UNIVERSITETI ALDENT

Detyre kursi
HOMEOSTAZA

Punoi: Adela Baçi

Pranoi: zysh. Enkelejda Trebicka

Permbajtja:

1 -Cfare eshte homeostaza?

2 -Rregullimi i homeostazes.

3 -Homeostaza ne semundje.

4 -Rast klinik.
“ Parandalimi i semundjes eshte me i
mire
se terapia ”
 Homeostaza:
- Eshtë gjendja e kushteve të
qëndrueshme të brendshme,
fizike dhe kimike të mbajtura
nga sistemet e gjalla.
- Përfshin shumë variabla,
si temperaturen e trupit dhe
ekuilibrin e lëngjeve,
duke imbajtur brenda
kufijve të caktuar.
-Homeostaza është një
mekanizëm kyç rregullator
në shëndet dhe sëmundje.
- Secili prej këtyre variablave
kontrollohet nga një ose më
shumë rregullatorë ose
mekanizma homeostatikë, të
cilët së bashku ruajnë JETEN!
 Ruajtja e homeostazes:
-Homeostaza është një proces vetë-rregullues
përmes të cilit organizmat mbeten të
qëndrueshëm dhe përshtaten vazhdimisht me
mjedisin e jashtëm në ndryshim, duke çuar
kështu në mbijetesë më të mirë.
-Çdo sistem i trupit ruan një
ekuilibër fiziologjik normal
-Organizmat janë në gjendje të përsh-
taten me ndryshimet mjedisore, stimujt e
jashtëm dhe faktorët patogjenë.
-Rregullimit të homeostazës, i
referohet vlerësimit dhe
rregullimit të ndryshimeve të
afërta përpara se ato të
ndodhin në të vërtetë.
-Mekanizmi më i rëndësishëm në rregullimin e homeostazës është sistemi i
reagimit, i cili ka katër komponentë kryesorë:
1- variablin që do të kontrollohet
2-një sensor që monitoron variablin
3-një krahasues ose një njësi përpunimi qendror ku informacioni i siguruar
nga sensori kthehet në sistem
4-efektorët qe përdoren për të rregulluar variablat e dëshiruar të kontrollit.
-Disa nivele rregullimi përfshihen në homeostazë.
1. Niveli i parë është efektori .
2. niveli i dytë i këtij sistemi eshte rregullimi autonom
3. Niveli i tretë ndodhet në sistemin nervor qendror
Në kushte të caktuara, rregullimi I homeostazes mund të jetë i
pavetëdijshëm ose i rregulluar nga vetëdija subjektive.
 Ruajtja e homeostazes (shembull):
-SHEMBULL: temperatura (t⁰)

-Pika e paracaktuar e cilësimit për temperaturën e trupit është36,5°C- 37,5 °C (temp.

rektale). Në kushtet e inflamacionit ose infeksionit, pika e vendosjes së temperaturës
mund të rritet në 40 °C për të rritur shkallën e metabolizmit bazal dhe për të mbrojtur
kundër infeksionit, një proces i njohur zakonisht si "ethe".

-Kur largohen stimujt e jashtëm, pika e vendosjes së temperaturës së trupit gradualisht

kthehet në normale. Në këtë rast, ethet e ndihmojnë trupin të përballojë sfidat ek-
streme Megjithatë, temperatura e lartë e zgjatur mund të shkaktojë shkatërrim struk-
turor dhe
funksional të indeve dhe organeve dhe, në raste të rënda, dështim të shumëfishtë të
organeve dhe madje edhe vdekje.
Me pak fjalë, kur rregullimi i pikës së vendosjes devijon nga diapazoni i pranueshëm,
shkakton efekte të pakthyeshme në homeostazën e trupit, duke çuar në një gjendje
patologjike.
-Homeostaza është një kryqëzim i shëndetit dhe sëmundjes;
kështu, mirëmbajtja e mirë e homeostazës është një
parakusht për shëndetin, ndërsa ndërprerja e homeostazës
do të çojë në mënyrë të pashmangshme në sëmundje…
 Homeostaza ne semundje:

Ne semundje Ne semundjet Ne semundjet

Ne metabolizem
imunitare kardiovaskulare tumorale
Homeostaza ne semundjet imunitare -Shembull: Covid-19
-COVID- 19 prish homeostazën e sistemit imunitar. Ajo
është një sëmundje infektive e shkaktuar nga SARS-COV-2
-Homeostaza gjithashtu luan një rol të domosdoshëm në dhe karakterizohet nga dështimi akut i frymëmarrjes.
sëmundjet autoimune. Qelizat imune rregullojnë dhe kufizojnë Pas infeksionit, qelizat e infektuara me SARS-COV-2 njihen
njëra-tjetrën për të ruajtur homeostazën e sistemit imunitar. nga makrofagët dhe qelizat dendritike.
Për shembull, qelizat T rregullatore mund të kufizojnë aktiv- Makrofagët prodhojnë një numër të madh citokinash dhe
itetin e qelizave T efektore dhe funksioni i reduktuar i qelizave kemokinash proinflamatore, duke çuar në rekrutimin e
T qelizave inflamatore siç janë neutrofilet në vendin e
rregullatore mund të çojë në përgjigje autoimune të qelizave T infeksionit.
efektore ndaj indeve, si artriti reumatoid. Trajtimi: Lëshimi i tepërt i citokinave pro-inflamatore mund të çojë
Para-trajtimi në stuhi citokine, të cilat mund të shkaktojnë dëmtim të in-
me nitrat dietik deve, dështim të organeve dhe vdekje.
mund të japë Simptomat e rënda janë më të zakonshme tek pacientët e
NO në sistemin moshuar dhe shpesh shoqërohen me komplikime, ndërsa
vaskular dhe të simptomat tek të rinjtë shpesh janë të lehta.
zvogëlojë Kjo është për shkak se rregullimi i homeostazës së sistemit
përgjigjen imunitar ndryshon me plakjen e trupit.
inflamatore të Krahasuar me pacientët e rinj, pacientët e moshuar kanë një
leukociteve reagim më të ulët dhe aftësi pastrimi ndaj infeksioneve virale,
ndaj ndërsa përgjigja inflamatore ndaj infeksioneve është më
kemokinave aktive.
akute përmes Karakteristikat imune janë arsyeja kryesore për ashpërsinë dhe
rrugës nitrat- vdekshmërinë e lartë të COVID-19 tek pacientët e
nitrit-NO. moshuar.
 Homeostaza ne metabolizem
Përveç kësaj, ngrënia e tepërt ndryshon ndjeshmërinë e qendrës
së shpërblimit dietik ndaj dopaminës, duke përkeqësuar më tej
ndërprerjen e homeostazës së metabolizmit të energjisë dhe
duke nxitur përparimin e obezitetit .
-Bilanci i energjisë rregullohet kryesisht nga sistemi nervor
qendror, duke përfshirë qendrën neuroendokrine të vendosur
në hipotalamus dhe bërthamën e vetmuar të vendosur në
trungun e sipërm të trurit.
Obeziteti është një çrregullim metabolik i karakterizuar nga
akumulimi i tepërt i yndyrës në trup dhe shoqërohet me një
prevalencë të shtuar të sëmundjeve të ndryshme.
Çrregullimet metabolike homeostatike janë shkaktarët më të
rëndësishëm të obezitetit.
Normalisht, sjellja e ushqimit të trupit të njeriut është e
balancuar dinamikisht dhe dëshira për të konsumuar ushqim
rritet për të përmbushur nevojat fiziologjike kur rezervat e
energjisë zvogëlohen.
Megjithatë, pacientët obezë shpesh shfaqin një gjendje
hedonizmi.
Për të promovuar kënaqësinë shqisore, ata konsumojnë
ushqim përtej bilancit të energjisë, edhe kur rezervat e
energjisë janë të mjaftueshme .
 Kurimi I semund-
jeve te metabol-
izmit

-Nitratet inorganike
përmirësojnë sëmundjet
metabolike dhe efektet e tyre
të dobishme mund të lidhen
me promovimin e ekuilibrit
nitrat-nitrit-NO, duke
ruajtur kështu homeostazën
e NO dhe duke rregulluar
homeostazën mikrobike.
Homeostaza ne semundjet kardiovasku-
lare
-Presioni ynë i gjakut mbahet brenda një intervali relativisht të
qëndrueshëm nëpërmjet rregullimit të reagimit.
Receptorët për presionin e gjakut në trup janë baroreceptorët
në harkun e aortës dhe sinuset karotide të cilët reagojnë ndaj
ndryshimeve në presionin arterial.
Trakti solitar në palcën e zgjatur të trurit përpunon sinjalet
nga receptorët e presionit dhe vepron në efektorët e vendosur
në enët e gjakut dhe në zemër duke rregulluar aktivitetin
nervor të nervave simpatikë dhe parasimpatikë .
- Kur presioni i gjakut është i ngritur, baroreceptorët
aktivizohen dhe rregullimi i bërthamës së traktit solitar ul
aktivitetin simpatik dhe rrit diametrin vaskular.
Përveç kësaj, rritja e aktivitetit parasimpatik ul rrahjet e
zemrës dhe infarktin në tru, duke ulur kështu presionin e
gjakut.
- E kundërta ndodh kur presioni i gjakut është nën një pikë
të caktuar.
Nëpërmjet këtij rregullimi negativ të reagimeve, luhatjet në
presionin e gjakut mund të zbuten në mënyrë efektive në
mënyrë që presioni i gjakut i trupit të mbetet relativisht i
qëndrueshëm gjatë gjithë ditës, pavarësisht ndryshimeve në
mjedis ose sjellje.

-Trajtimi i sëmundjeve kardiovaskulare fokusohet kryesisht në zbutjen e simptomave

të pacientëve.
Këto përfshijnë zvogëlimin e vëllimit të gjakut duke përdorur diuretikë, kufizimin e
vazokonstriksionit duke frenuar rrugën e renin-angiotenzinës dhe kanalet e kalciumit,
ose uljen e sintezës së kolesterolit për të lehtësuar aterosklerozën duke përdorur
statina , megjithëse këto trajtime janë përdorur gjerësisht në praktikën klinike dhe
kanë arritur një efikasitet të caktuar, shumë ilaçe mund të shkaktojnë efekte anësore
të papritura që nuk janë të favorshme për aplikimin e tyre afatgjatë.
 Kurimi I semund-
jeve kardiovasku-
lare

-Perdorimi I diuretikëve

-Nitrati inorganik
 Homeostaza ne semundjet tumorale
-Shfaqja dhe zhvillimi i tumoreve janë të lidhura ngushtë me
dishomeostazën.
Proto-onkogjenët janë një grup gjenesh që luajnë role të r
ëndësishme në përhapjen dhe diferencimin e qelizave.
Normalisht, proto-onkogjenët rregullohen rreptësisht nga një
grup tjetër gjenesh të quajtur gjene shtypës të tumorit dhe
ekuilibri dinamik ndërmjet tyre është i favorshëm për ruajtjen
e numrit të qelizave dhe funksionin normal fiziologjik.
Megjithatë, ekuilibri midis proto-onkogjenëve dhe gjeneve
shtypës të tumorit mund të prishet nga mutacionet e gjeneve
nën veprimin e faktorëve stimulues dhe mbishprehja e proto-
onkogjeneve mund të çojë në përhapje anormale të qelizave
dhe formim të tumorit.
-Aktualisht, trajtimet kryesore për kancerin janë kirurgjia,
radioterapia, kimioterapia dhe imunoterapia, të cilat
synojnë të zvogëlojnë vëllimin e tumorit, të bllokojnë in-
vazivitetin e tij dhe të nxisin vdekjen e qelizave tumorale.
Rregullimi i homeostazës është një faktor i rëndësishëm në
shfaqjen dhe zhvillimin e tumorit.
Prandaj, mjekësia homeostatike synon të kombinojë kon-
ceptin e rregullimit të homeostazës me trajtimin e tumorit.
Mund të përmirësojë rezistencën e indeve dhe organeve
normale ndaj tumoreve duke rivendosur homeostazën e tyre
origjinale ose duke penguar rritjen e tumoreve duke
shkatërruar homeostazën e indeve tumorale për të
përmirësuar efektin terapeutik mbi tumoret dhe për të
marrë dyfishin e rezultatit me gjysmën e përpjekjes.
Përveç kësaj, është e diskutueshme nëse të gjitha tumoret
në trup duhet të eliminohen për qëllimin e vetëm të traj-
timit.
Duke marrë parasysh efektet negative të heqjes totale të
tumorit, një nga qëllimet terapeutike duhet të jetë kontrolli i
rritjes së tumorit dhe ruajtja e homeostazës në trup.
Kurimi I semund-
jeve tumorale

-Nitrati inorganik

-Radioterapi
 Rast klinik:
1. Vleresimi fillestar: menyra e ushqyerjes
aktiviteti fizik
vitae
niveli i stresit

-Anamesis statusi socio-ekonomik

duhanpirja/ alkooli

hereditariteti
Sa?

morbis medikamentet Ku?

pyetje rreth semundjes Si?

Kur?
 facies hiperemike

palpitacione

angine
hipertension

hemadostenozë
Simptomatologjia:
skleroze vaskulare

fibroze kardiake

aneurizem
episode lipotimie

epistaxis
 ngjyra e lekures
inspeksioni
manifestimet dermatologjike

Ex.fizik askultacioni S1 & S2 (dy tonuset)

palapacioni shenja kusmal

 1.gjak komplet Glicemi ,Hb, A, C

Analiza tiroidike

TSH
2.bilanc biokimik TP-I
TRH
T3/T4
Ex. laboratorik 3. Ck-MB Anti-TPO

Na+
K+
4.elektrolitet Cl-

VLDL/ Acide yndyrore

5.lipidograma
LDL/ HDC/ triglicemi
 EKG

Ro- pulmon

MRI-cardiake
Ex. imazherik

Angio CT

Koronaroangiografia
 1.Aeurizem “si pasoje” e rritjes se prod-
himit kardiak.

2.Hipertension arterial “si pasoje” e

2.Vendosja e efektit gjenetik trashegues.

diagnozes in-
fermierore 3.Facies hiperemike “ si pasoje” e
hipertensionit arterial.

4.Hemadostenoze “ si pasoje” e rritjes se

intesitetit te stresit vaskular.
 -diuretike
3.Planifikimi I nderhyrjes infermierore -nitrati inorganik

-statina

4.Zbatimi nderhyrjes infermierore

5.Vleresimi I gjendjes se pacientit.

 Referencat:
https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9510546/

- PubMed

- Wikipedia

-Bazat infermierore
Faleminderit!