KONSEPTONG PAPEL SA PANANALIKSIK

Taon at Pangkat 11 – STEM B

Mananaliksik Bacio, Enrique J. Monoy, Justin Rhey A.

Basco, Ivan Karl T. Morato, Eljen Jhon S.
Jandayan, Abraham Tagama, Theejay F.
James U.
Mendoza, Paulo C. Halaba, Janicah D.

Panukalang Isang Pag-aaral Tungkol sa Agrikultura at Teknolohiya

Pananaliksik Blg. 01
Ang Kinabukasan ng Pagsasaka: Ang Papel ng Teknolohiya sa Pagpapabuti
ng mga Kasanayan sa Agrikultura

Paunang Kaalaman Ang sektor ng agrikultura ay patuloy na nangangailangan ng mga

pagbabago at pagpapabuti upang masiguro ang sapat na suplay ng pagkain
(Background of the para sa lumalaking populasyon ng mundo. Sa pagpasok ng teknolohiya sa
Study) larangan ng pagsasaka, lumalaki ang potensyal para sa mas malalim na pag-
unlad at mas mahusay na kasanayan sa agrikultura.

Ang mga teknolohikal na pagbabago at mga inobasyon ay

nagbibigay ng mga solusyon sa mga hamon at problema na kinakaharap ng
mga magsasaka. Ito ay tumutulong sa pagpapabuti ng mga proseso at
pamamaraan sa produksyon, pagtatanim, at pangangalaga ng mga
pananim. Ang teknolohiya ay may malaking papel sa pagpapabuti ng mga
kasanayan sa agrikultura. Nagdudulot ito ng mas epektibong paggamit ng
mga mapagkukunan tulad ng lupa, tubig, at enerhiya. Ang paggamit ng
teknolohiya sa pagsasaka ay nagbubukas ng mga bagong oportunidad para
sa mas malaking ani, mas malinis na produksyon, at mas mapadali ang
kasanayan ng mga magsasaka sa paggamit ng teknolohiya.

Ang pangunahing layunin ng pag-aaral na ito ay tuklasin kung paano

ang teknolohiya ay makakatulong sa pagsasaka na maging mas epektibo at
hindi gaanong pahirap para sa mga magsasaka, at kung ano ang magiging
kinabukasan ng mga magsasaka sa larangan ng teknolohiya. Ang paksa na
ito ay mahalaga bilang isang mananaliksik, lalo na sa kasalukuyang panahon
 at mga isyung kinakaharap. Sa pamamagitan ng pag-aaral na ito,
matututuhan ng mga mananaliksik ang mga pag-unlad sa teknolohiya sa
sektor ng agrikultura, na makakatulong sa mga mananaliksik at mambabasa
na magpasya kung ang paggamit ng teknolohiya sa pagsasaka ay kapaki-
pakinabang para sa bawat magsasaka na mamuhunan at maunawaan kung
ano ang dapat pang pagbutihin. Ang pagtugon sa mga kakulangan ng
pananaliksik na ito ay makakatulong sa mga mananaliksik sa pamamagitan
ng pagbibigay ng sanggunian sa epekto ng teknolohiya sa mga magsasaka
sa Luzon, na wala pang ibang sanggunian na nagbigay. Bukod dito, ang mga
artikulong binasa ng mga mananaliksik sa pag-aaral na ito ay naglalahad ng
kung paano ang teknolohiya ay nakakatulong at hindi nagtatakda ng
kinabukasan ng pagsasaka o agrikultura kaugnay ng teknolohiya.

Pahayag ng Tesis Ang paggamit ng teknolohiya ay isa sa mahalagang hakbang sa

(Thesis Statement) pagpapabuti ng mga kasanayan sa pagsasaka at pagtaas ng produksyon ng
agrikultura para sa isang mas maliwanag na kinabukasan para sa sektor ng
agrikultura.

Sa patuloy na pag-usbong ng teknolohiya sa ating bansa,

mahalagang palawakin ang kahusayan at kasanayan sa agrikultura upang
maiangat ang antas ng ekonomiya ng mga magsasaka at mapabuti ang
kanilang kalagayan.

Layunin ng Pag-aaral 1. Layunin ng pag-aaral na ito na malaman ang papel ng teknolohiya sa

pagpapabuti ng mga kasanayan sa agrikultura.
(Objectives of the
Study) 2. Layunin ng pag-aaral na ito na tumutukoy kung paano makakatulong
ang teknolohiya sa mga magsasaka sa hinaharap upang makagawa
ng mas maraming pagkain, mapabuti ang kanilang mga kasanayan
sa pagsasaka, at dumami ang kanilang ani.

3. Layunin ng pag-aaral na ito na kung paano ang teknolohiya ay

nagbibigay daan sa mga magsasaka sa hinaharap upang harapin ang
iba't ibang mga problema sa agrikultura, kabilang ang pagbabago ng
klima, kawalan ng seguridad sa pagkain, kalusugan ng lupa, at iba
pa.

Mga Tanong ng Upang makamit ang mga layunin, hinahanap ng mga mananaliksik
Pananaliksik na masagot ang mga sumusunod na mga tanong:

(Statement of the
Problem)
1. Ano ang mga papel ng teknolohiya sa pagpapabuti ng mga
kasanayan sa agrikultura?
2. May epekto ba ang teknolohiya sa mga paraan ng pagsasaka na
nagpapataas ng produksyon at nagbabawas ng pinsala sa kalikasan?
 Kung gayon, ano ang mga hadlang na nagpapahirap sa kanila na
gumamit ng mas advanced na teknolohiya?
3. Mayroon bang mga problema na posibleng harapin ng mga
magsasaka sa hinaharap? Makakatulong ba ang teknolohiya sa
anumang paraan?

Lawak at Hindi maitatanggi na ang teknolohiya ay nagbago ng ating mga

Delimitasyon ng buhay at naging mahalaga dahil sa epekto nito sa iba't ibang industriya,
Pag-aaral kasama na ang agrikultura. Layunin ng pag-aaral na ito na matukoy ang
epekto o pagpapabuti ng teknolohiya sa mga magsasakang Pilipino. Ang
(Scope and mga magsasakang pangkasalukuyan ang target ng aming mga interbyu
Delimitations) upang mabatid ng aming gagawing pananaliksik ang kanilang mga
kasanayan at teknolohiya ginagamit. Ang pag-aaral ay limitado rin sa mga
magsasaka na may kakayahang makagamit ng teknolohiya at kasapi ng mga
organisasyon na ang pangunahing layunin ay ang agrikultura. Ang mga
posibleng magsasaka na ma-interview ay mula sa Bulacan, Pampanga,
Tarlac, at iba pang lugar sa Luzon. Limitado rin ang pangangalap ng
impormasyon sa online interbyu dahil hindi kami pinahihintulutan na
pumunta sa mga nasabing lugar dahil sa ilang mga kadahilanan. Ibig sabihin
lamang nito, hindi kami makapag-inspeksyon ng kapaligiran at kung paano
nila ginagamit ang mga ganitong makina.

Kahalagahan ng Mga Mag-aaral. Nakakatulong ang pag-aaral na ito para sa mga

mag-aaral na nasa larangan ng agrikultura at teknolohiya upang mapalawak
Pag-aaral ang kanilang kaalaman ukol dito. Maaari itong magbigay ng mas malalim pa
(Significance of the na pag-unawa sa kahalagahan ng teknolohiya sa pagsasaka at kung paano
Study) ito maaaring magamit yung mapadali at mga kasanayan sa pagsasaka.

Mga Guro. Ang pag-aaral na ito ay nakakatulong sa mga guro sa

kanilang pagtuturo. Makakatulong din ito sa mga guro na mag-develop ng
mga gawain at proyekto sa school na may kaugnayan sa paggamit ng
teknolohiya sa agrikultura.

Mga Magsasaka. Makikinabang ang mga magsasaka sa pag-aaral na

ito dahil tatalakayin nito kung paano ang teknolohiya ay maaaring gamitin
upang mapabuti ang kanilang trabaho at gawing mas maginhawa ang mga
agrikultural na pamamaraan para sa kanila (Chavas at Nauges, 2020).
Maaari silang maengganyo na subukan ang mas magandang mga
teknolohiya upang gawing mas maaasahan ang kanilang trabaho at iba
pang mga bagay.
 Komunidad. Ang pag-aaral na ito ay malaking tulong sa komunidad.
Dahil ang tekonolohiya sa agrikulutra ay maaring magdulot ng pagtaas ng
ani, mapadali ang gawain, maayos na pagsasaka, at mas maunlad na
ekonomiya sa komunidad.

Mga Mananaliksik. Ang kahalagahan ng pag-aaral na ito para sa

mga susunod na mananaliksik ay ang pagkakaroon ng kaalaman sa
paggamit ng teknolohiya, lalo na sa larangan ng agrikultura. Ito ay maaaring
maging kapaki-pakinabang bilang sanggunian sa mga susunod na
pananaliksik, partikular sa teknolohiya at agrikultura.

Industriya ng Pagkain. Makikinabang din ang industriya ng pagkain

sa pag-aaral na ito dahil ang teknolohiya ay nakakaapekto sa paraan kung
paano nabibigyan ng mga tao ang mga produktong mataas ang kalidad. Ang
mga magsasaka rin ang nagbibigay ng mga pangunahing hilaw na
materyales na mahalaga para sa industriyang ito.

Mga Kaugnay na Balangkas ng mga Pag-aaral at Literatura Uri ng Pagsulat

literatura
(Related Literature Outline) (Type of Literature)

Napatunayan sa mga pag-aaral na ang Pilipinas ay Lokal

isa sa mga top five na mga bansang apektado ng
climate change, na may negatibong epekto sa
panahon, produksyon, presyo, kita, at buhay. Ang Zecca, F. (2019). The
agrikultura ang pangunahing sektor ng ekonomiya Use of Internet of
ng bansa, nag-aambag ng 12% sa GDP at 76% ng Things for the
nataghoy na lupain. Ang Climate Smart Agriculture Sustainability of the
(CSA) ay naglalayong palakasin ang kakayahan ng Agricultural Sector:
mga sistemang pang-agrikultura upang suportahan The Case of Climate
ang seguridad ng pagkain, isinama ang Smart Agriculture.
pangangailangan para sa adaptasyon at potensyal International
na para sa mitigasyon sa mga istratehiya para sa Journal of Civil
pag-unlad ng matatag na agrikultura. Ang digital Engineering and
technology ay nagrerebolusyon sa tradisyunal na Technology, 10(3).
paraan ng pagsasaka, na nangangailangan ng https://papers.ssrn.c
paggamit ng ICT at IoT upang masubaybayan ang om/sol3/papers.cfm?
mga tanim at ang kanilang kalagayan, na ginagamit
upang masugpo ang partikular na uri ng tanim na abstract_id=3455878
maaaring mas mabuti pang maipakain sa anumang
taniman at sa anumang lugar sa mundo. Ang Smart
Farming ay naghahangad na iugnay ang eksaktong
uri ng mga tanim tulad ng genes at phenotypes sa
data ng mga tanim ng pagganap, pataba, lupa, o
kapaligiran at ang bunga ng pagsusuri sa data nito.
(Zecca, 2019)

May maraming kadahilanan na kinakailangan Lokal

isaalang-alang ng mga magsasaka kapag kumukuha
ng teknolohiya. Sa pag-aaral na ito, tinitignan nito
ang mga kaso ng mga magsasaka ng palay kung Mariano, M. J.,
saan natukoy ang mga kadahilanan tulad ng mga Villano, R., &
biophysical component, farmassets, extensions, Fleming, E. (2012).
household size at marami pang iba. Ipinapakita nito Factors influencing
ang mahahalagang datos tulad ng kung paano farmers’ adoption of
makakatulong ng 1.32% sa teknolohikal na pag- modern rice
ampon ang isang taon ng pag-aaral, isang 5% na technologies and
pagtaas kung mayroong available na mga extension good management
worker, at marami pang iba. Ngunit may mga dapat practices in the
pa gawin kung nais nating magamit ng mga Philippines.
magsasaka ang mga teknolohiyang ito dahil sa Agricultural systems,
kasalukuyan ay mababa pa ang posibilidad, 27.68%, 110, 41-53. .
ng paggamit sa teknolohiyang CS. Kabilang dito ang https://www.science
suporta ng gobyerno sa pamamagitan ng mga direct.com/science/a
programa tulad ng GMA, Masagana 99, at iba pa, rticle/abs/pii/S03085
epektibong pagbabahagi ng kaalaman ng mga 21X12000534
extension worker, pagpapahiram ng makinarya at
edukasyon sa mga magsasaka, isang mas negosyo-
like na kalagayan, at access sa kredito. (Mariano et
al., 2012).

Maraming mga kadahilanan ang gumagawa ng Lokal

pagtanggap ng mga teknolohiya nang mahirap,
partikular na ang pag-aaral na ito ay nakatuon sa
pagtanggap ng mga teknolohiyang may Villano, R., Bravo‐
sertipikasyon ng binhi. Ang mga kadahilanan na Ureta, B., Solís, D., &
nakakaapekto nito ay kasama ang laki ng Fleming, E. (2015).
kabahayan at kita ng mga magsasaka, antas ng Modern rice
edukasyon nila, ang mga ari-arian na kanila katulad technologies and
ng mga traktor at pagsasanay at marami pang iba. productivity in the
Ang laki ng kabahayan ay nakakaapekto sa dami ng Philippines:
panganib na kanilang kinakaharap kapag disentangling
tinatanggap ang mga teknolohiyang ito na technology from
mayroong mas mataas na laki ay mas maliit ang managerial gaps.
panganib. Ang antas ng edukasyon rin ay Journal of
nakakaapekto sa kanila sa paraang ang mga mas Agricultural
edukado ay nagtanggap ng mga teknolohiyang Economics, 66(1),
tulad nito nang higit pa. Ang ari-arian at pagsasanay 129-154.
rin ay nakakaapekto sa kanila kung saan mas https://www.resear
maraming pagsasanay at ari-arian ay chgate.net/profile/D
nangangahulugan ng mas maraming pagtanggap sa aniel-Solis-5/publica
teknolohiyang CS. Ang iba pang mga kadahilanan tion/266083387_Mo
tulad ng kredito at mabuting patubig ay dern_Rice_Technolo
nakakaapekto rin sa gayong pagtanggap. Ang mga gies_and_Productivit
taong nag-adopt ng teknolohiyang ito ay mayroong y_in_the_Philippines
makabuluhang pagkakaiba sa mga hindi at _Disentangling_Tech
nagpakita ng mas mataas na net na kita na may nology_from_Manag
kaugnayan sa karaniwang kita ng mga magsasaka erial_Gaps/links/
(Villano et al., 2015). 59de1217a6fdccc2e0
f4ee3b/Modern-
Rice-Technologies-
and-Productivity-in-
the-Philippines-
Disentangling-
Technology-from-
Managerial-Gaps.pdf

Ang pag-aaral na ito ay nagtatalakay kung paano Lokal

umusbong ang agrikultura sa apat na yugto.
Ipinapakita nito na sa agriculture 1.0 ay nakasalalay
sa kapangyarihan ng tao at hayop. Ngunit ang Zhai, Z., Martínez, J.
produksyon ay mababa dahil sa mabigat na F., Beltran, V., &
trabaho. Sa agriculture 2.0, gumamit ng makinarya Martínez, N. L.
at kemikal ang mga magsasaka. Ngunit may (2020). Decision
masamang epekto ito sa kalikasan tulad ng support systems for
polusyon sa mga taniman, pagkawasak ng agriculture 4.0:
kalikasan, sobrang paggamit ng enerhiya, at pag- Survey and
aaksaya ng likas na yaman. Sa agriculture 3.0, challenges.
ginamit ng magsasaka ang mga computer program Computers and
at robotic techniques para mas mahusay na Electronics in
magampanan ang kanilang trabaho. Sa Agriculture, 170,
kasalukuyan, sa agriculture 4.0, ginagamit ng mga 105256.
magsasaka ang mga teknolohiyang tulad ng https://www.scienc
Internet of Things, big data, artificial intelligence, edirect.com/science
cloud computing, at remote sensing upang /article/pii/S016816
mapabuti ang kahusayan ng kanilang mga gawain
sa agrikultura. Ginagamit ang teknolohiyang ito 9919316497
upang mapadali ang produksyon, mapataas ang
kalidad, mapababa ang epekto sa kalikasan, at
mapababa ang pagkonsumo ng enerhiya at tubig.
Ang paggamit ng big data ay nagbibigay ng mga
kinakailangang impormasyon sa mga magsasaka
upang magawa nang maayos ang kanilang mga
trabaho. (Zhai et al., 2020).

Ang pag-aaral na ito ay nakatuon lamang sa post- Lokal

harvest technology sa Pilipinas. Ito'y sinasabi na
kailangan nating mag-invest ng mas marami sa
post-harvest technologies upang mabawasan ang Castro, S. G. (n.d.).
pagkawala ng mga inaning pagkain tulad ng bigas, Ｘ . POST-HARVEST
mais, prutas, at gulay. Ang pamamahagi ng mga TECHNOLOGY IN
printed materials tulad ng mga manual at THE PHILIPPINES.
brochures sa mga magsasaka at manggagawa ay isa https://www.un-
sa paraan upang maipromote ang post-harvest csam.org/sites/defa
technologies sa target industries. Pinag-usapan din ult/files/2021-01/Po
ng mananaliksik ng artikulong ito ang mga st-harvest
limitasyon ng post-harvest industry, at binanggit na %20Technology
ang mga negosyante, trader, at processor ang %20in
pinaka-nakikinabang sa mga makabagong post-
harvest technologies, kaya hindi makakabili ng
angkop na post-harvest equipment ang mga
magsasaka. Ito rin ay isinasaad sa pagtukoy sa mga
post-harvest equipment na available sa Pilipinas,
tulad ng drying, milling, at threshing equipment.
Sinabi rin ng mga mananaliksik na kakailanganin ng
mga magsasaka ng ilang panahon upang
mapatunayang makakatulong ang post-harvest
technology sa kanilang hanapbuhay. (Castro, n.d.)

Ang papel na ito ay nagbibigay-diin din sa mga Internasyonal

kasalukuyang problema na kinakaharap ng
agrikultura. May tatlong pangunahing sanhi ng mga
environmental issue na nakalista, kabilang dito ang Kirchmann, H., &
mga environmental factor tulad ng mataas na antas Thorvaldsson, G.
ng mga heavy metal sa mga taniman, tagtuyot, (2000). Challenging
bulkanikong pagsabog, atbp., pati na rin ang targets for future
impluwensya ng tao tulad ng polusyon sa hangin at agriculture.
mga aktibidad sa agrikultura tulad ng pagbaba ng European Journal of
mga nutrisyon at pesticide. (Kirchmann & Agronomy, 12(3-4),
Thorvaldsson, 2000.) 145-161.
 https://www.scienc
edirect.com/science
/article/pii/S116103
0199000532

Sa pag-aaral na ito, nakasaad na ang agrikultura ay Internasyonal

kinakailangan upang mapanatili ang lahat ng mga
gawain ng tao. Mahahalagang isyu tulad ng
kompetisyon sa pinagkukunang yaman at paglaki ng Sharma, R., Kamble,
populasyon ay nagbabanta sa kakayahang S. S., Gunasekaran,
magbigay ng pagkain ng mundo sa sarili nito. Ang A., Kumar, V., &
mga pagpapaunlad sa precision agriculture at smart Kumar, A. (2020). A
farming ay nagbibigay ng mahalagang mga systematic literature
kagamitan upang tugunan ang mga isyu sa pagiging review on machine
sustainable ng agrikultura. Ang data analytics ay learning applications
mahalaga upang matiyak ang kinabukasan ng for sustainable
ecological sustainability, food safety, at security. agriculture supply
Nabanggit din sa papel na ito na ang mga Disruptive chain performance.
information and communication technologies, tulad Computers &
ng machine learning, big data analytics, cloud Operations
computing, at blockchain, ay magtutulong sa Research, 119,
pagtugon sa ilang mga isyu, kabilang ang 104926.
pagpapabuti ng produktibidad at ani, https://www.scienc
pagpapahalaga sa tubig, pagpapatiyak sa kalusugan edirect.com/science
ng lupa at halaman, at pagpapalakas sa /article/abs/pii/S030
environmental stewardship (Sharma et al., 2020). 5054820300435

Ang pag-aaral na ito ay nakatuon sa mga paraan Internasyonal

kung paano maaaring mapabuti ng mga magsasaka
ang kalidad ng kanilang mga produkto, madagdagan
ang kanilang produksyon, at makatuklas ng Adamides, G.,
potensyal na mga sakit. Maaari rin silang magtipon Kalatzis, N.,
ng real-time na impormasyon tungkol sa Stylianou, A.,
proteksyon ng halaman at mga sistema ng Marianos, N.,
irigasyon. Sinusuri ng pag-aaral na ito kung paano Chatzipapadopoulos,
nila magagawa ito habang ginagamit ang F., Giannakopoulou,
pinakamabisang mga pamamaraan at mga M., Papadavid, G.,
mapagkukunan sa agrikultura. Batay sa mas tumpak Vassiliou, V., &
at mas epektibong paraan ng pagkolekta ng data Neocleous, D.
para sa kapaligiran, lupa, at performance ng mga (2020). Smart
tanim, may kakayahang mapanatili ng mga
pamamaraang pang-agrikultura ang mataas na ani Farming Techniques
ng mga tanim. Nabanggit din dito ang Agriculture for Climate Change
4.0, na gumagamit ng mga pagpapaunlad sa ICT Adaptation in
upang mabawasan ang epekto sa kapaligiran, Cyprus. Atmosphere,
madagdagan ang ani, mapabuti ang kalidad, at 11(6), Article 6.
maging mas profitable. Ayon sa pag-aaral, https://www.mdpi.c
inaasahan na ang merkado para sa smart om/727496
agriculture ay magdaragdag ng 12.7% taon-taon.
Nabanggit din dito na ang mga magsasaka at mga
stakeholders sa agri-food ay hindi pa nila alam o
iniisip na sobrang mahal ang mga ito, hindi agad na
nagtitiwala, kulang sa digital skills upang
maipatupad ang mga ito, at hindi pa kayang mag-
invest. (Adamides et al., 2020)

Ang artikulong ito ay tumatalakay sa precision Internasyonal

agriculture bilang sagot sa mga pangunahing
problema na kinakaharap ng agrikultura sa
kasalukuyan. Ang mga problemang ito ay Castrignano, A.,
kinabibilangan ng kakulangan sa mga Buttafuoco, G.,
mapagkukunan, kakulangan sa kasanayan ng mga Khosla, R., Mouazen,
manggagawa, at kakulangan sa matabang lupa. A., Moshou, D., &
Dahil ginagamit ng PA ang maraming mga Naud, O. (2020).
teknolohiya sa ICT at IoT, layunin nito na mapabuti Agricultural Internet
ang mga kasalukuyang input at practices sa of Things and
agrikultura, na nagpapadali para sa mga magsasaka Decision Support for
na magkaroon ng mas mahusay na impormasyon at Precision Smart
magdesisyon nang mas mahusay upang mas mabilis Farming. Academic
na makamit ang kanilang mga layunin. Ang Press.
Agricultural IoT ay magbibigay ng mas mahusay na https://books.googl
kakayahan sa pagtitipon, pagprotekta, at e.com/books?
pagbabahagi ng mataas na intensity data na kayang hl=en&lr=&id=kyzJD
hawakan ng mga malalakas na computing system at wAAQBAJ&oi=fnd&p
mag-analyze ng malalaking bilang ng data. Ang g=PP1&dq=smart+fa
layunin ay gamitin ang mga bagong teknolohiya rming+does+help+ag
tulad ng GNSS, satellites, aerial remote sensing, riculture&ots=Enf8D
proximal sensors, at sensor networks upang mas SWs9G&sig=rrFbRyT
mabilis, mas maaasahan, at sa real-time mas 2PJIlPVQkA6SM1kYn
masiguro ang mga pagbabago sa mga taniman. BmI
(Castrignano et al., 2020)

Ang artikulong ito ay nagbibigay-diin kung paano Internasyonal

ang agrikultura ay naglalaan ng malaking
kontribusyon sa paglago ng ekonomiya ng isang
bansa. Mahalaga ang agrikultura sa India dahil ito Chetan Dwarkani M.,
ang pundasyon ng ekonomiya ng bansa. Ang mga Ganesh Ram R.,
estadistika sa ulat na ito ay nagpapakita na 70% ng Jagannathan S. and
populasyon ng India ay umaasa sa agrikultura para R. Priyatharshini.
sa kanilang pang-araw-araw na pangangailangan. (2015, July 10-12).
Ayon sa ulat na ito, maaaring mabawasan o mas Smart farming
madaling gawin ang maraming pisikal na trabaho sa system using sensors
sektor ng agrikultura sa pamamagitan ng for agricultural task
pagsasagawa ng automation. Ang mga mananaliksik automation. 2015
sa pag-aaral na ito ay nagbuo ng isang advanced na IEEE Technological
estratehiya na gumagamit ng smart sensing Innovation in ICT for
technology upang magmonitor ng mga kundisyon Agriculture and
sa pagtatanim at kalagayan ng kapaligiran. Ang mga Rural Development
may-akda ay nagbuo ng isang solusyon sa mga (TIAR). Chennai,
hamong kinakaharap ng mga magsasaka sa India. doi:
nabanggit na sistema. (M et al., 2015). 10.1109/TIAR.2015.7
358530.
https://ieeexplore.ie
ee.org/abstract/doc
ument/7358530