KONTEKSTO NG PAGDADALA NG

SIKOLOHIYA

 dinala ng mga Amerikano sa

unang bahagi ng kanilang
pananakop (Paredes-Canilao
& Babaran-Diaz, 2013)
 1920-1960 – panahon ng
pagtatatag ng iba’t ibang
institusyong sikolohikal PRESENSYA NG EURO-
AMERIKANONG TRADISYON
WEIRD
Western Educated Industrialized Rich
Democratic

ANG PAGPASOK NG SIKOLOHIYA

SA PILIPINAS (Constantino, 1975,
salin ni Petras, 2021)
• Ang paggamit ng Ingles bilang
midyum ng pagtuturo sa Sikolohiya ay
nagbigay-daan sa mabilis na pagpasok
ng sikolohiya at halagahing
Amerikano.
• Ang edukasyon ay naging
misedukasyon dahil nagbunsod ito:
 ng de-Filipinisasyon ng mga
sikolohistang Pilipino;
 ng pagtingala sa mga
departamento ng sikolohiya
sa Amerika na tinitingnang
abante sa mga nasa Pilipinas;
 ng pagturing na superyor sa
sikolohiyang Amerikano, at
 ng pagtingin sa lipunang
Amerikano bilang modelo ng
kahusayan ng sariling lipunan.
ILANG PUNA SA AGHAM
PANLIPUNAN
• dekada ‘60 sinimulang kilalanin ng
mga Pilipinong intelektwal at iskolar
ang kakulangan at kawalang katwiran
ng kanluranin lapit sa sikolohiya (Pe-
Pua & Protacio-Marcelino 2002)
• mga unang taon ng dekada ‘70
nagsimula ang pagkilos upang tutulan
at ituwid ang tradisyonal na
pamamaraan sa pag-aaral at
pagtuturo ng sikolohiya.
VIRGILIO ENRIQUEZ
• Isa siyang professor emeritus sa
Departamento ng Sikolohiya sa
Unibersidad ng Pilipinas.

• PhD sa Sikolohiya mula sa

Northwestern University, Evanston,
Illinois.
• Masterado sa Filipino mula sa PAGKUKUMPARA NG
Unibersidad ng Pilipinas KANLURANING Ψ AT SP
• Pinangunahan niya ang pagbuo ng
makakatutubong pananaw ng
sikolohiya (indigenous viewpoint in
psychology).

• Nagsulong sa pag-uugnay ng
katutubong Sikolohiyang Pilipino sa
iba’t ibang larang tulad ng agham,
edukasyon, sining, pampalakasan,
batas, at kalusugan.

• Naitaguyod ang pagpapalaganap ng

makatutubong oryentasyon sa mga
pananaliksik sa Agham Panlipunan
noong 1975.

• Nakabatay ito sa etikal at kultural na

angkop na pamamaraan ng
pananaliksik.

• Mula sa pananaw na ito, maraming

mahahalagang konseptong
pang sikolohiya ang nabuo. Sa
pamamagitan nito, higit na
mauunawaan ang pagiging isang
Filipino ng kaniyang
komunidad/lipunan.

TUNGUHIN NG INDIHENISASYON
• Pinamunuan ni Virgilio Enriquez.

• Sikolohiyang bunga ng karanasan,

kaisipan at oryentasyong Pilipino at
sikolohiyang malaya/ mapagpalaya
(Liberation Psychology).

• Pinabulaang ang sikolohiya ay umiral

lamang sa pagsapit ng mga dayuhang
iskolar, at imperyor ang mga
sikolohistang Pilipino.
MGA KATUTUBONG METODO • dimensiyon: sikolohikal, indibidwal,
ekolohikal, kultural
Katutubo:
• may dibersidad ang mga Pilipino
 HINDI sa pinagmulan
 HINDI sa pagiging natatangi
 KUNDI sa KAANGKUPAN

“Pakapa-kapa” (Torres, 1982)

 lapit sa pananaliksik
 “suppositionless” research

MGA KATUTUBONG METODO

Metodong kaugnay ng pakikipag-usap:

pagtatanong-tanong,
pakikipagkuwentuhan, ginabayang
talakayan, workshop.

Metodong kaugnay ng pagmamasid at Tungo sa malaya, mapagpalaya, at

pagpunta sa larangan: nakikiugaling
pagmamasid, pakikipanuluyan,
malayuning paglalakbay.
Katutubong panukat sikolohikal:
MAPA ng Loob.
PANANALIKSIK SA SP
 HINDI lamang tungkol sa
paghahanap o pagpapatibay
ng natatangi sa mga Pilipino
 HINDI lamang paghahanap ng
pagkakaiba ng mga Pilipino sa
iba pang lahi
 HINDI lamang tungkol sa pag-
unawa sa sinaunang kaalaman
at tradisyon
 HINDI lamang tungkol sa
pagpapakahulugan ng mga
konsepto
mapagbagong-isip na sikolohiya
• SP bilang sikolohiyang malaya,
mapagpalaya, at mapagbagong-isip
(Enriquez 1992)
• malaya: laban sa importasyon at
imposisyon ng sikolohiyang WEIRD
[Western, Educated, Industrialized,
Rich, Democratic]
• mapagpalaya: laban sa
eksploytasyon at pagsasantabi
• mapagbagong-isip: dekolonisasyon
ng kaisipan
Bitbit na Tradisyon ng SP

• Ang pananaliksik sa SP ay laging

nakaugat sa KULTURA.

• sistema ng mga pakahulugang

namamayanin sa isang grupo ng mga
tao at ipinapasa sa susunod na
salinlahi (Matsumoto & You, 2006)
Ang Sikolohiyang Pilipino (SP) mapanganib kung hindi
kritikal na nasusuri.
• Ito ay hindi ganap na pagtanggi sa  Ang Sikolohiya ay bagong
mga kanluraning teorya, subalit, disiplina para sa mga Pilipino
kritikal na pagtanggap at paglalapat at (Sechrest at Guthrie, 1974).
kritikal na pagtanggi sa mga ito
 Binangga ni Enriquez ang
• Ito ay may tunguhing
hinagap ng dalawang
pagsasakatutubo ng Sikolohiya.
banyagang sikolohistang
• Ang SP ay nakaangkla sa kaisipan at (Sechrest at Guthrie) nag-aral
karanasang Pilipinong nauunawaan sa sikolohiya rito sa Pilipinas,
mula sa perspektibang Pilipino aniya, ang Sikolohiyang
(Enriquez, 1975) Amerikano ay bagong
disiplina para sa mga Pilipino
• Ito ay pag-aaral sa diwa ng mga subalit ang Sikolohiyang
Pilipino (Enriquez, 1985) Pilipino ay kasintanda ng
Filipino laban sa binabanggit
na ang mga Pilipinong
sikolohista ay nagkaroon
Ang mga Sikolohiyang umiiral sa
lamang ng minimal na
Pilipinas direktang kontribusyon sa
pag-unawa ng kanilang
sariling pamayanan.

 Ito ay ipinanganak ng
pinagsama-samang pinag-
aralang teorya hinggil sa
kalikasang sikolohikal ng mga
Pilipino at pamayanan nito.

 Kadalasang inaaral nito ang

psyche ng mga Pilipino at ang
SIKOLOHIYA SA PILIPINAS pagtungo nila rito.
Samakatuwid, ito marahil ang
 Ito ay dulot ng sunod-sunod pinakagamit at pinakapalasak
na kaisipang sikolohikal na na uri ng sikolohiya at
may kaugnayan sa Pilipinas. nagpapakita ng
Kasabay rin nito ang yugto ng manipestasyon ng pagtugon
panahong labis na sa pangangailangan ng
kinakatigan at tinitingala ang dayuhan at Pilipinong
Sikolohiyang Kanluranin. pananaw ng Sikolohiya.

 Binigay na halimbawa rito ni  Isa sa mga ginawang

Enriquez (1975) ang maňana
habit, ningas- kugon, at
Filipino time na hango sa
pagtingin at pananaw ng mga
dayuhan at nagiging
halimbawa rito ay ang
pagtanggi ni Enriquez (1975)
sa binanggit ni Fay (1970) na
“There is no such thing as
 Filipino food”. Ayon sa
banyagang sumuri, kung
pupunta raw sa mga fiesta
(na may pagpuna rin sa
salitang ito dahil sa tunog
nitong banyaga) pawang
pagkaing Tsino, Kastila, at
Amerikano ang makikita roon
at wala raw pagkaing Pilipino
na labis na tinutulan ni
Enriquez.
 Ang Sikolohiyang Pilipino ay
dulot ng mga danas, kaisipan,
at oryentasyong Pilipinong
nagiging dulog sa Sikolohiya.
Ipinapakita nito ang mga pag-
aaral ng sikolohiya sa
katutubong dulog.
 Isinasakatutubo rito ang mga
konseptong umiiral sa
Sikolohiya. Saklaw nito ang
mga sumusunod:
1. Mga Katutubong Konsepto –
Salimpusa (Jocano, 1975),
pagkapikon, at balikbayan (o
balik-yabang?)
2. Mga Konseptong bunga ng
pagtatakda ng Kahulugan –
memory na maaaring isalin
bilang alaala samantalang ang
recall na gunita na may halos
magkatulad na ibig sabihin.
(Alfonso, 1974)
3. Pag-aandukha o paglalapat
ng katutubong kahulugan sa
mga salitang hiram –
pananansying mula sa chance
(Abrera, 1972) at pagkilates
mula sa quilates (Adea, 1975)
4. Pagbibinyag o paggamit ng
katutubong salita para sa
pandaigdigan o banyagang
konsepto – hiya (Bulatao,
1964) at utang na loob (Kaut,
1961)
5. Paimbabaw na asimilasyon
ng taguri at konseptong
hiram – reimporsment para sa
reinforcement
6. Banyagang konsepto – home
for the aged, prejudice pagkat
ang mga konseptong ito ay
tiyak na hindi taal sa bansa.
Tao-sa-bahay vs. Taumbahay
• Ginamit na metapora ang tao at
bahay para katawanin ang sikolohiya
at bansa. Binabanggit na:
• Tao-sa-bahay ang Sikolohiya sa
Pilipinas pagkat ang pagtinging ito ay
tumutukoy sa konseptong ang
Sikolohiya ay parang taong
pumupunta, dumadalaw, at hindi taal
sa bahay (bansa); samantalang
• Taumbahay ang Sikolohiyang
Pilipino pagkat taal o tagaroon mismo
sa bahay (bahay) ang taong
(sikolohiya) nakatira.
LIMANG GABAY PARA SA
PERSPEKTIBANG KATUTUBO
1. Antas ng interaksyon at relasyon
ng mananaliksik at sinasaliksik.
Usapin ito ng Ibang-Tao (“Outsider”)
at Di-Ibang-Tao (One-of-Us).
Kinakailangang natatamo ng Di-Ibang-
Tao ang pakikipagpalagayang-loob.
2. Kinakailangang itrato ng
mananaliksik ang mga kalahok nang
patas, bilang tao, at hindi guinea pig.

3. Mas mahalaga ang kaligtasan ng

mga kalahok kaysa datos na
makukuha mula sa kanila.

4. Ang metodong gagamitin ay

kinakailangang akma at angkop sa
populasyon at makiayon sa umiiral
na cultural norms. Papasok dito ang
pakikiramdam. Kinakailangang
marunong magbasa ng “oo” o “hindi”
ang mananaliksik.

5. Kinakailangang umiral ang wika ng

mga taong sinasaliksik.