CHƯƠNG 1

PHÂN TÍCH CẤU TẠO HÌNH HỌC

CỦA CÁC HỆ PHẲNG
 CHƯƠNG 1

 Mục tiêu: tìm hiểu các quy tắc để xây dựng một hệ kết cấu
có khả năng chịu được tải trọng.

 Giả thiết:

 Các liên kết là lý tưởng (không khối lượng, không ma sát)

 Các cấu kiện được xem là tuyệt đối cứng

 1.1. Khái niệm mở đầu
Để có khả năng chịu hoặc truyền được tải trọng hệ kết cấu phải bảo toàn hình
dạng khi chịu tác dụng của tải trọng nếu xem các cấu kiện là tuyệt đối cứng.

a) P b) P c)
B
B C P
A B C

A B’
C A D

Giữ nguyên được hình Thay đổi hình dạng hình Thay đổi hình dạng hình
dạng hình học ban đầu học hữu hạn học vô cùng bé

Hệ bất biến hình Hệ biến hình Hệ biến hình tức thời

(BBH) (BH) (BHTT)

Hệ BBH có khả năng Nói chung hệ BH không có Chuyển thành hệ BBH,

chịu tải trọng khả năng chịu tải trọng Nội lực trong hệ rất lớn
Miếng cứng
Miếng cứng là một hệ phẳng bất kỳ BBH một cách rõ rệt.

a) b)

c) d)
Ký hiệu MC

Bậc tự do
Bậc tự do của hệ là số thông
số độc lập đủ để xác định vị trí
của hệ đối với hệ khác được
xem là bất động.
 1.2. Các loại liên kết
A. Liên kết đơn giản: là liên kết chỉ nối hai miếng cứng với nhau.

I II I II

I II
 1. Liên kết thanh
 Cấu tạo là một thanh có khớp lý tưởng ở hai đầu nối hai miếng cứng.

I II

 Tính chất động học:

Khử một bậc tự do.

 Tính chất tĩnh học: Phát

sinh một phản lực dọc trục
thanh.

R R
I II

https://van-ep-coppha.com/1410316357-6794/
 Trường hợp tổng quát: Liên kết thanh không nhất thiết phải là thanh
thẳng mà có thể là một miếng cứng bất kỳ miễn là hai đầu có khớp lý tưởng.

III

I II

 Liên kết thanh là khái niệm mở rộng của gối tựa di động.
Liên kết gối di động
 2. Liên kết khớp
 Cấu tạo của liên kết khớp là
một khớp lý tưởng.
I II

http://congtrinhthep.vn/gioi-thieu-
chung-ve-gian-khong-gian-nut-cau/
 Tính chất động học: Khử được hai bậc tự do.

I II

 Tính chất tĩnh học: Phát sinh một phản lực có điểm đặt tại khớp và phương
bất kỳ thường phân tích thành hai thành phần đứng và ngang.

I II
 Liên kết khớp tương đương với hai liên kết thanh giao nhau, giao điểm đó
là khớp giả tạo.

A B

 Liên kết khớp là khái niệm mở rộng của gối tựa bất động.
Liên kết gối cố định
 3. Liên kết hàn
 Cấu tạo của liên kết hàn là một mối hàn

I II

https://betongthaiha.com/quy-trinh-thi-cong-ep- https://sannhelinhanh.com/cong-
coc-tai-tru-so-bao-hiem-xa-hoi-tinh-hoa-binh/ trinh/cong-trinh-ha-giang/
Liên kết hàn - Nút cứng
 Tính chất động học: Khử được ba bậc tự do.

I II

 Tính chất tĩnh học: Phát sinh một phản lực có điểm đặt và phương bất kỳ
thường phân tích thành ba thành phần phản lực.

I II
 Một liên kết hàn tương đương với ba liên kết thanh hay tương đương với
một thanh và một khớp nếu chúng được sắp xếp hợp lý.

I II

 Liên kết hàn là khái niệm mở rộng của liên kết ngàm.
Liên kết ngàm
B. Liên kết phức tạp
Liên kết phức tạp: là liên kết nối nhiều hơn hai miếng cứng.

Khớp phức tạp Hàn phức tạp

Độ phức tạp của liên kết phức tạp: Là số liên kết đơn giản cùng loại tương
đương với liên kết phức tạp đó

p - Độ phức tạp của liên kết

p = D-1
D - Số MC quy tụ vào liên kết
1.3. Cách nối các miếng cứng thành hệ BBH

MC MC MC MC

Hệ BBH
Tất cả các bậc tự do của hệ được khử hết

Điều kiện cần

Số BTD có thể khử ≥ Số BTD
Bao nhiêu liên kết? cần khử.
Bố trí như thế nào?

Điều kiện đủ
Các liên kết được bố trí hợp lý.
A. Điều kiện cần
1. Hệ bất kỳ
Một MC cố định
D - Số lượng MC Yêu cầu
T - Số liên kết thanh 3(D-1) n = Khả năng - Yêu cầu
K - Số liên kết khớp Khả năng: n = T+2K+3H- 3(D-1)
H - Số liên kết hàn T+2K+3H
n < 0: Hệ thiếu liên kết, biến hình
n = 0: Hệ đủ liên kết, có khả năng BBH (Nếu BBH, Hệ tĩnh định)
n > 0: Hệ thừa liên kết, có khả năng BBH (Nếu BBH, Hệ siêu tĩnh)
Điều kiện cần n = T+2K+3H- 3(D-1) ≥ 0
 2. Hệ nối với trái đất
Trái đất được coi
là MC cố định
D - Số lượng MC Yêu cầu
T - Số liên kết thanh 3D
K - Số liên kết khớp n = Khả năng - Yêu cầu
Khả năng:
H - Số liên kết hàn
T+2K+3H+C
C - Số liên kết tựa nối
đất tương đương loại 1
Điều kiện cần n = T+2K+3H+C- 3D ≥ 0

Tên Gối di động Gối cố định Ngàm trượt Ngàm cứng

Sơ đồ

C= 1 2 3
2. Hệ nối với trái đất
3. Hệ dàn
Dàn là hệ gồm các thanh thẳng nối với nhau chỉ bằng các khớp ở hai đầu
mỗi thanh. Thanh dàn Mắt dàn

a) Dàn không nối đất

Cố định 1 thanh
D - Số lượng thanh
Khả năng Yêu cầu
M - Số mắt
D-1 2(M-2)

Điều kiện cần n = D+3-2M ≥ 0

3. Hệ dàn
b) Dàn nối đất
D - Số lượng thanh
M - Số mắt
C - Số liên kết tựa nối đất tương đương loại 1
Điều kiện cần n = D+C-2M ≥ 0
B. Điều kiện đủ
1. Cách nối một điểm (mắt) vào một miếng cứng thành hệ BBH

A A
A
I I
I
a) Không hợp lý c)
b)

Điều kiện cần và đủ để nối một điểm (mắt) vào một miếng cứng thành
một hệ bất biến hình là phải dùng hai liên kết thanh không thẳng hàng.
Bộ đôi

Thêm bớt bộ đôi không làm thay đổi tính chất động học của hệ.

Vận dụng: Phát triển hoặc thu hẹp MC bằng cách thêm hoặc bớt các bộ
đôi, mục đích đưa hệ nhiều MC về hệ gồm một số ít các MC để khảo sát
cho dễ dàng.
2. Cách nối hai miếng cứng thành một hệ bất biến hình

Điều kiện cần và đủ để nối hai MC thành một hệ BBH là dùng ba liên
kết thanh không đồng quy, hoặc một liên kết khớp và một liên kết
thanh không đi qua khớp, hoặc một liên kết hàn.

Các trường hợp bố trí liên kết không hợp lý

BHTT BHTT BHTT

d) e) g)
 3. Cách nối ba miếng cứng thành một hệ bất biến hình

Bài toán 2 MC Bài toán 3 MC

a) b) c) d)

Điều kiện cần và đủ để nối ba miếng Trường hợp 3 khớp thẳng hàng
cứng là ba khớp thực hoặc giả tạo
tương hỗ (Giao điểm của hai thanh nối
từng cặp hai miếng cứng) không được BHTT
nằm trên cùng một đường thẳng.

e)
4. Trường hợp tổng quát

Điều kiện cần n<0 Hệ biến hình

n≥0

Phát triển, thu hẹp Hệ

Điều kiện đủ
Sử dụng tính chất bộ đôi
Điều kiện nối 2 MC hoặc 3 MC
 1.4. Ví dụ áp dụng
• Ví dụ 1: Phân tích cấu tạo hình học kết cấu nhà kho có sơ đồ tính bên dưới.
a) Sơ đồ thực tế

b) Sơ đồ tính
• Ví dụ 2: Phân tích cấu tạo hình học kết cấu dàn mái có sơ đồ tính bên dưới.
a) Sơ đồ thực tế

b) Sơ đồ tính