Barok

Czas trwania: XVII wiek

Nazwa: Nazwa epoki pochodzi prawdopodobnie od portugalskiego terminu jubilerskiego barroco,

oznaczającego perłę o nieregularnych kształtach - deformacja, nieregularność, inność, dziwaczność.
Dziwaczność.

Przyczyny zaistnienia:
załamanie ideałów renesansowych,
powrót do wartości duchowych, religijnych,
pojawienie się nurtów luteranizmu, kalwinizmu, arianizmu,
poczucie zagrożenia wynikające z pojawienia się nowych możliwości wyboru dróg do zbawienia.

Tło historyczne:
kontrreformacja,
w Polsce wojny (powstanie Chmielnickiego, wojna ze Szwedami),
w Europie - monarchia absolutna we Francji, wojna trzydziestoletnia.

Filozofia:
mistycyzm(Teresa z Avila)
panteizm(Baruch Spinoza)
sceptycyzm(Kartezjusz)
Religia(Blaise Pascal- słynny zakład Pascala)

Cechy sztuki barokowej:

kontrasty,zmysłowość, ozdobność, patos, emocjonalizm, ekspresja, dynamizm, iluzjonizm,
dysharmonia

Najsłynniejsze zabytki Baroku(przykłady):

architektura: Wersal, kościół św. Piotra i Pawła w Krakowie
malarstwo: Velasqez- Panny dworskie, Vermeer- Dziewczyna z perłą
rzeźba: Bernini- Ekstaza świętej Teresy

Wzorce osobowe:

Wzór osobowy Przedstawiciel Przykłady dzieł

sarmata Jan Chryzostom Pasek „Pamiętniki”
dworzanin Jan Andrzej Morsztyn „Do Trupa”
mistyk Mikołaj Sęp Szarzyński „Sonety”
Zatroskany obywatel Wacław Potocki „Zbytki polskie”

Gatunki literackie z przykładami:

komedia: Molier „Skąpiec”,
sonet: Sęp- Szarzyński, Jan Andrzej Morsztyn,
pamiętnik- Jan Chryzostom Pasek,

Motywy:
vanitas- motyw przemijania i marności (Naborowski ”Krótkość żywota”),
zmysłowość,
miłość dworska (Morsztyn),
sarmatyzm - J. Chryzostom Pasek.

Cechy literatury barokowej:

kontrast, dynamizm, koncept, bogactwo środków artystycznych: antytezy, oksymorony, paradoksy,
hiperbole, peryfrazy, personifikacje, animizacje, przerzutnie poetyckie, paralelizmy składniowe,
inwersje, makaronizmy,