Sinh lý giấc ngủ
Sleep is a temporary state of unconsciousness in
which the brain is primarily responsive to internal,
rather than external stimuli. Unlike other states of
unconsciousness such as coma or general anesthesia,
sleep is a natural, cyclic process that is self-regulated
and easily reversible to wakefulness. Brain activity
can be recorded in the form of electroencephalogram,
EEG, which measures electrical activities in the
superficial layers of the cerebral cortex. Different
stages of consciousness correspond to different types
of brain waves. A fully awake and alert brain
produces high-frequency low-voltage beta-waves. As
consciousness decreases, brain waves become
progressively slower in frequency and higher in
voltage. There are 2 major phases of sleep: rapid eye
movement, REM, sleep, and non-rapid eye
movement, non-REM, sleep. Non-REM sleep
progresses in 3 stages: N1, N2 and N3. N1 is the
transitional state between wakefulness and sleep. The
EEG is dominated by alpha-waves. The sleeper is
easily awoken with light stimulation. N1 typically
lasts a few minutes. The next stage is N2, a deeper
sleep state, where stronger stimuli are required to
produce awakening. Brain activity is slower and
more irregular, with short bursts of “sleep spindles”
and “K-complexes.” It is believed that memory
consolidation occurs during this stage.
N3 is deeper than N2. Slow delta-waves dominate.
Muscles relax, vital signs are at their lowest; and it is
difficult to wake the sleeper. N3 is typically
followed by a transition to N2 before REM sleep
occurs. As its name suggests, REM sleep is
characterized by rapid eye movements under the
eyelids. It‟s also known as “paradoxical” sleep
because the brain‟s EEG is very much similar to that
of the waking state. REM sleep is when most dreams
occur, as well as some autonomic reflexes. Vital
signs are up, but there is a total inhibition of skeletal
muscles, which prevents sleepers from acting out
their dreams. This sequence of stages repeats itself 4
to 5 times in a typical night. As the night progresses,
the duration of N2 and REM sleep increases, while
N3 decreases. The amount and timing of sleep is
regulated by 2 major factors: homeostatic drive and
circadian rhythm. Homeostatic drive is basically the
body‟s need for sleep, or pressure to sleep. It is
Giấc ngủ là trạng thái mất ý thức tạm thời, trong đó
não bộ chủ yếu đáp ứng với các kích thích bên trong,
thay vì các kích thích bên ngoài. Không như các
trạng thái mất ý thức khác, ví dụ như hôn mê hay gây
mê, giấc ngủ là một quá trình tự nhiên và có tính chu
kỳ, do cơ thể tự điều chỉnh và dễ dàng đảo ngược
thành trạng thái tỉnh thức. Hoạt động của não bộ có
thể được ghi lại dưới dạng điện não đồ (EEG), có
chức năng đo các hoạt động điện ở các lớp nông của
vỏ não. Các giai đoạn khác nhau của ý thức tương
ứng với các loại sóng não khác nhau. Bộ não hoàn
toàn tỉnh thức và tỉnh táo tạo ra sóng beta điện thế
thấp, tần số cao. Khi ý thức giảm, sóng não sẽ giảm
dần tần số và tăng dần điện thế. Giấc ngủ có 2 giai
đoạn chính: giấc ngủ chuyển động mắt nhanh (REM)
và giấc ngủ không chuyển động mắt nhanh (non-
REM). Giấc ngủ non-REM diễn ra qua 3 giai đoạn:
N1, N2 và N3. N1 là trạng thái chuyển tiếp giữa
trạng thái thức và ngủ. EEG của giai đoạn này chủ
yếu là các sóng alpha. Người ngủ sẽ tỉnh lại dễ dàng
chỉ với một kích thích nhẹ. N1 thường kéo dài trong
vài phút. Giai đoạn tiếp theo là N2, trạng thái ngủ
sâu hơn và cần kích thích mạnh hơn mới có thể đánh
thức. Hoạt động của não diễn ra chậm và không đều
hơn, với các đợt bùng phát ngắn của “thoi ngủ” và
“phức hợp K”. Người ta cho rằng trí nhớ được củng
cố trong giai đoạn này.
N3 là trạng thái ngủ sâu hơn N2. Sóng delta chậm
chiếm ưu thế. Các cơ giãn và các dấu hiệu sinh tồn ở
giá trị thấp nhất; và người ngủ khó bị đánh thức. N3
thường được chuyển tiếp thành N2 trước khi bước
vào giấc ngủ REM. Như tên gọi đã gợi ý, giấc ngủ
REM được đặc trưng bởi chuyển động nhanh của mắt
ở bên dưới mí mắt. Nó còn được gọi là trạng thái
ngủ “nghịch thường”, vì EEG của não (ở giấc ngủ
REM) rất giống với EEG của não ở trạng thái thức.
Phần lớn các giấc mơ, cũng như một số hoạt động tự
động, xảy ra ở giấc ngủ REM. Các dấu hiệu sinh tồn
tăng lên, nhưng toàn bộ cơ xương đều bị ức chế,
khiến người ngủ không thể thực hiện được giấc mơ
của mình. Thông thường, trình tự các giai đoạn trên
lặp lại từ 4 đến 5 lần trong một đêm. Càng về gần
sáng, thời gian của giấc ngủ N2 và REM tăng lên,
trong khi thời gian của N3 giảm xuống. Số lượng và
thời gian của giấc ngủ được điều chỉnh bởi 2 yếu tố
chính: động lực của cân bằng nội môi và nhịp sinh
lowest after a good night sleep, then starts to build up
as we awaken. The need to sleep will continue to rise
until sleep occurs. Adenosine is thought to be a
substance that accumulates with waking hours and
drives the pressure to sleep. Interestingly, caffeine
appears to promote wakefulness by acting as an
antagonist of adenosine.
The need to sleep increases with illness, as well as
cognitively stimulating or physically demanding
activities. Circadian rhythm is the body‟s biological
clock for the sleep-wake cycle. It determines the
timing of sleep. The master clock is located in the
suprachiasmatic nucleus, the SCN, of the
hypothalamus. It receives light inputs from the retina
and resets the clock everyday accordingly to the day-
night cycle. The SCN is most active during the day,
and least active at night. The sleep-promoting region
is located in the ventrolateral preoptic nucleus,
VLPO, of the hypothalamus. The VLPO is inhibited
by the SCN and activated by adenosine. The VLPO
uses GABA to inhibit wake-promoting regions of the
brain, which include multiple nuclei in the reticular
formation and posterior hypothalamus. Of these
regions, it‟s important to note the tuberomammillary
nucleus, TMN, and the hypocretin neurons. The
TMN consists mainly of histaminergic neurons, but it
also produces GABA that inhibits VLPO in return.
This mutual inhibition is the basis of the “switch”
between sleep and wake. The hypocretin neurons
stimulate the TMN, and are crucial for maintaining
wakefulness. The loss of these neurons results in
narcolepsy. During the day, the SCN inhibits the
VLPO and stimulates hypocretin neurons, driving the
switch towards the waking state. By the end of the
day, when SCN activity is lowest and pressure to
sleep is highest, VLPO is activated, and sleep is
“switched” on. There is a similar switch between
REM and non-REM sleep, mediated by mutually
inhibiting REM-on and REM-off neurons in the
pons.
học. Về cơ bản, động lực của cân bằng nội môi là
nhu cầu ngủ hoặc áp lực đối với giấc ngủ (thúc ép cơ
thể đi ngủ) của cơ thể. Nó đạt mức thấp nhất sau một
đêm ngon giấc, rồi bắt đầu tích tụ khi chúng ta thức
dậy. Nhu cầu ngủ sẽ tiếp tục tăng cho đến khi bạn đi
ngủ. Adenosine được cho là tích tụ khi chúng ta ở
trạng thái thức và thúc ép chúng ta đi ngủ. Một điều
thú vị là dường như, caffein hoạt động như một chất
đối kháng với adenosine để giúp chúng ta tỉnh táo.
Nhu cầu ngủ tăng lên khi bị bệnh, cũng như trong các
hoạt động kích thích nhận thức hoặc những hoạt
động đòi hỏi về mặt thể chất. Nhịp sinh học là „đồng
hồ‟ sinh học cho chu kỳ thức-ngủ của cơ thể. Nó xác
định thời lượng của giấc ngủ. Chiếc đồng hồ „chỉ
đạo‟ này nằm trong nhân trên giao thoa (nhân phía
trên giao thoa thị giác), SCN, của vùng dưới đồi. Nó
nhận đầu vào ánh sáng từ võng mạc, và đặt lại đồng
hồ sinh học hàng ngày theo chu kỳ ngày đêm. SCN
hoạt động mạnh nhất vào ban ngày và hoạt động ít
nhất vào ban đêm. Vùng thúc đẩy giấc ngủ nằm
trong nhân mái bên trước thị, VLPO, của vùng dưới
đồi. Nhân VLPO này bị ức chế bởi SCN và được
kích hoạt bởi adenosine. Các vùng thúc đẩy sự tỉnh
giấc của não gồm nhiều nhân trong thể lưới và phần
sau của vùng dưới đồi. VLPO sử dụng chất dẫn
truyền thần kinh GABA để ức chế các vùng thúc đẩy
này. Trong các vùng thúc đẩy này, chúng ta cần lưu
ý đến nhân củ-vú, TMN và các nơ-ron hypocretin.
TMN gồm chủ yếu là các nơ-ron histaminergic (nơ-
ron tiết ra histamin, lưu ý là ở hệ thần kinh thì
histamin đóng vai trò nhưng chất dẫn truyền thần
kinh – giống như adrenaline và noradrenaline),
nhưng nó cũng tạo ra GABA để ức chế VLPO. Sự
ức chế lẫn nhau này là cơ sở của việc “chuyển đổi”
của ngủ và thức. Các nơ-ron hypocretin kích thích
TMN và có vai trò quan trọng trong việc duy trì sự
tỉnh táo. Việc mất các nơ-ron này dẫn đến chứng
ngủ rũ. Vào ban ngày, SCN ức chế VLPO và kích
thích các nơ-ron hypocretin, thúc đẩy việc chuyển
sang trạng thái thức. Vào cuối ngày, khi hoạt động
SCN ở mức thấp nhất và sự thúc giục đi ngủ đạt đỉnh
điểm, VLPO được kích hoạt và cơ thể chuyển sang
chế độ ngủ. Có một sự chuyển đổi tương tự giữa
giấc ngủ REM và không REM, qua trung gian sự ức
chế lẫn nhau các nơ-ron bật REM và nơ-ron tắt REM
trong cầu não.