THÔNG TIN VỀ

LƯỚI ĐIỆN
Làm Thế Nào Lưới Điện Có Thể Giúp
Tích Hợp Năng Lượng Tái Tạo Biến Đổi
THÔNG TIN VỀ

LƯỚI ĐIỆN

ẤN HIỆU

Thông tin về lưới điện

Làm thế nào lưới điện có thể giúp tích hợp năng
lượng tái tạo biến đổi

ĐƯỢC ỦY NHIỆM BỞI:

Agora Energiewende
Anna-Louisa-Karsch-Straße 2 | 10178 Berlin
P +49. (0) 30. 700 14 35-000
F +49. (0) 30. 700 14 35-129
www.agora-energiewende.de
info@agora-energiewende.de

CÁC TÁC GIẢ:

Stephanie Ropenus, cùng với

Philipp Godron
Markus Steigenberger

stephanie.ropenus@agora-energiewende.de

Hiệu đính: WordSolid, Berlin Bố cục:

Marica Gehlfuß

Ảnh bìa: unsplash.com/ Shane Rounce

Ngày hoàn thành: Ngày 31

tháng 10 năm 2018
Quét mã QR dưới đây để tải ấn phẩm
151/01-won-2019 / EN
có sẵn.
Xuất bản: Tháng 2 năm 2019
NHỮNG ĐIỀU BẠN SẼ BIẾT
Tại sao điện gió và điện mặt trời lại đặt ra
những thách thức mới đối với quy hoạch và
vận hành lưới điện
đọc thêm trên trang 13

Sản xuất điện từ năng lượng gió và quang điện mặt trời phụ thuộc vào
thời tiết. Để đảm bảo hệ thống ổn định bất chấp nhiều biến đổi theo thời
gian thực thì nhu cầu sử dụng điện phải luôn phù hợp với nguồn cấp điện.
Vận hành
các hệ thống điện với tỷ lệ các nguồn năng lượng đổi mới (vRES)
ngày càng tăng cộng với tỷ lệ biến đổi cao hơn là công việc vô
Agora Energiewende

cùng phức tạp. Năng lượng tái tạo thường xuất phát từ các đơn
vị phát điện nhỏ theo mô-đun và thường xuyên được kết nối với
lưới điện phân phối, gần các hộ tiêu thụ điện. Đây là điểm khác
biệt so với hệ thống điện thông thường, trong đó một số máy
phát nhiệt lớn cung cấp năng lượng trực tiếp vào lưới điện
truyền tải. Tỷ trọng vRES cao dẫn đến hoạt động điều phối sản
xuất điện và đặt ra một nhiệm vụ ngày càng khó khăn cho các
đơn vị hoạch định và vận hành.

Làm thế nào cơ sở mạng lưới điện hiện có có

thể được tận dụng tối đa nhằm tích hợp năng
lượng tái tạo biến đổi (vRES)
đọc thêm trên trang 17

Những thay đổi về cảnh quan nguồn điện thường đòi hỏi phải mở rộng
mạng lưới điện. Điều đáng mừng là cơ sở hạ tầng lưới điện hiện có có thể
được điều chỉnh để tích hợp tỷ trọng vRES ngày càng tăng. Giám sát nhiệt
độ của
đường dây truyền tải hiện có cho phép tận dụng công suất của
chúng tốt hơn. Việc triển khai các máy biến áp chuyển pha cho
Bystrup.dk

phép các đơn vị vận hành lưới điện kiểm soát và tối ưu hóa các
dòng điện - đồng thời giảm bớt các hạn chế về lưới điện. Thông
qua việc gia cố lưới điện, các đường dây điện hiện có có thể
được nâng cấp mà không cần xây mới. Không có giải pháp nào
có thể áp dụng cho mọi trường hợp, nhưng việc lựa chọn các
giải pháp tối ưu cần phải tính đến điều kiện mạng lưới ở từng
khu vực và từng quốc gia. Việc áp dụng “nguyên tắc GORE” -
“tối ưu hóa lưới điện trước khi gia cố lưới điện rồi mới mở rộng
lưới điện” - làm giảm chi phí và tăng sự ủng hộ của công chúng
trong điều kiện bắt buộc phải xây dựng các đường dây tải điện
mới khi các biện pháp tối ưu hóa lưới điện và gia cố không đạt
yêu cầu.

3
Thông tin về lưới điện | Những điều bạn sẽ biết

Làm thế nào hoạt động hoạch định lưới điện

có thể tạo ra tỷ trọng vRES cao ngay từ đầu
đọc thêm trên trang 20

Có nhiều cách khác nhau để tiếp cận quy hoạch lưới điện. Theo cách tiếp
cận thông thường, việc mở rộng lưới điện diễn ra theo nhu cầu sử dụng
điện và thế hệ mới. Nhưng thời gian xây dựng đường dây tải điện kéo dài
đồng nghĩa với mở rộng lưới điện
không thể theo kịp với việc lắp đặt khá nhanh các trạm vRES
mới như tuabin gió và tấm pin mặt trời. Các công cụ để sắp
xếp quy hoạch lưới điện và triển khai vRES phù hợp hơn với
cách tiếp cận quy hoạch tổng thể.
Siemens AG

Cách xử lý trong trường hợp tắc nghẽn lưới điện

đọc thêm trên trang 30

Sự chậm trễ trong việc mở rộng lưới điện xảy ra khi tỷ trọng vRES tăng
lên, có thể dẫn đến tình trạng tắc nghẽn lưới điện. Một lưới điện được phát
triển tốt có thể ngăn chặn tình trạng tắc nghẽn như vậy. Ví dụ ở Đức, năng
lượng tái tạo chiếm
một phần ba nhu cầu điện hàng năm và chỉ có khoảng 2 đến 4
phần trăm năng lượng tái tạo bị cắt giảm. Tuy nhiên, ngay cả
những quốc gia có cơ sở hạ tầng lưới điện mạnh cũng có thể
gặp phải tình trạng tắc nghẽn lưới điện. Trong trường hợp này,
người vận hành lưới điện cần phải thực hiện các hành động cụ
thể bằng nhiều loại công cụ và
tuân thủ các quy tắc quy định rõ ràng. Nếu không, việc phát
điện vRES có thể bị hạn chế trong bối cảnh hoạt động phát điện
thông thường vẫn đang được tiến hành một cách đáng kể. Việc
cắt giảm các năng lượng tái tạo nên là giải pháp cuối cùng để
Siemens AG

tối đa hóa lượng điện xanh trong lưới điện. Truy cập kiểm soát
từ xa với các nhà máy vRES và dữ liệu phát điện thời gian thực
của chúng có thể giúp các đơn vị vận hành lưới điện quản lý hệ
thống.

4
 Thông tin về lưới điện | Những điều bạn sẽ biết

Làm thế nào để mua các dịch vụ phụ trợ trong

bối cảnh sản xuất điện thông thường giảm
xuống
đọc thêm trên
trang 33

Thông thường, các máy phát nhiệt truyền thống đã cung cấp các dịch vụ
phụ trợ cần thiết cho hoạt động vận hành tin cậy của hệ thống, chẳng
hạn như điều khiển tần số và điện áp. Nhưng ngày nay việc sản xuất điện
thông thường đã
giảm xuống, do đó các dịch vụ phụ trợ mới trở nên quan trọng.
Các nhà máy điện tái tạo có thể cung cấp các dịch vụ phụ trợ
nhất định nếu xác định được các điều khoản phù hợp, chẳng hạn
như một phần của các yêu cầu liên kết của chúng. Ngoài ra, các
thành phần cung cấp các dịch vụ phụ trợ (mà không có đồng
phát điện) cũng có thể được tích hợp trực tiếp vào lưới điện (như
thiết bị STATCOM). Ngay cả máy phát điện tại các nhà máy điện
hạt nhân ngừng hoạt động cũng có thể được chuyển đổi thành
thiết bị ngưng tụ đồng bộ xoay và góp phần hỗ trợ điện áp.
fotolia.de/Kara

Trong các lưới điện phân phối, dao động điện áp - hoặc tăng điện
áp gây ra bởi nguồn cấp quang điện mặt trời - có thể được bù
đắp bằng cách lắp đặt các máy biến áp điều chỉnh.

Tại sao việc dự đoán sớm tác động hệ thống

của vRES lại quan trọng
đọc thêm trên
trang 34

Khi vRES chiếm tỉ trọng nhỏ trong hệ thống, có thể dễ dàng bỏ qua
chúng. Nhưng điều quan trọng là phải dự đoán sớm tác động khi tỷ trọng
của vRES ngày càng tăng, vì việc nâng cấp các nhà máy hiện có để cải
thiện độ tin cậy là
tốn kém và cồng kềnh. Một cơ sở dữ liệu tổng thể lưu trữ tất cả
các nhà máy điện tái tạo (bao gồm cả các yêu cầu kỹ thuật liên
Agora Energiewende

quan của chúng) là rất quan trọng để theo dõi tác động của
vRES đối với hệ thống - và để xác định xem có cần thiết phải
thực hiện các biện pháp bổ sung hay không.

5
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

6
NỘI DUNG
Những điều bạn sẽ biết: 3

Giới thiệu 9

1. Gió, mặt trời và lưới điện: những xu hướng và thách thức trong tương lai 13

2. Lưới điện như một lựa chọn linh hoạt: một công cụ để lập kế hoạch và mở rộng
mạng lưới 17
2.1 Nguyên tắc GORE - tối ưu hóa lưới điện trước khi
gia cố rồi mới mở rộng lưới điện 17

2.2 Quy trình hoạch định lưới điện 20

2.3 Tăng cường sự ủng hộ của công chúng đối với các đường dây truyền tải mới 26

3. Vận hành hệ thống: một công cụ để tích hợp tỉ trọng ngày càng tăng
của các nguồn năng lượng tái tạo 29
3.1Khi tính linh hoạt là chìa khóa để vận hành hệ thống 30

3.2 Mua sắm các dịch vụ phụ trợ 33

Tài liệu tham khảo 37

7
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

8
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Giới thiệu
Tích hợp năng lượng tái tạo vào lưới điện
Trong những năm gần đây, chi phí sản xuất
quang điện mặt trời và điện gió đã giảm mạnh.
Ở Chile và Morocco, các nhà đầu tư
giành chiến thắng trong các cuộc đấu giá với mức
ưu đãi cho quang điện và điện gió dưới 3 euro
mỗi kilowatt-giờ. Tại Đức, giá điện gió trên bờ
giảm mạnh xuống còn 3,82 euro / kilowatt-giờ
trong phiên đấu giá thứ ba
vào tháng 11 năm 2017. 1 Nhiều nơi trên thế giới
báo cáo giá thầu cho năng lượng gió và năng
lượng mặt trời trên bờ ở mức khoảng 5 euro mỗi
kilowatt giờ vào năm 2016. 2
1 Ở Đức, vào năm 2018, kết quả đấu giá là 4,59 euro mỗi kilowatt
giờ đối với quang điện mặt trời gắn trên mặt đất (vào tháng 6) và
5,73 euro mỗi kilowatt giờ đối với năng lượng gió trên bờ (vào
tháng 5).
2 Xem BNetzA (2017 a), BNetzA (2017 b), ENEL Green Power
(2016), Bloomberg Markets (2016) và Reneweconomy (2016).

Sản xuất điện gió ở 28 quốc gia EU (bao gồm sản lượng TWh cho mỗi quốc gia trong top 5) Hình 1

400

364

350

306
302
300
119
254
102
250 236 97

206 17
79 25
200 70 15 18
180
22 22
150 58 49
15
[TWh]

15
150 50 18
13 16 40 37
32
38 15 28
10 49
13 20
100 16 49 49

56 52
49
43
44
50 106
79 79
51 52 57
38 49

0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Năm

Đức Tây Ban Nha Vương quốc Anh

Pháp Ý Các quốc gia EU còn lại

Agora Energiewende và Sandbag (2018), tr. 16, dựa trên dữ liệu EUROSTAT từ năm 2010 đến năm 2015; các tính toán của chúng tôi đã được sử dụng cho năm 2016 và 2017

9
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Nhờ giảm thiểu được chi phí lắp đặt và sản xuất
các nhà vận hành lưới điện. Mục 1 mô tả các xu
nên năng lượng gió và quang điện mặt trời trở
hướng và thách thức trong tương lai đặt ra cho
thành những nguồn điện phát triển nhanh nhất mạng lưới điện trong hệ thống điện có sản lượng
thế giới với tiềm năng chiếm tỷ trọng đáng kể vRES ngày càng tăng. Mục 2 tập trung đầu tư xây
trong cơ cấu ngành điện sắp tới. dựng đường dây điện và trạm máy biến áp mới.
Mục 3 tập trung vào vận hành hệ thống và các dịch
Năng lượng gió và năng lượng mặt trời phụ thuộc vụ phụ trợ.
vào thời tiết. Tỷ trọng của các nguồn năng lượng
tái tạo biến đổi (vRES) tăng lên sẽ đòi hỏi hoạt
động vận hành lưới điện cần thay đổi cơ bản. Do
đó, nhiều nhà nghiên cứu và nhà hoạch định chính
sách đang xem xét các nước có năng lượng tái tạo
biến đổi chiếm một phần đáng kể trong nguồn
cung điện, chẳng hạn như Đan Mạch (với hơn
40% vRES), Ireland, Tây Ban Nha và Đức (với
khoảng 20% vRES mỗi loại). 3

Tích hợp tỷ lệ vRES cao có gây nên thách thức

cho các đơn vị vận hành hệ thống. Tuy nhiên, các
quốc gia với tỷ trọng vRES cao dường như có giá
điện tương đối hợp lý và mức tin cậy rất cao
trong hoạt động cung cấp điện liên tục. Ví dụ, các
chỉ số chính như Chỉ số thời lượng gián đoạn
trung bình của hệ thống (SAIDI) và
dự kiến mất tải (LOLE) cho thấy hệ thống điện ở
Đức là một trong những hệ thống điện ổn định
nhất trên thế giới (Hình 2), mặc dù tỷ lệ vRES
tăng và mức sản xuất phụ tải cơ bản giảm. 4 Dữ
liệu này cho thấy độ tin cậy của lưới điện cao
không cần tương thích với tỷ lệ tích hợp các
nguồn năng lượng tái tạo ngày càng tăng. 5

Trong ấn phẩm này, chúng tôi đưa ra thông tin

tổng quát về một số bài học kinh nghiệm từ quá
trình tích hợp vRES vào lưới điện của các quốc gia
có tỷ lệ điện biến đổi cao như Đức và Đan Mạch.
Chúng tôi sẽ trình bày các phương thức hiện hành
theo khung pháp lý của hai quốc gia này cũng như
những thay đổi đã được thông qua để đối phó với
nhiều thách thức cản bước

3 Xem IEA (2017).

4 Xem Hogan và nnl (2018).

5 Không có chỉ số duy nhất nào có thể đo lường độ tin cậy của hệ
thống (và chất lượng điện). Tuy chỉ số SAIDI chỉ phản ánh tình trạng
mất điện nhưng chúng tôi tin rằng nó mang lại một ấn tượng tốt về
chất lượng tổng thể. LOLE cho biết số phút mỗi năm mà máy phát
điện trong khu vực quản lý có thể thiếu hụt so với nhu cầu.

1
0
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Đức: tài nguyên kết hợp với độ tin cậy của lưới điện Hình 2

80 160

70 140

60 120

50 100
% tổng sản lượng năng

Số phút mỗi năm

40 80

30 60
lượng

20 40

10 20

0 0
2006 ‘07‘08‘09 2010‘11‘12‘13‘14 ‘15 ‘16‘17‘18‘192020 2025
Năm

RES biến đổi Phụ tải cơ bản SAIDI LOLE

Hogan và nnk (2018)

11
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

1
2
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

1. Điện gió, năng lượng mặt

trời và lưới điện: xu hướng
và thách thứctương lai
Tương tự như cơ sở hạ tầng đường bộ, mạng lưới
điện có thể phân thành các đường dây truyền tải
đường dài, công suất lớn (“đường cao tốc”) và
đường dây phân phối khu vực và địa phương
(“đường chính và đường dân cư”). Mục đích chính
của lưới điện truyền tải là chuyển nguồn điện ở
khoảng cách xa từ các khu vực sản xuất điện năng
nhiều đến các thành phố và khu công nghiệp có
nhu cầu sử dụng điện năng lớn. Các quốc gia cũng
thường xuyên trao đổi điện năng thông qua
phương tiện kết nối. Lưới điện phân phối vận
chuyển điện năng đến từng người tiêu thụ điện
với nhu cầu sử dụng năng lượng thấp hơn. Thông
thường, các nhà máy nhiệt điện sử dụng than non,
than cứng, khí đốt, năng lượng hạt nhân và các
nhà máy thủy điện sẽ là lực lượng sản xuất điện
chính. Các đơn vị phát điện quy mô lớn như vậy
thường xây dựng gần các trung tâm phụ tải lớn và
được kết nối với lưới điện truyền tải. Điện được
vận chuyển “từ trên xuống”, bắt đầu từ lưới điện
truyền tải đến các mức điện áp thấp hơn trong lưới
điện phân phối và cuối cùng truyền đến các hộ tiêu
dùng tư nhân. Ngược lại, phần lớn sản lượng vRES
được đưa vào mạng lưới điện phân phối. Phần lớn
các tuabin gió trên bờ được kết nối với mức điện áp
trung hoặc cao áp. 6 Nhiều công trình lắp đặt quang
điện mặt trời, đặc biệt là các hệ thống quang điện
mặt trời trên mái nhà, cung cấp sản lượng điện
năng
vào lưới điện hạ áp ở vị trí địa lý gần đối với
người tiêu dùng. Tuy nhiên, cũng có những loại
vRES, chẳng hạn như cánh đồng điện gió ngoài
khơi cần phải kết nối với lưới truyền tải điện áp
cực cao do quy mô công suất quá lớn. Một số
trang trại điện gió trên bờ quy mô lớn và hệ thống
lắp đặt quang điện mặt trời trên mặt đất cũng kết
nối trực tiếp với lưới điện truyền tải. Hình 3 cho
thấy những thay đổi trong sản xuất điện ở Đan
Mạch từ một hệ thống tập trung dựa trên phát
nhiệt truyền thống sang hệ thống phân tán có cấu
tạo từ các nhà máy nhiệt điện kết hợp phi tập trung
và điện gió.
6 Ở một số nước như Đức, đường dây cao áp (110 kV) là một phần của
hệ thống phân phối; ở các nước khác, mức 110 kV thuộc hệ thống
truyền tải.

Thông tin chi tiết quan trọng:

· VRES tăng lên kéo theo điện thâm nhập vào lưới điện phân phối lớn hơn. Điều này đặc biệt đúng với
vRES từ năng lượng quang điện mặt trời áp mái và năng lượng gió trên bờ.

· Tương lai của mạng lưới điện phụ thuộc vào sự phân bố của nhu cầu sử dụng điện và thế hệ mới theo không
gian.

· Sự thay đổi trong nguồn cung năng lượng tái tạo làm cho hoạt động của hệ thống trở nên phức tạp hơn và
đòi hỏi sự linh hoạt hơn.

· Hệ thống năng lượng trong tương lai phải đáp ứng việc phối hợp chặt chẽ hơn giữa cung và cầu trong bối
cảnh các nguồn điện, bộ tổng hợp và ứng dụng theo nhu cầu phát triển mạnh mẽ.

· Cần có thêm các dịch vụ phụ trợ do số lượng nhà cung cấp các dịch vụ phụ trợ truyền thống ngày càng
giảm.

13
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Sản xuất điện ở Đan Mạch năm 1980 và hiện nay: chuyển từ phát điện tập trung sang phát điện phân tán Hình 3

Hiện nay
1980

Tái bản với sự chấp thuận của Energinet.dk

Khi sản lượng điện lớn hơn thâm nhập vào lưới
Hãy xem một ví dụ khác. Trong nhiều thập kỷ, các
điện phân phối, vai trò của hệ thống phân phối
đường cầu tuân theo cùng một mô hình có thể dự
thay đổi. Nó không còn được sử dụng chỉ cho
đoán được xuyên suốt tuần và giữa các mùa. Điều
nhiệm vụ truyền tải điện từ trên xuống từ các nhà
này giờ đây đã không còn nữa. Ngày nay, các mô
máy phát điện lớn tới người tiêu dùng. Thay vào
hình nhu cầu mới và không thể dự báo đang tạo
đó, nếu điện từ nhà máy điện phân tán không
ra những thách thức mới cho các đơn vị vận hành và
được tiêu thụ tại địa phương, nó sẽ được truyền từ
hoạch định lưới điện. Một yếu tố khác ảnh hưởng lớn
dưới lên đến các vùng khác có mức điện áp cao
đến việc bố trí và vận hành hệ thống điện là việc sử
hơn. Điều này dẫn đến dòng điện hai chiều - từ
dụng ngày càng nhiều các máy bơm nhiệt, xe điện và
lưới điện truyền tải đến lưới điện phân phối và
các mô hình kinh doanh mới để quản lý nhu cầu điện.
ngược lại - và tương ứng với dòng chính từ dòng
chảy một chiều, theo hướng từ trên xuống của các
Nhìn chung, chúng tôi đã xác định được bốn xu
hệ thống điện thông thường. Nói cách khác, những
hướng chính trong hệ thống năng lượng và những
thay đổi trong cấu trúc phát điện có thể tác động
thách thức đi kèm với chúng:
mạnh đến quy hoạch và vận hành lưới điện (Hình
4).

1
4
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Từ hệ thống một chiều truyền thống chuyển sang hệ thống hai chiều phân tán hơn Hình 4

Thông thường, các hệ thống điện được xây dựng theo mô hình tập trungNăng lượng tái tạo tạo ra một hệ thống điện phân tán hơn

Siêu
cao áp

Điện áp cao và điện áp trung bình

Điện áp thấp
Vôn

Agora Energiewende (2017), tr. 16

Xu hướng 1: Lưới điện trong tương lai phải

các loại nhu cầu điện mới, ví dụ như xe điện, máy
thích ứng với sự phân bổ của nhu cầu sử
bơm nhiệt, nồi hơi điện và các nhà máy sản xuất
dụng điện và thế hệ mới theo không gian.
nhiên liệu (để sản xuất khí mê-tan hoặc hydro). Sự
Phần lớn, các tuabin gió và các nhà máy quang
phân bổ của nhu cầu sử dụng điện và thế hệ mới
điện mặt trời được đặt ở những khu vực có điều
theo không gian là một động lực quan trọng trong
kiện tốt về năng suất gió và bức xạ mặt trời. Nếu
việc xác định yêu cầu mở rộng đường dây điện và
việc phát điện vRES mới chỉ tập trung ở những khu
bố trí lưới điện trong tương lai. Thời gian thực hiện
vực có nhu cầu điện tại địa phương thấp, thì lưới
các dự án mở rộng lưới điện có thể khá dài, mất tới
điện sẽ cần được mở rộng để có thể phân phối điện
vài năm so với thời gian thực hiện các dự án điện
cho các khu vực khác. Điều này đặc biệt đúng nếu
gió hoặc điện mặt trời.
các nhà máy vRES mới được đặt ở những khu vực
có mạng lưới yếu và lưới điện đã bị tắc nghẽn.
Đồng thời, những thay đổi về nhu cầu điện có thể
Xu hướng 2: Những thay đổi nhanh chóng về
ảnh hưởng đáng kể đến việc lên kế hoạch và vận
cung và cầu tạo ra tỉ lệ biến đổi lớn hơn.
hành hệ thống. Những thay đổi này có thể bao
Sự thay đổi về tốc độ gió và bức xạ mặt trời có thể
gồm việc thực hiện các biện pháp hiệu quả để giảm
gây ra những biến động nhanh chóng trong quá
và / hoặc cho phép tiêu thụ điện linh hoạt hơn,
trình sản xuất điện. Điện là mặt hàng theo thời gian
chẳng hạn như các thiết bị tiêu thụ điện năng thấp,
thực và đòi hỏi sự cân bằng tức thời giữa cung và
máy móc, hệ thống chiếu sáng và làm mát. Nhưng
cầu. Có hai kiểu tình huống mà ở đó
chúng cũng có thể bao gồm

15
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Sự mất cân bằng có thể xảy ra: khi sản lượng điện
các tấm quang điện mặt trời với bộ lưu trữ pin -
vượt quá nhu cầu (chẳng hạn như do tốc độ gió
một lựa chọn đặc biệt hấp dẫn bởi giá của các công
cao và / hoặc ánh nắng mạnh) 7 và
nghệ này đã giảm đáng kể. Sự gia tăng mạnh mẽ
có rất ít hoặc không có phát điện vRES. Mặc dù
các nguồn điện từ phía cung và các thiết bị sử
công tác dự báo đã được cải thiện theo thời gian,
dụng điện từ phía cầu ảnh hưởng đến lưới điện
nhưng mức độ phát sinh vRES có thể thay đổi khá
trong thời gian thực. Tác động của chúng phụ
nhanh, buộc các đơn vị vận hành lưới điện phải
thuộc vào cả không gian và thời gian mà chúng
thực hiện các biện pháp cân bằng ngắn hạn khi
cung cấp hoặc tiêu thụ điện . Thách thức nằm ở
cần thiết.
chỗ điều phối tất cả các nguồn điện này và các ứng
Một hiệu ứng tương tự xảy ra khi nhu cầu sử dụng
dụng theo nhu cầu cũng như quản lý độ phức tạp
điện tăng lên. Ví dụ, xe điện và máy bơm nhiệt có
của lưới điện. Số hóa và phổ biến công nghệ thông
thể góp phần cân bằng hệ thống nếu chúng tiêu
tin và truyền thông (ICT) ngày càng trở nên quan
thụ điện trong những giờ phát điện vượt mức. Tuy
trọng để thu thập dữ liệu lưới điện theo thời gian
nhiên, chúng cũng có thể dẫn đến tỉ lệ biến đổi cao
thực và cho phép sự trao đổi giữa các nguồn điện
và tạo ra các đỉnh cầu mới nếu được kích hoạt
và các thiết bị chạy bằng điện.
cùng một lúc (ví dụ như việc sạc hàng loạt nhiều
xe điện so với phương pháp sạc “thông minh” giúp
giảm bớt các hạn chế của hệ thống). Thách thức Xu hướng 4: Cần có thêm các dịch vụ phụ trợ
nằm ở chỗ phải đối phó với những biến đổi nhanh do số lượng nhà cung cấp các dịch vụ phụ trợ
chóng ở cả nguồn cung và nguồn cầu trong khi duy truyền thống ngày càng giảm.
trì tính cân bằng của hệ thống. Các đơn vị vận hành lưới điện chịu trách nhiệm cung
cấp các dịch vụ phụ trợ. Các dịch vụ này bao gồm
điều khiển tần số, dự trữ xoay, hỗ trợ điện áp, bù
Xu hướng 3: Số lượng nguồn điện từ phía tổn thất lưới, cũng như khởi động đen và khả năng
cung và số lượng thiết bị chạy bằng điện từ hoạt động tách biệt. Nói tóm lại, các dịch vụ phụ trợ
phía cầu ngày càng tăng. là rất cần thiết để duy trì hoạt động ổn định và đáng
Mức độ thâm nhập cao của năng lượng tái tạo tin cậy của
thường làm gia tăng số lượng nguồn điện từ phía
lưới điện mọi lúc. Thông thường, các nhà máy nhiệt
cấp. Điều này là do việc lắp đặt điện tái tạo chủ điện cung cấp các dịch vụ phụ trợ cùng với phát
yếu bao gồm các tổ máy chuyển đổi năng lượng điện. Việc cân bằng giữa đảm bảo tính sẵn có của
quy mô nhỏ và mô-đun - trái ngược với các hệ các dịch vụ phụ trợ nhằm duy trì hoạt động tin cậy
thống chỉ sử dụng một số nhà sản xuất nhiệt điện của hệ thống và tìm ra những cách thức mới trong
quy mô lớn. Về phía cầu, ngày càng có nhiều thiết
mua sắm chúng cũng là một thách thức.
bị điện như ô tô chạy bằng pin, máy bơm nhiệt
thâm nhập thị trường. Ở một số quốc gia, chẳng
hạn như Na Uy, điều này đang diễn ra tương đối
nhanh chóng. Vào đầu năm 2018, đã có 142.490
chiếc xe điện được đăng ký tại Na Uy. Đây là mức
tăng 42,5% so với đầu năm 2017.8 Bên cạnh đó, có
thể quan sát thấy số lượng “những nhà tiêu dùng”
(những người vừa sản xuất vừa tiêu thụ điện năng)
ngày càng tăng. Những nhà tiêu dùng này thường
kết hợp

7 Cần lưu ý rằng nó không chỉ phụ thuộc vào sản lượng điện gió, mà
còn phụ thuộc vào tính linh hoạt của hệ thống năng lượng (ví dụ: tính
linh hoạt của các nhà máy điện thông thường, nhu cầu linh hoạt và
lưu trữ) tạo điều kiện cho sự gia tăng đột ngột trong sản xuất điện.

8 Xem SBB (2018).

1
6
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

2. Lưới điện như một tùy chọn linh hoạt:

một công cụ để lập kế hoạch và mở
rộng lưới điện
Lưới truyền tải tạo ra một giải pháp linh hoạt quan
trọng cho phép cân bằng hệ thống giữa các khu
vực cũng như giảm bớt biến động năng lượng gió
và nguồn cấp quang điện mặt trời. Một thách thức
lớn nằm ở việc dự đoán độ dài và vị trí của các
đường dây điện trong tương lai - và dự đoán
những đổi mới công nghệ nào sẽ cung cấp các giải
pháp thay thế cho việc mở rộng lưới điện cổ điển.
2.1 Nguyên tắc GORE - tối ưu hóa lưới
điện trước khi gia cố rồi mới mở rộng
lưới
Nguyên tắc GORE là một cách tiếp cận quy hoạch
lưới điện ưu tiên cải thiện cơ sở hạ tầng lưới điện
hiện có thay vì xây dựng các đường dây tải điện
mới. Lựa chọntối ưu hóa lưới điện Otrước khi gia
cốrồi mới mở rộng, GORE luôn bắt đầu với các
biện pháp nhằm tối ưu hóa công suất của
các đường dây truyền tải hiện có (xem bên dưới).
Bước tiếp theo là tái tạo lại các đường dây truyền
tải hiện có thông qua việc nâng cấp chúng bằng các
dây dẫn điện đặc biệt có thể
truyền tải dòng điện cao hơn. Chỉ khi tất cả các
phương án này không khả dụng, nó mới tập trung
vào việc xây dựng các đường dây điện mới. Cách
tiếp cận này giúp giảm thiểu chi phí cũng như giảm
tác động tiêu cực đến người dân và môi trường.
Đức là một quốc gia đã thực hành nguyên tắc
GORE. 9
2.1.1 Tối ưu hóa có nghĩa là luôn sử dụng
an toàn lưới điện hiện có với công
suất tối đa của nó mọi lúc
Đối với hoạt động của lưới điện, điều quan trọng
là đường dây tải điện, máy biến áp và các thiết
bị điện khác phải nằm trong giới hạn nhiệt của
chúng. Càng nhiều năng lượng điện được truyền
qua

9 Trong tiếng Đức, hệ thống này được gọi là “NOVA” (“Netz Optimierung
vor Verstärkung vor Ausbau”).

Thông tin chi tiết quan trọng:

· Lưới điện truyền tải rất cần thiết để cân bằng nguồn cung - nguồn cầu giữa các khu vực.

· Nguyên tắc GORE là cách tiếp cận để quy hoạch lưới điện giúp gia tăng sự ủng hộ của công
chúng và giảm thiểu chi phí: tối ưu hóa lưới điện trước khi gia cố lưới rồi mới mở rộng lưới điện.

· Việc thực hiện định mức dòng động một cách có hệ thống và thay thế các đường dây truyền tải
hiện có bằng các đường dây đặc biệt có thể tải dòng điện cao hơn là những nhiệm vụ dễ dàng
hơn.

· Các công cụ để điều chỉnh quy hoạch lưới điện và lập kế hoạch vRES có thể cải thiện sự phối
hợp giữa việc mở rộng lưới điện và triển khai vRES.

· Việc hạ ngầm một phần đường dây tải điện ở các khu vực nhạy cảm và tham vấn với các bên
liên quan tại địa phương có thể giúp tăng cường sự chấp nhận của công chúng.

· Nên tạo lập sớm một cơ sở dữ liệu tổng hợp cho tất cả các nhà máy điện mới, bao gồm cả các lắp đặt
vRES mới.

17
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

đường dây tải điện hoặc máy biến áp, nhiệt độ

được xác định tĩnh với giả định các điều kiện
hoạt động của dây dẫn càng cao. Nếu nhiệt độ
"trường hợp xấu nhất", nhưng những điều kiện này
hoạt động của đường dây truyền tải điện trên
thường đánh giá thấp khả năng ăn mòn thực tế
không vượt quá giới hạn nhiệt, vật liệu sẽ giãn
của đường dây tải điện. Định mức dòng động sử
ra và đường dây võng xuống dưới mức cho
dụng an toàn khả năng vận chuyển của đường dây
phép.
tải điện hiện có dựa trên điều kiện thực tế mà
(Hình 5). Điều này có thể áp ứng suất cơ học quá
đường dây điện vận hành. Trái ngược với định mức
mức lên các tháp truyền dẫn và làm cho môi
dòng tĩnh, sử dụng các phương pháp xác định
trường tiếp xúc với điện trường và từ trường
hoặc xác suất để tính toán, định mức dòng động
mạnh. 10
có tính đến các điều kiện khí quyển thực tế. Do
định mức dòng động cũng xem xét các điều kiện
Nhiệt độ hoạt động của đường dây tải điện bị ảnh
làm mát, nó cho phép dòng điện “động” cao hơn
hưởng bởi nhiều yếu tố khác nhau, chẳng hạn như
so với định mức dòng tĩnh. Ở khía cạnh này, năng
tổn thất đường truyền, tốc độ và hướng gió, bức
lượng gió và nhiệt độ môi trường xung quanh của
xạ mặt trời và đặc tính vật liệu dẫn. Thông thường,
đường dây điện là “đối tác lý tưởng”: gió thổi càng
định mức dòng dây là
nhiều thì nhiệt độ môi trường xung quanh đường
dây điện càng thấp.
10 Độ võng của đường truyền là khoảng cách giữa hai điểm đỡ (tại tháp
truyền tải điện) và điểm thấp nhất của đường dây truyền tải nối giữa
, và càng có nhiều năng lượng điện có thể được
hai tháp. Nếu đường dây tải điện bị võng xuống thì khoảng cách từ nó chuyển hóa-
đến mặt đất giảm đi. Các yếu tố hạn chế khác như lực căng đường trong thời gian nguồn cấp năng lượng gió lớn. Định
dây cũng có thể đóng một vai trò nhất định, bên cạnh việc đường dây
điện bị võng.
mức dòng động yêu cầu minh họa nhiệt liên tục

Hình minh hoạ của đường truyền bị võng xuống khi nhiệt độ hoạt động tăng lên Hình 5

Nhiệt độ tăng

Energynautics (Agora Energiewende và Energynautics (2018), trang 35)

1
8

Với các máy biến áp đặc biệt,
được gọi là bộ dịch pha, dòng điện có
thể được chuyển hướng từ đường dây
tải nặng sang đường dây tải ít hơn.
Siemens AG
đo mức nhiệt của đường dây tải điện trên không. Điều
này có thể được thực hiện bằng cách lắp đặt các thiết bị
kỹ thuật như máy cảm biến và camera nhiệt hồng ngoại.
Dữ liệu thu thập được sau đó phải được truyền đến các
đơn vị vận hành lưới điện.
Máy biến áp chuyển pha và các thiết bị điều khiển dòng
điện khác cũng có thể giúp tối ưu hóa khả năng kết nối
lưới điện. Vì điều khiển dòng điện là một phần của hoạt
động lưới điện, các công nghệ này được đề cập trong
phần 3.1.3.
2.1.2 Gia cố lưới điện có nghĩa là nâng cấp
đường dây điện hiện có mà không cần
xây dựng đường dây mới
Gia cố lưới điện đề cập đến việc nâng cấp các đường
dây điện hiện có trong lưới điện truyền tải và phân
phối. Một biện pháp gia cố lưới điện là thay thế các
đường dây tải điện trên không “thông thường” bằng
các dây dẫn điện có nhiệt độ cao, độ võng thấp
(HTLS). So với cáp nhôm lõi thép (ACSR) được gia cố
bằng nhôm thường được sử dụng trong các đường
dây tải điện trên không, dây dẫn HTLS có khả năng
chịu nhiệt độ hoạt động cao hơn mặc dù chúng có
cùng đường kính với cáp ACSR thông thường. Điều
này có nghĩa là dây dẫn HTLS cho phép tải dòng điện
lớn hơn trong cùng một đường dây điện. Các biện
pháp gia cố lưới khác các biện pháp bao gồm nâng
cấp lưới điện lên các mức điện áp cao hơn và thêm
mạch thứ hai vào các đường dây tải điện đã có. Trong
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende
điều kiện lý tưởng, gia cố lưới bằng HTLS có thể tăng
khả năng truyền tải từ 50 đến 100 phần trăm so với
các đường dây tải điện trên không thông thường. Sự
gia tăng thực tế của khả năng truyền tải từ HTLS phụ
thuộc vào vật liệu được sử dụng. 11
2.1.3 Không có giải pháp nào có thể áp
dụng cho mọi trường hợp, nhưng một
lựa chọn tối ưu phải xem xét đến tính
không đồng nhất của lưới điện
Các biện pháp gia cố và tối ưu hóa lưới điện có
thể nâng cao khả năng vận chuyển một cách đáng
kể. Do tính không chắc chắn cố hữu của những sự
phát triển trong tương lai, các đơn vị vận hành hệ
thống quan tâm đến việc xác định các biện pháp
phát triển lưới điện mạnh mẽ mà không gây ra
tình trạng mắc kẹt các khoản đầu tư. Ở khía cạnh
này, tối ưu hóa và gia cố lưới điện có thể được coi
là các giải pháp “không hối tiếc” miễn là chúng
khả thi. Các biện pháp tối ưu hóa và gia cố không
làm cho việc mở rộng lưới điện trở nên thừa thãi,
nhưng chúng có thể dự phòng nhiều trường hợp.
11 Kenge và cộng sự. (2016) cung cấp một cái nhìn tổng quan về các
dây dẫn HTLS khác nhau để tiến hành so sánh.
19
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

KHUNG THÔNG TIN - Các yêu cầu bắt buộc về lưới điện do luật pháp
Đức quy định: quyền truy cập ưu tiên, phí kết nối nông và mở rộng công
suất lưới điện

Tại Đức, các nhà máy điện tái tạo được ưu tiên truy cập lưới điện tức thời và họ chỉ phải trả chi phí từ
nhà máy điện đến điểm kết nối sau khi rời khỏi nhà máy điện (được gọi là phí kết nối nông). Điều này đã
góp phần đáng kể vào sự thâm nhập liên tục của năng lượng tái tạo trong hệ thống điện của Đức.

Thông tin chi tiết quan trọng: quyền truy cập lưới điện ưu tiên cho năng
lượng tái tạo là đặc biệt quan trọng; điều này bao gồm củng cố lưới điện
và tối ưu hóa ở các mức điện áp cao hơn.

· Kết nối lưới điện ưu tiên. Còn được gọi là truy cập ưu tiên, đấu nối lưới điện ưu tiên yêu cầu đơn vị vận
hành lưới điện phải kết nối các công trình lắp đặt tái tạo mới vào hệ thống lưới điện ở mức điện áp thích
hợp và ở khoảng cách tuyến tính ngắn nhất (trừ khi có điểm đấu nối phù hợp hơn về mặt kỹ thuật và kinh
tế). Đáng chú ý, các nhà sản xuất điện tái tạo có thể lựa chọn một điểm đấu nối lưới khác với điều kiện
không mang lại chi phí bổ sung đáng kể cho đơn vị vận hành lưới điện.

· Bắt buộc tối ưu hóa lưới điện, củng cố và mở rộng cho các lắp đặt tái tạo. Hầu hết các đơn vị vận hành
lưới điện kết nối các hệ thống lắp đặt tái tạo vào lưới điện cũng là các nhà đơn vị vận hành hệ thống
phân phối. Họ có nhiệm vụ tối ưu hóa, củng cố và mở rộng mạng lưới của mình từ cấp điện áp thấp đến
cấp điện áp cao (110 kV) bất cứ khi nào cần để vận chuyển năng lượng tái tạo đến các khu vực có nhu
cầu.

· Sơ đồ phân bổ chi phí: tính phí kết nối nông. Đơn vị vận hành lưới điện chịu chi phí tối ưu hóa, gia cố và
mở rộng lưới điện. Nhà sản xuất điện tái tạo chỉ chịu chi phí cho đường dây trực tiếp từ nhà máy đến điểm
đấu nối lưới điện và cho các thiết bị đo đếm được lắp đặt dọc theo tuyến đường này. Điều này có nghĩa là,
điểm đấu nối lưới điện có thể được coi là “đường phân cách” về phân bổ chi phí (Hình 6). Việc đưa lưới
điện tăng cường lên mức 110 kV cũng phù hợp với các nhà máy điện tái tạo được đấu nối ở mức điện áp
trung bình. Kinh nghiệm cho thấy việc dự đoán sớm tác động của các mức điện áp trên mức đấu nối đối
với các nhà máy điện tái tạo dẫn đến quy hoạch lưới điện nhất quán hơn.

· Điều độ ưu tiên. Các đơn vị vận hành lưới điện có nhiệm vụ ưu tiên mua và vận chuyển điện tái tạo. Cắt
giảm sản xuất điện tái tạo là biện pháp cuối cùng. (Xem phần 3 để biết thêm chi tiết.)

km đường dây mới. Thách thức nằm ở việc tìm ra

2.2 Quy trình lập kế hoạch lưới điện
sự kết hợp tối ưu giữa việc tối ưu hóa, tái tạo và
mở rộng lưới điện. Sự kết hợp tối ưu sẽ tùy thuộc
Quy hoạch lưới điện đòi hỏi tầm nhìn xa trông
vào từng trường hợp, vì cấu trúc của lưới điện có
rộng. Việc thực hiện các dự án đường truyền mới
thể không đồng nhất. Nguyên tắc GORE đề cao
thường mất một khoảng thời gian đáng kể. Nó
việc thực hiện các nhiệm vụ dễ dàng hơn trong
không chỉ liên quan đến việc xây dựng các đường
hoạt động tối ưu hóa và gia cố lưới điện trước khi
dây tải điện và cột điện mới; mà còn liên quan
xây dựng các đường dây tải điện mới.
đến thời gian thi công dài và đánh giá tác động
môi trường. Câu hỏi chính mà các nhà quy hoạch
lưới điện phải đối mặt là có bao nhiêu

2
0
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Điểm đấu nối lưới điện như một “đường phân cách” về phân bổ chi phí cho kết nối lưới điện Hình 6

Lưới truyền · Đơn vị vận hành lưới điện

tải chịu chi phí tối ưu hóa,
củng cố và mở rộng lưới
điện.
Điểm kết · Các đơn vị vận hành lưới
nối phía thượng lưu cũng được
yêu cầu mở rộng công suất
lưới lên đến 110 kV.
Lưới điện
nhà sản Đơn vị vận hành · “Đường phân cách” để
phân phối
xuất lưới điện phân bổ chi phí: điểm đấu
vRES nối lưới

· Các ngoại lệ có thể xảy

ra khi nó không hợp lý
về mặt kinh tế.

Minh họa riêng

số km đường truyền mới cần thiết - và ở đâu. Câu

hỏi này đặc biệt quan trọng
trong bối cảnh tỷ trọng năng lượng tái tạo đang
tăng lên một cách đáng kinh ngạc. Một thách thức
trong quy hoạch lưới điện nằm ở việc cân bằng
giữa việc dự báo sự phát triển trong khi duy trì một
mức độ linh hoạt nhất định. Phần này giới thiệu các
phương pháp và công cụ quy hoạch lưới điện khác
nhau.
2.2.1 Phương pháp tiếp cận “mở rộng lưới
điện theo thế hệ và nhu cầu”
Phương pháp tiếp cận quy hoạch lưới điện thông
thường bao gồm hai bước liên tiếp. Đầu tiên, các
nhà hoạch định phát triển kịch bản mô tả vị trí,
mức độ tải và vị trí đặt nhà máy điện mới trong
một năm mục tiêu nhất định (ví dụ: năm 2030).
Các giả định này đóng vai trò là các tham số đầu
vào. Thứ hai, các nhà hoạch định vạch ra một lưới
điện mô phỏng dựa trên các tham số đầu vào từ hệ
thống đo lường. Trong nhiều trường hợp, các nhà
hoạch định cũng thử nghiệm mô hình điều độ thị
trường điện để mô phỏng việc điều độ sản xuất
điện thông thường và vRES. Kết quả
của mô hình điều độ thị trường điện sau đó được
cung cấp dưới dạng các tham số đầu vào cho mô
phỏng lưới điện. Bất kỳ câu hỏi nào nảy sinh trong
quá trình mô phỏng lưới điện đều dẫn đến nhu cầu về
đường dây tải điện mới.
Giả định cơ bản của phương pháp này là mở
rộng lưới điện theo thế hệ và nhu cầu. Đức là
quốc gia sử dụng phương pháp này. Ở đó, đơn vị
vận hành hệ thống truyền dẫn 12 áp dụng quy
trình ba giai đoạn:
Giai đoạn 1 - Khung kịch bản. Một số câu hỏi cần
phải trả lời trước khi các nhà hoạch định có thể
ước tính nhu cầu mở rộng lưới điện trong tương
lai: Công suất phát điện là bao nhiêu và loại nào
sẽ tồn tại ở một thời điểm nhất định (ví dụ: năm
2030)? Được triển khai ở đâu? Nhu cầu công suất
sẽ cao đến mức nào? Trung tâm tiêu thụ
12 Mạng lưới truyền tải của Đức được vận hành bởi bốn đơn vị vận
hành mạng lưới truyền tải: 50Hertz Transmission GmbH, Amprion
GmbH, TenneT TSO GmbH và TransnetBW GmbH.

21
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

được đặt ở đâu? Những tác nhân chính khác sẽ

sau đó hiệu chỉnh các biện pháp tối ưu hóa mạng lưới
ảnh hưởng đến bố cục mạng lưới điện là gì? Để
điện, gia cố và mở rộng ở mức cần thiết cho thập kỷ
đánh giá những câu hỏi này, các đơn vị điều hành
tới.
hệ thống truyền tải của Đức soạn thảo khung kịch
Hoạt động mở rộng đường dây truyền tải ước tính
bản hai năm một lần. Khung này bao gồm ít nhất được đưa vào Kế hoạch phát triển mạng theo
bốn tình huống; ba trong số đó dành cho 10 hoặc
nguyên tắc GORE (xem ở trên). Kế hoạch phát
15 năm tiếp theo và số còn lại cho 15 hoặc 20 năm
triển mạng bao gồm tất cả các biện pháp cần
tiếp theo. Cơ quan quản lý của Đức, Cơ quan Mạng
thiết và một lịch trình để triển khai. Trước khi cơ
Liên bang (Bundesnetzagentur) sẽ phê duyệt
quan quản lý phê duyệt, Kế hoạch phát triển
khung kịch bản.
mạng lưới phải thông qua bài đánh giá tác động
môi trường.
Giai đoạn 2 - Kế hoạch phát triển mạng lưới. Sử
dụng tham số đầu vào từ khung kịch bản, các nhà
Giai đoạn 3 – Kế hoạch yêu cầu liên bang. Cứ bốn
lập kế hoạch thực hiện mô phỏng thị trường dựa
năm một lần, Cơ quan mạng lưới liên bang đệ trình
trên mô hình điều độ thị trường điện. Mô phỏng Kế hoạch phát triển mạng lưới cho chính phủ liên
mạng lưới điện tiếp theo bang.

Một quy trình gồm nhiều giai đoạn: từ khung kịch bản đến Kế hoạch phát triển mạng lưới và Kế hoạch yêu cầu liên bang.
Hình 7

Khung
kịch bảnKế hoạch phát triển mạng lưới
Tham vấn Kế hoạch yêu cầu liên bang

Tham vấn bản thảo thứ

Dự hai,
thảo
Tạo khung kịch bản kịch bản
Khung NDP Tham vấn tạo báo cáo môi trường, xác nhận NDP/
Kế hoạch
Bản thảo đầu tiên
và sửa đổi O-NDP Yêu cầu
O-NDP bản thảo Liên bang
đầu tiên trên cơ sở
Các giai đoạn xử lý
Kiểm tra bản thảo thứ hai NDP
/ O- NDP Áp dụng NDP của cơ quan lập pháp liên bang Đức

Cơ quan mạng lưới liên bang

Cơ quan chịu trách nhiệm(Cơ quan mạng TSO
lưới liên bang)
TSO (Các đơn vị vận hành hệ thống truyền tải) Cơ quan mạng lưới liên bang
Cơ quan mạng lưới liên bang

Cộng đồng, nhà điều hành lưới điện và Cơ quan mạng lưới liên bang
Các chủ sở hữu cổ phần
Cácđược
đơn vị
tham
vận khảo
hành ýcông
kiếncộng và vận hành lưới điện Các đơn vị vận hành công cộng và vận hành lưới điện
TSO

2 năm một lần Ít nhất 4 năm một lần

50Hertz và nnk. (2017), tr.3

2
2

Kế hoạch phát triển mạng lưới là cơ sở cho Kế
hoạch yêu cầu liên bang, bao gồm dự án mở
rộng lưới điện có mức độ ưu tiên cao và xác định
điểm đầu cũng như điểm cuối. Sau khi Quốc hội
Liên bang Đức thông qua Kế hoạch yêu cầu liên
bang, kế hoạch này trở nên ràng buộc về mặt
pháp lý (Hình 7).
Nhiều quốc gia gặp khó khăn trong hoạt động thực
hiện kế hoạch mở rộng mạng lưới do xảy ra tình
trạng chậm trễ vì địa phương phản đối đường dây
cao thế hoặc do thủ tục quy hoạch và cấp phép
kéo dài. Tình trạng chậm trễ trong hoạt động mở
rộng lưới điện có thể gây khó khăn cho công tác
vận hành lưới điện trong thời điểm tắc nghẽn cao.
Đây là lý do tại sao Đức quan tâm nhiều đến quá
trình phát triển giải pháp sắp xếp quy hoạch mạng
lưới điện và triển khai năng lượng tái tạo ở khu vực
có lưới điện truyền tải với mức độ tác nghẽn cao.
Điều này đã dẫn đến nhu cầu triển khai một số giải
pháp đổi mới:
Vận chuyển máy móc và thiết bị đòi hỏi
một cơ sở hạ tầng nhất định, như bến
cảng và đường xá. Do kích thước của một
số bộ phận như cánh quạt và phân đoạn
tháp điện, các dự án điện gió có yêu cầu
cao hơn so với dự án quang điện sử dụng
năng lượng mặt trời.
Agora Energiewende
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende
Phương pháp tiếp cận ba phần trăm:
cắt giảm cao điểm trong quy hoạch mạng
lưới điện
Ban đầu, Kế hoạch phát triển mạng lưới của Đức
yêu cầu nhà khai thác lưới điện phải tích hợp tất
cả các hoạt động sản xuất năng lượng tái tạo. Bố
cục mạng lưới điện được xác định kích thước
nhằm phù hợp với hoạt động sản xuất điện vRES
mọi lúc, ngay cả trong giờ với năng lượng gió đặc
biệt cao,
nguồn cấp quang điện mặt trời và phụ tải rất thấp.
Nhưng yêu cầu chung này không hiệu quả về mặt
kinh tế vì điều kiện khắc nghiệt mà nó có thể đáp
ứng chỉ xảy ra trong vài giờ mỗi năm. Ý tưởng
đằng sau phương pháp tiếp cận ba phần trăm là
nhằm đạt được sự cân bằng giữa mở rộng lưới
điện và hiệu quả chi phí. Theo cách tiếp cận này,
các đơn vị vận hành mạng lưới truyền tải đạt được
mức cắt giảm cao điểm vRES lên đến 3% sản
lượng điện dự báo hàng năm. Điều này giúp loại
bỏ nhu cầu xây dựng các đường dây mới để đáp
ứng
số giờ rất hạn chế trong năm và dẫn đến giảm
đáng kể chi phí mở rộng lưới điện.
23
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Vị trí "thân thiện với mạng lưới điện" của

Một giải pháp hữu hiệu cho vấn đề này là quy
vRES mới
hoạch truyền tải khu năng lượng tái tạo(REZ),
Các khu vực với tỷ lệ vRES cao có thể gây ra áp lực
được phát triển ở bang Texas của Hoa Kỳ. 13 Nó
đáng kể cho lưới điện truyền tải nếu không nhanh
nhằm mục đích khuyến khích đầu tư vRES vào
chóng xây dựng các đường dây mới. Nghẽn mạch
những khu vực sở hữu nguồn tài nguyên dồi dào,
đòi hỏi phải tái điều độ nhiều hơn (tăng/giảm tốc
tức là những khu vực lý tưởng cho sản xuất năng
độ các nhà máy điện thông thường để giảm tắc
lượng tái tạo, đồng thời đảm bảo xây dựng kịp
nghẽn lưới điện) và cắt giảm (giảm sản lượng điện
thời cơ sở hạ tầng truyền tải.
tái tạo). Trong những năm gần đây, những tình
huống như vậy đã xảy ra ở miền Bắc nước Đức, nơi
Theo cách tiếp cận này, quy hoạch truyền tải
hơn 70% điện năng dựa vào năng lượng gió. Do
thực hiện đánh giá chuyên sâu về tài nguyên gió
đó, chính phủ đã quyết định hạn chế việc lắp đặt
và năng lượng mặt trời của quốc gia hoặc khu
các tuabin gió mới trên bờ tại các khu vực mà
vực để xác định các khu năng lượng tái tạo, hay
mạng lưới truyền tải đã quá tải (được gọi là các
còn gọi là REZ. Các khu vực này là “các khu vực
khu vực mở rộng lưới điện) cho đến khi có thêm
địa lý cho phép phát triển năng lượng tái tạo nối
công suất lưới điện.
lưới có lợi nhuận và hiệu quả về chi phí.
REZ có các nguồn năng lượng tái tạo chất lượng
2.2.2 Phương pháp tiếp cận “quy trình hoạch
cao, địa hình và mục đích sử dụng đất phù hợp,
định truyền tải khu vực năng lượng tái
đồng thời nhận được sự quan tâm của các chủ dự
tạo”
án, tất cả đều góp phần phát triển năng lượng tái
Như đã đề cập ở trên, sự chênh lệch giữa khung
tạo hiệu quả về chi phí. [Dựa trên việc chỉ định các
thời gian tương đối ngắn để xây dựng nhà máy
REZ này], quy trình lập kế hoạch truyền tải REZ là
điện gió và điện mặt trời và khung thời gian tương
một cách tiếp cận để lập kế hoạch, phê duyệt và
đối dài để xây dựng đường dây truyền tải là một
xây dựng cơ sở hạ tầng truyền tải kết nối các REZ
thách thức đối với quy hoạch lưới điện truyền tải.
với hệ thống điện. " 14
Theo đó, phương pháp tiếp cận “mở rộng lưới điện
theo thế hệ và nhu cầu” có thể không đáp ứng
Các bước phát triển kế hoạch truyền tải được trình
được yêu cầu truyền tải ngày càng tăng khi việc
bày trong Hình 8.
triển khai vRES diễn ra nhanh chóng Điện gió và
điện mặt trời được đặt tại các khu vực nắng gió,
Như trong quy trình quy hoạch truyền tải truyền
đôi khi ở xa các trung tâm phụ tải cao. Ngay cả
thống, quy trình được tổ chức và quản lý bởi một
những dự án vRES lớn cũng có thể được xây dựng
bộ, cơ quan quản lý nhà nước hoặc công ty truyền
trong vòng một đến ba năm. Điều này nhanh hơn
tải được chỉ định. Tuy nhiên, thành công của nó
đáng kể so với việc xây dựng các nhà máy điện
còn phụ thuộc nhiều hơn vào sự tham gia tích cực
thông thường. Nó cũng nhanh hơn việc lập kế
của các chủ dự án, các nhà đầu tư, cơ quan quản
hoạch và xây dựng các tuyến đường giao thông
lý môi trường, các cơ quan dịch vụ và các tổ chức
mới để kết nối các khu vực hẻo lánh có mức năng
phi chính phủ, so với các kế hoạch truyền thống.
lượng gió hoặc năng lượng mặt trời cao với các
Nếu được thực hiện thành công, nó có thể giúp
trung tâm chịu tải cao, một quy trình thường đòi
cung cấp đầy đủ các nguồn truyền dẫn để kích
hỏi từ 5 đến 10 năm, hoặc đôi khi còn lâu hơn. Tốt
thích phát triển năng lượng mặt trời và năng lượng
hơn hết, các quyết định lập kế hoạch truyền tải cần
gió ở những vị trí thuận lợi nhất.
được thực hiện trước các quyết định phát triển
năng lượng tái tạo. Tuy nhiên, trong thực tế, điều
này hiếm khi khả thi vì rất khó xác định nơi triển
khai nhà máy điện vRES mới. Thông thường, điều
này dẫn đến độ trễ thời gian giữa việc triển khai
vRES mới và việc mở rộng lưới điện.
13 Để biết thêm thông tin, hãy xem N. Lee. và cộng sự. (2017).

14 Xem N. Lee và cộng sự. (2017), tr. iii.

24
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Quy trình REZ: một cái nhìn tổng quan Hình 8

BƯỚC 1. THIẾT KẾ QUY TRÌNH & TUYÊN BỐ

TẦM NHÌN

BƯỚC 2. ĐÁNH GIÁ Tóm tắt: · Đánh giá tài nguyên

NGUỒN NĂNG Chọn các khu vực có tiềm năng cao · Kiểm tra các vùng cấm
LƯỢNG TÁI TẠO nhất
· Xác định các khu vực có
Đầu ra: chất lượng cao nhất và sở
Bản đồ khu vực nghiên cứu và hữu nguồn lực có thể phát
triển

BƯỚC 3. LỰA CHỌN
CÁC KHU VỰC KHẢ
THI
Tóm tắt:
Xác định các khu vực có khả
năng phát triển cao nhất
Đầu ra:
Bản đồ khu vực khả thi và
các đường cung (cho từng
khu vực)
· Tính toán lợi ích thương
mại
· Xác định các khu vực
giao nhau giữa các
nguồn tài nguyên chất

BƯỚC 4. PHÁT Tóm tắt: · Chọn lựa phương

TRIỂN Nhóm các khu vực khả thi và tiến pháp luận về tạo lập
CÁC BIỆN PHÁP hành phân tích các tùy chọn kịch bản (theo nhóm)
TRUYỀN TẢI
Đầu ra: · Tiến hành phân tích chi phí-
Các tác động về chi phí, lợi ích và độ lợi ích của các lựa chọn
tin cậy đối với mỗi phương án truyền · Trạng thái ổn định, ổn định
dẫn năng động, chi phí sản xuất
và

BƯỚC 5. Tóm tắt: · Chọn phương án truyền dẫn

THIẾT KẾ KẾ Lựa chọn các phương án truyền phù hợp nhất với các tiêu
HOẠCH TRUYỀN dẫn theo tiêu chí đã đề ra chí đã được đề ra, bao gồm
TẢI CUỐI CÙNG
các tiêu chuẩn về độ tin cậy,
Đầu ra: lợi ích kinh tế và mục tiêu về
Chỉ dẫn truyền tải cuối cùng môi trường

BƯỚC 6. NÂNG CẤP HỆ THỐNG

TRUYỀN TẢI

Lee, N. và cộng sự. (2017), tr.3

25
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

2.3 Nâng cao sự ủng hộ của công chúng khu bảo tồn hoặc thành phố tự trị, chúng sẽ được
đối với đường dây truyền tải mới thiết kế dưới lòng đất. Ở Đức, các nhà hoạch định
chính sách đã quyết định về một thiết kế ngầm
Tính minh bạch và sự tham gia sớm của người dân
cho các đường dây cao áp một chiều lớn mới
sống gần các đường dây truyền tải mới được quy
(HVDC) nối hai miền Bắc - Nam của đất nước. Các
hoạch là rất quan trọng để giành được sự ủng hộ
lợi ích mang lại là rất rõ ràng: đường dây ngầm ít
của công chúng. Người dân địa phương có thể bị
nhìn thấy hơn đường dây trên không truyền thống,
ảnh hưởng bởi đường dây truyền tải theo một số
phát ra điện trường và từ trường nhỏ hơn, đồng thời
cách: họ có thể cảm thấy rằng đường dây điện làm
có ít tác động tiêu cực hơn đến các loài chim và dơi.
hỏng cảnh quan, giá trị tài sản của họ có thể giảm
Mặt khác, cáp ngầm đắt hơn đáng kể so với đường
hoặc họ lo ngại rằng việc tiếp xúc với điện trường
dây dẫn trên không - chi phí chính xác của chúng
và điện từ sẽ ảnh hưởng xấu đến sức khỏe con
phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau như chiều dài
người hoặc cây trồng địa phương và các động vật.
cáp, độ sệt của đất và công nghệ truyền tải - và do
Điều quan trọng là phải xem xét tất cả những vấn
đó thường được dành cho các khu vực đặc biệt nhạy
đề này một cách nghiêm túc và giải quyết chúng
cảm.
đúng cách.
Để giảm thiểu tác động của đường dây tải điện, Đan
Có nhiều cách khác nhau để tăng sự ủng hộ của
Mạch đã khởi xướng kế hoạch “mĩ quan hóa” các
công chúng. Sử dụng cáp ngầm thay cho đường
đường dây tải điện trên không 400 kV hiện có. Các
dây tải điện trên không tại các khu vực đã chọn
biện pháp bao gồm việc thay thế các đường dây
(hạ ngầm một phần) có thể là một giải pháp. Ở
trên không bằng cách hạ ngầm một phần trên
Đan Mạch, các đường dây truyền tải thường được
khoảng cách ngắn hơn hoặc
xây dựng thành các đường dây trên không, nhưng
ở một số đoạn, đặc biệt là những nơi gần thiên
nhiên

Các đường dây cao thế ngầm nhận được sự ủng

hộ lớn từ công chúng. Tuy nhiên, việc xây dựng
chúng mất nhiều thời gian hơn so với các đường
dây thông thường và cũng đắt hơn.
Siemens AG

26

Bystrup.dk
Các giá treo cao áp thanh lịch phù
hợp hơn với cảnh quan có thể là
một giải pháp thay thế cho hệ
thống ngầm đường dây cao áp.
Việc xây dựng các tháp truyền dẫn ít ảnh hưởng
đến cảnh quan đi cùng với các điều chỉnh tuyến
đường ngắn khác. 15 TSO Đan Mạch (đơn vị vận
hành hệ thống truyền tải) đã lên kế hoạch cho dự
án thông qua việc trưng cầu ý dân và các tổ chức
quan tâm đã bày tỏ các ưu tiên về lộ trình và đề
xuất các đoạn xây dựng ngầm.
Một cách khác để tăng sự chấp thuận của công
chúng đối với các đường dây mới bao gồm việc
sớm đưa công dân vào quá trình lập kế hoạch. Ví
dụ, ở Đức, tham vấn cộng đồng và đánh giá tác
động đã đóng
15 Xem Energinet.dk (2018).
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende
một vai trò quan trọng. Cơ quan quản lý, cùng với
các TSO, đã cung cấp thông tin, lấy ý kiến phản
hồi bằng văn bản từ người dân và các bên liên
quan bị ảnh hưởng khác và tổ chức nhiều sự kiện
khác nhau để công chúng có thể bày tỏ ý kiến và
mối quan tâm của họ. Các chủ đề thảo luận bao
gồm khung kịch bản, Kế hoạch phát triển mạng
lưới và xác định các tuyến đường trong các hành
lang do các nhà quy hoạch đề ra. Ngoài ra, một
trang web mô tả các dự án truyền dẫn theo kế
hoạch, và các hiệp hội của công dân ở các thành
phố bị ảnh hưởng cũng cung cấp thông tin về các
dự án địa phương.
27
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

28
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

3. Vận hành hệ thống: một bộ công cụ để tích hợp tỷ trọng

ngày càng tăng của các nguồn năng lượng tái tạo

Sự biến đổi tự nhiên của năng lượng gió và năng
lượng mặt trời đặt ra những thách thức mới đối với
các đơn vị vận hành lưới điện. Điện là một mặt
hàng thời gian thực. Để giữ cho tần số gần với giá
trị thiết lập (thường là 50 hoặc 60 hertz), đòi hỏi
cần cân bằng tức thời.
Tỷ lệ vRES trong sản xuất điện ngày càng tăng đòi
hỏi các nhà vận hành và các nhà hoạch định phải
đổi mới suy nghĩ. Sự chú trọng thông thường về
công suất phụ tải với các tổ máy phát điện lớn hoạt
động 24/7 không đáp ứng đủ tính linh hoạt cho các
hệ thống điện dựa vào năng lượng tái tạo. Để bù
đắp những biến động trong sản xuất điện từ năng
lượng tái tạo, cần có các nguồn lực linh hoạt. Các
giải pháp bao gồm các nhà máy điện có thể điều
chỉnh được với tốc độ biến đổi nhanh (ví dụ, tuabin
khí), quản lý theo nhu cầu, công nghệ lưu trữ và -
về lâu dài - sự tích hợp của
các lĩnh vực điện, sưởi ấm và vận tải. The Agora
Ấn phẩm Energiewende Thông tin về tính linh hoạt
cung cấp
Các video cung cấp thông tin chi tiết hơn về các
chiến lược và công nghệ để đáp ứng thách thức về
tính linh hoạt. 16
Các lưới truyền tải có thể mang lại sự linh hoạt
bằng cách cân bằng sản lượng điện thay đổi giữa
các khu vực. Việc cân bằng cung và cầu của hệ
thống là một nhiệm vụ “toàn cầu”, nhưng tắc
nghẽn lưới điện xảy ra ở cấp địa phương. Về lý
thuyết, trường hợp này có thể xảy ra trong đó
nguồn cung cấp điện đủ đáp ứng nhu cầu trong
một khu vực nhất định hoặc thậm chí cả một quốc
gia nhưng lưới điện không đủ khả năng vận chuyển
điện từ các nhà máy phát điện đến các trung tâm
phụ tải. Phần sau đây đề cập đến các biện pháp
giải quyết tắc nghẽn lưới điện. Các phần sau sẽ đề
cập đến điều kiện tiên quyết khác để vận hành lưới
điện đáng tin cậy: việc mua sắm các dịch vụ phụ
trợ như bộ điều khiển tần số
16 Xem Agora Energiewende (2018).

Những hiểu biết chi tiết quan trọng:

· Sự chậm trễ trong việc mở rộng lưới điện có thể dẫn đến tình trạng tắc nghẽn lưới điện.

· Việc tái điều phối nguồn điện thông thường, hạn chế phát điện tái tạo và các biện pháp khác tương tự
là cần thiết để đảm bảo lưới điện vận hành ổn định. Hơn nữa, các tiêu chí minh bạch là cần thiết cho
việc cắt giảm vRES.

· Dữ liệu nhà máy vRES thời gian thực và điều khiển đầu ra từ xa giúp các đơn vị vận hành mạng lưới điều khiển
lưới điện an toàn

· Khi sản xuất điện thông thường giảm, việc cung cấp các dịch vụ phụ trợ từ các nhà máy vRES và công
nghệ mới trở nên quan trọng hơn.

· Tăng điện áp có thể xảy ra trong lưới điện hạ áp khi nguồn cấp quang điện mặt trời cao.

· Các công nghệ tiên tiến như máy biến áp phân phối được điều chỉnh cho phép sử dụng năng
lượng tái tạo cao hơn và giảm thiểu các vấn đề về điện áp.

· Các chủ dự án trong giai đoạn lập kế hoạch phải tính đến tác động hệ thống của việc tăng tỷ trọng của
vRES. Nếu không làm vậy, có thể sẽ cần phải tăng chi cho các lắp đặt vRES hiện có.

29
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

và bộ điều khiển điện áp. Về cơ bản, các máy

phát điện thông thường cung cấp các dịch vụ phụ
3.1.1 Giải quyết tình trạng tắc nghẽn:
trợ đi kèm với việc phát điện. Với việc tạo ra ít
tái điều độ và cắt giảm
nhiệt điện thông thường hơn trong hệ thống, cần
có những cách thức mới để cung cấp các dịch vụ
Để ngăn ngừa tắc nghẽn, các đơn vị vận hành
này.
lưới điện có thể thực hiện các kiểu biện pháp
thời gian thực khác nhau. Chúng bao gồm các
3.1 Khi tính linh hoạt là chiều khóa để biện pháp liên quan đến lưới điện (vận hành
vận hành hệ thống chuyển mạch), tái điều độ (tăng và giảm các
nhà máy điện thông thường ở cả hai phía của
Tắc nghẽn lưới điện xảy ra khi khả năng truyền
điểm tắc nghẽn lưới điện), cắt giảm (giảm sản
tải hiện có không đáp ứng được việc vận chuyển
xuất tái tạo) và, trong một số trường hợp, cắt
điện năng từ các nhà máy phát điện đến các địa
điện. Điều quan trọng là phải có các quy định rõ
điểm có nhu cầu. Điều này xảy ra khi có quá
ràng và minh bạch cho việc áp dụng và trình tự
nhiều điện năng thâm nhập vào lưới điện,
thực hiện các biện pháp này. Nếu không, việc
ví dụ, trong những giờ sản xuất điện gió lớn, như
phát điện vRES có thể bị rút ngắn trong khi
trường hợp thường xảy ra ở miền bắc nước Đức.
nguồn điện thông thường-an ninh hệ thống.
Tuy nhiên, tắc nghẽn cũng có thể phát sinh do sự
Điều này là do mỗi dòng điện hoặc máy biến áp
chậm trễ trong việc mở rộng lưới điện, quá trình
trong một hệ thống có khả năng tải dòng điện
tạo nhiệt không linh hoạt hoặc dòng điện cao tốc
tin cậy tối đa tùy thuộc vào giới hạn nhiệt của
xuyên biên giới.
nó.

Tắc nghẽn gây ra nhiều nguy hiểm đường dây tải
điện hoặc máy biến áp vượt quá giới hạn tương
ứng của chúng trong thời gian quá dài, sẽ xảy ra
hư hỏng vĩnh viễn. Bên cạnh các giới hạn nhiệt,
các đơn vị vận hành lưới điện cũng phải tuân thủ
các giới hạn điện áp và ổn định để đảm bảo chắc
chắn hơn an ninh hệ thống điện. 17 Nếu một
đường dây truyền tải, máy phát điện hoặc máy
biến áp bị lỗi, dự phòng tích hợp - được gọi là
tiêu chí “N-1” - đảm bảo rằng hệ thống điện có
thể tiếp tục hoạt động ổn định.
Nếu nhiệt độ vận hành của đường dây truyền tải
trên không vượt quá giới hạn của nó, đường dây
có thể bị võng xuống (mục 2). Nếu công suất
hoạt động và công suất phản kháng đi qua
17 Mặc dù có một cuộc thảo luận chi tiết hơn nằm ngoài phạm vi
của báo cáo, những giới hạn này vẫn được đề cập nhằm đảm
bảo tính kỹ lưỡng. Hiện tại, giới hạn ổn định không phải là vấn
đề lớn ở Đức, nhưng chúng có thể trở nên quan trọng hơn
trong tương lai. Do các giới hạn ổn định thời gian thực phức
tạp hơn nhiều và ít tuyến tính hơn so với lượng dòng điện
truyền đi, chúng yêu cầu đánh giá thời gian thực về mức độ ổn
định của lưới điện (đánh giá ổn định động trực tuyến - trực
tuyến-DSA).

KHUNG THÔNG TIN - Các biện pháp tái điều độ và cắt giảm ở Đức

Sự phụ thuộc ngày càng nhiều vào các biện pháp tái điều độ và cắt giảm trong vài năm qua đã thu hút sự chú ý
ngày càng tăng trong các cuộc thảo luận chính sách của Đức và trên các phương tiện truyền thông đại chúng.
Hiện nay, chi phí tổng cộng của các biện pháp lên đến khoảng một tỷ euro. Vì người tiêu dùng phải gánh những
chi phí này thông qua phí lưới điện, sự ủng hộ của công chúng đối với các biện pháp như vậy có thể giảm đi. Tại
thời điểm này, việc cắt giảm sản lượng điện tái tạo vẫn chủ yếu là một hiện tượng mang tính cục bộ. Khoảng 2/3
việc cắt giảm diễn ra ở bang phía bắc Schleswig-Holstein, nơi hầu hết các tuabin gió được triển khai. Tổng sản
lượng tái điều độ và cắt giảm hiện chiếm khoảng 3% tổng sản lượng điện, con số này
là tương đối nhỏ so với các quốc gia khác. Sản lượng tái điều độ và cắt giảm thực tế trong một năm nhất định
phụ thuộc vào nhiều yếu tố khác nhau. Ví dụ, năm 2016, hoạt động tái điều độ và cắt giảm diễn ra ít hơn so với
năm 2015 do năng suất gió giảm, và một đường dây truyền tải mới - “Cầu điện Thuringian - đã giảm bớt những
hạn chế về lưới điện ở miền đông nước Đức. Trong năm 2017, sản lượng tái điều độ và cắt giảm đã tăng trở lại,
đạt mức tương đương với năm 2015. Để giữ cho việc cắt giảm không tăng lên, các nhà hoạch định chính sách

30
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

phải khuyến khích các giải pháp linh hoạt như chuyển đổi điện thành nhiệt và tải trọng linh hoạt.

31
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Tái điều độ và các biện pháp cắt giảm ở Đức Hình 9

1.600 30

1.400
25

1.200

20
1.000

800 15

600
10

400
Mio [€/a]

[TWh/a]
5
200

0 0
2010 2011 2012 2013 2014 2015 2016 2017
Năm

Cắt giảm DSO Cắt giảm TSO Tái điều độ TSO Tổng chi phí

Ecofys (2017), được cập nhật năm 2018 dựa trên dữ liệu của Bundesnetzagentur và MELUR (Ecofys và Fraunhofer IWES (2017); dữ liệu phản ánh phiên bản cập nhật)

tiếp tục hoạt động - và thải ra carbon dioxide.
Nhiều quốc gia ở Châu Âu đã thiết lập chính sách
điều độ ưu tiên cho các nguồn năng lượng tái tạo.
Chính sách này nghĩa là họ chỉ cắt giảm vRES sau
khi các biện pháp khác đã được sử dụng hết. Việc
ưu tiên điều độ năng lượng tái tạo đặc biệt hữu ích
cho việc tích hợp và thúc đẩy sản xuất vRES ở các
quốc gia có tỷ lệ năng lượng tái tạo thấp (nhưng
gia tăng).
Bốn công cụ chính mà các nhà khai thác mạng lưới
điện ở Đức sử dụng để quản lý mạng lưới điện là
các công cụ sau (dựa trên mức độ quan trọng):
· các biện pháp liên quan đến hệ thống chẳng hạn
như chuyển mạch trong mạng lưới điện;
· các biện pháp liên quan đến thị trường như tái
điều phối (
tăng và giảm các nhà máy điện thông thường
có công suất lớn hơn 10 megawatt) dựa trên
thỏa thuận hợp đồng giữa nhà sản xuất điện
(hoặc đơn vị vận hành nguồn lưu trữ) và đơn vị
vận hành mạng lưới điện hoặc theo nghĩa vụ luật
định của đơn vị vận hành mạng lưới điện (bồi
hoàn chi phí cũng như tổn thất tài chính mà nhà
sản xuất điện phải gánh chịu);
· Việc kích hoạt hợp đồng cho nhà máy điện dự trữ
nhằm bù đắp mức thiếu hụt công suất tái điều
độ, thông qua hoàn trả chi phí cho các nhà sản
xuất điện; và
· cắt giảmđiện dựa trên nguồn năng lượng tái
tạo và nhiệt điện kết hợp (giảm thiểu hoặc loại
bỏ sản lượng
tại các nhà máy tái tạo hoặc nhà máy nhiệt
điện kết hợp), với khoản bồi thường tài chính
cho 95% doanh thu bị mất cho các nhà sản
xuất bị ảnh hưởng dựa trên “điều khoản khó
khăn”. 18
18 Nếu khoản lỗ lớn hơn 1% doanh thu hàng năm, các nhà sản xuất điện

32

Các biện pháp sau cùng tiềm năng khác bao gồm
điều chỉnh nguồn cấp điện và bao tiêu của người
tiêu dùng theo yêu cầu của đơn vị vận hành lưới
điện (không có bồi thường tài chính).
3.1.1 Giám sát và điều khiển hoạt động sản
xuất điện từ vRES
Cắt giảm hiệu quả hơn khi các nhà khai thác mạng
lưới điện có quyền truy cập từ xa vào dữ liệu tạo
vRES trong thời gian thực và khả năng điều khiển
từ xa để giảm sản lượng ở lắp đặt vRES. Hoạt
động tích hợp vRES trở nên dễ dàng hơn nhiều
nếu hệ thống giám sát và điều khiển trực tuyến từ
xa các nhà máy điện tái tạo được cài đặt ngay từ
đầu, nhờ đó các nhà khai thác có thể phân phối
với “tùy chọn gọi điện thoại”, tức là gọi cho người
quản lý nhà máy vRES và yêu cầu họ giảm sản
lượng. Khi tỷ trọng năng lượng tái tạo tăng lên,
hoạt động điều khiển và giám sát quá trình sản
xuất điện từ vRES trở nên quan trọng hơn về mặt
thời gian. Việc trang bị thêm các nhà máy vRES
hiện có có thể là quá trình khá phức tạp,
nhận tổng số tiền bồi thường tài chính thay vì 95%.
3 33
2
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende
đặc biệt khi có nhiều nhà máy quang điện mặt trời
quy mô nhỏ và tuabin gió. Đây là lý do tại sao
chúng tôi khuyến khích các nhà máy vRES với công
suất nhất định phải có thiết bị giám sát và điều
khiển từ xa trước khi kết nối mạng lưới điện. Nhìn
chung, công tác giám sát và điều khiển theo thời
gian thực ngày càng trở nên quan trọng khi số
lượng nguồn điện, các ứng dụng nhu cầu cũng như
mức độ phức tạp của hoạt động vận hành mạng
lưới điện ngày càng gia tăng.
3.1.2 Kiểm soát dòng điện: tối ưu hóa dòng
điện và các biện pháp ngắn hạn giúp
quản lý tình tạng tắc nghẽn mạng lưới
điện
Hoạt động triển khai máy biến áp dịch pha và các
thiết bị điều khiển dòng điện khác cho phép nhà vận
hành mạng lưới điện tối ưu hóa dòng điện, đồng
thời tăng cường sử dụng công suất truyền tải hiện
có. Máy biến áp dịch pha là loại máy biến áp đặc
biệt giúp điều khiển và định hướng dòng công suất
thực trong mạng lưới điện chuyển đổi dòng điện
xoay chiều (AC). Ví dụ, máy biến áp dịch pha
Giám sát chính xác dòng điện và phụ tải
đường dây là điều kiện tiên quyết để vận
hành lưới điện với tỷ lệ năng lượng tái tạo
cao.
Agora Energiewende
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

KHUNG THÔNG TIN – Máy biến áp dịch pha giúp giảm thiểu tình trạng tắc
nghẽn mạng lưới điện ở Đức

Trong vài năm tới, đơn vị vận hành hệ thống truyền tải ở Đức sẽ lắp đặt máy biến áp dịch pha tại một số khu
vực được chọn có mức độ tắc nghẽn mạng lưới điện cao, nhờ đó giảm thiểu hoạt động tái điều phối và cắt giảm
nguồn điện tái tạo. Trước khi lắp đặt, cần phải thực hiện phân tích lợi ích và chi phí kinh tế nhằm đảm bảo hoạt
động triển khai máy biến áp dịch pha (hoặc thiết bị điều khiển dòng điện khác) giúp tiết kiệm chi phí hơn so với
chi phí tái điều phối và cắt giảm thiểu do tình trạng tắc nghẽn. Năm 2017, sự kiện đưa máy biến áp dịch pha
vào sử dụng đã trở thành biện pháp ngắn hạn mới trong quy trình lập kế hoạch lưới điện nhằm giảm thiểu tình
trạng tắc nghẽn lưới điện ở Đức. Điều quan trọng cần nhấn mạnh là có thể cải thiện tình hình trong một phần
mạng lưới bị tắc nghẽn và tắc nghẽn lưới điện có thể chỉ là tạm thời. Ví dụ, tắc nghẽn lưới điện có thể biến mất
sau khi xây dựng đường dây tải mới. Nếu không còn cần thiết trong phần mạng cụ thể này, máy biến áp dịch
pha có thể được sử dụng ở nơi khác. Việc triển khai máy biến áp dịch pha thường không tác động đáng kể đến
môi trường vì chúng được lắp đặt trong các trạm biến áp đã có sẵn. Nếu một số máy biến áp dịch pha được sử
dụng ở các khu vực lân cận, đơn vị vận hành lưới điện phải tính đến sự phụ thuộc lẫn nhau trong bộ điều khiển
dòng điện. Bộ điều khiển dòng điện là công cụ quan trọng để điều khiển dòng điện dương, điều chỉnh điện áp
và ổn định lưới điện.

điều chỉnh dòng điện xuyên biên giới tại các đầu
nối giữa Ba Lan và Đức. 19 Tương tự như vậy, máy
biến áp dịch pha có thể được sử dụng để điều
khiển hoặc tái định tuyến dòng điện trong lưới
điện truyền tải trong một quốc gia để giảm bớt tình
trạng tắc nghẽn lưới điện cho các đường dây tải
điện. Có thể tránh được tình trạng quá tải trên một
số đường dây truyền tải
bằng cách tái định tuyến dòng điện đến các đường
dây truyền tải hoặc khu vực mạng khác, với điều
kiện là có đủ công suất truyền tải. Máy biến áp dịch
pha có thể được sử dụng làm thiết bị điều khiển
dòng điện trong thời gian ngắn hạn để giảm bớt
những ràng buộc về lưới điện trên các mạch điện
quá tải.
3.2 Mua sắm dịch vụ phụ trợ
Để hoạt động đáng tin cậy, hệ thống đòi hỏi một
loạt dịch vụ phụ trợ. Nói chung, dịch vụ phụ trợ
“là tất cả các dịch vụ do đơn vị vận hành hệ
thống truyền tải hoặc phân phối yêu cầu để cho
phép họ duy trì tính toàn vẹn và ổn định trong hệ
thống truyền tải hoặc phân phối cũng như
chất lượng điện năng." 20 Dịch vụ phụ trợ bao gồm
điều khiển tần số, hỗ trợ điện áp, bù tổn thất lưới,
cũng như khởi động đen và khả năng hoạt động
tách biệt. Như đã đề cập, một số dịch vụ kể trên
có thể được coi là "toàn cầu" hoặc "Toàn hệ thống"
(ví dụ: kiểm soát tần số), trong khi các dịch vụ
khác mang tính chất "cục bộ" (ví dụ: hỗ trợ điện
áp). Để cung cấp các dịch vụ phụ trợ (ví dụ: điều
khiển tần số, điều khiển điện áp), đơn vị vận hành
lưới điện tổ chức và cung cấp các dịch vụ hệ thống
cần thiết (ví dụ: cần có nguồn dự trữ để điều khiển
tần số, công suất phản kháng cần thiết để điều
khiển điện áp) từ các máy phát, đơn vị dự trữ điện
và các nguồn khác. Thông thường,
các dịch vụ phụ trợ được cung cấp bởi các máy phát
điện xoay truyền thống. Với việc chuyển đổi các hệ
thống điện theo hướng tăng tỷ trọng vRES, các
nguồn cung cấp các dịch vụ phụ trợ mới là rất cần
thiết.
Nếu không có các nguồn mới, một số nhà máy
nhiệt điện sẽ phải luôn hoạt động để hỗ trợ điện
áp hoặc hỗ trợ an ninh nguồn điện, hạn chế nguồn
cấp vRES. Do đó, sản xuất điện tái tạo (cùng với
các phương án thay thế khác) phải đóng góp vào
các dịch vụ hệ thống.

19 50Hertz và PSE (2016). 20 Xem Eurelectric (2004).

33
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

KHUNGTHÔNG TIN - Nắm bắt ngay từ đầu: vấn đề 50,2 Hertz ở Đức.

Để duy trì sự ổn định của hệ thống yêu cầu tần số 50 hoặc 60 hertz (tùy thuộc vào từng quốc gia). Khi sản
xuất điện năng vượt quá mức tiêu thụ điện năng, tần số tăng lên vượt quá định mức cho phép(tần số quá
mức); khi không có đủ năng lượng sản xuất để đáp ứng mức tiêu thụ, tần suất tiêu thụ giảm xuống dưới định
mức (tần suất thấp). Cả hai tình huống này đều có thể gây ra nguy hiểm cho sự ổn định của hệ thống. Ở Đức,
các quy tắc kết nối lưới điện ban đầu yêu cầu các nhà máy quang điện mặt trời (thường được kết nối với lưới
điện hạ thế) phải ngắt kết nối khỏi lưới điện ở tần số vượt mức 50,2 hertz. Yêu cầu này không thành vấn đề khi
có mức năng lượng mặt trời thấp trong hệ thống. Nhưng từ năm 2009 đến 2012, nước Đức đã lắp đặt các tấm
quang điện với công suất từ bảy đến tám gigawatt hàng năm. Tổng công suất tăng từ 11 gigawatt năm 2009
lên 33 gigawatt vào năm 2012. Trong khi đó, các tuabin gió trên bờ vẫn được cài đặt để ngắt kết nối khỏi lưới
điện ở tần số thấp là 49,5 hertz. Điều này dẫn đến tình trạng không chắc chắn: nếu một lượng lớn các mô-đun
quang điện mặt trời ngắt kết nối đồng thời ở 50,2 hertz, thì nguồn dự trữ chính sẽ không thể bù đắp cho sự sụt
giảm đột ngột của tần số lưới điện. Hơn nữa, mất nguồn cấp điện có thể gây ra tình trạng sụt tần, khiến các
tuabin gió trên bờ phải ngắt kết nối ở 49,5 hertz. Kết quả cuối cùng của “hiệu ứng domino” này có thể là một
sự cố mất điện. Do đó, Bộ Kinh tế và Năng lượng cộng hòa Liên bang Đức (BMWi) đã yêu cầu các nhà sản xuất
vRES thực hiện một nhiệm vụ lâu dài là trang bị thêm hàng trăm nghìn mô-đun quang điện mặt trời và tuabin
gió trên bờ và tái định hình mức ngắt điện của chúng, trong nhiều trường hợp phải thực hiện tại chỗ. Giai đoạn
này đã giúp các nhà hoạch định chính sách của Đức nhận ra một bài học quan trọng: đánh giá tác động hệ
thống của các quy tắc kết nối lưới điện trong giai đoạn lập kế hoạch vẫn tốt hơn là thay đổi chúng sau khi đã
được áp dụng.

3.2.1 Các dịch vụ phụ trợ do máy phát điện

phí bảo hiểm nếu các đơn vị vận hành của chúng
tái tạo cung cấp
tự nguyện tuân thủ các điều lệ. Ngày nay, các yêu
Các nhà máy điện thông thường luôn phải đáp
cầu về phát điện tái tạo là một phần của khuôn
ứng việc cung cấp các dịch vụ phụ trợ để tạo được
khổ mã mạng hiện có cho các mức điện áp khác
kết nối lưới điện. Các yêu cầu kỹ thuật tối thiểu
nhau.
này được xác định bởi mã mạng cho các cấp điện
áp tương ứng. Sản xuất điện tái tạo không gây ra
3.2.2 Những cách thức mới để cung cấp
tác động hệ thống miễn là tỷ trọng sản xuất điện
các dịch vụ phụ trợ
vRES chỉ tăng dần. Khi tỷ lệ lắp đặt ở Đức tăng
Khi vRES tăng, nhiều dòng điện hơn thâm nhập
lên, các yêu cầu tối thiểu đã được đặt ra đối với
vào lưới điện phân phối. Điện không tiêu thụ cục
tuabin gió. Sắc lệnh về dịch vụ phụ trợ được
bộ được cấp ngược dòng vào các mức điện áp cao
thông qua vào năm 2009, năm chứng kiến việc lắp
hơn của lưới điện phân phối hoặc vào lưới điện
đặt khoảng 25 gigawatt năng lượng gió trên bờ.
truyền tải. Kể từ khi Đức bắt đầu loại bỏ các nhà
Sắc lệnh đưa ra các yêu cầu đối với hỗ trợ tần số
máy điện hạt nhân, trong đó có nhiều nhà máy
và điện áp
nằm ở miền nam nước Đức, việc ổn định điện áp
cho dcacs tuabin gió trên bờ và các quy chuẩn kỹ
đã trở thành một thách thức ngày càng tăng, vì
thuật xác định đối với tuabin gió trên bờ để bổ
ngày càng có ít nhà máy điện truyền thống trung
sung mã mạng hiện có. Các yêu cầu này trở thành
tâm cung cấp công suất phản kháng. Máy phát
bắt buộc đối với các tuabin gió trên bờ mới đi vào
điện hoặc các thành phần lưới điện có thể cung
hoạt động trong hoặc sau tháng 4 năm 2011. Các
cấp các dịch vụ phụ trợ để đảm bảo an toàn cho
tuabin đã hoạt động trước đó có thể nhận được
hệ thống. Ví dụ, tụ bù tĩnh (SVC), bộ bù đồng bộ
tĩnh (STATCOM) và thiết bị ngưng tụ đồng bộ có
thể cung cấp dịch vụ phụ trợ

34
 Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Máy phát của các nhà máy điện

ngừng hoạt động có thể được chuyển
đổi thành thiết bị ngưng tụ đồng bộ
quay để cung cấp hỗ trợ điện áp.

fotolia.de/Kara

để hỗ trợ điện áp mà không cần đồng phát điện.

nhưng nhu cầu nội địa hạn chế và khoảng cách
Trong một trường hợp, các kỹ sư đã chuyển đổi
phân phối lớn 23 Một giải pháp để bù đắp dao
máy phát điện A của nhà máy điện hạt nhân
động điện áp trong mạng lưới điện hạ thế là lắp
Biblis ngừng hoạt động thành một thiết bị ngưng
đặt các máy biến áp điều chỉnh. Thông thường,
tụ đồng bộ quay.
sự biến thiên điện áp trong lưới điện hạ áp và
Máy phát điện Biblis A có công suất 1,2 gigawatt
trung áp phải nằm trong khoảng +/- 10 phần
và được đặt tại miền nam Hesse. Đây là lần đầu
trăm. Việc áp dụng các máy biến áp phân phối
tiên máy phát điện cỡ này được sử dụng để điều
điều chỉnh cho phép sử dụng toàn bộ dải điện áp
chỉnh công suất phản kháng trong các tình huống
+/- 10 phần trăm cho mỗi mức điện áp. Do đó,
điện áp lưới thấp hoặc cao. 21 Tại Đan Mạch, đơn vị
việc tách hai mức điện áp ra sẽ cho phép tiêu thụ
vận hành hệ thống chuyển đổi Energinet.dk đã tổ
lượng điện năng sản xuất từ các nguồn năng
chức nhiều buổi đấu thầu cung cấp các dịch vụ
lượng tái tạo cao hơn. 24 Hình 10 mô tả các biện
phụ trợ. Trong một số cuộc đấu thầu, việc lắp đặt
pháp khác nhau được áp dụng bởi 880 đơn vị
một bộ bù đồng bộ mới hóa ra rẻ hơn so với việc
điều hành hệ thống phân phối
nhận các dịch vụ phụ trợ từ một nhà máy điện
ở Đức. Trong khi một số biện pháp này là một
hiện có. 22
phần của việc mở rộng lưới điện thông thường,
việc triển khai các công nghệ “thông minh” để đo
3.2.3 Cung cấp các dịch vụ phụ trợ trong
lường và điều khiển sẽ trở nên quan trọng hơn
lưới điện phân phối
trong tương lai. Tính đến tháng 4 năm 2017, có 57
Sự gia tăng điện áp trong lưới điện phân phối có
đơn vị vận hành hệ thống phân phối ở Đức sử
thể là kết quả của việc điện từ các nhà máy quang
dụng máy biến áp điều chỉnh và 61 đơn vị khác sử
điện mặt trời quy mô nhỏ được kết nối ở các mức
dụng bộ điều chỉnh điện áp. 25
điện áp thấp hơn. Vấn đề này liên quan mật thiết
đến các khu vực có mật độ nhà máy vRES phân
23 Xem Ostbayerische Technische Hochschule Regensburg (2017).
tán cao
24 Điều này được giải thích chi tiết hơn trong E-Bridge, IAEW và OFFIS (2014).
21 Xem Siemens (2017) và Amprion (2012).
25 Xem Bundesnetzagentur und Bundeskartellamt (2016).
22 Để biết thêm thông tin, xem Phân tích Năng lượng Ea (2015), tr. 51 ff.

35
Thông tin về lưới điện | Agora Energiewende

Tổng quan về các biện pháp gia cố và tối ưu hóa lưới được áp dụng trong phần 12 của
EEG và tần suất sử dụng chúng trong các đơn vị vận hành lưới điện (các đơn vị vận hành hệ thống phân phối)
Hình 10

Các biện pháp khác

Các dây dẫn có nhiệt độ cao

Giám sát dây dẫn

Điều chỉnh độ võng của dây dẫn

Lắp đặt bộ điều chỉnh điện áp

Lắp đặt máy biến áp lưới điều

chỉnh
cục bộ lưới

Tăng tiết diện dây dẫn

Xây dựng các hệ thống song

song Lắp đặt hệ thống đo lường

Thay đổi cấu trúc liên kết mạng

Tối ưu hóa điểm cách ly

Đường dây điện ngầm

Tăng công suất máy biến áp

0 50 100 150 200 250 300 350 400 450 500

Tăng tiết diện cáp 16 tháng 4 15/4 14/4 13/4

17/4

BNetzA và Bundeskartellamt (2017)

36