E - book

นิราศ
ภูเขาทอง

นางสาวสกาวเดือน
กา
 ้ หา
เนือ เนือ้ เรื่องย่ อ

ผูแ้ ต่ง : สุนทรภู่ สุนทรภูเ่ ดินทางเพือ ่ ไปนม ัสการพระเจดีย ์

ยุคสม ัย : ร ัชกาลที่ 3 ร ัตนโกสน ิ ทร์ ภูเขาทอง ว ัดภูเขา ทีอ ่ ยุธยา โดยเดินทางทาง
ปี ทีแ
่ ต่ง : พ.ศ.2371 เรือพร้อมก ับพ ัดบุตรชายทีเ่ กิดจากนางจ ัน
ล ักษณะคำประพ ันธ์ : นิราศ ภรรยาคนแรกของสุนทรภู่ ในเดือน 11 ชว ่ ง
ฉ ันทล ักษณ์ : กลอนนิราศ ออกพรรษาและร ับกฐ ินแล้ว จากว ัดราชบูรณะ
ว ัตถุประสงค์ : คร่ำครวญถึงนางอ ันเป็นทีร่ ัก ล่องเรือผ่านสถานทีต ่ า่ ง ๆ จนถึงสถานทีป ่ ลาย
ข้อคิด คติคำสอน : ทางคือพระเจดียภ ์ เู ขาทอง ว ัดภูเขาทอง
- ความจงร ักภ ักดีและกต ัญญูตอ ่ เจ้านาย จ ังหว ัดพระนครศรีอยุธยา สุนทรภูไ่ ด้ไปกราบ
- การพูดจาให้ดรี ักษาน้ำใจคนอืน ่ นม ัสการพระบรมธาตุทบ ี่ รรจุในพระเจดีย ์
- การไม่ต ัดสน ิ คนแต่ภายนอก ภูเขาทอง ณ ทีน ่ สี้ นุ ทรภูพ ่ บพระธาตุในเกสร
- บาปกรรมจากการผิดลูกผิดเมียผูอ ้ น
ื่ ดอกบ ัวจึงอ ัญเชญ ิ ใสข ่ วดแก้วนำมาวางไว้ท ี่
- ความไม่เทีย ่ งของลาภ ยศ สรรเสริญ ห ัวนอนเพือ ่ บูชา แต่เมือ ่ ถึงรุง่ เชา้ พระธาตุกล ับ
การเชอ ื่ มโยงก ับชวี ต
ิ ประจำว ัน : ประยุกต์ใชก ้ ารจด หายไป ทำให้สน ุ ทรภูเ่ สย ี ใจมาก หล ังจากนน ั้
บ ันทึกชว ่ ยจำในการเรียน และไม่ยด ึ ติดลาภ ยศ จึงเดินทางกล ับกรุงเทพฯ และขึน ้ บกทีท
่ า่ น้ำ
สรรเสริญ ว ัดอรุณราชวราราม
 วิเคราะห์ คุณค่ า ด้ านสังคม
1. สภาพวิถีชีวติ ชาวบ้ าน
“ถึงบ้ านญวนล้ วนแต่ โรงแลสะพรั่ง
ด้านวรรณศล ิ ป์ มีข้องขังกุ้งปลาไว้ ค้าขาย
1. การสรรคำ ตรงหน้ าโรงโพงพางเขาวางราย
“ดูน้ำวิ่งกลิง้ เชี่ยวเป็ นเกลียวกลอก พวกหญิงชายพร้ อมเพรียงมาเมียงมอง”
กลับกระฉอกฉาดฉันฉวัดเฉวียน แสดงให้ เห็นว่ าชาวบ้ านในสมัยก่ อนอยู่ร่วมกับคนต่ างชาติได้ อย่ างมี
บ้ างพลุ่งพลุ่งวุ้งวงเหมือนกงเกวียน ความสุข เช่ น ชาวญวน ชาวมอญ มีการประกอบอาชีพต่ างๆกันออกไป
ดูเปลี่ยนเปลี่ยนคว้ างคว้ างเป็ นหว่ างวน” ผู้คนนิยมสร้ างบ้ านเรือนริมน้ำ
สัมผัสอักษรคือ เกลียว กลอก ฉอก ฉาด ฉัด ฉวัด เฉวียน คว้ าง หว่ าง
สัมผัสสระคือ พลุ่ง วุ้ง วง กง 2. ความเชื่อเกี่ยวกับพุทธคุณสิ่งศักดิ์สิทธิ์
“จะเกิดชาติใดใดในมนุษย์
2. การเล่ นคำ ให้ บริสุทธิ์สมจิตที่คดิ หมาย
“ถึงบางพลัดเหมือนพี่พลัดมาขัดเคือง ทัง้ ทุกข์ โศกโรคภัยอย่ าใกล้ กราย
ทัง้ พลัดเมืองพลัดสมรมาร้ อนรน” แสนสบายบริบูรณ์ ประยูรวงศ์ ”
สุนทรภู่อาศัยธรรมะเป็ นที่พ่งึ ทางใจ ขอพรสิ่งศักดิ์สิทธิ์ให้ ประสบสิ่งดี
“ถึงบางพูดพูดดีเป็ นศรีศักดิ์ และพ้ นจากสิ่งชั่วร้ าย
มีคนรักรสถ้ อยอร่ อยจิต”
 คำศัพท์ ทักษิณาวรร การเวียนขวา
นิโรธ ความดับ นิพพาน
ก้ ามกุ้ง ชื่อพุ่มไม้ ชนิดหนึ่ง ลำต้ นตรง กิ่งสี่เหลี่ยมมีหนามเล็กห่ าง รังสรรค์ ที่มีผ้ ูสร้ างขึน้
ๆ ดอกเป็ นกระจุก นอนกรุ ง นอนค้ างที่กรุ งเก่ า
เกรียด เสียงเขียดร้ อง บุรินทร์ เจ้ าเมือง เมืองใหญ่
ประดาษ ต่ำช้ า หมายถึง สิน้ วาสนา
แขม ชื่อไม้ ล้มลุกชนิดหนึ่ง ขึน้ ตามชายน้ำหรือที่ช่ ุมชืน้ ผ่ านบุรินทร์ ปกครองเมือง
คา ชื่อหญ้ าชนิดหนึ่ง ใบคายแข็ง เอามาทำเป็ นตับมุงหลังคา พระธาตุ กระดูกของพระพุทธเจ้ า
พระพิมพ์ พระเครื่องที่สร้ างขึน้ ตามแบบพิมพ์
ครึ่งท่ อน เพลงพืน้ บ้ านชนิดหนึ่ง พระวสา วสา หมายถึง ฤดูฝน ปี ในความว่ า เสร็จธุระพระ
แดนไตร โลกทัง้ สาม คือ สวรรค์ มนุษย์ บาดาล วสา หมายถึง ออกพรรษา
โพธิญาณ ความรู้ท่ ที ำให้ สำเร็จเป็ นพระพุทธเจ้ า
ตบะ การบำเพ็ญให้ กเิ ลสเบาบาง
ภิญโญ ยิ่งขึน้ ไป
ตับเต่ า ชื่อไม้ น้ำชนิดหนึ่ง ใบหนากลม ดอกสีม่วงอ่ อนปนขาว ขึน้ ม้ วนหน้ า ซ่ อนหน้ าเพราะความอาย
ตามนาข้ าวหรือที่มีน้ำ ราค ความยินดีในกามารมณ์ ในความว่ า “เป็ นล่ วงพ้ นรน
ตีเรือ ชิงของในเรือ ราคราคา”
ร่ำ อบด้ วยเครื่องหอม
ถ่ อค้ำ ไม้ สำหรับค้ำให้ เรือเดิน ระคะ เกลื่อนกล่ น
ทิง้ วิสัย ละขนบธรรมเนียมประเพณีเดิม เรือเพรียว เรือเล็กยาว เป็ นเรือแล่ นเร็ว