УНИВЕРЗИТЕТ СВ.

КИРИЛ И МЕТОДИЈ

МЕДИЦИНСКИ ФАКУЛТЕТ СКОПЈЕ

Предмет: Анатомија

Семинарска Работа

на тема:

АНАТОМИЈА НА ГРКЛАН (LARYNX)

Студент: Ментор:

Даниела Ѓоргиева Проф. Д-р. Александар Ацо Додевски

Број на индекс: 1922

Скопје, 2023

1
Содржина

Вовед...............................................................................................................................................3

Анатомија на грклан (Larynx).......................................................................................................4

Заклучок..........................................................................................................................................8

Користена литература...................................................................................................................9

Вовед

2
 Респираторниот систем претставува еден од најважните системи во човековиот
организам, овозможувајќи му на човекот да ја изведува функција на адекватно дишење.
Составен е од поврзани органи и ткива кои работат синхорнизирано за обезбедување на
кислород и испуштање на отпадни гасови.

Основната намена на респираторниот систем е обезбедување на организмот со

кислород и отстранување на јаглеродниот диоксид, што е резултат од метаболичките
процеси. Кога човек дише, воздухот се внесува во алвеолите каде што се одвива гасна
размена. Алвеолите играат клучна улога во оваа размена, каде што кислородот преминува
во крвта и се пренесува до сите делови на телото. Од друга страна, јаглеродниот диоксид
се избегнува преку истите алвеоли, излегувајќи преку дишењето.

Кај цицачите респираторниот систем ги вклучува носот, голтникот, гркланот,

душникот, бронхијата, бронхиолите и дијафрагмата. За нормална респираторна активност
потребно е нормална функција за центарот за дишење, а и да е сочуван коскениот и
мускулен состав на граднот кош.

Анатомијата на респираторниот систем опфаќа:

1. Горно респираторн систем - функцијата е да го затопли, прочисти и развлажни

воздухот-тоа е носот, носната шуплина, синусите и епифаринкс, фаринскот и ларинксот.

2. Долно респираторен систем составен од:

А. Спроводен дел (го носи воздухот до репираторната површина - трахеа, бронхи,

бронхиоли).

Б. Респираторен дел (размена на гасови - терминални бронхиоли, алвеоларните

сакулуси и алвеолите).

Анатомија на грклан (Larynx)

3
 Гркланот (лат. larynx) е цевчест орган за дишење и создавање на гласот кој е
сместен меѓу голтникот и душникот. Влезниот отвор се наоѓа под коренот на јазикот, а
однапред е ограничен со грклански капак (epiglottis). При голтање капакот се свиткува
наназад и го затвара влезниот отвор и спречува навлегување на храната во дишните
патишта.

Гркланската празнина (cavum laryngis) е составена од лигавица, рскавици и

напречно пругасти мускули. Гркланската празнина се состои од три ката.

При преглед на гркланот гласните жици се издвојуваат со сиво – бела боја.

Рскавиците на гркланот се различни по форма и големина и меѓусебно се поврзани со
зглобови, лигаменти и мускули.

Гласот се создава со треперење на гласните жици предизвикано од струење на

воздухот при издишување. Мускулите од гркланот ја регулитаат широчината на гласната
пукнатина и затегнатоста на гласните жици, а со тоа влијаат на јачината и височината на
гласот.

4
 Гркланот е изграден од ‘рскавични елементи, од кои најголема е штитовидната
‘рскавица - Адамово јаболко, парната лажичеста, прстенестата ‘рскавица, како и мажлецот
(епиглотис). Гркланот е постојано отворен, освен при голтање, кога се затвора со
мажлецот. Со тоа се спречува влегување на храна во душникот.

Слузокожата што го обложува гркланот формира парни набори - гласни жици.

Гласот се генерира преку вибрациите на гласните жици кога воздухот струи низ нив.
Артикулацијата на гласот се контролира преку движењето на јазикот, забите и усните.

Извор: https://mk.wikipedia.org/wiki/Грклан

5
 Ларинкс, познат и како гласна кутија, претставува важен дел од респираторниот
систем и игра клучна улога во производството на глас и регулацијата на пролазот на
воздухот. Подолу се опишани основните аспекти на анатомијата на ларинксот,
вклучувајќи органи и ткива, како и нивните функции.

 Рскавични Прстени:

Ларинксот е изграден од неколку рскавични прстени кои му придонесуваат структурна

стабилност и го заштитуваат гркланот од повреди. Најзначајниот рскавичен прстен е
адамовото јаболко (лат. cartilago thyroidea), кој му дава форма на кутија.

 Гласни Врвови (Вокални Жици):

Гласните врвови се локализирани во ларинксот и се состојат од мускулозни и ткивни

структури. Кога воздухот поминува низ нив, гласните врвови произведуваат звук преку
вибрации. Растојанието меѓу гласните врвови може да се менува, што допринаесува кон
формирањето на различни тонови и гласовни функции.

 Епиглотис:

Епиглотисот е клапна структура, наоѓајќа се на врвот на ларинксот. Неговата главна

улога е да го затвори влезот во долните патишта за време на голтање, спречувајќи храната
да заврши во трахејата.

 Гласовна Жлезда:

Гласовната жлезда е ткиво кое се наоѓа под гласните врвови и се состои од жлезди кои
секретираат слуз и течности. Ова обезбедува подмазување и заштита за гласните врвови,
спречувајќи исушење и иритација.

 Нервен иннервација и крвни садови:

6
 Ларинксот е составен од различни нервни структури, вклучувајќи рекурентниот
ларингеален нерв, кој е одговорен за контролата на гласот и други функции. Крвни садови
го обезбедуваат со кислород и хранливи материи.

https://mk.wikipedia.org/wiki/Грклан

 Функции на Ларинксот:

Гласовна Продукција: Ларинксот е основен орган за производство на глас, каде што

гласните врвови создаваат звук преку вибрации.

Заштита при голтање: Епиглотисот спречува храната да заврши во долните

респираторни патишта при голтање.

Регулација на Пролазот на Воздух: Ларинксот го регулира пролазот на воздухот во

трахејата, што е важно за контрола на дишењето.

7
 Со овие структури и функции, ларинксот игра неизмерно важна улога во обезбедување
на глас и контрола на пролазот на воздух, со значајни влијанија врза комуникацијата и
општата функционалност на респираторниот систем.

Заклучок
Како заклучот можеме да истакнеме дека гркланот не е само пат кон гласот, туку и
важен филтер и регулатор на воздушниот пролаз кон нашите лунги.

Со функциите на гласовните жици и епиглотисот, гркланот го обезбедува нашиот

глас, што е клучно за комуникацијата и изразувањето. Воедно, преку регулација на влезот
на воздух и контрола при голтање, тој спречува потенцијални закани за респираторниот
систем, како што се внесување на тврди честички или храна во трахејата.

За заштита на гркланот и одржување на оптимално здравје на респираторниот

систем, есенцијално е да се следат одредени практики:

 Избегнување на Иританти: Избегавајте изложување на агресивни хемикалии и

загадувачи кои можат да предизвикаат иритација и запаление на гркланот.
 Одржување на Влажност: Одржувањето на адекватна влажност во околината може
да помогне во спречување на сушење на мукозите во гркланот.
 Избегнување на Прекумерно Гласно Говорење: Прекумерното напрегнување на
гласните врвови може да предизвика иритации и оштетување на гркланот.
 Здрава Исхрана и Хидрација: Здрава исхрана и доволна хидрација се клучни за
општо здравје на мукозните мембрани во гркланот.
 Редовни Медицински Прегледи: Редовните прегледи кај лекар можат да помогнат
во раното откривање и третман на евентуални проблеми со гркланот.

Преку грижата и вниманието кон гркланот, не само што го заштитуваме нашиот глас,
туку и обезбедуваме здрав респираторен систем. Гркланот, како место на нашето

8
изразување и комуникација, заслужува специјална внимателност и нега за поддршка на
нашето општо добро здравје.

Користена литература
Анатомија на човекот 1 дел – учебник, Светлана Јовевска, ISBN: 978-608-244-811-4, 2021

https://mk.wikipedia.org/wiki/Грклан

https://www.drmitasev.com/-larynx/