Diin
Filipino
Tanka at Haiku
Manyoshu
- Collection of ten thousand leaves
- naglalaman ng iba’t ibang anyo ng tula na
karaniwang ipinapahayg at inaawit
Kana
- sistemang pagsulat ng mga hapon n amula
sa karkter ng pagsulat ng China
- “hiram na mga pangalan”
Tanka
- nabuo noong ika-18 na siglo
- maikling awitin
- nagpapahayag ng emosyon o kaisipang
bilang ng kabouang pantig
- 5-5-7-7-7
- Tatlumpu’t isang/31 pantig
Paksa: pagbabago, pag-iisa, pag-ibig
Haiku
- nabnoong ika-15 na siglo
- isang tula
- labimpitong pantig
- 5-7-5
- pinakamahalaga ay ang pagbigkas ng
talutod na may wastong antala o paghintua
Paksa: kalikasan o pag-ibig
Kiru
- cutting
- tamang pagbigkas ng taludtod sa haiku
Kireji
- cutting word
- pagtigil o paghinto sa pagbigkas ng haiku
Ponemang Suprasegmental
- makahulugang yunit ng tunog na hindi
tinutumbasan nf mga letra sa pagsulat
- bigat ng pagbigkas ng pantig
- nag-iiba ang kahulugan ng salita batay sa
diin
Hal.
Buhay- life buHAY- alive
saYA- happy SAya- skirt
Tono
- tumutukoy sa pagtaas at pagbaba ng tinig
- 1- mababa 2- katamtaman 3- mataas
Antala
- bahagyang pagtigil sa pagsasalita
- kuwit (,), dalawang guhit palihis (//) o
gitling (-)
- Ibig ng kuneho na makita ang hukay kung
saan nahulog ang tigre
Sanaysay
- opinion, ideya, isyu, saloobin, kuro-kuro
Ayon kay Genoveva Matute
- pagtalakay sa isang paksa sa paraang
tuluyan at malayang naglalantad ng
kaisipan, kuro-kuro at ng kasiyahan
Ayon kay Alejandro G. Abadilla
- pagsasalaysay ng isang sany o sulat na
karanasan ng isang sanay o pagsasalaysay
Uri ng Sanaysay
1. Pormal o Maanyo
- nagbibigay impormasyon ukol sa tao,
bagay, hayop, lugar o pangyayari
2. Di Pornal o Impormal
- nagtatalakay ng opinion, kuro-kuro at
paglalarawan ng isang may akda
- naglalarawan sa nasasaloob at kaisipan
ukol sa iba’t ibang bagy at pangyayari sa
may akda
Dula
- roleplay o play
Elemento ng Dula
1. Iskrip
- pinakaluluwa ng isang dula
- lahat ng bagay na ikinonsidera sa dula ay
nasa iskrip
- walang dula kapag walang iskrip
2. Gumaganap o actor
- nagsasabuhay sa mga tauhan sa iskrip
- bumibigas ng diaylogo at nagpapakita ng
iba’t ibang damdamin
- pinanonood na tauhan sad ula
3. Tanghalan
- pook na pagdansan ng isang dula
4. Direktor
- namamahala at nagpapakahulugan sa
iskrip ng dula
- nagbibigay buhay sa iskrip, nagpapasya sa
kaayusan g tagpuang kasoutan ng tauhan
- nagpapasya sa pagganap at pagbigkas ng
mga tauhan
5. Manonood
- sa kanila inilaan ang dula
- sumsaksi sa pagtanghal ng mga actor
Pagpasidhi ng Damdamin
Clining o Klino
 Pagkiklino – naiintas ang mga salita
(clining) batay sa tindi ng emosyon.
hal. inis-asar-galit-poot
madamot-sakim-gahaman-ganid
Talumpati (Speech)
- uri ng akdang panitikan
- ipinababatid sa entablado ang isang
kaisipan
Layunin:
- Ibigay ang wasto at nararapat na konsepto
o kaisipan ukol sa isang bagay.
- Ibigay ang mga impormasyon ukol sa isang
paksa na hindi pa halalaman ng mga
tagapakinig.
- Makapanghimok tungo sa positibong
pagkikilos ukol sa isang paniniwala.
Kumpas
- ekspresyon ng mukha, huwag magkamot
ng ulo, ayusin ang pwesto ng kamay.
Niyebeng Itim ni Liu Heng na isinalin ni
Galileo Zafra
Nabilanggo noon si Li Huiquan ngunit nakalaya na.
Gayunman, kahit wala na sa loob ng piitan ay tila
bilanggo pa rin siya ng mga bagay na tumatakbo sa
kaniyang isipan.
Isa na rito ay ang kalungkutang nadarama sa
pagkawal ng ina. Labis siyang nababalisa tuwing
maaalalang wala na siyang pamilya.
Upang maibaling ang atensiyon sa ibang bagay,
ninais niyang magtinda na lamang ng prutas. Ito na
ang hudyat na nais na niyang magbagong buhay.
Ngunit hindi naaprubahan si Huiquan bilang
tagatinda ng prutas dahil puno na. Dahil desidido,
kahit ano na lamang ay ititinda niya.
Napagdesisyunan niyang damit na lamang ang
ibenta.
Napahintulutan na si Huiquan. Naging abala siya
sa pagbili ng materyales para sa kaniyang
karitong gagamitin. Siya rin mismo ang gumawa
nito na ginawa niya hanggang Bagong Taon.
Sa ikalimang araw ng bagong taon, nag-
umpisang lumakas ang benta ni Huiquan.
Marami siyang naipagbiling mga damit na
umabot sa dalawampung piraso.
Ngunit sa mga sumunod na araw ay lumamlam
ang benta ni Huiquan. Hindi siya nawalan ng
pag-asa. Isang araw ay nakapagbenta siya ng
mga kasuotang makakapal para sa apat na
karpintero na nagbigay init sa nilalamig na mga
manggagawa. Dito namulat si Huiquan na ang
oportunidad ay kumakatok kaninuman,
kailanman.
Ang Muling Pagsinta Borte na ang kanyang pipiliing mapangasawa.

Noong una ay nag alinlangan pa si Borte ngunit

- Mula sa film na Mongol: The Rise of pumayag din ito na mapangasawa ni Temjin.
Genghis Khan ni Sergei Bordov, Nangako si Temjin na babalikan si Borte
Hinalaw ni Mary Grace A. Tabora pagkalipas ng limang taon.
1. Temujin – anak ni Yesugei n amula
sa Tribong Borijgin Magkahawak kamay na bumalik si Temjin at
2. Yesugei – ama ni Temujin Borte sa lugar ng kanyang ama. Ipinaliwanag
3. Borte – isang dalaginding na taga nito na si Borte ang kanyang napili.
ibang tribo.
Pagkatapos noon ay nagtungo sila sa magulang
ni Borte upang ipagkasundo.
Tagpuan: Kawangis ng madilim na
kalangitan ang nadarama ng magiting na
mandirigmang naninimdim sa takbo ng
kapalarang sinapit na nakatalungko sa isang
sulok ng makipot at karimarimarim na
piitan.

Narito ang buod

Ang istoryang ito ay tungkol sa Tribong Borjigin

na kinabibilangan ni Yesgei at ang kanyang anak
na siyam na taong gulang na si Temjin.

Habang nagmumuni muni si Temjin ay bigla na

lamang syang nagulat sa kanyang amang si
Yesgei na humahangos at sinabing sila ay aalis.
Ang saad nito ay malayo pa daw ang kanilang
lalakbayin kaya't nagmamadali ito.

"Bakit Ama?" tanong ni Temjin

Ang tugon naman ng kanyang ama ay agad na

ikinagulat ni Temjin. Ang nais ng kanyang ama ay
maghanap na sya ng mapapangasawa upang sa
ganoon ay makabawi ang kanyang ama sa atraso
sa tribong Merit.

Katwiran ni Temjin ay masyado pa syang bata

upang ikasal. Ngunit saad ng kanyang ama ay
hindi ibig sabihin na nakapili na ng
mapapangasawa ay magpapakasal na sya. Ito
daw ay simpleng pamimili lamang ng babae.

Agad na naglakbay ang mag-ama patungo sa

lugar ng tribong Merit ngunit ng mapagod ay
nagpahinga ang mga ito.

Nang tumigil sila sa isang lugar ay nagpasya ang

bata na galugarin ang paligid. Nang mapadpad
ito sa isang dampa ay nakita nito ang isang
dalagitang si Borte. Nagulat ito at inakalang si
Temjin ay magnanakaw. Ngunit nagpaliwanag
naman ang bata.

Tila nahulog agad ang loob ni Temjin sa

dalagitang si Borte at tatawa tawa nitong inamin
ang totoong pakay.

Sinabi nitong papunta sila sa isang lugar upang

makahanap sya ng mapapangasawa ngunit si