Sản xuất tư bản chủ nghĩa là sự thống nhất biện chúng giữa quá trình sản xuất và quá

trình lưu thông. Lưu thông của tư bản, theo nghĩa rộng, là sự vận động của tư bản, nhờ
đó mà tư bản lớn lên và thu được giá trị thặng dư, cũng tức là sự tuần hoàn và chu
chuyển của tư bản.

TUẦN HOÀN VÀ CHU CHUYỂN CỦA TƯ BẢN

I/ Tuần hoàn tư bản
- Định nghĩa: Là sự vận động của tư bản trải qua 3 giai đoạn dưới 3 hình thức kế tiếp nhau,
gắn với thực tiễn những chức năng tương ứng và quay về hình thái ban đầu cùng với giá trị
thặng dư.

Giai đoạn 1: Nhà tư bản dùng tiền để mua tư liệu sản xuất và sức lao động .
Giai đoạn 2: Nhà tư bản tiêu dùng những hàng hóa đã mua, tức là tiến hành sản xuất. Trong
quá trình sản xuất, công nhân hao phí sức lao động, tạo ra giá trị mới, còn nguyên liệu được chế
biến, máy móc hao mòn thì giá trị của chúng được bảo tồn và chuyển dịch vào sản phẩm mới.
Giai đoạn 3: Nhà tư bản trở lại thị trường với tư cách là người bán hàng. Hàng hóa của nhà tư
bản được chuyển hóa thành tiền, tư bản quay trở lại hình thái ban đầu trong tay chủ của nó, nhưng
với số lượng lớn hơn trước.

3 giai Giai đoạn 1: Mua (T-H) Giai đoạn 2: sản xuất (H-H’) Giai đoạn 3: Bán (H’-
đoạn T’)
3 hình Từ TB tiền tệ=> TB sản Từ TB sản xuất=> TB hàng Từ TB hàng hóa-TB
thức xuất hóa tiền tệ
3 chức TB tiền tệ chuyển hóa TB sản xuất tạo ra giá trị và TB hàng hóa hoàn lại
năng thành các yếu tố sản xuất giá trị thặng dư. chi phí sản xuất và
(tư liệu sản xuất và sức lao mang lại giá trị thặng
động). dư cho nhà TB dưới
dạng tiền tệ.
Ví dụ Dùng tiền mua một số Công nhân lao động sản xuất Bán đường ra thị
lượng mía và thuê công mía thành đường trường
nhân

Dựa trên mô hình trên, với tư cách là một giá trị, tư bản đã trải qua một chuỗi biến hoá
hình thái có quan hệ với nhau, quy định lẫn nhau. Trong các giai đoạn đó, có hai giai đoạn
thuộc lĩnh vực lưu thông (giai đoạn 1 và giai đoạn 3) và một giai đoạn thuộc lĩnh vực sản
xuất (giai đoạn 2).
II/ Chu chuyển tư bản
 Sự tuần hòan của tư bản, nếu xét nó với tư cách là một quá trình định kỳ đổi mới và
thường xuyên lặp đi lặp lại thì gọi là chu chuyển của tư bản.
- Định nghĩa: chu chuyển tư bản là tuần hoàn tư bản được xét là quá trình định kỳ,
thường xuyên lặp đi lặp lại và đổi mới theo thời gian.
- Chu chuyển tư bản được đo lường bằng thời gian chu chuyển hoặc tốc độ chu chuyển
tư bản.
+ Thời gian chu chuyển là khoảng thời gian tư bản được ứng ra dưới một hình
thái nhất định cho đến khi quay lại hình thái đó với giá trị thặng dư.
Thời gian chu chuyển của tư bản càng rút ngắn thì càng tạo điều kiện cho giá
trị thặng dư được sản xuất ra nhiều hơn, tư bản càng lớn nhanh hơn.
Thời gian chu chuyển = thời gian sản xuất + thời gian lưu thông
Thời gian sản xuất gồm: Thời gian lao động và thời gian dự trữ sản xuất.
Thời gian lưu thông gồm thời gian mua nguyên nhiên vật liệu và thời gian bán
hàng hoá, kể cả thời gian vận chuyển.
+ Tốc độ chu chuyển tư bản là số lần tư bản ứng ra dưới một hình thái nhất định
và quay về hình thái đó cùng giá trị thặng dư trong một đơn vị thời gian nhất
định. Tốc độ chu chuyển thường được tính bằng số vòng chu chuyển của tư
bản trong một năm.
n = CH/ch
với n: số vòng chu chuyển
CH: thời gian của một năm
ch: thời gian một vòng chu chuyển

Bài tập tình huống

Một tư bản có thời gian 1 vòng chu chuyển là 6 tháng thì tốc độ chu chuyển trong năm là
bao nhiêu? Nếu tư bản đó muốn tăng tốc độ chu chuyển lên gấp 2 lần thì thời gian sản xuất
sẽ thay đổi như thế nào? Biết rằng tư bản đó luôn mất 2 tháng để.mua nguyên vật liệu và
bán hàng.
Giải:
Tốc độ chu chuyển trong năm là:
n = CH/ch= 12 tháng/6 tháng = 2 vòng
Do tốc độ chu chuyển tỉ lệ nghịch với thời gian của một vòng chu chuyển nên khi tư bản
tăng tốc độ lên 2 lần thì thời gian chu chuyển cũng giảm đi 2 lần.
=> TGCC lúc này là 6/2=3 tháng
Thời gian chu chuyển = thời gian sản xuất + thời gian lưu thông
mà thời gian lưu thông (thời gian để tư bản đó mua nguyên vật liệu và bán
hàng) luôn là 2 tháng.
=> TGSX lúc đầu=6-2=4 tháng
TGSX lúc sau=3-2=1 tháng
Vậy thời gian sản xuất của tư bản phải giảm đi 4-1=3 tháng để tốc độ chu chuyển
tăng thêm 2 lần.