Fajardo, Jane Rose C.

DMD3H

1. Ano-ano ang mga uri ng akdang pampantikan na mayroon sa ating bansa? Ibigay ang
kahulugan ng hindi bababa sa 10 uri nito.

• Nobela (Novel) – Ito ay mahabang akdang pasalaysay na naglalaman ng masalimuot

na kuwento at karakter. Karaniwang ginagamit ito para magpahayag ng mga sosyal,
pulitikal, o kultural na isyu.
• Epiko – Ito ay mga makulay na tula o awit na nagkukwento ng mga kabayanihan at
pakikipagsapalaran ng mga bayani. Ang epiko ay bahagi ng pasalaysayang tradisyon
ng Pilipinas at naglalaman ng mga kuwento ng sinaunang kaganapan.
• Pabula (Fable) – Ito ay mga kuwentong may mga hayop bilang mga tauhan na
nagtuturo ng aral o moralidad. Karaniwang may mga karakter tulad ng matsing,
pagong, o leon na naglalakbay sa kanilang mga kwento.
• Tula (Poetry) – Ito ay mga akdang may makulay na wika at imahe. Karaniwang
nagpapahayag ito ng mga emosyon, pag-ibig, o protesta.
• Talumpati (Speech) – Ito ay mga pahayag o pagpapahayag ng mga opinyon o
mensahe sa harap ng publiko. Ito ay isang uri ng pampanitikan na nagpapahayag ng
mga damdamin, ideya, o pangaral.
• Drama (Drama) – Ito ay mga akdang isinasa-teatro o isinasa-pelikula na naglalabas ng
mga karakter at kwento sa pamamagitan ng pag-arte. Ito ay paraan ng pagpapahayag
ng mga emosyon at kwento sa harap ng live audience.
• Talambuhay (Biography) – Ito ay mga kuwentong naglalarawan ng buhay at
kontribusyon ng isang tanyag na tao. Naglalayong magbigay-inspirasyon o
makapagbahagi ng mga aral mula sa buhay ng tauhan.
• Sanaysay (Essay) – Ito ay mga akdang nagpapahayag ng mga pagsusuri, opinyon, o
argumento ukol sa iba’t-ibang paksa. Layunin nito ang pagbibigay-linaw o
pagpapalaganap ng kaalaman.
• Kwentong-bayan (Folklore) – Ito ay mga kwentong nagpapakita ng mga tradisyon,
paniniwala, at mga kuwentong-bayan ng mga Pilipino. Karaniwang naglalaman ito ng
mga aral ukol sa kabutihan at kahalagahan ng kulturang Pilipino.
• Dula – isang uri ng akdang pampanitikan na isinasa-teatro o isinasalaysay sa
entablado o pelikula. Ito ay isang live na pagtatanghal na nagpapakita ng mga
karakter, kuwento, at kaganapan sa pamamagitan ng pagganap o pag-arte ng mga
aktor. Ang dula ay naglalaman ng mga tagpo, dialogo, monologo, at iba't-ibang
elemento ng pag-arte.

2. Paano nito sinasalamin ang ating wika, kultura, pagka-Pilipino, at bansa?

• Ang sining ng pampanitikan ay isang mayamang bahagi ng ating kultura, hindi

lamang nagpapalaganap ng mga kuwento at mga gawaing likha ng imahinasyon,
kundi naglalaman rin ito ng mga prinsipyong moral, mga kaugalian, at impormasyon
ukol sa wika, kultura, pagiging Pilipino, at ang kasaysayan ng bansa. Sa pamamagitan
nito, ito'y nagiging isang kasangkapan upang maipahayag ang ating pagkakakilanlan,
at sa ganitong proseso, ito'y nagpapamalas ng kahalagahan ng pag-aaruga sa ating
wika, pagmamahal sa ating kultura, pagiging Pilipino, at ang pagmamahal sa ating
 bansa. Sa pangkalahatan, ang akdang pampanitikan ay tumutulong sa atin na
maipakita kung sino tayo bilang mga Pilipino, kung paano tayo nagkakaisa, at kung
paano tayo nagkakaiba sa iba't-ibang bahagi ng ating bansa. Ito'y patuloy na
nagpapakita ng yaman at kakayahan ng ating bansa na maipahayag ang pagiging
kakaiba at pagkakaisa nito sa isang napakahusay na paraan.

3. Mahalaga bang pag-aralan ang mga panitikang ito? Bakit?

• Sa pamamahayag ng ating pagsusuri tungkol sa mga iba't-ibang uri ng akdang

pampanitikan sa Pilipinas, ito'y isang paglalakbay na pumupukaw sa ating kamalayan
tungkol sa mayamang kultura at kasaysayan ng ating bansa. Sa pamamagitan ng
pagsusuri, itinatampok natin ang halaga ng pag-aaral ng akdang pampanitikan sa
iba't-ibang bahagi ng ating buhay bilang mga Pilipino. Ito'y nagpapakita kung gaano
kahalaga ang akdang pampanitikan sa pagpapahalaga sa ating bansa at pambansang
pagkakakilanlan. Sa pangkalahatan, ang pag-aaral ng mga iba't-ibang uri ng akdang
pampanitikan ng Pilipinas ay hindi lamang isang gawaing pang-edukasyon, kundi
isang proseso na nagpapabukas ng ating pang-unawa ukol sa ating pagka-Pilipino at
ang pagpapahalaga sa ating bayan. Ito'y naglalaman ng pagninilay kung sino tayo
bilang mga Pilipino, kung paano natin ipinakikita ang ating pagkakaisa, at kung paano
natin ginagamit ang ating mga pagkakaiba sa iba't-ibang bahagi ng ating bansa.
Ipinapakita nito ang yaman at kakayahan ng ating bansa na magkaruon ng
makabuluhang pambansang pagkakakilanlan.

4. Paano makatutulong ang pag-aaral nito sa inyong larang o buhay?

• Ang pagsusuri ng iba't-ibang anyo ng akdang pampanitikan ay may mga malalim na

epekto at may mga positibong kontribusyon sa iba't-ibang aspeto ng buhay ng tao.
Ito'y hindi lamang isang simpleng pagsusuri ng kuwento o tula, kundi isang proseso
ng pagpapalaganap ng kritikal na pag-iisip, pagpapalalim ng pang-unawa sa kultura,
at pagpapahusay ng wika. Ito'y nagbibigay-kahulugan sa ating buhay, nagpapahayag
ng mga ideya at halaga, at nagbubukas-daan sa mas mataas na kalidad na pag-unlad
at pagpapabuti sa iba't-ibang bahagi ng buhay ng tao.

5. Ano-ano ang mga teorya pampanitikan na ginagamit sa pagsusuri ng isang akda?

Ilan sa mga pangunahing teorya pampanitikan ay ang:

a) Teoryang Klasismo/Klasisismo: Layunin ng panitikan ang paglalahad ng

simpleng pangyayari, lalo na ukol sa relasyon ng dalawang nagmamahalan,
may maayos na daloy ng pangyayari, at mapanuri at maingat sa paggamit ng
wika.
b) Teoryang Humanismo: Ang layunin ng panitikan ay ilahad na ang tao ay
sentro ng atensyon sa mundo, at itampok ang kanyang mga katangian, tulad
ng talino at talento.
c) Teoryang Imahismo: Layunin ng panitikan ang paggamit ng makulay na mga
imahen upang mas maipahayag ang damdamin, kaisipan, ideya, at saloobin
nang mas mabisa kaysa sa karaniwang wika.
d) Teoryang Realismo: Ang layunin ng panitikan ay magpamalas ng mga
karanasan mula sa lipunan ng may-akda, na hinahaluan ng sining at
efektibong pagsusulat.
e) Teoryang Feminismo: Layunin ng panitikan ang pagpapakilala ng mga
positibong katangian at kakayahan ng kababaihan, at pagpapataas ng
kanilang pagtingin sa lipunan, kung saan karaniwang makikilala ito sa
pamamagitan ng pangunahing tauhan na babae at pagsusuri sa kanyang mga
katangian.
f) Teoryang Arkitepyal: Layunin ng panitikan ang pagpapakita ng mga
mahahalagang bahagi ng akda gamit ang mga simbolo, ngunit ito ay hindi
madaling maunawaan nang hiwalay sa kabuuang tema at konsepto nito. Ang
mga simbolismo ay nauugma sa tema at konseptong inilalabas ng may-akda.
g) Teoryang Formalismo/Formalistiko: Ang layunin ng panitikan ay maiparating
nang tuwiran ang mensahe ng may-akda nang walang anumang simbolismo
o kahulugan na higit dito. Ipinapahayag ang mga nais iparating ng may-akda
nang tuwiran at direkta.
h) Teoryang Saykolohikal/Sikolohikal: Ang layunin ng panitikan ay magbigay-
paliwanag sa pamamagitan ng pagpapakita ng mga sanhi at epekto sa
paguugali, paniniwala, pagkatao, at iba pang aspeto ng isang tauhan sa akda.
Ipinaliliwanag dito na ang tao ay nagbabago dahil sa mga pampamukha at
pagbuo ng kanyang mga kilos at ugali.
i) Teoryang Eksistensyalismo: Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang kalayaan
ng tao sa pagpili at pagdedesisyon para sa kanyang sarili, at ang sentralidad
ng tao sa kanyang pag-iral sa mundo.
j) Teoryang Romantisismo: Layunin ng panitikan ang pagpapakita ng iba’t ibang
uri ng pag-ibig, kahalagahan ng pagnanasa, at ang halaga ng pag-ibig para sa
kapwa, bansa, at mundo.
k) Teoryang Markismo/Marxismo: Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang
kakayahan ng tao na makaahon mula sa kahirapan at mga suliranin ng
lipunan sa pamamagitan ng kolektibong pagsusuri at aksyon.
l) Teoryang Sosyolohikal: Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang kalagayan at
suliranin ng lipunang kinabibilangan ng may-akda, at magbigay-gabay sa mga
mambabasa sa pagsusuri ng mga isyu at problema sa lipunan.
m) Teoryang Moralistiko: Layunin ng panitikan ang pagpapakita at pagsusuri ng
mga moral na pamantayan, at pagtukoy sa tama at mali sa kilos at ugali ng
mga tauhan.
n) Teoryang Bayograpikal: Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang mga
mahahalagang yugto sa buhay ng may-akda, lalo na ang mga pinakamasaya,
pinakamahirap, at pinakamalungkot na bahagi ng kanyang buhay.
o) Teoryang Queer: Ang layunin ng panitikan ay magbigay-tuon at pagpantayin
sa lipunan ang mga kwento tungkol sa mga miyembro ng LGBTQ+
community.
p) Teoryang Historikal: Ang layunin ng panitikan ay ipakita ang karanasan ng
isang lahi sa kasaysayan o ang pag-uugma nito sa konteksto ng kasaysayan.
q) Teoryang Kultural: Layunin ng panitikan ang ipakilala ang kultura ng may-
akda, kasama ang mga kaugalian, paniniwala, at tradisyon nito.
 r) Teoryang Feminismo-Markismo: Ang layunin ng panitikan ay magpamalas ng
mga paraan ng mga kababaihan sa pagtugon sa kanilang mga suliranin, at
ituring ang prostitusyon bilang tugon sa mga isyung ito.
s) Teoryang Dekonstruksyon: Layunin ng panitikan ang pagpapakita ng iba’t
ibang aspeto na bumubuo sa tao at mundo, na may hinalo-halong
perspektiba na naglalayong ipakita ang kabuuan ng pagka-tao at mundo.

6. Sa paanong paraan sinusuri ang isang akda?

• Ang pagsusuri ng akda ay ang pag-aaral ng buong konteksto nito, pagsusuri ng estilo,
pagtukoy sa tema at mensahe, pagsusuri ng mga tauhan at plot, at pag-unawa sa
simbolismo at mga abstraktong ideya nito. Ito'y isang paraan ng masusing pagsusuri
para maunawaan ang mensahe at kahulugan ng akda.

7. Ano ang kahalagahan ng pagsusuri ng isang akda sa tao, lipunan at bansa?

• Ang pagsusuri ng akda ay mahalaga dahil ito'y nagpapalalim ng pag-unawa sa

kultura, kasaysayan, wika, at pagkakakilanlan. Ito'y nagbibigay-kahulugan,
nagpapahalaga sa pagsusuri, at nagpapalakas ng kritikal na pag-iisip ng tao.

Talasanggunian:

K. (n.d.). Mga Teoryang Pampanitikan. Retrieved October 22, 2023, from

https://kadipanvalsci.blogspot.com/2010/08/mga-teoryang-pampanitikan.html?m=1

Mikasaesucasa, V. A. P. B. (2017, August 7). Panunuring Pampanitikan. Retrieved October 22, 2023,
from https://bestschooleverblog.wordpress.com/2017/08/03/panunuring-pampanitikan/