X QUANG NGỰC TRONG CHẤN

THƯƠNG NGỰC, TRÀN KHÍ VÀ

TRÀN DỊCH MÀNG PHỔI

TS.BS. ĐOÀN TIẾN LƯU

Bộ môn CĐHA – Đại học Y Hà Nội
 MỤC TIÊU BÀI GIẢNG
1. Phân tích được đặc điểm hình ảnh X quang
tổn thương xương và phần mềm thành
ngực do chấn thương
2. Phân tích được đặc điểm hình ảnh X quang
tràn dịch và tràn khí màng phổi
3. Nhận biết được các dấu hiệu X quang
hướng tới chẩn đoán chấn thương tim, các
mạch máu lớn
 ĐẠI CƯƠNG X QUANG TRONG
CHẤN THƯƠNG NGỰC
• X quang ngực là phương pháp đầu tay:
Đơn giản, cơ động, phổ biến, rẻ tiền.
• Trong cấp cứu, các bác sĩ thực hành cần
thiết phát hiện được các tổn thương chấn
thương trên X quang ngực
 ĐẠI CƯƠNG X QUANG TRONG
CHẤN THƯƠNG NGỰC
Kĩ thuật chụp:
• Chụp X quang ngực thẳng
• Tư thế đứng hoặc nằm.
• Có thể phối hợp chụp nghiêng, chếch.
Kĩ thuật chụp phim Xquang ngực
Kĩ thuật chụp phim Xquang ngực
Kĩ thuật chụp phim Xquang ngực
Kĩ thuật chụp phim Xquang ngực
Kĩ thuật chụp phim Xquang ngực
 HÌNH ẢNH X QUANG
CÁC TỔN THƯƠNG CHẤN
THƯƠNG NGỰC
• Tràn khí dưới da thành ngực
• Chấn thương xương thành ngực
• Tràn dịch và tràn khí màng phổi
• Đụng dập nhu mô phổi
• Chấn thương tim và mạch máu lớn trung
thất
 Tràn khí dưới da thành ngực
• Khí bóc tách nằm trong lớp tổ chức phần
mềm (tổ chức dưới da, xen kẽ giữa các bó
cơ).
• Hình ảnh các dải giảm đậm độ (đen) trong
phần mềm thành ngực.
• Vị trí chủ yếu thành ngực trước, bên. Có
thể lan lên cổ, xuống thành bụng, ra các
chi
Tràn khí dưới da thành ngực
 Tràn khí dưới da thành ngực
• Vị trí cơ ngực có hình ảnh các dải khí
(đen) xen kẽ các sợi cơ (trắng) – hình lá
bạch quả (ginkgo leaf sign).
• Thường gặp phối hợp với tràn khí màng
phổi, tràn khí trung thất, gãy xương sườn.
Tràn khí dưới da thành ngực
 Gãy xương sườn
• Tổn thương hay gặp nhất trong chấn
thương ngực
• Vị trí gãy: Cung trước, sau, bên. Gãy sụn
sườn khó đánh giá trên Xquang
• Tràn khí, tràn dịch màng phổi thường phối
hợp
• Các tổn thương chấn thương phối hợp khác
Gãy xương đòn
 Gãy xương ức
• Quan sát thấy trên phim nghiêng, hoặc
chếch
• Hay phối hợp gãy xương sườn, trật khớp ức
sườn
• Khả năng chấn thương tim, chấn thương
trung thất
Gãy xương ức
 Chấn thương cột sống ngực
- Thường gặp ở vùng
bản lề D11,D12
- Quan sát dễ hơn trên
tư thế chụp nghiêng
Chấn thương
cột sống
ngực?
 Tràn dịch màng phổi
Chụp tư thế đứng:
- Mờ nửa dưới trường phổi, giới hạn trên của
dịch hình đường cong Damoiseau
- Đẩy lệch trung thất và tim
- Thường kèm với gãy xương sườn và các
xương thành ngực khác.
- Có thể phối hợp tràn khí màng phổi, dưới
da
 Tràn dịch màng phổi
Chụp tư thế nằm:
- Phổi bên có tràn dịch màng phổi sẽ mờ hơn
với bên đối diện, tim và trung thất bị đẩy
lệch sang bên đối diện, vẫn nhìn thấy các
mạch máu trong vùng mờ.
- Phân biệt với mờ trường phổi do đông đặc
phổi, xẹp phổi.
Tổn thương?
Gãy xương
sườn
Tràn dịch MP
Tràn khí dưới
da
 Tràn khí màng phổi
- Quan sát thấy lá tạng màng phổi
- Không quan sát thấy vân phổi ngoài lá tạng
màng phổi
- Nhu mô phổi ngoại vi đen hơn nhu mô
phổi ngay trong lá tạng
- Có thể xẹp phổi hoàn toàn
- Tim và trung thất bị đẩy lệch (tràn khí áp
lực)
- Có thể phối hợp tràn khí dưới da, trung thất
Tràn khí màng phổi
Tràn khí màng phổi
Tràn khí màng phổi
Tràn khí – dịch màng phổi phối hợp
Tràn
khí
trung
thất
Tràn khí dưới da, tràn khí trung thất
 ĐỤNG DẬP NHU MÔ PHỔI

- Tổn thương thường không xuất hiện ngay

sau chấn thương, quan sát thấy trong một
ngày thì xuất hiện
- Tổn thương đông đặc ranh giới không rõ,
hình bản đồ
- Tổn thương thường giảm nhanh trong vài
ngày, do máu trong phế nang hấp thụ
Đụng dập nhu mô phổi
 Chấn thương tim

- Tràn máu màng tim

- Bóng tim kích thước to.
- Thường kèm gãy xương ức, gãy nhiều
xương sườn
 Chấn thương tim

- Tràn dịch màng tim – Bóng tim kích thước

to.
Chấn thương tim
 KẾT LUẬN
• X ngực là phương pháp chẩn đoán hình ảnh
đầu tay trong chẩn đoán chấn thương ngực
• Cần đọc có hệ thống, tránh bỏ sót tổn
thương: Phần mềm -> Xương -> Màng
phổi -> Nhu mô phổi -> Tim
• Chụp lần thứ nhất bình thường, có thể phải
chụp kiểm tra lại sau đó khi lâm sàng vẫn
nghi ngờ
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu 1. Trong chấn thương ngực kĩ thuật
chụp X quang ngực:
A. Chụp ngực thẳng, tư thế đứng là bắt
buộc
B. Chụp ngực thẳng, tư thế nằm rất ít giá trị
C. Chụp ngực thẳng tư thế đứng có giá trị
hơn tư thế nằm trong đánh giá xương sườn
D. Chụp ngực tư thế đứng phát hiện tràn
dịch màng phổi tốt hơn tư thế nằm
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu 1. Trong chấn thương ngực kĩ thuật
chụp X quang ngực:
A. Chụp ngực thẳng, tư thế đứng là bắt
buộc
B. Chụp ngực thẳng, tư thế nằm rất ít giá trị
C. Chụp ngực thẳng tư thế đứng có giá trị
hơn tư thế nằm trong đánh giá xương sườn
D. Chụp ngực tư thế đứng phát hiện tràn
dịch màng phổi tốt hơn tư thế nằm
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu 2. Gãy xương sườn:
A. Luôn quan sát rõ trên phim X quang ngực
B. Tổn thương vị trí giữa cung trước và cung sau
nhìn rõ trên phim thẳng
C. Tổn thương vị trí giữa cung trước và cung sau
nhìn rõ trên phim nghiêng hoặc chếch
D. Gãy sụn sườn dễ dàng quan sát thấy trên phim
nghiêng
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu 2. Gãy xương sườn:
A. Luôn quan sát rõ trên phim X quang ngực
B. Tổn thương vị trí giữa cung trước và cung sau
nhìn rõ trên phim thẳng
C. Tổn thương vị trí giữa cung trước và cung sau
nhìn rõ trên phim nghiêng hoặc chếch
D. Gãy sụn sườn dễ dàng quan sát thấy trên phim
nghiêng
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu 3. Gãy xương ức:
A.Quan sát rõ trên phim thẳng
B.Quan sát rõ trên phim nghiêng
C.Thường phối hợp với gãy sụn
sườn, trật khớp ức sườn – quan
sát rõ trên phim nghiêng
D.Cần chụp cắt lớp mới quan sát rõ
ràng gãy xương ức
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu 3. Gãy xương ức:
A.Quan sát rõ trên phim thẳng
B.Quan sát rõ trên phim nghiêng
C.Thường phối hợp với gãy sụn
sườn, trật khớp ức sườn – quan
sát rõ trên phim nghiêng
D.Cần chụp cắt lớp mới quan sát rõ
ràng gãy xương ức
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu 4. Chấn thương cột sống ngực
A. Vị trí tổn thương hay gặp ở vị trí đốt
sống D4 - D6
B. Thường quan sát rõ trên hình ảnh
chụp thẳng
C. Thường quan sát rõ hơn trên hình ảnh
chụp nghiêng
D. Phần lớn các trường hợp cần chụp cắt
lớp vi tính mới quan sát được
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu 4. Chấn thương cột sống ngực
A. Vị trí tổn thương hay gặp ở vị trí đốt
sống D4 - D6
B. Thường quan sát rõ trên hình ảnh
chụp thẳng
C. Thường quan sát rõ hơn trên hình ảnh
chụp nghiêng
D. Phần lớn các trường hợp cần chụp cắt
lớp vi tính mới quan sát được
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu hỏi đúng/sai. Tràn khí màng phổi
trong chấn thương ngực
1. Tràn khí màng phổi thường kèm gãy
xương sườn. Đ/S
2. Tràn khí màng phổi có dấu hiệu quan
sát thấy lá thành màng phổi. Đ/S
3. Tràn khí màng phổi: Phổi ở ngoại vi
đen hơn, quan sát thấy vân phổi thưa
thớt hơn. Đ/S
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu hỏi đúng/sai. Tràn dịch màng phổi
trong chấn thương ngực
1. Tràn dịch màng phổi thường kèm gãy
xương sườn. Đ/S
2. Tràn màng phổi chụp tư thế đứng và nằm
có hình ảnh đường cong Damoiseau. Đ/S
3. Tràn dịch màng phổi kèm tràn khí màng
phổi thường có hình đường cong
Damoiseau. Đ/S
 CÂU HỎI LƯỢNG GIÁ
CUỐI BÀI
Câu hỏi đúng/ sai.
Chấn thương ngực
1. X quang ngực không thể chẩn
đoán chấn thương tim. Đ/S
2. X quang ngực có thể quan sát
được vết thương tim . Đ/S
3. Hình ảnh bóng tim to cần nghi
ngờ chấn thương tim. Đ/S