Entamoeba

histolytica
Mục tiêu
1. Phân biệt thể hoạt động và thể bào nang
2. Mô tả được chu trình phát triển
3. Trình bày bệnh học và đặc điểm dịch tễ
4. Nêu phương pháp chẩn đoán, dự phòng
  Theå hoaït ñoäng : Kích thöôùc 20 - 40µm.

- Ngoaïi nguyeân sinh chaát

chieám 1/3 theå tích toaøn thaân, trong suoát keùo daøi ra taïo
chaân giaû daøi gioáng hình ngoùn tay hoaëc roäng vaø troøn.

- Noäi NSC. Nhaân troøn, nhaân theå to ôû giöõa, caùc haït nhieãm
saéc mòn baùm ñeàu quanh maøng nhaân.
Entamoeba histolytica
Entamoeba histolytica
Theå hoaït ñoäng aên hoàng caàu
Entamoeba histolytica
 Theå baøo nang :

- Kích thöôùc : 10 - 18 m
- Hình caàu
- Coù vaùch daøy
- Coù khoâng baøo
- Coù tính ñeà khaùng cao.
- Chöùa töø 1 - 4 nhaân
- Daïng laây lan : BN 4 nhaân
Theå baøo nang Entamoeba histolytica
Thể bào nang Entamoeba histolytica
Theå hoaït ñoäng vaø baøo nang
Entamoeba histolytica
2. CHU TRÌNH PHAÙT TRIEÅN
 3. NÔI KYÙ SINH

– Amip soáng vaø gaây beänh ôû ruoät giaø

– Amip coù theå gaây aùp xe ôû gan, phoåi, naõo hay böôùu ôû
ruoät giaø.
3. NÔI KYÙ SINH

 Ngöôøi bò nhieãm amip do nuoát phaûi baøo nang 4

nhaân trong rau töôi, nöôùc oâ nhieãm phaân, ruoài giaùn
mang baøo nang töø phaân, raùc vaøo thöùc aên.
 Theå hoaït ñoäng soáng khoâng quaù 2 giôø, theå baøo
nang toàn taïi laâu ôû ngoaïi caûnh.
 4. DÒCH TEÅ :

- Ngöôøi bò nhieãm amip coù khaép nôi treân theá giôùi nhaát
laø vuøng nhieät ñôùi vaø caän nhieät ñôùi.
- Chaâu AÙ, Ñoâng Nam AÙ, tæ leä nhieãm 14% vaø beänh
amip ôû gan chieám ñeán 25%.
- Vieät Nam tæ leä nhieãm khaù cao, coù nôi leân ñeán 25%.
- Thaønh phoá Hoà Chí Minh 8%.
- Tæ leä nhieãm amip cao ôû nôi coù ñieàu kieän sinh hoaït
thaáp keùm, aên uoáng thieáu veä sinh, veä sinh ngoaïi caûnh
keùm, phaân, raùc vöông vaõi, nhieàu ruoài nhaëng ...
5. BEÄNH HOÏC
5.1 Beänh lî amip ôû ñöôøng ruoät
 Laâm saøng :
- Thôøi gian uû beänh töông ñoái daøi ( 1 - 14 tuaàn ).
- Beänh nhaân ñau buïng mô hoà, aên maát ngon, meät moûi,
hay ñoå moà hoâi.
- Sau ñoù xuaát hieän hoäi chöùng lî :
Ñau doïc theo khung ruoät giaø, ñi tieâu 5 - 15 laàn /
ngaøy, ra chaát nhaày laãn maùu, coù caûm giaùc moùt raën,
beänh nhaân khoâng soát.
- Soi tröïc traøng thaáy coù caùc veát loeùt hình mieäng nuùi
löûa, treân maët phuû lôùp nhaày laãn maùu.
Soi tröïc traøng
( Hình mieäng nuùi löûa )
VEÁT LOEÙT Ở RUỘT DO AMÍP
 Chaån ñoaùn : Lî do amip

– Xeùt nghieäm phaân :

- Trong voøng 2 giô øñeå tìm theå hoaït ñoäng.
- Phaân nhaày laãn maùu, döôùi kính hieån vi thaáy
theå hoaït ñoäng aên hoàng caàu giöõa nhöõng teá baøo
ruoät vaø nhöõng tinh theå Charcot Leyden
( hình thoi do nhaân caùc baïch caàu toan tính
keát tinh laïi.)

– Caùc phöông phaùp huyeát thanh hoïc ít coù giaù trò

chaån ñoaùn.
 PHAÂN BIEÄT LÎ AMIP VAØ LÎ TRÖÏC TRUØNG
Ñaëc ñieåm LÎ AMIP LÎ TRÖÏC TRUØNG
Dòch teã Leû teû Haøng loaït
Tieán trieån Thaønh maûn tính Caáp tính

- Khoâng soát - Coù soát

- Phaân ñaøm maùu - Nhieãm truøng naënghôn
- 5 - 15 laàn/ngaøy maát nöôùc nhieàu hôn
-Ñi nhieàu laàn hôn

Bieán chöùng Deã xaûy ra Khoâng coù

Chaån ñoaùn Soi phaân töôi Caáy phaân

5.2 Bieán chöùng

- Beänh xaûy ra sau lî, vaùch ruoät hoaù xô.

- Beänh nhaân ñau buïng thöôøng xuyeân coù ñôït taùo boùn
xen keõ vôùi tieâu chaûy
- Soi tröïc traøng : nieâm maïc teo, xaùm
- Xeùt nghieäm phaân : aâm tính
- Ñieàu trò trieäu chöùng khoâng coù hieäu quaû.
  Laâm saøng :
- Trong quaù trình lî ôû ruoät giaø, amip theo maùu vaøo gan
taïo oå aùp-xe
- Ñau vuøng haï söôøn phaûi, nhoùi leân vai.
- Soát cao vaø dao ñoäng, toång traïng keùm.
- Khaùm thaáy gan to vaø ñau khi ñuïng phaûi
5.2.2 AÙp xe gan
 Chaån ñoaùn :
- X quang : ñænh cô hoaønh phaûi cao hôn traùi
- Xeùt nghieäm maùu :
Baïch caàu taêng 10.000 - 16.000 / mm3
Baïch caàu ña nhaân trung tính : 
Toác ñoä laéng maùu :  .
- Choïc huùt muû töø oå aùp-xe, ra moät loaïi muû maøu naâu
chocolate chöùa vi khuaån,TB gan thoaùi hoùa, BC ña nhaân,
tinh theå Charcot leyden, ñoâi khi thaáy amip.
- Xeùt nghieäm phaân tìm amip khoâng coù giaù trò chaån ñoaùn.
- Chaån ñoaùn quan troïng vaø quyeát ñònh vaãn laø tìm khaùng
theå trong maùu baèng caùc phaûn öùng huyeát thanh hoïc
 AÙp xe gan

Dòch choïc doø maøu naâu chocolate

AÙp xe gan do Amip
 CÁC VÙNG Não
TỔN THƯƠNG
DO AMIP

Phổi
Áp xe gan

Amip ở da

Áp xe ruột già

Trực

Viêm da quanh hậu môn tràng

6 . CAÙC BEÄNH AMIP
NGOAØI RUOÄT KHAÙC

- Beänh amip ôû phoåi , da,

naõo
- Beänh amip ôû laùch, nieäu
sinh duïc, xöông khôùp ...
 7 . CHAÅN ÑOAÙN

– Lî amip : xeùt nghieäm phaân

– Vieâm ruoät maõn : xeùt nghieäm phaân
– Aùp xe gan, phoåi, naõo : chaån ñoaùn mieãn dòch
– Böôùu amip : chaån ñoaùn baèng giaûi phaåu beänh
 7 . ÑIEÀU TRÒ

 Thuoác dieät amip khueách taùn trong moâ :

Emetin ; chloroquine ; metronidazole ;
secnidazole ; dehydro - emetin ...

 Thuoác dieät amip do tieáp xuùc :

Difertarzol ; clioquinol ; paromycine ; diiodohydroxy
quinoleine daïng uoáng.
FLAGYL ( Metronidazole ) : dieät amip khueách
taùn trong moâ vöøa laø thuoác dieät amip do tieáp xuùc.
8 . PHOØNG BEÄNH
- Cho caù nhaân :
Röûa tay tröôùc khi aên, uoáng nöôùc loïc hoaëc ñun soâi,
röûa rau thaät kyõ tröôùc khi aên.

- Cho coäng ñoàng :

 Tìm vaø ñieàu trò ngöôøi laønh mang baøo nang.
 Thanh loïc nöôùc uoáng.
 Dieät ruoài giaùn, khoâng xaû raùc böøa baõi.