• Halos walang buo at malinaw na
pagkilos upang tutulan at ituwid ang tradisyunal
SIMULA NG SIKOLOHIYANG PILIPINO
• Mula sa panahon na sinakop ang
Pilipinas ng Espana, na sinundan ng Estados
Unidos ng Amerika, may pagtanggap na
kanluranin ang dominateng oryentasyon sa
teorya at metodolohiya ang akademikong
sikolohiya o ang sikolohiyang itinuturo sa mga
eskwelahan.
• Maraming Pilipinong intelektuwal,
kabilang na ang mga bayaning Pilipino na sina
Jose Rizal at Apolinario Mabini, ang nagpahayag
ng pagpuna sa mababa at negatibong
interpretasyon ng mga Kanluraning tagamasid
sa ugaling Pilipino.
• Indolence of the Filipino People
• Noong dekada ’60, maraming Pilipinong
intelektuwal at iskolar ang nagsimula nang
kilalanin ang kakulangan at madalas na
kawalang katwiran pa nga ng mga kanluraning
lapit sa sikolohiya.
• Halimbawa, sa larangan ng pagkatao,
nagbunga ang kanluraning lapit sa pananaliksik,
na hindi nakalubog sa kulturang pinag- aaralan,
sa karakterisasyon ng Pilipino mula sa
impresyonistiko at mapanghusgang pagtingin ng
mga mananakop.
• Tinitingnan ang pagiging paligoy-ligoy
ng mga Pilipno bilang patunay sa kawalan ng
katapatan sa halip na tingnan bilang pag-
sasaalang-alang sa damdamin ng kapwa.
na pamamaraan sa pag- aaral at pagtuturo ng
sikolohiya.
VIRGILIO ENRIQUEZ
• Ama ng Sikolohiyang Pilipino
• Noon lamang mga unang dekada ‘70,
sinimulan ang ganitong mga pagkilos ng umuwi
si Virgilio Gaspar Enriquez sa Pilipinas mula sa
Northwestern University, Estados Unidos na
may PhD in Social Psychology.
• Bulacan
• Simula pagkabata, sinanay na siya ng
kanyang ama sa mahusay na pagpapahayag at
pagsasalita sa katutubong wika.
• Malakas na pinagbabasa ang batang
Enriquez ng peryodikong Ingles sa wikang
Pilipino.
• Kahit ang disertasyong doktoral niya sa
Ingles ay kailangang ipaliwanag sa ama sa
wikang Pilipino.
• Pormal na napasok sa Sikolohiya si
Enriquez noong 1963 ng magturo sa
Unibersidad ng Pilipinas.
• Isa siya sa kakaunting gumamit ng
wikang Pilipino sa pagtuturo.
• Noong 1966, umalis siya sa bansa at
tumungo sa Estados Unidos para mag- aral ng
masterado at pagkatapos ay doktorado sa
Sikolohiya sa Northwestern University sa
Evanston, Illinois.
• Nakapagturo rin siya sa iba’t- ibang
institusyon, kolehiyo at unibersidad gaya ng
DLSU, PLM, UST, CEU at sa mga unibersidad sa
ibayong dagat (Japan, Hongkong, Hawaii).
• Habang nasa banyagang bansa, sa gitna
ng mga dayuhang teorya, sinubaybayan nya ang
pag- igting ng aktibismo ng mga estudyanteng
Pilipno laban sa lumalalang kondisyong
panlipunan at pampulitika sa bansa.
• Nabatid nya na mainit na tinalakay ang
pagtuturo sa wikang Pilipino.
• Sinimulan niya ang paghahanda ng
muling pagtuturo ng sikolohiya sa wikang
pambansa.
• Nagkaroon din siya ng iba’t- ibang
pakikipagtalakayan (at pakikipagtalo) sa mga
kaibigan at profesor sa Northwestern University.
• 1971 ng bumalik siya sa Pilipinas.
• Itinatag niya ang Philippine Psychology
Research House na naging Philippine Psychology
Research and Training House na naging tahanan
ng mga materyales sa sikolohiyang Pilipino.
• Nagsilbing tagapangulo ng UP
Departamento ng Sikolohiya si Enriquez noong
1977-1982.
• Hinikayat niya ang mga estudyante na
magsulat sa wikang Pilipino upang
makapaglinang ng mahahalagang katutubong
konsepto na makakatulong sa pagsulong ng
pambansang wika.
• Kabilang sa kanyang mga librong
naisulat ay ang mag sumusunod:
1. Filipino Psychology in the Third World
2. Indigenous Psychology and National
Consciousness
3. From Colonial to Liberation Psychology
4. The Philippine Experience
5. Pagbabangong Dangal: Indigenous
Psychology and Cultural Empowerment
• Siya ay pinarangalan bilang isa sa mga
Outstanding Young Scientists of the Philippines
noong 1981
• Posthumous award, National
Achievement in the Social Sciences ng National
Research Council of the Philippines.
• Noong 1975, pinangunahan ni Enriquez
ang Unang Pambansang Kumperensya sa
Sikolohiyang Pilipino na ginanap sa UP Abelardo
Auditorium, Diliman, QC.
• Nakaugat ang Sikolohiyang Pilipino sa
kaisipan at karanasang Pilipino na inuunawa
mula sa perspektibong Pilipino.
• Pinakamahalagang aspeto sa
kahulugang ito ang oryentasyong Pilipino.
• Binibigyang- kahulugan ni Enriquez ang
Sikolohiyang Pilipino bilang pag- aaral ng diwa
na tumutukoy sa malawak at mayamang hanay
ng kaisipan at konseptong sikolohikal mula
kamalayan hanggang sa ugali, kilos o gawi.
• Tunguhin ng Sikolohiyang Pilipino ang
makaambag sa sikolohiyang unibersal na
makakamit lamang kung mauunawaan ng bawat
grupo ng tao ang kanilang sarili mula sa sariling
perspektibo.
• Hakbang sa pag- ambag sa sikolohiyang
unibersal ang Sikolohiyang Pilipino.
TATLONG ANYO NG SIKOLOHIYA
1. Sikolohiya sa Pilipinas – bisita sa bahay
2. Sikolohiya ng mga Pilipino – tao sa bahay
3. Sikolohiyang Pilipino – maybahay
SIKOLOHIYA SA PILIPINAS
• Lahat ng mga pag-aaral, libro (texbook),
at sikolohiyang makikita sa Pilipinas, banyaga
man o makapilipino.
 Halimbawa: Ang aklat na galing sa ibang
bansa at inilagay sa isang silid-aklatan dito sa
Pilipinas ay maaring maging isang bahagi na ng
silid-aklatang iyon. Kaya ito ay may kinalaman
sa kabuuang sikolohiya ng ating bansa kasama
na ang mag sariling sikolohiya at ang sikolohiya
na nadala ng dayuhan sa bansang Pilipinas
maging ito man ay sa anong paraan at anyo.
SIKOLOHIYA NG MGA PILIPINO
• Lahat ng mga pag-aaral, pananaliksik at
mga konsepto sa sikolohiya na may kinalaman
sa mga Pilipino.
 Halimbawa: Ang Pilipinas ay binubuo ng
iba’t ibang pangkat etniko kung saan may kanya-
kanyang nakaugaliang mga kultura kung kaya’t
itong nagkakaiba’t-ibang pangkat etniko ng
Pilipinas ay ang bumubuo sa tinutukoy na
Sikolohiya ng mga Pilipino.
SIKOLOHIYANG PILIPINO
• Nilalayong anyo ng sikolohiya sa
Pilipinas.
• Sikolohiyang bunga ng KARANASAN,
KAISIPAN AT ORYENTASYONG PILIPINO. (KKO)
 Halimbawa: Ang isang kulturang
ipinaiiral ng isang pamilya sa kanilang tahanan
ay ang batayan sa Sikolohiyang Pilipino na
nagbibigay ng matatag na katunayan sa
pagkakaroon ng sariling kultura na tinutukoy
dito.
APAT NA TRADISYON NG KAISIPANG
SIKOLOHIKAL SA PILIPINAS
• (Salazar,1985)
1. AKADEMIKO – SIYENTIPIKONG SIKOLOHIYA:
KANLURANING TRADISYON
• Kasabay ng pagsulong ng siyempikong
sikolohiya noong 1876 at ang pagpasok ng
kanluraning sikolohiya sa mga unibersidad sa
Pilipinas.
2. AKADEMIKO – PI LOSOPIKAL NA SIKOLOHIYA:
KANLURANIN NA TRADISYON
• Isinulong ng UST at ng lumaon, iba pang
unibersidad sa ilalim ng pamumuno ng mga
indibidwal na monghe, prayle, at heswita.
Nagpatuloy ang pag- aaral ng sikolohiya bilang
larangan ng pilosopiya sa tradisyon ng
thomistikong pilisopiya at sikolohiya.
3. ETNIKONG SIKOLOHIYA
• Pangunahing batayan ng Sikolohiyang
Pilipino sa pagsasanib ng akademiko-
siyemtipikong at akademiko- pilosopikal na
tradisyon tungo sa isang pambansang tradisyon
ng sikolohiya at pilosopiya bilang mga
disiplinang unibersal.
• Pagsasapraktika ng mga Pilipino sa
sikolohiya
4. SIKO – MEDIKAL NA SIKOLOHIYA
• Sistema sa pananampalataya at
relihiyon ang tagapag-ugnay na elemento at
eksplanasyon.
Bakit kailangan ang SP?
• Dahil marami sa ating napag-aralan ukol
sa sikolohiya ang hindi angkop sa mga karanasan
at kultura natin bilang Pilipino. At kadalasan,
ang mga kaalamang ito ay ang siyang ginagamit
upang unawain ang mga Pilipino. Nakita ng mga
tagapagtaguyod ng SP na ang sitwasyong ito ay
nakakasamasa atin.
• Ang pagkakaiba ng oryentasyon ay
nagdudulot ng hindi pagkakaunawaan (bahala
na -> fatalism)
Sa anong paraan iba ang sikolohiyang itinuturo
ngayon?
• Napaka-kanluranin ng oryentasyon ng
pagtuturo ng sikolohiya ngayon, sa teorya at
maging sa metodo.
 Halimbawa, kung may research ka, ang
iisipin mo agad--experiments, questionnaires at
psychological tests na gagamitin mo.
Ano ngayon kung ganito?
• Walang problema, pero ang nananaig
na paniniwala ay unibersal ang mga teoryang
Kanluranin. Ibig sabihin, totoo ang mga ito para
sa lahat ng tao sa mundo.
Halimbawa:
◦ May hidden desires (libog) ang mga
batang Pilipino sa kanilang mga magulang.
◦ Mag-aaral ang isang bata kung sa bawat
mataas na grado ay gagantimpalaan siya.
• Totoo ang mga ito para sa mga
Kanluranin. Totoo ba ito para sa atin?
Anong problema sa mga metodong kanluranin?
• Hindi mali ang mga metodong ito, pero
dapat ilagay sa tamang konteksto.
• Dapat nating piliin ang mga metodong
angkop sa karanasan at kultura natin.
Halimbawa:
 Huwag gagamitin ang mga psychological
o intelligence tests na may tanong tungkol sa
American history-- kapag mababa ang nakuhang
score, ibig sabihin ba'y bobo ang mga Pilipino?
 Rorshach test sa mga taga-baryo--
maaaring ang nakikita lamang nila ay isang
papel na may tinta. Mas marami pang
matutunan sa pagtambay sa tindahan o
barberya.
Bakit isang protesta ang SP?
• Sumasalungat ang SP sa tatlong
asampsyong nananaig sa Kanluraning sikolohiya.
Ano ang tatlong asampsyon ng kanluraning
sikolohiya?
1. Ang tao ay hiwalay sa kanyang lipunan.
• Mas maraming sikolohista ang mas
gusto pang magkulong sa kanilang mga
laboratoryo at gumawa ng mga eksperimento.
Nakakalimuta nnila na ang tao ay nabibilang sa
isang mas malaking komunidad. Anuman ang
nakakaapekto sa kanya ay nakakaapekto rin sa
nakararami.
• Hindi maaaring gumawa ng paglalahat
batay lang sa mga eksperimento kung saan wala
ang tao sa kanyang likas na kapaligiran.
• Sa SP, ang tao ay produkto ng kanyang
kapaligiran.
• Umuunlad ang tao hindi lamang sa mga
biological o genetic factors, kundi dahil na rin sa
impluwensya ng mga sosyal, pulitikal at
ekonomikong kalagayan na umiiral sa paligid.
• Habang hinububog ng tao ang lipunan,
hinuhubog din siya nito.
2. Ang mga tao ay magkakasintulad. Hindi
gaanong mahalagaang bansa at panahong
pinanggalingan kaya't maaaring gamitin ang
anumang teorya o eksamen sa pag-unawa sa
kanila. Sa ibang salita, ang ang sikolohiya ay
unibersal.
• Tendensiya tuloy ng mga sikolohista
natin na mag-angkat ng mga teoryang
kanluranin at sabihing dapat ilapat ito sa atin.
• Pilit tuloy ikinukumpara ang mga
Pilipino sa mga banyaga na may ibang
karanasan, kaisipan at oryentasyon kaysa sa pandaigdigang pananaw (worldview) ng ating
atin. mga ninuno.

3. Ang sikolohiya ay hindi kumikilala sa • Ang ating kinagisnang sikolohiya ay

anumang sistema ng pagpapahalaga (ito ay isang batayan ng SP.
value-free) o sa isang partikular na uri ng
lipunan (ito ay class-bias free)
Saan-saan makikita ang SP sa pagbabago ng
• Ang mga sikolohikal na pananaliksik ay
panahon?
ginagamit ng mga malalaking korporasyon
upang isulong ang kanilang interes. (Halimbawa, • May SP rin sa mga akda nina Rizal,
pinag-aaralan kung saan maaaring maging Jacinto, Luna, atbp. Sa panahon ng
mabenta ang isang produkto.) pagbabagong-isip, isinulong nila ang interes ng
mga Pilipino at itinuwid ang mga maling pag-
• Ang pagpili pa lang ng paksa, may value
aakala.
nang pinapataw.
• Sa mga pag-aaral na ginawa noong
• May pagpapahalaga rin sa pagsala ng
panahon ng mga Amerikano.
variable na pag-aaralan sa metodong gagamitin,
atbp. • Pakikilahok ng mga sikolohista sa
paglutas ng suliranin ng lipunan sa panahon ng
Ano ang tatlong uri ng protesta ng SP?
sigalot.
1. Bilang sikolohiyang malaya,
• Makikita rin sa wika, kultura at pananaw
sumasalungat ang SP sa isang sikolohiyang
ng mga Pilipino.
nagpapalaganap ng kolonyal na isipan.
Hindi ba bago ang SP?
2. Bilang isang sikolohiyang mapagpalaya,
ito ay tutol sa sikolohiyang nagpapalaganap ng • Sa karanasan natin, hindi.
opresyon at eksploytasyon mula sa
dominanteng uri. • Sa pormal na akademya, masasabing
sanggol pa ang SP.
3. At bilang isang sikolohiya ng
pagbabagong-isip, ito ay isang hakbang tungo sa
paggising ng diwang Pilipino mula sa kanilang Paano na ang ibang teorya (Kanluranin)?
kolonyal nakaranasan-- ito ay laban sa
sikolohiyang lumago sa mga industrialized • Huwag ibasura ang mga ito, may silbi pa
countries na piliti nilalapat sa isang Third World rin sila sa pagpapaliwanag ng pagkilos ng tao.
na bansa gaya ng Pilipinas. • Maging kritikal pagdating sa pagtanggap
Ano ba talaga ang SP? ng mga teoryang Kanluranin. Masusi munang
suriin bago gamitin.
• Ang SP ay hindi isang reaksyunaryong
disiplinang inimbentong mga anti-Kano. • "Critical rejection is as dangerous at
uncritical acceptance."
• Ang SP ay naka-ugat sa ating
kasaysayan. Bago pa dumating ang mga Kastila Ang SP ba ay isang agham?
ay may sikolohiya na tayo. Nasa anyo ito ng mga
alamat, salawikain, atbp. Nakikita sa mga ito ang
• Oo, dahil ito ay kaalamang
tagapagtanda, tagapaliwanag at minsa'y
tagalutas ng mga suliranin nating mga Pilipino.
• Scientific ang SP dahil meron din itong
sistematikong prosesong sinusunod sa pagkalap
ng mga datos.
• Ito ay sikolohiyal na teorya, metodo at
aplikasyong pinauunlad sa pamamagitan ng
kulturang Pilipino bilang batayan.
• Tunguhin pa rin ng SP ang makahanap
ng mga unibersal na teorya ukol sa pagkatao.
Ang pokus nga lamang ay sapagkataong Pilipino.
• Mula sa pagbubuklod ng mga
sikolohiyang batay sa bawat kultura, mas
makatotohanan ang unibersal na sikolohiyang
matatamo.
Ano ang maaari mong gawin para sa ikauunlad
ng SP?
• Pagiging kritikal.
• Pakikilahok sa mga isyung kinakaharap
ng mga Pilipino
 Hinihikayat ang mga sikolohistang
lumabas sa kanilang mga laboratoryo at
makibahagi nang makita nila ang kalagayan ng
mas nakararaming Pilipino-- pagbaba mula sa
toreng garing.
 Paano ka gagawa ng pag-aaral kung
hindi mo naiintindihan o nararanasan ang
kanilang kalagayan?
 Gumawa ng pananaliksik ukol sa mga
katutubong konsepto tulad ng tampo,
lambing,saling-pusa, atbp.
o Sa paggawa ng pananaliksik, huwag
kalimutan na ang mga taong kinukunan ng
impormasyon ay dilamang subjects kundi dapat
kalahok sa inyon gpag-aaral
 Makibuklod sa iba pang naniniwala sa
SP at sama-samangisulong ang diwangPilipino at
maka-Pilipino
Anu-ano ang mga batayan ng SP sa kultura at
kasaysayan?
1. Kinagisnang sikolohiya
• Mga aral, ritwal ng mga babaylan at
katalonan,mga dalangin, kuwentong-bayan,
alamat, epiko
• Literatura ng mga Pilipino, pasalita man
o pasulat
• Mga kaugaliang minana ng mga Pilipino
• Mga ugali at paniniwala tungkol sa pag-
aaruga ng bata
2. Ang tao at ang kanyang diwa
• Nagtatagpo sa batayang ito ang SP at
ang Sikolohiya sa Pilipinas
• Ang SP ay bahagi at kabahagi ng
sikolohiya sa daigdig
• Ang teorya ng dalawang kaluluwa na
pinaniniwalaan ng katutubo sa Pilipinas ayon
kay Salazar (1974) ay binubuo ng diwa at ng
kakambal nito
• Ang pag-uugat ng sikolohiya bilang
disiplinang akademiko ay may mahabang
kasaysayan sa Unibersidad ng San Carlos na
kung saan ang sikolohiyang teoretikal ay
binigyan ng pagpapahalaga ni Goertz (1965)
• Layunin dito ang makabuo ng isang
pangkalahatang larawan ng mga kaalaman a
tbatas pangkaisipan
• Narito ang impluwensiyang Aleman na
nag-ugatsa pananaliksik ni Wundt, nagdaan sa
kamay niKulpe, at nanulay sa pagtuturo ni
Johannes Lindwursky hanggang sa mga
kasalukuyang pag-aaral ni Goertz
• Ang sistemang ito ng sikolohiya na may
malaking impluwensya sa kalagitaang Pilipinas
ay kilala rin sa taguring sikolohia ng "tanso at
pompyang.“
3. Ang panahon ng pagbabagong-isip
• Hindi dapat mangiming hanapin ang
ugat ngsikolohiya ng wika sa leksikograpiya ni
PerdoSerrano Laktaw o sa mga ginawa ng
pokloristangsi Isabelo de los Reyes
• Maraming mabubuong kaalamang
sikolohikal mulasa mga akda ng mga Pilipinong
tumatalakay samga paksang makabuluhan para
sa mgasikolohista, tulad ng pag-ibig sa kalikasan
(delPilar, 1988) o mga saloobin tungkol sa
kamatayan(del Pilar, 1907).
4. Ang panahon ng pagpapahalaga sa kilos
at kakayahan ng tao
• Agustin Alonzo - ang kauna-unahang
Pilipinongnagtapos ng Masterado sa Sining ng
Sikolohiya sa UP
 Kapanahon niya si Hartendorp na isa sa
mgaunang Amerikanong nagpakita ng interes
sasikolohiya dito sa atin
• Teorya ni Osias (1940) tungkol sa
kaugnayan ngwika sa lipunan ay isang
halimbawa ng pag-uugnay sa kaalamang
panglinggwistika sa kilos ngtao.
• Mga gawain nina Isidoro Panlaigui
(1952), Sinforoso Padilla (1961, 1963) at Alfredo
Lagmay(1964) na pawang nagpapahalaga sa
kilos at kalagayan ng tao.
5. Ang panahon ng pagpapahalaga sa
suliranin ng lipunan natumatalakay
sapagpapanaog ng mga sikolohistang Pilipino
mula sa kanilang toreng garing
• Bukod-tangi ang pagpapahalagang
ibinigay ni Aldaba-Lim (1938, 1957m 1963,
1966b, 1969) sa mga suliranin sa lipunan. Siya
ang pinakamadalashumikayat ssa mga
sikolohistang bumaba sakanilang toreng garing
at makinig sa mgasuliranin ng bayan.
• Ang pagpapahalaga sa mga suliranin ng
lipunan ay habang – buhay na uukilkil sa isipan
ng bawat sikolohistang nais magtago sa
katahimikan ng kanyang pagsuri ng datos (data
processing) or pag-eeksperimento (lab control).
Anu-ano ang mga batayan ng SP sa kultura at
kasaysayan?
• Ang wika, kultura at pananaw ng mga
Pilipino na siyangpinakapundamental nasaligan
ng iba pang batayang nabanggit.
 Pinakapundamental na saligan ng mga
batayangito ay ang pagpapahalaga sa wika,
kultura atpananaw ng mga Pilipino
 Napakahalagang batayan ng SP ang
wikang katutubo sa Pilipinas dahil "ang
kasaysayan ng sikolohiya sa Pilipinas ay saksi sa
napakaraming pag-aaral na isinagawa sa mga
wikang dayuhan. Ito ay mapanganib kung
kabaligtaran ng katotohanan ang makitang
resulta ng pananaliksik sa isang kultura na
isinasagawa ayon sa pananawat wika ng ibang
kultura.“
 Ang wika ay isang mahalagang daluyang
maaaring baguhin bilang saligan ng
pananaliksik.
PANGUNAHING-ARAL NG SIKOLOHIYANG
PILIPINO
A. CORE VALUE OR KAPWA
• Tumutukoy sa Kapwa, • Hiya: kadalasan naiuugnay bilang
nangangahulugang 'togetherness', ang “Kahihiyan” ng mga Kanluraning Sikologo,
nangunguna sa pangunahing-aral ng katunayan ang ‘Hiya ’ay “naaangkop na pag-
Sikolohiyang Pilipino. uugali”.

• Kapwa ay tumutukoy sa pamayanan; na • Utang na Loob: “Norm of Reciprocity”

hindi ka nag-iisa sa paggawa. Ang Kapwa ay
mayroong dalawang uri.
Ibang Tao ("outsider") Binubuo ng limang
saklaw:
Pakikitungo Civility
Pakikisalamuha Act of mixing
Pakikilahok Act of joining
Pakikibagay Conformity
Pakikisama Being united with the group.
Hindi Ibang Tao ("one-of-us") Binubuo ng
tatlong saklaw
Pakikipagpalagayang-loob Act of mutual
trust
Pakikisangkot Act of joining others
Pakikipagkaisa Being one with others
B. PIVOTAL INTERPERSONAL VALUE
• Pakiramdam: Ibahagi ang sariling
kaisipan. Ang mga Pilipino ay gumagamit ng
damdam, o ang sariling kaisipan sa damdamin
ng iba, bilang pangunahing kasangkapan sa
kanyang pakikitungo sa kapwa tao.
C. LINKING SOCIO-PERSONAL VALUE
• Kagandahang – Loob: Ang pagbabahagi
sa sangkatauhan. Tumutukoy ito sa kakayahang
tumulong sa kapwa tao sa panahon ng kanilang
pangangailan dahil sa kanilang pagkakaunawa
na ang pagiging magkasama ay bahagi na ng
isang pagiging Pilipino.
D. ACCOMMODATIVE SURFACE VALUES
sa Ingles. Ang mga Pilipino ay inaasaha ng
kapwa na gumanti sa pabor na natanggap — ito
man ay hiningi o hindi — o ito man ay kailangan
o ginusto.
• Pakikisama and Pakikipagkapwa:
“Smooth Interpersonal Relationship (SIR)”, na
likha ni Lynch (1961 and 1973). Ang saloobin na
ito una sa lahat ay pinatnubayan na alinsunod
sa nakararami.
E. CONFRONTATIVE SURFACE VALUES
• Bahala Na: Ang saloobin na ito ay
kadalasang naiuugnay sa Ingles bilang “'fatalistic
passiveness”, na katunayan ay tumutukoy sa
pamamaraan ng pamumuhay ng mga Pilipino na
siya ay determinadong gawin ang abot ng
kanyang makakaya, kaya umusbong ang salating
bahala na, na katunayang nanggaling sa salitang
bathalan na, na ang kahulugan ay “Gagawin ko
ang lahat sa abot ng aking makakaya, at ang
Diyos na ang gagawa sa nalalabi”.
• Lakas ng Loob: Ang saloobin na ito ay
inilalarawan sa pagkakaroon ng buo na loob sa
kabila ng mga suliranin at pag-aalinlangan.
• Pakikibaka: Ito ay nangangahulugang
“concurrent clashes” sa Ingles. Tumutukoy sa
kakayahan ng mga Pilipino na magsagawa ng
mga rebolusyon at pag-aalsa laban sa palasak na
katunggali.
F. SOCIETAL VALUES
• Karangalan: kadalasan nauugnay sa
dignidad, na sa katunayan ay nangangahulugan
na kung ano amg palagay ng ibang tao sa kapwa
at paano nila ginagamit ang kaalamang ito sa
pagkilala at paghusga sa kanyang buong
pagkatao at kahalagahan.
 Puri: ito ay ang panlabas ng aspeto ng
dangal na tumutukoy sa kung paanon natin
hinuhusgahan ang buong pagkatao at
kahalagahan ng kapwa.
 Dangal: ito ay ang panloob na aspeto ng
dangal na tumutukoy sa kung paano niya
hinuhusgahan kanyang pagkatao at
kahalagahan.
• Katarungan: kadalasan ito ay nauugnay
sa katarungan o hustisya, na sa katunayan ay
nangangahulugan na ang pagkamakataong
makapagbibigay gantimpala sa kapwa.
• Kalayaan: Ito ay nangangahulugang
“Freedom and mobility” sa Ingles. Sa
makatuwid ito ay magkakasalungat sa hindi
gaanong mahalaga na pag-uugali na pakikisama
or pakikibagay.
Filipinization/ indigenization/ pagsakatutubo
ANYO NG PAGSAKAKATUTUBO
PAGSASAKATUTUBO MULA SA LABAS
• Batay sa simpleng pagsasalin sa wikang
Pilipino ng mga konsepto, teorya, metodolohiya
at panukat mula sa labas.
• Halimbawa?
PAGSASAKATUTUBO MULA SA LOOB
• Tumutukoy sa paghahap ng katutubong
sikolohiya mula sa mismong kultura.
• Problematiko ang salitang
pagsasakatutubo?
• Bakit?
• PAGPAPATIBAY?
Pagsusulong...
• Batay ang stratehiya sa pagtuklas sa
Sikolohiyang Pilipino ang pag- aaral at pagtatasa
sa historical at socio- kultural na realidad
• Pag- aaral sa katutubong wika
• Pagpapalitaw ng katangiang Pilipino at
pagpapaliwanag ng mga ito sa pananaw ng mga
katutubong Pilipino.
• Sikolohiyang angkop at makabuluhan
para sa mga Pilipino.
• Pangunahing empasis ng Sikolohiyang
Pilipino ang pagsusulong ng pambansang
kamalayan, kamulatan at pagpapakakilanlan,
panlipunang pakikilahok, at sikolohiya ng
kultura at wika.
• Itinataguyod nito ang angkop na
aplikasyon at gamit ng Sikolohiyang Pilipino sa
Kalusugan, agrikultura, ispiritualidad,
sekswalidad, sining, midyang pangmasa at sa
iba pang larangan ng pang- araw araw na buhay
ng taumbayan.
PANGUNAHING KATANGIAN NG SIKOLOHIYANG
PILIPINO
• Pangunahing empasis ng sikolohiyang
Pilipino sa sikolohiya ang isyung sikolohiya at
usapin ng identidad o pagkakakilanlan at
pambansang kamalayan, panlipunang
kamulatan at pakikilahok, sikolohiya ng kultura
at wika, at aplikasyon o gamit ng sikolohiyang
pilipino sa kalusugan, agrikultura, sining, midya,
relihiyon, at iba pa.
• Pangunahing pamamaraan sa
pagsisiyasat naman ng sikolohiyang pilipno ang
paghihikayat ng kros- katutubong pamamaraan,
multi- metodo multi- wikang lapit, angkop na
pamamaraan sa larangan at holistiko o Ang kaalaman natin sa iba’t-ibang kultura ay
pangkabuuang lapit. humubog sa atin upang luminang pa ang
kaisipan at pag-unawa.

• Tutol ang Sikolohiyang Pilipino sa

pagpapanatili ng kolonyal na kaisipang Pilipino.

• Tutol ito sa isang sikolohiya na

ginagamit sa pagsasamantala sa sambayanan.

• Tutol din ito sa imposisyon o

pagpapataw sa isang bansa sa ikatlong daigdig
ng mga sikolohiyang nilinlang sa mga
industialisadong bansa.

• Kaugnay naman sa pagsasanay at

praktis sikolohikal sa kontekstong Pilipino:

1. Sikolohiyang Pangkabuhayan imbes na

sikolohiyang industriyal

2. Sikolohiyang Pangkalusugan imbes na

sikolohiyang klinikal

• Sa isyung mentalism – behaviorism,

kapwa ito tanggap ng Sikolohiyang Pilipino
ngunit may higit na empasis sa kolektibong
karanasan ng taumbayan na pinag uugnay ng
kasaysayan kaysa sa indibidwal na karanasan.
Mas malaki ang pagpapahalaga sa kamalayan
kaysa sa ulirat.

• Kapalit ng sikolohiyang klinikal at

sikolohiyang industrial, ipinasok niya ang
sikolohiyang pangkalusugan, sikolohiyang
pangkabuhayan, sikolohiyang pangnayon,
sikolohiyang pangsining, sikolohiyang
pangrelihiyon, sikolohiya ng wika, sikolohiya ng
bata, sikolohiya ng pagkababae at pagkalalake at
iba pa.

Interdisiplinaryong Sikolohiyang Pilipino

“Napakahalaga ng sikolohiya upang hayaan

lamang sa mga sikolohista”

-Enriquez