Aksiyon Potansiyeli: Oluşum

Mekanizması

Doç.Dr. Erkan Tuncay

İlk intrasellüler kayıtlar squid giant aksonda Hodgkin & Huxley
tarafından yapılmıştır. İki önemli olayı gözlemişlerdir:
1- Dinlemin durumunda hücrenin içi dışına göre negatif bir
potansiyele sahiptir (mV’lar mertebesinde)
2- Bir uyarı ile bu potansiyel geçici olarak işaret değiştirebilmekte ve
bu geçici değişiklik akson boyunca özelliği değişmeden
yayılabilmektedir (Aksiyon Potansiyeli)
Bu gözlem sonuçları nasıl açıklanabilir?
Membran Potansiyeli:
Miyelin Kılıfı ve Ranvier Boğumları

Ranvier bo€umu Schwan hücresi

Miyelin
Schwan
hücresi

Akson Akson
Akson

2 µm
1-20 µm Ranvier bo€umu
Miyelin

1-100 m/s
Farklı Hücrelerde Aksiyon Potansiyelleri
+50 mV +50 mV +50 mV +50 mV

0 0 0 0

A B C D
-50 -50 -50 -50

1 ms
2 ms
20 ms 500 ms
Değişik hücrelerde aksiyon potansiyelinin biçimleri ve süreleri. A: Mürekkep balığı (squid) dev aksonunda. B: Kedide
arka kök miyelinli liflerde. C: Kurbağa sartorius kası liflerinde. D: Kalpte Purkinje liflerinde.

Aksiyon Potansiyeli uyaranın şiddetine ve cinsine bağlı değildir

 Hep ya da hiç davranışı
I
e½ik

2b

b
Reobaz,
1s

zaman, t
Beyaz ışıkla bir süre uyarılma sonucu sahil
Kronaksi
yengeci (Limulus) optik sinir liflerinde
aksiyon potansiyelleri. A: Parlak ışık altında. Eşik akım şiddetinin uygulama süresine
B: Zayıf ışık altında [Hodgkin, 1964 den]. bağlılığı, şiddet-süre eğrisi.
Kronaksi süresi ve Reobaz
• KRONAKSİ: İki reobaz şiddetindeki uyaranın bir duyu hissi meydana
getirmesi için uygulanması gereken en kısa süredir.

• Reobaz:Bir sinir lifini uyarmak için anında devreye giren bir doğru
elektrik akımının sahip olması gereken en düşük şiddet değeri.
AKSİYON POTANSİYELİ
GÖZLEM: Aksiyon potansiyeli ???
Eşik Altı ve Eşik Üstü Uyaranlar
Zar Zar
potansiyeli
potansiyeli Aksiyon
Aksiyon potansiyeli
potansiyeli tepe de€eri
tepe değeri
E
a

0
t1 t2
Kritik depolarizasyon
potansiyeli
Ec

²V
Ed

I Uyaran ak›m ½iddeti

A B C E½ik ak›m
Eşik akım ½iddeti
şiddeti D
zaman, t

Uyarılabilir bir hücrenin süresi sabit, şiddeti gittikçe

artan uyaranlara karşı yanıtları.
Eşik Altı Ardışık Uyaranlar
Ea

0 Ardışık eşik altı uyaranların etkisi. A: Eşik

altı bir uyaran etkisinde yöresel bir yanıt.
B: Eşik altı iki uyaranın uygun aralıklarla
Ec uygulanması halinde zamansal toplama
Ed (temporal summation).
A B zaman

Şiddeti ağır ağır artan bir uyaran

karşısında, akımın artma hızına bağlı
0
olarak, kritik depolarizasyon
potansiyelinin (okla işaretli) ve aksiyon
potansiyeli genliğinin değişimi
(Babsky ve ark., 1975 den).

Ed
zaman
Aksiyon Potansiyeli ve Ard Potansiyeller
Uç potans iyeli
Ea
Depolari- Repolarizasyon evresi
zasyon
evresi
0
Depolarize edici (negatif)
ard potansiyel

Ec Hiperpolarize edici (pozitif) ard potansiyel

Ed
zaman
Normalalt› dönem
(Dakikalar düzeyinde)
Mutlak refrakter

Ba€›l refrakter dönem

Normalüstü dönem
dönem

(100 m s kadar)

mA
3
Bir lifte bir uyartı oluştuktan sonra geçen ∆t
2
süresine bağlı olarak, aynı lifte ikinci uyaran
1
için eşik şiddetin değişimi.
5 10 ms, ²t
Aksiyon potansiyelenin oluşumu
Aksiyon potansiyeli: Ani depolarizasyon
• Depolarizasyon bir eşik değere ulaştığında veya aştığında
voltaj bağımlı iyon kanalları açılır open.
• Sodyum iyonları hücre içine girer
• Membran potansiyeli -70mV ‘dan +40mV’a ulaşır

Na+

+ -
- Na+
Na+ +
Depolarizasyon
Depolarizasyon
Aksiyon potansiteli: Repolarizasyon
• Voltaj bağımlı sodyum kanalları kapanır ve kanal refraktör periyoda
girer.
• Depolarizasyon voltaj bağımlı potasyum kanallarının açılmasını tetikler
• K+ iyonları hücre dışına doğru çıkar ve hücre repolarize olur daha
sonra ise hiperpolarizasyon oluşur.

Na+ K+
K+
+
Na+
Na+
K+ -
Repolarizasyon
Aksiyon potansiyeli: tekrar aksiyon
potansiyelinin oluşumu
• Potasyum kanalları kapanır.
• Repolarizasyon sodyum kanallarını resetler.
• İyonlar membrandan difüzyon ile uzaklaşmaya başlar.
• Sodyum-potasyum pompası polarizasyonu düzenler
• Membran tekrar ateşlenmek için hazır hale gelir
Na+
K+
K+
K+
K+ K+ K+

Na+
Na+
Na+
K+
K+
K+
K+ K+
K+ K+
K+ K+

K+ K+
Aksiyon potansiyeli ya vardır ya da yoktur!!!
Aksiyon potansiyelinin oluşumu
Aksiyon potansiyelinin oluşumu
Aksiyon potansiyeli

excitable cell
Vm

Na+ -channels

K+ -channels

time

resting potential
Aksiyon potansiyeli yayılması
Farklı hücre tiplerinde aksiyon potansiyelleri