KASAYSAYAN

G N E D 04- M G A B A

B A S A HIN HIN G GIL S A K A S A Y S A

A
N
I
P
I
L
I
P
AN NG

S
E
C
N
E
R
E
F
F
I
D
E
H
T
S
I
WHAT
A
D
N
A
S
E
T
I
R
A
M
A
N
E
E
W
T
E
B
?
N
A
I
R
HISTO
HISTORY
History is derived from the Greek word Historia which means
Learning by inquiry
HISTORY- ito ay ang pag-aaral ng nakaraan partikular kung
paano ito nakaapekto sa mga tao sa nakasalukuyan. Lupon ng
mga impormasyon.
INQUIRY- ikuwiri- kaalamang makukuha mula sa imbestigasyon.
G
N
A
ANO
?
N
A
Y
A
S
Y
KASA
KASAYSAYAN
Ayon kay Xiao Chua, isang public historian—ang salitang
“kasaysayan” ay galing sa salitang-ugat na “saysay” na may
dalawang pakahulugan: (1) ang “saysay” ay isang salaysay at (2)
ang “saysay” rin ay nangangahulugang katuturan, kabuluhan,
o kahalagahan.
LOKAL O PAMBANSA
OBHETIBO O OBJECTIVITY

Nakabatay sa
katotohanan

May mga
ebidensya

FACTS AND
TANGIBLEexisting outside
the human mind.
SUBHETIBO O
SUBJECTIVE
Nakabase
lamang sa
isang
opinyon

Maaaring
tama o
mali
Pagkiling laban sa
obhetibo at subhetibo.
OBHETIBO
DIFFICULT TO
OBTAIN

SUBHETIBO
INFERIOR
BIASED
UNTRUE
Multiperspectivity
Recognizes the diversity of the society,
and its appreciation will open us into
accepting the changes in historical
interpretation
HISTORIOGRAPIYA
Pagsulat ng
kasaysayan.

Historiographer
- Historian

Historian deals
with being
interpretative
and descriptive.
G
N
A
B
I
A
K
A
K
PAG
T
A
A
Y
R
A
M
I
R
P
S
I
T
A
B
G
N
A
Y
R
A
D
N
O
SEK
Bahagi ng pag-aaral ng kasaysayan ang pagkilala sa mga
bagay na pinagkukunan ng mga tala at datos upang lubos na
maunawaan ang kronolohiya, saysay at katibayan ng mga
kaganapan. Matapos na magbigay ng paksa ay isinasaalangalang ng mga historyador ang
mga batis o sanggunian ng
kasaysayan. Mahalaga ang papel na ginampanan ng mga
sangguniang pangkasaysayan sa pagtitiyak ng mga
konklusyon at naratibo ng nakaraan. Dahil dito, mahalagang
kilalanin ang dalawang uri ng sangguniang pangkasaysayan na
magsisilbing batayan sa pagsulat ng kasaysayan.
PRIMARYANG BATIS
PRIMARYANG BATIS
Pangunahing sanggunian sa pag-aaral ng kasaysayan ang mga tinatawag
na primaryang batis.
•bagay o tao
Dalawang uri:
1.Nakasulat
2.Di nakasulat
Nakasulat na
Primaryang Batis
Ang mga dokumento na naglalaman
ng mga ulat ng kaganapan, tala,
opinion, pananaw, at damdamin ng
may-akda.
-tinatawag din itong “diaryo journal”
-naratibo ng mga kaganapan ng mismong
nakaranas at nakasaksi sa mga pangyayari.

Halimbawa ay ang diary ni Heneral Gregorio del

Pilar na naglalarawan ng kanyang karanasan sa
pakikibaka sa mga Amerikano.
tinatawag din itong talambuhay na isinulat ng
may-akda na pumapatungkol sa kanyang
sarili

mahahalagang kaganapan, tao at mga

pangyayari ang kadalasang paksa ng
nasabing akda
sulat ng may-akda na naglalaman ng mensahe,
pananaw o damdamin na nais niyan iparating
sa taong kinauukulan
dokumento na inilathala at inilimbag
kaalinsabay ng mga isyung panlipunan na
tinatalakay sa mismong pahayagan

maaaring maglaman ukol sa kaganapang

politikal, pang-ekonomiko atpanlipunan
-pahayagan sa mga opinion at pananaw ng mga
eksperto sa isang partikular na isyu
naglalarawan ng mga pangyayari habang
bumabanggit ng kanyang sariling kuro-kuro
ng may akda

Halimbawa:
Philippine Revolution na inakda ni Apolinaryo Mabini.
Tinalakay niya rito ang pagtatagumpay ng Himagsikang
Pilipino laban sa mga Espanyol gayundin ang pagtatatag ng
isang Republika na kinikilala ng mga bansa sa Asya at sa
Europa noong 1899
kadalasang mga opisyal na dokumento ang mga
ulat na nanggaling sa isang grupo ng tao na
naglalayong maghatid ng impormasyon ukol sa
isang partikular na kaganapan

ginagamit ito sa mga imbestigasyon o sa

mga sa mga pagdinig upang magamit na
basehan ng hakbangin ng pamahalaan.
buod ng kaisipan ng tao na pinapabatid
-pahayag na binigkas sa mga mahahalagang
okasyon, pagtitipon, gawaing panrelihiyon at
politikal.
bahagi ng gampanin ng pamahalaan ang
maglathala ng mga opisyal na dokumento
na naglalaman ng mahahalagang kalatas,
anunsyo omandato
orihinal na kopya ng mga batas na ginawa ng
Kongreso at pinirmahan ng Pangulo gayundin ang
mga desisyon ng hudikatura, kalatas ng mga
administratibong ahensya ng gobyerno, at iba pang
mga katulad nito.
ito ay nilagdaan ng mga pinuno
ng pamahalaan o ng mga
samahan.
Kasunduan sa Biak-na-Bato na nilagdaan ng
mga kinatawan ng pamahalaang
rebolusyonaryo at gobyernong kolonyal ng
mga Espanyol.
WWW.REALLYGREATSITE.COM
ito ay tinatawag ding liktao na halaw sa aklat
ni Prop. Zeus Salazar nanalathala noong
2004.

ito ay mga bagay na nahukay ng mga arkeologo

mula pa sa sinaunang panahon na ginamit at
hinubog ng tao ayon sa kanilang kultura.
mga labi ng mga bagay na may buhay
gaya ng tao, hayop, halaman at iba pa.

Ito ay maaaring mga buto ng hayop at

tao o mga bakas (imprints) ng mga
halaman sa mga yungib o bato.
KASAYSAYANG
ORAL

-mga sali’t salitang pahayag,

kwento, o salaysay na
maaaring tiyak o hindi tiyak
ang pinagmulan.

-Mga Halimbawa:

-mga alamat, epiko,

sawikain, bugtong at
kwentong bayan (Biag
ni Lam-ang)
bunga ng mga likha ng tao sa pamamagitan ng
dunong at teknolohiya. Ebidensiya ang mga
larawan sa pagpapatibay na ang mga tao ay naroon
nga sa binabanggit na lugar o pagtitiyak na
naganap sa isang pangyayari.

Halimbawa
Spolarium ni Juan Luna
G
N
A
Y
R
A
D
N
SEKO
S
I
T
A
B
Sa kabilang banda, ang mga sekondaryang batis naman ay mga
lathalain na nakaangkla sa mga tala at impormasyon halaw sa
primaryang batis. Binibigyang-diin dito ang pagsangguni ng mga
sekondaryang batis sa mga primaryang batis bilang pinagmulan ng mga
ito. Karaniwan na ang batayang aklat, brochure at magazine ay
halimbawa nito. Dagdag pa rito ang mga nalathalang artikulo sa
internet. Nakakatulong ito upang makilala ng mga mananaliksik ang
mga primaryang batis. Nakakaambag sa paunang kaalaman ng mga
mananaliksik ang pagkakilala nila sa mga sekonaryang batis upang mas
maunawaan ang nilalaman, konteksto at naratibo ng mga primaryang
batis.
HALIMBAWA
•editoryal
•kuro-kuro
•encyclopedia
•teksbuk
•manwal
•diksyunaryo
•kritisismo
•komentaryo
•sanaysay
•ppt
•mga sabi sabi
REPOSITORYO NG MGA
SANGGUNIANG BATIS
•tinipon at kinalap ng mga
mananaliksik, historyador at mga
arkeologo.
•maaaring primary o sekondaryang batis
(Pilipinas)
•lungsod ng Maynila
•dati ring nagbahay ang Kongreso ng
Pilipinas

•kinalalagyan ng mga dibisyon ng mga

sining, mga likas na agham at iba pang
mga dibisyon.
•lugar kung saan nakahimlay ang mga labi
ng mga bayani
•Gat. Marcelo H. del Pilar sa San Nicolas,
Bulakan, Bulacan.
•itinuturing na yaman ng bayan
•dokumento na may kinalaman sa mga
Pambansang Alagad ng Musika at Teatro
na si Honorata “Atang” dela Rama.
•mahahalagang pahayagan, peryodiko at
mga aklat na mga mapagkakatiwalaang
manunulat ng kasaysayan ng Pilipinas.
•tahanan ng mahahalagang aklat,
dokumento, artikulo, pahayagan at
peryodiko

•halimbawa ay ang nobela ni Rizal

na Noli Me Tangere at El
Filibusterismo.
•ahensiya na nasa ilalim ng
Tanggapang Pangulo ng Republika
ng Pilipinas
•nangangalaga ng mga dokumento
at gamit na gumaganap ng malaking
papel sa kasaysayan ng Intramuros.
•mga aklatan at museong sa mga
lalawigan at bayan sa Pilipinas.
WWW.REALLYGREATSITE.COM