ANG KALIKASAN AT

KASAYSAYAN NG SP

Asst. Prof. Jayson D. Petras

UP Departamento ng Filipino at Panitikan ng Pilipinas
Pambansang Samahan sa Sikolohiyang Pilipino
Katanungan

• Ano ang Sikolohiyang Pilipino (SP)?

• Bakit kailangan ng SP?
• Sino si Dr. Virgilio G. Enriquez (Doc E)?
Pinoy ako kasi…
Pero bakit…
•  kapag magaling mag-Ingles, matalino,
sosyal, at mayaman?
•  kapag imported, bongga?
•  kapag maputi, maganda (o papasa
nang maganda)?
•  kapag Hollywood, high quality?
•  kapag iskolar/manunulat na Pinoy, nasa
Filipiniana?
•  kapag malayo sa lungsod, katutubo?
Paano tayo natuto?
Eh sa Psych?!

• Masasabi bang may dominasyong

kultural sa pag-aaral ng sikolohiya sa
Pilipinas?
• Sa paanong paraan? Ano/ano-ano ang
mga ebidensiya nito?
Sinong sikat?

Umisip ng mga sikolohistang

nakilala/itinuturo ninyo sa mga
kurso sa Sikolohiya
Sila ba ang mga sikat?

Sigmund Freud! Jean Piaget! John B. Watson!

Abraham Maslow! Carl Jung!

Paano mag-research sa Psych?

A.  Maghahanap ng scale sa internet at

papasugatan sa mga respondents. Gagamit
ng statistics para i-analyze ang datos.

B.  Magtatanung-tanong o
makikipagkuwentuhan para mas
maintindihan ang isang penomenon.
Gagamit ng thematic analysis para i-analyze
ang datos.
Anong wika ang gamit sa
pagtuturo?

“English, of course!”

“Pwede ring Filipino/Cebuano/iba

pang lokal na wika”
Paano ang daloy ng kaalamang
sikolohikal?
Tungkol lamang sa
kontribusyon ng Positivist lamang
mga dayuhang ang tinatanggap na
sikolohista ang oryentasyon sa
pinag-aaralan. research.

Nasa Ingles ang

pagtuturo at Nakadepende sa
pananaliksik sa mga panukat galing
sikolohiya. sa labas.
Bakit naging gaya-gaya ang
Sikolohiya sa Pilipinas?
Sikolohiya sa Pilipinas
sikolohiya – pormal na naipakilala sa akademya sa panahon ng
pananakop ng mga amerikano (Paredes-Canilao & Babaran-
Diaz, 2013; Yacat, 2013)
1926 itinatag ang Departamento ng Sikolohiya at Paaralan ng Edukasyon sa Unibersidad ng
Pilipinas (UP). Naging Tagapangulo si Agustin Alonzo
1930 itinatag ang Departamento ng Sikolohiya sa Unibersidad ng Sto. Tomas (UST)
1932 sinimulan ni Sinforonso Padilla ang Psychological Clinic sa UP
1933 inumpisahan ni Jesus Perpinan ang Far Eastern University Psychological Clinic
1938 itinaguyod ni Angel de Blas, OP, ang Experimental Psychology Laboratory sa UST
1948 itinatag ni Estefania Aldaba-Lim ang Institute of Human Relations sa Philippine
Women’s University (PWU)
1954 itinatag ni Joseph Goertz, isang paring Aleman na kilala sa kaniyang kasanayan sa
sikolohiyang eksperimental, ang Departamento ng Sikolohiya sa Unibersidad ng San Carlos
(USC)
1960 itinatag ni Fr. Jaime Bulatao ang Departamento ng Sikolohiya at ang Central
Guidance Bureau sa Ateneo de Manila University (ADMU)
1962 itinatag ang Philippine Psychological Corporation, nagbibigay ng mga serbisyong
sikolohikal at pangunahing retailer ng mga sikolohikal na panukat
 Paniniwala na ang
SIKOLOHIYA AY UNIBERSAL

ANGAT-PATONG APPROACH

SIKOLOHIYANG GAYA-GAYA
Eh, ano kung gaya-gaya?

MARGINALIZATION O
EXCLUSION ng lokal na
karanasan
Eh, ano kung gaya-gaya?

DISTORTION
sa pag-unawa
ng lokal na
karanasan
Eh, ano kung gaya-gaya?

Psychologist ka pala!
O sige, basahin mo
nga ang nasa isip ko.

ALIENATION:
malayo sa karanasan ng
karaniwang Pinoy ang
sikolohiya
 DISTORTION
Gaya-Ga
yang
Psychol
ogy
ALIENA
TION

KULELAT SYNDROME
 Hamon

Gaya- Sikolohiyang
Gayang Pilipino
Sikolohiya
Bakit kailangan ang isang
Sikolohiyang Pilipino?

Para kay Enriquez, kailangang

q  baguhin ang kalakaran ng sikolohiya sa

Pilipinas
q  bumuo ng isang sikolohiya na hindi
nagdudulot ng kultural na dominasyon sa mga
Pilipino
Paano tutungo sa Sikolohiyang
Pilipino?

• mayroong SP

• sikolohiya ang SP
 Mayroong SP
Mahalaga ang magsulat ng bagong
kasaysayan ng Sikolohiyang Pilipino
(Pe-Pua, 1985)

q paglalatag at paggigiit ng legitimacy

q  pagtitiyak ng pagkakaiba
Konteksto
Konteksto
Panahon ng 60’s at 70’s

• pagtuligsa o pagpuna sa mga nakagawian

• pagbibigay-diin sa mga pagbabago sa lipunan

• paghahanap ng mga kasagutan sa mga panlipunang

suliranin
Sikolohiya sa Pilipinas
Dekada ‘60 sinimulang kilalanin ng mga pilipinong
intelektwal at iskolar ang kakulangan at kawalang katwiran
ng kanluranin lapit sa sikolohiya (pe-pua & protacio-
marcelino, 2002)
UP Community Development Research Council

Mga unang taon ng dekada ’70 nagsimula ang pagkilos upang

tutulan at ituwid ang tradisyonal na pamamaraan sa pag-aaral
at pagtuturo ng sikolohiya
pag-uwi sa Pilipinas ni Virgilio Gaspar Enriquez mula sa
Northwestern University, USA na may Ph.D. Social
Psychology

“angat-patong” na lapit sa sikolohiya

Virgilio Gaspar Enriquez

•  tubong Bigaa, Bulacan

•  Nobyembre 24, 1942

•  A.B. Philosophy sa UP, 1961

•  instruktor sa Sikolohiya, UP College of

Arts and Sciences, 1963

•  isa sa iilang guro na gumamit ng wikang

Pilipino sa pagtuturo
•  nagtungo sa Estados Unidos para
mag-aral bilang Rochefeller
Foundation Scholar in Humanities
and Social Sciences, Northwestern
University, Illinois

•  nagtapos ng M.A. Psych, 1970, at

Ph.D. Social Psychology, 1971

•  bumalik sa Pilipinas noong 1971

•  itinatag ang Philippine
Psychology Research House
(PPRH), noong 1971

•  inengganyo ang mga estudyante

na isalin ang sikolohiya sa
Pilipino.

•  hinikayat ang mga estudyante na

magsagawa ng field research
•  Naging pangulo ng
Psychological Association of
the Philippines (PAP), 1975

•  inorganisa ang Unang

Pambansang Kumperensiya
sa Sikolohiyang Pilipino,
Nobyembre 6-11, 1975
q  Pambansang Samahan sa
Sikolohiyang Pilipino (PSSP)
•  Tagapangulo ng UP Depto. ng
Sikolohiya, 1978-1982

•  Naging Tagapangulong
Tagapagtatag ng Language
Education Council of the
Philippines (LEDCO), 1981
q  nagtapos ng masterado sa Pilipino,
UPD 1983
q  “Ang Pagsusulat at Paglalathala sa
Wikang Pilipino sa mga Piling Larangan
ng Sikolohiya”
•  masigasig na manunulat

•  bumuo ng katutubong panukat

q Panukat ng Ugali’t Pagkatao (PUP)

•  kinilala bilang Outstanding Young

Scientist (1982)

•  nakatanggap ng iba’t ibang posthumous

award (matapos pumanaw noong Agosto
31, 1994)
q  Gawad Sikolohiyang Pilipino, PSSP 1994
q  Outstanding Psychologist, PAP 1995
q  National Achievement in the Social Sciences,
NRCP 1997
Iba’t Ibang Anyo ng Sikolohiya sa
Pilipinas

SIKOLOHIYA
SA
PILIPINAS

Sikolohiyang may
Sikolohiyang walang
kinalaman sa Pilipino
kinalaman sa Pilipino

SIKOLOHIYA SIKOLOHIYANG
NG MGA PILIPINO PILIPINO
Iba’t Ibang Anyo ng Sikolohiya sa
Pilipinas
•  Sikolohiya sa Pilipinas
Ø  ang kabuuang anyo ng sikolohiyang matatagpuan sa Pilipinas
Ø  nahahati sa dalawa: (1) may kinalaman at (2) walang kinalaman sa mga
Pilipino

•  Sikolohiya ng mga Pilipino

Ø  ang palasak (common at dominant) na anyo

•  Sikolohiyang Pilipino
Ø  nakabatay sa oryentasyon at karanasan ng mga Pilipino
Kalikasan ng Sikolohiyang Pilipino
Apat na tradisyon ng kaisipang sikolohikal sa pilipinas
(salazar, 1985)
1 akademiko-siyentipikong sikolohiya: kanluraning
tradisyon
2 akademiko-pilosopikal na sikolohiya: kanluranin
(kadalasan, klerikal) na tradisyon
3 etnikong sikolohiya
4 siko-medikal na sikolohiya
Kalikasan ng Sikolohiyang Pilipino

akademiko-siyentipikong sikolohiya
pananaw ukol sa tao: siyentipiko; maaaring
pag-aralan sa maka-agham na pamamaraan
panahon ng pag-usbong: unang bahagi ng
1900s (UP)
setting o konteksto: akademiko
access: mag-aaral
Kalikasan ng Sikolohiyang Pilipino

akademiko-pilosopikal na sikolohiya
pananaw ukol sa tao: rasyonal; paghihiwalay
ng katawan at kaluluwa
panahon ng pag-usbong: 1500s (UST)
setting o konteksto: akademiko
access: mag-aaral
Kalikasan ng Sikolohiyang Pilipino

etnikong sikolohiya
pananaw ukol sa tao: maliit na bahagi ng
sandaigdigan; kailangang makipag-ugnayan sa iba
panahon ng pag-usbong: di tiyak
setting o konteksto: matandang panitikan (epiko,
awit, kuwentong bayan)
access: lahat
Kalikasan ng Sikolohiyang Pilipino

siko-medikal na sikolohiya
pananaw ukol sa tao: may katawan at kaluluwa
panahon ng pag-usbong: di tiyak
setting o konteksto: mga kaalaman at praktis sa
katutubong panggagamot
access: babaylan/catalonan/baki; albularyo
 kalikasan ng Sikolohiyang Pilipino

“Opisyal” na
kasaysayan ng
sikolohiya sa
Akademiko-siyentipiko
Pilipinas
Akademiko-siyentipiko

Ang kasaysayan ng Akademiko-pilosopikal

SP Sikolohiyang etniko
Siko-medikal na tradisyon
 Sikolohiya ang SP
Ang SP ay nagtataguyod ng isang pag-unawa sa
mga pilipino batay sa ating sariling konteksto at
kasaysayan

Hakbang sa pag-aambag sa sikolohiyang unibersal

ang SP

Binigyang-diin ang pagsasakatutubo mula sa

labas at kultural na pagpapatibay sa
pagpapaunlad sa SP
kanluraning sikolohiya at
Sikolohiyang Pilipino
kanluraning sikolohiya at
Sikolohiyang Pilipino
kanluraning sikolohiya
batayang pamamalagay
ang tao ay maaaring ihiwalay sa kaniyang lipunan
(experimental psychology)

magkakasintulad ang mga tao (cross-cultural

psychology)

ang sikolohiya ay value-free (objectivity)

kanluraning sikolohiya at
Sikolohiyang Pilipino
sikolohiyang pilipino
batayang pamamalagay
mahalaga ang konteksto sa pag-unawa ng tao (katutubong
metodo [pakapa-kapa, pagtatanung-tanong,
pakikipagkuwentuhan, nakikiugaling pagmamasid,
pagdalaw-dalaw, panunuluyan])

may limitasyon ang pagkakatulad ng mga tao (indigenous

psychology)

may kinikilingan ang sikolohiya (kumikiling ang SP sa mga

naisasantabi)
kanluraning sikolohiya at
Sikolohiyang Pilipino

Kanluraning sikolohiya
sikolohiya ng SELF

Sikolohiyang Pilipino
sikolohiya ng KAPWA
bilang disiplina
Sikolohiyang Pilipino

Paggamit ng mga katutubong konsepto, balangkas, at

panukat-sikolohikal

Paggamit ng mga katutubong pamamaraan ng

pananaliksik [pagtatanong-tanong (Pe-Pua, 1989),
pakikipagkuwentuhan (Orteza, 1997), ginabayang
talakayan, nakikiugaling pagmamasid (Bennagen, 1985),
pakikisama (Nery, 1979), pagdadalaw-dalaw (Gepigon at
Francisco, 1978), at panunuluyan (SanJuan at Soriaga,
1985)].
bilang disiplina
Sikolohiyang Pilipino
bilang kilusan
Sikolohiyang Pilipino

sikolohiya ng pagbabagong-isip: laban sa

colonial mentality

sikolohiyang malaya: laban sa imposition ng

First World

sikolohiyang mapagpalaya: laban sa

anumang uri ng opresyon