Ang Sikolohiyang Pilipino ay sikolohiyang bunga ng
karanasan, kaisipan, at oryentasyong Pilipino. Ito ay
para mas higit na mauunawaan ng isang Pilipino ang kanyang sarili upang sa gayon ay mapaunlad niya ang kanyang buhay. Isang alternatibong perspektibo kung paano ipapaliwanagnag pag-iisip, pagkilos at damdaming Pilipino, na malaki ang kaibahan sa mga pananaw ng iba pang anyo ng sikolohiya sa Pilipinas. Noong 1960’s pa lamang ay tinuturo na ang sikolohiya sa mga paaralan na may bahid ng mga Kanluranin. Sinabi ni Dr. Rogelia Pe-Pua na kahit na ang mga illustrados na pinagpalang mag-aral ng sikolohiya noong nasa ilalim pa ng mga Kastila, gaya ng ating mga pambansang bayaning sina Dr. Jose Rizal at Apolinario Mabini, ay nagpahayag ng pagkadismaya sa paraan ng pagkakatuto nito. Nakita noon ng tagapangulo noon ng Departamento ng Sikolohiya sa Unibersidad ng Pilipinas, Diliman , na si Dr. Virgilio Enriquez na may kailangang baguhin para mas madaling maunawaan ito ng mga Pilipino. Ayon kay Dr. Virgilio Enriquez, mayroong tatlong anyo ang Sikolohiyang Pilipino: 1. Sikolohiya sa Pilipinas 2. Sikolohiya ng Pilipino 3. Sikolohiyang Pilipino Ang Sikolohiya sa Pilipinas ay tumutukoy sa lahat ng mga pag-aaral, libro, at sikolohiyang makikita sa Pilipinas, banyaga man o maka-Pilipino. Ang Sikolohiya ng Pilipino naman ay tumutukoy sa lahat ng mga pag-aaral, pananaliksik at mga konsepto sa sikolohiya na may kinalaman sa mga Pilipino. Ang panghuling anyo ng Sikolohiyang Pilipino ay walang iba kundi ang Sikolohiyang Pilipino, mismo. Ayon dito, ang Sikolohiyang Pilipino ay bunga ng karanasan, kaisipan at oryentasyon ng sa Pilipinas. Samakatuwid, mga Pilipino lamang ang makakasulat tungkol dito. Sa maikling salita, Ang sikolohiya sa Pilipinas ay "bisita sa bahay", Sikolohiya ng mga Pilipino ay "tao sa bahay, at Sikolohiyang Pilipino ay "ang maybahay" Kinikilala ng maraming sikolohista sa akademiya na mayroong pangangailangang isalin ang ibang mga salita sa Filipino upang mas maigi silang talakayin. Ang anim na konsepto ng Sikolohiyang Pilipino ay ang mga sumusunod: Ang Katutubong konsepto ng Sikolohiyang Pilipino ay tumutukoy sa mga salitang galing at ginagamit sa Pilipinas. Ang kahulugan din nito ay kinuha mula sa mga Pilipino. Ang sumunod na lebel sa mga konsepto ng Sikolohiyang Pilipino ay ang pagtatakda ng kahulugan. Dito naman, ang salitang ginagamit ay galing sa Pilipinas, habang ang kahulugan nito ay banyaga. Mga halimbawa nito ay ang pagsasalin ng mga salitang alaala at gunitain sa mga salitang “memory” at “recall” upang mas mabuting maintindihan ng mga mambabasa ang ibig sabihin ng mananaliksik. Kasali rin dito ang lahat ng mga Pilipinong salita na binigyan ng kahulugan sa Ingles upang hindi maguluhan ang mga tao sa saliksik. Ang Pagaandukha na konsepto ng Sikolohiyang Pilipino ay ang pagkukuha ng salitang dayuhan at baguhin ang kanyang anyo hangga’t magkaroon siya ng Pilipinong kahulugan. Isang halimbawa nito ay ang tambay na nanggaling sa salitang standby. Ang ibig sabihin ng standby sa Ingles ay paghihintay ngunit dahil sa pag-iiba ng anyo at kahulugan nito sa Pilipino naging tambay ang salita kung saan ang ibig sabihin nito ay walang ginagawa at mayroong negatibong konteksto. Ang konsepto ng Pagbibinyag sa Sikolohiyang Pilipino ay madali lang intindihan sapagkat ang ibig sabihin nito ay ang paglalagay ng mga dayuhan ng kanilang mga sariling kahulugan sa mga salitang Pilipino. Tingnan ang salitang hiya kung sa Pilipino ay napaka-lalim ang kahulugan habang sa Ingles ay ibig sabihin lang ay shame. Gayunman, alam ng bawat Pilipino na hindi lamang shame ang ibig sabihin ng hiya. Ang pangalawa sa huling konsepto ng Sikolohiyang Pilipino ay ang Paimbabaw na Asimilasyon. Sa Paimbabaw na Asimilasyon pinag-uusapan ang mga salitang banyaga na ginagamit sa Pilipinas ngunit mahirap isalin sapagkat iiba ang kahulugan nito. Ang pinakahuling konsepto ng Sikolohiyang Pilipino ay ang Ligaw/Banyaga na mga salita. Tumutukoy ito sa mga salita o konsepto na hindi ginagamit sa Pilipinas, kaya’t walang Pilipinong katapat ito. Isang halimbawa nito ay ang konsepto ng home for the aged na walang katumbas na Pilipinong salita dahil hindi naman uso, o katanggap-tanggap, na iiwanan lamang ang mga magulang sa isang home for the aged sa kulturang Pilipino. Sikolohiyang Ayon kay Sikolohiyang Sistemang Zeus Salazar, Katutubo: Sikomedikal Akademiko-Siyentipiko: Akademiko-Pilosopikal: Angmayroong apat sikolohiyang at na piliyasyon, katutubo ay hindi Relihiyon: nagsimula Nagsimula ito o filiation sa sa isang unibersidad rinsaito Ingles, panahon ang katulad sa UPng at Sikolohiyang ng nauunang mgahinikayat dalawa Amerikano Pilipino: ng Nagsimula dahil sa dati pa itong ito Sikolohiyang piliyasyong Unibersidad ito ang ng mula pinapraktis ng mgasa Akademiko-Pilosopikal Pilipinas, mga akademiko ngunit medikong katutubong Pilipino. malaki na ituring rin Nahahati ito sa dalawa: ang Katutubong Sikolohiya at relihiyosong ang Sikolohiyang papel pananaliksik Kinagisnang gawa ng Unibersidad Sikolohiya. ngng bilang Tinutukoy ng mga Akademiko-SiyentipikoSanto naunang importante katutubongTomas sa at sikolohiya babaylan ang mga paniniwala Unibersidad sikolohiya. Sikolohiyang atngkatalonan.Tinatalakay Dito atrin karanasan Sannaging Katutubo nguso Carlos mgaang katutubong sa pag-aaral pagnanais rito Pilipino, ng habang sakop naman ng kinagisnang sikolohiya ang wika, ganitong mga ang sikolohista Sistemang kultura,iba’t klaseng ibang at sining na magkaroon Sikomedikalsikolohiya. ng mgasistema at ng Madalas mga Relihiyon Pilipino. ng paniniwala. resulta ay pilosopikal na empirikal. at teolohikal ang piliyasyon na ito. PAKIKIPAGKAPWA-TAO Ibang-iba ang konsepto ng kapwa sa salitang Ingles na others sapagkat ang kapwa ay ang pagkakaisa ng sarili at ng ibang tao. Ito ang pagtatanggap sa ibang tao bilang kapantay, at katulad. Nakikitungo ang Pilipino sa kapwa na may respeto at dignidad bilang isang tao rin. PAGIGING MALAPIT SA PAMILYA Sa mga kanluraning kultura, inaasahang umalis na sa bahay ng magulang, mamuhay at suportahan ang sarili kapag may edad ng 18 ang isang tao. Iba ang kaugaliang Pilipino: kahit may edad na ang isang Pilipino, namumuhay pa rin siya sa bahay ng kanyang magulang hanggang handang-handa na siyang magkaroon na siya ng sariling pamilya. Kapag matanda na ang magulang at hindi na maalagaan ang sarili, inaasahang sa mga anak na mag-alaga sa kanila, bihira ang "Tahanan para sa mga Matatanda" sa Pilipinas na nakikita sa mga kanluraning lipunan at kultura. Hindi rin pambihira sa kulturang Pilipino ang mga pagtitipon at kainan kasama ang buong angkan. Napakahalaga sa mga Pilipino ang pagiging malapit sa pamilya. BIRO Marunong magbiro ang mga Pilipino sa kahit anong situwasyon. Kahit hindi angkop sa situwasyon ang pagbibiruan, sinasalamin nito ang pagiging maasahin at determinado ng mga Pilipino sa harap ng kahirapan. Ginagamit rin ang biro upang maiwasan ang hiya kapag napahiya o may nagawang nakakahiya o kinahihiyaan. PAKIKIBAGAY SA SITWASYON Organiko at likas ang konsepto ng oras ng mga Pilipino, ginagawa nila ang mga bagay kapag nararamdaman nila na tamang-tama na ang panahon upang gawin iyon. Hindi sila nakatali sa mga mahigpit sa itinakda (schedule), at nakatuon sila sa kasalukuyan, hindi sa kinabukasan. Nakikibagay ang mga Pilipino sa kanyang situwasyon, kapag may oras para huminga, hihinga siya, at kung kailangan nang magtrabaho, magtatrabaho na siya. Hindi sila mag-aalala sa mga bagay na hindi pa nangyayari, dahil alam nila na kapag dumating na ang oras, makikibagay sila. Mabilis mag-isip ang mga Pilipino at magaling maghanap ng solusyon sa mga problema kahit hinaharap na nila ito. PANANAMPALATAYA AT RELIHIYON Napakahalaga sa mga Pilipino ang kanilang pananampalataya at relihiyon. Kristiyano ang mga 85% ng populasyon sa Pilipinas, at makikita at kahalagahan nitong relihiyon sa dami ng mga pista opisyal, sa siksikan sa mga simbahan tuwing Linggo, hilig ng mga Pilipino sa dasal at Novena, moralidad ng mga Pilipino, mga pista para sa imahe (katulad ng Sto. Nino at mga Santo), at mga malalang ritwal tuwing Semana Santa. TIBAY AT LAKAS Mayaman sa kabiguan at kahirapan ang kasaysayan ng Pilipinas, ngunit nagtagumpay pa rin ang mga Pilipino sa harap ng mga ito. Sinakop na ng ibang bansa, nawasak ng giyera, napasailalim sa batas militar, pinamahalaan ng mangungurakot, nawasak ng bagyo, at kahit ano pa, hindi sumuko at hindi susuko ang mga Pilipino, at magsusumikap hanggang may mahanap na solusyon sa problema. KASIPAGAN Masipag at matiyaga ang mga Pilipino sa mga gawaing determinado nilang tapusin. Makikita ito ong kaugaliang Pilipino sa kanilang mga sakahan. Kahit laos na ang mga teknolohiya at kagamitan ng mga magsasaka, at madalas na nawawasak ang mga bukid dahil sa mga bagyo nagpupursigi pa rin sila para para mamuhay. Malapit sa kamalayang Pilipino ang konsepto ng OFW o Overseas Pilipino Worker na nagsasakrapisyo upang matulungan at masuportahan ang kanilang mga pamilya. PAGGALANG Napakahalaga sa mga Pilipino ang paggalang, at makikita ito sa kanilang paggamit ng "po" at "opo". Ang mga bata ay inaasahang makinig at sumunod palagi sa magulang at mas nakatatanda. Inaasahan din silang magmano sa mga mas nakatatanda. At kahit may sapat na gulang na ang isang Pilipino, iginagalang pa rin nila ang mga mungkahi, nais at gusto ng kanyang mga magulang, naiimpluwensiya pa rin ng mga magulang ang mga pasya ng kanilang mga anak.