ถอดความ

พอพูดพระคุณเจ้าเอ๋ ยแค่คาํ เดียวเท่านั้นก็ไม่มีเสียง ตาหลับร่ างลงสลบตรงหน้าพระเวสสันดร ดัง่ พุม่ ฉัตร

ทองถูกสายอัสนีฟาดลงระเนนเอนแล้วก็ลม้ ลงตรงหน้าพระที่นงั่ พระเวสสันดรทันที
เวลานั้นพระเวสสันดรก็ทรงทอดพระเนตรเห็นพระนางมัทรี สลบไปก็คิดว่าพระนางจะสิ้นใจแล้ว จึง
พรรณนาว่า บุญของพีน่ ้ ีนอ้ ยนักเพือ่ นยาก เจ้ามาตายจากพีไ่ ปภายในวัด เจ้าจะเอาป่ าแห่งนี้เป็ นป่ าช้า จะเอา
อาศรมหลังนี้หรื อเป็ นบริ เวณเมรุ ทอง จะเอาเสียงสาริ ดรํ่าร้องเสี ยงจักจัน่ และเรไรอันรํ่าร้องหรื อมาเป็ นกลอง
ประโคมใน และแตรสังข์เป็ นพิณพาทย์ จะเอาเมฆหมอกเป็ นเพดาน จะเอายุง่ ในป่ าหรื อมาแต่งฉัตรเงินและฉัตร
ทอง แล้วจะเอาแสงพระจันทร์หรื อมาเป็ นแสงไฟประดับ ช่างน่านิจจามัทรี มาตายไร้ญาติอยูใ่ นป่ า เมื่อได้ต้งั สติ
ลดโศกเศร้าจึงพิจารณาก็รู้วา่ ยังไม่ส้ิน จึงเอาผ้ากับนํ้ามาประคบเพือ่ ให้ฟ้ื น ยกศีรษะพระนางตั้งบนตัก แล้ว
ประคบเพือ่ ให้นางฟื้ นตื่นขึ้นมา

เมื่อพระนางมัทรี ตื่นขึ้นมาเห็นตนนอนอยูบ่ นตักพระเวสสันดร ก็เห็นว่ามิควร เลยรี บลุกแล้วถัดลงไป ก็

ทรงทูลถามพระเวสสันดรต่อว่าลูกทั้งสองอยูท่ ี่ไหน พระองค์ทรงเล่าให้ฟังว่า ได้ให้ทานแก่พราหมณ์เมื่อวานนี้
แล้ว ขอให้พระนางจงอย่าโศกเศร้าไปเลย ให้ศรัทธาในการทําทานครั้งนี้ หากเรายังมีชีวิตอยูต่ อ้ งได้เจอกันสักวัน
พระองค์จะต้องให้ผทู ้ ี่มาขอ ถึงแม้จะมีผมู ้ าขอเนื้อหนัง เลือด หรื อจะเป็ นดวงตา พระองค์พร้อมที่จะให้ และถ้า
หากพระองค์มีเงินทองมากมาย หากมียาจกมาไหว้วอนขอก็จะให้เช่นกัน มัทรี จงช่วยอนุโมทนาทานในครั้งนี้
ด้วย
พระนางมัทรี ทรงถามว่า เมื่อวานนี้ทาํ ไมพระองค์ไม่บอกให้รู้ พระเวสสันดรจึงตอบว่า หากจะเล่าให้
พระนางฟังก็สุดใจมาจากป่ าไกลยังเหนื่อยอยู่ และด้วยความรักร้อนรนที่มีต่อลูก ที่ลูกทั้งสองไปไกลตา พระนาง
มัทรี เลยพูดต่อว่า พระกุมารทั้งสองคนพระนางอุตสาถนอม เลี้ยงดูมา ก็ขออนุโมทนาด้วยปิ ยบุตรทานบารมีดว้ ย
ขอให้น้ าํ พระทัยพระองค์จงผ่องแผ้วอย่ามีมจั ฉริ ยธรรมอกุศลอย่าปนในนํ้าพระทัยของพระองค์
อุปมาโวหาร
- ปานประหนึ่งว่าพุมฉัตรทองอันต้องสายอัสนีฟากขาดระเนนเอนแล้วก็ลม้ ลงตรงหน้าพระที่นงั่ นั้นแล
- จะเอาพระบรรณศาลานี่หรื อเป็ นพระเมรุ ทอง จะเอาแต่เสียงจักจัน่ และเรไรอันรํ่าร้องนัน่ หรื อมาต่างแตร
สังข์และพิณพาทย์ จะเอาแต่เมฆหมอกในอากาศนัน่ หรื อมากั้นเป็ นเพดาน จะเอาแต่ยงู ยางในป่ าพระหิม
พานต์มาต่างฉัตรเงินและฉัตรทอง จะเอาแต่แสงพระจันทร์อนั ผุดผ่องมาต่างประทีปแก้วงามโอภาส
เสี ยงเสนาะอันเกิดจากการเล่นเสี ยงสระ
- ั ญีสลบลงตรงหน้าฉานปานประหนึ่งว่าพุม่ ฉัตรทองอันต้องสายอัสนีฟาดตระเนนเอนแล้ว
นางก็ถึงวิสญ
ก็ลม้ ลงตรงหน้าพระที่นงั่ เจ้านั้นแล
คําศัพท์
- สมปฤาดี = สติ ความรู ้สึกตัว
- วิสญ
ั ญี = สลบ
- อุฎฐาการ = ลุกขึ้น
- อัชฌัติกทาน = ทานภายใน เช่น เลือด เนื้อ
- ยุบลสาร = ข่าว
- เกล้ากระหม่อมฉาน = เกล้ากระหม่อนฉัน
- นุสนธิ์ = มาจากคําว่า อนุสนธิ์ แปลว่า ความต่อเนื่อง การสืบเนื่อง ในที่น้ ี หมายถึงความเป็ นมา
- สาธุการ = การเปล่งวาจาว่าชอบแล้วเมื่อเวลาเห็นควร หรื อยกย่องสรรเสริ ญ
- มัจฉริ ยธรรม = ความตระหนี่
- มังสา = เนื้อ
- ศิโรเพฐน์ = ผ้าโพกศรี ษะ