Universiteti i Tiranës 

Fakulteti i Gjuhëve të Huaja 

Master Shkencor 

Departamenti I gjuhËs Gjermane 

Mësuesi 

Psikologji zhvillimi

Çrregullimet e të ushqyerit në adoleshencë dhe komplikacionet e tyre.

Punoi: Pamela Xhaferllari
Pranoi: Kiduina Zaka 
Renis Kasemaj 
Klaudia Hoxha
Desara Alliu
• ABSTRAKTI-Çrregullimet e të ngrënit shoqërohen me anomali në sjelljet e të ngrënit si frika nga obeziteti, apokleiza (neveri
ndaj ushqimit), ngrënia e tepërt dhe provokimi e vjelljës. Këto anomali rezultojnë nga komplikime të tilla si kequshqyerja.
Pasojat fizike të këtyre çrregullimeve përfshijnë periudha të zgjatura të hipotensionit kronik, bradikardisë, hipotermisë, ënjtje e
gjëndrës së pështymës, karies, anemi, dehidrim, hipokalemi, hipokloremi, dhe alkaloza metabolike e zgjatur. Prandaj, dëmtimi i
veshkave ose i zemrës tenton të ndodhë për shkak të këtyre anomalive. Përveç kësaj, mundësia e vdekjes së papritur për shkak
të aritmisë nuk është e pazakontë.

• Fjalët kyçe: Çrregullime të të ngrënit; Anoreksia nervore; Bulimia nervore; Komplikimet fiziologjike; Komorbiditeti
psikologjik
 • Përkufizimi dhe Klasifikimi

• Karakteristikat e çrregullimeve të të ngrënit, të cilat rrjedhin nga dëshira për të qenë të

dobët dhe frika nga obeziteti, janë humbja e theksuar e peshës trupore për shkak të
apokleizës, dhe sjelljet e ngrënjes së tepërt dhe pastrimit si vetëvjellja dhe abuzimi me
agjentët purgativë. Çrregullimet e të ngrënit mund të klasifikohen përafërsisht si anoreksi
nervosa dhe bulimia nervore.
• Anoreksia nervore: Ky është një çrregullim i të ngrënit i karakterizuar
nga humbje e theksuar e qëllimshme e peshës trupore. Ka dy lloje
çrregullim i të ngrënit : një lloj kufizues vetëm me apokleizë, dhe një lloj
i ngrënies së tepërt me sjellje të theksuar spastrimi duke përfshirë
vjelljen ose abuzimin me ilace pastures.

• Bulimia nervore: Ky është një çrregullim i të ngrënit që nuk

karakterizohet nga humbje ekstreme e peshës trupore që shihet në AN.
Ajo klasifikohet në dy lloje: një lloj spastrimi me sjellje si provokimi i të
vjellave dhe abuzimi me ilacet e pastrimit, dhe një lloj spastrimi pa
sjellje të tilla te rregullta, por me agjërim të shpeshtë dhe ushtrime të
tepruara.
• Çrregullimet e të ngrënit ndodhin shpesh në vitet e pubertetit dhe efekti i tij tenton të zgjasë gjatë gjithë
jetës, pasi përparimi i tij është kronik. Sjelljet duke përfshirë apokleizën (neverin ndaj ushqimit), të ngrënit e
tepruar,vjelljen e provokuar dhe dëshira për të qenë të dobët janë psikologjikisht kërcënuese për anëtarët e
familjes dhe njerëz të tjerë rreth këtyre pacientëve. Ata e gjejnë vetën në vështërsi se si t’I bëjnë ballë kësaj
sjellje. Për më tepër, duke qenë se është e vështirë të trajtohen këto çrregullime, kequshqyerja herë pas here
të çon në një përfundim fatal ose në sjellje vetëvrasëse. Në disa raste, familja shkatërrohet. Siç u përmend
më lart, çrregullimet e të ngrënit nuk janë vetëm sëmundje të sjelljes së të ngrënit, si p.sh. thjesht të ngrënit
ose të mos ngrënit, por ato janë sëmundje që ndikojnë edhe në kushtet fizike dhe psikologjike të pacientit, si
dhe mjedisin social. Në këtë punim diskutohen çrregullimet e të ngrënit dhe përshkruhen faktorët fizikë,
psikologjikë dhe socialë dhe efekti i sëmundjes në këta faktorë
• Çrregullimet e të ngrënit që nuk specifikohen ndryshe (ED-NOS):
Edhe pse ky lloj çrregullimi nuk plotëson kriteret diagnostikuese për
AN ose BN, vërehet qartë sjellje jonormale e të ngrënit ose sjellje të
tjera që synojnë mbajtjen e peshës së ulët trupore.
 Efektet fizike
• Gjatë ekzaminimit të pacientëve me AN, është e rëndësishme të merren
informacione për shenjat vitale duke përfshirë rrahjet e zemrës në pozicione
shtrirë dhe në këmbë, presionin e gjakut dhe temperaturën e trupit, për të
ekzaminuar për thatësi të lëkurës dhe ekstremiteteve, të vjella, kallo,
mavijosje, informacion rreth qarkullimit të gjakut duke përfshirë
bradikardinë. , aritmia dhe prolapsi i valvulës mitrale (MVP), informacione
për tretjen dhe informacion në lidhje me sistemin nervor qendror si tumoret e
trurit që shkaktojnë humbje të peshës trupore dhe të vjella. Ekzaminimi fizik
i pacientëve meBN është e ngjashme me atë të pacientëve me AN.
Megjithatë, duhet t'i kushtohet vëmendje çdo ënjtjeje të gjëndrave të
pështymës që shkaktohet nga të vjella dhe gërryerje të smaltit (kariesit) për
shkak të regurgitimit të acidit gastrik.
 Efektet fizike të kequshqyerjes kronike dhe spastrim i vazhdueshëm

• Në çrregullimet e të ngrënit, vërehen hipotension kronik të

vazhdueshëm, bradikardi, hipotermi, ënjtje të gjëndrave të pështymës,
karies, anemi, dehidrim, hipokalemi, hipokloremi dhe alkalozë
metabolike. Kështu, dështimi i veshkavedhe gjithashtu priren të
ndodhin dështimi i zemrës. Përveç kësaj, vdekja e papritur për shkak të
aritmisë nuk është e pazakontë. Të vjellat kronike shkaktojnë ezofagit
refluks, dhe ngrënia e tepërt dhe të vjellat e rënda mund tëndonjëherë
shkaktojnë këputje të stomakut. Alkaloza metabolike për shkak të të
vjellave, abuzimit me agjentët pastrues ose hipokalemisë mund të
shkaktojë obstruksione të zorrëve. Më shumë se 90% e pacientëve me
AN ​zhvillohenamenorrea dytësore për shkak të kequshqyerjes kronike.
 Reduktimi i masës kockore
• Masa kockore zvogëlohet edhe pas zakoneve të të ngrënit jonormale
afatshkurtër, dhe raportohet se masa kockore zvogëlohet me 1 SD në
92% ose 2.5 SD në 38% të pacientëve, modelet e të ngrënit të të cilëve
kanë qenë anormale për më shumë se 6 muaj.8) Kocka e reduktuar
masa çon në rritjen e rrezikut të frakturave të kockave më vonë në jetë.
Incidenca e frakturave të kockave në pacientët me AN është raportuar
të jetë 2.9 herë më e lartë se incidenca e pritshme e frakturave të
kockave në popullatën e përgjithshme. Frakturat e kockave ndodhin në
pacientët me AN më shpesh në moshën 38 vjeç për fraktura të legenit,
25 për thyerje vertebrale dhe 24 për fraktura brachiale.
 Efekti në sistemin kardiovaskular
• Anoreksia nervore shkakton prolapsi të valvulës mitrale, interval të
zgjatur QT dhe dështim të zemrës. Është raportuar se prolapsi i
valvulës mitrale shihet në 32% deri në 60% të pacientëve me AN, në
krahasimnë 6% deri në 22% të popullsisë së përgjithshme. Kjo besohet
të jetë për shkak të një rënie në vëllimin e gjakut qarkullues që rrjedh
nga uria. Përveç kësaj, duhet t'i kushtohet vëmendje e zgjatjes se
intervalit QT kur pacientët kanë bradikardi në lidhje me peshën e
reduktuar të trupit, megjithëse nuk ndikon drejtpërdrejt në aritmi ose
vdekje të papritur.
 Faktorët dhe efektet në sistemin nervor
qendror
• Konsiderohet se neurotransmetuesit e trurit
ndikojnë në kushtet patogjene të AN. Serotonina
e trurit lidhet me qendrën e oreksit dhe qendrën
e ngopjes, dhe mendohet se luan një rol në
ndryshimin e sistemit nervor dhe mungesën e
oreksit që shihet në AN. Në pacientët me lloje të
caktuara të AN, zakonisht shihet një nivel i lartë
i serotoninës në tru, gjë që mbështet hipotezën
se nivelet e larta të serotoninës së trurit mund të
shkaktojnë sjellje kompulsive ose mund të
pengojnë qendrën e oreksit. Përveç kësaj, është
një fakt i njohur se një skanim MRI i pacientëve
me AN tregon atrofimin e lëndës gri dhe të
bardhë dhe një rritje të vëllimit të lëngut
cerebrospinal. Këto ndryshime mbeten edhe pas
rritjes së peshës trupore dhe raportohet se një
rritje e dukshme e lëngut cerebrospinal vazhdon. PAMELA XHAFERLLARI
 Faktorët dhe efektet psikologjike
• Megjithëse një konsensus i qartë në lidhje me shkakun
e çrregullimeve të të ngrënit nuk ekziston, besohet se
një kombinim kompleks i faktorëve psikologjikë, fizikë,
familjarë, mjedisorë dhe socialë janë të përfshirë të
paktën në shfaqjen e një çrregullimi të të ngrënit. Ata
që kanë vetëbesim të ulët ose vuajnë nga mungesa e
vetëkontrollit për shkak të traumave fizike ose
përvojave traumatike në historinë e tyre familjare,
priren të përdorin lehtësisht dietën dhe masat e tjera
për të ulur peshën e tyre trupore në mënyrë që të
fitojnë një ndjenjë të vetëvetes.

• Stabiliteti ose vetëkontrolli. Një çrregullim i të ngrënit

shpesh shoqërohet me çrregullime të rënda mendore.
Zakonisht shihen çrregullime të humorit, çrregullime
ankthi, çrregullime obsesive-kompulsive dhe
çrregullime të personalitetit. Varësia nga droga
shoqërohet shpesh me çrregullime të të ngrënit, dhe PAMELA XHAFERLLARI
alkoolizimi është një problem i zakonshëm në BN.
 Faktorët që lidhen me familjen dhe efekti i tyre

• Ekzistojnë karakteristika të ndryshme në familjet e pacientëve me çrregullime të të

ngrënit:
• Prindërit kanë pritshmëri të larta për performancën akademike dhe pamjen personale të
femijet e tyre.
• Familja ka probleme me trajtimin e konflikteve familjare. Ekziston një komunikim i
dobët ndërpersonal ndërmjet anëtarëve të familjes (veçanërisht aspektet emocionale).
• Ka një tendencë për t'u kapur pas strukturës aktuale të familjes (përzierje).
• Ka një numër anormalisht të vogël grindjesh familjare. Ka një vlerë të lartë për nënën
apo rolin e nënës.Ka pak tension mes burrit dhe gruas.
• Lloje të ndryshme të stresit në familje janë të përfshira në zhvillimin e çrregullimeve të
të ngrënit, por ka shumë raste kur përpjekjet e familjes për të kuruar çrregullimin e të
ngrënit rezultojnë në frenimin e nevojave fizike dhe emocionale.
PAMELA XHAFERLLARI
 Mbështetja ekipore
Trajtimi i çrregullimeve të të ngrënit duhet të bazohet në një qasje ekipore duke përdorur ekipe ekspertësh
nga mjekësia, ushqimi, shëndeti mendor, grupet e fushave të tjera që marrin pjesë në trajtim.

1- Stafi mjekësor përpiqet të stabilizojë shenjat vitale të pacientit dhe është përgjegjës për trajtimin e
elektrolititanomali të tilla si dehidrimi dhe funksioni si koordinator i kujdesit.

2-Nutricionistët luajnë një rol në edukimin e njerëzve rreth dietave të shëndetshme dhe ofrojnë një bazë
teorike për ndryshimin e sjelljeve të të ngrënit. Ata diskutojnë me pacientin rreth ushqimeve të
disponueshme dhe metodave të dietës, planifikojnë marrjen e kërkuar të kalorive dhe ushqimit dhe
ndihmojnë pacientin të arrijë peshën e duhur trupore.

3-Në fushën e shëndetit mendor, ekspertët e shëndetit mendor luajnë një rol shumë të rëndësishëm në
ekipin e trajtimit. Duke kombinuar terapi të ndryshme psikologjike, është e mundur të merret
informacion për sfondin dhe faktorët që çojnë në çrregullime të të ngrënit.

PAMELA XHAFERLLARI
 Konkluzioni
• Çrregullimet e të ngrënit mund të rezultojnë në pasoja fatale për
shkak të mangësive ushqyese. Pacientët me çrregullime të të ngrënit
ndonjëherë shfaqin sjellje vetëvrasëse ose pengojnë funksionet e tyre
sociale; dhe çrregullimi herë pas here mund të shkatërrojë familjen.
Në trajtimin e sëmundjes, është e rëndësishme që anëtarët e familjes
dhe njerëzit përreth pacientit të marrin pjesë në trajtim.Përveç kësaj,
duhet theksuar se sëmundja jo vetëm që shkakton çrregullime në
sjelljet e të ngrënit, por ndikon në mënyra të ndryshme edhe në
aspektet fizike, psikologjike dhe sociale të pacientit. Çrregullimet e të
ngrënit duhet pranuar si një sëmundje serioze që është e vështirë për
t'u trajtuar.
PAMELA XHAFERLLARI
 REFERENCAT
• 1) Akademia Ndërkombëtare e Çrregullimeve të Ushqimit: Deklarata e pozicionit mbi barazinë në mbulimin e sigurimit për
çrregullimet e të ngrënit. http//www. aedweb.org/
• 2) Shoqata Amerikane e Psikiatrisë: Diagnostikedhe Manuali Statistikor i Çrregullimeve Mendore:DSM-IV. Botimi i 4-të, Shoqata
Amerikane e Psikiatrisë, Uashington DC, 1994.
• 3) Mehler, P.S.: Diagnoza dhe kujdesi i pacientëveme anoreksi nervore në mjediset e kujdesit parësor.ANN Intern Med 2001; 134:
1048
• .4) Golden, N.H., Jacobson, M.S., Schebendach, J.et al.: Rifillimi i menstruacioneve në anoreksi nervore. Arch Pediatr Adolesc Med
1997; 151: 16
• .5) Bachrach, L.K., Guido, D., Katzman, D. et al.:Ulja e densitetit të kockave tek vajzat adoleshenteme anoreksi nervore. Pediatri 1990;
86:440
• .6) Soyka, L.A., Grinspoon, S., Levitsky, L.L. etj.al.: Efektet e anoreksisë nervore në kockametabolizmin tek adoleshentët femra. J
ClinEndocrinol Metab 1999; 84: 4489
• 7) Bruni, V., Dei, M., Vicini, I. et al.: Estrogjenterapi zëvendësuese në menaxhimin eosteopenia e lidhur me çrregullimet e të ngrënit.
AnnN Y Acad Sci 2000; 900: 416.
• 8) Grinspoon, S., Thomas, E., Pitts, S. et al.:Prevalenca dhe faktorët parashikues për rajonalosteopenia tek gratë me anoreksi
nervore.Ann Intern Med 2000; 133: 790.
• 9) Grinspoon, S., Herzog, D. dhe Klibanski, A.:Mekanizmat dhe opsionet e trajtimit të kockavehumbje në anoreksi nervore.
PsikofarmakoliBull 1997; 33: 399.
• 10) Grinspoon, S., Miller, K., Coyle, C. et al.:Ashpërsia e osteopenisë në mungesë të estrogjenitgratë me anoreksi nervore dhe
amenorre hipotalamike. J Clin Endocrinol Metab1999; 84: 2049.
• 11) Cooke, R.A. dhe Chambers, J.B.: Anoreksianervoza dhe zemra. Br J Hosp Med 1995;54: 313.
• 12) Kaye, W.H.: Ndryshime të vazhdueshme në sjelljedhe aktiviteti i serotoninës pas shërimit
ngaanoreksia dhe bulimia nervore. Ann N Y AkadSci 1997; 87: 162.
• 13) Katzman, D.K., Lambe, E.K., Mikulis, D.J. etjal.: Lënda gri cerebrale dhe lënda e bardhëdeficiti i
volumit tek vajzat adoleshente me anoreksi nervore. J Pediatr 1996; 129: 794.
• 14) Lambe, E.K., Katzman, D.K., Mikulis, D.J. etjal.: Deficitet e vëllimit të lëndës gri cerebrale
pasrikuperimi i peshës nga anoreksia nervore. ArchGjeneral Psikiatria 1997; 54: 537.
• 15) Garner, D.M. dhe Garfinkel, P.E.: Manuale Trajtimit të Çrregullimeve të të Ushqyerit. Ed. 2,Guilford
Press, Nju Jork, 1997.
• 16) Patton, G.D., Selzer, R., Coffey, C. et al.: Onseti çrregullimeve të të ngrënit tek adoleshentët:
Popullsiastudim i bazuar në grup mbi 3 vjet. BMJ 1999;318: 765.
• 17) Herzog, D.B., Nussbaum, K.M. dhe Marmor,A.K.: Komorbiditeti dhe rezultati në çrregullimet e të
ngrënit. Psychiatr Clin North Am 1996; 19: 843.
• 18) Halmi, K.A., Eckert, E., Marchi, P. et al.:Komorbiditeti i diagnozave psikiatrike në anoreksi nervore.
Arch Gen Psychiatry 1991; 48:712.
• 19) Morgan, J.F., Reid, F. dhe Lacey, J.H.: ThePyetësori SCOFF: Vlerësimi i një të rejemjet depistues për
çrregullimet e të ngrënit. BMJ 1999;319: 1467
• .20) Qendrat për Kontrollin dhe Parandalimin e Sëmundjeve:Mbikëqyrja e sjelljes së rrezikut të të rinjve-
UnitedShtetet, 1999. MMWR CDC Surveill Summ2000; 49 (FS-5):