श्रीस्वामीसमर्थ गजाननाला । म्हणजे दधु ात साखर पडेल कीं ॥२६॥
दशवाजीच्या राष्ट्रोिारा । आशीवाथद होता खरा ।
समर्ाांचा सादजरा । म्हणन तडीस गेला तो ॥२७॥
दटळकाचूं े राजकारण । हेच दजजाई हृदयरत्न ।
त्याला पादहजे आशीवथचन । समर्ाांचचे दवबधु हो ॥२८॥ ते दकत्येकाूं पसूंत पडलें । दकत्येकासूं नाही रुचलें । ज्या न रुचलें ते बोललें । उघड उघड येणें रीदत ॥२९॥
तो शेगावूं ाचा अवदलया । कशास आदणताूं ये ठायाूं ।
तो काहूं ीं तरी करदनयाूं । दवक्षोभ करील सभेचा ॥३०॥
दिरे ल नागवा सभेत । “दगण दगण गणातूं ” ऐसे म्हणत ।
मारील वाटे कदादचत । तो लोकमान्याला ॥३१॥
काहूं ीं लोक बोलले । हें न म्हणणें चागूं ले ।
गजाननाची पाऊलें । लागलीं पादहजेत सभेला ॥३२॥
त्याचें जे काूं वेडेपण । तें आहे वेडयाकारण ।
जे कोणी दवद्वान सज्जन । त्यासी न वदती वेडयापरी ॥३३॥
स्वातत्र्ूं यासाठीं ज्यानें प्राण । खदचथले आपल ु े पवथकालीं ॥६०॥ त्या धनधु रथ योदध्याची । वीर गाजी दशवाजीची । जन्म जयदूं त आहे साची । म्हणन आपण दमळालो ॥६१॥
त्या रणगाजी दशवाजीला । रामदासें हाती धतरला ।
म्हणन त्याचा बोलबाला । झाला भरतखडूं ामध्यें ॥६२॥
तेवीच आज येर्े झालें । आशीवाथद द्याया आलें ।
श्रीगजानन साधु भले । आपदु लया सभेस ॥६३॥
म्हणन दशवाजीचें परी । सभा यशस्वी होवो खरी ।
अशाच सभेची जरुरी । आहे साप्रूं त राष्ट्राला ॥६४॥
स्वातत्र्ूं यसयथ मावळला । दास्यत्वाचा काळोख पडला ।
स्वातत्र्ूं य नाहीं जगीं ज्याला । तो समाज प्रेतवत ॥६५॥
यासाठीं म्हणन । आहे करणें प्रयत्न ।
ज्या दशक्षणेंकरन । राष्ट्रप्रेम वाढेल हो ॥६६॥
ऐसे दशक्षण पदु ढल्याप्रूं ती । देणें भाग दनदिती ।
ते दशक्षण हा भपती । देईल काूं हो अभथकाला ?” ॥६७॥
ऐसे दटळक म्हणाले । महाराज आसनीं उठन बसले ।
गजथन दत्रवार बोलले । नाहीं नाहीं ऐसें पहा ॥६८॥ आवेशाच्या भरातूं । बोलले गगूं ाधरसतु । जें बोलणें दकूंदचत । टोचन होतें राजाला ॥६९॥
त्या भाषणाचा रोख भला । समर्ाांनी जादणला ।
आदण हासूं त हासूं त शब्द के ला । ऐशा रीदतूं श्रोते हो ॥७०॥
अरे अशानेंच पडतात । काढण्या दोन्ही दडूं ाप्रत ।
ऐसें बोलन गणगणातूं । भजन करूं लागले ॥७१॥
सभा दनदवथघन पार पडली । दटळकाचूं ी वाहवा झाली ।
खरें झालें त्याच सालीं । समर्ाांचे भादकत ॥७२॥
भपतीनें दटळकाला । एकशे चोवीसाखाली धतरला ।
दोरया पडल्या दडूं ाला । आला प्रसूंग दशक्षेचा ॥७३॥
राजसत्तेदचया पढु ें । कोणाचेंही न चाले घोडें ।
वकील होते बडे बडे । ते झटूं लागले दटळकास्तव ॥७४॥
प्रेमी मूंडळी दटळकाचूं ी । जी काूं होती दजव्हाळ्याची ।
त्यानूं ी पारमादर्थक उपायाचूं ी । के ली योजना एक अशी ॥७५॥
दादासाहेब खापडे । हेही होते गहृ स्र् बडे ।
ते उमरावतीहून मबूंु ईकडे । जाऊूं लागले खटल्यास्तव ॥७६॥ अकोल्याच्या स्टेशनावरी । कोल्हटकरास मधरु ोत्तरी । बोलते झाले ऐशापरी । ते र्ोडके सागूं तो ॥७७॥
तम्ु ही जावें शेगावूं ासी । समर्ाथ दवनूंती करा ऐसी ।
सोडवा बाळ दटळकासी । प्रसूंग मोठा दधु रथ ॥७८॥
मीच गेलो असतो तेर्ें । परी मी जातो मूंबु ईतें ।
तम्ु ही जाऊन शेगावूं ातें । दवनतूं ी करा महाराजा ॥७९॥
लगेच बसला गाडीत । कोल्हटकर दटळकभि ।
येताूं झाला शेगावूं ातूं । स्वामी गजाननाकडे ॥८०॥
तई ूंमहाराज मठातें । दनज आसनीं दनजन होते ।
तीन ददवस जहालें परु ते । परी न उठले यदत्कूंदचत ॥८१॥
कोल्हटकरही तोवरीं । बसला मठाभीतरीं ।
जो काूं असेल दबगारी । तो न ऐसे वागे कदा ॥८२॥
कळकळ दटळकादूं वषयींची । कोल्हटकरा पणथ साची ।
कमाल त्यानें दचकाटीची । के ली असे आपल्ु या ॥८३॥
जाळावाचूं न नाही कड । मायेवाचन नाही रड ।
ऐसी आहे एक जाड । म्हण मराठी भाषेमध्यें ॥८४॥ चवर्े ददवशीं समर्थ उठलें । कोल्हटकरास बोलते झालें । तम्ु ही अलोट प्रयत्न के ले । परी न िळ येईल त्या ॥८५॥
अरे छत्रपती दशवाजीला । रामदासाचूं ा वदशला ।
होता परी तो कै द झाला । बादशाही अमलातूं ॥८६॥
सज्जनासूं त्रास झाल्यादवना । राज्यक्ादूं त होईना ।
कूंसाचा तो मनीं आणा । इदतहास म्हणजे कळे ल ॥८७॥
ही मी देतो भाकर । ती खाऊूं घाला लवकर ।
दटळकाप्रूं ती अतूं र । यातूं काहूं ीं करूं नका ॥८८॥
या भाकरीच्या बळावरी । तो करील मोठी कामदगरी ।
जातो जरी िार दरी । परी न त्याला इलाज ॥८९॥
ऐसें ऐकताूं उत्तर । साशक
ूं झाले कोल्हटकर । समर्ाां करन नमस्कार । भाकर करीं घेतली ॥९०॥
ती नेऊन मूंबु ईला । घातली दटळकास खावयाला ।
वत्तृ ान्त तोही कर्न के ला । अर्पासन इदतवरी ॥९१॥
तो ऐकन लोकाप्रूं त । दटळक बोलले हसूं त हसूं त ।
स्वामींचे ते अगाध सत्य । ज्ञान आहे खदचत पहा ॥९२॥ यश तमु च्या प्रयत्नाूंसी । येणार नाहीं दनियेसी । आपल ु ी बाज रक्षण्यासी । सरकार न्याया पाळीन ना ॥९३॥