Professional Documents
Culture Documents
Destan Nedir
Destanlar, tarihte yaşanan olayların sadece tarihi gerçeklerini değil, efsanelerini ve
mitolojik unsurlarını da içeren milli karaktere sahip uzun manzum eserlerdir. Bu
nedenle destanlar, bir milletin tarihi ve kültürel mirasının önemli bir parçasını
oluşturur.
Bu edebi türün tarihî bir kaynak olarak kullanımı da oldukça önemlidir. Çünkü tarihi
olayların gerçeklerini değil, aynı zamanda o dönemin insanlarının yaşayış biçimleri,
kültürleri ve gelenekleri hakkında da bilgi verirler. Bu nedenle tarihçiler ve
araştırmacılar tarafından incelenerek, tarihin doğru bir şekilde anlaşılmasına yardımcı
olurlar.
NOT: Destanlar, doğal destanlar ve yapma destanlar olarak ikiye ayrılır. Doğal
destanlar toplumların geçmiş dönemlerini kapsar, şair tarafından yazılmayan kendi
kendine oluşma özelliği gösteren ürünlerdir. Doğal olanların yaratıcısı halktır. Yapma
olanlar ise bir sanatçının kendi milletinin tarihinden çıkardığı heyecanlı ve büyük
vakaları birtakım hayal unsurlarıyla karıştırarak oluşturduğu edebi türdür.
Destanların Özellikleri Maddeler Halinde
* Anonim özellik taşıyan ve Türk edebiyatının ilk örnek metinleri kabul edilen bu tür
halkın ortak malıdır.
* Sözlü edebiyat dönemi ürünleridir sonradan yazıya geçirilmiştir.
* Mitoloji, efsane, folklor ve tarihi öğeleri içinde barındıran bir türdür.
* Belli bir ulusun özelliklerini yansıtır. Genelde manzum (şiir) şekilde yazılan bu türde
nesir kısımları da bulunur.
* Anlatılan olayların geçtiği yer ve zaman bilinmemektedir.
* Olağan ve olağandışı (mübalağalı) olaylar iç içedir.
* Toplum hafızasında iz bırakacak derecede önemli olan toplumu derinden etkileyen
doğal afetler, savaş, göç, kıtlık gibi olayları konu olarak ele alır.
* Coşkulu bir söyleyişi olan bu tür, ulusal dilde ve ulusal nazım ölçüsüyle yani hece
ölçüsüyle söylenir.
Bu unsurlar şunlardır:
Işık motifi
Ağaç motifi
Ok-yay motifi
Gökbörü (Bozkurt) motifi
At motifi
Rüya motifi
Mağara motifi
Kırklar motifi
Göktürk Destanları
Bozkurt Destanı: Göktürklerin dişi bir kurttan nasıl türedikleri anlatılır.
Ergenekon Destanı: Göktürklerin nasıl çoğaldıkları ve demir dağı delerek oradan
nasıl çıktıkları anlatılmıştır.
Uygur Türklerinin Destanları
Göç Destanı: Uygurların Moğolistan’dan Çin’in Kansu bölgesine ve Doğu Türkeli’ne
göçlerini anlatır.
Türeyiş Destanı: Bu destanda Uygurların erkek bir kurttan türeyişi anlatılır.
Fin Destanı
Kalavela Destanı: Bu destanda Fin mitolojisi, Finlerin Macarlarla aynı kökten
geldikleri anlatılmıştır. Destan Dr. Lönrot tarafından yazıya geçirilmiştir.
Hint Destanları
Ramayana Destanı: Ayuyha Kralı Rama’nın hayatını anlatan bir destandır.
Mahabharata Destanı: M.S. IV. yüzyılda yazıldığı sanılır. Pandavalar ile
Kavravaların savaşı ele alınmıştır. Hint kültürünü tanıtması açısından önemli bir
destandır. 200.000 dizeden oluşmuştur.
Hindistan’ın en önemli destanlarından ikisi olan Ramayana ve Mahabharata,
Hinduizm’in kutsal metinlerinden bazılarıdır. Ramayana, tanrı Rama’nın kahramanlık
öyküsünü anlatırken, Mahabharata, kahraman Arjuna ve onun savaşçı kardeşlerinin
hikayesini konu almaktadır.
Alman Destanı
Nibelungen Destanı: VI. yüzyılda oluştuğu sanılan bu destanın asıl konusu
Burgondların Hunlar tarafından kılıçtan geçirilmesidir. Buna sonradan Yiğit
Siegfried’in uydurma hikâyesi de eklenmiş ve ulusal bir destan oluşturulmuştur.
Sümer Destanı
Gılgamış Destanı: Güçlü, zalim aynı zamanda da bir kahraman olan Sümer Kralı
Gılgamış’ın serüvenlerini anlatan bir destandır. Sümerlerin yaşantısı hakkında bilgi
verdiği ve pek çok Anadolu destanına kaynaklık ettiği için önemlidir. Dünyanın bilinen
ilk destanıdır.