[LESSON 01] SIKOLOHIYANG PILIPINO: PERSPEKTIBO AT DIREKSYON NI VIRGILIO G.
ENRIQUEZ
FILIPINO PSYCHOLOGY | 1st SEM, AY 2022-2023
SIKOLOHIYANG PILIPINO
• sikolohiyang bunga ng karanasan, kaisipan, at
oryentasyong Pilipino.
• higit na mauunawaan ng isang Pilipino ang kanyang
sarili upang sa gayon ay mapaunlad niya ang kanyang
buhay.
• alternatibong perspektibo kung paano ipapaliwanag
ang pag-iisip, pagkilos, at damdaming Pilipino, na
malaki ang kaibahan sa mga pananaw ng iba pang
anyo ng sikolohiya sa Pilipinas.
• sikolohiyang unibersal ang tunguhin ng Sikolohiyang
Pilipino.
Ang Sikolohiya ay tungkol sa:
✓ Kamalayan (damdamin at kaalamang nararanasan)
✓ Ulirat (pakiramdam sa paligid)
✓ Isip (kaalaman at pagkaunawa)
✓ Diwa (ugali, kilos, asal)
✓ Kalooban (damdamin)
• noon, may mababang pagtingin sa mga Filipino
psychologist.
• noon, panay panlabas na anyo at kaugalian ng Pinoy
ang ipinangangalandakan. Panlalahat ang naging
trend. Halimbawa, ang mga Batangenyo ay
matatapang.
• ang salitang “pagkatao” ay mahirap isalin sa ingles
dahil may mas malalim na pagkakaintindi at paggamit
ang mga Pilipino.
• para umunlad ang Sikolohiyang Pilipino, dapat
pinapahalagahan ang pagka-partikular at pagka-
unibersal.
MGA ANYO NG SIKOLOHIYANG PILIPINO
Sikolohiya sa Pilipinas
• bunga ng sunod-sunod na kaalamang may kinalaman
sa sikolohiya sa bansang Pilipinas.
• kabuuang anyo sapagkat bunga ito ng pagkakasunod-
sunod ng mga pangyayaring may kinalaman sa
sikolohiya ng ating bayan.
Sikolohiya ng Pilipinas
• ang pananaw ng bawat Pilipino ay tiyak na may pagka-
Pilipino, maka-Pilipino man sya o hindi.
• tumutukoy sa bawat teorya ng sinumang nais mag-aral
tungkol sa kalikasang sikolohiyal ng mga Pilipinong
naninirahan sa Pilipinas at maging sa ibang bansa.
Sikolohiyang Pilipino
• dapat kusang tanggapin muna o pag-isipan upang
mabuo o malinang ang mga aspetong teoretikal,
metodolikal at empirikal ng nasabing sikolohiya
ANG MGA KONSEPTO SA SIKOLOHIYANG
PILIPINO
Mga Katutubong Konsepto
• madalas hindi na nasasaliksik.
• Halimbawa ay mga konsepto na hindi makikita sa
sikolohiya ng Amerika tulad ng (a) saling-pusa, (b)
tengang-kawali, (c) pusong mamon, (d) balik-
bayan, at (e) balat-sibuyas.
Mga Konseptong Bunga ng Pagtatakda ng Kahulugan
• paglilinaw ng kahulugan ay mahalaga sa teknikal na
bokabularyo ng sikolohiya.
• halimbawa: gunita (maaaring ihalintulad sa isang
konkretong bagay) at alaala (may konotasyong
emosyonal).
Ang Pag-aandukha o Pagbibigay ng Katutubong
Kahulugan sa Ideya at Salitang Hiram Banyaga ang
Pinagmumulan ng Salitang Inaandukha st Binibigyan
ng Katutubong Dahilan
• halimbawa, “seize the opportunity” ngunit sa
Pilipinas, maaring maihaintulad ito sa paniniyansing.
Ang Paggamit ng Katutubong Salita para sa
Pandaigdigan o Banyagang Konsepto
• mga konsepto tulad ng hiya, utang na loob,
pakikisama.
✓ utang na loob – hindi lamang sa Pilipino, pati rin
sa Amerika (e.g., kaliwaan).
✓ hiya – maaring magkaroon ng maraming
kahulugan—walang hiya, kahiya-hiya, napahiya.
• impression: Amerika; pagkilatis: Pilipino.
Ang Paimbabaw na Asimilasyon ng Taguri at
Konseptong Hiram
• halimbawa, ang “need achievement” na mahirap
isalin sa Pilipino.
• ang salitang “standard of excellence” ay bahagi nito.
Ang mga Ligaw at Banyagang Konsepto
• halimbawa, ang konseptong “home for the aged” na
kaunti lang daw sa Pilipinas. Bakit? Kailangang-
kailangan ba ito sa Pilipinas?
ANO ANG TATLONG URI NG PROSTESTA NG
SIKOLOHIYANG PILIPINO
• bilang sikolohiyang malaya, sumasalungat sa SP sa
isang sikolohiyang nagpapalaganap ng kolonyal na
isipan.
• bilang isang sikolohiyang mapagpalaya, ito ay
tungkol sa sikolohiyang nagpapalaganap ng opresyon
at eksploytasyon mula sa dominanteng uri.
• at bilang isang sikolohiya ng pagbabagong-isip, ito
ay isang hakbang tungo sa paggising ng diwang
Pilipino mula sa kanilang kolonyal na karanasan—ito
ay laban sa sikolohiyang lumago sa mga industrialized
countries na pilit inililipat sa isang Third World na
bansa gaya ng Pilipinas.
 PANANALIKSIK GAMIT ANG KONSEPTO NG Hindi Ibang Tao:
SIKOLOHIYANG PILIPINO • palagay ang loob
• understanding, acceptance
Pakikipagpala • mga kilos, loobin, at salita ng
ANO ANG ISKALA NG MANANALIKSIK? gayang-loob isang tao na nagpapakita na
panatag ang kanyang kalooban
• mga metodong ginagamit ng isang mananaliksik sa
sa kanyang kapwa
sikolohiya sa pagtatarok ng diwa ng kalahok.
• may kinalaman/empathy
• ito’y mga metodong subok na ang kakayahang Pakikisangkot
• getting involved
lumikom ng impormasyon sa kuluturang Pilipino, at • pag-iisang dibdib
angkop sa pag-uugali at pang araw-araw na • being one with
pamumuhay ng mga Pilipino. • kilos, loobin, at salita na
• inayos ito ayon sa antas ng pagkasalimuot ng mga Pakikisangkot nagpapahiwatig ng ganap na
paraan (mula sa pinakasimple hanggang sa pagmamahal, pagkaka-unawa,
pinakamasalimuot). at pagtanggap sa minimithi
a. pagmamasid (malayo, mababaw) bilang sariling mithiin din
b. pakikiramdam
c. pagtatanung-tanong
ANO ANG IBA’T IBANG ASPETO/DIMENSION NG
d. pagsubok
PAKIKIPAGKAPWA?
e. pagdalaw-dalaw
f. pagmamatyag 1. level of comfort
g. pagsubaybay 2. shared experience
h. pakikialam 3. level of disclosure
i. pakikilahok 4. concern
j. pakikisangkot (very participatory, malalim, 5. physical distance
malapit)
ANO ANG MGA KATANGIAN NG MAKA-
ANO ANG ISKALA NG PAGTUTUNGUHAN NG PILIPINONG MANANALIKSIK
MANANALIKSIK
• nakaugat sa kaisipan at karanasang Pilipino.
• mga metodong iminumungkahing dapat gamitin ng • may pagpapahalaga sa kulturang Pilipino.
mananaliksik sa kanyang pag-aaral ng diwang Pilipino • naglalayong gisingin ang diwang Pilipino.
sa pamamagitan ng kalahok.
• ang antas ng pagtutunguhan ay siya ring antas ng SA ANONG ASPETO NAISA-PILIPINO ANG
impormasyong makukuha. SIKOLOHIYANG PILIPINO
• sa sikolohiya, iminumungkahing ang pagtutunguhan
ay paratingin sa antas ng pakikipagpalagayang-loob, • teorya-metodo
sapagkat sa ganitong paraan lamang matatarok ang • nilalaman
tunay na kalooban ng kalahok. • praktis at gamit
• antas ng pakikipag-ugnayan/pakikipagkapwa.
ANO ANG APAT NA TRADISYON NG
Ibang Tao:
SIKOLOHIYA?
• ibang tao
• pagsunod sa atas ng mabuting • akademiko-siyentipiko
Pakikitungo
asal ayon sa kaugalian sa • akademiko-pilosopo
pakikipag-kapwa • taal na sikolohiya
• madalas nang magkita • sikolohiyangsiko-medikal
Pakikisalamuha
• interaksyon
• active participation ANO ANG TATLONG URI NG DIBISYONG
• joining PANLIPUNAN?
Pakikilahok
• nagbibigay ng makabuluhang
pakikitungo • economic
• adjustment with others • political
• conforming with • cultural
Pakikibagay • pag-ayon ng kilos, loobin, at
salita ng isang tao sa kanyang
METODOLOHIYANG MAKA-PILIPINO:
kapwa
LAPIT/METODO
• natural relation
• being along with • pakikipag-kwentuhan • pakapa-kapa
Pakikisama
• pakikipag-kaibigan o maaaring • panunuluyan • pakikipagpalagayang-loob
ipakinabang sa hinaharap • pagdalaw-dalaw • pakikisama
• pagtatanung-tanong • pakikipanayam
• pakikiramdam
 METODOLOHIYANG MAKA-PILIPINO:
MAINSTREAM METHODS (TOOLS)
• pagtatanung-tanong
• pagmamasid
• ginagabayang talakayan
• pakikipagkwentuhan
MUNGKAHI NG SIKOLOHIYANG PILIPINO
• ang pag-aangkop ng mga teoryang hindi pa nasusuri
at napatunayang makabuluhan sa buhay at lipunang
pilipino.
• iwasan ang bulag sa pagsunod sa alinmang
pagbabago sa sikolohiya sa ibang bansa.
• magkaroon ng pagtitiwala at paggalang sa sariling
kakayahan.
• gamitin ang magagamit mula sa ibang bansa at iwaksi
ang hindi.
ANG KABULUHAN NG SIKOLOHIYA: ISANG
PAGSUSURI NI MS. CARMEN C. JIMENEZ
• ang sikolohiya ay isang agham na dapat na
naglilingkod sa tao. Makabuluhan ba ang mga
Kanluraning konsepto at eksperimento?
• paanong naging laban sa interes ng tao ang
Sikolohiya?
a. ang tao ay tinitignan bilang isan indibidwal,
hiwalay sa kanyang paligid. Nakakalimutan na
ang tao ay konektado sa komunidad. Kung ang
lipunan ay hadlang sa lubos na pag-unlad ng mga
tao, nararapat lamang na palitan ang lipunang ito.
b. ang mga tao ay magkasingtulad. Hindi gaanong
mahalaga ang bansa at panahong
pinanggagalingan, kaya’t maaaring gamitin ang
anumang teorya o eksamen sa pag-unawa sa
kanila. Nasa anino tayo ng Kanluran.
c. ang Sikolohiya ay hindi kumikiling sa anumang
sistemang pagpapahalaga (value-free) o sa
isang particular na uri ng lipunan (class bias-
free). Hindi ito totoo. May pinapanigan at
pinaglilingkuran din ang sikolohiya. Itinataguyod
ang interes ng nagpopondo. Ginagamit ang
sikolohiya bilang sandata sa pang-sapi. Ang
sikolohiya ay para din lang sa mayayaman. Pang-
mayaman ang pagpapatingin sa Psychologist.
Metodo sa pananaliksik:
a. ang pagkukulang ng pamamaraang
eksperimental ay mapupunan kung ilalapat ang
mga kinasapitan sa mga pangyayari sa labas ng
laboratoryo.
b. dapat pag-aralan natin ang mga konseptong
kamalayan [damdamin at kaalamang
nararanasan, ulirat (pakiramdam sa paligid),
isip (kaalaman at pagkaunawa), diwa (baka at
hinuha), bait (ugali, kilos, asal), loob
(damdamin), at kaluluwa (budhi)]. Ito ay
karaniwang minamata at minamaliit.
c. ang sikolohista ay may tungkuling mapayaman at
mapalalim ang pagkaunawa ng tao sa kanyang
kapwa-tao, kaya dapat pag-aralan hindi lamang
ang sangkatauhan kundi ang indibidwal na tao
rin.
d. panahon na upang talikdan ang mga teoryang
inutil at nakalutang sa karanasan ng Pilipino.
KAILANGAN BA NG SIKOLOHIYANG PILIPINO NG
SARILI NITONG KASAYSAYAN? (NI ROGELIA E.
PE-PUA)
Mga Konsepto:
a. bakit mataas ang tingin natin sa Sikolohiyang
Kanluranin? Ito’y konektado sa malawakang
problema ng lipunang Pilipino.
b. sistema ng edukasyon na mula sa mga Amerikano.
c. ang kaisipang kolonyal ay hindi lamang bunga ng
edukasyon kundi pang-ekonomiyang kalagayan ng
bansa rin.
d. matagal na ang kasaysayan ng Sikolohiyang
Pilipino, mula pa sa panahon ng ninuno natin. Ang
mga katalonan, babaylan, arbolaryo, atbp., ay
kailangan pang masuri. Kailangang itala ang sariling
kasaysayan ng Sikolohiyang Pilipino sapagkat
mayroon tayo nito.
Patutunguhan ng Sikolohiyang Pilipino at ng kasaysayan
nito:
a. Pilipino ang dapat gamiting wika
b. hindi kinakailangang kumiling sa pagka-unibersal o
pagka-partikular nang ganoon kaistrikto.
c. kailangan ang mas malawakang perspektibo at
interdisiplinaryong pananaw sa pagsuri ng
phenomena.
d. kailangang magkaroon ng maka-Pilipinong
pananaw at perspektibong mula sa Ikatlong Daigdig.
“Iwasan ang pag-angat-patong.”
THE FILIPINO HIERARCHY OF NEEDS
I. Familism – the need to belong to a family or group.
• the family in the Filipino mind is a defense against
a potentially hostile world, an insurance against
hunger and old age, an eternal source of food,
clothing, and shelter, an environment where a
Filipino can be oneself.
• the family is the basic economic, social, political,
psychological, religious, spiritual, and moral unit
among Filipinos.
• the family gives the individual a high sense of
security and belonging.
II. Reciprocity – based on the “utang na loob” value, a
behavior wherein every service received, favor, or
treatment accomplished has something in return.
• the Filipino has a high sense of personal dignity; his
dignity and honor are everything to him.
III. Social Acceptance – To be taken by his fellows for
what he is or what they believe him to be, and treated
in accordance with his status.
• there is an interplay of the “pakikisama” value, the
practice of yielding to the will of the leader or to the
group to make the group’s decision unanimous.
IV. Social Mobility – the Filipino works for upward socio-
economic mobility.
• once the social acceptance need is satisfied, the
social mobility need arises.
V. Pagkabayani (being a hero) – here enters the values
of honor, dignity, and pride.
• one of the most important concepts in the social
psychology of the Filipino because in it are found
almost all the aspects of the Filipino value and
motivation.
• Filipino expects to be respected and to be
esteemed.