UNIVERSITY OF SOUTHERN MINDANAO

Ang Batayan ng Sikolohiyang Pilipino

sa Kultura at Kasaysayan
Group 2 3PsychA
 Virgilio G. Enriquez
• isang tanyag na indibidwal sa larangan ng Sikolohiyang C
Pilipino na nag-ambag ng malaki sa pag-unlad ng
perspektibong ito sa larangan ng sikolohiya, na tumututok sa
pag-unawa sa isip at kilos ng tao mula sa isang
perspektibong Pilipino at kultural.
Add title text

Sikolohiyang Pilipino Sikolohiya sa Pilipinas

Sikolohiyang Pilipino ay ang ay bunga ng pagkakasunud-sunod ng
sikolohiyang bunga ng karanasan, mga pangyayaring may kinalaman sa
kaisipan at oryentasyong Pilipino sikolohiya sa ating bayan.

Click here to add content, content to

match the title.
Pamamaraan
• Ang pamamaraang ginamit ay ang pagtitipon ng mga materyal na
sikolohikal, mga aklat, artikulo at ulat na may kinalaman sa
kasaysayan ng sikolohiya sa Pilipinas (Cf. Enriquez 1974); at ang
pamamahagi ng mga palatanungan at pagsasagawa ng mga
panayam sa iba’t ibang dako ng Pilipinas, lalo’t higit sa Hilaga at
Kalagitnaan ng bansa (Cf. Lagmay at Enriquez 1974).
Kinasapitan

Ayon sa mga datos na natipon, lumilitaw na hindi kukulangin sa anim

(6) ang mga batayan
ng Sikolohiyang Pilipino. Malinaw at walang pag-aalinlangan dito ang
paninindigang sa
mga Pilipino lamang manggagaling ang Sikolohiyang Pilipino.
Mga Batayan sa Kinagisnang Sikolohiya
Ang mga kaalamang sikolohikal ng mga katutubong Pilipino tulad ng mga babaylan at catalonan;
(Bailen 1967; Quizon 1973) ay mahalagang bahagi ng kinagisnang sikolohiyang Pilipino.Add

Babaylan at Catalonan: mga tradisyunal na tagapagtaguyod ng kaalaman sa Sikolohiyang Pilipino,

partikular sa mga katutubong komunidad.

Etnosikolohiya: Ang pagsusuri sa sikolohiya mula sa perspektibo ng isang partikular na kultura o etniko,
tulad ng pag-aaral ng mga kaugalian at paniniwala ng mga Pilipino.

Literaturang Pilipino: Sumasaklaw sa mga akda, tulad ng salawikain, kuwentong bayan, alamat, at
epiko, na nagpapakita ng kultura at pag-iisip ng mga Pilipino.

Kaugalian at Paniniwala: Mga tradisyon, kaugalian, at paniniwala ng mga Pilipino na may malalim na
implikasyon sa kanilang sikolohiya at pag-uugali.
Ang Batayang ng Tao sa Kanyang Diwa
Ang ikalawang batayan ng Sikolohiyang Pilipino ay ang pagpapahalaga sa tao at
sakanyang diwa. Nagtatagpo sa batayang ito ang Sikolohiyang Pilipino at ang
Sikolohiya sa Pilipinas. Dapat linawin na ang Sikolohiyang Pilipino ay bahagi at
kabahagi ng sikolohiyasa daigdig.

Isang mahalagang batayan ng Sikolohiyang Pilipino ang pagpapahalaga sa tao at sa

kanyang diwa. Ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pag-unawa sa mga aspeto ng inner na
pagkatao ng tao mula sa perspektibo ng kultura at karanasan nito.

Mahalaga at dapat pag-aralan tungo sa pag-unawa sa sikolohiyang Pilipino ang teorya

ng dalawang kaluluwa na pinaniniwalaan ng mga katutubo sa Pilipinas, na ayon kay
Salazar (1974) ay binubuo ng diwa at ng katambal nito.
Ang Batayan sa Panahon ng Pagbabagong-Isip
Ipinapakita ang pagkakaroon ng mga batayan ng Sikolohiyang Pilipino sa panahon ng
pagbabagong isip sa bansa. Binibigyang-diin na hindi dapat iasa lamang sa mga
dayuhang pananaw ang pagsusuri sa sikolohiya ng Pilipinas.

Isang mahalagang batayan ng Sikolohiyang Pilipino ang pagpapahalaga sa tao at sa

kanyang diwa. Ito ay nagpapakita ng kahalagahan ng pag-unawa sa mga aspeto ng inner na
pagkatao ng tao mula sa perspektibo ng kultura at karanasan nito.
Batayan sa Panahon ng Pagpapahalaga sa Kilos at
Kakayahan ng Tao
Agustin Alonzo at Master's Degree sa Sikolohiya:
Ipinakilala si Agustin Alonzo bilang unang Pilipinong nagtapos ng Master's degree sa Sining ng Sikolohiya sa UP.
May impluwensiya mula kay Thorndike.

Hartendorp at Interes sa Sikolohiya:

Nabanggit ang panahon ni Alonzo sa panahon ni Hartendorp, isang Amerikanong interesado sa sikolohiya.
Paglalahad ng pagsisikap ni Hartendorp na masukat ang talino ng mga Negrito.

Teorya ni Osias Tungkol sa Wika at Lipunan:

Ipinakilala ang teorya ni Osias ukol sa ugnayan ng wika at lipunan.
Nabanggit ang panahon ng mga Pilipinong sikolohista bago ang iba.
Pagtukoy sa malalim na batayan ng Sikolohiyang Pilipino.

Gawain ng mga Sikolohistang Pilipino:

Nabanggit ang mga pangalan nina Panlasigui, Padilla, at Lagmay na nagpapahalaga sa kilos at kakayahan ng tao.
Pagsasaad na ang mga prinsipyong ito ay patuloy na makikita sa kasalukuyang panahon, hindi lamang sa Kamaynilaan kundi
sa iba't ibang dako ng Pilipinas.
 Ang Batayan sa Panahon sa Pagpapahalaga sa Suliranin ng Lipunan
Bukod tangi ang pagpapahalagang ibinigay ni Aldaba-Lim (1938, 1957, 1963, 1966b,
1969) sa mga suliranin ng lipunan. Siya na marahil ang pinakamadalas humikayat sa
mga sikolohistang Pilipino na manaog mula sa kanilang Toreng Gareng at makinig sa
mga suliranin ng bayan. Ang bawat pag-aalinlangan sa kanyang katapatan sapagka’t
siya’y mariwasa ay mawawala kung titingnan ang mga paksang sikolohikal na
pinaggugulan niya ng pananaliksik at pagod.

Ang pagpapahalaga sa mga suliranin ng lipunan ay habang panahong uukilkil sa isipan

ng bawat sikolohistang nais magtago sa katahimikan ng kanyang pagsuri ng datos (data
processing) o pag-eeksperimento (laboratory control). Ang isyung ito ay malinaw na
buhay na buhay pa. Tingnan ang position paper ng U.P. Psychological Society noong
Linggo ng Sikolohiya, 1974:
Ang Batayan sa Panahon sa Pagpapahalaga sa Suliranin ng Lipunan

“Hindi sapat ang kaalamang teoretikal. Kinakailangang subukin sa

obhetibong kalagayan ng reyalidad ang resulta ng ating eksperimento.
Ang paksa ng pananaliksik ay dapat laging matakdaan hindi lamang ng kontribusyon nito
sa pangkalahatang kaalaman kundi maging sa
praktikal na kabutihang maidudulot nito sa lipunan. Ang ating kaalaman
at pananaliksik ay laging dapat na tungo sa paglilingkod sa kapwa.

Dapat nating tanggapin na higit ang pananagutang mapaunlad

ang lipunan ng sikolohistang nagtataglay ng di-pangkaraniwang
pagkasanay sa pananaliksik at dalubhasang kaalaman. Samakatwid,
ang kaalamang natuklasan sa pananaliksik tungkol sa tao ay dapat
gamitin at ipamahagi upang makabuo ng mas mabuting daigdig para
sa lahat.”
Ang Batayan sa Wika, Kultura at Pananaw ng Pilipino
Pinaninindigan ng kasalukuyang mananaliksik na isang napakahalagang batayan ng
Sikolohiyang Pilipino ang wikang Pilipino at ang mga wikang katutubo sa Pilipinas
sapagkat, tulad ng nabanggit niya sa isang isyung Diwa (1974), “ang kasaysayan ng
sikolohiya sa Pilipinas ay saksi sa napakaraming pag-aaral na isinagawa sa mga wikang
dayuhan. Ito ay mapanganib kung totoong salamin nga ng kalinangan ang wika.
Maaaring kabaligtaran ng katotohanan ang makitang resulta ng pananaliksik sa isang
kultura na isinagawa ayon sa pananaw at wika ng ibang kultura.”
UNIVERSITY OF SOUTHERN MINDANAO

Mga Apendise
 Apendise A. Ang Sikolohiya sa
Kalagitnaang Pilipinas
Unibersidad ng San Carlos (Cebu)
– isa sa pangunahing sentro ng edukasyon sa Kalagitnaang
Pilipinas
- dito itinatag ang kauna-unahang Departamento ng
Sikolohiya sa Pilipinas
Padre Joseph Goertz
– galing sa Peking na namahala sa isang Departamento ng
Sikolohiya
- nagsumikao na magtatag ng Departamento ng
Sikolohiyia Insert Running Title 14
 Apendise A. Ang Sikolohiya sa
Kalagitnaang Pilipinas
Johannes Lindwursky
- guro ni Padre Goertz
- nangunguna sa Sikolohiya sa Europa, higit sa Sikolohiya
ng Aleman
- estudyante ni Kulpe
isa sa mga katulong ni Wundt

Pinaunlad ni Goertz ang tradisyong Aleman (European) sa San Carlos

Insert Running Title 15

 Apendise A. Ang Sikolohiya sa
Kalagitnaang Pilipinas
Experimental Psychology
- ginamit na teksbuk (batay sa edisyong Aleman ni
Lindwursky) ni Goertz sa pagtuturo ng Sikolohiya sa
Tsina noong 1954.

Napansin ni Goertz na nakakahigit ang pagkapilosopiya kaysa

pagkasikolohiyang rasyonal ng sikolohiya sa Pilipinas lalo na sa mga
eskwelahang Katoliko.

Insert Running Title 16

 Apendise A. Ang Sikolohiya sa
Kalagitnaang Pilipinas

Humanga ang isang propesor sa Maynila sa pagtuturo ng mga

batang guro sa San Carlos at gumawa siya ng halaw na teksbuk ni
Goertz na ngayon ay may limang edisyon at binubuo ng 15,000 na
kopya.

Itinuro din ni Goertz ang sikolohiyang eksperimental. Tinuruan

niya ang mga estudyante sa pamamagitan ng pagmumuwestra at
pagpapaliwanag sa paggamit ng mga aparato.
Insert Running Title 17
 Apendise A. Ang Sikolohiya sa
Kalagitnaang Pilipinas
Pagdating niya noong 1954, naging pinuno din si Goertz ng
Eskuwelahan sa Artes Liberales. Dahil dito, nasa posisyon siya upang
maisakatuparan ang kurikulum na kanyang inihanda.

Ang mga yunit sa sikolohiya ay dinagdagan at ang mga

estudyante sa artes liberales ay pinakuha ng Pangkalahatang
Sikolohiya, Mataas na Pangkalahatang Sikolohiya, at Sikolohiyang
Eksperimental.

Insert Running Title 18

 Apendise A. Ang Sikolohiya sa
Kalagitnaang Pilipinas
1954 – unang pormal na itinuro ang Experimental Psychology sa
Unibersidad ng San Carlos
1960 – nakumpleto ang kagamitan at mga aparato
1970 – bumitaw bilang pinuno ng departamento si Goertz
Padre Skerry- pumalit kay Padre Goertz sa pagkapinuno mula 1970
hanggang 1972

Bukod sa pagkapinuno ng departamento ng sikolohiya, siya ay

nahirang ding dekano ng artes liberales hanggang 1965 at direktor din
siya sa pananaliksik at iskolarsip.
Insert Running Title 19
 Apendise A. Ang Sikolohiya sa
Kalagitnaang Pilipinas
Mga teksbuk na kanyang ginawa: (tungkol sa)
- Sikolohiyang Genetiko
- Aestetika
- Agham Pampulitika
- Pagtuturo
- Sikolohiyang Teoritkal at Antropolohiya

Ngunit, walang tunay na tesis ang ginawa sa Unibersidad ng San Carlos

Insert Running Title 20

 Apendise A. Ang Sikolohiya sa
Kalagitnaang Pilipinas
Padre Fertal – naging pinuno (pansamantala) ng Departamento ng
Sikolohiya sa Unibersidad ng San Carlos
- nag-aral para sa kanyang M.A. sa Sikolohiya sa
Pagpapatnubay sa Loyola University sa Chicago
- nanaliksik sa paksang “Pagkakilala sa ginagampanan ng
mga pari bilang batayan sa pagpili ng bokasyon.”

Ang mga pinunong sinundan niya ay naniniwalang hindi sapat ang

36 yunit ng sikolohiya sa A.B. Ang bagong programa sa B.S. ay limang
taong kurikulum na may 70 yunit ng sikolohiya, ang 50 yunit ay para sa
interno, praktikum, at pagsasanay sa larangan
Insert Running Title 21
 Apendise A. Ang Sikolohiya sa
Kalagitnaang Pilipinas
Ipinapalagay ni Fertal na sa kasalukuyan ay kaya ng Unibersidad
ng San Carlos, magturo para sa A.B. o B.S. pero hindi pa nila kayang
magturo ng M.A. at Ph.D.

Marilyn Nuevo – inaasahang magbalik sa Unibersidad ng San Carlos

upang magturo ng M.A. at Ph.D. sa Sikolohiya

Ang pangunahing layunin ni Fertal ay ang makabuo ng matatag

na faculty at mailunsad ang kurikulum sa B.S. Sikolohiya.

Insert Running Title 22

 Apendise A. Ang Sikolohiya sa
Kalagitnaang Pilipinas

Tatlong guro sa Sikolohiya na gumawa ng tesis: (sa panahon ni Fertal)

1. Estella Astilla – nanaliksik tungkol sa prediktibong halaga ng
pagsubok sa tagumpay pang-akademiko
2. Ma. Erlinda Fernandez – nanaliksik sa mga ugali sa pag-aaruga ng
bata
3. Pacita Javines – nanaliksik sa mga kapisanan ng mga estudyante
bago ideklara ang batas militar

Insert Running Title 23

 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas
Unibersidad ng St. Louis (Baguio)
- isa sa mga pangunahing sentro ng mataas na edukasyon
sa hilagang Pilipinas
- naging unibersidad noong 1963

ANG KURIKULUM SA SIKOLOHIYA SA ST. LOUIS

1964 – nasama sa kurikulum ng Batsilyer ng sining ang kurso sa
Sikolohiyang Rasyonal
1967 – itinatag ang Sikolohiya bilang medyor na pag-aaral
Insert Running Title 24
 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas
19 na kurso ng Sikolohiya (61 yunit)
Sikolohiya 1 (Pangkalahatang Sikolohiya)
Sikolohiya 4-3 (Sikolohiyang Genetiko I-II)
Sikolohiya 4 (Pag-aasawa at Pagpapatnubay)
Sikolohiya 6 (Sikolohiyang Pang-edukasyon)
Sikolohiya 7a-7b (Estadistikang Pangsikolohiya I-II)
Sikolohiya 8 (Kasaysayan ng Sikolohiya)
Sikolohiya 9 (Sikolohiyang Eksperimental)
Sikolohiya 10 (Sikolohiyang Diperensyal)
Sikolohiya 11 (Pagdamdam at Persepsyon)
Insert Running Title 25
 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas
Sikolohiya 12 (Sikolohiyang Panlipunan)
Sikolohiya 13 (Sikolohiya sa Negosyo)
Ang Sikolohiya 14 (Pag-unlad ng Pagkatao) hindi kasama sa kurikulum ng B.S. Sikolohiya
ngunit kinukuha sa ikaapat na taon sa kurso
Sikolohiya 15 (Pakikipagkapwa) sa A.B. Komunikasyon
Sikolohiya 16 (Sikolohiyang Abnormal)
Sikolohiya 17 (Sikolohiyang Dinamiko)
Sikolohiya 18a-18b (Sikometrika 1-11)
Sikolohiya 19 (Pagpapatnubay at Pagpapayo),
Sikolohiya 21 (Sikolohiya ng Pagkatao)
Sikolohiya 22 (Sikolohiyang Pangrelihiyon)

Insert Running Title 26

 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas
Ang unang 7 B.S. medyor sa Sikolohiya ay nagtapos noong 1971.
Mula 1971 hanggang 1974, 47 ang nakatapos ng B.S. Sikolohiya, ang 31
ay nagtatrabaho bilang sikolohista; ang 6 ay nagmamaster, ang 4 ay
hindi sa sikolohiya nagtatrabaho samantalang hindi alam kung ano ang
ginagawa ng nalalabi pang anim.

1962 - ang kurso sa pagmamaster sa Pilosopiya ay inilunsad sa

Unibersidad ng St. Louis

Insert Running Title 27

 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas
ANG LABORATORYO NG SIKOLOHIYA AT ANG AKLATAN SA
PANANALIKSIK

Padre Evarist Verlinden

- may pananagutan sa paglulunsad ng sikolohiya bilang
kurso sa Unibersidad ng St. Louis.
- namamahala sa Laboratoryo ng Sikolohiya.
- mayroong License sa Sikolohiya (katumbas ng
Master sa Sining ng Sikolohiya). Nagsanay din
ng tatlong taon sa Sikolohiyang Pangklinika.
Insert Running Title 28
 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas
Ang Laboratoryo sa Sikolohiya ng Unibersidad ng St. Louis ay
saksi sa pagtitiwala sa sariling kakayahan at matibay na pagnanasang
umunlad at mapabuti ang mga paraan at sistema ng pagtuturo ng
sikolohiya

Ang iba pang kagamitan sa eskuwelahan ay isang silid-aralang di-

kariringgan ng ingay, panguntrola ng bilis sa pagbasa, liku-likong daan,
aparato para sa maramihang pagpili at isang simpleng instrumento
para sa pag-aaral sa guni-guning Muller-Lyer

Insert Running Title 29

 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas
ANG PROGRAMA SA PAGLILINGKOD SA LIPUNAN

Bukod sa mga pormal na klase sa sikolohiya, ang unibersidad ay

mayroon ding pagsasanay at pananaliksik sa gamit ng sikolohiya sa
pamamagitan ng programa ng Paglilingkod sa Komunidad.

Dra. Lachica
- ang tumutulong sa kanila sa sibikong gawaing ito.
- nagtuturo ng kurso sa sikopatolohiya sa eskuwelahan
Insert Running Title 30
 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas
MGA PAGLILINGKOD NA PAMAMATNUBAY
“Naglalakbay na pangkat sa pamamatnubay”
-kilala sa tawag na SLU Guidance Community Services
- ang mga estudyante sa sikolohiya ay kalahok sa naglalakbay na
pangkat ng pamamatnubay bilang bahagi ng kanilang
praktikum.
Padre Pico
-ang namamahala sa Programa sa Pagpapayo at Pamamatnubay
sa Unibersidad ng St. Louis.

Insert Running Title 31

 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas
Noong 1973, kinailangang baguhin ang kurikulum sa B.S.
Sikolohiya ayon sa Sirkular Blg. 7, Serye ng 1973, na ipinamamahagi
noong Nobyembre 20, 1973. Dalawang kurso sa sikolohiya ang kinaltas:
Sikolohiyang Diperensyal at Sikolohiyang Eksperimental
(Persepsyon).

Malapit nang makabuo si Mariano Inso ng isang Eksamen para

sa Pagpili ng Papasok sa Hayskul. Tinulungan siya ni Sr. Martha
Boddez na makabuo ng panukat ng Konsepto sa Sarili. May pag-aaral
sila tungkol sa bisa ng gantimpala at parusa sa pagbuo ng konsepto sa
sarili.
Insert Running Title 32
 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas
Padre Evarist Verlinden
- kasapi ng CICM (Belhika) na may mga kasapi ding Pilipino
- pagkatapos niya ng batsilyer at master sa sikolohiya sa
Unibersidad ng Louvain, siya’y nagpakadalubhasa sa
Sikolohiyang Pangklinika sa Sikyatrikong Ospital ng
unibersidad ding iyon at sa St. Anne sa Paris, Pransya.
- naging estudyante siya ni Prop. La Planche, na siyang naging
daan upang magkaroon siya ng karanasan sa sikoanalisis.

Insert Running Title 33

 Apendise B. Ang Sikolohiya sa Hilagang
Pilipinas

- tagapayo niya si Prop. Antoon Vergote sa kanyang tesis sa

Universiteit van Leuven noong 1962. Ang kanyang tesis ay
pinamagatang “Isang kontribusyon sa pag-aaral ng Istruktura ng
Personalidad ng mga kandidato sa Pagpapari: Pahambing na
pananaliksik sa pamamagitan ng “Experimentelle Triebdiagnostik’
(Szondi).”

Insert Running Title 34

UNIVERSITY OF SOUTHERN MINDANAO

Sikolohiyang Pilipino:
Perspektibo at Direksyon
 BAKIT
KINAILANGAN
ANG PAGSULONG
NG
SIKOLOHIYANG
PILIPINO?
Insert Running Title 36
o Maaring magkaroon ng bahid ng pagtataka tungkol sa mga resulta
ng mga pag-aaral sa disiplina ng sikolohiya.
o Katumbas ng mga pag-aaral na isinasagawa rin ng ibang bansa sa
kanilang pag-aaral tungkol sa sikolohiya.
o Kailangang masubukan at mapabuti ang mga metodong ginagamit
sa disiplina ng Sikolohiyang Pilipino.
o Upang makalagom ng mga pag-aaral na umunawa mula sa
katutubong pananaw.

Insert Running Title 37

BAKIT AT KAILAN
UMUSBONG ANG
SIKOLOHIYANG
PILIPINO?

Insert Running Title 38

o Paghahanap ng sariling identidad ng mga Pilipino matapos ang mahabang panahon ng
pagsasakop.

o 1960’s-70’s: Simula ng lantarang pagpapahayag ng aktibismo,

anti-western thinking.
Apo Hiking Society: “American Junk” 1987
(American Junk)
Get it out of my bloodstream
(American Junk)
Get it out of my system
(American Junk)
I can only take so much
(American Junk)
Gotta get back to who I am
Insert Running Title 39
Dalawang Pananaw sa
Sikolohiya
• Cronbach(1957) mahahati ang sikolohiya sa
dalawang disiplina alinsunod sa kung ano ang
binibigyang diin.

1. METODONG EKSPERIMENTAL
 Nomotetikong Pananaw
o Tumutukoy sa pagpapahalaga sa unibersal na
katotohanan bilang layunin ng sikolohiya

2. METODONG KORELASYONAL
(Indibidwal at ang particular)
 Ideograpikong Pananaw
o Nagbibigay halaga sa pag- aaral ng kaso
o Ang indibidwal at partikular ang inuunawa
Insert Running Title 40
 Pananaw o Approach •

o Watson (1968)
– ito ay mga isyu.
- Nagpahayag na ang mga ito ay
“preskripsyon” sa sikolohiya.

o Nangangamba baka ang Sikolohiyang Pilipino ay

anti- unibersal.
Ngunit ito ay kapos sa batayan dahil sikolohiyang
unibersal ang tunguhin ng sikolohiyang Pilipino sa
kanyang pag-uugat sa partikular na karanasang
Pilipino.

41
Insert Running Title
 Anim na mungkahi ayon kay Enriquez:

1. KAMALAYAN – tumutukoy sa damdami’t kaalamang

nararanasan
2. ULIRAT – tumutukoy sa pakiramdam sa paligid
3. ISIP – tumutukoy sa kaalaman at pagkaunawa
4. DIWA- tumutukoy sa ugali at kilos o asal
5. KALOOBAN – tumutukoy din sa damdamin
6. KALULUWA – daan upang mapag-aralan din ang tungkol sa
budhi ng tao

Insert Running Title 42

Kahulugan ng Sikolohiya batay sa kultura at wikang Pilipino

o Psychology is the study of kamalayan (consciousness)

which included emotion and cognitive experience; ulirat or
awareness of one’s immediate surrounding; isip which
refers to knowledge and understanding; diwa including
habit, trait and behavior, kalooban including internal feeling
and perception, kaluluwa (psyche) which forms the basis
for understanding the conscience or soul of a people.

Insert Running Title 43

 Kabuuang Anyo Sikolohiya sa Kontekstong Pilipino: Ang Sikolohiya sa Pilipinas

o Makikita ang kabuuang anyo ng ating Sikolohiya sa pag-aaral ng

ating kasaysayan.
o Bailen (1967), Demetrio (1975), at Jocano (1975)
• Nag-aral sa mga Babaylan at Katalonan
• Dahil dito makikita ang kinagisnang Sikolohiya.

Mañana Habit
Ningas Kugon
Filipino Time

Insert Running Title 44

 Ang mababang pagtingin sa sikolohista sa Pilipinas
o Isang Pilipinong nag-aaral ng PhD sa Amerika
• 20 years behind ang departamento ng Sikolohiya sa Pilipinas

o Dayuhang dumalaw sa Pilipinas

o Sa artikulong, “Psychology of, for, and by Filipinos”

• Minimal direct contributions to the understanding of their own
society.
• Psychology is a new discipline for the Filipinos.

Insert Running Title 45

 Nilalayong Anyo ng Sikolohiya sa Pilipinas: Sikolohiyang Pilipino

o Upang umunlad ang SP, hindi ito

dapat kumiling sa pagka-partikular o
kaya’y pagka- unibersal.

• May mga paksa na higit na angkop sa

pananaw na unibersal tulad ng biolohiya
ng tao at henetiko

• May mga paksang nag-uugat sa pagka-

partikular: Sikolohiyang panlipunan,
kognitibo, kultura at pagkatao

Insert Running Title 46

 Emphasis ng Sikolohiya sa Pilipinas
o Paksa at konseptong may kahulugan at importansya sa konteksto ng
mga Pilipino.
Hal: Manghuhula at albularyo
Bangungot, hurementado (amok), nakulam, sapi
o Bilang isang kilusang panlipunan
o Pagiging disiplina, at pagkakaroon ng pansariling metodolohiya,
teorya, konsepto, at panukat.
To foster:
National identity and consciousness
Social involvement
And Psychology of language and culture
Insert Running Title 47
 PAG-AANTAS NG MGA KONSEPTO SA SIKOLOHIYANG PILIPINO

1. Katutubong konsepto

2. Konseptong bunga ng pagtatakda ng kahulugan

3. Pag-aandukha o pagbibigay ng katutubong kahulugan sa ideya at salitang hiram

4. Pagbibinyag o paggamit ng katutubong salita para sa pandaigdigan o

banyagang konsepto

5. Ang paimbabawna asimilasyon ng taguri at konseptong hiram

6. Ang mga ligaw at banyagang konsepto

48
 MGA KATUTUBONG KONSEPTO
➢ “salimpusa” (Jocano, 1975)
– Isang makabuluhang konseptong sikolohikal dito sa pilipinas
–Huwad na pakikipagkapwa
➢ “pagkapikon”

– Uso sa kulturang may labis ang pagbibiruan

➢ “balik-bayan”- balik yabang?

–Dala ng patakaran ng gobyernong pilipino na hikayatin ang mga

pilipino sa ibang bansa na umuwi at dumalaw sa pilipinas
49
 MGA KATUTUBONG KONSEPTO
Proseso ng Pagsasakatutubo
➢ Mula sa labas

–Pagsasalin ng mga teorya, metodolohiya, panukat at konsepto sa wika at

kontekstong angkop sa kulturang pag-aaralan
–Foreign-made test
➢ Mula sa loob

–Pagbuo ng mga sariling konsepto, teorya, metodolohiya at panukat sa wika

at kontekstong angkop sa kulturang pag-aaralan
50
 MGA KONSEPTONG BUNGA NG PAGTATAKDA NG KAHULUGAN
➢ sa karaniwang pag-uusap hindi na kailangang pag-ibahin ang salitang ala-ala (memory) at gunita
(recall/recollection)
–Ito ay parehong tumutukoy sa MEMORY
–Mahalaga ang pagtatakda ng kasaklawan ng mga kahulugan
–Kailangang matiyak na ito ay alinsunod sa hininhingi ng kategorisasyon naayon sa wika at
katutubong pilipino
➢ Gunita (recall)
–Kongkretong bagay
➢ Ala-ala (Memory)
–Malawak na saklaw
–May mga konotasyong emosyonal

51
 MGA KONSEPTONG BUNGA NG PAGTATAKDA NG KAHULUGAN

➢ Tawag sa magiging subject sa isang eksperimento

–Isa sa naunang suliranin ng paggamit ng sikolohiya sa kontekstong pilipino
–“subject” mahahalintulad sa hayop
–Ayaw ng mga pilipinong matawag na “subject” lamang
➢ Kalahok
–Positibong partisipasyon kung hindi man sa aktwal na pag-aambag sa proseso ng eskperimentong sikolohikal
➢ Pagkatao vs. Personalidad
Pagkatao - mas malalim ang kahulugan
Personalidad - pwedeng magbago

Halimbawa: participants who were Bilinguals (Ervin,

1964)

52
 ANG PAG-AANDUKHA
➢ Pag-aandukha - pagbibigay ng katutubong kahukugan sa ideya at salitang
hiram
● ideyang banyaga - “seize the day”
Tsansing/paniniyansing
● ideyang pilipino- bastos

➢ Chance - banyaga na nilagyan ng panlapi “chancing” to “tsansing”

● mabisang paraan ng Pilipino para ipakita ang kanilang paglalambing at
pagmamahal sa kapwa
● hindi pwede ang basta hawak ng hawak kung kani-kanino sa Kulturang Pilipino

53
 ANG PAG-AANDUKHA
“if you have a chance take advantage of it”

● ideyang banyaga - opportunity

● ideyang pilipino - garapal

Padre Skerry ng Unibersidad ng San Carlos

“pobreng biktima ng paniniyansing’

● kapag sumigaw–tutol - masama ang iniisip

● kapag hindi nagsalita - ok or wild
54
 ANG PAG-AANDUKHA

➢ Salvage

Dictionary- “to rescue damage goods”

Ideyang pilipino - to kill

➢ Stand by

Dictionary - “to be ready”

Ideyang pilipino - taong walang magawa/ginagawa

55
 ANG PAGBIBINYAG

➢ paggamit ng katutubong salita para sa pandaigdigan o banyagang konsepto

Halimbawa: hiya, utang na loob at pakikisama

– hindi lang sa pilipino angkop
➢ Impression formation

Magkilatisan - “ quilates” (salitang kastila)

–Pagsukat ng kakayahan ng ibang tao
–Ibig sabihin sa kastila- betting on the quality of purity
Mahalagang elemento din ng pakikipag-ugnayan sa mga amerikano

56
 ANG PAGBIBINYAG
➢ Pagbuo ng impression - batay sa ipinahihiwatig ng mata, pananalita, pananamit,
panlabas na kaanyuan o pinanggalingang relihiyon

Halimbawa:

Madalas na pagkurap ng mata = sinungaling

Kapag walang kurap = tapat makisama

➢ Pagkilatis - mas malalim at mas maraming uri ng interaksiyon ang dapat na maganap
sa kumikilatis at kinikilatisan
–Higit na nagpapahalaga sa pagsusuri ng pag-uugali at paninindigan bukod sa
panlabas na kaanyuan

57
 ANG PAIMBABAW NA ASIMILASYON NG TAGURI AT KONSEPTONG
HIRAM

➢ Matagal nang namamalasak sa bokabularyo ng mga Sikolohiyang

Pilipino subalit ang mga kahulugan nito’y nakalutang at tiwalag pa
rin sa karanasang pilipino.
➢ REIMPORSEMENT - ay batay sa pag-aayos ng mga pangyayari
➢ NEED ACHIEVEMENT - malamang ay hiram or ligaw sa kaisipang
Filipino kaya ito’y kailangan pang masuri ng mabuti.

58
 ANG MGA LIGAW AT BANYAGANG KONSEPTO

➢ ang mga impluwensiyang dayuhan sa Sikolohiyang Pilipino ay higit

na makikita sa tahasang pag-aangkin sa konseptong nilikha sa ibang
kultura
➢ Home for the aged (Gamboa, 1965)
➢ Prejudice - preference (iba sa stereotype)

59