ ،‬ارتفاع سقوط و شتاب جاذبه در غیاب زمان‬ ‫‪‬‬
‫𝑦𝑔‪𝑣 2 − 𝑣02 = −2‬‬ ‫به هم مربوط می شوند‪.‬‬

‫دستگاه سقوط آزاد‬

‫دستگاهی است که شامل یک پایه بلند فلزی‪ ،‬سیم پیچ و یک حسگر است که در برخی‬
‫اوقات به یک کیسه متصل است‪ .‬در این دستگاه حسگر و سیم پیچ به دستگاهی موسوم‬
‫به زمان سنج سقوط آزاد متصل می شود‪ .‬با روشن شدن زمان سنج سیم پیچ به یک‬
‫آهن ربای موقت تبدیل می شود‪ .‬با قطع جریان برق سیم پیچ‪ ،‬زمان سنج شروع به‬
‫شمارش کرده و گلوله آهنی سقوط و به حسگری که در پایین در ارتفاعی مشخص تنظیم‬
‫شده است‪ ،‬برخورد می کند‪ .‬با برخورد گلوله به حسگر زمان سنج متوقف شده و مدت زمان سقوط مشخص می شود‪.‬‬

‫‪1401/08/23‬‬
‫‪2‬‬ ‫سقوط آزاد‬

‫با استفاده از فرمول زیر شتاب سقوط آزاد (شتاب جاذبه) را می یابیم‪.‬‬

‫‪2ℎ‬‬
‫=𝑔‬
‫‪𝑡2‬‬
‫که در معادله باال ‪ g‬برابر با شتاب سقوط آزاد‪ h ،‬برابر با ارتفاع جسم و ‪ t‬برابر با مدت زمان می‬
‫باشد‪.‬‬

‫مواد و وسایل مورد نیاز‬

‫دستگاه سقوط آزاد‬ ‫‪‬‬
‫گلوله فلزی‬ ‫‪‬‬
‫زمان سنج سقوط آزاد دیجیتال‬ ‫‪‬‬

‫روش آزمایش‬
‫در این آزمایش برای مدل سازی سقوط آزاد از دستگاهی استفاده می شود که یک سر آن یک آهن ربای الکتریکی و سر دیگر آن‬
‫یک سبد قرار دارد که در باالی سبد حسگری نصب شده که وقتی جسمی از رو به روی آن رد شود به زمان سنج سیگنال قطع زمان‬
‫بدهد‪.‬‬

‫برای این آزمایش گلوله را به بخش آهن ربایی وصل می کنیم‪ .‬با قطع جریان برق آهن ربا‪ ،‬گلوله به درون سبد سقوط می کند‪ .‬این‬
‫آزمایش را در سه ارتفاع متفاوت انجام می دهیم‪.‬‬

‫محاسبه و جدول های اندازه گیری‬

‫با استفاده از نتیجه به دست آمده برای هر ارتفاع محاسبه زیر را انجام می دهیم‪:‬‬

‫‪2ℎ‬‬
‫=𝑔‬
‫‪𝑡2‬‬
‫در فرمول باال که ‪( h‬به متر) برابر با ارتفاع و ‪ t‬برابر با زمان (به ثانیه) است‪ ،‬شتاب جاذبه در طی سقوط گلوله به دست می آید‪.‬‬

‫‪2ℎ‬‬
‫خطای نسبی‬ ‫خطای مطلق‬ ‫)‪g(Earth‬‬ ‫=𝑔‬ ‫‪t2‬‬ ‫زمان (‪)t‬‬ ‫ارتفاع (‪)h‬‬
‫‪𝑡2‬‬
‫‪7.65%‬‬ ‫‪0.75 m/s2‬‬ ‫‪9.8 m/s2‬‬ ‫‪9.05 m/s2‬‬ ‫‪0.2209 s2‬‬ ‫‪0.47 s‬‬ ‫‪1m‬‬
‫‪3.46%‬‬ ‫‪0.34 m/s2‬‬ ‫‪9.8 m/s2‬‬ ‫‪9.46 m/s2‬‬ ‫‪0.158404 s2‬‬ ‫‪0.398 s‬‬ ‫‪0.75 m‬‬
‫‪3.87%‬‬ ‫‪0.38 m/s2‬‬ ‫‪9.8 m/s2‬‬ ‫‪10.18 m/s2‬‬ ‫‪0.121801 s2‬‬ ‫‪0.349 s‬‬ ‫‪0.62 m‬‬

‫نتایج‬
‫در این آزمایش متوجه شدیم که اگر مقاومت هوا را حذف کنیم‪ ،‬در سقوط آزاد یک جسم‪ ،‬شتاب آن با شتاب جاذبه زمین برابر است‪.‬‬
‫اگرچه شتاب جاذبه زمین در ارتفاعات گوناگون تغییر می کند‪ ،‬که در آزمایش مشهود است‪ .‬اما ممکن است به دلیل خطای زمان‬
‫سنج‪ ،‬دیر قطع شدن جریان برق سیم پیچ در این آزمایش خطا (ها)یی ایجاد شود‪.‬‬

‫‪1401/08/23‬‬