Written Report “Uhaw ang Tigang Lupa” by.

Liwayway Ablaza Arceo

AUTHOR:
Si Liwayway Ablaza Arceo ay isa sa mga nangungunang kuwentista, mananaysay, tagasalin,
kiliala rin siyang manunulat ng iskrip para sa radyo at editor sa wikang Tagalog. Isinilang siyá sa
Tondo Maynila. Nagkaroon siya ng anim na anak sa asawang makatang si Manuel Principe
Bautista. Nang makapagtapos sa Torres High school, pumasok siya sa Balita at naging unang
babaeng kawani ng isang pahayagang Tagalog. Ayon sa isang kritikong nag-aral ukol sa panahon
ng dekada kwarenta, feminista na ang turing kay Liwayway Arceo. Ito ay bago pa man mauso
ang katagang feminista. Halos lahat ng kanyang mga gawa ay inilimbag sa pamantasan ng
Ateneo de Manila at Unibersidad ng Pilipinas. Sa kabila ng pagpanaw niya patuloy pa rin ang
paglilimbag sa kanyang mga akda. Ang kanyang mga isinulat ay ang nagsisilbing inspirasyon sa
kanyang mga mambabasa.

SUMMARY:
Napapansin ng dalaga ang ilang bagay sa kaniyang ina gaya ng hindi palakibo, laging malungkot
kung tumitig sa lahat ng bagay, hindi ipinapakita ang pag-iyak, at impit ng paghikbi, bibihira
lamang itong ngumiti at malimit lamang itong magalit. Ang batang puso ng anak ay
maihahalintulad sa lupang tigang ito ay uhaw na uhaw. Sa ama naman ay pinagmamasdan niya
lamang ito kung paano ito sumulat, nagmamakinilya, kung paanong ngumunot ang mga noo nito,
kung paano ito nagbubuga ng usok sa kanyang tabako, at inaalam kung paano itong magpatuloy
sa pagsusulat.
Ang dalaga ay naiiwang mag-isa lamang sa kanilang tahanan, sa tuwing parehong may
pinagkakaabalahan ang mga magulang nito, nakakaramdam ito ng pagkabagot at pagkalungkot
sapagkat walang makausap at walang makakuwentuhan, bilang lamang sa daliri ang mga araw na
sila'y nagkakasama at namamasyal. Ilang taon na ang nakaraan ng minsang may ibinalik na
talaarawan ang kanilang tagapaglaba sa dalaga nang maibigay niya ito sa ina, kinabukasan ay
bakas ang luha, lungkot, at lalong hindi pagkibo.
Nagdaan ang araw nakaramdam ng pananakit ng dibdib at ulo ang ama, katuwang niya ang ina sa
pag- alaga rito, tinawag ng ama ang dalaga upang ayusin ang hapag nito at linisin ang makinilya
ngunit sa hindi inaasahang pagkakataon nakita niya ang isang larawan. Ito ay hindi larawan ng
kanyang ina, kahitang pelus na rosas at isang salansan ng mga liham. Sa likod ng sobreng iyon ay
nakaukit ang salitang "Sapagkat ako'y hindi makalimot..." at sa puntong iyon nagtanim ng sama
ng loob ang dalaga sa ama, lumulubha na ang kalagayan ng ama at malimit na mawalan ng malay
samantalang ang ina ay patuloy sa pagbabantay, walang imik, at patuloy na lumuluha kung walang
makakita sa kaniya.
Nagsalita ang may sakit na magaling na siya at ang moog na kinabibilangguan niya ay kaniyang
wawasakin sa anumang paraan, napaluha ang ina at pumutak ito sa bibig ng asawa, nagmulat ng
mata ang may sakit at nagkatitigan sila, hawak ng ina ang kamay ng asawa ng muli itong magsalita
at ang sabi ay "Sabihin mo, mahal ko na maangkin ko na ang kaligayahan ko", mariing kinagat ng
ina ang labi at sinabing maaangkin na iyon ng kaniyang mahal. Hinagkan ng ina ang asawa at
kasabay noon ay lumisan ang kaniyang kaluluwa. Wala nang mga luhang dumaloy sa mga mata
ng ina. Tiyak na liligaya ang kaluluwa ng lumisang asawa.

ANALYSIS (1000 WORDS)

Ang mga tauhan sa kwento ay ang dalagita, ama, at ina. Ang dalagita ang siyang nagbukas ng
papaksain ng iba pang tauhan. Sa kanya unang umikot ang kwento na syang nagpakilala pa sa
ibang tauhan. Ang Ama isa sya sa pantulong na tauhan na kung susuriin ang kwento ay ito ang
nagbibigay ng kalungkutang nadarama ng ina. Sa kanya din makikita ang problema sa kwento,
sya ang dahilan kung bakit dinadanas ng ibang tauhan ang kanilang mga suliranin. Sa kwento sa
kanya nanggaling ang unang suliranin dahil sa liham na ipinakita sa bahahi ng tagpuan.
Matutukoy sa liham ang problema o suliranin sa kwento. Ang ina, isa rin sa pantulong na tauhan
ang nagbigay ng emosyong kalungkutang namamayani sa kaniya. Sa unang bahagi pa lamang ng
kwento ay ipinakita na ang emosyon na kanyang nadarama. Maaaring sa aklatan ang tagpuan at
siyang maaaring pinagmulan ng mga bagay na tinalakay sa kwento. Sa panimula ng kwento
sinimulan ng may akda ang paglalahad sa pagpapakahulugan sa pamagat. Ang Uhaw ang tigang
na lupa ay binigyang kahulugan sa pamamagitan ng anak na uhaw sa atensyon at pagmamahal sa
pamilya. Hindi nito nararanasan ang saya ng isang tunay na pamilya dahil sa kalagayan ng
kanyang ama at ina. Sa saglit na kasiglahan ay inilahad ng anak ang pagnanais na magkaroon at
maranasan ang masayang pamilya. Sa mga sumunod naghahanap ang anak kung paanong muling
mapasigla ang ina at malaman ang tunay na sinapit ng kaniyang mga magulang. Sa kasukdulan
ng kwento, sa isang liham bumukas ang suliranin, sa pamamagitan ng liham dito naintindihan
lalo ng anak ang mga pangyayari. Hindi lamang ang liham ang nagsisilbing ebidensya ng anak sa
pagtataksil ng kanyang ama sa asawa nito, kasama na dito ang sobre, larawan, at ang pelus na
rosas.
Ang simbulo ng liham na inilahad ay ang karanasan ng ama sa pagbabahagi ng pagmamahal, sa
pelus na rosas ay sumisimbulo sa pag-ibig na nararamdaman, sa larawan naman sumisimbulo
ang nakaraan, ang ama, ina, at anak ang sumisimbulo sa pamilya, at ang uhaw ang tigang na lupa
ay sumisimbulo naman sa anak na uhaw sa pagmamahal ng kanyang pamilya. Sabik sa
masayang pamilya ang anak dahil hindi nya ito naramdaman sa kanyang pamilya nabanggit din
sa kwento ang saglit na kasiyahang nadarama nito sa pamamagitan ng paglalarawan ng anak sa
pananabik nya na magkaroon ng masayang pamilya. Nabanggit din na gusto nitong magkaroon
ng mga kapatid.
Pinapakita ng may akda ang kalungkutan, pagtatago ng damdamin, at hinanakit ng pamilya. Ang
istilo ng may akda sa kwento ay nais magkaroon ng katanungan sa isipan ang mambabasa
sapagkat hindi malaman ng lubusan ang tunay na dahilan o punot dulo ng lahat ng suliranin na
kinakaharap. Iniisip ng anak kung paano manunumbalik ang saya sa kanilang pamilya. Sa simula
ng kwento nagpapahiwatig ng atensyon ang anak at iniisip nya kung paano mawawala ang
kalungkutang nadarama ng kanyang ina. Hindi rin mawala sa kanyang isipan kung ano nga ba
ang sinapit ng kanyang ama, kung bakit ganon na lamang ang kanyang mga magulang. Sa bahagi
ng katawan ng kwento, dito nasaksihan ng anak ang mga bagay na naging dahilan para magalit
siya sa kaniyang ama. Isa na dito ang liham na mahihinuha sa kwento na may hadlang sa
kaligayan ng ama at ina. Kasapi rin ang isang larawan na kung saan naintindihan na ng anak
kung bakit ganon ang kanyang pamilya. Dito rin lumulubha na ang karamdaman ng ama, at bago
pa ito mawalay binanggit ng ina ang katagang “ Maaangkin mona ang kaligayahan mo”, at sa
huling bahagi nito naipakita ng ina ang tunay na pagmamahal sa asawa, ngunit naroon parin sa
kalituhan ng isipan ng dalaga sa mga pangyayari.
Gumamit ng pormal at matatalinghagang salita ang may akda halimbawa na lamang nito ang
linyang “Nasa kalamigan ng lupa ang kaluwalhatian ko” Ang pahayag na ito ay
nangangahulugan na makakamit nya ang kanyang kapayapaan at kaluwalhatian sa kanyang
kamatayan at “Ang moog na kinabibilangan ko’y wawakasan” Ang pahayag naman na ito ay
nangangahulugan na wawakasan na ang paghihirap at handa niyang ibigay ang kanyang buong
pag-ibig.
Nais iparating ng may akda na sa kabila ng pagkukulang ng mga magulang ay nananatiling
matatag at lumalaban ang mga anak upang manatili at makapiling lamang nila ito. Ang
kakulangan sa atensyon ng kabataan ay nagdudulot ng malaking problema, hindi lamang sa
kalusugang pang kaisipan bagkus kabilang dito ang emosyon na siyang nag-uudyok at nagiging
dahilan ng maaaring pag re-rebelde ng mga anak, ngunit ang karamihan ay nagtitiis o nasasanay
na lamang. Ang mga problemang kinakaharap ng pamilya ay may malaking epekto sa daloy ng
pamumuhay at pakikitungo ng bawat isa, katulad na lamang ng ina sa kwento na may katangiang
hindi palakibo, laging malungkot laging umiiyak, at may impit ng paghikbi kung walang
nakakakita rito, maihahaintulad ito sa panahon ngayon, maraming magulang ang nagtitiis sa
kasalang nagawa ng kanilang mga asawa, ngunit sa ngalan ng anak at kapakanan ng pamilya ay
mas pipiliin na lamang nitong manatili sa kalungkutan kaysa mawasak ang nagsisilbing
kalakasan at kasiyahan. Ang ina ay patuloy parin sa pag-aasikaso at pag-aalaga sa pamilya kahit
na sila ay may pinagdadaanan at may kalungkutang nararamdaman. Para sa mga ama na minsan
ng nalugmok at nagkasala sa pamilya ay naroon parin ang pag-mamahal na nananalatay sa
kanilang pagkatao, ngunit hindi kailanman mapagbabayaran ng anumang bagay ang nasira at
nawala na. Sa panahon ngayon laganap na ang hiwalayan dahil sa pakikiapid, ang iba ay kahit
hiwalay na ay patuloy parin itong nakikisama, marahil ay para na lamang tibayan at para sa
kapananan ng mga kabataan at higit sa lahat para sa pamilya. Ngunit kahit na anumang
pagkakasalang nagagawa ng bawat isa sa tahanan ay mananatili parin ang kahalagahan ng
pagpapatawad, sapagkat dito lamang matatapos ang lahat ng sakit, poot, at pighati na
mararanasan kung ang bawat isa ay marunong humingi at marunong magpatawad. Ang kwento
ni Liwayway Arceo ay may nais mapatunayan na sa panahaon ngayon may tunay paring
pagmamahal kahit na nasasaktan, may halaga parin sa lipunan ang pamilya buo o hindi.
REFERENCES:
Arceo, Liwayway A. (2015). In V. Almario (Ed.), Sagisag Kultura (Vol 1). Manila: National
Commission for Culture and the Arts.
Royo , J.l, et. al. (2019). Sinag sa Ika-21 Siglo. JO -ES Publishing House, Inc., #388 McArthur
Highway, Dalandan, Valenzuela City. Printed.

Group 1:
Mora, Melissa
Padro, Kaicy Lyn
Dizon, Robert