AI ĐÃ ĐẶT TÊN CHO DÒNG SÔNG

I. TÌM HIỂU CHUNG

1. Tá c giả : Hoà ng Phủ Ngọ c Tườ ng
- Là ngườ i con củ a sô ng Hương nú i Ngự , vẻ đẹp mộ ng mơ củ a xứ Huế gó p phầ n là m nên tâ m
hồ n tinh tế, lã ng mạ n ở Hoà ng Phủ .
- Sá ng tá c ở nhiều thể loạ i nhưng “dừ ng châ n” và gắ n bó vớ i thể kí, cũ ng thà nh cô ng và
thà nh danh vớ i thể loạ i nà y.
- Kí củ a Hoà ng Phủ viết rấ t nhiều và rấ t hay về Huế. Từ trang viết củ a ô ng, ngườ i ta thấ y
mình yêu Huế hơn, cũ ng hiểu Huế hơn, bở i kí củ a Hoà ng Phủ già u chấ t trí tuệ và chấ t thơ,
già u thô ng tin vă n hoá lịch sử . Nhữ ng tuỳ bú t về Huế là nhữ ng á ng vă n chương xuấ t sắ c nhấ t
củ a ô ng. Con ngườ i và xứ Huế vố n đẹp, trong vă n Hoà ng Phủ thêm lấ p lá nh vẻ đẹp củ a
huyền thoạ i, củ a vă n hoá .

2. Tá c phẩ m
- Đượ c viết tạ i Huế - nơi mang lạ i cho tá c giả nhiều cả m xú c nhấ t.
- Thể loạ i: tuỳ bú t
- Tá c phẩ m ra đờ i nă m 1981 – sau chiến thắ ng mù a xuâ n 1975. Chính vì vậ y, cả m hứ ng ngợ i
ca chủ nghĩa anh hù ng cò n hiện ra rấ t đậ m nét trên trang vă n củ a ô ng. Tá c phẩ m có thể coi
là thiên bú t kí sử thi – bả n anh hù ng ca ca ngợ i thiên nhiên, vă n hoá củ a con ngườ i xứ Huế.

3. Sô ng Hương
- Dà i 30 km
- Có nhiều tên gọ i khá c nhau: sô ng Linh sô ng Kim Trà , sô ng Hương Trà , sô ng Lô Dung,…

- Về tên gọ i củ a sô ng Hương:
+ Trướ c khi hợ p lưu thà nh sô ng Hương, 2 nhá nh tả trạ ch – hữ u trạ ch đã chả y qua nhữ ng
cá nh rừ ng thạ ch xương bồ cá nh hoa thơm ngá t đượ m và o dò ng nướ c sô ng Hương, vì thế
có tên là sô ng Hương.
+ Vì yêu quý con sô ng xinh đẹp, nhâ n dâ n 2 bờ đã nấ u nướ c tră m hoa đổ xuố ng lò ng sô ng
để là m nướ c thơm mã i.
+ Theo truyền thuyết: Chú a Nguyễn Hoà ng đượ c nhà trờ i má ch cứ thắ p hương đi xuô i
dò ng sô ng khi nà o hương hết thì dừ ng lạ i, đó là đấ t thiên thu vạ n đạ i đế vương. Nguyễn
Hoà ng sau đó đặ t tên cho dò ng sô ng là sô ng Hương.
+ Theo dã sử thì Quang Trung đã đặ t tên sô ng nà y là sô ng Hương vì nó nằ m mộ t phầ n ở
huyện Hương Trà .

- Vẻ đẹp củ a sô ng Hương đượ c nhiều nhà thơ ca ngợ i:

+ “Cầu cong như chiếc lược ngà
Sông dài mái tóc cung nga buông bờ”
+ “Hương Giang ơi, dòng sông êm
Qua tim ta vẫn ngày đêm tự tình”
+ “Nếu như chẳng có dòng
Câu thơ xứ Huế nửa đường đánh rơi”

II. PHÂN TÍCH

1. Nhan đề
 - Câ u hỏ i về nguồ n gố c, tên gọ i củ a sô ng Hương – mộ t điều mà đến nay vẫ n có nhiều cá ch lí
giả i khá c nhau. Chính vì sự tồ n tạ i củ a nhiều cá ch lí giả i khiến cho vẻ đẹp củ a sô ng Hương
ngà y cà ng trở nên ả o huyền trong tâ m trí con ngườ i.
- Tiềm ẩ n trong câ u hỏ i là giọ ng điệu cả m thá n: Ai đã đặ t tên cho sô ng Hương mà đẹp, mà
hay đến thế? Nhan đề chứ a đự ng mộ t thoá ng ngẩ n ngơ rấ t nghệ sĩ trướ c tên gọ i sô ng Hương
- Mộ t câ u hỏ i lử ng lơ và sâ u thẳ m. Câ u hỏ i biến thà nh nỗ i suy tư thâ m trầ m, đá nh thứ c vố n
vă n hoá ẩ n sâ u trong tâ m trí củ a nhà vă n, ngay lậ p tứ c nó quẫ y đạ p đò i phả i đượ c thể hiện
trên trang giấ y. Câ u hỏ i cũ ng là cá i cớ để nhà vă n ngượ c dò ng thờ i gian tìm về lịch sử sô ng
Hương, ngượ c khô ng gian để về thượ ng nguồ n củ a nó và cò n là mộ t cá i cớ để Hoà ng Phủ mở
ra mộ t cuộ c viễn du trong hà nh trình truyền cả m hứ ng yêu sô ng Hương, yêu xứ Huế đến trá i
tim độ c giả .

2. Hình tượ ng sô ng Hương

* Nhậ n xét chung:
- Mỗ i mộ t dò ng sô ng đều trầ m tích trong lò ng mình nhữ ng giá trị vă n hoá củ a cư dâ n đô i bờ .
Đố i vớ i dả i đấ t ngá t mà u xanh câ y trá i thì dò ng chả y má t là nh nà y có ý nghĩa đặ c biệt, ko chỉ
là cá i nô i củ a nền vă n hoá , nơi gọ i về sự quầ n tụ củ a cư dâ n mà cò n là ngọ n nguồ n củ a mọ i
cả m hứ ng thi ca nghệ thuậ t.
- Ngườ i đọ c đã đượ c biết đến con sô ng cuộ n chả y nơi thá c ghềnh nú i rừ ng Tâ y Bắ c vớ i
nhữ ng thá c nướ c dữ dộ i đượ c Nguyễn Tuâ n ví như “mụ dì ghẻ á c độ c”…
- Đến vớ i Hoà ng Phủ , ngườ i đọ c đượ c chiêm ngưỡ ng mộ t dò ng chả y mang sắ c đẹp dịu dà ng
và trí tuệ. Hoà ng Phủ ngắ m nhìn sô ng Hương từ nhiều điểm nhìn, nhiều phương diện khá c
nhau. Dướ i á nh mắ t si tình củ a chà ng trai xứ Huế, sô ng Hương hiện ra như mộ t cô gá i xinh
đẹp, quyến rũ nhưng đầ y bí ẩ n, mang trong mình nó đầ y đủ nhấ t điệu tâ m hồ n củ a quê
hương xứ sở . Cũ ng như Nguyễn Tuâ n, Hoà ng Phủ sử dụ ng triệt để phép nhâ n hoá trong toà n
bộ vă n bả n. Ngườ i đọ c ko chỉ đượ c nhìn thấ y mà chính là đượ c gặ p gỡ vớ i mộ t nhâ n vậ t đặ c
biệt có dá ng hình, tính cá ch và tâ m tư.

a. Sông Hương từ phương diện địa lí

a.1 Sông Hương giữa rừng Trường Sơn
- Xuấ t phá t từ suy nghĩ ko thể hiểu đượ c bả n chấ t sô ng Hương nếu chỉ ngắ m sô ng Hương ở
xứ Huế, Hoà ng Phủ đã thự c hiện mộ t cuộ c hà nh trình đầ y gian truâ n, ngượ c lạ i thượ ng
nguồ n giữ a rừ ng Trườ ng Sơn.

- Câ u 1:
+ Khi nhắ c đến sô ng Hương, khở i đầ u bằ ng mộ t niềm tự hà o, hã nh diện khi nhậ n ra sô ng
Hương khá c nhữ ng dò ng sô ng đẹp khá c trên thế giớ i ở chỗ : nó chỉ thuộ c về Huế, củ a riêng
Huế.
+ Hơn cả tự hà o cò n là sự trâ n quý, xú c độ ng trướ c tấ m châ n tình củ a sô ng Hương.

- Câ u 2: Giữ a dò ng Trườ ng Sơn, sô ng Hương mang vẻ đẹp phong phú , bấ t tậ n. Hoà ng Phủ đã
miêu tả vẻ đẹp ấ y trong câ u vă n dà i miên man
+ Nhà vă n ví nó vớ i bả n trườ ng ca củ a rừ ng già : “khúc hát tâm tình của rừng”. Nó mang lạ i
trong mình sự hù ng vĩ, bí ẩ n củ a rừ ng thiêng.
+ Sô ng Hương chả y trô i mã nh liệt, cuộ n xiết, khá c hẳ n vớ i vẻ thâ m trầ m, dịu dà ng củ a nó
nơi xứ Huế. Cá c từ “rầm rộ”, “mãnh liệt”, “cuộn xoáy” là m đậ m nét hơn sự hù ng trá ng củ a
bả n trườ ng ca ấ y khiến ngườ i đọ c như hình dung tậ n mắ t khung cả nh thiên nhiên hù ng vĩ
trá ng lệ.
 + Cũ ng có lú c sô ng Hương lạ i đầ m mình trong vẻ đẹp dịu dà ng khi say đắ m đi qua rừ ng
hoa đỗ quyên vớ i mà u đỏ chó i lọ i.

 Câ u vă n dà i, nhiều vế thể hiện 2 tính cá ch, 2 mặ t đố i lậ p củ a sô ng Hương khiến ta nhớ

đến con sô ng Đà vừ a hung bạ o vừ a trữ tình. Câ u vă n chấ t chứ a cả m xú c củ a ngườ i phá t
hiện ra nhữ ng vẻ đẹp khá c lạ , khá c bình thườ ng. Vì thế giọ ng vă n cũ ng tuô n ra sô i nổ i, say
đắ m như ko muố n dừ ng lạ i.
 Câ u vă n lộ t tả vẻ đẹp phong phú , bấ t tậ n củ a sô ng Hương, chính nhữ ng điều nà y tạ o nên
sứ c hấ p dẫ n, mê đắ m củ a hình tượ ng vớ i câ y viết tà i hoa, uyên bá c như Hoà ng Phủ .

+ Tuy nhiên ¾ vế lộ t tả sự mã nh liệt củ a dò ng sô ng Hương. Đặ c điểm ấ y do địa hình mang

lạ i, nhưng dướ i ngò i bú t củ a Hoà ng Phủ , nó tự a như tính cá ch củ a con ngườ i, mộ t tính cá ch
khá c biệt, dễ khiến ngườ i ta bấ t ngờ khi quên ngắ m nhìn sô ng Hương nơi kinh thà nh Huế.
Hoà ng Phủ đã dà nh bấ t ngờ nà y cho bấ t cứ ai chưa từ ng đặ t châ n đến Trườ ng Sơn.

- Câ u 3:
+ Hoà ng Phủ kết hợ p so sá nh và nhâ n hoá để giú p ngườ i đọ c hình dung đượ c cụ thể hơn
diện mạ o cũ ng như tâ m hồ n củ a cô gá i sô ng Hương “sống nửa cuộc đời … man dại”
. Sự liên tưở ng độ c đá o mang lạ i cả m giá c thú vị trong cá ch nhìn về sô ng Hương.
. Sự liên hệ khá hợ p lí vớ i vẻ đẹp hoang dạ i củ a dò ng sô ng giữ a chố n nú i rừ ng đạ i ngà n.
. Phép so sá nh tạ o ra mộ t hình ả nh đố i lậ p vớ i sô ng Hương khi chả y về Huế để sau nà y
chú ng ta cà ng thêm yêu và hiểu sâ u sắ c về sự biến đổ i củ a dò ng sô ng nà y.
+ Ở giữ a rừ ng già nơi nú i non hiểm trở , nơi hoang vu lạ nh lẽo nhưng cũ ng là nơi ko có sự xô
bồ củ a cuộ c số ng con ngườ i. Chính vì thế mà tấ t cả sự dữ dộ i cù ng vớ i sự dịu dà ng ở nơi đâ y
đã hình thà nh nên vẻ đẹp tâ m hồ n củ a sô ng Hương.
+ Cá i mà Hoà ng Phủ gọ i là “bản lĩnh gan dạ”, “tự do và trong sáng”, nhữ ng tính từ vố n đượ c
dù ng để miêu tả con ngườ i giờ đâ y gắ n liền vớ i dò ng sô ng, để lạ i ấ n tượ ng sâ u sắ c về cá ch
nhìn, lố i viết sá ng tạ o và tà i hoa củ a cá c nghệ sĩ.

- Câ u 5:
+ Ko phả i chờ đến tậ n khi về Huế sô ng Hương mớ i đổ i thay, ngay khi ra khỏ i cử a rừ ng, tạ m
biệt mộ t nử a cuộ c đờ i củ a nó , cô gá i ấ y đã nhanh chó ng trưở ng thà nh, ko cò n cá i bả n nă ng,
cá i hoang dã mà mang sắ c đẹp dịu dà ng và trí tuệ. Hoà ng Phủ cò n nhìn thấ y cả nhữ ng giá trị
vă n hoá và kinh tế củ a sô ng Hương đố i vớ i xứ Huế: “người mẹ phù sa của một vùng văn hoá
xứ sở”
+ Quả thậ t như vậ y, dò ng sô ng ko chỉ là m thay đổ i diện mạ o cho bấ t cứ vù ng đấ t nà o mà nó
đi qua, nó cò n mang lạ i sứ c số ng và sự số ng cho câ y trá i và con ngườ i ở vù ng miền đó . Con
ngườ i xung quanh dò ng sô ng cũ ng sớ m hình thà nh cho mình mộ t nền vă n hoá riêng mà diện
mạ o củ a nền vă n hoá ấ y có sự gó p mặ t, cố ng hiến củ a chính dò ng sô ng dịu dà ng và trí tuệ
đó . Dù ng chữ “người mẹ phù sa” để nó i về vai trò củ a sô ng Hương, tá c giả ca ngợ i và biết ơn
khả nă ng khai sinh, bồ i đắ p củ a sô ng Hương cho vă n hoá xứ Huế.
+ Trong mộ t nỗ i xú c độ ng, Hoà ng Phủ cò n nhậ n ra tính cá ch khiêm tố n củ a sô ng Hương khi
nó ko muố n bộ c lộ mình trong hà nh trình trở về đồ ng bằ ng, trở về vớ i Huế. Phầ n tâ m hồ n
sâ u trong nó mã i mã i khép lạ i nhờ nú i rừ ng Trườ ng Sơn hù ng vĩ giấ u đi. Nó i cá ch khá c đó
cũ ng chính là vẻ đẹp bí ẩ n là m nên sứ c hấ p dẫ n củ a cô gá i sô ng Hương, là độ ng lự c để Hoà ng
Phủ ko quả n ngạ i hà nh trình gian truâ n ngượ c dò ng chả y để tìm hiểu khá m phá đến tậ n
cù ng bả n chấ t củ a ngườ i con gá i mà mình suố t đờ i si mê.
 Sô ng Hương giữ a rừ ng Trườ ng Sơn từ diện mạ o đến tính cá ch đều rấ t khá c so vớ i chính
nó ở đồ ng bằ ng. Chính từ sự khá c biệt nà y, Hoà ng Phủ giú p ngườ i đọ c nhậ n ra tình yêu sâ u
nặ ng củ a sô ng Hương dà nh cho xứ Huế.

a.2. Sông Hương ở ngoại vi thành phố Huế

- Hoà ng Phủ miêu tả sô ng Hương ko phả i vớ i tư cá ch là mộ t nhà địa lí, cà ng ko phả i trong tư
cá ch mộ t khá ch viễn du hà m tìm vẻ đẹp muô n phương mà trong cá i nhìn đắ m say củ a mộ t
chà ng trai đi khá m phá tính cá ch củ a cô gá i mình yêu thương.
- Tâ m hồ n lã ng mạ n củ a Hoà ng Phủ đượ c thể hiện rõ qua cá ch nhìn nhuố m mà u sắ c cổ tích
về câ u chuyện giữ a sô ng Hương và xứ Huế: “Phải nhiều thế kỉ … hoa dại”
+ “Người tình mong đợi” mà Hoà ng Phủ nhắ c đến ở đâ y là thà nh phố Huế. Câ u vă n gợ i liên
tưở ng đến câ u chuyện cổ là m mê đắ m lò ng ngườ i về mố i tình tuyệt đẹp củ a nà ng cô ng
chú a ở trong rừ ng vớ i hoà ng tử củ a mình. Và như vậ y, chuyện tình củ a sô ng Hương vớ i
thà nh phố củ a nó thêm mộ t lầ n nữ a là m thổ n thứ c trá i tim ngườ i cầ m bú t.
+ Câ u vă n là m sá ng bừ ng lên vẻ đẹp củ a sô ng Hương và xứ Huế. Đó quả thự c là mộ t miền
cổ tích, là mộ t thế giớ i diệu kì, nơi có dò ng sô ng chả y trô i đi giữ a cá nh đồ ng bá t ngá t đầ y
hoa dạ i. Thậ t là muố n mộ t lầ n đắ m chìm trong chố n mơ mộ ng thầ n tiên ấ y.
+ Nhà vă n hình dung sô ng Hồ ng như gá i đẹp nằ m ngủ mơ mà ng, mộ t giấ c ngủ bình yên,
giữ a chố n thanh bình.

- Hoà ng Phủ nhanh chó ng nhậ n ra sô ng Hương đã chuyển dò ng liên tụ c qua nhữ ng khú c
quanh độ t ngộ t, tạ o nên nhữ ng đườ ng cong thậ t mềm mạ i. Sô ng Hương dướ i ngò i bú t củ a
Hoà ng Phủ vừ a đệm nữ tính, mềm mạ i, dịu dà ng, khó nắ m bắ t trong nhữ ng thay đổ i độ t
ngộ t. Hoà ng Phủ lí giả i đặ c điểm nà y bằ ng mộ t cá i nhìn khá c bấ t ngờ , thú vị “như một cuộc
tìm kiếm … tương lai của nó”
+ Cô gá i sô ng Hương dịu dà ng là thế, nữ tính là thế nhưng trong tình yêu lạ i thậ t quyết liệt
khi chủ độ ng đến vớ i thà nh phố củ a nó . Đằ ng sau cá i diện mạ o e ấ p duyên dá ng kia là cả
mộ t tâ m hồ n tá o bạ o, già u khá t vọ ng yêu thương. Hà nh trình về Huế xa xô i khiến cho cô ng
cuộ c kiếm tìm củ a cô gá i ấ y ko hề đơn giả n. Nhà vă n đã vẽ lạ i chi tiết hà nh trình nà y bằ ng
mộ t câ u vă n: “Từ ngã ba xuôi dần Huế…”
+ Câ u vă n dà i, nhiều vế, dà i như chính hà nh trình củ a sô ng Hương vớ i nhiều khú c quanh,
ngã rẽ, khi thì chả y theo Nam Bắ c, lú c lạ i chuyển sang Tâ y Bắ c để rồ i bấ t ngờ rẽ mộ t cá nh
cung về phía Đô ng Bắ c để xuô i dầ n về Huế.
+ Hoà ng Phủ phả i am hiểu sâ u sắ c xứ Huế và ngườ i con gá i củ a mình mớ i có thể viết lạ i
tườ ng tậ n đượ c cô ng cuộ c tìm kiếm gian nan củ a dò ng sô ng. Cà ng gian nan bao nhiêu lạ i
cà ng thấ y yêu sô ng Hương bấ y nhiêu.

- Sô ng Hương chả y trô i về Huế mang vẻ đẹp thơ mộ ng, trữ tình vớ i sắ c nướ c xanh thẳ m
lữ ng lờ trô i đi giữ a nhữ ng thà nh quá ch. Tạ i nơi mà nú i non hù ng vì, kiêu hã nh vươn mình
phô ra chiều cao và chiều rộ ng bấ t thậ n thì sô ng Hồ ng lạ i điểm và o cả nh quan ấ y vẻ trữ tình
bằ ng chính sự mềm mạ i củ a mình. Khi ấ y, dò ng sô ng mềm như tấ m lụ a. Như vậ y là chả y về
Huế, sô ng Hương nhanh chó ng hoà hợ p vớ i cả nh quan đô i bờ tạ o nên bứ c tranh phong cả nh
sơn thuỷ hữ u tình là m đắ m say bấ t cứ ai đặ t châ n đến Huế. Hoà ng Phủ đã đặ c tả đượ c vẻ
đẹp hà i hoà củ a sô ng nú i quê hương khiến ta thêm yêu, thêm tự hà o về non sô ng xứ sở .
- Khi đi qua giấ c ngủ nghìn nă m củ a vua chú a, qua nhữ ng rừ ng thâ m u tịch, qua nhữ ng lă ng
tẩ m đồ sộ - nơi linh thiêng nhấ t củ a cố đô Huế, sô ng Hương cũ ng trở nên trầ m tư: “Đó là vẻ
đẹp trầm mặc đến bát ngát”
+ “trầm mặc” là sự tư lự như đang suy nghĩ gì, đố i lậ p hoà n toà n vớ i vẻ sô i nổ i củ a sô ng
Hương, vẻ đẹp trầ m mặ c ấ y hay chính là sự lữ ng lờ củ a dò ng nướ c nơi đâ y đã mang đến
 cho xứ Huế mộ t vẻ đẹp riêng như lờ i bà i há t “Vẻ đẹp Huế ko nơi đâu có được, nét dịu dàng
pha lẫn với trầm tư”
+ Để ngườ i đọ c hình dung rõ hơn về dá ng vẻ trầ m mặ c ấ y, nhà vă n liên tiếp dù ng 2 phép so
sá nh “như triết lí, như cổ thi”, nhờ đó , ta cả m nhậ n đượ c phầ n nà o vẻ đẹp cổ xưa cũ ng như
sự sâ u sắ c ẩ n trong tâ m hồ n cô gá i sô ng Hương.
+ Câ u vă n có lố i diễn đạ t rấ t tinh tế, chữ “gặp” đượ c dù ng rấ t sá ng tạ o, mớ i lá . Đằ ng sau câ u
vă n, Hoà ng Phủ dườ ng như cò n diễn tả mộ t nỗ i xú c độ ng, mộ t nét bâ ng khuâ ng, xuyến xao
củ a dò ng sô ng và củ a chính Hoà ng Phủ khi sô ng Hương nhậ n ra dấ u hiệu đầ u tiên về Huế,
đó là tiếng chuô ng chù a Thiên Mụ . Câ u vă n có xu hướ ng kéo dà i ra như chính sự ngâ n nga
củ a tiếng chuô ng chù a. Kết thú c câ u vă n là dấ u ba chấ m như sự ngâ n vang củ a cả m xú c, để
lạ i rấ t nhiều dư â m về sự bồ i hồ i, xao xuyến củ a sô ng Hương khi chuẩ n bị gặ p gỡ vớ i ngườ i
tình mà nó mong đợ i.
 Đoạ n 2 đẹp như mộ t bứ c tranh, già u cả m xú c như mộ t bà i thơ vớ i nhữ ng giai điệu réo rắ t,
lú c bổ ng lú c trầ m như mộ t khú c nhạ c, đã để lạ i nhiều cả m xú c đố i vớ i ngườ i đọ c về lố i hà nh
vă n tà i hoa, tinh tế và trên hết là mộ t cá ch cả m nhậ n, cá ch nhìn tá o bạ o, lã ng mạ n củ a ngườ i
cầ m bú t.

a.3. Sông Hương giữa lòng thành phố Huế

- Từ ngoạ i ô Kim Long về Huế, sô ng Hương đã ko đổ i dò ng liên tụ c như trướ c mà kéo thẳ ng
mộ t nét, yên tâ m theo hướ ng Tâ y Bắ c – Đô ng Nam, ko trầ m mặ c và triết lí cổ thị mà vui tươi
hẳ n lên. Hoà ng Phủ bao giờ cũ ng thế, ko chỉ quan sá t bằ ng con mắ t đơn thuầ n để thấ y diện
mạ o, đặ c điểm củ a dò ng sô ng mà luô n cả m nhậ n để thấ y tâ m trạ ng củ a cô gá i sô ng Hương.
Nhà vă n lí giả i cho sự thay đổ i ấ y là vì nó đã tìm đú ng đườ ng về. Trướ c mắ t nó là hình ả nh
thơ mộ ng nhấ t củ a xứ Huế, là biểu tượ ng củ a thà nh phố , “chiếc cầu trắng in ngần trên nền
trời nhỏ nhắn như vành trăng non”. Cầ u Trườ ng Tiên quen thuộ c trở nên mớ i lạ trong cả m
nhậ n củ a Hoà ng Phủ . Chính tình yêu xứ Huế đã dẫ n dắ t nhâ n vậ t tớ i nhữ ng miền sá ng tạ o
mớ i đầ y ắ p cả m xú c. Đó cũ ng là lú c nhà vă n nhìn sô ng Hương như mộ t cô gá i e lệ: “Sông
Hương uốn mình … ko nói ra…”:
+ Câ u vă n lộ t tả cá i điệu đà , cá i là m duyên, cá i ý tứ và kín đá o củ a cô gá i sô ng Hương.
Dườ ng như trong tình yêu, trướ c ngườ i mình yêu, mộ t cô gá i đều trở lạ i vớ i vẻ đẹp nữ tính
nguyên thuỷ củ a mình, đó cũ ng chính là sự hấ p dẫ n muô n thuở củ a phụ nữ .

- Sô ng Hương khi về Huế toả đi khắ p phố thị là m nên sứ c số ng cho vù ng đấ t nà y và tạ o ra

cả nh quan trữ tình cho nơi đâ y và dườ ng như đó chính là cá ch mà cô gá i sô ng Hương tan
chả y và dâ ng hiến trong tình yêu và đắ m say trong tình yêu củ a mình. Sô ng Hương đã hoà
nhậ p là m mộ t và o xứ Huế, có mặ t ở khắ p nơi phố thị chiêm ngưỡ ng Huế trong mọ i ko gian,
thờ i gian, cũ ng gó p phầ n là m nên vẻ đẹp cổ xưa cho đô thị Huế.
- Sô ng Hương tạ i Huế chả y trô i rấ t chậ m “đi chậm thực chậm cơ hồ chỉ còn là một mặt hồ yên
tĩnh”
+ Để là m nổ i bậ t đặ c tính nà y củ a dò ng sô ng, nhà vă n đã liên hệ đến dò ng sô ng Neva ở
thà nh phố Leningrad. Đó là lú c nhà vă n từ khó i lử a miền Nam bướ c ra thế giớ i rộ ng lớ n để
sữ ng sờ , choá ng ngợ p trướ c vẻ đẹp lộ ng lẫ y củ a sô ng Neva. Con sô ng đá nh thứ c nhữ ng
giấ c mơ sâ u xa củ a mộ t thờ i quá khứ tuổ i dạ i nhưng tiếng thay, con sô ng Neva trô i qua quá
nhanh khiến ngườ i con xứ Huế ko khỏ i ngẩ n ngơ để trồ i trong cá i giâ y phú t ngẩ n ngơ ấ y,
Hoà ng Phủ chợ t nhớ đến và nhậ n ra ý nghĩa củ a điệu chả y lặ ng lẽ củ a sô ng Hương khi
ngang qua thà nh phố . Hai con sô ng, hai xứ sở , hai điệu chả y trô i trá i ngượ c nhau, dườ ng
như cò n mang cả nhữ ng triết lí về quan niệm số ng củ a con ngườ i nơi nó thuộ c về. Nếu như
ngườ i phương Tâ y cho rằ ng thờ i gian trô i qua quá nhanh, vạ n vậ t biến chuyển ko ngừ ng
thì con ngườ i xứ Huế lạ i luô n ung dung tự tạ i trướ c bướ c đi củ a thờ i gian. Con sô ng Hương
 trầ n mặ c như tính cá ch Huế, tâ m hồ n Huế. Ở mộ t đấ t nướ c xa lạ , Hoà ng Phủ có điều kiện
thấ u rõ lò ng mình, nỗ i nhớ và tình yêu củ a mình “tôi nhớ lại con sông Hương của tôi”. Cũ ng
chính tạ i ko gian nà y xa lạ nhà vă n nhìn thấ u rõ hơn bao giờ hết, ngộ ra nhiều điều mà xưa
nay mình chưa thấ y. Hai chữ “của tôi” rưng rưng mộ t sự xú c độ ng khi hướ ng về quê hương
củ a chiến tranh, hướ ng về dò ng sô ng củ a mình.

- Từ gó c nhìn địa lí, Hoà ng Phủ hiểu rằ ng sự xuấ t hiện củ a 2 hò n đả o nhỏ trên sô ng là m giả m
lưu tố c củ a dò ng nướ c. Đứ ng từ gó c nhìn củ a tình yêu về mộ t mố i tình giữ a sô ng Hương và
xứ Huế, Hoà ng Phủ nhậ n ra mộ t điều gì đó rấ t sâ u xa, mộ t nguyên cớ đầ y xú c độ ng về việc vì
sao sô ng Hương lạ i trô i đi chậ m: “Đấy là điệu slow tình cảm dành riêng cho Huế”. Phá t hiện
nà y ù a đến hẳ n là mang theo nhiều cả m xú c cho con ngườ i xa xứ . Sô ng Hương và xứ Huế củ a
nó đan tay trong tay, dù i nhau trong mộ t bả n nhạ c vớ i nhữ ng bướ c nhả y dịu dà ng, đắ m say
củ a tình nhâ n. Cô gá i si tình sô ng Hương muố n níu giữ thờ i gian só ng đô i cù ng thà nh phố
củ a nó , vì thế mà đã trô i đi chậ m. Tình tứ biết bao, sâ u sắ c biết bao. Đó chính là vẻ đẹp sâ u
sắ c, đằ m thắ m củ a cô gá i sô ng Hương. Như vậ y, dướ i ngò i bú t củ a Hoà ng Phủ , sô ng Hương
và xứ Huế cù ng dìu nhau trong mộ t bả n nhạ c ballad trữ tình say đắ m và lã ng mạ n.

- Có đô i khi Hoà ng Phủ cò n say đắ m vớ i vẻ đẹp lộ ng lẫ y rự c rỡ củ a sô ng Hương và o nhữ ng

đêm rằ m thá ng 7, ở Huế, trên mặ t nướ c sô ng Hương và o dịp Vu lan bá o hiếu, ngườ i ta thả
xuố ng dò ng sô ng nhữ ng ngọ n đèn hoa đă ng, giữ cả và o trong đó nhữ ng ướ c mơ thầ m kín
củ a mình, nhờ dò ng sô ng giữ hộ . Đó cũ ng là lú c sô ng Hương trở thà nh mộ t ko gian huyền
thoạ i, ko gian củ a thế giớ i tâ m linh vớ i nhữ ng điều thiêng liêng nhấ t. Cá i ngậ p ngừ ng củ a
tră m ngà n á nh hoa đă ng là sự phả n chiếu nhữ ng vấ n vương củ a dò ng sô ng vớ i thà nh phố
củ a nó .

- Sô ng Hương ko chỉ mang lạ i sự xinh đẹp trong diện mạ o cho thà nh phố Huế, hay sự số ng
cho thiên nhiên xứ Huế mà cò n mang nhiều giá trị tinh thầ n lớ n lao hơn thế. Sô ng Hương
chính là mô i trườ ng diễn xướ ng tuyệt vờ i củ a â m nhạ c cổ điển Huế. Và o nhữ ng đêm tră ng,
trên Hương giang bá t ngá t, trong nhữ ng khoang thuyền, giữ a nhữ ng nhịp má i chèo đều đặ n,
â m nhạ c cổ điển Huế hay lên là m xao xuyến, bâ ng khuâ ng lò ng ngườ i. Tâ m hồ n con ngườ i
xứ Huế trở nên phong phú hơn, đầ y đặ n hơn, yên bình hơn chính là nhờ đượ c đắ m mình và o
trong nhữ ng khoả ng khắ c trờ i ấ y. Hoặ c nhữ ng du khá ch mộ t lầ n đến vớ i Huế cũ ng sẽ ko thể
nà o quên vẻ đẹp tinh thầ n xứ Huế. Đó chính là lú c mà Hoà ng Phủ nhìn sô ng Hương như mộ t
ngườ i tà i nữ đá nh đà n lú c đêm khuya.
+ Trong phép ẩ n dụ nà y, Hoà ng Phủ tiếp tụ c liên hệ sô ng Hương vớ i Kiều. Trong đêm tự
tình ở vườ n, Thuý Kiều đã dù ng tiếng đà n để gử i gắ m tâ m tư vớ i chà ng Kim. Trong trí
tưở ng tượ ng tà i hoa và lã ng mạ n củ a nhà vă n, mố i tình củ a sô ng Hương vớ i xứ Huế lú c thì
đẹp như câ u chuyện cổ tích, lú c thì đẹp như mố i tình củ a tà i tử giai nhâ n, giố ng Thuý Kiều
– Kim Trọ ng.
+ Cũ ng qua phép ẩ n dụ ấ y, tá c giả thể hiện đượ c vẻ đẹp kín đá o sâ u sắ c củ a ngườ i tà i nữ
sô ng Hương qua “tiếng đàn” củ a mình mà trao gử i yêu thương.
+ Vớ i Hoà ng Phủ , chỉ sô ng Hương và trên sô ng Hương mớ i xứ ng đá ng nhấ t vớ i â m nhạ c
Huế, vì thế mà nhà vă n bà y tỏ sự thấ t vọ ng củ a mình khi nghe nhạ c Huế giữ a ban ngà y
hoặ c trên sâ n khấ u nhà há t. Câ y bú t nà y mạ nh dạ n khẳ ng định “toàn bộ nền âm nhạc cổ
điển Huế được sinh thành trên mặt nước” sô ng Hương. Phả i chă ng, vẻ thơ mộ ng trữ tình
củ a sô ng Hương đã chắ p cá nh cho cả m xú c thơ ca thă ng hoa, đọ ng thà nh nhữ ng giai điệu
réo rắ t. Vẻ đẹp củ a sô ng Hương đã soi bó ng và o â m nhạ c Huế, là m nên diện mạ o cho thế
giớ i nghệ thuậ t nà y…
- Sô ng Hương cò n gó p mộ t phầ n là m nên nhữ ng câ u thơ hay nhấ t trong Kiều:
“Trong như tiếng hạc bay qua
Đục như tiếng suối mới sa nửa vời”
Đó là phá t hiện củ a ngườ i nghệ nhâ n già , cả cuộ c đờ i gắ n bó vớ i â m nhạ c Huế, đến cuố i đờ i
sử ng số t, xú c độ ng và tự hà o nhậ n ra trong nhữ ng câ u thơ củ a Nguyễn Du có “Tứ đạ i cả nh”
- Mộ t bả n nhạ c cổ Huế do vua Tự Đứ c sá ng tá c. Phá t hiện nà y thú vị và hợ p lí vì Nguyễn Du
từ ng là m quan ở Huế và hẳ n là ngườ i nghệ sĩ tà i hoa phong nhã ấ y ko thể ko say đắ m vẻ đẹp
củ a sô ng Hương, xứ Huế và â m nhạ c Huế.

a.4. Sông Hương trước khi về với biển

- Lưu luyến, bịn rịn ko muố n chia xa, nó đã quay trở lạ i đầ y bấ t ngờ để gặ p lạ i thà nh phố củ a
mình lầ n cuố i ở gó c thị trấ n Bao Vinh xưa cổ . Đó là mộ t ngã rẽ độ t ngộ t, mộ t khú c quanh bấ t
ngờ . Và mộ t lầ n nữ a, Hoà ng Phủ đã ví sự trở lạ i ấ y vớ i việc Thuý Kiều quay lạ i vườ n Thuý để
thề thố t vớ i Kim Trọ ng sau khi đã trở về nhà .
 Sô ng Hương giố ng Kiều, đa tà i và đa tình nhưng suố t đờ i nó chỉ thuỷ chung vớ i mộ t thà nh
phố duy nhấ t.

NHẬ N XÉ T VỀ SÔ NG HƯƠNG
- Hình ả nh sô ng Hương đã đượ c miêu tả vớ i kết cấ u tuyến tính theo trụ c ko gian. Đó là mộ t
chặ ng hà nh trình dà i 30km từ Trườ ng Sơn về Huế rồ i đổ ra biển.
- Điều kì diệu là khi về Huế, sô ng Hương đã trở thà nh mộ t cô gá i Huế đích thự c. Cô gá i ấ y khi
thì nhí nhả nh, vui tươi, lú c dịu dà ng, trầ m mặ c, khi lạ i ă m ắ p tâ m tư sâ u kín, mộ t cô gá i thuỷ
chung nhưng vẫ n đa tình…
- Hoà ng Phủ đã dồ n hết tâ m huyết và tà i nă ng củ a mình khi quan sá t và miêu tả sô ng Hương.
Nhà vă n sử dụ ng nhiều biện phá p so sá nh liên tưở ng cù ng nhữ ng phá t hiện độ c đá o, mang
đến nhữ ng cả m nhậ n mớ i mẻ cho mộ t dò ng sô ng quen thuộ c.
- Đằ ng sau hình tượ ng sô ng Hương, độ c giả đượ c gặ p gỡ vớ i mộ t cá i tô i uyên bá c, lịch lã m,
mộ t cá i tô i yêu say đắ m quê hương xứ xở mình. Bằ ng sự tà i hoa hết mự c, Hoà ng Phủ đã bồ i
đắ p thêm vẻ đẹp cho sô ng Hương, nâ ng cấ p con sô ng từ mộ t dò ng chả y địa lí trở thà nh mộ t
dò ng sô ng vă n chương, mộ t hình tượ ng nghệ thuậ t già u cả m xú c. Về phương diện nà y, có
thể coi tá c phẩ m là mộ t bả n tình ca mà chà ng trai Hoà ng Phủ đã viết dà nh tặ ng riêng cho cô
gá i sô ng Hương củ a mình.