ĐỀ VPHO2023 – SỐ 05

BÀI 1 (4,0 điểm). Đặt một cái hòm rỗng hình hộp chữ nhật
x
có khối lượng là M lên trên mặt phẳng nghiêng góc  so với
phương ngang. Trong hòm có một vật nhỏ khối lượng m có
thể chuyển động không ma sát dọc theo một thanh được hàn
cố định vào hòm và hướng vuông góc với đáy hòm. Vật
được nối với nóc hòm qua lò xo (Hình 1). Hệ số ma sát 
giữa hòm và mặt phẳng nghiêng là  = tan  . Ban đầu hòm
được giữ đứng yên. Vào thời điểm t = 0, thì hòm được thả Hình
1
ra, đồng thời kích thích cho vật cũng bắt đầu dao động tự do với phương trình x = A sin (t )
dọc theo thanh.
a) Biên độ dao động A phải thỏa mãn điều kiện nào để hòm không bị nảy lên?
b) Giả sử điều kiện tìm được trong câu a) được thỏa mãn. Tìm vận tốc trung bình của hòm
trong thời gian bằng một chu kỳ dao động T của vật m.
BÀI 2 (4,0 điểm). Xét xilanh kín hình trụ đặt nằm ngang, được
chia làm hai ngăn nhờ pittông nhẹ có thể dịch chuyển không ma
sát bên trong xilanh. Pittông được nối với một đáy của xilanh
nhờ một lò xo nhẹ. Tại thời điểm ban đầu, lò xo không biến A
dạng; khí trong hai ngăn ở cùng điều kiện với khí quyển bên Hình 2
ngoài: áp suất P0 = 105Pa và nhiệt độ T0 = 300K; thể tích khí ở ngăn bên trái (ký hiệu là
ngăn I) là V1 = 0,8 lít, thể tích khí ở ngăn bên phải (ký hiệu là ngăn II) là V2 = 0,6 lít. Thành
xilanh và pittông dẫn nhiệt kém. Khí trong xilanh có thể coi là khí lý tưởng lưỡng nguyên
tử. Bỏ qua nhiệt dung của xilanh, pittông và lò xo.
a) Nung nóng khí ở ngăn I lên thì khí trong ngăn I giãn nở, đẩy khí ở ngăn II ra ngoài theo
lỗ nhỏ A (Hình 2). Lúc cân bằng, thể tích và nhiệt độ của khí trong ngăn I tương ứng là T1 =
465K và V1 = 1,0 lít. Quá trình nung nóng là đủ nhanh nên nhiệt độ của ngăn II thay đổi
không đáng kể. Tìm nhiệt lượng đã cung cấp cho khí trong ngăn I.
b) Nút chặt lỗ nhỏ A lại. Do có sự trao đổi nhiệt chậm qua pittông, nên sau một khoảng
thời gian, nhiệt độ chất khí ở hai ngăn đạt tới cùng một giá trị T2. Lúc đó, thể tích ngăn I là
V1 = 0,9 lít. Tìm T2 và nhiệt lượng đã truyền ra môi trường qua thành xilanh tính đến thời
điểm này.
BÀI 3 (4,0 điểm). Hệ “súng điện từ” gồm hai ray có B
K
điện trở không đáng kể được đặt song song, cách nhau
một khoảng là l trên mặt phẳng nằm ngang. Các thanh C R l
ray được nối với nhau qua một tụ điện có điện dung C,
được tích đến hiệu điện thế U0. Hệ được đặt trong từ U0 m
trường đều thẳng đứng B. Người ta đặt vuông góc lên Hình 3
hai ray một thanh dẫn có khối lượng m và điện trở R. Bỏ qua độ tự cảm của hệ, ma sát giữa
thanh dẫn và ray. Dấu của các bản tụ được chọn sao cho khi chuyển khóa K, thanh dẫn bị
bắn ra xa tụ (Hình 3).
a) Tìm tốc độ tối đa mà thanh có thể đạt được.
b) Gọi hiệu suất của “súng điện từ” này là tỉ số giữa động năng mà thanh nhận được và
năng lượng của tụ điện lúc đầu. Tìm điều kiện để giá trị hiệu suất là cực đại.
BÀI 4 (4,0 điểm): Cho nguồn sáng điểm S dịch chuyển đều với tốc độ V dọc theo quỹ đạo
thẳng hợp với trục chính của thấu kính hội tụ một góc nhỏ . Quỹ đạo của S cắt trục trính
tại vị trí A cách thấu kính một đoạn bằng 2f.
a) Giả sử S đi qua vị trí trước thấu kính cho ảnh có độ phóng đại là k. Chứng minh mối
liên hệ giữa các thành phần vận tốc của ảnh và vật theo các phương vuông góc và phương
song song với trục chính là:
v⊥ = kv⊥ ; v = k 2 v

b) Tìm độ phóng đại ảnh k khi S đi qua vị trí cho ảnh thật có tốc độ tương đối so với S là
nhỏ nhất.
BÀI 5 (4,0 điểm): Thả một máy phát phát âm có tần số không đổi f0 từ độ cao H xuống.
Một máy thu nằm ngay bên dưới máy phát đo lại tần số âm thu được theo thời gian. Mốc
thời gian t = 0 lấy lúc máy phát bắt đầu được thả xuống. Bỏ qua sức cản của không khí.
Ta thu được bảng số liệu sau:
t 2,0 4,0 6,0 8,0 10,0
f 581 619 665 723 801
Cho:
+ gia tốc rơi tự do g = 9,8 m/s2; tốc độ truyền âm trong không khí là u = 340 m/s.
u
+ Hiệu ứng Doppler: f = f 0 với v là tốc độ của nguồn âm.
u −v
a) Xác định các đại lượng thích hợp phụ thuộc vào t và f để thu được đồ thị tương ứng có
dạng đường thẳng.
b) Tìm tần số f0 và độ cao H từ các số liệu ở trên?
-------------------HẾT-------------------