1.

Mở bài
Đồng dao mùa xuân" là một trong những bài thơ mang đậm dấu ấn sáng tác
của Nguyễn Khoa Điềm. Tác phẩm được viết vào tháng 12 năm 1994. Bài thơ
như một câu chuyện kể về cuộc đời người lính qua cái nhìn đầy suy tư, sâu
lắng của con người thời bình. Qua đó, tác giả muốn bày tỏ thái độ biết ơn, tri ân
đối với những người đã có công trong sự nghiệp giải phóng dân tộc.
2. Thân bài
Chủ đề tác phẩm được thể hiện ngay từ nhan đề. Trước hết, để có thể hiểu
được ý nghĩa tên văn bản, chúng ta cần cắt nghĩa từ "đồng dao" và "mùa xuân".
Đồng dao là những câu hát của trẻ em khi đi chăn trâu, làm đồng. Còn mùa
xuân là mùa bắt đầu của một năm, khoảng thời gian vạn vật, trời đất giao hòa,
sinh sôi, nảy nở. Như vậy, đồng dao mùa xuân là câu hát về mùa xuân. Tuy
nhiên trong bài thơ, cụm từ "Đồng dao mùa xuân" được hiểu theo nghĩa: khúc
hát đồng dao về tuổi trẻ của những người lính xông pha ra trận để mang đến sự
tự do, độc lập cho đất nước. Đây là khúc tráng ca ca ngợi anh bộ đội cụ Hồ.
Trước lúc rời xa quê hương, họ là những người lính vô tư, hồn nhiên khi "Chưa
một lần yêu/ Cà phê chưa uống/ Còn mê thả diều". Trong không khí chung của
thời điểm cả nước bước vào cuộc kháng chiến chống Đế quốc Mĩ, người lính
nghe theo tiếng gọi lí tưởng và tự nguyện "đi vào núi xanh". Năm tháng chiến
đấu diễn ra liên miên, rất nhiều chiến sĩ đã ngã xuống trước "mưa bom bão đạn
của kẻ thù". Hàng ngày, hàng giờ, vẫn còn đó những chàng trai trẻ xung phong
ra chiến trận dù biết trước chưa chắc có ngày về. Họ để lại tuổi xuân, niềm
mộng mơ, yêu thích của riêng mình để ra đi bảo vệ Tổ quốc.
Tuy nhiên, hiện thực khốc liệt nơi chiến trường đã cướp lấy mạng sống của anh
"Một lần bom nổ/ Khói đen rừng chiều". Ngày đất nước hòa bình, người người
nhà nhà được tề tựu, quây quần bên nhau thì "Mười, hai mươi năm/ Anh không
về nữa". "Mười, hai mươi năm" là những con số cụ thể cho thấy thời gian dài
đằng đẵng. Anh vĩnh viễn gửi lại tuổi thanh xuân nơi núi rừng Trường Sơn sâu
thẳm "Anh vẫn một mình/ Trường Sơn núi cũ".
Câu thơ "Anh thành ngọn lửa/ Bạn bè mang theo"này mang ý nghĩa biểu trưng
sâu sắc: anh rời xa trần thế nhưng cái chết của anh trở thành ngọn lửa bất diệt,
soi sáng ý chí, tinh thần cho đồng đội. Thân thể không còn song những hình
ảnh về "Ba lô con cóc/ Tấm áo mùa xanh/ Làn da sốt rét" của anh vẫn luôn in
sâu trong trí nhớ đồng đội. Cơn sốt rét rừng đã trở thành nỗi ám ảnh với biết
bao người lính năm ấy. Căn bệnh "quái gở" khiến cho làn da vàng vọt, xanh
xao. Chẳng phải nhà thơ Quang Dũng cũng chẳng từng đề cập trong bài thơ
"Tây Tiến" hay sao?
"Tây Tiến đoàn binh không mọc tóc,
Quân xanh màu lá dữ oai hùm."
Dù trong tình cảnh hiểm nghèo, khó khăn mọi mặt nhưng người lính vẫn nở nụ
cười hiền từ, lạc quan. Nụ cười ấy như tiếp thêm sức mạnh chiến đấu cho
những người đồng đội "đói khổ có nhau". Khổ thơ "bi" mà cũng hào hùng, tráng
lệ vô cùng!
Sau ngần ấy năm, người lính hóa thân vào đất trời với dáng ngồi lặng lẽ. Từ
"lặng lẽ" như phảng phất một nỗi buồn sâu kín song cũng gợi cho ta liên tưởng
về tư thế uy nghiêm, kiên định. Mùa xuân tiếp tục xuất hiện thông qua biện
pháp hoán dụ "mai vàng". Cả hai dòng thơ "Anh ngồi lặng lẽ/ Dưới cội mai
vàng" đem đến hình dung về hình ảnh người lính đang ngồi canh giữ và hướng
mắt về đất nước thân yêu. Ở những câu thơ tiếp theo "Dài bao thương nhớ/
Mùa xuân nhân gian" có hai cách hiểu. Cách hiểu thứ nhất là nỗi nhớ thương
nhân gian của người lính. Còn cách hiểu thứ hai là nỗi nhớ thương về những
người con anh dũng của đồng bào. Dẫu hiểu theo nghĩa nào thì câu thơ vẫn
thắm nồng tình cảm quân dân "Lòng anh và lòng tôi/ Mang nặng tình cá
nước..." ("Cá nước" - Tố Hữu). Trong khổ thơ tiếp theo, hình ảnh người lính
hiện lên thật thơ mộng:
"Anh ngồi rực rỡ
Màu hoa đại ngàn
Mắt như suối biếc
Vai đầy núi non..."
Người chiến sĩ âm thầm cống hiến, âm thầm hi sinh. Anh ra đi để lại mùa hoa
rực rỡ. Dáng hình anh đã "hóa thân cho dáng hình xứ sở/ Làm nên Đất nước
muôn đời...". Tuổi xuân của anh đã hòa cùng mùa xuân của đất nước "Tuổi
xuân đang độ/ Ngày xuân ngọt lành".
Bằng thể thơ bốn chữ ngắn gọn, biện pháp điệp cấu trúc "Có một người lính",
"Anh không về nữa", hoán dụ "mai vàng", ẩn dụ "ngọn lửa", so sánh "mắt như
suối biếc" cùng hình ảnh thơ trong sáng, ngôn từ bình dị, nhà thơ đã đem đến
cho người đọc sự biết ơn đối với thế hệ cha ông. Chính họ đã làm nên mùa
xuân hòa bình, độc lập cho đất nước, nhân dân.
3. Kết bài
Có thể nói, bài thơ là khúc hát chứa chan tình cảm của nhà thơ đối với những
người lính đã ngã xuống vì nền độc lập dân tộc ngày hôm nay. Từ đây, chúng
ta cần trân trọng và ghi nhớ công lao to lớn ấy. Mỗi người hãy bồi dưỡng, vun
đắp những lí tưởng cao đẹp để cùng chung tay xây dựng, phát triển đất
nước.của họ.

1. Mở đoạn
- Giới thiệu về tác giả, đoạn trích “Ngàn sao làm việc”
2. Thân đoạn: Nêu cảm nhận của em về bài thơ
- Khung cảnh bình yên và thơ mộng của làng quê
+ Ánh chiều tà đang phủ xuống cánh đồng
+ Trâu đủng đỉnh ra về
+ Dưới bầu trời bắt đầu hiện lên ngàn vì sao
=> Tò mò muốn đọc tiếp những khổ thơ tiếp theo để được ngắm nhìn rõ hơn
bầu trời đêm có ngàn vì sao lộng lẫy và tuyệt đẹp
- Bầu trời đêm hiện lên trước mắt em thật tuyệt đẹp với hàng ngàn ngôi sao
đang làm việc chăm chỉ:
+ Sao Thần Nông đang tung vó bắt tôm cá
+ Sao Hôm đang soi sáng như đèn đuốc soi cá
+ Nhóm Đại Hùng tinh đang tát nước bằng gàu ở sông ngân hà
+ Khi trời hừng đông, hiện lên với hình ảnh “phe phẩy chiếc quạt hồng” =>
Ngàn sao về để nghỉ, lấy sức cho ngày lao động tiếp theo
=> Hình ảnh bầu trời đêm lấp lánh ánh sao thật thú vị và huyền ảo, những ngôi
sao đang làm việc khiến em liên tưởng đến hình ảnh những bác nông dân,
những ngôi sao là những công cụ lao động quen thuộc nào là vó đánh cá tôm,
đuốc đèn soi cá, rồi gàu tát nước.
=> Bức tranh lao động thật vui tươi, tích cực trên bầu trời đêm kì ảo của những
ngôi sao chăm chỉ và đoàn kết.
3. Kết đoạn
- Khái quát lại tình cảm, cảm xúc của em về bài thơ:
Ví dụ: Qua việc sử dụng từ ngữ miêu tả, biện pháp gợi tả, so sánh, nhân hóa,
nhà thơ Võ Quảng đã khiến bầu trời đêm trở nên thật kì ảo, em cảm thấy như
được hòa mình vào vùng trời mơ mộng và bình yên
- Tự rút ra được bài học cho bản thân là lao động chăm chỉ sẽ khiến mọi vật,
mọi người đều trở nên thật đẹp đẽ, y như bầu trời ngàn sao vậy.

Đối với nhiều người, đặc biệt là những bạn nhỏ, có lẽ bầu trời sao luôn mang
đến một sức hút và niềm yêu thích kì lạ. Bởi vì vậy, nó đã trở thành chủ đề
sáng tác cho nhiều tác phẩm thơ ca, không thể không nhắc đến là bài thơ Ngàn
sao làm việc của tác giả Võ Quảng, được trích từ Tuyển tập Võ Quảng, tập II,
xuất bản năm 1998. Bài thơ đã đọng lại trong tâm trí em nhiều cảm xúc cho tới
tận bây giờ.
Trước tiên, tác giả Võ Quảng đã vẽ nên trước mắt em một khung cảnh yên bình
của làng quê khi trời chuyển tối:

"Bóng chiều toả ra nhanh Trâu tôi đã ăn no

Trên các bờ bụi rậm Bước giữa trời yên tĩnh
Đồng quê đang xanh thẫm Trâu tôi đi đủng đỉnh
Bỗng chốc trở tối mò Như bước giữa ngàn sao"
Sau khi đọc xong hai khổ thơ đầu tiên, em cảm thấy như đang được hòa mình
vào trong bức tranh thiên nhiên của chính quê hương mình vậy. Cánh đồng quê
em vào buổi chiều tà cũng tối rất nhanh, giống như trong bài thơ “đang xanh
thẫm/ Bỗng chốc tối mò”. Vào lúc trời chuẩn bị tối, báo hiệu kết thúc một ngày
làm việc kết thúc, nhân vật “tôi” trong bài thơ bắt đầu dắt trâu ăn no cỏ đi về.
Thật thư thái làm sao khi được ngồi trên lưng trâu và “đủng đỉnh” theo từng
bước trâu đi, dưới bầu trời có “ngàn sao” tỏa sáng, đầy thơ mộng. Em lại tò mò
muốn đọc tiếp những khổ thơ tiếp theo của bài, để được ngắm nhìn rõ hơn bầu
trời đêm có ngàn vì sao sẽ lộng lẫy và tuyệt đẹp như thế nào?
“Sông Ngân hà nao ngang Buông gàu bên sông
nao Như tôm cua bơi lội Ngân
Chảy giữa trời lồng Phía đông nam rời rợi Suốt đêm lo tát nước...
lộng Ai đặt một chiếc nơm Ngàn sao vui làm việc
Sao Thần Nông toả Rờ rỡ ngôi sao Hôm Mải đến lúc hừng đông
rộng Như đuốc đèn soi cá Phe phẩy chiếc quạt
Một chiếc vó bằng Bên trời đang rộn rã hồng
vàng Cả nhóm Đại Hùng Báo ngày lên, về nghỉ.”
Đón những sao dọc tinh
Bầu trời đêm hiện lên thật đẹp làm sao! Với sông ngân hà lấp lánh, được tác
giả Võ Quảng miêu tả đang “Chảy giữa trời lộng gió”. Các ngôi sao được dân
gian lưu truyền với những cái tên thật huyền ảo đang làm việc chăm chỉ trên
bầu trời. Sao Thần Nông thì như “một chiếc vó bằng vàng”, đang đánh bắt tôm
cá là những ngôi sao còn lại xung quanh. Ở phía đông nam của trời đêm, ta có
thể thấy ngôi sao Hôm, ngôi sao sáng nhất trên bầu trời, được tác giả so sánh
với “đuốc đèn soi cá”. Vậy còn sao Đại Hùng tinh đang làm công việc gì? Đại
Hùng tinh đang “buông gàu” như tát nước ở dòng sông ngân hà.
Với những chi tiết gợi tả thật đặc sắc, nhà thơ Võ Quảng đã đem tới cho chúng
ta những hình ảnh thật thú vị và huyền ảo về bầu trời đêm lấp lánh ánh sao.
Đặc biệt, sau khi đọc những câu thơ trên, em đã liên tưởng những ngôi sao
đang làm việc hệt như những bác nông dân vậy, vì hình ảnh được so sánh với
những ngôi sao là những công cụ lao động quen thuộc nào là vó đánh cá tôm,
đuốc đèn soi cá, rồi gàu tát nước. Tất cả những điều đó đã khiến cho người đọc
như em được chiêm ngưỡng bức tranh lao động thật vui tươi, tích cực trên bầu
trời đêm kì ảo của những ngôi sao chăm chỉ và đoàn kết. Sau những giờ làm
việc thật nhiệt huyết, ngàn ngôi sao cũng như con người phải nghỉ ngơi để lấy
sức cho ngày lao động tiếp theo. Khi đến “hừng đông”, bầu trời được tác giả
nhân hóa đang “phe phẩy chiếc quạt hồng”, hiện lên những mảng màu hồng lấp
ló phía chân trời, cũng chính là lúc ngàn sao phải về nghỉ.
Bầu trời đêm ngàn sao qua từ ngữ miêu tả và sử dụng các biện pháp gợi tả,
nhân hóa, so sánh của nhà thơ Võ Quảng thật kì ảo và đáng yêu. Bài thơ Ngàn
sao làm việc đưa tâm hồn em đến với một vùng trời bình yên, mơ mộng, qua
đó, em cũng đã rút ra được bài học thật ý nghĩa là lao động chăm chỉ sẽ khiến
cho mọi vật, mọi người đều trở nên đẹp đẽ hơn, giống như ngàn ngôi sao lấp
lánh cùng nhau làm việc vậy.