6/10/2021

CHƯƠNG 1
Hàm véc tơ NỘI DUNG BÀI HỌC

Khái niệm hàm véc tơ 01

02 Đồ thị của hàm véc tơ

Hàm véc tơ
1.1

utexlms.hcmute.edu.vn utexlms.hcmute.edu.vn 2
1

1 2

1.1.1. Khái niệm hàm véc tơ Ví dụ 1

Một hàm véc tơ 𝐑 với biến số thực thuộc tập Cho hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = (sin 𝑡) 𝐢 + 𝑡 𝐣 − 𝑡 + 2 𝐤
xác định 𝐷 là một qui tắc cho tương ứng mỗi số a) Tìm tập xác định của hàm vector 𝐑(𝑡).
thực 𝑡 thuộc tập 𝐷 với duy nhất một véc tơ 𝐑 𝑡
Giải
𝐑 𝑡 = sin 𝑡 𝐢 + 𝑡 𝐣 − 𝑡 + 2 𝐤
𝐑 𝑡 =𝑓 𝑡 𝐢+𝑓 𝑡 𝐣+𝑓 𝑡 𝐤
 𝑓 𝑡 xác định với mọi số thực 𝑡
𝐑 𝑡 = 𝑓 𝑡 , 𝑓 𝑡 ,𝑓 𝑡
 𝑓 𝑡 xác định với mọi số thực 𝑡
trong đó 𝑓 , 𝑓 , 𝑓 là các hàm thành phần của hàm  𝑓 𝑡 xác định với 𝑡 ≥ (−2)
véc tơ 𝐑(𝑡). Vậy tập xác định của hàm 𝐑(𝑡) là
𝐷 = [−2, +∞)
utexlms.hcmute.edu.vn 3 utexlms.hcmute.edu.vn 4

3 4
 6/10/2021

Ví dụ 1 1.1.2. Khái niệm hàm véc tơ

Cho hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = (sin 𝑡)𝐢 + 𝑡 𝐣 − 𝑡 + 2 𝐤 Một hàm véc tơ 𝐑 với biến số thực thuộc tập
b) Tìm 𝐑 0 , 𝐑 2 ? xác định 𝐷 là một qui tắc cho tương ứng với mỗi
số thực 𝑡 thuộc tập 𝐷 duy nhất một véc tơ 𝐑 𝑡
Giải
TXĐ của hàm 𝐑(𝑡) là 𝐷 = (−2, +∞) 𝐑 𝑡 =𝑓 𝑡 𝐢+𝑓 𝑡 𝐣
b) Ta có
𝐑 0 = 0, 0 , − 2 𝐑 𝑡 = 𝑓 𝑡 ,𝑓 𝑡

𝐑 2 = sin 2, 8, −2 trong đó 𝑓 , 𝑓 là các hàm thành phần của hàm

véc tơ 𝐑(𝑡).

utexlms.hcmute.edu.vn 5 utexlms.hcmute.edu.vn 6

5 6

Ví dụ 2 1.1.3. Đồ thị của hàm véc tơ

Cho hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = (2 𝑡) 𝐢 + 𝑡 𝐣
 Cho hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = 𝑓 𝑡 𝐢 + 𝑓 𝑡 𝐣,
Tính 𝐑 −2 , 𝐑 −1 , 𝐑 0 , 𝐑 1 và 𝐑(2)
giả sử điểm đầu của véc tơ 𝐑 𝑡 tại gốc
Giải tọa độ O. Đồ thị của hàm véc tơ là tập
TXĐ: 𝐷 = ℝ hợp các điểm cuối của véc tơ 𝐑 𝑡 khi
Ta có 𝑡 thay đổi trên toàn miền xác định 𝐷.
 𝐑 −2 = −4, 4
 𝐑 −1 = −2, 1  Đồ thị của hàm véc tơ
 𝐑 0 = 0, 0 𝐑 𝑡 = 𝑓 𝑡 𝐢+𝑓 𝑡 𝐣
 𝐑 1 = 2, 1 là đường cong trong mặt phẳng.
 𝐑 2 = 4, 4
utexlms.hcmute.edu.vn 7 utexlms.hcmute.edu.vn 8

7 8
 6/10/2021

Ví dụ 3 1.1.3. Đồ thị của hàm véc tơ

Cho hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = (2 𝑡) 𝐢 + 𝑡 𝐣
Đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = 𝑓 𝑡 𝐢 + 𝑓 𝑡 𝐣
Vẽ đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 . trên tập xác định 𝐷 là tập hợp các điểm
𝑥, 𝑦 trong mặt phẳng thỏa
Giải
TXĐ: 𝐷 = ℝ
𝑥=𝑓 𝑡
, 𝑡∈𝐷
𝑦=𝑓 𝑡
𝐑 −2 = −4, 4
𝐑 −1 = −2, 1
𝐑 0 = 0, 0
𝐑 1 = 2, 1
𝐑 2 = 4, 4
utexlms.hcmute.edu.vn 9 utexlms.hcmute.edu.vn 10

9 10

1.1.4. Đồ thị của hàm véc tơ Ví dụ 4

Vẽ đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = 3cos𝑡 𝐢 − 3sin𝑡 𝐣 + 2𝑡 𝐤.
 Đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = 𝑓 𝑡 𝐢 + 𝑓 𝑡 𝐣 + 𝑓 (𝑡)𝐤
trên tập xác định 𝐷 là tập hợp các điểm 𝑥, 𝑦, 𝑧 trong không
gian thỏa Giải
𝑥=𝑓 𝑡  TXĐ: 𝐷 = ℝ
𝑦=𝑓 𝑡 , 𝑡∈𝐷  Đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 là tập hợp các điểm 𝑥, 𝑦, 𝑧 thỏa
𝑧 = 𝑓 (𝑡) 𝑥 = 3 cos 𝑡
𝑦 = −3 sin 𝑡 , 𝑡 ∈ 𝐷
 Đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 là một đường cong trong không 𝑧 = 2𝑡
gian.
utexlms.hcmute.edu.vn 11 utexlms.hcmute.edu.vn 12

11 12
 6/10/2021

Ví dụ 4 Ví dụ 4
Vẽ đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = 3cos𝑡 𝐢 − 3sin𝑡 𝐣 + 2𝑡 𝐤. Vẽ đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = 3cos𝑡 𝐢 − 3sin𝑡 𝐣 + 2𝑡 𝐤.

𝑧
Giải Giải
 TXĐ: 𝐷 = ℝ 𝑡 𝑥 𝑦 𝒛 6𝜋 𝑡 𝑥 𝑦 𝒛
 Đồ thị của hàm véc tơ 𝑅 𝑡 0 3 0 0 4𝜋 0 3 0 0
là tập hợp các điểm 𝑥, 𝑦, 𝑧 thỏa 𝜋/2 0 −3 𝜋 2𝜋
𝜋/2 0 −3 𝜋
𝑥 = 3 cos 𝑡 𝜋 −3 0 2𝜋 𝜋 −3 0 2𝜋
𝑦
𝑦 = −3 sin 𝑡 , 𝑡 ∈ 𝐷 3𝜋/2 0 3 3𝜋 3𝜋/2 0 3 3𝜋
−2𝜋
𝑧 = 2𝑡 2𝜋 3 0 4𝜋 𝑥 2𝜋 3 0 4𝜋

utexlms.hcmute.edu.vn 13 utexlms.hcmute.edu.vn 14

13 14

Ví dụ 4 Ví dụ 5
Vẽ đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 = 3cos𝑡 𝐢 − 3sin𝑡 𝐣 + 2𝑡 𝐤. Tìm một hàm véc tơ có đồ thị là đường parabol 𝑦 = 2𝑥 , 𝑧 = 1 trong
không gian O𝑥𝑦𝑧.

Giải 8𝜋
𝑧
đường xoắn ốc Giải 𝑧
Ta có đường parabol
 Đồ thị của hàm véc tơ 𝑅 𝑡 (đường Helix)
𝑦 = 2𝑥 , 𝑧 = 1
4𝜋
là tập hợp các điểm 𝑥, 𝑦, 𝑧 thỏa có phương trình tham số là 𝑦 = 2𝑥
𝑥 = 3 cos 𝑡 2𝜋 𝑥=𝑡 𝑚𝑝 𝑧 = 1
𝑦 = −3 sin 𝑡 , 𝑡 ∈ 𝐷 𝑦 = 2𝑡 , 𝑡 ∈ ℝ
𝑧 = 2𝑡 𝑦 𝑧=1
𝑥 −4𝜋 Vậy một hàm véc tơ cần tìm là 𝑦
⟺ 𝑥 + 𝑦 = 9, 𝑡 ∈ 𝐷 𝑥
𝐑 𝑡 = 𝑡𝐢 + 2𝑡 𝐣 + 𝐤
𝑧 = 2𝑡
utexlms.hcmute.edu.vn 15 utexlms.hcmute.edu.vn 16

15 16
 6/10/2021

Kết bài Kết bài

1) Trong ℝ , đồ thị của hàm véc tơ 2) Trong ℝ , đồ thị của hàm véc tơ
𝐑 𝑡 = 𝑓 𝑡 𝐢 + 𝑓 𝑡 𝐣 + 𝑓 (𝑡)𝐤 𝐑 𝑡 = 𝑓 𝑡 𝐢+𝑓 𝑡 𝐣
trên tập xác định 𝐷 là tập hợp các điểm 𝑥, 𝑦, 𝑧 trong không gian trên tập xác định 𝐷 là tập hợp các điểm 𝑥, 𝑦 trong mặt phẳng thỏa
thỏa 𝑥 = 𝑓 (𝑡)
,𝑡 ∈ 𝐷
𝑥=𝑓 𝑡 𝑦 = 𝑓 (𝑡)
𝑦=𝑓 𝑡 , 𝑡∈𝐷
𝑧 = 𝑓 (𝑡) Đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 là một đường cong trong mặt phẳng.

Đồ thị của hàm véc tơ 𝐑 𝑡 là một đường cong trong không gian.

utexlms.hcmute.edu.vn 17 utexlms.hcmute.edu.vn 18

17 18