2/22/2020

XEÙT NGHIEÄM HOÙA SINH

TRONG CHAÅN ÑOAÙN

& THEO DOÕI ĐIỀU TRỊ

BEÄNH ÑAÙI THAÙO ÑÖÔØNG

ThS. Nguyễn Văn Trung

Khoa XNYH, ĐHQT Hồng Bàng

BEÄNH ÑAÙI THAÙO ÑÖÔØNG

Beänh ñaùi thaùo ñöôøng (ÑTÑ): là bệnh đặc

trưng bởi söï taêng glucose maùu vaø nhöõng roái
loaïn chuyeån hoùa glucid, lipid vaø protid liên
quan vôùi hieän töôïng thieáu huït tuyeät ñoái hay
töông ñoái cuûa insulin hoặc đề khaùng insulin.
Xuất hiện đường trong nước tiểu.

 ÑTÑ laø moät beänh noäi tieát nhöng bieåu hieän

chính laïi laø beänh chuyeån hoùa.
2

1
 2/22/2020

PHAÂN LOAÏI TIEÅU ÑÖÔØNG

v Tieåu ñöôøng nguyeân phaùt:
- Phuï thuoäc insulin (Type I).
- Khoâng phuï thuoäc insulin (Type II).
v Tieåu ñöôøng thöù phaùt.
v Roái loaïn dung naïp glucose.

v Tieåu ñöôøng trong thai kyø.

TIỂU ĐƯỜNG TYPE I

- Đây là một thể bệnh nặng, tự miễn

dịch (auto-immune)
- Tế bào bêta của tiểu đảo Langerhans
tuyến tụy bị tổn thương giải phóng KN,
cơ thể sản xuất tự KT, tình trạng viêm
xảy ra và phá hủy tb tiết insulin gây nên
tình trạng thiếu insulin tuyệt đối.
- Xuất hiện ở lứa tuổi trẻ < 40 tuổi.

2
 2/22/2020

TIỂU ĐƯỜNG TYPE II

- Không phụ thuộc insulin

- Do suy giảm tương đối insulin, hoặc do
phối hợp với tình trạng kháng insulin dẫn
tới không đủ insulin đáp ứng nhu cầu
phân giải glucose.
- Thường xuất hiện sau tuổi 30 hoặc có tình
trạng béo phì.

TAÙC DUÏNG CUÛA INSULIN LEÂN GLUCOSE MAÙU

Taùc duïng chuyeån hoùa Taùc duïng enzyme

 toång hôïp glycogen.  glycogen synthetase
 phaân huûy glycogen.  glycogen phosphorylase
 phaân huûy glucose  phosphofructokinase
saûn sinh acetyl CoA.  phöùc hôïp pyruvat
 toång hôïp acid beùo dehydrogenase

 toång hôïp TG  acetylCoA carboxylase

 lipoprotein lipase

3
 2/22/2020

XNHS TRONG CHAÅN ÑOAÙN &

THEO DOÕI BEÄNH ÑTÑ

1. Ñöôøng huyeát.
2. Test dung naïp glucose.
3. Fructosamine, HbA1c.
4. Caùc töï KT trong beänh ÑTÑ.
5. Insulin, Peptid-C.

XNHS TRONG CHAÅN ÑOAÙN &

THEO DOÕI BEÄNH ÑTÑ

6. Ñöôøng nieäu, Ceton nieäu,

Microalbumin niệu.
7.Creatinin, ñoä thanh thaûi creatinin.
8. CT, TG, HDL-C, LDL-C.
9. Ñieän giaûi ñoà, aùp löïc thaåm thaáu.
10. Thaêng baèng acid-base (pH,
PCO2, HCO3-, Lactat, Pyruvat).
8

4
 2/22/2020

ÑÖÔØNG HUYEÁT
v Ñöôøng huyeát luùc ñoùi
v Ñöôøng huyeát sau aên (1,5 - 2 giôø)
v Ñöôøng huyeát trung bình trong ngaøy:
5 laàn/ngaøy
- 7 giôø: tröôùc aên saùng
- 9 giôø: sau aên saùng 2 giôø
- 11 giôø: tröôùc aên tröa
- 18 giôø: tröôùc aên chieàu
- 20 giôø: sau aên chieàu
9

NGHIEÄM PHAÙP GAÂY TAÊNG ÑÖÔØNG

HUYEÁT BAÈNG ÑÖÔØNG UOÁNG

v Beänh nhaân nhòn ñoùi, laáy maùu, ño

ñöôøng huyeát luùc ñoùi.
v Uoáng 75g ñöôøng glucose.
v 2 giôø sau khi uoáng glucose laáy maùu
ño ñöôøng huyeát.

10

5
 2/22/2020

TRÒ SOÁ CHAÅN ÑOAÙN BEÄNH ÑTÑ VAØ GDNG

NOÀNG ÑOÄ GLUCOSE: mmol/l (mg/dl)
Maùu toaøn phaàn Huyeát töông
ÑTÑ
- Luùc ñoùi  6,7 (120)  7,8 (140)
- 2 giôø sau uoáng  10 (180)  11,1 (200)
glucose
Giaûm dung naïp
glucose
- Luùc ñoùi < 6,7 < 7,8
- 2 giôø sau uoáng (120-180) (140-200)
glucose

11

TRÒ SOÁ CHAÅN ÑOAÙN BEÄNH ÑTÑ

Đường huyết bất kỳ  11,1 mmol/L (200

mg/dL) kèm các biểu hiện của tình trạng
tăng đường huyết:
- uống nhiều, tiểu nhiều và sụt cân

12

6
 2/22/2020

TAÀM SOAÙT ÑTÑ TRONG THAI KYØ

Nghieäm phaùp taàm soaùt
 Beänh nhaân nhòn ñoùi.

 Uoáng 50 g ñöôøng glucose.

 1 giôø sau uoáng glucose, ño ñöôøng huyeát.

Neáu ñöôøng huyeát > 140 mg/dL thì chæ
dònh laøm nghieäm phaùp chaån ñoaùn.

13

NGHIEÄM PHAÙP CHAÅN ÑOAÙN ÑTÑ

TRONG THAI KYØ

v Beänh nhaân nhòn ñoùi, laáy maùu ño

ñöôøng huyeát.

v Uoáng 100g ñöôøng glucose.

v Ño ñöôøng huyeát 1 giôø, 2 giôø, 3 giôø sau

khi uoáng glucose.

14

7
 2/22/2020

TIEÂU CHUAÅN CHAÅN ÑOAÙN ÑTÑ

TRONG THAI KYØ
Giôø Ñöôøng huyeát (mg/dL)
0 105
1 190
2 165
3 145
ÑTÑ xảy ra khi coù ít nhaát 2 giaù trò
vöôït quaù giaù trò bình thöôøng trong baûng.

15

XEÙT NGHIEÄM

FRUCTOSAMINE VAØ HbA1C

16

8
 2/22/2020

HIEÄN TÖÔÏNG ÑÖÔØNG HOÙA PROTEIN

17

18

9
 2/22/2020

19

20

10
 2/22/2020

21

22

11
 2/22/2020

23

FRUCTOSAMINE ÔÛ NGÖÔØI
KHOÂNG ÑTÑ

24

12
 2/22/2020

FRUCTOSAMINE ÔÛ BN ÑTÑ ÑÖÔÏC

KIEÅM SOAÙT ÑÖÔØNG HUYEÁT TOÁT

25

FRUCTOSAMINE ÔÛ BN ÑTÑ KHOÂNG

ÑÖÔÏC KIEÅM SOAÙT ÑH TOÁT

26

13
 2/22/2020

27

28

14
 2/22/2020

29

VAI TROØ CUÛA XN HbA1C

VAØ FRUCTOSAMINE

30

15
 2/22/2020

VAI TROØ CUÛA XN HS TRONG

ÑAÙNH GIAÙ ÑH

31

SÖÏ TAÏO THAØNH INSULIN VAØ

PEPTID-C

32

16
 2/22/2020

CAÙC TÖÏ KHAÙNG THEÅ TRONG ÑTÑ

Diabetes autoantibodies: DAAs
v ICA (Islet cell autoantibodies).
v IAA (Insulin autoantibodies).
v GAÑ - Ab (Glutamic acid
decarboxylase autoantibodies).
v IA- 2A (Tyrosin like phosphatase
IA-2 autoantibodies).

33

DAAs ÔÛ THAÂN NHAÂN TRÖÏC HEÄ

CUÛA BEÄNH NHAÂN ÑTÑ TÍP I
v 98% döông tính vôùi  1 loaïi KT.
v 80% döông tính vôùi  2 loaïi KT.
Trong voøng 5 naêm coù:
v 68% ngöôøi (+) vôùi  2 loaïi KT bò
ÑTÑ.
v 100% ngöôøi (+) vôùi  3 loaïi KT bò
ÑTÑ.
34

17
 2/22/2020

DAAs ÔÛ BEÄNH NHAÂN ÑTÑ TÍP I

ICA 60 - 90%

GAD-Ab 60 - 90%

IA - 2A 32 - 75%

IAA 50 - 60%

35

ÑTÑ THEÅ LADA

LADA: Latent autoimmune diabetes
of adults
v Tuoåi  30.
v Döông tính vôùi ít nhaát 1 trong 4
KT (ICA, GAD-Ab, IA-2A, IAA).
v Khoâng ñieàu trò insulin trong voøng
6 thaùng.
v BMI thaáp.
36

18
 2/22/2020

SAØNG LOÏC VAØ ÑAÙNH GIAÙ LADA

ÑTÑ típ II

Ñònh löôïng GAD-Ab

(+)

LADA

Ñaùnh giaù nguy cô phuï thuoäc insulin

- Ñònh löôïng caùc töï KT khaùc.
- Ñònh löôïng C peptid.

Quyeát ñònh ñieàu trò insulin

37

38

19
 2/22/2020

BIEÄN LUAÄN CAÙC TRÒ SOÁ VEÀ GLUCOSE KHI ÑOÙI

Glucose maùu Bieän luaän
(huyeát töông) khi ñoùi
< 4,4 (5,6) mmol/1 Loaïi tröø beänh ÑTÑ
< 79 (<100) mg/dl
4,4 - 5,5 (5,6 - 6,4) mmol/1 Xaùc suaát ít, khoâng caàn
phaûi laøm nghieäm phaùp
79 - 99 (100 - 116) mg/dl
chaån ñoaùn
5,6 - 6,6 (6,5 - 7,7) mmol/1 Caàn laøm nghieäm phaùp
gaây taêng glucose maùu
100 - 119 (117 - 139) mg/dl baèng ñöôøng uoáng
 6,7 (7,8) mmol/1 Ñaùi thaùo ñöôøng
 120 (140) mg/dl
39

CHAÅN ÑOAÙN PHAÂN BIEÄT TÍP I VAØ TÍP II

40

20
 2/22/2020

MUÏC TIEÂU ÑIEÀU TRÒ

(Ñoái vôùi caû type I vaø type II)
v Giaûm nheï trieäu chöùng.
v Caûi thieän chaát löôïng soáng.
v Phoøng bieán chöùng caáp tính vaø laâu
daøi.
v Ñieàu trò nhöõng roái loaïn keøm theo.
v Giaûm tyû leä cheát.

41

GIAÙO DUÏC BEÄNH NHAÂN

 Muïc tieâu ñieàu trò.
 Yeâu caàu vaø keá hoaïch aên kieâng.
 Töï kieåm tra ñöôøng maùu, ñöôøng nieäu.
 Keá hoaïch taäp luyeän.
 Thuoác ñieàu trò (antidiabetic drugs,
insulin, haï lipid maùu).
 Thay ñoåi caùch soáng, taùc haïi cuûa thuoác laù.
 Daáu hieäu, trieäu chöùng cuûa bieán chöùng
ÑTÑ.
42

21
 2/22/2020

CHEÁ ÑOÄ AÊN KIEÂNG

PHAÂN PHOÁI NAÊNG LÖÔÏNG
v Carbonhydrat 55% toång naêng löôïng.
v Protein 15% toång naêng löôïng.
v Lipid khoâng quaù 30% (thöôøng 25%)
- Acid beùo no < 10%
- Acid beùo khoâng no keùp khoaûng 10%
- Cholesterol < 250 mg/ngaøy.
v Chaát xô khoaûng 40 g/ngaøy.

43

PHAÂN CHIA BÖÕA AÊN

AÊn saùng (6h30 - 7h) = 20%.

AÊn tröa (11h30 - 12h) = 30%.
AÊn toái (18h30 - 19h) = 30%.
AÊn nheï ñeâm (21h) = 20%.

44

22
 2/22/2020

45

ÑIEÀU TRÒ ÑTÑ TÍP II THEÅ MAÄP

46

23
 2/22/2020

47

24