СУГС “Георги Димитров” – Скопје

Проектна задача по предметот:

ПОДИГАЊЕ И ОДРЖУВАЊЕ НА ЗЕЛЕНИ ПОВРШИНИ

Тема:
КЛУПИ, ХРАНИЛИШТА ЗА ПТИЦИ И КОРПИ ЗА ОТПАДОЦИ

Ментор: Изработил:
Горан Дејановски Иван Деспотовски IV10

Скопје, 2024 година

Содржина

1. ВОВЕД.............................................................................................................................................3
1.1 КЛУПИ...........................................................................................................................................3
1.1.1 КАМЕНИ И БЕТОНСКИ КЛУПИ...................................................................................................3
1.1.2 ДРВЕНИ КЛУПИ..........................................................................................................................5
1.1.3. МЕТАЛНИ КЛУПИ.....................................................................................................................5
1.1.4 ПЛЕТЕНИ КЛУПИ........................................................................................................................6
1.1.5 ПЛАСТИЧНА КЛУПА...................................................................................................................7
1.1.6 УРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТОРОТ ОКОЛУ КЛУПИТЕ........................................................................8
1.2 КАНТИ ЗА ОТПАДОЦИ................................................................................................................11
1.3 КУЌИЧКИ И ХРАНИЛИШТА ЗА ПТИЦИ.......................................................................................12
Заклучок............................................................................................................................................15
Литература:......................................................................................................................................16

2
1. ВОВЕД

Пејзажната архитектура е професија на уредување на пејзажот, преку планирање,

обликување, изградба и одржување на пејзажот.
Целта на уредувањето и одржувањето на пејзажот е да се подобри квалитетот на живот
во урбаните средини и да се заштити биолошката разновидност преку реконструкција на
постоечките и подигнување на нови зелени површини.
Урбаните зелени површини се основни елементи на секој град. Тие влијаат на изгледот на
градот (имаат естетска функција), го збогатуваат воздухот со кислород (здравствена
функција), заштитуваат од сонце, ветер, прашина (заштитна функција), нивното
одржување не поттикнува на физичка активност (рекреативна функција) и слично. Секој
град треба да настојува да ги заштити постоечките зелени површини и да создава нови
јавни површини, зашто тие ја имаат клучната улога на подобрување на квалитетот на
урбаниот живот.
Постојат најразлични архитектурни елементи кои се користат во пејзажната архитектура
зависно од нивната намена тоа: базени, фонтани, порти, огради, куќички за птици, вазни,
чешми, клупи, корпи за отпад, хранилишта за птици, парковски мебел, павиљони. Во оваа
моја проектна задача ќе Ви претставам некои од нив.
1.1 КЛУПИ

Клупите служат за одмор и релаксација покрај пејзажи и водни објекти. Тоа се места за
одмор и релаксација во тишина.
Можат да бидат изработени од најразлични материјали. Да бидат гранитни, дрвени,
бетонски, направени од бамбус, ковано железо и слично.
Изборот на материјалот и формата на клупата ќе биде во зависност со стилот на зелената
површина: класичен, медитерански, современ, рустикален, јапонски, минимализам.
1.1.1 КАМЕНИ И БЕТОНСКИ КЛУПИ

Бетонските клупи се многу издржливи. Доколку се зајакнати со арматура во нивната

изведба, ќе имаат уште подолг животен век. Бетонските клупи нудат елегантни линии, што
значи дека се добри за минималистички или модерни надворешни простори.
Притоа треба да се внимава дека бетонот е многу тврд, апсорбира топлината, што го
прави помалку удобна опција. Овој недостаток може да се поправи со употреба на меки
перничиња за седење како подлога.
Камените клупи, специјално направени од издржливи и природни материјали како
гранит, мермер, травертин итн., се многу издржливи и можат да издржат различни

3
временски услови, вклучувајќи дожд, снег и сончева светлина. Оваа издржливост
обезбедува подолг животен век, намалувајќи ја потребата од чести замени и одржување.
Камените клупи додаваат естетска привлечност во паркот. Природните текстури и бои на
каменот можат да ја надополнат околината, подобрувајќи го целокупното визуелно
искуство за посетителите на паркот.
Во споредба со другите материјали, камените клупи обично бараат минимално
одржување. Тие се отпорни на гниење, штетници и расипување. Тие можат да бидат
издлабени или обликувани во различни форми и големини, што овозможува креативност
во планирањето и дизајнот на паркот. Оваа флексибилност им овозможува на пејзажните
архитекти да создадат уникатни и естетски пријатни аранжмани за седење.
Камените клупи се инхерентно стабилни и тешки, намалувајќи го ризикот од вандализам
или кражба. Оваа стабилност осигурува дека клупите остануваат на место и
функционални.
Накратко, камените клупи носат комбинација на издржливост, естетска привлечност и
практичност во парковите. Тие придонесуваат за целокупниот дизајн, функционалност и
одржливост на надворешните простори, обезбедувајќи им на посетителите на паркот
цврсти и атрактивни опции за седење.

4
 Слика 1: Камени и бетонски клупи

1.1.2 ДРВЕНИ КЛУПИ

Доколку сакаме парковскиот мебел да изгледа поприродно, тогаш може да одбереме

дрво како материјал за клупата. Дрвените клупи секогаш изгледаат привлечно и класично.
Добар избор на дрво за клупа на отворено се кедар, бор или тиково дрво. Природниот
кедар и бор често знаат да посиват со текот на времето, освен ако не се премачкани со
заштитна боја. Тие можат да траат со години ако се одржуваат правилно.
Тиковото дрво е совршен избор за клупи на отворено поради неговата висока содржина
на масла што го прави отпорно на гниење и инсекти. Тиковото дрво е многу отпорно на
временските услови и може да трае најмалку 50 години. Може да се користи и даб, но
треба да се има предвид дека тоа е дрво што бара одржување и редовен третман.

5
 Слика 2: Дрвени клупи

1.1.3. МЕТАЛНИ КЛУПИ

Металот е уште еден добар избор на материјал за клупа кој доаѓа со многу поинаков
изглед од дрвото. Металот често се формира во украсни форми или дизајни, но може да
дојде и во прави, современи стилови. Металните клупи обично се произведуваат од:

 Алуминиум: Екструдираните алуминиумски клупи се многу лесни, но не се толку

силни како лиениот алуминиум. Лиениот алуминиум е многу тежок, а со тоа и
многу издржлив.
 Челик: Челикот е уште еден одличен метал за надворешна клупа бидејќи е
најлесен за одржување и е многу цврст.
 Железо: Железните клупи се многу тешки и издржливи како материјал, меѓутоа
може да бидат подложни на 'рѓа.
Повеќето метални клупи се отпорни на вода, така што не бараат посебно одржување.

6
 Слика 3: Видови метални клупи

1.1.4 ПЛЕТЕНИ КЛУПИ

Плетените клупи се совршени за додавање на релаксирачки и природен изглед на

надворешниот простор.
Плетената клупа од растително потекло не е добар избор за надворешна клупа бидејќи
лесно се оштетува од влага. Сепак, плетената синтетичка клупа е добра опција. Ќе се
добие истиот ткаен изглед без никакви недостатоци. Може да се рециклира, лесно се
чисти и е лесна за преместување. Плетената клупа HDPE е со типично подобар квалитет од
плетената ПВЦ клупа.

Слика 4: Плетени клупи

1.1.5 ПЛАСТИЧНА КЛУПА

Пластиката е издржлива опција за клупи. Доаѓа во многу бои и дезени и може да изгледа
како имитација на различни материјали.

7
Ако се бара природен изглед, може да се употреби клупа од синтетичко дрво, со изглед
како природно дрво, но многу полесна за одржување. Овие клупи се полесни, па затоа
треба да се прицврстат за подот, во случај на силен ветер и невреме. Овој материјал може
да биде поевтин од многу други материјали.

Слика 5 : Пластични клупи

1.1.6 УРЕДУВАЊЕ НА ПРОСТОРОТ ОКОЛУ КЛУПИТЕ

За да се направи парковската клупа функционална, потребен е отворен простор и добар

поглед.

8
 Слика 6: Дрвена клупа меѓу зеленило

По погледот, од клупата ќе се има корист само ако е на суво место, да не се гази во кал, за
да можеме да ја користиме во текот на целата година. Може да се направи дрвена
подлога, набиена подлога од чакал или да се искористат камења за поплочување за да се
обезбеди сув и стабилен амбиент за клупата.

Слика 7: Дрвена клупа на подлога од камен

Сонцето често е пријатно, но премногу сонце може и да ни наштети. Клупата ќе биде

поудобно место за одмор ако и додадеме и малку сенка. Листопадното дрво е идеално,
тоа ги губи лисјата токму кога времето станува студено. Или може со пергола да се

9
обезбеди разумна количина на сенка; може да додадеме винова лоза за уште поголема
сезонска заштита и убавина.

Слика 8: Сенка под пергола

Благодарение на новите видови на ткаенини, седиштата на отворено може да бидат исто

толку удобни и стилски како и во затворен простор. Исто така, може да додадеме и светла
и греалки кои можат да ни ги продолжат часовите на уживање..

Слика 9: Перници за удобност

Клупите можат да послужат и за складирање. Можеме да ги чуваме најчесто користените

градинарски алатки.

10
 Слика 10: Клупата како место за складирање

Освен што го го одмара телото, клупата може да го задоволи и окото. Може да додадеме
боја на инаку целосно зелен амбиент.

Слика 11: Шаренило од бои

1.2 КАНТИ ЗА ОТПАДОЦИ

Отпадоците имаат негативно влијание врз животната средина. Тој ги зголемува

трошоците, бидејќи ѓубрето мора редовно да се чисти.

11
Корпите за отпадоци се користат за собирање, задржување и сортирање на отпадот. Тие
се користат во затворени простории и на отворено за собирање и сортирање на ѓубрето.
Иако секоја корпа за ѓубре служи да го намали количеството ѓубре, постојат неколку
начини на кои корпата може да влијае на пејзажот што треба да се земе во предвид кога
се избира. Изборот на корпа за ѓубре со облик и форма што се вклопува во околниот стил
може да го подобри естетскиот изглед на просторот.
Можат да бидат изработени од бетон, камен, пластика, дрво, метал итн.
Пластичните канти за ѓубре генерално се полесни од металните корпи и често се користат
во задниот дел од куќата и во канцеларијата. Металните корпи нема да го апсорбираат
мирисот и често се користат на локации каде што изгледот е важен. Корпите за отпадоци
може да се користат со поставување на кеси во нив, за да ги одржуваат кантите чисти и да
го олеснат подигањето и празнењето на отпадот.

Слика 12: Корпи за отпадоци од различен материјал

12
1.3 КУЌИЧКИ И ХРАНИЛИШТА ЗА ПТИЦИ

Верувањето дека птиците носат среќа резултирало луѓето да прават куќички и хранилишта
за гулаби, врапчиња и други птици.
Во Турција се дел дури и на старите фасади.

Слика 13. Куќа за птици како дел од фасада

Многу птици како ластовички и штркови летаат на југ во есен. Меѓутоа некои како
врапчињата и гулабите не се птици преселници и остануваат. На нив во зима им е потешко
да дојдат до храна. Уредените градини и зелените тревници едвај нудат храна. Затоа ние
можеме да им помогнеме со поставување на куќички и хранилишта за птици кои лесно
можеме да ги вклопиме во стилизираните градини. Нивната изведба не бара многу време
и пари.
Поставувањето на куќичките и хранилиштата за птици е најважно. Тие мора да биде
поставени доволно високо, и да бидат доволно безбедни, така што мачките и другите
предатори да немаат можност да им наштетат. Исто така, ѕидовите на градината или
стеблата на дрвјата, исто така не треба да бидат премногу блиску до куќичките и
хранилиштата за птици.
Многу важно е овие елементи да бидат подалеку од стаклата и прозорите, бидејќи
птиците може да претрпат фатални повреди ако по грешка влетаат во нив.
Како материјал за изработка може да се искористи дрвото и притоа можатда бидат во
различни бои и форми. Може да се постават во крошните на дрвјата, на ѕидот на куќата,
на оградата.

13
Слика 14. Различни дизајни на куќички за птици

Слика 15. Хранилишта за птици

14
Заклучок

Клупите, хранилките за птици и корпите за отпадоци играат клучна улога во

подобрувањето на целокупната функционалност и привлечност на парковите и другите
зелени површини. Овие елементи придонесуваат за создавање пријатна средина за
посетителите на паркот.
Клупи:
Одмор и релаксација: Клупите обезбедуваат место за одмор, релаксација и уживање во
природната околина за посетителите на паркот. Тие нудат погодно место за поединци или
групи да се одморат, да имаат пикник или едноставно да се релаксираат.
Социјална интеракција: Клупите ги поттикнуваат социјалните интеракции, поттикнувајќи
чувство на заедница во паркот. Луѓето можат да се соберат, да разговараат и да се
поврзат, промовирајќи пријателска и инклузивна атмосфера.
Хранилки на птици:
Биолошка разновидност: хранителите на птици привлекуваат различни видови птици во
паркот, придонесувајќи за севкупниот биодиверзитет на областа. Ова ја подобрува
еколошката рамнотежа и дава можност посетителите да ја ценат и да се поврзат со
природата.
Образовна вредност: хранителите на птици нудат едукативен елемент, овозможувајќи им
на луѓето, особено на децата, да набљудуваат и да научат за различни видови птици. Ова
промовира еколошка свест и поголемо разбирање на локалниот екосистем.
Корпи за отпадоци:
Контрола на отпадоци: корпите за отпадоци се од суштинско значење за одржување на
чистотата во паркот со обезбедување на одредено место за посетителите да го фрлаат
својот отпад. Ова помага да се спречи ѓубрето, осигурувајќи дека паркот останува естетски
пријатен и еколошки.
Заштита на животната средина: Правилното отстранување на отпадот помага да се
заштити екосистемот на паркот. Тоа го спречува загадувањето и потенцијалната штета на
дивиот свет што може да биде привлечен од неправилно фрлената храна или ѓубре.
Корпите за отпадоци играат витална улога во зачувувањето на природната убавина на
паркот.
Како заклучок, клупите, хранилките за птици и корпите за отпадоци значително
придонесуваат за функционалноста, естетиката и одржливоста на парковите. Тие го
подобруваат целокупното искуство во паркот со обезбедување простори за релаксација,
поттикнување на ангажманот на заедницата, поддршка на биолошката разновидност и

15
обезбедување одговорно управување со отпадот. Колективно, овие елементи
придонесуваат за благосостојбата и на посетителите на паркот и на животната средина.

Литература:

1. Ентериер и екстериер, проф.д-р Васка Сандева, проф.д-р Катерина Деспот, Универзитет Гоце
Делчев, Штип, 2019

2. Проектирање со аранжирање на зелени површини, Катерина Пренкова, МОН

3. Студија за озеленување и пошумување на подрачјето на град СКОПЈЕ, „ДЕКОНС-ЕМА“ Скопје,

2015

16