บทอาขยาน

ั ้ ประถมศก
ชน ึ ษาปี ท ี่ ๔-๖
 บทหลัก
พระอภัยมณี
ตอน สุดสาครเข ้าเมืองการะเวก
บัดเดีย
๋ วดังหง่างเหง่งวังเวงแว่ว
สะดุ ้งแล ้วเหลียวแลชะแง ้หา
เห็นโยคีขรี่ ุ ้งพุง่ ออกมา
ประคองพาขึน ้ ไปจนบนบรรพต
แล ้วสอนว่าอย่าไว ้ใจมนุษย์
มันแสนสุดลึกล้ำเหลือกำหนด
ถึงเถาวัลย์พันเกีย
่ วทีเ่ ลีย
้ วลด
ก็ไม่คดเหมือนหนึง่ ในน้ำใจคน
มนุษย์นท
ี้ รี่ ักอยูส
่ องสถาน
บิดามารดารักมักเป็ นผล
ทีพ
่ งึ่ หนึง่ พึง่ ได ้แต่กายตน
เกิดเป็ นคนคิดเห็นจึงเจรจา
แม ้ใครรักรักมั่งชงั ชงั ตอบ
ให ้รอบคอบคิดอ่านนะหลานหนา
รู ้สงิ่ ไรไม่สรูู ้ ้วิชา รู ้
รักษาตัวรอดเป็ นยอดดี
้
จงสูตามไปเอาไม ้เท ้าเถิด จะ
ประเสริฐสมรักเป็ นศก ั ดิศ
์ รี
พอเสร็จคำสำแดงแจ ้งคดี
รูปโยคีหายวับไปกับตา
พระสุนทร
โวหาร (ภู)่
สยามานุสสติ
ใครรานใครรุกด ้าว แดนไทย
ไทยรบจนสุดใจ ขาดดิน
้
ี เนือ
เสย ้ เลือดหลัง่ ไหล ยอม
ิ้ แล
สละ สน
ี ชพ
เสย ี ไป่ เสย
ี สน
ิ้ ื่ ก ้องเกียรติ
ชอ
งาม
หากสยามยัง้ อยูย
่ งั ้ ยืนยง
เราก็เหมือนอยูค
่ ง ี
ชพ
ด ้วย
 หากสยามพินาศลง ไทย
อยู่ ได ้ฤา
เราก็เหมือนมอดม ้วย หมด
ิ้ สกุลไทย
สน

พระบาทสมเด็จ
พระมงกุฎเกล ้าเจ ้าอยูห
่ วั

ิ ค ้า
วิชาเหมือนสน
ิ ค ้า
วิชาเหมือนสน อันมีคา่ อยู่
เมืองไกล
ต ้องยากลำบากไป จึงจะได ้
ิ ค ้ามา
สน
จงตัง้ เอากายเจ ้า เป็ นสำเภา
อันโสภา
ความเพียรเป็ นโยธา ้
แขนซาย
ขวาเป็ นเสาใบ
 นิว้ เป็ นสายระยาง สองเท ้าต่าง
สมอใหญ่
ปากเป็ นนายงานไป ั
อัชฌาสย
เป็ นเสบียง
ื
สติเป็ นหางเสอ ถือท ้ายเรือ
ไว ้ให ้เทีย
่ ง
ถือไว ้อย่าให ้เอียง ตัดแล่น
เลีย
่ งข ้ามคงคา
ปั ญญาเป็ นกล ้องแก ้ว ่ งดู
สอ
แถวแนวหินผา
เจ ้าจงเอาหูตา เป็ นล ้าต ้า
ฟั งดูลม
ขึเ้ กียจคือปลาร ้าย จะทำลาย
ให ้เรือจม
เอาใจเป็ นปื นคม ยิงระดม
ให ้จมไป
ิ ค ้ามา
จึงจะได ้สน คือวิชาอัน
พิสมัย
จงหมั่นมั่นหมายใจ อย่าได ้
คร ้านการวิชา
ื่ ผู ้
ไม่ปรากฏชอ
แต่ง
 สงั ข์ทอง ตอน กำเนิดพระสงั ข์
เมือ
่ นัน
้ พระสงั ข์ซอ
่ นอยูก
่ ็รู ้
ิ้
สน
พระแม่ไปป่ าเป็ นอาจิณ ในจิตคิด
ถวิลทุกเวลา
จะใคร่ออกชว่ ยพระแม่เจ ้า สงสารผ่าน
เกล ้าเป็ นหนักหนา
เหนือ
่ ยยากลำบากกายา กลับมาจน
ค่ำแล ้วร่ำไร
ไม่วา่ ลูกน ้อยเป็ นหอยปู ิ
อุ ้มชูชมชด
พิสมัย
พระคุณล้ำลบภพไตร จะออกให ้
เห็นตัวก็กลัวการ
ไก่ป่าพาฝูงมากินข ้าว ของพระ
แม่เจ ้าอยูฉ
่ าวฉาน
คุ ้ยเขีย
่ เรีย
่ รายทัง้ ดินดาน พระมารดา
มาเห็นจะร่ำไร
เยีย ้
่ มลอดสอดดูทงั ้ ซายขวา จะเห็น
ใครไปมาก็หาไม่
ออกจากสงั ข์พลันทันใด ฉวยจับ
ไม ้ได ้ไล่ต ี
 กอบเก็บข ้าวหกทีต
่ กดิน ผันผิน
ลอยลับขยับหนี
เหลียวดูผู ้คนชนนี จะหนีเข ้า
สงั ข์กำบังตน
หุงข ้าวหาปลาไว ้ท่าแม่ ดูแล
จัดแจงทุกแห่งหน
ชว่ ยขับไก่ป่าประสาจน สาละวน
เล่นพลางไม่หา่ งดู
พระบาทสมเด็จพระพุทธ
เลิศหล ้านภาลัย
้ นแผน
ขุนชางขุ ตอน กำเนิดพลายงาม
แม่รักลูกลูกก็รู ้อยูว่ า่ รัก คนอืน
่
ั หมืน
สก ่ แสนไม่แม ้นเหมือน
จะกินนอนวอนว่าเมตตาเตือน จะ
จากเรือนร ้างแม่ไปแต่ตวั
แม่วน
ั ทองของลูกจงกลับบ ้าน
เขาจะพาลว ้าวุน
่ แม่ทน
ู หัว
จะก ้มหน ้าลาไปมิได ้กลัว แม่
อย่ามัวหมองนักจงหักใจ ฯ
 นางกอดจูบลูบหลังแล ้วสงั่ สอน
อำนวยพรพลายน ้อยละห ้อยไห ้
พ่อไปดีศรีสวัสดิกำ
์ จัดภัย จน
เติบใหญ่ยงิ่ ยวดได ้บวชเรียน
ลูกผู ้ชายลายมือนัน
้ คือยศ เจ ้า
จงอดสา่ ห์ทำสม่ำเสมียน
แล ้วพาลูกออกมาข ้างท่าเกวียน
จะจากเจียนใจขาดอนาถใจ
ลูกก็เเลดูแม่แม่ดล
ู ก
ู ต่าง
พันผูกเพียงว่าเลือดตาไหล
สะอืน้ ร่ำอำลาด ้วยอาลัย แล ้ว
แข็งใจจากนางตามทางมา
เหลียวหลังยังเห็นแม่เขม ้น
แม่ก็เห็นลูกน ้อยละห ้อยหา
แต่เหลียวเหลียวเลีย ้ วลับวับวิญญาณ์
โอ ้เปล่าตาต่างสะอืน
้ ยืนตะลึง ฯ
พระสุนทร
โวหาร (ภู)่
โคลงโลกนิต ิ
 ี สน
เสย ิ้ สงวนศก
ั ดิไ์ ว ้
์ งส ์
วงศห
ี ศก
เสย ั ดิส ู้
์ ประสงค์
สงิ่ รู ้
ี รู ้เร่งดำรง
เสย
ั ย์ไว ้นา
ความสต
ี สต
เสย ั ย์อย่าเสย
ี สู ้
ี ม ้วยมรณา
ชพ
ความรู ้ดูยงิ่ ล้ำ
ิ ทรัพย์
สน
คิดค่าควรเมืองนับ
ยิง่ ไซร ้
เพราะเหตุจักอยูก
่ บ
ั
กายอาต-มานา
โจรจักรเบียนบ่อได ้
เร่งรู ้เรียนเอา
เว ้นวิจารณ์วา่ งเว ้น
สดับฟั ง
 เว ้นทีถ
่ ามอันยัง
ไป่ รู ้
ิ สงั -
เว ้นเล่าลิขต เกต
ว่างเว ้นนา
เว ้นดังกล่าวว่าผู ้
ปราชญ์ได ้ฤๅมี
สมเด็จพระเจ ้าบรมวงศเ์ ธอ
กรมพระยาเดชาดิศร

บทเลือก
พฤษภกาสร
พฤษภกาสร อีกกุญชรอัน
ปลดปลง
โททนต์เสน่งคง สำคัญหมายใน
กายมี
นรชาติวางวาย ิ้ ทัง้
มลายสน
อินทรีย ์
สถิตทัว่ แต่ชวั่ ดี ประดับไว ้ใน
โลกา
 จาก กฤษณา
สอนน ้อง
ของ สมเด็จกรม
ิ ชโิ นรส
พระยาปรมานุชต

ื เป็ นตรี ชวั่ ดี

ปากเป็ นเอก เลขเป็ นโท หนังสอ
เป็ นตรา
ปากเป็ นเอกเหม อ ื่
ื นเสกมนตร ใ์ ห ้คนเช อ
ฉลาดเหลือวาจาปรีชาฉาน
จะกล่าวถ ้อยร ้อยคำไม่รำคาญ เป็ น
รากฐานเทิดตนพ ้นลำเค็ญ
เลขเป็ นโทโบราณท่านสงั่ สอน เร่ง
สงั วรเวีย
่ ไว ้ใชว่ า่ เล่น
การคำนวณควรชำนาญคูณหารเป็ น ชว่ ย
ให ้เด่นดีนักหนารู ้ท่าคน
หนังสอื เป็ นตรีวช ิ าปั ญญาเลิศ เรียน
ไปเถิดรู ้ไว ้ไม่ไร ้ผล
ยามยากแสนแค ้นคับไม่อบ ั จน ได ้
เลีย
้ งตนด ้วยวิชาหาทรัพย์ทวี
ชวั่ ดีเป็ นตราประทับไว ้กับโลก ยาม
วิโยคชพ ี ยับลับร่างหนี
ทีศ
่ นู ย์แท ้ก็แต่ตวั สว่ นชวั่ ดี คง
เป็ นทีล ื ทัว่ ชวั่ ฟ้ าดิน
่ อ
ท่านผู ้หญิงสมโรจน์ ส
วัสดิกล
ุ ณ อยุธยา

ไทยรวมกำลัง
 ไทยรวมกำลังตัง้ มั่น จะ
สามารถป้ องกันขันแข็ง
ั รูผู ้มีแรง
ถึงแม ้ว่าศต มายุทธ์
แย ้งก็จะปลาตไป
ขอแต่เพียงไทยเราอย่าผลาญญาติ
ร่วมชาติรว่ มจิตเป็ นข ้อใหญ่
ไทยอย่ามุง่ ร ้ายทำลายไทย จง
พร ้อมใจพร ้อมกำลังระวังเมือง
ให ้นานาภาษาเขานิยม ชม
เกียรติยศฟูเฟื่ อง
ชว่ ยกันบำรุงความรุง่ เรือง ให ้
ื่ ไทยกระเดือ
ชอ ่ งทัว่ โลกา
ชว่ ยกันเต็มใจใฝ่ ผดุง บำรุงทัง้
ชาติศาสนา
ให ้อยูจ ิ้ ดินฟ้ า
่ นสน วัฒนา
เถิดไทย ไชโย !
 พระบาทสมเด็จ
พระมงกุฎเกล ้าเจ ้าอยูห
่ วั

ตนเป็ นทีพ
่ งึ่ แก่ตน
เราเกิดมาทัง้ ทีชวี ต ิ หนึง่ อย่า
หมายพึง่ ผู ้ใดให ้เขาหยัน
ควรคะนึงพึง่ ตนทนกัดฟั น คิดบากบัน
่
ตัง้ หน ้ามานะนำ
กสกิ จิ พณิชยการงานมีเกียรติ อย่า
หยามเหยียดพาลหาว่างานต่ำ
หรือจะชอบวิชาอุตสาหกรรม ิ
เชญ
เลือกทำตามถนัดอย่าผลัดวัน
เอาดวงใจเป็ นทุนหนุนนำหน ้า เอา
ปั ญญาเป็ นแรงมุง่ แข่งขัน
เอาความเพียรเป็ นยานประสานกัน ผล
ู่ ระตูชย
จะบรรลุสป ั
 เงินและทองกองอยูป ่ ระตูหน ้า คอย
เปิ ดอ ้ายิม
้ รับไม่ขบ
ั ไส
ิ ในน้ำออกคล่ำไป
ทรัพย์ในดินสน
แหลมทองไทยพร ้อมจะชว่ ยอำนวยเอย
จาก บทประพันธ์
อธิบายสุภาษิต
ของ เพิม
่ สวัสดิ์
วรรณกิจ

ผู ้รู ้ดีเป็ นผู ้เจริญ

มวลมนุษย์ผู ้เปรือ
่ ง ี่ ว
ปรีชา เชย
แฮ
ึ ษา
เพราะใคร่ใฝ่ ศก สงิ่ รู ้
รู ้กิจผิดชอบหา เหตุสอด
่ งนา
สอ
นีแ
่ หละบุคคลผู ้ เพียบด ้วย
ความเจริญ
 มวลผู ้ชูปรีชา เสาะวิทยาไม่
ห่างเหิน
ผิดชอบกอบไม่เกิน รู ้ดำเนิน
ตามเหตุผล
ื่ ว่าปรีชาดี
ชอ ผิดชอบมี
พิจารณ์ยล
ผู ้นัน
้ จักพลันดล พิพัฒน์พ ้น
จักพรรณนา
ควรเราผู ้เยาว์วย
ั จงใฝ่ ใจการ
ึ ษา
ศก
อบรมบ่มวิทยา ปรุงปรีชาให ้
ี่ วชาญ
เชย
ขัน ้ ักชวี้ า่
้ นีจ มีปัญญาไม่สม
ฐาน
ั ดาน
ต ้องหัดดัดสน กอบ
วิจารณ์ใชปั้ ญญา
ิ ปสาร
พระยาอุปกิตศล
่ กาญจนาชวี ะ)
(นิม
 ผู ้ชนะ
่ ทำการสงิ่ ใดด ้วยใจรัก
เมือ ถึงงานหนัก
ก็เบาลงแล ้วครึง่ หนึง่
ด ้วยใจรักเป็ นแรงทีเ่ ร ้ารึง ให ้มุง่ มั่น ฝั น
ถึงซงึ่ ปลายทาง
่ ทำการส งิ่ ใดใจบากบัน
เมือ ่ ไม่ไ หว
หวัน
่ อุปสรรคเป็ นขวากขวาง
ถึงเหนือ
่ ยยากพากเพียรไม่ละวาง งานทุก
อย่างเสร็จเพราะกล ้าพยายาม
่ ทำการสงิ่ ใดใจจดจ่อ.
เมือ คอยเต ม
ิ
ต่อตัง้ จิตไม่คดิ ขาม
ทำด ้วยใจเป็ นช วี ต
ิ คอยติดตาม บังเกิด
ผลงอกงามตามต ้องการ
่ ทำการสงิ่ ใดใคร่ครวญคิด เห็นถูก
เมือ
ผิดแก ้ไขให ้พ ้นผ่าน
้
ใชสมองตรองตริคด
ิ พิจารณ์ ปรากฏงาน
ก ้าวไกลไม่ลำเค็ญ
่ ี่ จ ะ ว า่ ไ ก ล
ความสำเร็จจะว่าใกล ้ก็ใชท
ฤาก็มอ
ี ยูใ่ ห ้เห็น
 ถ ้าจริงจังตัง้ ใจไม่ยากเย็น แล ้วจะเป็ น
ผู ้ชนะตลอดกาล
บุญ เสริม
แก ้วพรหม

เป็ นมนุษย์หรือเป็ นคน

เป็ นมนุษย์ เป็ นได ้ เพราะใจสูง เหมือน
หนึง่ ยูง มีด ี ทีแ
่ ววขน
ถ ้าใจต่ำ เป็ นได ้ แต่เพียงคน ย่อม
ี ที ทีต
เสย ่ น ได ้เกิดมา
ใจสะอาด ใจสว่าง ใจสงบ ถ ้ามีครบ
ควรเรียก มนุสสา
เพราะทำถูก พูดถูก ทุกเวลา เปรม
ั ติจ์ ริง
ปรีดา คืนวัน ศุขสน
ใจสกปรก มืดมัว และร ้อนเร่ ใครมีเข ้า
ควรเรียก ว่าผีสงิ
เพราะพูดผิด ทำผิด จิตประวิง แต่ใน
สงิ่ นำตัว กลัว้ อบาย
 คิดดูเถิด ถ ้าใครไม่อยากตก จงรีบ
ยก ใจตน รีบขวนขวาย
ี ได ้ ก่อนตัวตาย
ให ้ใจสูง เสย ก็สม
หมาย ทีเ่ กิดมา อย่าเชอ ื นเอย

พระธรรมโกศาจารย์
(พุทธทาสภิกขุ)

วิถเี ด็กไทย
ึ ษา
เด็กเอ๋ยเด็กไทย ตัง้ ใจศก
เติบใหญ่ภายหน ้า วิชาเลีย
้ งตน
แสงแห่งปั ญญา มีคา่ มากล ้น
่ งทางให ้คน
สอ พ ้นความ
ลำเค็ญ
คิดดีทำดี ไม่มย
ี ากเข็ญ
ชวี ต
ิ ร่มเย็น เป็ นสุขกายใจ
 ขยันสรรค์สร ้าง อยูอ
่ ย่างเป็ น
ไทย
รู ้เก็บรู ้ใช ้ ทำในสงิ่ ดี
ดำรงเอกลักษณ์ ั ดิม
มีศก ์ ศ
ี รี
เสน่หป
์ ระเพณี มีอยูค
่ ไู่ ทย
ควรเห็นคุณค่า รักษาเอาไว ้
มีความภูมใิ จ ในชาติของเรา
มิง่ ขวัญ กิตติ
วรรณกร

ฟั งใดได ้รู ้เรือ

่ ง
ฟั งใดได ้รู ้เรือ
่ ง ก็ปราด
เปรือ
่ งปรีชาชาญ
ิ้ ชน
เปรียบสน ิ น้ำตาล รู ้รสหวาน
ซาบซา่ นใน
ฟั งใดไม่รู ้ความ วิชาทรามจะ
งามไฉน
 เปรียบจวักตักใดใด ไป่ รู ้รส
หมดทัง้ มวล
ิ บุร
ชต
ทัต

ดวงตะวัน
ดวงเอ๋ยดวงตะวัน หนึง่
เท่านัน
้ เยีย
่ มฟ้ าน่าพิศวง
ทำหน ้าทีไ่ ม่ลำเอียงแสนเทีย
่ งตรง
เด่นดำรงเป็ นหลักจักรวาล
 แยกทิวาราตรีให ้มีอยู่ อีก
ฤดูวนเวียนเปลีย
่ นผันผ่าน
ยุตธิ รรมสุจริตนิจกาล ใคร
นึกคร ้านดูตะวันเร่งหมั่นเอย
ฐะปะนีย ์ นาคร
ทรรพ