Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

IAS 16 – AKTIVET AFATGJATA MATERIALE

NJË VËSHTRIM I PËRGJITHSHËM

Qëllimi

• Të përshkruajë trajtimin kontabël të aktiveve afatgjata materiale.

 Objekti
OBJEKTI  Përjashtimet
 Përkufizimet

NJOHJA  Kriteret

MATJA  Elementët e kostos

 AAM të vetë-ndërtuara
FILLESTARE
 Këmbimi i aktiveve

KOSTOT E MATJA E
AMORTIZIMI ÇREGJISTRIMI
MËPASSHME MËPASSHME

 Trajtimi kontabël  Politika kontabël  Trajtimi kontabël  Trajtimi kontabël

 Zëvendësimi i pjesëve  Modeli i kostos  Shuma e amortizueshme  Data e çregjistrimit
 Inspektimet kryesore  Modeli i rivlerësimit  Metodat e amortizimit

HUMBJET NGA
RIVLERËSIMET
ZHVLERËSIMI

 Shpeshtësia  Zhvlerësimi
 Amortizimi i akumuluar  Kompensimi
 Shtesa/Pakësime

DHËNIA E  Për çdo klasë

INFORMACIONIT  Të tjera
 Zërat me shumë të
SHPJEGUES
rivlerësuar
 Shembull ilustrues

MSHKA, 2021 34
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

1. OBJEKTI

1.1 Objekti
 Ky Standard do të zbatohet për kontabilitetin e aktiveve afatgjata materiale (toka, ndërtesa,
makineri e pajisje) me përjashtim të rastit kur një Standard tjetër kërkon ose lejon një
trajtim kontabël të ndryshëm.
1.2 Përjashtimet
 IAS 16 nuk zbatohet për:
a) aktivet biologjike të lidhura me veprimtarinë bujqësore, me përjashtim të drurëve
prodhues bartës (IAS 41 Bujqësia);
b) aktivet materiale afatgjata si të mbajtura për shitje (IFRS 5 Aktive Afatgjata të Mbajtura
për Shitje dhe Operacionet Jo-të vijueshme);
c) të drejtat për minerale dhe rezerva minerale (p.sh. nafta, gazi natyror dhe burime të
ngjashme jo-rigjeneruese).
 Drurët bartës, objekt i IAS 16, janë drurët (p.sh. hardhia, druri i mollës, palmat për vaj,
druri i kauçukut, etj) që përdoren vetëm për të rritur prodhimin gjatë disa periudhave dhe
nuk konsumohen, zakonisht hiqen kur nuk janë më produktivë. Ata maten me koston e
tyre të akumuluar deri në maturim, i ngjashëm me trajtimin kontabël për një zë të AAM-
ve që ndërtohet para se të jetë i disponueshëm për përdorim. Pasi druri të jetë maturuar,
njësia ekonomike mund të zgjedhë për ta matur duke përdorur ose modelin e kostos, ose
modelin e rivlerësimit.
1.3 Përkufizimet
 Standardi jep një numër të madh përkufizimesh. Në vijim janë përzgjedhur disa prej tyre.
 Toka, ndërtesa, makineri e pajisje - Zëra materialë që:
• mbahen për përdorim në prodhimin ose furnizimin e të mirave ose shërbimeve, për
dhënie me qira të tretëve ose për qëllime administrative; dhe
• pritet të përdoren gjatë më shumë se një periudhe.
 Amortizimi - Shpërndarja sistematike e shumës së amortizueshme të një aktivi gjatë jetës
së tij të dobishme.
 Shumë e amortizueshme - Kostoja e një aktivi (shumë tjetër zëvendësuese e kostos) minus
vlerën e tij të mbetur.
 Kosto - Shuma e mjeteve monetare ose ekuivalentëve të mjeteve monetare të paguara ose
vlera e drejtë e shumës së dhënë për të blerë një aktiv në momentin e blerjes ose ndërtimit
të tij.
 Vlera e drejtë - Çmimi që do të pranohej për të shitur një aktiv (ose që do paguhej për të
transferuar një detyrim), në një transaksion të zakonshëm midis pjesëmarrësve të tregut, në
datën e matjes (p.sh. në datën e raportimit). (IFRS 13)

MSHKA, 2021 35
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

 Vlera e mbetur - Shuma e vlerësuar që një njësi ekonomike mundet aktualisht të marrë nga
nxjerrja jashtë përdorimit e aktivit, pasi zbriten kostot e vlerësuara të nxjerrjes jashtë
përdorimit, nëse aktivi ka qënë tashmë në afatin dhe në kushtet e pritura në fund të jetës së
tij të dobishme.
 Shuma e rikuperueshme – Shuma më e madhe ndërmjet vlerës së drejtë të aktivit dhe
vlerës së tij në përdorim.
 Vlera specifike për njësinë ekonomike - Vlera aktuale e flukseve monetare që njësia
ekonomike pret të vijnë nga përdorimi në vazhdimësi të një aktivi dhe nga nxjerrja e tij
jashtë përdorimit në fund të jetës së tij të dobishme ose pret të paguajë kur shlyen një
detyrim.

2. NJOHJA E AKTIVEVE AFATGJATA MATERIALE (AAM)

2.1 Kriteret
 Njohja nënkupton përfshirjen e zërit në llogaritë e biznesit, në këtë rast si një aktiv
aftagjatë material (AAM). Një zë i AAM-ve do të njihet si aktiv nëse dhe vetëm nëse:
• është e mundshme që përfitimet ekonomike në të ardhmen, të lidhura me aktivin, do të
rrjedhin tek njësia ekonomike; dhe
• kostoja e aktivit mund të matet me besueshmëri.

 Këto kritere të njohjes vlejnë si për shpenzimet e mëpasshme, ashtu dhe për shpenzimet e
bëra në fillim.
 Në përcaktimin nëse zëra të shpenzimeve duhet të njihen në koston e aktivit është e
rëndësishme të bëhet dallimi nëse ato duhet të përfshihen në pasqyrën e pozicionit
financiar (“shpenzime kapitale”) ose në pasqyrën e performancës (“shpenzime për të
ardhura”):

PASQYRA E POZICIONIT FINANCIAR PASQYRA E PERFORMANCËS

Shpenzimet e kryera për:
 blerjen e AAM-së me qëllim përdorimin
afatgjatë (përfitime në të ardhmen gjatë
periudhave kontabël);
 rritjen e kapacitetit të aktivit ekzistues
për rritjen e të ardhurave (duke rritur
efiçencën ose jetën e dobishme).
Shpenzimet e kryera për funksionimin e
përditshëm të biznesit, për shembull:
 për blerjen ose prodhimin e produkteve
apo kryerjen e shërbimeve;
 shitjen dhe shpërndarjen e mallrave;
 administrimin; dhe
 riparimin e AAM-ve.

 Zërat e shpenzimeve kapitale (përjashtuar koston e tokës) do të shpenzohen në fitim ose

humbje (nëpërmjet amortizimit) meqë aktivi “konsumohet” nëpërmjet përdorimit të tij.
 Shpenzimet për të ardhura i ngarkohen menjëherë fitimit ose humbjes së periudhës. Në
këtë mënyrë ato “krahasohen” me të ardhurat e periudhës kontabël në të cilën kanë
ndodhur (“matching rule”).
 Pjesët e këmbimit, instrumentet dhe veglat e punës mbahen zakonisht si inventar dhe
shpenzohen kur ato konsumohen (sipas IAS 2 Inventarët).

MSHKA, 2021 36
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

 Megjithatë, pjesët kryesore të këmbimit dhe pajisjet rezervë që mund të përdoren më

shumë se një periudhë njihen si AAM.

3. MATJA FILLESTARE ME KOSTO

3.1 Elementët e kostos
 Një zë duhet të plotësojë kriteret e njohjes para se të matet.
 Kostoja e një zëri të aktiveve afatgjata materiale përfshin:
 çmimin e tij të blerjes, përfshirë taksat doganore dhe taksat mbi blerjen jo të
rimbursueshme, pasi zbriten skontot tregtare.
 çdo kosto të ngarkueshme drejtpërdrejt për të sjellë aktivin në vendin dhe kushtet e
nevojshme;
 vlerësimin fillestar të kostove të çmontimit dhe heqjes së zërit (d.m.th. nxjerrja nga
përdorimi) dhe restaurimi i vendit në të cilin ai është vendosur, përveç rasteve kur këto
kosto lidhen me inventarët e prodhuar gjatë kësaj periudhe.
 Në kostot e ngarkueshme drejtpërdrejt, në version aktual të IAS 16, përfshihen:
• kostot e përfitimeve të punonjësve (p.sh. pagat) që vijnë drejtpërdrejt nga ndërtimi ose
blerja e zërit të AAM-së;
• kostot e përgatitjes së vendit;
• kostot e livrimit dhe transportit fillestar;
• kostot e instalimit dhe kostot e montimit;
• kostot e huamarrjes, kur aktivi është i kualifikuar,në përputhje me IAS 23;
• tarifat e profesionistëve (p.sh. të arkitektëve dhe inxhinierëve)
• kostot e testimit nëse aktivi funksionon siç duhet (pas zbritjes së shumave neto nga
shitja e zërave të prodhuar kur aktivi sillet në vendndodhje).
 Në maj 2020, IASB amendoi IAS 16 duke mos lejuar që njësia ekonomike të zbresë kostot
e testimit nga kosto e një zëri të AAM-ve. Në vend të kësaj, një njësi ekonomike do të
njohë arkëtimet nga shitjet dhe kostot përkatëse në fitim ose humbje duke filluar nga 1
janar 2022 e në vijim.
 Ndryshimi i bërë specifikon se:
• Testimi nëse një zë i AAM-ve po funksionon siç duhet do të thotë të vlerësohet
performanca e tij teknike dhe fizike në vend që të vlerësohet performanca e tij
financiare – p.sh. vlerësimi nëse aktivi ka arritur një nivel të caktuar të marzhit
operativ.
• Arkëtimet nga shitja e artikujve para se AAM përkatës të jetë i disponueshëm për
përdorimin e synuar, njihen në fitim ose humbje, së bashku me kostot e prodhimit të
këtyre zërave.
 Prandaj, njësia ekonomike duhet të bëjë dallimin midis:
• kostove që lidhen posaçërisht me prodhimin dhe shitjen e artikujve para se aktivi
përkatës të jetë i disponueshëm për përdorim; dhe

MSHKA, 2021 37
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

• kostove të tjera që lidhen përgjithësisht me vënien në dispozicion të aktivit përkatës

për përdorimin e synuar.
 Kjo shpërndarje e kostove mund të kërkojë gjykim të konsiderueshëm nga ana e drejtimit
dhe njësitë ekonomike mund të kenë nevojë të zbatojnë procese dhe kontrolle të
brendshme shtesë.
 IAS 16 bën dallimin midis kostove (të cilat do të përfshihen në vlerën kontabël të aktivit)
të sjelljes së aktivit në kushtet në të cilën ai është i gatshëm për t’u përdorur (shfrytëzuar)
dhe kostove të lidhura me operacionet e fillimit, të tilla si trajnimi i stafit, koha midis
momentit të përfundimit të aktivit dhe fillimit të shfrytëzimit të tij, humbjet e shkaktuara
gjatë shfrytëzimit me kapacitet jonormal,etj., të cilat konsiderohen si shpenzime operative.
 IAS 16 shprehet për rastin kur mund të ndodhin aktivitete (veprimtari) të rastësishme, që
nuk lidhen me aktivin, para ose gjatë aktiviteteve të ndërtimit ose zhvillimit të tij. Për
shembull, sipas standardit, vihet në dukje se mund të fitohen të ardhura përmes përdorimit
të një vendi ndërtimi si vend parkimi të makinave derisa të fillojë ndërtimi. Meqë këto
aktivitete të tilla të rastësishme nuk janë të nevojshme për ta sjellë aktivin në vendndodhje
dhe kushtet e nevojshme për të qenë i aftë të funksionojë në mënyrën e synuar nga
drejtimi, të ardhurat dhe shpenzimet e lidhura me aktivitetet e rastësishme do të njihen në
periudhën aktuale, të përfshira në klasifikimet e tyre përkatëse të të ardhurave dhe
shpenzimeve në fitim ose humbje. Këto nuk duhet të paraqiten për neto.
 Shpenzimet administrative, si dhe llojet e tjera të shpenzimeve të përgjithshme, normalisht
nuk shpërndahen në kostot e AAM-ve të blera, pavarësisht nga fakti që disa kosto, p.sh.
paga e personelit që vlerëson aktivet për blerjet e propozuara, në fakt ndodhin si pjesë e
procesit të blerjes. Si parim i përgjithshëm, kostot administrative shpenzohen në periudhën
e kryer, bazuar në parimin se këto kosto janë fikse dhe do të vazhdojnë të jenë (janë të
pashmangshme) edhe në mungesë të blerjeve të aktiveve. Nga ana tjetër, kostot e vërteta
shtesë, të tilla si tarifë konsultimi ose komisioni i paguar një agjenti të punësuar
posaçërisht për të ndihmuar në blerje, mund të trajtohet si pjesë e shumës fillestare që do
të njihet si kosto e aktivit.
 Nëse një aktiv është i blerë në kushte pagese të shtyra, kostoja e interesit të përcaktuar nuk
është pjesë e kostos së aktivit. Prandaj, kosto të tilla duhet të shpenzohen.
 Nëse pagesa për AAM shtyhet përtej afateve normale të kredisë për pagesë, atëhere vetëm
çmimi ekuivalent në para duhet të kapitalizohet si kosto fillestare e aktivit. Kur çmimi
ekuivalent në para nuk është i përcaktuar në mënyrë eksplicite, shuma e pagesës së shtyrë
duhet të zvogëlohet në vlerën aktuale duke aplikuar një normë të përshtatshme skontimi
(zbritjeje).
3.2 AAM të vetë-ndërtuara
 Në thelb janë të njëjtat parime të vendosura për njohjen e kostos së AAM-ve të blera që
zbatohen për AAM të krijuara nga vetë njësia ekonomike.
 Të gjitha kostot që duhet të kryhen për të përfunduar ndërtimin e aktivit mund të bëhen
pjesë e shumës fillestare të njohjes, me përjashtim të rastit kur këto kosto tejkalojnë
shumën e rikuperueshme, tejkalimi duhet të shpenzohet si një humbje nga zhvlerësimi.

MSHKA, 2021 38
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

 Standardi specifikon se "sasitë jonormale" të materialeve të shpenzuara, të punës apo të

burimeve të tjera nuk mund të shtohen në koston e aktivit. AAM-të e vetë-ndërtuara duhet
të përfshijnë, përveç kostove të trajtuara më sipër, edhe kostot e huamarrjes gjatë
periudhës së ndërtimit.
 Që nga 1 janari 2016, drurët bartës përfshihen në objektin e IAS 16 dhe kontabilizohen në
të njëjtën mënyrë si aktivet e vetë-ndërtuara deri në momentin kur ato mund të përdoren në
mënyrën e synuar nga njësia ekonomike.
 Kapitalizimi i kostove të huamarrjes bëhet sipas kërkesave të IAS 23 Kostot e
Huamarrjes.
3.3 Këmbimi i aktiveve
 Një ose më shumë zëra të aktiveve afatgjata materiale (toka, ndërtesa, makineri e pajisje)
mund të blihen në këmbim të një aktivi jo-monetar ose aktiveve, ose një kombinim i
aktiveve monetare ose jo-monetare.
 Kostoja matet me vlerën e drejtë të aktivit të blerë (marrë), që është e barabartë me vlerën
e drejtë të aktivit të dhënë (p.sh. këmbimi i një aktivi të vjetër me një të ri ose këmbimi
pjesor) rregulluar me shumën e mjeteve monetare ose ekuivalentëve të mjeteve monetare
të transferuara. Me përjashtim kur:
• transaksioni i këmbimit nuk ka thelb tregtar; ose
• vlera e drejtë, qoftë e aktivit të marrë, qoftë e aktivit të dhënë, nuk është e matshme
me besueshmëri.
 Këmbimi pjesor ose “këmbimi i një aktivi të vjetër me një të ri” është i përshtatshëm
veçanërisht për aktivet që zëvendësohen ose përmirësohen periodikisht (p.sh. makinat dhe
kompjuterat).
 Nëse zëri i blerë nuk matet me vlerën e drejtë, kosto e tij matet me vlerën kontabël (neto)
të aktivit të dhënë.

4. KOSTOT E MËPASSHME
4.1 Trajtimi kontabël
 Shuma kontabël e një AAM-je nuk përfshin kostot e shërbimit ditor të aktivit.
 Kostot e shërbimit njihen në fitim ose humbje kur ndodhin.
 Kostot e shërbimit ditor (p.sh. kostot e punës dhe të materialeve të konsumueshme) shpesh
përshkruhen si shpenzime për “Riparime dhe mirëmbajtje” të zërit të AAM-ve.
4.2 Pjesë zëvendësimi
 Disa zëra (p.sh. avionët, anijet, turbinat e gazit, etj) përbëhen nga një sërë pjesësh të
lidhura të cilat kërkojnë zëvendësimin në intervale të rregullta. Për shembull, një furrnaltë
mund të kërkojë riveshje pas një numri orësh përdorimi, ose ambienti i brendshëm i një
avioni si ndenjëset dhe kuzhina duhet të zëvendësohen disa herë gjatë jetës së skeletit të
avionit.

MSHKA, 2021 39
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

 Një njësi ekonomike njeh në vlerën kontabël të një zëri të aktiveve afatgjata materiale
koston e zëvendësimit të pjesës së një zëri të tillë, kur kjo kosto ka ndodhur, nëse
plotësohet kriteri i njohjes.
 Vlera kontabël e pjesës së zëvendësuar çregjistrohet (d.m.th. trajtohet si një nxjerrje jashtë
përdorimit).
4.3 Inspektimet kryesore ose riparimet kapitale
 Një kusht i vijueshmërisë së shfrytëzimit të një zëri të aktiveve afatgjata materiale (për
shembull një avion) mund të jetë kryerja e inspektimeve të rregullta kryesore për defekte
pavarësisht nëse pjesët e zërit janë zëvendësuar.
 Kosto e çdo inspektimi kryesor të kryer njihet në vlerën kontabël të zërit të aktiveve
afatgjata materiale si një zëvendësim, nëse plotësohen kriteret e njohjes.
 Çdo vlerë kontabël e mbetur e kostos së inspektimit të mëparshëm (e dallueshme nga
pjesët fizike) çregjistrohet.
 Shuma e kapitalizuar do të amortizohet përgjatë periudhës deri në inspektimin tjetër
kryesor, kur kostot e kryera deri në këtë moment do të kapitalizohen.

SHEMBULLI 1
Për një anije, që kushton 20 milion lekë, me një jetë të dobishme 20 vjet, është planifikuar të
bëhen riparime kapitale në çdo 5 vjet. Kostoja e vlerësuar e riparimit të parë është 5 milion
lekë. Shpenzimet e amortizimit për pesë vitet e para të jetës së aktivit llogariten si më poshtë:
(në milion lekë):

Riparimi Shpenz.kapital
Kostoja 5 15
Vitet 5 20
Amortizimi vjetor 1 0.75

Amortizimi vjetor në total do të jetë 1.75 milion lekë për 5 vitet e para dhe vlera kontabël e
anijes në fund të vitit të 5-të do të jetë 11.25 milion lekë (20m- 1.75m x 5).
Kostot aktuale të riparimit të kryera në fund të vitit të 5-të ishin 6 milion lekë. Kjo shumë
kapitalizohet në koston e anijes dhe përftohet një vlerë kontabël 17.25 milion lekë.
Shpenzimet e amortizimit nga viti i 6-të në të 10-tin llogariten si në vijim (në milion lekë):
Riparimi Shpenz. kapital
Kostoja 6 11.25
Vitet 5 15
Amortizimi vjetor 1.2 0.75

Amortizimi vjetor për vitet 6-10 është 1.95 milion lekë.

Ky proces do të vazhdojë për vitet 11-15 dhe 16-20. Në fund të vitit 20 kostoja kapitale prej
20 milion do të jetë amortizuar plus kostoja aktuale e riparimit e kryer në vitet 5, 10 dhe 15.

MSHKA, 2021 40
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

5. MATJA E MËPASSHME (PAS NJOHJES FILLESTARE)

5.1 Politika kontabël
 Një njësi ekonomike duhet të zgjedhë midis modelit të kostos dhe modelit të
rivlerësimit. Politika e zgjedhur do të zbatohet në tërësi për secilën nga kategoritë e
veçanta të aktiveve afatgjata materiale.
 Shembuj të kategorive të veçanta të aktiveve janë toka, toka dhe ndërtesa, makineri, anije,
avion, automjete, mobilje, pajisje zyre,etj.
5.2 Modeli i kostos
 Pas njohjes fillestare si një aktiv, një zë i aktiveve afatgjata materiale mbartet me koston e
tij minus çdo amortizim të akumuluar dhe çdo humbje të akumuluar nga zhvlerësimi.
5.3 Modeli i rivlerësimit
 Pas njohjes si një aktiv, një zë i aktiveve afatgjata materiale mbartet me shumën e
rivlerësuar, që është vlera e drejtë e zërave në datën e rivlerësimit minus ndonjë amortizim
të mëpasshëm të akumuluar dhe ndonjë humbje të akumuluar nga zhvlerësimi.
 Që të përdoret ky model, vlera e drejtë duhet të jetë e matshme me besueshmëri.
6. RIVLERËSIMET
6.1 Frekuenca
 Rivlerësimet duhet të bëhen në mënyrë të rregullt të mjaftueshme që të sigurohet se vlera
kontabël (neto) e aktivit nuk ndryshon materialisht nga ajo që do të përcaktohej nëse do të
përdorej vlera e drejtë në datën e raportimit.
 Frekuenca varet nga lëvizjet në vlerat e drejta. Kur vlera e drejtë ndryshon materialisht nga
vlera e tij kontabël (neto), është i nevojshëm një rivlerësim i mëtejshëm.
 Vlera e drejtë përcaktohet duke përdorur hierarkinë e vlerës së drejtë në IFRS 13 Matja me
vlerën e drejtë.
6.2 Amortizimi i akumuluar
 Në datën e rivlerësimit, amortizimi i akumuluar trajtohet në një nga mënyrat në vijim:
a) riparaqitet proporcionalisht me ndryshimin në vlerën kontabël bruto të aktivit në
mënyrë që vlera kontabël (neto) e aktivit pas rivlerësimit të jetë e barabartë me shumën
e tij të rivlerësuar. Kjo metodë shpesh përdoret kur një aktiv rivlerësohet nëpërmjet
përdorimit të një indeksi për të përcaktuar koston e tij të zëvendësimit.
b) eliminohet kundrejt vlerës kontabël bruto të aktivit dhe shuma neto riparaqitet në
shumën e rivlerësuar të aktivit. Kjo metodë përdoret shpesh për ndërtesat.

SHEMBULLI 2. Një njësi ekonomike ka blerë një makineri për 10 000 lekë. Jetëgjatësia
ekonomike është 10 vjet dhe vlera e mbetur pritet të jetë zero. Njësia ndjek politikën e
rivlerësimit të këtyre zërave çdo dy vjet. Aktivi është vlerësuar në fund të vitit të dytë për
8800 lekë.
Duke përdorur rivlerësimin proporcional (d.m.th. rritja e bazës së kostos dhe amortizimit me
10%):

MSHKA, 2021 41
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

Debi Aktivi 1 000

Kredi Amortizim i akumuluar 200
Kredi Rezervë rivlerësimi 800

Ose, duke përdorur eliminimin:

Debi Amortizim i akumuluar 2 000
Kredi Aktivi 1 200
Kredi Rezervë rivlerësimi 800

Në secilin prej rasteve, vlera kontabël (neto) e aktivit është 8 800 lekë dhe teprica nga
rivlerësimi është 800 lekë. Diferenca (+/-) nga rivlerësimi përfshihet në të ardhurat e tjera
gjithëpërfshirëse për periudhën dhe akumulohet në një rezervë rivlerësimi.

6.3 Rritjet/Zvogëlimet
 Rritjet dhe zvogëlimet mbi shumën e rivlerësuar duhet të njihen zë për zë të AAM-ve.
 Rritjet njihen si fitime (të parealizuara) në të ardhura të tjera gjithëpërfshirëse (në
periudhën në të cilën ato janë njohur) dhe akumulohen në kapitalin neto nën emërtimin
“rezervë rivlerësimi”.
 Një zvogëlim duhet të njihet në periudhën të cilës i përket:
• si një shpenzim në fitim ose humbje (me përjashtim të rastit kur anullohet nga një
fitim (i parealizuar) i njohur paraprakisht në të ardhurat e tjera gjithëpërfshirëse);
• në të ardhura të tjera gjithëpërfshirëse në masën e rezervës së njohur paraprakisht (dhe
përsëri mbetet një shumë) në lidhje me të njëjtin aktiv.
6.4 Kontabilizimi i mëpasshëm
6.4.1 Transferimi në fitimet e pashpërndara
 IAS 16 lejon, por nuk e kërkon që një njësi ekonomike të bëjë transferimin nga rezerva e
rivlerësimit në fitime të pashpërndara përsa kohë që aktivi përdoret.
 Madhësia e shumës së transferimit është diferenca mes shumës së amortizimit vjetor të
bazuar në shumën e rivlerësuar të aktivit dhe shumës së amortizimit vjetor bazuar në
koston historike.
 Transferimi nga rezerva e rivlerësimit tek fitimi i pashpërndarë nuk bëhet nëpërmjet fitimit
ose humbjes.
 Rezerva nga rivlerësimi mund të transferohet direkt në fitime të pashpërndara kur rezerva
realizohet (p.sh. kur aktivi del jashtë përdorimit).

MSHKA, 2021 42
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

SHEMBULLI 3. Një aktiv është blerë për 100 NJM më 1 janar 2018. Njësia zbaton modelin
e rivlerësimit për matjen e mëpasshme të aktivit. Në fund të vitit 2018 vlera e aktivit ishte
120 NJM, në fund të vitit 2019 ishte 105 NJM, në fund të vitit 2020 ishte 96 NJM dhe në
fund të vitit 2021 ishte 111 NJM. (Për thjeshtësi amortizimi vjetor është përjashtuar nga
shembulli).

Aktivi Rezervë Fitim ose

rivlerësimi Humbje
1.01.2018 100 - - Teprica njihet në të ardhurat e
20 20 Kredi tjera gjithëpërfshirëse (pra në
31.12.2018 120 20 Kredi kapital)

1.01.2019 120 20 Kredi Zvogëlimi mbulohet nga rezerva

(15) (15) Debi - që ka aktivi, në të kundërt do të
31.12.2019 105 5 Kredi kalonte në fitim/humbje (njëlloj
si humbja nga zhvlerësimi).

1.01.2020 105 5 Kredi Zvogëlimi pasqyrohet në kapital,

(9) (5) Debi 4 Debi por vetëm në masën që anullon
31.12.2020 96 - rezervën e njohur më parë. Pjesa
që mbetet kalon në fitim/humbje.

1.01.2021 96 - Pjesa e rezervës që anullon

15 11 Kredi 4 Kredi zvogëlimin e mëparshëm njihet
31.12.2021 111 11 Kredi në fitim/humbje. Çfarë mbetet
njihet si të ardhura të tjera
gjithëpërfshirëse.

7 AMORTIZIMI
7.1 Trajtimi kontabël
 Shuma e amortizueshme e një aktivi duhet të shpërndahet mbi baza sistematike gjatë jetës
së tij të dobishme.
 Vlera e mbetur dhe jeta e dobishme e një aktivi duhet të rishihet të paktën çdo fund-viti
financiar dhe nëse pritshmëria ndryshon nga parashikimet e mëparëshme, ndryshimet do të
trajtohen si ndryshime në vlerësimet kontabël në përputhje me SNK 8 Politikat kontabël,
Ndryshimet në vlerësimet kontabël dhe gabimet.
 Metoda e amortizimit duhet të pasqyrojë modelin në të cilin konsumohen përfitimet
ekonomike të aktivit.
 Shpenzimet e amortizimit për çdo periudhë duhet të njihen si shpenzime, me përjashtim të
rastit kur përfshihen në vlerën kontabël të një aktivi tjetër.
 IAS 16 nuk specifikon ndonjë metodë që duhet të përdoret.

MSHKA, 2021 43
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

 Çdo pjesë e një zëri të aktiveve afatgjata materiale me një kosto të rëndësishme në lidhje
me koston totale të zërit duhet të amortizohet veçmas.
7.2 Shuma e amortizueshme
7.2.1 Jeta e dobishme
 Faktorët që duhet të merren parasysh:
• përdorimi i pritshëm i aktivit që përcaktohet duke iu referuar kapacitetit të pritshëm ose
produktit fizik.
• konsumimi fizik i pritshëm (varet nga faktorët e shfrytëzimit të tillë si numri i turneve
në të cilat aktivi do të përdoret dhe programi i riparimit dhe mirëmbajtjes, etj);
• amortizimi teknik ose moral që vjen nga
- ndryshimet ose përmirësimet në prodhim; ose
- ndryshimi në kërkesën e tregut për produktin ose shërbimin.
• kufizimet ligjore dhe të ngjashme ndaj përdorimit të aktivit (p.sh. datat e përfundimit të
qirave financiare të lidhura me të).
 Politika e menaxhimit të aktiveve të njësisë ekonomike mund të përfshijë nxjerrjen nga
përdorimi të aktiveve pas një kohe të caktuar, prandaj jeta e dobishme e një aktivi mund të
jetë më e shkurtër sesa jeta ekonomike e tij.
 Politikat e riparimit dhe të mirëmbajtjes mund të prekin gjithashtu jetën e dobishme (p.sh.
duke e zgjatur atë ose duke rritur vlerën e mbetur), por nuk eliminohet nevoja për
amortizim.
7.2.2 Vlera e mbetur
 Shuma e amortizueshme e një aktivi përcaktohet pasi zbritet vlera e tij e mbetur.
 Shpesh në praktikë vlera e mbetur e një aktivi është e parëndësishme dhe prandaj jo
materiale në llogaritjen e shumës së amortizueshme.
 Amortizimi njihet gjithmonë, edhe nëse vlera e drejtë e aktivit tejkalon vlerën kontabël
(neto) të tij, me përjashtim kur vlera e mbetur është më e madhe se vlera kontabël (në këtë
rast amortizimi është zero).
 Përkufizimi i vlerës së mbetur nuk përfshin efektin e inflacionit.
7.2.3 Periudha e amortizimit
 Amortizimi fillon kur aktivi është i disponueshëm për përdorim, d.m.th. kur ai është në
vendin dhe kushtet e nevojshme për të që të ketë mundësi të funksionojë në mënyrën e
synuar nga drejtimi.
 Amortizimi ndërpritet në datën më të parë mes datës që
• aktivi klasifikohet si i mbajtur për shitje në përputhje me IFRS 5; dhe
• aktivi çrregjistrohet (p.sh. kthehet në mbeturinë ose shitet).
7.2.4 Toka dhe ndërtesat
 Toka dhe ndërtesat janë aktive të ndashme dhe trajtohen veças edhe nëse ato janë blerë së
bashku.
• Toka normalisht ka një jetë të dobishme të pakufizuar dhe prandaj nuk amortizohet.

MSHKA, 2021 44
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

• Ndërtesat normalisht kanë jetë të dobishme të kufizuar dhe prandaj janë aktive të
amortizueshme.
 Kur toka ka jetë të dobishme të kufizuar (p.sh. vendet e përdorura për groposje, guroret,
minierat, etj), ajo amortizohet.
7.3 Metodat e amortizimit
 Metoda lineare – shumë shpenzimi konstante përgjatë jetës së dobishme.
 Metoda e zvogëlimit të tepricës – shumë shpenzimi në zvogëlim përgjatë jetës së
dobishme.
 Metoda e njësive të prodhimit – shumë shpenzimi bazuar në përdorimin ose prodhimin
(output) e pritshëm.
 Metoda e zgjedhur duhet të rishikohet periodikisht edhe nëse është e rëndësishme, metoda
ndryshohet për të pasqyruar ndryshimin në modelin e konsumimit të përfitimeve të
ardhshme.

SHEMBULLI 4. Më 1 janar 2016 një njësi ekonomike ka blerë një makineri për 3 000 €.
Drejtimi e ka vlerësuar jetën e dobishme të makinës për 20 vjet dhe vlerën e mbetur të saj
zero. Për më tepër, drejtimi ka menduar se metoda lineare pasqyron modelin me të cilin priste
të konsumoheshin përfitimet e ardhshme ekonomike nga makineria.
Makineria është instaluar dhe e gatshme për përdorim sipas qëllimit të drejtimit që nga 1
shkurt 2016. Megjithatë, për shkak të vonesave të papritura në rikualifikimin e stafit
për ta vënë në veprim makinerinë, prodhimi filloi më 1 mars 2016.
Nga 1 qershor 2018 deri më 31 korrik 2018 makineria ishte e papunë ngaqë punonjësit që
operonin makinerinë ishin në grevë.
Më 30 shtator 2020 drejtimi vendosi ta nxjerrë jashtë përdorimit makinerinë. Më 15 tetor
2020 ai ka informuar operatorët e makinerisë për vendimin e tij dhe ka reklamuar për shitjen
e saj në shtypin lokal. Më 1 nëntor 2020 njësia hyri në negociata me një palë të tretë të
pavarur për shitjen e makinerisë. Një marrëveshje shitjeje detyruese është nënshkruar më 2
shkurt 2021, ndërsa rreziku dhe përfitimet e kalimit të pronësisë së makinerisë janë
transferuar nga njësia tek blerësi në këtë datë.
Kërkohet:
1. Kur duhej të fillonte të amortizohej makineria?
2. Kur duhej të ndërpritej amortizimi i makinerisë?
3. A duhej që njësia ekonomike të ndërpriste përkohësisht amortizimin e makinerisë në mes
të 1 qershorit dhe 30 korrikut 2018?
ZGJIDHJE
1. Njësia ekonomike duhet ta fillonte amortizimin e makinerisë më 1 shkurt 2016, kur ajo u
instalua në fabrikën e njësisë ekonomike dhe kishte kushtet e nevojshme për të qenë në
gjendje të funksiononte sipas mënyrës së synuar nga drejtimi.
2. Njësia ekonomike duhej ta ndërpriste amortizimin e makinerisë atëherë kur makineria u
transferua në grupin e aktiveve afatgjatë të mbajtur për shitje më datë 15 tetor 2020.
3. Jo, njësia ekonomike nuk duhet ta ndërpriste përkohësisht amortizimin e makinerisë, për
periudhën kur ajo nuk përdorej. Amortizimi i një aktivi ndërpritet vetëm kur aktivi
çregjistrohet ose kur amortizohet plotësisht. Megjithatë, sipas metodave të caktuara të

MSHKA, 2021 45
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

amortizimit (p.sh. metoda e njësive të prodhuara) amortizimi mund të jetë zero kur nuk ka
prodhim.
8. HUMBJET NGA ZHVLERËSIMI
8.1 Zhvlerësimi
 Për të përcaktuar nëse një zë i AAM-ve është i zhvlerësuar, njësia ekonomike zbaton IAS
36 Zhvlerësimi i aktiveve.
 Humbjet nga zhvlerësimi trajtohen në përputhje me IAS 36.
8.2 Kompensimi
 Në rrethana të caktuara një palë e tretë kompenson një njësi ekonomike për një humbje
nga zhvlerësimi. (P.sh. sigurimi për dëmet nga zjarri ose kompensimi për blerjen e
detyrueshme të tokës për ndërtimin e një autostrade).
 Kompensimi nga palë të treta për zëra të aktiveve afatgjata materiale të zhvlerësuara,
humbura ose të dhëna (nga të cilat është hequr dorë) do të përfshihen në fitim ose humbje
në kohën kur kompensimi bëhet i arkëtueshëm.
9. ÇREGJISTRIMI
 Pasqyra e pozicionit financiar – Një zë i AAM-ve çregjistrohet kur del jashtë përdorimi
ose kur nuk priten më përfitime ekonomike në të ardhmen nga përdorimi ose shitja.
 Pasqyra e të ardhurave gjithëpërfshirëse – Njihet fitim (gain) ose humbje neto (shuma neto
e vlerësuar nga nxjerrja jashtë përdorimit minus vlera kontabël neto) në fitim ose humbje
përveç se kur IFRS 16 kërkon të veprohet ndryshe lidhur me shitjen dhe shitje – marrje me
qira.
10. DHËNIA E INFORMACIONIT SHPJEGUES
10.1 Për secilën klasë
 Bazat e bazat e matjes të përdorura për përcaktimin e vlerës kontabël bruto;
 Metodat e përdorura të amortizimit;
 Jetët e dobishme ose normat e amortizimit të përdorura;
 Vlera kontabël bruto dhe çdo amortizim të akumuluar në fillim dhe në fund të periudhës;
dhe
 Rakordimi i vlerës kontabël (neto) në fillim dhe në fund të periudhës duke treguar:
• shtesat;
• aktivet e klasifikuara si të mbajtura për shitje (IFRS 5) dhe nxjerrjet e tjera jashtë
përdorimit;
• blerjet përmes kombinimeve të biznesit;
• rritjet dhe uljet që rezultojnë nga rivlerësimet;
• humbjet nga zhvlerësimi;
• humbjet nga zhvlerësimet e anulluara;
• amortizimin;
• diferencat neto nga këmbimi që vijnë nga përkthimi i monedhës funskionale në
monedhën e paraqitjes ; dhe
• lëvizje të tjera.

MSHKA, 2021 46
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

10.2 Të tjerat
 Ekzistenca dhe madhësia e kufizimeve mbi titujt dhe aktivet afatgjata materiale të
përdorura si garanci për detyrime;
 Shuma e shpenzimeve të njohura në llogarinë e një zëri të aktiveve afatgjata materiale
gjatë procesit të ndërtimit të tij;
 Shuma e angazhimeve kontraktuale për blerjen e aktiveve afatgjata materiale; dhe
 Kompensimi nga palë e treta për zëra të aktiveve afatgjata materiale të zhvlerësuara,
humbura ose të dhëna që përfshihet në fitim ose humbje, nëse nuk shpjegohen veças në
pasqyrën e të ardhurave gjithëpërfshirëse.
10.3 Zëra me shumë të rivlerësuar
 Data e hyrjes në fuqi të rivlerësimit;
 Nëse është përfshirë një vlerësues i pavarur;
 Metodat dhe supozimet më të rëndësishme të zbatuara në vlerësimet e vlerave të drejta të
aktiveve;
 Madhësinë në të cilën “vlerat e drejta të zërave ishin:
• përcaktuar drejtpërsëdrejti duke iu referuar çmimeve të vrojtueshme në tregun aktiv;
ose
• vlerësuar duke përdorur teknika vlerësimi të tjera.
 Vlerën kontabël (neto) që do të ishte njohur sikur aktivet të mateshin pas njohjes duke
përdorur modelin e kostos; dhe për secilën kategori të rivlerësuar të aktiveve afatgjata
materiale;
 Tepricën e rivlerësimit, duke treguar ndryshimin për periudhën dhe çdo kufizim në
shpërndarjen e tepricës tek aksionmbajtësit.

10.4 Shembull ilustrues

 IAS 1 kërkon dhënien e informacioneve shpjeguese të politikave kontabël të përdorura, që
janë të rëndësishme për të kuptuar pasqyrat financiare. AAM-të shpesh përfshijnë numrin
më të madh të zërave në pasqyrën e pozicionit financiar dhe si rrjedhojë në njohje
shpenzimesh të konsiderueshme në pasqyrën e të ardhurave gjithëpërfshirëse.

Shembull ilustrues: Politika kontabël – Aktivet afatgjata materiale

Aktivet afatgjata materiale përfshijnë tokën dhe ndërtesat në pronësi dhe të dhëna me qira
dhe makineri, pajisje dhe instalime, automjete, pajisje zyre dhe ndërtime në proces.
Toka dhe ndërtesat
Toka dhe ndërtesat përfshijnë kryesisht fabrikat, magazinat dhe zyrat. Toka dhe ndërtesat
të përdorura nga vetë njësia ekonomike paraqiten me vlerën e drejtë zvogëluar me
amortizimin e akumuluar. Vlerësimet janë kryer me rregullsi të mjaftueshme për të
siguruar që vlera e drejtë e një aktivi të rivlerësuar nuk ndryshon materialisht nga vlera
kontabël e tij.
Rritjet në vlerën kontabël që lindin nga rivlerësimi i tokës dhe i ndërtesave kreditohen në
të ardhura të tjera gjithëpërfshirëse. Uljet që kompensojnë rritjet e mëparshme të të njëjtit
aktiv ngarkohen drejtpërdrejt në të ardhura të tjera gjithëpërfshirëse. Çdo shumë që nuk
është e mbuluar është njohur në fitim ose humbje për periudhën.
Amortizimi bazohet në vlerën kontabël të aktivit pas rivlerësimit. Amortizimi i rritur është
diferenca ndërmjet amortizimit të bazuar në koston historike dhe amortizimit të bazuar në
vlerën e drejtë. Çdo vit kjo shumë transferohet nga teprica e rivlerësimit tek fitime të

MSHKA, 2021 47
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

pashpërndara. Çdo amortizim i akumuluar në datën e rivlerësimit eliminohet kundrejt

vlerës kontabël bruto të aktivit dhe vlera neto është riparaqitur në shumën e rivlerësuar të
aktivit.
Kur aktivet e rivlerësuara shiten, shumat duke përfshirë dhe tepricën e rivlerësimit në
lidhje me këtë aktiv transferohen në fitimet e pashpërndara. Toka ka një jetë të dobishme
të pacaktuar dhe është e pa amortizuar. Ndërtesat në pronësi të shoqërisë amortizohen në
bazë lineare kundrejt jetës ekonomike të dobishme siç tregohet më poshtë.
Ndërtesat 35- 50 vite
Makineri 5 – 15 vite
Pajisje 3 vite
Instalime
Toka dhe ndërtesat e marra me qira amortizohen të gjitha në mënyrë lineare gjatë afatit të
qirasë.

11. SKK 5 “AKTIVET AFATGJATA MATERIALE DHE JOMATERIALE” -

I PËRMIRËSUAR
 Standardi kombëtar që mbulon kategorinë e AAM-ve është SKK 5 Aktivet afatgjata
materiale dhe jomateriale.
 Objektivi i Standardit Kombëtar të Kontabilitetit 5 Aktivet afatgjata materiale dhe aktivet
afatgjata jomateriale (SKK 5 i përmirësuar), miratuar nga Këshilli Kombëtar i
Kontabilitetit dhe shpallur nga Ministri i Financave, është dhënia e parimeve të njohjes,
matjes dhe vlerësimit të mëpasshëm të aktiveve afatgjata materiale dhe aktiveve afatgjata
jomateriale si dhe të shpjegimeve të nevojshme në pasqyrat financiare të përgatitura në
përputhje me SKK-të. SKK-të bazohen në parimet e kontabilitetit dhe të raportimeve
financiare të pranuara në shkallë ndërkombëtare, kërkesat e përgjithshme të të cilave
përshkruhen në Ligjin nr. 25, “Për kontabilitetin dhe pasqyrat financiare” publikuar në maj
2018.
 SKK 5 (i përmirësuar) do të përdoret në kontabilizimin e:
• Aktiveve afatgjata materiale (AAM)
• Aktiveve afatgjata jomateriale (AAJM)
• Aktiveve afatgjata materiale të investuara (AAMI)
• Aktiveve afatgjata materiale të mbajtura për shitje (AAMSH)
 Ky standard përfshin edhe trajtimin kontabël të zhvlerësimit të AAM-ve dhe AAJM-ve
përveç emrit të mirë.
 Trajtimi kontabël i AAM-ve bëhet në paragrafët 8-54 të këtij standardi.
 IAS 16 kërkon një rishikim vjetor të vlerës së mbetur, jetës së dobishme dhe metodës së
amortizimit të AAM-ve. SKK 5 kërkon një rishikim vetëm nëse ka një tregues se ka pasur
një ndryshim të rëndësishëm që nga data e fundit e raportimit vjetor.

MSHKA, 2021 48
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

PYETJE ME ALERNATIVA
1. Më 15 nëntor 2021 firma bleu një makineri me të dhënat e mëposhtme. Përveç këtij
informacioni, firma përfitoi një zbritje tregtare prej 10% mbi çmimin fillestar të blerjes të
aktivit dhe një skonto prej 5% nëse pagesa ndaj furnitorit do të bëhet brenda 1 muaji nga
blerja.

Çmimi i blerjes së makinerisë 82 000

Taksa importi 1 500
Shpenzime transporti 2 050
Kostoja e instalimeve elektrike 9 500
Testimi para prodhimit masiv 4 900
Lidhja e një kontrate mirëmbajtjeje 5vjeçare të makinerisë 7 000

Cila është shuma që duhet të kapitalizohet në njohjen fillestare të aktivit?

A. 98 750 lekë
B. 88 060 lekë
C. 95 060 lekë
D. 91 750 lekë
2. ABC sh.p.k. ka blerë një ndërtesë të re për zyra më 1 korrik 2020. Vlera fillestare e saj
përbëhej si më poshtë:
000 lekë
Toka 2 000
Struktura e ndërtesës 10 000
Sistemi i ajrit të kondicionuar 4 000
16 000
Jetët e parashikuara të strukturës së ndërtesës dhe të sistemit të ajrit të kondicionuar janë
përkatësisht 25 vjet dhe 10 vjet. Kur sistemi i ajrit të kondicionuar të bëhet për t’u
zëvendësuar, është vlerësuar që sistemi i vjetër të çmontohet dhe të shitet për 500 000
lekë. Përdoret metoda lineare për amortizimin. Sa ishte vlera e ndërtesës në pasqyrën e
pozicionit financiar më 31 dhjetor 2020 (në 000 lekë)?
A. 15 625 lekë
B. 15 250 lekë
C. 15 585 lekë
D. 15 600 lekë
3. Një njësi ekonomike ka paguar 20 milion € për një furrë të re me një jetë të dobishme
ekonomike prej 20 vitesh. Si rezultat i përvojës së mëparshme kërkohet që të bëhet
zëvendësimi çdo 5 vjet i veshjes së furrës dhe kostoja aktuale e një zëvendësimi të tillë
është rreth 5 milion €. Sa është amortizimi vjetor në lidhje me furrën?
A. 4 milion €;
B. 1 milion €;
C. 3 milion € ;
D. 1.75 milion €

MSHKA, 2021 49
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

4. Gjatë vitit të kaluar, ABC ndërtoi një ndërtesë për administratën. Kostot e lidhura me
ndërtimin ishin (në miliona lekë):
Blerja e tokës 10.0
Pagesat për çertifikatat mjedisore dhe lejet e ndërtimit 0.5
Pagesat e arkitektëve dhe inxhinierëve 1.0
Materialet e ndërtimit dhe kostot e punës (përfshirë materialet e papërdorura) 6.6

Më 30 shtator 2020, data kur ndërtesa u bë e disponueshme për përdorim, kostoja e

materialeve të papërdorura në kantierin e ndërtimit arriti në 0.5 milion lekë. Po në këtë
datë, kostot totale të huamarrjes të lidhura me huanë e marrë për të financuar në mënyrë
specifike ndërtesën arriti në 0.8 milion lekë. Sa ishte shuma e kapitalizuar në lidhje me
ndërtesën më 31 dhjetor 2020?
A. 18.4 milion lekë;
B. 17.6 milion lekë;
C. 18.9 milion lekë;
D. 18.1 milion lekë.
5. Një njësi ekonomike bleu një pronë të paluajtshme (tokë & ndërtesa) për 6 milion lekë në
1 janar 2017. Vlera e tokës ishte 1 milion lekë dhe ndërtesa 5 milion lekë. Jeta e pritshme
e ndërtesës ishte 50 vjet dhe vlera e saj e mbetur ishte vlerësuar 0. Më 31 dhjetor 2018
prona u rivlerësua në 7 milion lekë (toka në 1.24 milion lekë, kurse ndërtesa 5.76 lekë).
Më 31 dhjetor 2020, prona u shit për 6.8 milion lekë. Sa ishte shuma e përfituar nga
shitja e pronës që u raportua në pasqyrën e performancës për vitin 2020?
A. Fitim 40 000 lekë;
B. Humbje 200 000 lekë;
C. Fitim 1 000 000 lekë;
D. Fitim 1 240 000 lekë
6. Një njësi ekonomike ka paguar 25 000 € për një furrë të re me një jetë të dobishme
ekonomike prej 20 vitesh. Si rezultat i përvojës së mëparshme kërkohet që të bëhet
zëvendësimi çdo 5 vjet i veshjes së furrës dhe kostoja aktuale e një zëvendësimi të tillë
është rreth 5 000 €. Sa është amortizimi vjetor në lidhje me furrën?
A. 2 000 €
B. 1 250 €
C. 2 250 €
D. 1 500 €
7. Më 1 janar 2020, nga rivlerësimi që iu bë ndërtesës së administratës u konstatua një
rezervë nga rivlerësimi prej 1 257 000 lekë. Gjatë vitit, deri më 31 dhjetor 2020, vlera e
ndërtesës së administratës u rrit me 82 000 lekë. Në të njëjtën periudhë vlera e një
makinerie u ul me 90 000 lekë. Sa është shuma e rivlerësimit që paraqitet në pasqyrën e
pozicionit financiar:
A. 1 167 000 lekë
B. 1 249 000 lekë
C. 1 257 000 lekë

MSHKA, 2021 50
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

D. 1 339 000 lekë

8. Informacioni në vijim është marrë nga ekstrakti i bilancit vërtetues më 1 janar 2020:
Debi Kredi
(000 lekë) (000 lekë)
AAM me kosto (20 vjet jeta fillestare e dobishme) 12 000
Amortizimi i akumuluar më 1 janar 2019 3 600

Më 1 korrik 2020, si rezultat i rritjes së çmimeve të pasurive të paluajtshme, firma e

rivlerësoi aktivin me shumën 10.8 milion lekë. Sa ishte shuma e amortizimit e njohur në
fitim/humbje deri më 31 dhjetor 2020?
A. 540 000 lekë
B. 570 000 lekë
C. 700 000 lekë
D. 800 000 lekë
9. Njësia ekonomike ka blerë një pronë më 1 janar 2015 për 250 000 €, nga e cila 200 000 € i
takon ndërtesës dhe 50 000 € tokës. Ndërtesa u gjykua të kishte një jetë të dobishme për
50 vite. Më 1 janar 2020 prona u vlerësua në mënyrë të pavarur duke çuar në rritjen me
100 000 € të vlerës kontabël të ndërtesës dhe me 50 000 € në rritjen e vlerës kontabël të
tokës. Jeta e dobishme mbeti e pandryshuar. Sa ishte shuma e amortizimit për vitin
2020?
A. 5 520 €
B. 6 222 €
C. 6 273 €
D. 6 818 €

10. Më 1 prill 2021, u bë rivlerësimi i një zëri të AAM-ve. Si rezultat, amortizimi vjetor u rrit
me 20 000 lekë krahasuar me amortizimin bazuar në koston historike. Njësia bën një
transferim të diferencës midis shumave të amortizimit të ri dhe atij të vjetër sipa IAS 16.
Para se të bëhej ky transferim, fitimet e pashpërndara dhe rezerva nga rivlerësimi ishin:

Fitime të pashpërndara (FPSH) = 875 000 lekë

Rezervë rivlerësimi = 200 000 lekë

Sa do të ishte teprica e FPSH-ve dhe rezervës nga rivlerësimi pas transferimit?

FPSH Rezerva
A. 855 000 20 000
B. 855 000 180 000
C. 895 000 220 000
D. 895 000 180 000

11. Një kompani zotëron dy ndërtesa, A dhe B, të cilat aktualisht janë regjistruar në librat
kontabël me vlera kontabël përkatësisht prej 170 000 $ dhe 330 000 $. Të dy ndërtesat
kohët e fundit janë vlerësuar si vijon:
MSHKA, 2021 51
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

Ndërtesa A 400 000 $

Ndërtesa B 250 000 $
Kompania aktualisht ka një tepricë 50 000 $ në rezervën e rivlerësimit që është krijuar kur
ndërtesa A u rivlerësua disa vite më parë. Ndërtesa B nuk është rivlerësuar më parë.
Cili është artikulli kontabël që duhet të bëhet për të regjistruar rivlerësimin e
ndërtesave A dhe B?
A. Debi Aktive afatgjata materiale 150 000
Debi Fitim/Humbje 80 000
Kredi Të ardhura të tjera gjithëpërfshirëse 230 000

B. Debi Aktive afatgjata materiale 150 000

Debi Fitim/Humbje 30 000
Kredi Të ardhura të tjera gjithëpërfshirëse 180 000

C. Debi Aktive afatgjata materiale 150 000

Kredi Të ardhura të tjera gjithëpërfshirëse 150 000

D. Debi Aktive afatgjata materiale 150 000

Debi Fitim/Humbje 50 000
Kredi Të ardhura të tjera gjithëpërfshirëse 200 000

12. Më 1 korrik 2019, ABC hapi një fabrikë të ripërpunimit kimik. Fabrika parashikohet të
shfrytëzohet për pesë vite deri më 30 qershor 2024, kur do të çmontohet. Në 1 korrik
2019, kostot e çmontimit të fabrikës u vlerësuan 4 milionë € për 5 vite. Firma ka
përcaktuar si të përshtatshme një normë skontimi prej 12% për llogaritjen e vlerës
aktuale. Faktori i zbritjes në 12% për vitin 5 është 0.567.
Sa ishte shuma në total e shpenzimeve të njohura në pasqyrën e fitimit ose humbjes në
lidhje me çmontimin për vitin e mbyllur më 30 qershor 2020?
A. 453 600 €
B. 725 760 €
C. 800 000 €
D. 2 268 000 €

RASTE STUDIMORE

R1. Shoqëria ABC merret me mbushjen e shisheve të ujit. Shoqëria ka blerë një makineri për
mbushje më 2 janar 2019. Makineria përbëhet nga tre komponentë të rëndësishëm, kostoja e
të cilëve është si më poshtë:
Vlera e mbetur Jeta e pritshme
Përshkrimi i përbërësit Çmimi
Motori 1 500 000 500 000 5 vjet
Rripat e transmisionit 2 000 000 0 8 vjet
Struktura e jashtme 800 000 50 000 3 vjet

MSHKA, 2021 52
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

Më poshtë jepen një sërë kostosh që lidhen me makinerinë:

Dt. e
Përshkrimi i kostos Lekë transaksionit
Livrimi dhe instalimi 750 000 5 janar 2019
Trainimi i stafit 60 000 16 janar 2019
Testimi për t’u siguruar për mirëfunksionimin e makinerisë para
fillimit të prodhimit 33 000 19 janar 2019
Nisja e prodhimit 210 000 21 janar 2019
Humbje fillestare operacionale 45 000 mars 2019

Informacion tjetër:
1. Makineria ishte gati për t’u përdorur në prodhim më 1 shkurt 2019, ndonëse prodhimi
filloi më 1 mars 2019.
2. Makineria ishte përkohësisht e pashfrytëzuar gjatë dhjetorit 2019 kur fabrika u mbyll për
pushimet e fundvitit.
3. Shoqëria përdor metodën lineare për amortizimin e makinerisë.
4. Të gjitha “Kostot e tjera” presupozohet të jenë kryer rregullisht për të tre pjesët përbërëse
të makinerisë (d.m.th. kur është e mundur, 1/3 e kostove shpërndahet për secilin element).
5. I vetmi aktiv tjetër që zotërohet nga shoqëria është toka që është blerë më 5 dhjetor 2017
për 4 000 000 lekë.
Kërkohet:
1. Tregoni të gjithë artikuj kontabël për makinerinë për vitet 2019 dhe 2020.
2. Jepni informacion shpjegues për “Toka, ndërtesa, makineri dhe pajisje”.

ZGJIDHJE
1. Artikujt kontabël
Debi Kredi
2 janar 2019
AAM – Motori 1 500 000
AAM – Rripa transmisioni 2 000 000
AAM – Struktura e jashtme 800 000
Te Banka/ Detyrime 4 300 000

5 janar 2019
AAM – Motori 250 000
AAM – Rripa transmisioni 250 000
AAM – Struktura e jashtme 250 000
Te Banka/ Detyrime 750 000

16 janar 2019
Shpenzime trajnimi 60 000
Te Banka/ Detyrime 60 000

19 janar 2018
AAM – Motori 11 000
AAM – Rripa transmisioni 11 000
AAM – Struktura e jashtme 11 000
Te Banka/ Detyrime 33 000

MSHKA, 2021 53
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

21 janar 2019
Shpenzime reklame 210 000
Te Banka/ Detyrime 210 000
31 dhjetor 2019
Shpenzime amortizimi 799 173
Te AAM – Motori 231 183
AAM – Rripa transmisioni 259 073
AAM – Struktura e jashtme 308 917
Motori = (1 500 000 + 250 000 + 11 000 – 500 000) / 5 vjet x 11/12
Rripat = (2 000 000 + 250 000 + 11 000 – 0) / 8 vjet x11/12
Struktura = (800 000 + 250 000 + 11 000 – 50 000) / 3 vjet x 11/12
31 dhjetor 2020
Shpenzime amortizimi 871 825
Te AAM – Motori 252 200
AAM – Rripa transmisioni 282 625
AAM – Struktura e jashtme 337 000
Motori = (1 500 000 + 250 000 + 11 000 – 500 000) / 5 vjet
Rripat = (2 000 000 + 250 000 + 11 000 – 0) / 8 vjet
Struktura = (800 000 + 250 000 + 11 000 – 50 000) / 3 vjet

2. Dhënia e informacionit shpjegues për vitet 2019 dhe 2020.

Data Toka Makineria Totali

01/01/2019
VKN 4 000 000 - 4 000 000
Shuma bruto 4 000 000 - 4 000 000
AAK dhe humbje nga zhvlerësimi - - -
Shtesa - 5 083 000 5 083 000
Amortizimi - (799 173) (799 173)

31/12/2019
VKN 4 000 000 4 283 827 8 283 827
Shuma bruto 4 000 000 5 083 000 9 083 000
AAK dhe humbje nga zhvlerësimi - (799 173) (799 173)
Amortizimi - (871 825) (871 825)

31/12/2020
VKN 4 000 000 3 412 002 7 412 002
Shuma bruto 4 000 000 5 083 000 9 083 000
AAK dhe humbje nga zhvlerësimi - (1 670 998) (1 670 998)

Komente:
 Nuk ka artikull ditari për shpërndarjen e humbjes operative të shkaktuar gjatë marsit
2019, ngaqë kjo kosto ka ndodhur pasi makineria është sjellë në vendin dhe kushtet e
caktuara për t’u përdorur sipas qëllimit të drejtimit.
 Amortizimi llogaritet për secilin përbërës në mënyrë të veçantë.
 Amortizimi fillon të llogaritet që nga momenti që aktivi është i vlefshëm për t’u përdorur
sipas synimit të drejtimit.
 Amortizimi nuk ndërpritet kur aktivi nuk përdoret përkohësisht.

MSHKA, 2021 54
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

R2. Nj.ek. filloi ndërtimin e një reparti prodhimi si pjesë të biznesit të vet më 1 prill 2020 dhe
ka kryer kostot e mëposhtme:
€
Çmimi i blerjes së tokës 250 000
Taksë transferimi e pasurisë 5 000
Tarifa ligjore 10 000
Përgatitja dhe pastrimi i terrenit 18 000
Materiale 100 000
Puna (periudha 1 prill 2020 – 1 korrik 2021) 150 000
Tarifat e arkitektëve 20 000
Shpenzime të përgjithshme administrimi 30 000
583 000
Informacion shtesë:
Kostot e materialeve ishin më të mëdha se sa parashikohej. U konstatua se materialet që
kushtonin 10 000 € ishin prishur dhe hedhur. Gjithashtu, 15 000 € materiale të tjera shtesë
ishin përdorur për shkak të një gabimi në projektim. Si rezultat i këtyre problemeve, puna në
ndërtesë u ndërpre për dy javë gjatë tetorit 2020 me një kosto = 9 000 €. Ndërtesa u
përfundua në 1 korrik 2021 dhe në të filloi puna më 1 shtator 2021.
Kërkohet: Sa është kostoja e ndërtesës?

R3. Firma ABC ka blerë një makineri për 10 000 $ në fillim të vitit 2018. Jeta e dobishme u
vlerësua 5 vjet. Më 1 janar 2020 aktivi u rivlerësua në 12 000 $. Nuk ka rishikim të jetës së
dobishme të mbetur.
Kërkohet: Llogarisni rivlerësimin dhe tregoni trajtimin e amortizimit nga 2020 e tutje.

R4. Një kompani, që raporton duke përdorur IFRS-të, ka blerë një ekskavator më 1 janar
2017 për 10 000 € . Kompania ka zgjedhur modelin e rivlerësimit për kontabilizimin e AAM-
ve të saj. Ekskavatori është amortizuar në bazë lineare përgjatë jetës 10-vjeçare të dobishme
të tij. Nuk ka asnjë vlerë të mbetur në fund të periudhës 10-vjeçare. Në të dy vitet 2017 dhe
2018, amortizimi ka qenë 1 000 €. Më 31 dhjetor 2018, vlera e drejtë është përcaktuar të jetë
8 800 €. Më 31 dhjetor 2020, vlera e drejtë ishte 5 000 €.
Kërkohet: Tregoni të gjitha regjistrimet në ditar për çdo vit nga 2017 deri 2020.

R5. Më 1 janar 2020 vlera e drejtë e ndërtesës ishte 100 000 $ me një jetë të mbetur 20 vjet.
Politika e shoqërisë është të rivlerësojë pronën e saj në çdo fund viti. Më 31 dhjetor 2020
prona u vlerësua për 86 000 $. Nuk bëhet transferim në lidhje me amortizimin e tepërt.
Gjendja e rezervës së rivlerësimit në 1 janar 2020 ishte 20 000 $ që lidhet tërësisht me
ndërtesën.
Kërkohet:
1) Përgatitni ekstrakte të pasqyrave financiare për vitin e mbyllur më 31 dhjetor 2020 duke
pasqyruar informacionin e mësipërm.
2) Tregoni se si do të ishte trajtimi kontabël nëse teprica e rivlerësimit në çelje nuk do të
ekzistonte.

MSHKA, 2021 55
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

R6. Një shoqëri rivlerësoi tokën dhe ndërtesat e saj në fillim të vitit në 10 milion $ (4 milion
$ për tokën). Prona ka kushtuar 5 milion $ (1 milion $ për tokën) dhjetë vjet para rivlerësimit.
Jeta e përgjithshme e dobishme e pritur prej 50 vite është e pandryshuar. Politika e shoqërisë
është të bëjë një transferim vjetor të shumave të realizuara në fitimet e pashpërndara.
Kërkohet:
Tregoni efektet e mësipërme në pasqyrat financiare për vitin.
R7. ABC sh.p.k. ka blerë një AAM me të dhënat e mëposhtme:
lekë
Çmimi i faturuar 480 000
Skonto tregtare mbi çmimin e faturuar, 12.5%
Kostot e lidhura:
Kostot e transportit 5 500
Kostot e testimit para futjes në prodhim masiv 25 000
Kontratë riparimi dhe mirëmbajtjeje për 3 vjet 48 000
Kostot e përgatitjes së vendndodhjes:
Shtrirja e kabllit elektrik 28 000
Kosto e bazamentit 9 000
Kostot e punës direkte 15 000
52 000

ABC sh.p.k. ka paguar për aktivin brenda katër javëve dhe përfitoi një zbritje prej 3%. Njësia
kishte specifikuar gabim koston e shtrirjes së kabllit për një shumë prej 12 000 lekë të
përfshirë në koston e lartpërmendur (28 000 lekë).
AAM parashikohet të ketë një jetë të dobishme prej 20 vjetësh. Në fund të kësaj periudhe do
të ketë shpenzime të detyrueshme prej 30 000 lekë për të çmontuar aktivin dhe 6 000 lekë për
ta kthyer vendin në gjendjen fillestare.

Kërkohet: Llogaritni vlerën me të cilën AAM do të paraqitet në njohjen fillestare në PF-të e

ABC sh.p.k.

R8. Më 1 prill 2020 njësia ekonomike filloi ndërtimin e një fabrike të re. Në vijim jepet
informacioni për kostot e lidhura me ndërtimin e fabrikës:

000 lekë
Blerja e të drejtës së përdorimit të truallit 10 000
Kostot e çmontimit të strukturave ekzistuese në vend 500
Blerja e materialeve për ndërtimin e fabrikës 6 000
Pagat e punonjësve (Shënimi 1) 1 800
Shpp të lidhura direkt me ndërtimin (Shënimi 2) 1 200
Shpenzimet e përgjithshme administrative të shpërndara 600
Tarifat për arkitektët dhe konsulentët të lidhura direkt me ndërtimin 400
Kostot e zhvendosjes së stafit që do të punojë në fabrikën e re 300
Kostot në lidhje me hapjen zyrtare të fabrikës 200
Interesi i huasë për financimin e pjesshëm të ndërtimit (Shënimi 3) 12 000
Makineria e blerë për t’u përdorur në fabrikë 6 000

MSHKA, 2021 56
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

Shënimi 1
Fabrika u ndërtua për 8 muaj dhe u vu në përdorim më 1 janar 2021. Pagat e punonjësve janë
për 9 muaj deri më 31 dhjetor 2020.
Shënimi 2
Shpenzimet e përgjithshme të prodhimit janë kryer për 8 muaj deri në 30 nëntor 2020. Ato
përfshijnë një kosto jonormale prej 200 000 lekë të kryer nga nevoja për të ndrequr defektet e
shkaktuara nga një rrjedhje gazi.
Shënimi 3
Njësia ekonomike ka marrë një hua për 12 milion lekë më 1 prill 2020. Huaja kishte një
normë interesi 10% në vit. Meqë aktivi plotëson përkufizimin e një aktivi të kualifikuar në
përputhje me IAS 23 Kostot e huamarrjes interesi kapitalizohet për periudhën e ndërtimit.
Kërkohet:
1. Të përcaktohet kostoja me të cilën aktivi do të përfshihet në pasqyrën e pozicionit
financiar në njohjen fillestare.
2. Tregoni arsyet e përfshirjes ose përjashtimit nga kostoja fillesate e aktivit të elementëve të
ndryshëm.
R9. Gjendja e aktiveve afatgjata materiale (AAM) të ABC sh.p.k. më 31.12.2019 ishte:
Kosto Amortizimi Vlera kontabël neto
Toka 500 000 - 500 000
Ndërtesa 400 000 80 000 320 000
Makineri dhe pajisje 1 613 000 458 000 1 155 000
Instalime 390 000 140 000 250 000
Aktive në ndërtim 91 000 - 91 000
2 994 000 678 000 2 316 000

Gjatë vitit 2020 janë kryer transaksionet e mëposhtme:

1) Janë kryer kosto të tjera për 53 000 € për ndërtesat (aktivet) që janë në ndërtim. Në këtë
vit është përfunduar një ndërtesë me kosto 100 000 €.
2) Është parapaguar një shumë për 20 000 € ndaj një furnitori për një sistem të ri
kompjuterik të padorëzuar deri në fund të vitit.
3) Ka patur 154 000 € shtesa në zërin makineri.
4) Shtesat në instalime janë 40 000 €, duke përjashtuar parapagimin për sistemin e ri
kompjuterik.
5) Aktivet e mëposhtme janë shitur:
Amortizimi i Arkëtimet
Kosto akumuluar nga shitja
Makineri 277 000 195 000 86 000
Instalime 41 000 31 000 2 000

6) Toka dhe ndërtesa janë rivlerësuar më 1 janar 2020 për 1 500 000 €, nga të cilat 900 000€
i përket tokës. Rivlerësimi është kryer nga një vlerësues i pavarur.
7) Jeta e dobishme ekonomike e ndërtesave nuk ka ndryshuar. Ndërtesat janë blerë 10 vite
para rivlerësimit.
8) Normat vjetore të amortizimit janë si në vijim:

MSHKA, 2021 57
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

Ndërtesa 2% në vit linear

Makineri 20% në vit linear
Instalime 25% në vit kundrejt tepricës së mbetur

Kërkohet: Përgatisni ekstraktin nga pasqyra e pozicionit financiar për AAM-të për vitin
2020. Tregoni të gjitha llogaritjet.

R10. Më poshtë jepet ekstrakti i bilancit vërtetues të ABC sh.p.k. për vitin 2020.

€ €
Toka 400 000
Ndërtesa me kosto 1 600 000
Am.ak.- Ndërtesa 800 000
Fitime të pashpërndara - 1.01.2020 200 000
Rezerva nga rivlerësimi 150 000
Fitimi për vitin para rregullimeve 400 000

Shënim: Amortizimi është llogaritur me një normë vjetore 5% lineare.

Kërkohet:
1. Përgatisni ekstraktet e pasqyrës së të ardhurave gjithëpërfshirëse dhe të bilancit kontabël
sipas rasteve në vijim:
a) Toka dhe ndërtesa janë rivlerësuar më 1 janar 2020 për 1 450 000 € (përfshirë toka =
450 000 €).
b) Toka dhe ndërtesa janë rivlerësuar më 31dhjetor 2020 për 1 450 000 € (përfshirë toka =
450 000 €).
Jeta fillestare e ndërtesave nuk ka ndryshuar si rezultat i rivlerësimit dhe vlera e mbetur e
ndërtesave është 400 000 € në dt. e rivlerësimit.
2. Paraqitni artikujt kontabël e nevojshëm.
3. Si do të trajtohej ndryshimi në metodën e amortizimit të AAM-ve?

R11. Më 1 janar 2018 firma ABC ka blerë një makinë sipas termave në vijim:
Çmimi bazë i prodhuesit 1 050 000 lekë
Skonto tregtare (zbatuar vetëm mbi çmimin bazë) 20%
Skonto e përfituar për shlyerje para kohe (mbi shumën e pagueshme vetëm
sipas kostos bazë) 5%
Shpenzime transporti 30 000 lekë
Kostoja e instalimit elektrik 28 000 lekë
Trajnimi i stafit për përdorimin e makinës 40 000 lekë
Testimi para prodhimit 22 000 lekë
Lidhja e një kontrate mirëmbajtjeje trevjeçare 60 000 lekë
Vlera e mbetur e vlerësuar 20 000 lekë
Jeta e dobishme në orë e makinës 6 000 orë

Orët e shfrytëzimit –
- për vitin që përfundon më 31 dhjetor 2018 1 200
- për vitin që përfundon më 31 dhjetor 2019 1 800

MSHKA, 2021 58
Leksione të parashkruara IAS 16 Përgatiti: Diana Lamani

- për vitin që përfundon më 31 dhjetor 2020 (shih më poshtë) 850

Më 1 janar 2019 firma vendosi ta përmirësojë makinën duke i shtuar një komponent të ri me
një kosto 200 000 lekë. Ky përmirësim do të çonte në uljen e kohës së prodhimit për njësi të
produkteve të prodhuara nga kjo makinë. Gjithashtu, përmirësimi do të rriste jetën e mbetur
të vlerësuar të makinës më 1 janar 2019 në 4 500 orë dhe vlera e mbetur u rishikua dhe u
vlerësua për 40 000 lekë.
Kërkohet: Përgatisni ekstraktet nga PASH dhe pasqyra e pozicionit financiar për makinën për
secilin nga tre vitet deri më 31 dhjetor 2020.

LITERATURA:

1. IAS 16
2. Materiale studimi të IFRS-ve – ACCA Diploma in International Financial Reporting.
3. Informacioni i publikuar në faqen e internetit të IASB-së.
4. SKK 5 (i përmirësuar).
5. Baza e konkluzioneve për SKK 5.
6. Module 17 – Property, Plant and Equipment. IFRS Foundation: Training Material for the
IFRS for SMEs.

MSHKA, 2021 59