LESSON 1: HISTORICAL REVISIONISM VS.
HISTORICAL DISTORTION
History
Kasaysayan
Elements of Writing History
Mga Primaryang Batis (Primary
Sources)
Mga Sekondaryang Batis
(Secondary Sources)
PRIMARYANG BATIS:
SEKONDARYANG BATIS:
NOTE:
On historical research
● “A chronological record of significant events, such as those affecting a nation or
institution, often including an explanation of their causes.” - Merriam Webster
● anumang talang kasaysayan ay dapat nakasulat ng kronolohikal (kung ano ang
naunang nangyari ang dapat mabanggit) at dapat naka-sentro sa mga tao. Dapat
malinaw rin kung saan-saan naganap ang mga kaganapan at kung kailan ito
nangyari.
● Salaysay na may saysay (significance)
● Tungkol sa nakaraan
● Para sa isang grupo ng tao
● Bago makapagsulat ng mga akdang pang-kasaysayan, importante ang
pagkakaroon ng malinaw na paksa at mga pangunahin at sekondaryang batis ng
impormasyon (primary and secondary sources).
● Tao / people
● Lugar / place
● Panahon / Period
● Ang kahusayan ng pagsusulat ng kasaysayan ay naka-depende sa mga batis ng
impormasyon o sources. (A historical narrative is only as good as its sources)
● Ito ay nagbibigay ng impormasyon na masasabing first-hand tungkol sa isang
kaganapan o panahon at itinuturing na pinaka-mapagkakatiwalaan
● Ayon sa University of South Wales (Australia):
● *Diaries, correspondence, ships' logs
● *Original documents e.g. birth certificates, trial transcripts
● *Biographies, autobiographies, manuscripts
● *Interviews, speeches, oral histories
● *Case law, legislation, regulations, constitutions
● *Government documents, statistical data, research reports
● *A journal article reporting NEW research or findings
● *Creative art works, literature
● *Newspaper advertisements and reportage and editorial/opinion pieces
● Ito ay nagbibigay ng pag-uulat, pag-aanalisa, interpretasyon, at komentaryo
hinggil sa nilalaman ng mga primaryang batis.
● Ayon sa University of South Wales (Australia)
● *Journal articles that comment on or analyse research
● *Textbooks
● *Dictionaries and encyclopaedias
● *Books that interpret, analyse
● *Political commentary
● *Biographies
● *Dissertations
● *Newspaper editorial/opinion pieces
● *Criticism of literature, art works or music
● Mga sinulat ni Rizal (mga aklat, artikulo, liham, atbp.)
● Mga naisulat na talambuhay ni Rizal
● Maaaring magbago ang klasipikasyon ng batis depende sa iyong pananaliksik.
● Importante ang BERIPIKASYON sa pagtataya ng kahalagahan ng isang batis
● Reconstruction of what happened during a particular period as completely and
accurately as possible through a systematic collection, analysis, and integration
of data
1
Steps in doing historical
research
Problem: How is the vacuum in
historical knowledge "filled"?
Defining Post-Truth
The "Fake News" Problem.
Why is it worsening?
Historical revisionism wasn't
so bad
Teodoro Agoncillo (1912-1985)
James Mcpherson
Examples of updated historical
information:
Bilang ng isla sa Pilipinas:
Migration Theory
oldest known human fossil for
the longest time
● Defining the Topic
● Locating relevant sources
● Documents
● Oral sources
● Artifacts/Material remains/Relics
● 84% of the Filipinos have FB accounts, and 73% use it to get news. Slowly but
surely, dito na tayo kumukuha ng information, instead na sa tv, radio, and
newspapers.
● “Relating to a situation in which people are more likely to accept an argument
based on their emotions and beliefs, rather than one based on facts.”
Source: Cambridge online dictionary
● People are now relying more and more on the Internet as their primary source of
information.
● It is very easy for anyone to create their own website.
● Fake news reports can be easily shared via social media.
● Attacks on the credibility of mainstream media.
● Pag limited lang yung sources na kaya mong makuha sa history, nilalagay yun sa
Scope and Delimitations ng research. Para in the future, mare-revise or
mai-improve yung paper/thesis mo. So originally, historical revisionism wasn’t so
bad.
● But remember, we are revising history based on real pieces of evidence gathered!
● "A good historian always provides for an exit in case of fire: ‘probably,’ ‘allegedly,’
‘it is possible’...
● And also: “You’re not sure that you will have all the documents. That is why the
conclusions in history are not final.”
● “Historical conclusions and interpretations can never be called right or wrong…
You’ve got to take a stand, whether your stand may not be the stand of the
generation of tomorrow.”
● “History is a continuing dialogue between the present and the past.
● Interpretations of the past are subject to change in response to new evidence,
new questions asked of the evidence, new perspectives gained by the passage
of time.”
● “There is no single, eternal, and immutable "truth" about past events and their
meaning.
● The unending quest of historians for understanding the past—that is,
"revisionism"—is what makes history vital and meaningful.”
Dati Ngayon
7,107 islands (7,108 pag low tide) 7,641
may be due to geographical changes (low
sea levels, better remote sensing
tecnology that detects even the smallest
islands)
Wave Migration Theory.’ Austronesian Migration Theory.
Mga unang dumating sa Pilipinas gamit ang
tulay na lupa/balangay:
- Dawn Man Out-of-Taiwan Model
- Negritos
- Indonesians
- Malays
Taong Tabon (16,500 y/o) Taong Callao (67,000 y/o)
2
On Historical Distortions
James Mcpherson
Pretty harmless examples of
historical distortion:
Harmful examples of historical
distortion
Steps to assess historical
information.
● Binabago mo yung nakasulat sa kasaysayan hindi dahil sa ebidensiya kundi dahil
sa pambabaluktot na merong political agenda.
● “A consciously falsified or distorted interpretation of the past to serve partisan or
ideological purposes in the present.”
● About lapu-lapu:
○ 1491 pinanganak although the exact date was never told
○ At age 6, marunong nang sumakay sa kabayo at caribou
○ The following year, he was able to write and read
○ Two years after, he became an excellent boxer
○ He also mastered swimming and wrestling
○ walang sources na totoo ito at masyadong pinababango ng article na ito si
lapu-lapu
● In Noli Me Tangere, they don't say "Mahal pa rin kita."
Instead, they say, "mananatiling ikaw ang paksa sa mga isinulat kong tula"
● Excerpt from Andres Bonifacio's Fictional Letter to Gregoria de Jesus
● Marcos Jr.'s YT video: "Enrile: A witness to history"
● Mapayapa raw sa martial law unless criminal ka etc
● Toni Talks
Friends daw ng Marcoses and The Beatles.
● John Nery: Martial law regime built on a structure of falsehoods
● Cayetano: PH war on drugs exaggerated by fake news
● Japan's 'nationalist' school books teach a different view of history
1) How and where was the information obtained?
● What's your source?
2) What is the context of that information?
● Bakit sinabihang lutang si Leni?
3) What is the source of the source?
4) Can you check that source yourself?
● Libraries, etc.
5) Who is the target audience for this information?
● This is meant for us because we are the future voters
6) Examine the possible political or personal considerations of the people that
“sponsored” the work
● Bayad ang political trolls.
3
 LESSON 2: PANIBAGONG PAGTINGIN SA SINAUNANG PILIPINAS
Austronesian Migration ● Binuo ni Dr. Peter Bellwood
Theory ● Born in 1943
● he is a professor emeritus of anthropology and archaeology at the Australian
National University.
● anthropology study of human cultures
● archaeology - discovery of artifacts
● I will begin by presenting some of my previous statements on the issue, drawn
from the same two articles which Meacham quotes in his paper. The first set
comes from Bell- wood 1984:

1. Between about 4000 BC and A.D. 1000 the members of a major linguistic group
of mankind, the Austronesians, underwent an expansion and dispersal for which
there is no parallel in human history. Their descendants now number perhaps 250
million people and occupy Indonesia, Malaysia, the Philippines, parts of southern
Vietnam, Madagascar, and most of the Pacific Islands as far east as Easter
Island. (Bellwood 1984:81)

2. The basic data for discussing the prehistory of a linguistic category of mankind,
such as the Austronesians, are derived first and foremost from linguistics. The
Austronesians are not a clearly visible group in terms of race or of ethnographic
or archaeological culture in many areas of their distribution, with the important
exception of those Pacific Islands which only they settled in prehistoric times.
Thus, hypotheses about the ultimate origins and early expansions of the
Austronesian-speaking population as a whole can only be supported by the data
of biological anthropology and archaeology and not generated from them.
(1984:81-82)
3. (Austronesian) cultural patterns have been affected by millennia of local
evolution… Physical characteristics have been affected by intermarriage with
other residents of the regions… But languages, despite millennia of borrowing
from unrelated tongues, will generally preserve traces of family history and
expansion, which, in the case of prehistoric tribal societies such as the
Austronesians, can be assumed to correlate fairly directly with the expansionary
history of their human speakers. (1984:83

4. Proto-Austronesian (PAN), which appears to have been located in Taiwan, may

have shared a remoter common ancestry with some of the Thai languages, and
this suggests an ancestry for the (Pre-) Austronesians on the South Chinese
mainland even though no Austronesian languages are spoken there today.
(1984:88)
5. During the 5th and 4th millennia BC early Austronesians with a cereal-based
economy (rice and millet) expanded from southern China into Taiwan and the
northern Philippines. There, and later throughout most of Indonesia, they had
technological and demographic (high population density) advantages that
allowed them to replace gradually the indigenous hunter-gatherer Australoid
populations. (1984:91)
Mga Ebidensiya na
sumusuporta sa
Austronesian Migration
Theory

4
Ebidensiya mula sa
Larangan ng Lingguwistika
(Linguistic evidence)
Ebidensiya mula sa
arkeolohiya
(archaeological evidence)
Ebidensiya mula sa agham
(biological/scientific
evidence)
PARA SA IYO, ANO ANG KAHULUGAN NG SIBILISASYON?
A NEGRITO
as described by the
Americans
A TAGAKAOLO
Sobre La Indolencia De Los
Filipinas
Laong Laan
● May commonality sa languages in this part of the world, which is only possible if
they were coming from a single common language - Austronesian language.
● The Austronesian, or Malayo-Polynesian language family, which is comprised of
between 800 and 1200 languages, is thought to be the most widespread and the
second largest language phyla in the world. Some 270 million people are
speakers of Austronesian languages ("The Austronesian Language Phylum"),
living in varied countries such as China, the Philippines, Kiribati, Madagascar,
Tonga, and Vietnam. The figure below, updated by the "Austronesian Language
Phylum" website on 16 December 1999, shows the geographic distribution of
Austronesian languages:
● “These early Austronesian populations had economies based firmly on
agriculture and maritime subsistence, some domesticated animals, and a
technology that included canoes, well-constructed wooden houses, and
probably pottery.”
- Peter Bellwood
● Ang kanilang kabuhayan ay nakadepende sa agrikultura at
yamang-dagat. They only get what they need to survive a particular day
or week. Hence, subsistence economy lang sila. Wala pa silang ref, etc.
● Halimbawa: palayok, jars, potteries – imbakan ng pagkain/tubig ng mga
ninuno natin.
● Tinitignan nila yung pagkakahalintulad ng designs ng jars/potteries. May
ugnayan sila sa isa’t isa. Posibleng na sa konteksto ng kalakalan or
naglalayag sila from one island to another.
● They also discovered metal/wood tools for hunting. Pati burial goods.
● Taiwan Y-chromosomal DNA variation and its relationship with Island Southeast
Asia
○ Biologically speaking, may commonalities sa DNA ang mga tao in this
side of the world.
● Evidence of Austronesian Genetic Lineages in East Africa and South Arabia:
Complex Dispersal from Madagascar and Southeast Asia
- Madalas sabihin ng mga Espanyol at mga Amerikano na “walang sibilisasyon” at
mga “barbaro” ang mga sinaunang Pilipino. Bakit ito ang kanilang pinipiling
paglalarawan?
- Para may dahilan sila upang tayo ay sakupin. Hindi naman lahat ng tao sa bansa
nila ay agree na sakupin ang Pilipinas, so they made up these reasons para
sakupin tayo.
● The original inhabitants of the Philippines were the Negritos, of whom about
23,000 still remain. They are a pigmy (pandak) people, the tallest man being
seldom above 4 feet 10 inches high. They are a curious dark brown or black in
color, have wolly hair, and can use their toes almost as well as their fingers.
These people are probably the lowest type of human beings known and have
been described as "not far above the anthropoid apes.”
● Living to the south of the Bagobos on the west side of the Gulf of Davao in
Mindanao are the Tagakaolo, a small tribe having a height greater and a physique
finer than most of the tribes of that island. Little or nothing is known about them.
● This logical essay is a proof of the national hero's historical scholarship. 'The
essay rationally countered the accusations by Spaniards that Filipinos were
indolent (lazy) during the Spanish reign. It was published ni La Solidaridad in five
consecutive issues on July (15 and 31), August (1 and 31) and September 1,
1890.
● Rizal explained the alleged Filipino indolence by pointing out these factors:
5
 1) The galleon Trade destroyed the previous links of the Philippines with other
countries in Asia and the Middle East, thereby eradicating small local businesses
and handicraft industries:
2) the Spanish forced labor compelled the Filipinos to work in shipyards, roads, and
other public works, thus abandoning their agricultural farms and industries:
3) many Filipinos became landless and wanderers because Spain did not defend
them against pirates and foreign invaders:
4) the system of education offered by the colonizers as impractical as it was mainly
about repetitive ravers and had nothing to do with agricultural and industrial
technology;
5) the Spaniards were a bad example as negligent officials would come in late and
leave early ni their offices and Spanish women were always followed by servants;
6) gambling like cockfights was established, promoted, and explicitly practiced by
Spanish government officials and friars themselves, especially during feast days;
7) the crooked system of religion discouraged the natives from working hard by
teaching that it is easier for a poor man to enter heaven;
8) the very high taxes were discouraging as a big part of natives' earnings would
only go to the officials and friars
ETHNOCENTRISM ● The belief in the inherent superiority of one's own ethnic group or culture.

ANO NGA BA TALAGA ANG ESTADO NG PAMUMUHAY NG MGA SINAUNANG PILIPINO?

1) Nakikipag-kalakalan na sa
mga dayuhan mula sa Tsina,
India, atbp.
● Mga "bansa" na nakipagkalakalan sa Pilipinas:
- Arabia
- India
- China
- Japan
- Kasalukuyang Indonesia
- Kasalukuyang Malaysia
- Kasalukuyang Taiwan
● Commercial and cultural exchange was happening
● Kapag may piracy/pirata sa isang lugar, ibig sabihin maganda ang takbo ng
ekonomiya
● “These economic exchanges, she says, helped in state formations, in developing
cultural change and identities, as well as in disseminating world religions.”
● “Southeast Asian kings and chiefs were fully aware too of the vast economic and
political potential of trade. This explains why local chiefs offer “security and
access” to traders who will do business in their respective localities.”
● “The maritime contacts fueled cultural exchange and stimulated innovation. As
conversion to Islam strengthened throughout the region due to Indian and Malay
traders, a ‘distinctive Malayo-Muslim coastal commercial culture’ from Western
Sumatra, the Spice Islands, and southern Philippines was formed.”

- Heather Sutherland in “Geography as destiny”

UGNAYAN NG PILIPINAS AT TSINA

● “Southeast Asia’s trade with China, meanwhile, happens through two major
routes:
- the western route (running through the Malay peninsula, to Indo-China, and the
provinces in south China), …
- and the eastern route (from Fujian, to west Luzon, Sulu archipelago, north
Sulawesi, and Ternate in Indonesia).”

6
2) May mga sistema ng
pagsulat.
3) May sinusunod na sistema
ng relihiyon/pananampalataya
(Hindi lang talaga organisado)
4) May istruktura ang lipunan
(social structure).
- This is an effort to
maintain social order
5) May istruktura ng
pamahalaan (socio-political
structure).
LECTURE 2.2 - ANG UNANG SIRKUMNABIGASYON AT ANG LABANAN SA
MACTAN
HEOGRAPIKAL NA KONTEKSTO NG EKSPEDISYON NI MAGELLAN
AGE OF EXPLORATION
Ferdinand Magellan - The great
Navigator
● Baybayin - inspired by (Indian) Brahmic scripts.
● Laguna Copperplate Inscription - oldest known document in the PH
● Angono Petroglyphs - (Rizal)
● Manunggul Jar
- In different parts of the PH they have their respective writing systems.
- Sa kasamaang palad, nahinto ang paggamit ng mga sinaunang sistema ng
pagsulat sa pagdating ng mga Kastila kung saan abecedario ang kanilang
pinalaganap.
- Bakit kailangang bigyang diin na tayo ay may sistema ng pagsulat noon? Dahil
ito ang nagpapatunay na ang mga sinaunang pilipino ay may mataas na antas ng
literisiya. They have awareness. Hindi mo masasabing uncivilized ang taong
marunong magsulat.
● Sa matagal na panahon ay animism ang pananampalataya ng ating mga ninuno.
● ISLAM is the first MONOTHEISTIC religion in the country.
● KARIM ALMAKHDUM (MUKDUM) - The first Arabian trader to arrive in the
Philippines.
● With the help of QUR'AN (KORAN), the missionaries were able to spread Islam
throughout the islands.
● ISLAMIC SYSTEMS OF GOVERNMENT
- The Muslim missionaries established several SULTANATES across Mindanao,
including the Sultanate of Sulu, Sultanate of Maguindanao, and Sultanate of
Lanao.
● Maharlika – the ruling class
● Timawa – free men
● Aliping namamahay
● Aliping sagigilid
- May pagkakataon ang mga kababaihan na maging lider sa kanilang komunidad
- Maaari rin silang maging mga babaylan kasama na ang mga asog.
● BARANGAY – smallest unit of government
● DATU – the leader in a barangay
● COUNCIL OF ELDERS – advisers of the Datu (matatanda sa pamayanan o mga
dating datu)
● SULTAN and RAJAH
- A Sultan led this.
- Rajanahnates were led by a Rajah.
● Town Crier
- umalohokan
- Nagpapakalat ng balita sa barangay (mula sa datu)
● Kompetisyon ng Portugal at Espanya - may Portugese at Spanish territory
Ano nga ba ang motivation ng mga Espanyol bakit sila bumyahe?
- They were looking for Maluku islands in Indonesia to look for spices.
- Pero natagpuan nila ang Pilipinas.
- Note: Magellan is a Portuguese, not a Spanish.
- Magellan was born in Portugal
- He thought that the earth was round but the portuguese king would not listen to
him
- The King of Spain finally gave kim five ships and together with 250 men to set sail
westward
7
 ● Magellan had a plan to travel to Spice Island westward
- King Manuel I of Portugal - REJECTED
- King Charles I of Spain - APPROVED
Magellan Ships ● Trinidad - his flagship
● San Antonio
● Concepcion
● Santiago
● Victoria - the only one to complete the journey
Labanan sa Mactan

Mga nananatiling tanong sa nangyari noong 1521:

1. Pinangganapan ng unang misa

2. Bakit namatay si Magellan
3. Sino ba talaga ang unang nakaikot sa daigdig? (Sebastian Elcano/Enrique?)
4. Sino ba talaga si Lapu-Lapu? Ano ang detalye ng kanyang buhay? Bakit sya datu
kung ang descriptions niya ay bata pa?
Note: - Pwede nating alalahanin ang mga kaganapan noong 1521 nang hindi inilalagay
sa pedestal si Magellan at Lapu-Lapu.
- Bakit kailangan natin itong alalahanin?
1. Mas malalim na pag-unawa sa ating sinaunang kasaysayan - Hindi lang tayo
nakikipagkalakalan bagkusa naintindihan natin ang konsepto ng soberanya,
pagkakaroon ng Sistema ng pamamahala, at importansya ng ugnayang panlabas
2. Mas mauunawaan ang interes ng mga dayuhan sa ating bansa
3. Pagkilala sa pinagmulan ng impluwensya ng Kristiyanismo sa ating buhay
hanggang sa kasalukuyan.
4. Pagtuon ng pansin sa papel ng Pilipinas sa unang sirkumnabigasyon
- Mahalaga ang kasalukuyang komemorasyon ng quinsentenaryo ng 1521 dahil sa nagbibigay ito sa atin ng
oportunidad na balikan ang mayamang kasaysayan ng Pilipinas pati na ang naging papel ng bansa sa isa sa
pinakamahalagang natuklasan ng sangkatauhan.
TIMELINE OF MAGELLANS EXPEDITION
1519 ● Departure from Sevilla, Spain
March 1521 ● Arrival in Homonhon, Samar
March 13, 1521 ● First Mass in the Philippines, under Father Pedro Valderrama
Antonio Pigafetta ● The chronicler of Magellan’s Expedition
Lapu Lapu ● considered as the first Filipino freedom fighter
Battle of Mactan ● April 27, 1521
Achievements Of The A. Proved that the world is round.
Magellan-Elcano Expedition B. Discovery of the Pacific Ocean
C. First global circumnavigation
D. Discovery of the International Date Line
Note ● Matapos mabigo ni Magellan (namatay sya at walang nangyaring kolonisasyon)
noong 1521, merong mga suceeding expeditions na nangyari sa Pilipinas.
Succeeding expeditions: ● Alvaro de Saavedra – 1528
● Ruy Lopez de Villalobos – 1543 (binigyan tayo ng pangalan na las islas Filipinas)
○ This is in honor of King Philip II
○ Pero ang tinutukoy niya sa pangalan na ito ay Samar at Leyte pa lang,
hindi pa ang buong Pilipinas.
● Miguel Lopez de Legazpi – 1565
○ Dito na nagsimula ang kolonisasyon for 333 years.
3Gs of Spanish colonization ● Three reasons for occupying the Philippines
○ God (Christianism)
○ Gold (likas na yaman para sa kapakinabangan ng mga Espanyol)
○ Glory (the more colonists you have, the bigger honor for your country.
During 1500s nagpapaligsahan pa ang Spain at Portugal. Inunahan nila
ang Portugal na sakupin ang PH para more honor for their country)

8
Doctrina Christiana
Social structure noong
panahon ng mga kastila
HEOGRAPIKAL NA KONTEKSTO NG MGA PILING KAGANAPAN SA KASAYSAYAN NG BANSA
A. Panahon ng mga Kastila
Polisiyang “Divide and
Conquer” (“DIvide et impera”)
Rebolusyon ng 1896
B. Panahon ng mga
Amerikano
C. Panahon ng mga Hapon
Bataan Death March
Philippine Campaign
(1944-1945)
● Ang purpose nito ay pagpapakilala ng Kristyanismo sa PH
● Bago pa tayo sakupin, tayo ay pre-dominantly Muslim. Kung hindi Muslim,
animism.
● I – Peninsulares (mga Espanyol na ipinanganak sa Espanya)
● II – Insulares (mga Espanyol na ipinanganak sa Pilipinas)
● III – Ilustrado (middle class)
● IV – Indio (the brown ones)
● V – Sangleys/Chinese
1. Pagbuo ng mga reduccion - sistema ng sapilitang pagpapalipat sa mga tao ng
tirahan para bumuo ng poblacion. Sa Quiapo, Intramuros, Binan Laguna, Malolos
Bulacan, may reduccion kung saan merong simbahan at plaza. Noon kasi, dapat
malapit ang mga tao sa kampana ng simbahan para may hudyat sila na
magdarasal na. Kaya napabayaan ang agrikultura, dahil ang reduccion ay nasa
kapatagan.
● Istratehiya ng mga Espanyol kung saan ginamit nila ang mga Pilipino laban sa
kanilang kapwa Pilipino na nag-aaklas.
● Limitado ang sistema ng transportasyon at komunikasyon
● Hindi aware ang community na ito na ang isa pang community ay pinahihirapan
din. So pag may rebelyon sa isang lalawigan, ang ipapadala nila ay mga pilipino
rin galing sa ibang lalawigan. Pag-aawayin nila ang mga ito.
● Walang sense of nationalism
● Pinaglabanan Shrine sa San Juan - ito yung unang inatake nina Andres Bonifacio
nung nagdeklara sila ng Himagsikan.
● Bakit nagkaron ng hidwaan ang US at Espanya noong 1898? Dahil ang Cuba ay
colony ng Spain. Pero si Cuba ay close kay US, specifically Florida.
● Nagkaron ng Spanish-American War
● As a consequence, nagkaron ng Treaty of Paris - Binenta ng Spain ang PH,
Puerto Rico, Guam, for 20 million dollars sa Amerika.
● Nandyan yung geopolitical interest ng mga Amerikano sa Pilipinas. Siguro nakita
nila yung geographical location ng Pilipinas, right in the middle of Asia. malapit sa
China, Japan, SEA.
● Hence, dapat tinitignan natin ang anggulo ng geopolitics.
● Naging agresibo sila, gusto pa nila ng mas malawak na teritoryo. Nandito yung
China, Nanjing, etc. Kaya gusto nila maparalisa ang mga Amerikano. So inatake
nung WW2 ang Hawaii, then 6 hours after ay Manila. Binomba nila ang American
ships at fighting jets.
● Naganap ito matapos sumuko ng mga sundalong Pilipino at Amerikano.
● Ito ay nagsimula sa Mariveles, Bataan hanggang sa Capas, Tarlac.
● Bakit sila napunta sa Bataan and then later on sa Corregidor? Kasi ito ang
kanilang convergence area. Lahat ng pwersang Pilipino at mga natitirang
Amerikano ay nagtipon-tipon dito to make the last stand against the Japanese.
● Counter-attack of the Americans. Sa Leyte ang pinakamahina, o di well-defended
ng mga Hapones kaya dun sila umatake instead na sa Manila kasi andon ang
maraming mga Hapon. (This is how we see history in a geographical aspect)
9
 D. Panahon ng Pagsasarili ● Pagkakaroon ng base-militar ng mga Amerikano sa Clark (dahil madali sila
(1946-Kasalukuyan) makapagpatayo ng air base sa ibat ibang bahagi ng asya) at Subic Bay
(malapit/nakaharap kasi ito sa South China Sea)
● Kawala ng kapayapaan sa maraming lugar - communist insurgencies,
muslim-separatist insurgencies. Geographically disadvantaged ba ang areas
kung saan active ang presence ng NPA, ISIS, Abu Sayaff, etc? Chances are yes.
Dahil kung maunlad ang isang lugar, most likely ay hindi yan magiging breeding
ground ng ….. (?)
● Pakikipag-alyansa ng mga pulitiko tuwing halalan (political campaigns) -
dapat meron kang kaalyado from different parts of the country. Example: Marcos
- Northern Luzon. Sara Duterte - Davao/Southern Mindanao
● Agresyon ng China sa West PH Sea - may value kasing nakikita ang China sa
particular territory natin kaya may aggression.
● Ukraine and Russia
● Israel at Palestine - bakit lumiliit nang lumiliit ang teritoryo ng palestenians?

What does this teach us?

● When we are talking about historical events, laging may geographic setting yan.
Oftentimes, geographical considerations play a key role over the course of
historical events.

LESSON 3.1: MGA NAUNANG PAG-AAKLAS NG MGA PILIPINO LA ba BAN SA MGA ESPANYOL
AT ANG PAG-USBONG NG NASYONALISMO (1834-1880s)
● Hindi naging pasibo ang mga Pilipino sa panahon ng kolonisasyon ng mga
Kastila. Malinaw yung discontent.

Bagkus, maraming mga naganap na pag-aalsa sa maraming bahagi ng bansa na

may iba’t-ibang pinag-ugatan. May acts of resistance.

1. Pag-aalsa nina Rajah
Sulayman at Lakandula (1574)
● This is 9 years after Legazpi started colonizing the Philippines
● Dahilan ng pag-aalsa:
● Pinangakuan ni Miguel Lopez de Legazpi (kauna-unahang gobernador-heneral ng
mga Espanyol sa Pilipinas) ang dalawa na mananatili silang may kapangyarihan
sa ilalim ng mga Espanyol.
● Sila rin ay pinaasang hindi magbabayad ng tributo, subalit nung namatay si de
Legazpi at pinalitan siya ni Guido de Lavezares (ikalawang gobernador-heneral),
binalewala niya ang kasunduang ito.
● Watch: I-Witness: Kaharian ng Tundo (dokumentaryo ni Sandra Aguinaldo)

10
2. Pag-aalsa ng mga Igorot
(1601)
3. Pag-aalsa nina Tamblot at
Bankaw (1621/1622)
4. Pag-aalsa ni Palaris
(1762-1765)
5. Rebelyon ni Francisco
Dagohoy
6. Pag-aalsa nina Diego at
Gabriela Silang
7. Basi Revolt (1807)
8. Pag-aalsa ni “Hermano
Pule” (1841)
● Ang mga Igorot ng Hilagang Luzon ay lumaban sa mga pagtatangkang
pagkamkam sa kanilang mga lupain at sa pagpapalaganap ng Kristiyanismo sa
kanilang teritoryo.
● Noon wala naman kasing konsepto ng pribadong pagmamay-ari ng lupa, di tulad
ngayon.
● Si Tamblot ay isang babaylan mula sa Bohol, habang si Bankaw naman ay isang
datu mula sa Leyte.
● Sila ay nag-aklas sa pagnanais na panatilihin ang kanilang nakasanayang
relihiyon, at kapwa sila nakakuha ng suporta mula sa kanilang mga kababayan.
Sa kabila nito, mabilis nawakasan ng mga Kastila ang kanilang kilusan.
● Ito yung maikling panahon kung saan sinakop tayo ng mga Britanya (1762-1764)
dahil nagkaron ng war ang Spain at Britain so nadamay tayo bilang colony. SInce
distracted ang Spain sa Britain, Filipinos took this as an opportunity.
● Mula sa lalawigan ng Pangasinan, pinangunahan ni Palaris ang pag-aalsa na
dulot ng kapalpakan ng pamumuno ng gobernador doon.
● Sa tulong ng kanyang kaalyansang si Diego Silang, nasamantala nila ang
pagkakaroon ng digmaan sa pagitan ng Espanya at Britanya upang magsagawa
ng mga opensiba.
● Ito ay inilunsad ni Francisco Dagohoy ng Bohol matapos tanggihan ng lokal na
parokya na ilibing ayon sa relihiyong Katoliko ang kanyang kapatid. Ayon sa
Simbahan, ito ay dahil duwelo ang ikinamatay ng kapatid ni Dagohoy.
● Nagtagal ang rebelyon ni Francisco Dagohoy mula 1744 hanggang 1825, at
tinuturing ito na pinakamatagal na pag- aalsa laban sa mga Kastila.
● Noong 1762 ay idineklara ni Diego Silang ang kalayaan ng Ilocandia mula sa mga
Espanyol. Naging kakampi niya dito ang mga Briton na noong panahong iyon ay
nasa kasagsagan ng “Seven year War” laban sa Pransya at mga kaalyado nito.
● Ipinapatay ng mga Espanyol si Diego Silang subalit itunuloy ng kanyang asawa,
Gabriela Silang, ang laban kaya siya tinaguriang “Joan of Arc” ng Ilocos.
● Isa sa mga pinakasikat na pag-aalsa sa mga Kastila.
● Ito ay naganap sa Ilocos sa pamumuno nina Pedro Mateo and Salarogo
Ambaristo.
● Ang pag-aalsa ay dulot ng pagkontra ng mga Ilocano sa patakaran ng Espanyol
kung saan monopolyado nila ang paggawa at pagbebenta ng basi, isang tanyag
na inumin sa lugar; economic policy. This prohibited the residents from
manufacturing their own native drink. Hindi sila pumayag dito bc they’ve been
doing basi for centuries. Hence the resistance.
● Ito ay naganap sa lalawigan ng Tayabas (ngayon ay Quezon) sa pangunguna ni
Apolinario dela Cruz.
● Nagtatag siya ng sariling relihiyon sa tinawag niyang “Confradia de San Jose.”
● Mabilis na sumikat ang samahang ito dahil sa pawang mga Pilipino ang
nangangasiwa dito, kaya mabilis na kumilos ang mga Espanyol para wakasan ito.
Threat it sa kanila.
● Direktang reaksyon sa mga polisiya na ang mga Pilipino ay hindi binibigyan ng
pagkakataong sumali sa mga parokya/maging priests.
● Hermano Pule was beheaded by the Spaniards, at ipinirada para hindi tularan.
11
9. Rebelyon sa Cavite (1872)
10. Si Sultan Kudarat
(1619-1671)
Kadalasang dahilan ng
pag-aalsa
Bakit bigo ang lahat ng ito?
LESSON 3.2: ANG PAG-USBONG NG NASYONALISMO
● Maraming salik ang nagbigay daan sa paglakas ng damdaming nasyonalismo ng mga Pilipino.
● Kung wala ang mga ito, malamang ay mas tumagal pa ang pagsisimula ng Kilusang Propaganda.
nasyonalismo
● Most famous among the revolts against the Spaniards.
● Nasa Cavite ang Fort San Felipe - isa sa mga importanteng imbakan ng armas ng
mga Espanyol - kaya may mga pribilehiyong tinatamasa ang mga Pilipinong
nagta-trabaho dito.
●
● Noong 1872, sa ilalim ni Gobernador Heneral Rafael de Izquierdo ay tinanggal
ang mga pribilehiyong ito, at dahil dito ay nag-aklas ang 200 manggagawa sa
pamumuno ni Francisco La Madrid.
● Siya ay nagsilbing pinuno ng Sultanato ng Maguindanao sa loob ng limang
dekada (50+ years)
● Sa ilalim ng kanyang liderato, nagkaroon ng pakikipag-ugnayan ang kanyang
nasasakupan sa ibang bahagi ng bansa at maging mga kalapit na bansa.
● Dahil dito, paulit-ulit na nabigo ang mga Espanyol na makakuha ng teritoryo sa
malaking bahagi ng Mindanao.
○ Makapangyarihan ang isang Sultan kaysa sa mga Datu.
1. Nais na ibalik ang dating kaayusan sa lipunan (“social order”) at ang relihiyon
2. Pang-aagaw sa mga lupain (“ancestral domain”)
3. Kawalan ng kasiyahan sa pamunuan ng mga Espanyol.
1. Maliit lang ang sakop ng pag-aaklas
2. Walang mas malaking layunin (“bigger cause”)
3. Epektibo ang istratehiyang “Divide and conquer” (walang ugnayan ang mga
lalawigan kasi hindi naman sila aware na pareho lang pala sila ng pinagdaraanan)
4. Walang pambansang pinuno, at walang koordinasyon
5. Walang damdaming nasyonalismo
“Nationalism, ideology based on the idea that the individual's loyalty and devotion to the
nation-state surpass other individual or group interests.” (emphasis supplied)
(Source: Britannica Encyclopedia)
- Ang debosyon ay higit sa iyong bansa kaysa sa sarili/grupo na kinabibilangan
mo.
Mga salik na nagpausbong sa damdaming nasyonalismo
12
 1. Paglahok ng Pilipinas sa Pandaigdigang Kalakalan (1834)
- Malaking bagay ito dahil pinagbawal ito ng mga Espanyol noon.
- Tandaan, hindi lang ito commerical exchange, kundi inter-cultural
exchange. Interaction means an exposure to diff lifestyles and ideas.
Kaya nga ang North at South Koreans ay hindi pwede basta-bastang
makikipag-ugnayan sa isa’t isa.
- Umangat ang antas ng pamumuhay ng mga nasa middle class, kaya
nakapag-aral ang mga may-kaya at naging parte ng ilustrados.
2. Pagbukas ng Suez Canal (1869)
- Nakonekta ang red sea at mediterranean sea
- Man-made ang suez canal
- Mabilis na pagbyahe from Spain to PH, kaysa umikot pa sa Africa.
3. Kilusan para sa SEKULARISASYON ng mga Parokya
- Dati, tanging mga Kastila lang ang pwedeng mamahala sa mga parokya
(priests). Kahit pa qualified Filipino ka, wala kang pagkakataon.
- Padre Pedro Pelaez (1812-1863) - Siya ang nanguna sa kilusan. Namatay
dahil sa lindol. Ipinagpatuloy to ng kilusang propaganda at katipunan
movement.
4. Liberal na liderato ni Gob. Hen. Carlos Maria dela Torre (1869-1872)
- Pinakaliberal sa lahat ng gob hen ng Espanya. Maikling panahon lamang
ito ngunit dito narealize ng mga Pilipino na mayroon pala silang mga
karapatan na ipinagkait ng mga Espanyol. Eg: kalayaan sa
pamamahayag, kalayaan sa pagtitipon-tipon para humingi ng pagbabago
sa gob-hen. Pambihirang pagkakataon ito para sa mga Pilipino.
5. Rebelyon sa Cavite (1872)
- Pinalitan na si Dela Torre ni Rafael de Izquierdo
- Pag-aaklas ito ng 200 Pilipino sa pagpapairal sa kanila s apagbabayad
ng buwis at sapilitang paglilingkod.
- Ang pag-aaklas na ito ay ang sanhi ng pagbitay sa tatlong pari.
6. Parusang Kamatayan sa GOMBURZA (hindi MAJOHA)
- Mariano Gomez, Jose Burgos, Jacinto Zamora
- Bahagi sila ng kilusan para sa sekularisasyon pero wala silang kinalaman
sa Cavite Mutiny.
- But Rafael saw it as a good opportunity na idamay ang tatlong paring ito
to get rid of them; para mawala sila sa landas ng mga Espanyol.
- Executed using garote.
- Malaking salik ito sa pagbuhay sa damdaming nasyonalismo ng mga
Pilipino dahil flagrant ang ginawa ng mga Pilipino.
- El Felibusterismo - dedicated sa memory nila
- Katipunan - ginamit na password ang GOMBURZA bilang
pagbibigay-pugay
7. Partisipasyon ng mga ILUSTRADO (1880s-1890s)
- Hindi sila konektado sa masa dahil sila ay middle class, pero dahil sila ay
edukado, sila ay may mataas na antas ng pag-iisip. Alam nila ang
problema kaya may panukalang solusyon sila.
- Kaso, hindi independence ang gusto nila, kundi reporma. Dahil naniwala
sila na hindi pa handa ang Pilipinas noon upang lumaya.

Tandaan: ● Ang pagsulong ng nasyonalismo sa Pilipinas noong ikalawang bahagi ng 1800s

ay isang mahabang proseso. From 1834-1880s.
● Gayunman, ito ay isang mahalagang hakbang upang “maihanda” ang mga
Pilipino sa panahong inilatag na ng mga Propagandista ang kanilang mga layunin
at kalaunan, sa layuning maghimagsik ng Kilusang Katipunan.

LESSON 4.1: ANG KILUSANG PROPAGANDA

Del Superior Gobierno ● the first Philippine Newspaper
La Esperanza ● unang pang-araw-araw na pahayagan

13
Pansinin: ● Theyre written in Spanish. Ang pahayagang ito ay nilathala ng pamahalaang
Espanyol para sa mga mambabasang Espanyol. Dahil diyan, may pagkiling o
“bias” ang nilalaman nito.
Mga Ilustrado ● “enlightened ones”
● ay produkto ng mga pamilyang maykaya (middle class) na nagkaroon ng
pagkakataon na makapag-aral sa Europa kung saan sila natuto ng mga ideyang
liberal.
● Kalaunan, marami sa kanila ang naging bahagi ng Kilusang Propaganda.
Propaganda ● Ito ay tumutukoy sa pagbabahagi ng impormasyon na may layuning
maka-impluwensya sa pag-iisip ng mga tao.
● Hindi lang ito dissemination of information gaya ng journalism, may layunin kang
mang-impluwensiya.
● Eg. Change is coming ni Duterte; commercials
Ang Pangunahing Triumbirata ng Kilusang Propaganda
1. Jose Rizal
2. Marcelo H. del Pilar (Plaridel Hall)
3. Graciano Lopez-Jaena

Bakit mas malayang nakakilos si Jose Rizal sa Espanya kumpara noong siya ay nasa
Pilipinas pa?
Paggamit ng sagisag-panulat o
“pen-name”

Dimas-alang/Laong laan ● RIZAL

Pupdoh/Plaridel/Dolores ● DEL PILAR

Manapat

Diego Laura ● LOPEZ-JAENA

Taga-ilog ● ANTONIO LUNA
Jomapa ● JOSE MARIA PANGANIBAN
Tikbalang ● MARIANO PONCE
Mga Layunin ng Kilusang
Propaganda 1. Maging lalawigan ng Espanya ang Pilipinas (asimilasyon)
- Hindi maging malaya. Pag naging lalawigan, may pantay na karapatan
na.
2. Magkaroon na pantay na karapatan ang mga Espanyol at Pilipino
3. Pagwawakas ng “polo y servicios” at sistemang tributo
- exempted kapag nagbabayad ka ng FALA.
- tributo - unfair taxation system.
4. Sekularisasyon ng mga parokya
5. Representasyon ng Pilipinas sa Cortes Generales
- cortes generales - legislative body ng espanya (batasan)
- para magkaron ng representative ang Pilipinas para matugunan ang
pangangailangan ng mga Pilipino.

DIariong Tagalog (1882)
La Solidaridad (1889-1895)
- Pahayagan ng Kilusang Propaganda kung saan inilalahad ang mga ideya. Tinayo
ni Del Pilar sa lalawigan ng Bulacan.
- Mas sikat na plataporma ng Kilusang Propaganda. Lumabas sa Madrid. Wikang
Espanyol ito dahil humihingi sila ng reporma mula sa mga kinauukulan ng
Espanya. It’s not meant for general circulation, but for the Spanish.

Si Jose Rizal at ang Kilusang Propaganda

● Ang mga akdang naisulat ni Rizal sa panahong ito ang isang malaking dahilan
Noli Me Tangere (1888); El kung bakit kinilala si Rizal bilang pambansang bayani.
Filibusterismo (1891)

14
Aba Ginoong Barya
Aba ginoong Barya, nakapupuno ka ng alkansya, ang Prayle ay sumasainyo.
Bukod ka niyang pinagpala't higit sa lahat, pinagpala naman ang kaban mong
mapasok. Santa Barya, Ina ng Deretsos, ipanalangin mo kaming huwag anitan
ngayon at kami ipapatay. Siya nawa.

- Panunuya ni Marcelo H. del Pilar sa mga Kastila/prayle na mukhang pera.

Fray Botod
- Isinulat ni Graciano Lopez-Jaena
- Ang prayle na galing Espanya ay payat, pero pag dumadating sa Pilipinas
tumataba dahil sa kasakiman.
-

Mga Naging Problema sa

Kilusang Propaganda: 1. Kakulangan sa salapi dahil ang mga propagandista ay umaasa lamang sa padala
ng kanilang mga pamilya.
2. Nahati ang pangkat sa pagitan ng mga gustong maging pinuno si Rizal (Rizalista)
o si Marcelo del Pilar (Pilarista).
3. Ang atensyon ng marami sa mga kasapi nito ay madalas “naliligaw” sa ibang
mga bagay gaya ng pambababae, pagsusugal, etc.

Kinahantungan ng Kilusang
Propaganda: ● Hindi nagtagumpay ang Kilusang Propaganda sa layunin nitong magkamit ng
reporma para sa Pilipinas (kahit ano pa sa objectives nila)
● Sadyang walang kagustuhang makinig ang kolonyal na pamahalaan, at may
problema rin ang mga Propagandista sa aspeto ng pagkakaisa at pagkakaroon
ng salapi.
● Si Jose Rizal ay nagustuhan ng taong gusto ni Antonio Luna. Kaya muntik na
silang magpatayan. (conflict within the Propaganda movement)

● Gayunman, nagtagumpay pa rin ang Kilusang Propaganda sa lalong

pagpapa-alab ng damdaming nasyonalismo ng mga Pilipino. (kung ano pala
yung nararanasan ng mga tagalog, yun din nararanasan ng kabisayaan, ng
kapampangan, etc. nagkaron sila ng awareness na may common hardships sila
brought about by the common enemy)
● Dahil sa mga artikulong lumabas sa “La Solidaridad,” nagkaroon ng mas
malawak na kamalayan ang mga Pilipino sa nangyayaring pang-aabuso ng mga
Kastila

15
 LESSON 4.2: ANG LA LIGA FILIPINA AT ANG KATIPUNAN

● Noong 1892 ay nagpasyang bumalik sa Pilipinas si Jose Rizal. Dahil dito ay lalong humina ang Kilusang
Propaganda.
● Makalipas ang ilang taon ay namatay sina Marcelo del Pilar at Graciano Lopez-Jaena dahil sa tuberculosis, at dito
na tuluyang natapos ang kanilang pakikibaka para sa reporma.
● Hindi nagtagumpay ang Kilusang Propaganda sa layunin nitong magkamit ng reporma para sa Pilipinas.
● Sadyang walang kagustuhang makinig ang kolonyal na pamahalaan, at may problema rin ang mga Propagandista
sa aspeto ng pagkakaisa at pagkakaroon ng salapi.

● Bakit tuluyang humihina ang isang organisasyon kapag nawawala ang kanilang pinuno?
“La Liga Filipina”
● Noong Hulyo 3, 1892 ay itinatag ni Rizal ang “La Liga Filipina”
● isang sosyo-sibikong organisasyon sa Maynila, hindi siya revolutionary.

Mga layunin ng La Liga Filipina 1. Pagkakaisa ng buong bansa.

Pagpapatapon kay Rizal sa
Dapitan
Pagkamatay ng La Liga Filipina
2. Pagtataguyod ng mga reporma.
3. Pagbibigay ng suporta sa edukasyon, agrikultura, at komersiyo.
4. Paglaban sa anumang uri ng karahasan at di-makatarungang gawain.
5. Pagbibigay ng proteksiyon at tulong ng bawat kasapi sa isa’t isa.
● Apat na araw pa lamang mula ng maitatag ang “La Liga Filipina” ay kumilos na
agad ang pamahalaang Espanyol para malupig ito.
● Ipinag-utos ni Gobernador Heneral Eulogio Despujol ang pagpapatapon kay Rizal
patungo sa Dapitan (bahagi na ng Zamboanga del Norte sa kasalukuyan).
● Bakit nakaramdam ng pagkatakot ang pamahalaang Espanyol sa “La Liga Filipina”
kahit na ito ay isang sosyo-sibikong organisasyon lamang?
● Mabilis na namatay ang “La Liga Filipina” matapos ang pagpapatapon kay Rizal.
● Nahati ang mga kasapi nito sa dalawang pangkat:

Cuerpo de Compromisarios
Kilusang Katipunan
● Unang pangkat sa pamumuno ni Domingo Franco na naglalayong ituloy ang
paghingi ng reporma.
● Ikalawang grupo na may layuning ipaglaban na ang Kalayaan ng Pilipinas mula
sa mga Kastila, hindi lamang reporma. Kauna-unahang organisasyong
nanghihingi ng kalayaan
● Kilusang Katipunan sa pamumuno ni Andres Bonifacio.

●
● Bakit kaya bumitaw na sa pag-asa ng reporma ang paksyon ni Bonifacio?

LESSON 5: ANG KATIPUNAN AT ANG REBOLUSYON

● Bakit kaya bumitaw na sa pag-asa ng reporma ang paksyon ni Bonifacio?

16

Kataas-taasang
Kagalang-galangang Katipunan
ng mga Anak ng Bayan
Mga Layunin ng Katipunan
Deodato Arellano
Emilio Jacinto
Gregoria de Jesus
Triangle Method
Kalayaan
● Andres Bonifacio
● Birth: November 3, 1863
● Death: May 10, 1897
● Wife: Gregoria de Jesus
● KATIPUNAN / KKK
● Main resource: The Revolt of the Masses ni Teodoro Agoncillo
1. Makamit ang Kalayaan para sa Pilipinas sa pamamagitan ng isang rebolusyon
2. Makapagtatag ng isang republika matapos makamit ang kalayaan at tatawagin
itong Republika ng Katagalugan
3. Pagbuklurin ang mga Pilipino sa ilalim ng iisang bansa.
4. Tulungan ang sarili at ipagtanggol ang mga mahihirap at naaapi.
5. Turuan ang mga Pilipino ng kalinisan, mabuting-asal, at labanan ang bulag na
pagsunod sa mga pananampalataya
BASIC FACTS ABOUT KATIPUNAN
- First President
- Brains of the Katipunan/Kanang kamay ni Andres Bonifacio
- Muse of the Katipunan
- Method of recruitment (minimal lang ang pagkuha ng members, hindi lantaran)
- Official Newspaper
Triangle method:
Members were to recruit two new adherents (who would not know each other but only the original
member who took him in), thus building a network of "Triangles." This was to ensure that growth
would be discreet, while at the same time ensure that the new recruits would closely adhere to the
principles of the Katipunan.
17
Kilusang Propaganda.
Pen-names:
Agapito Bagumbayan /
Maypagasa
Pingkian/Dimas-ilaw
Gregoria De Jesus
Josefa at Trinidad Rizal
Trinidad Tecson
Teresa Magbanua
Tandang Sora
LESSON 5: ANG REBOLUSYONG PILIPINO (1896-1898)
Si Jose Rizal at Andres
Bonifaacio
Mga Payo ni Rizal kay
Valenzuela
Pananaw ni Teodoro Agoncillo
sa mga payo ni Rizal:
From the book Malolos: The
Crisis of the Republic
Ang pagkakaroon ng Katipunan ng isang pahayagan ay patunay na naimpluwensiyahan ito
ng ____. Kahit pa magkaiba sila ng hangarin, ang isa ay reporma at ang isa ay kalayaan,
meron pa ring impluwensiya ang KP sa KK - paggawa ng dyaryo, pahayagan, paggamit
ng pen-names, pagsulat ng mga akda.
- Andres Bonifacio
“Ang Dapat mabatid ng mga Tagalog”
“Ang Dekalogo ng Katipunan”
- Emilio Jacinto
“Kartilya ng Katipunan”
Women of Katipunan
● Naging aktibo sa Katipunan ang mga kababaihan, bagaman tanging mga babaeng
kamag-anak lamang ng mga Katipunero ang maaaring sumali.
● Naging tungkulin nila ang pangangalaga ng mga dokumento, paggamot sa mga
sugatang Katipunero, at ang pagdadaos ng kunwari’y mga kasiyahan sa tuwing
may pulong ang samahan
● “Matakot sa kasaysayan pagka't walang lihim na di nahahayag.”
- magkapatid
- mother of Biak na Bato
- Joan of Arc ng Kabisayaan
- Ina ng Himagsikan, Melchora Aquino - edad 88, naging parte ng Himagsikan.
● Walang indikasyon na personal na magkakilala o kaya ay kung nagkaroon ng
direktang ugnayan sina Jose Rizal at Andres Bonifacio.
● Gayunman, kinilala pa rin ni Bonifacio ang liderato ni Rizal.
● Patunay na rito ang: paggamit nya ng “Rizal” bilang password sa pinakamataaas
na antas ng membership ng Katipunan: bayani
● Hence, he looked up to him.
● Nagpulong sina Dr. Jose Rizal at Pio Valenzuela noong Hunyo 1896 - Ilang buwan
bago pumutok ang himagsikan ay nagpadala ng mensahe si Bonifacio kay Rizal
(na nasa Dapitan) via his pinagkakatiwalaang opisyal na si Pio Valenzuela, dahil
nais niyang malaman ang opinyon/payo ni Rizal sa nakikita niyang Himagsikan.
1. Kulang pa ang kahandaan ng Katipunan upang maglunsad ng rebolusyon,
at matatalo lamang sila ng mga Kastila. (realistikong opinyon)
2. Subalit kung hindi na talaga ito mapipigilan, sinabi niyang kailangan ang
suporta mula sa mga maykaya at mayayamang Pilipino. (sila ang
magpopondo ng mga armas, pagkain, etc)
3. Iminungkahi nya na dapat pamunuan ni Heneral Antonio Luna ang
himagsikan (siya ay may kasanayan sa militar)
● “There was a yawning gap between them (the elite and the masses), in sentiment
and in social and economic status, that led to mutual suspicion and hence to a
silent and undeclared class conflict…”
○ Mayrong malaking pagitan between mayayaman at masa. Dahil sa
pagkakaiba, nagdududa sila sa motibo ng isa’t isa.
● “The conflict lies in the fact that the wealthy and the ilustrados, were not only
opposed to an armed conflict with the Spaniards, but also looked down upon the
masses.”
○ Maykaya sina Rizal. Mababa ang pagtingin nila sa masa/mahihirap.
18
Pananaw ni Renato
Constantino sa mga payo ni
Rizal:
From the book Veneration
without Understanding
Pagkakatuklas sa Katipunan
Reaksyon ng mga Kastila
Ang Unang Sigaw sa
Pugadlawin
Ang “Labanan sa Pinaglaban”
Pagdeklara ng Batas Militar
Camilo de Polavieja
MAGDIWANG
MAGDALO
Tejeros Convention:
Lihim ng 1897
Daniel Tirona
● ”(Rizal) was unsuccessful in empathizing with the true sentiments of the people
from below in launching the armed rebellion.
○ Hindi niya kinu-question ang pagiging bayani ni Rizal, pero kinikilala niya
na posibleng may pagkukulang ang pambansang bayani, lalo na sa
pakikiisa sa ideya ng mga masa. How can you empathize with the masses
if you are not among the masses.
● He repudiated the revolution because he thought that reforms to be successful
should come from above.”
● “It could be understandable that the hero thought of such because it was the
belief of the prevailing class to which Rizal belonged.”
○ Hindi kasi sila sigurado kung mananatili ang posisyon nila sa lipunan
kapag lumaya na sila sa mga Kastila.
● Bilang ganti sa kanyang nakaalitang kapwa Katipunero na si Apolonio Dela Cruz,
ibinunyag ni Teodoro Patiño ang tungkol sa samahan sa kanyang madreng
kapatid na si Honoria.
● Si Honoria naman ay nagsumbong sa Augustinong prayle na si Padre Mariano Gil,
na siyang nagpaalam sa pamahalaan ni Gobernador Heneral Ramon Blanco.
● Mabilis na kumilos ang pamahalaan ni Gobernador Heneral Ramon Blanco upang
mapilay ang Katipunan.
● Nagsagawa sila ng maramihang pag-aresto sa mga taong miyembro ng
Katipunan o kaya ay pinaniniwalang sumusuporta dito.
● Pagpunit ng sedula at pagsigaw ng “kalayaan” “mabuhay ang pilipinas”
● Noong Agosto 29, 1896 ay naglunsad ng pag-atake sina Bonifacio sa Santa Mesa
at sa San Juan del Monte kung saan naroon ang arsenal na El Polverin
● Importanteng makuha ang arsenal sapagkat mapapakinabangan ang mga nandito
para sa pakikipagbakbakan.
● First declaration of Martial Law ni Ramon Blanco noong Aug 30 1896 doon sa
unang walong lalawigan na nag-aklas sa mga Kastila: Maynila, Laguna, Cavite,
Batangas, Pampanga, Bulacan, Tarlac, Nueva Ecija (8 rays in the PH flag)
● Sa pagsisimula ng rebolusyon, nakakuha ng permiso si Rizal na makaalis ng
bansa upang magsilbing doktor sa Cuba para sa mga sundalong Kastila. (ayaw
kasi niya madamay sa rebolusyon)
● Gayunman, pinabalik ng pamahalaan ang barko na sakay siya dahil sinampahan
siya ng kasong rebelyon kaugnay ng kanyang di umano’y pangunguna sa
rebolusyon (kahit na he had nothing to do with the revolution)
● Dec. 30, 1896 - Rizal was executed sa Bagumbayan (Rizal Park)
● The governor-general that ordered the execution of Jose Rizal. SIya ang pumalit
kay Ramon Blanco.
NAHATI ANG KATIPUNAN:
MAGKARIBAL NA SILA
- Under Mariano Alvarez (Tiyo ni Gregoria de Jesus) - Manila
- Under Baldomero Aguinaldo (older brother of Emilio Aguinaldo) - Cavite
- Ayaw nila sundin ang mga utos ng taga-Maynila, eh taga Cavite sila at sila pa ang
mas nananalo sa mga digmaan, kayo puro talo.
● Initially, this was meant to be a gathering to unify the Magdiwang and Magdalo
factions.
● Instead, the gathering became an internal election for a revolutionary government
that will replace Katipunan. Dito nanalo si Emilio Aguinaldo bilang unang pangulo
ng Pilipinas. Hindi nanalo si Andres Bonifacio, taga-Maynila siya e.
● Instead nanalo siya as Minister of Interior.
● Ayon sa kanya, hindi dapat mahalal na Kalihim Panloob (Minister of Interior) si
Andres Bonifacio dahil hindi naman ito nagtapos ng abogasya
19
 - Dahil hindi kinilala ni Bonifacio ang pagkapangulo ni Aguinaldo, he was charged
with treason. Another mock trial.
- Where are Bonifacio’s remains?
- Hindi pa rin matukoy hanggang sa kasalukuyan.
- May mga nahukay noong 1930s at nilagay sa Natl Museum kaso
pinasabog ng mga Hapon ang museo noong panahon nila.
Si Bonifacio nga ba talaga ang unang Pangulo

Pananaw ni Gregorio Zaide “The Katipunan was more than a secret revolutionary society; it was, withal, a
Government.”
“It was the intention of Bonifacio to have the Katipunan govern the whole Philippines after
the overthrow of Spanish rule.”
- Bakit hindi siya ang Pangulo? Kasi hindi pa naman malaya ang Pilipinas noong
mga panahon na yun.
- Ako (Bonifacio) ang nagsaing, iba (Aguinaldo) ang kumain. Ganun.
Biak-na-Bato Constitution - Mahalagang magkaron ng konstitusyon ang isang bansa kasi lahat ng batas na
(1897) ipapasa sa isang bansa ay nakaayon dito.
- This indicates that may intention na sila na lumaya mula sa mga Espanyol.
- Hindi pa ito naipatupad simply bcs hindi pa sila malaya from the Spanish rule.

LESSON 6: PAGPAPATALSIK SA MGA ESPANYOL AT PAGDATING NG MGA AMERIKANO

Mga Naganap Pagkatapaos
ang Pagpaslang kay Andres
Bonifacio
Preamble:
Pagkilos ni Gob. Hen.
Fernando Primo de Rivera
Kasunduan sa Biak-na-Bato
I - Ang Kasunduan sa Biak-na-Bato
Treaty of Biak-na-Bato
● Wala nang kuwestiyon sa pagiging pinuno ni Aguinaldo sa himagsikan.
(undisputed leader of the PH, 1897 onwards)
● Bandang Nobyembre 1897 ay naitatag ang Republika ng Biak-na-Bato
● ang kauna- unahang republikang naitatag sa Pilipinas.
● Hindi talaga natin masasabi na tayo ay isang republika in its truest sense kasi
hindi pa naman tayo malaya nito.
● The separation of the Philippines from the Spanish monarchy and their formation
into an independent state with its own government called the Philippine Republic
has been the end sought by the Revolution in the existing war, begun on the 24th
of August, 1896; and , therefore, in its name and by the power delegated by the
Filipino people, interpreting faithfully their desires and ambitions, we the
representatives of the Revolution, in a meeting at Biac-na-bato, November 1,
1897, unanimously adopted the following articles for the constitution of the State.
● Batid niya na mahihirapan ang mga Kastila na talunin ang himagsikan, kaya
nagpasya siyang alukin ng kasunduan sina Aguinaldo.
● Ceasefire muna raw (hindi para sa hangad na kapayapaan pero sa kanyang
acceptance na the Spaniards are already losing war of revolution. Kunware lang
na “nakikipagsundo” sila)
● Si Pedro Paterno ang nagsilbing tagapamagitan ng dalawang panig.

TERMS:
● Pumayag ang Espanya na ibigay ang Kalayaan ng Pilipinas sa loob ng tatlong
taon: 1900.

KONDISYON:
● Hihinto na sa himagsikan ang puwersa ni Emilio Aguinaldo
● Bilang kapalit ng Mexican Pesos 800,000, (ibibigay ng Spain sa mga
rebolusyonaryo), kusang aalis sina Aguinaldo patungo sa Hong Kong para
huminto sa pakikibaka.
● Ang pera ay ibibigay ng tatlong bagsak (400, 200, 200)

20
Deal or no deal?
Hong Kong Junta
Kinahinatnan ng Kasunduan
II- Ang Digmaan sa Pagitan ng Espanya at Estados Unidos
Si Valeriano Wayler
● Kung ikaw ang nasa posisyon ni Emilio Aguinaldo, ano ang mga bagay na
ikokonsidera mo tungkol sa alok na kasunduan ni Primo de Rivera?
● Tatanggapin mo ba ito?
● If you’re leaning on the side of Aguinaldo’s decision, the reason would be: para
hindi na magdanak pa ng dugo at hindi na madamay pa ang mga sibilyan
● If otherwise, mapagkakatiwalaan ba ang mga Kastila sa kasunduang ito? Will
they really accept defeat? Baka wala ring interes si Aguinaldo na ihinto ang
digmaan. Baka pumunta lang sya sa Hong Kong para manghikayat pa ng mga
tao at bumili ng mga armas.
●
● Walang lubos na pagtitiwala ang mga Pilipino at Espanyol sa isa’t isa kaya may
mga sagupaan pa ring naganap.
● Maraming rebolusyonaryo ang hindi nagsuko ng armas.
● Hindi binigay ng Espanya ang huling Mexican P200,000 na kabayaran.
● Cuba is below the United States and very close to Florida
● Siya ay nagsilbing gobernador heneral ng Pilipinas mula 1888 hanggang 1891.
● Kalaunan ay naging gobernador heneral siya sa Cuba mula 1896 hanggang 1897.
● Dito siya tinaguriang “The Butcher” dahil sa pagpapatupad niya ng polisiyang
“reconcentrado” na nagdulot ng pagkamatay ng daan- libong Cubans.
(reconcentration camps. Kapag may rebelyon, pagbawalan ang mga tao na
lumabas. Puputulan ng water, food supply etc) (parang ginagawa ng Israel sa
Palestine - pinutol yung internet, water supply, etc kasi that’s how you cut down
the population. Very inhumane war)
● Ang mga pang-aabusong ito ay naiuulat sa Amerika - minsan ay may dagdag pa
(exaggerations:
21
Si William Randolph Hearst

- Exaggerated yung pinagbabalita bc of the intention to intervene.

Bakit interesado ang Amerika sa kalagayan ng Cuba sa ilalim ng mga Kastila?

- To take the side of the Cubans, not bcos may busilak na puso sila. Americans
operate with their personal interest in mind. All the time.
- Eg. May presensiya ang mga Amerikano sa Pilipinas kontra China. May political
interest.
- May interest ang mga amerikano sa aspeto ng ekonomiya ng Cuba

- Sugar - murang alternatibo sa Honey. Honey = mahal na mahirap pa gawin.

- Industriya ng prutas lalo na ang saging

22
Ang Pagsabog ng Maine-
Pebrero 15. 1898 ● Warship ng america sa cuba, sumabog. Killing hundreds of american sailora
● GOING TO HER DOOM. The American battleship Maine passing Morro Castle on
the way to her anchorage in Havana harbor, at the point where her wreck now
lies, and where so many of Uncle's Sams brave boys in blue sleep beneath the
murky water.

Exaggerated news na naman sa dyaryo: Ang gumawa niyan ay mga Kastila! Sila
nagpasabog ng barko natin!

May propaganda sila.

23
Pagsisimula ng Digmaan ● Mabilis na sinisi ng Estados Unidos ang Espanya sa nangyaring pagsabog sa
USS Maine.
● Hindi nagtagal, nagdeklara ng digmaan si Pangulong William McKinley.

● Not too long after, giyera na! Susugurin na ng Amerika ang mga kolonya ng
Espanya

●
● Convenient target nila ang PH.
● Bakit? Kasi ang kanilang Squadron ay nasa Hong Kong
● SIno ba yung nasa Hong Kong? Si Emilio Aguinaldo. Hmmm. Mag-alyansa kaya
tayo? Alliance of Convenience.
●
III - Ang Mga Pangyayari sa Pilipinas

Pagkilos ni Roosevelt - ● Tinawagan ng Assistant Secretary of Navy ng Amerika na si Theodore Roosevelt

si George Dewey, ang pinuno ng Asiatic Squadron na nakabase sa Hong Kong,
na maghanda.
● "The enemy of my enemy is my friend.
● Sang-ayon ka ba sa ginawang pakikipag- alyansa ni Aguinaldo sa mga
Amerikano?

24
Labanan sa Manila Bay- May 1
1898
Deklarasyon ng Kalayaan -
Hunyo 12, 1898
Labanan sa Manila Bay - Aug
13, 1898
● Dalawang panig na naglaban:
● ADMIRAL PATRICIO MONTOJO (REINA CRISTINA) - Kastila
● COMMODORE GEORGE DEWEY (USS OLYMPIA) - Amerikano
●
● Para sa kanila napakadali lang pumunta sa manila bay
● Americans won the surprise attack. Mas mabigat ang arsenal ng mga amerikano
kahit na outnumbered sila ng mga Kastila.
● In a few weeks, bumalik si Aguinaldo sa PIlipinas para ideklara ang kalayaan
mula sa mga Espanyol sa kanyang bahay sa Kawit Cavite
● Marcela Agoncillo, Lorenza Agoncillo, at Delfina Rizal-Herbosa — gumawa ng
pambansang watawat sa Hongkong at dinala sa PH. May statue sila sa Quezon
hall sa UPD.
● Akala ng Pilipinas ay malaya na sila.
● Bagaman umasa sina Aguinaldo sa salita ng mga Amerikano, lingid sa kanyang
kaalaman ay nakikipag-usap na ang mga ito kay Gobernador Heneral Diego
delos Rios (Espanyol)
● Niloko tayo ng mga Amerikano. Sabi nila, after nila matalo ang Spain, aalis na
sila. They wanted to keep the country for themselves
● Mock bottle of Manila Bay. Kunware naglabanan ang spain at americans, pero
may kasunduan na sila.
25
Treaty of Paris - December 10,
1898
● This ended the Spanish-American war.
● Walang naging partisipasyon ang Pilipinas dito!
● Kasunduan ng amerika at spain. Hindi tayo kinonsulta rito.
● Ipinadala ni Aguinaldo si Felipe Agoncillo bilang kinatawan ng bansa sa Paris,
subalit hindi siya hinayaang lumahok.
● Kapakanan ng PH ang nakasalalay rito, pero wala man lang tayong naging say.
Nagsimula ang Spanish-American war dahil sa pagsabog ng Maine
Inatake ng Americans ang PH at Cuba
Pero later on nagkaron ng imbestigasyon noong 1976. Ang pagsabog ng Maine ay
dahil sa spontaneous combustion in the ship’s coal bins, a problem that afflicted
other ships of the period.
26
1988 news report

There’s a common narrative na

laging inaatake ang Amerika.

In the succeeding decades,

laging “inaatake” ang mga
Amerikano:

Lusitania, British ocean liner,

the sinking of which by a
German U-boat on May 7,
1915, contributed indirectly to
the entry of the United States
into World War I.

Pag atake sa pearl harbor

kaya inatake nila ang mga
Hapon

911 ang dahilan bat nagkaron

ng war on terrorism
worldwide.

(mga sinabi to ni prof

madrona nang mabilisan)

Wala pong Lec 7 hehe.

27