TRƯỜNG ĐẠI HỌC CÔNG NGHIỆP HÀ NỘI

KHOA ĐIỆN TỬ

BÀI GIẢNG HỌC PHẦN

TÍN HIỆU VÀ HỆ THỐNG

Bộ môn: Điện tử - Viễn thông

Năm biên soạn: 2020
 Bài 4:
PHƯƠNG TRÌNH SAI PHÂN VÀ SƠ ĐỒ KHỐI
HỆ THỐNG LTI

 Biểu diễn bằng phương trình sai phân của hệ thống LTI

 Biểu diễn bằng sơ đồ khối

2
 4.1. Biểu diễn hệ thống LTI bằng phương trình sai phân

 Phương trình vi phân hay phương trình sai phân là một phương trình toán
học nhằm biểu diễn mối quan hệ giữa một hàm chưa được biết (một hoặc
nhiều biến) với đạo hàm của nó (có bậc khác nhau).
 Mô hình phương trình vi phân là loại mô hình toán học được sử dụng phổ
biến nhất để biểu diễn các hệ thống trong nhiều lĩnh vực khác nhau.
 Đối với các hệ thống vật lý, phương trình vi phân biểu diễn hệ thống được
thiết lập từ các phương trình của các định luật vật lý mà hoạt động của hệ
thống tuân theo.
 Các hệ thống tuyến tính bất biến được biểu diễn bởi các phương trình vi
phân tuyến tính hệ số hằng.

3
4.1. Biểu diễn hệ thống LTI bằng phương trình sai phân

Ví dụ: Phương trình vi phân của mạch RC

4
4.1. Biểu diễn hệ thống LTI bằng phương trình sai phân

Dạng tổng quát của các phương trình vi phân tuyến tính hệ số hằng
biểu diễn các hệ thống tuyến tính bất biến:

với x(t) là tín hiệu vào

y(t) là tín hiệu ra của hệ thống
Giải phương trình vi phân tuyến tính nói trên cho phép xác
định tín hiệu ra y(t) theo tín hiệu vào x(t).
5
4.1. Biểu diễn hệ thống LTI bằng phương trình sai phân
Ví dụ: Thiết lập phương trình vi phân của mạch sau:

6
4.1. Biểu diễn hệ thống LTI bằng phương trình sai phân
 4.2. Giải phương trình vi phân

Nghiệm của phương trình vi phân tuyến tính hệ số hằng có dạng như sau:
y(t) = y0(t) + ys(t)

• y0(t): đáp ứng khởi đầu, còn gọi là đáp ứng khi không có tác động đầu vào
• y0(t) là nghiệm riêng của phương trình vi phân, đặc trưng cho quá trình
xác lập

• ys(t) hoặc yqđ(t): đáp ứng ở trạng thái không, là nghiệm tổng quát của
phương trình đối với tín hiệu vào x(t)
• ys(t) hoặc yqđ(t) là nghiệm tổng quát của phương trình vi phân, đặc trưng
cho quá trình quá độ

8
4.2. Giải phương trình vi phân
 Xác định đáp ứng khởi đầu

y0(t) là đáp ứng của hệ thống đối với điều kiện của hệ thống tại thời điểm
khởi đầu (t = 0), không xét tới tín hiệu vào x(t).
y0(t): là nghiệm của phương trình thuần nhất

(1)

PT này có nghiệm dạng est với s là một biến phức

9
4.2. Giải phương trình vi phân

 Xác định đáp ứng khởi đầu

Thay vào phương trình ta có:

 s là nghiệm của phương trình đại số tuyến tính bậc N sau đây:

(2)

Phương trình (2) được gọi là phương trình đặc trưng của hệ thống.
10
4.2. Giải phương trình vi phân

 Xác định đáp ứng khởi đầu

Gọi các nghiệm của phương trình (2) là {sk|k = 1..N}
Nghiệm tổng quát của phương trình thuần nhất (1) sẽ có dạng như sau
nếu các {sk } đều là nghiệm đơn:

Giá trị của các hệ số {ck} được xác định từ các điều kiện khởi đầu.

11
4.2. Giải phương trình vi phân

 Xác định đáp ứng khởi đầu

Trong trường hợp phương trình (2) có nghiệm bội, nghiệm tổng quát
của phương trình thuần nhất (1) sẽ có dạng như sau:

trong đó pk số lần bội của nghiệm sk

12
 4.2. Giải phương trình vi phân

 Xác định đáp ứng ở trạng thái không

• ys(t) là đáp ứng của hệ thống đối với tín hiệu vào x(t) khi các điều kiện
khởi đầu đều bằng không.

• Để xác định ys(t), thông thường ta giả thiết ys(t) có dạng tương tự tín
hiệu vào x(t) với một vài hệ số chưa biết, sau đó thay vào phương trình
để xác định các hệ số.

Chú ý: khi giả thiết dạng của ys(t) phải độc lập với tất cả các thành phần
của y0(t).

13
4.2. Giải phương trình vi phân

14
4.2. Giải phương trình vi phân

15
4.2. Giải phương trình vi phân

16
4.2. Giải phương trình vi phân

17
4.2. Giải phương trình vi phân

18
4.2. Giải phương trình vi phân

19
4.2. Giải phương trình vi phân

20
4.2. Giải phương trình vi phân

21